TEL AVIV/TEHERAN, 15 qershor /ATSH/ â PĂ«r momentin, luftimet midis Izraelit dhe Iranit duket se janĂ« tĂ« kufizuara nĂ« tĂ« dy vendet dhe NĂ« OKB dhe gjetkĂ« ka pasur thirrje tĂ« gjera pĂ«r pĂ«rmbajtje, sipas BBC.
Po sikur këthirrje të bien në vesh të shurdhër? Po sikur luftimet të përshkallëzohen dhe të zgjerohen?
Ja vetëm disa skenarët e mundshëm, në rastin më të keq.
Amerika përfshihet në konflikt
Pavarësisht të gjitha mohimeve të SHBA-së, Irani beson qartë se forcat amerikane i kanë mbështetur dhe të paktën i kanë mbështetur në heshtje sulmet e Izraelit.
Irani mund tĂ« godasĂ« objektiva amerikane nĂ« tĂ« gjithĂ« Lindjen e Mesme â siç janĂ« kampet e forcave speciale nĂ« Irak, bazat ushtarake nĂ« Gjirin Persik dhe misionet diplomatike nĂ« rajon. Forcat e Iranit â Hamasi dhe Hezbollahu â mund tĂ« jenĂ« shumĂ« tĂ« pakĂ«suara, por milicitĂ« e tij mbĂ«shtetĂ«se nĂ« Irak mbeten tĂ« armatosura dhe tĂ« paprekura.
SHBA-ja kishte frikë se sulme të tilla ishin një mundësi dhe tërhoqën një pjesë të personelit. Në mesazhet e saj publike, SHBA-ja e ka paralajmëruar Iranin me vendosmëri për pasojat e çdo sulmi ndaj objektivave amerikane.
ĂfarĂ« mund tĂ« ndodhĂ« nĂ«se njĂ« qytetar amerikan do tĂ« vritej, tĂ« themi, nĂ« Tel Aviv ose gjetkĂ«?
Donald Trump mund ta gjejë veten të detyruar të veprojë. Kryeministri i Izraelit, Benjamin Netanyahu, është akuzuar prej kohësh se dëshiron të tërheqë SHBA-në që ta ndihmojë të mposhtë Iranin.
Analistët ushtarakë thonë se vetëm SHBA-ja ka bombardues dhe bomba që shkatërrojnë bunkerë që mund të depërtojnë në thellësitë e objekteve bërthamore iraniane, veçanërisht atë të Fordow.
Trump i premtoi elektoratit tĂ« tij se nuk do tĂ« fillonte asnjĂ« tĂ« ashtuquajtur âluftĂ« tĂ« pĂ«rjetshmeâ nĂ« Lindjen e Mesme. Por, po aq shumĂ« republikanĂ« mbĂ«shtesin si qeverinĂ« e Izraelit ashtu edhe pikĂ«pamjen e saj se tani Ă«shtĂ« koha pĂ«r tĂ« kĂ«rkuar ndryshimin e regjimit nĂ« Teheran.
Por, nëse Amerika do të bëhej një luftëtare aktive, kjo do të përfaqësonte një përshkallëzim të madh me pasoja potencialisht shkatërruese.
Edhe vendet e Gjirit përfshihen në konflikt
NĂ«se Irani nuk arrin tĂ« dĂ«mtojĂ« ushtrinĂ« dhe objektivat e tjera tĂ« mbrojtura mirĂ« tĂ« Izraelit, atĂ«herĂ« ai gjithmonĂ« mund tâi drejtojĂ« raketat e tij nĂ« objektiva mĂ« pak tĂ« mbrojtura nĂ« Gjirin Persik, veçanĂ«risht nĂ« vendet qĂ« Irani beson se i kanĂ« ndihmuar dhe mbĂ«shtetur armiqtĂ« e tij gjatĂ« viteve.
Ka shumë objektiva energjie dhe infrastrukture në rajon.
Irani u akuzua për sulmin ndaj fushave të naftës të Arabisë Saudite në vitin 2019 dhe përfaqësuesit e tij Houthi goditën objektiva në Emiratet e Bashkuara Arabe në vitin 2022.
Që atëherë ka pasur një lloj pajtimi midis Iranit dhe disa vendeve në rajon.
Por, kĂ«to vende strehojnĂ« baza ajrore amerikane. Disa gjithashtu â diskrete â ndihmuan nĂ« mbrojtjen e Izraelit nga sulmi raketor iranian vitin e kaluar.
Nëse Gjiri do të sulmohej, atëherë edhe ai mund të kërkonte që avionët luftarakë amerikanë të vinin në mbrojtje të tij, si dhe të Izraelit.
Izraeli dështon të shkatërrojë aftësinë bërthamore të Iranit
Po sikur sulmi izraelit tĂ« dĂ«shtojĂ«? Po sikur objektet bĂ«rthamore tĂ« Iranit tĂ« jenĂ« shumĂ« tĂ« thella, shumĂ« tĂ« mbrojtura mirĂ«? Po sikur 400 kilogramĂ« uranium i pasuruar 60% â karburanti bĂ«rthamor qĂ« Ă«shtĂ« vetĂ«m njĂ« hap i vogĂ«l larg tĂ« qenit plotĂ«sisht i aftĂ« pĂ«r armĂ«, i mjaftueshĂ«m pĂ«r 10 bomba ose mĂ« shumĂ« â tĂ« mos shkatĂ«rrohet?
Mendohet se mund të jetë fshehur thellë në miniera sekrete. Izraeli mund të ketë vrarë disa shkencëtarë bërthamorë, por asnjë bombë nuk mund të shkatërrojë njohuritë dhe ekspertizën e Iranit.
Po sikur sulmi i Izraelit të bindë udhëheqjen e Iranit se e vetmja mënyrë për të penguar sulme të mëtejshme është të garojë për kapacitet bërthamor sa më shpejt që të jetë e mundur?
Po sikur ata udhëheqës të rinj ushtarakë rreth tryezës të jenë më kokëfortë dhe më pak të kujdesshëm se paraardhësit e tyre të vdekur?
TĂ« paktĂ«n, kjo mund ta detyrojĂ« Izraelin tĂ« ndĂ«rmarrĂ« sulme tĂ« mĂ«tejshme, duke e lidhur potencialisht rajonin nĂ« njĂ« raund tĂ« vazhdueshĂ«m sulmesh dhe kundĂ«rsulmesh. IzraelitĂ«t kanĂ« njĂ« frazĂ« brutale pĂ«r kĂ«tĂ« strategji, ata e quajnĂ« âkositja e baritâ.
Ka një tronditje ekonomike globale dhe çmimi i naftës tashmë është rritur ndjeshëm.
Po sikur Irani të përpiqet të mbyllë Ngushticën e Hormuzit, duke kufizuar më tej lëvizjen e naftës?
Po sikur â nĂ« anĂ«n tjetĂ«r tĂ« Gadishullit Arabik â HouthĂ«t nĂ« Jemen tĂ« dyfishojnĂ« pĂ«rpjekjet e tyre pĂ«r tĂ« sulmuar anijet nĂ« Detin e Kuq? Ata janĂ« i ashtuquajturi aleat i fundit i mbetur i Iranit me njĂ« histori tĂ« paparashikueshmĂ«risĂ« dhe oreksit tĂ« lartĂ« pĂ«r rrezik.
Shumë vende anembanë botës tashmë po vuajnë nga një krizë e kostos së jetesës. Një çmim në rritje i naftës do të shtonte inflacionin në një sistem ekonomik global që tashmë po shkatërrohet nën peshën e luftës së tarifave të Trump.
Dhe të mos harrojmë, i vetmi njeri që përfiton nga rritja e çmimeve të naftës është presidenti rus Putin, i cili papritmas do të shihte miliarda dollarë të tjerë të derdheshin në arkën e Kremlinit për të paguar luftën e tij kundër Ukrainës.
Regjimi i Iranit bie duke lënë një boshllëk
Po sikur Izraeli të arrinte qëllimin e tij afatgjatë për të detyruar rrëzimin e regjimit revolucionar islamik në Iran?
Netanyahu pretendon se qëllimi i tij kryesor është të shkatërrojë aftësinë bërthamore të Iranit. Por, ai e bëri të qartë në deklaratën e tij të djeshme se qëllimi i tij më i gjerë përfshin ndryshimin e regjimit.
Ai i tha âpopullit krenar tĂ« Iranitâ se sulmi i tij po âhapte rrugĂ«n pĂ«r ju pĂ«r tĂ« arritur lirinĂ« tuajâ nga ajo qĂ« ai e quajti âregjimi i tyre i lig dhe shtypĂ«sâ.
RĂ«nia e qeverisĂ« sĂ« Iranit mund tâu pĂ«lqejĂ« disave nĂ« rajon, veçanĂ«risht disa izraelitĂ«ve. Por çfarĂ« boshllĂ«ku mund tĂ« lĂ«rĂ« kjo? ĂfarĂ« pasojash tĂ« paparashikuara do tĂ« kishte? Si do tĂ« dukej konflikti civil nĂ« Iran?
Shumë veta mund të kujtojnë se çfarë ndodhi si me Irakun ashtu edhe me Libinë kur u hoq një qeveri e fortë e centralizuar.
Pra, shumë varet nga mënyra se si do të përparojë ky konflikt në ditët në vijim.
Si â dhe sa fort â do tĂ« hakmerret Irani? Dhe çfarĂ« pĂ«rmbajtjeje â nĂ«se ka â mund tĂ« ushtrojĂ« SHBA-ja ndaj Izraelit?
Nga përgjigja e këtyre dy pyetjeve do të varet shumë edhe ky konflikt./ a.jor.
The post ANALIZĂ â CilĂ«t janĂ« skenarĂ«t mĂ« tĂ« kĂ«qij tĂ« konfliktit izraelito-iranian? appeared first on Agjencia Telegrafike Shqiptare.