❌

Reading view

There are new articles available, click to refresh the page.
↗

Gjykata Kushtetuese merr në shqyrtim ndalimin e TikTok-ut në Shqipëri

✇Citizens.al
By: Arbjona Çibuku

Gjykata Kushtetuese ka pranuar ta marrë në shqyrtim vendimin e kontestuar të qeverisë për mbylljen e platformës TikTok. Ajo ka vendosur ta shqyrtojë me seancë plenare publike, një vendim që u përshëndet nga organizatat e medias dhe shoqërisë civile si një fitore e përkohshme për lirinë e shprehjes.

Një grup organizatash dorëzuan në muajin mars ankesën për shpalljen si antikushtetues të Vendimit të Këshillit të Ministrave që ndalon qasjen në platformën TikTok në Shqipëri.

Asociacioni i Gazetarëve të Shqipërisë (AGSH), një nga organizatat që pati dorëzuar ankesën, deklaroi përmes një postimi në Facebook se ky është një hap kyç për mbrojtjen e të drejtave kushtetuese të qytetarëve.

“Ne jemi tĂ« bindur se ndalimi i njĂ« platforme tĂ« komunikimit publik, pa transparencĂ« dhe pa vlerĂ«sim proporcional tĂ« ndikimit tĂ« saj, pĂ«rbĂ«n njĂ« precedent tĂ« rrezikshĂ«m pĂ«r liritĂ« themelore nĂ« vend”, u tha nĂ« reagimin e AGSH-sĂ«.

Gjykata Kushtetuese nuk pranoi ta pezullojë vendimin e qeverisë, por megjithatë vendimi për të kaluar çështjen në shqyrtim të thelluar dhe publik është konsideruar si tregues i seriozitetit dhe rëndësisë që ka për rendin kushtetues.

“Liria e shprehjes Ă«shtĂ« themel i demokracisĂ«, ajo nuk mbrohet duke mbyllur gojĂ«n e qytetarĂ«ve, por duke hapur mĂ« shumĂ« dritare pĂ«r informacion dhe debat”, thuhet mĂ« tej nĂ« deklaratĂ«. 

Në një tjetër zhvillim të rëndësishëm, Asambleja e Përgjithshme e Federatës Evropiane të Gazetarëve (EFJ) ka miratuar një rezolutë të propozuar nga AGSH, që dënon ndalimin e TikTok në Shqipëri dhe e cilëson atë si një kërcënim ndaj lirisë së shprehjes në mbarë rajonin.

“Kjo rezolutĂ« [
] thekson se ndalesa e TikTok, [
] pĂ«rbĂ«n njĂ« precedent tĂ« rrezikshĂ«m pĂ«r censurimin e rrjeteve sociale nĂ« tĂ« ardhmen jo vetĂ«m nĂ« ShqipĂ«ri, por edhe nĂ« rajon dhe mĂ« gjerĂ« nĂ« EvropĂ«â€, tha AGSH nĂ« njĂ« reagim.

Vendimi i qeverisë për të mbyllur TikTok u kundërshtua nga mbi 20 organizata të medias dhe shoqërisë civile, duke e cilësuar një kufizim ekstrem të së drejtës për lirinë e shprehjes dhe aksesin në informacion.

Organizatat argumentojnĂ« se mbyllja mund tĂ« krijojĂ« precedentĂ« shqetĂ«sues pĂ«r ShqipĂ«rinĂ« dhe rajonin. Ky veprim rrezikon t’i hapĂ« rrugĂ«n kufizimeve tĂ« mĂ«tejshme, duke kĂ«rcĂ«nuar lirinĂ« e shprehjes dhe qasjes nĂ« internet nĂ« mĂ«nyrĂ« mĂ« tĂ« gjerĂ«.

The post Gjykata Kushtetuese merr në shqyrtim ndalimin e TikTok-ut në Shqipëri appeared first on Citizens.al.

↗

Instalimi i DPI-ve pa kuadër ligjor: Rrezik për censurë dhe shkelje privatësie

✇Citizens.al
By: Citizens.al

Autor: Emirjon Senja | Citizens.al | Tiranë

ShqipĂ«ria mbetet e ekspozuar ndaj rreziqeve kibernetike, mirĂ«po instalimi – pa njĂ« kuadĂ«r tĂ« qartĂ« rregullator – i pajisjeve Deep Packet Inspection (DPI) nga kompanitĂ« e telefonisĂ« celulare ka ngritur shqetĂ«sime serioze mbi privatĂ«sinĂ« dhe liritĂ« digjitale tĂ« qytetarĂ«ve.

Autoritetet kanĂ« deklaruar se pajisjet DPI synojnĂ« rritjen e sigurisĂ« dhe bllokimin e platformave si “TikTok”, por ekspertĂ«t paralajmĂ«rojnĂ« se mungesa e transparencĂ«s dhe e kuadrit ligjor mund t’i hapĂ« rrugĂ«n censurĂ«s dhe mbikĂ«qyrjes masive.

Besmir Semanaj, ekspert në teknologjinë e informacionit, thotë se Shqipëria rrezikon të ndjekë rrugën e vendeve autoritare që përdorin DPI-në për mbrojtje por edhe kontroll informacioni.

Semanaj, ishte ndĂ«r tĂ« parĂ«t qĂ« shprehĂ«n shqetĂ«simin pĂ«r rrezikun e kĂ«tyre pajisjeve. Ai tha pĂ«r Citizens.al se pĂ«rdorimi i tyre nĂ« njĂ« kohĂ« kur nuk ka ende ligje apo udhĂ«zime qĂ« rregullojnĂ« si proces “i lĂ« rrugĂ«n hapur mbikĂ«qyrjes sĂ« aktivitetit tĂ« qytetarĂ«ve apo bizneseve tĂ« ndryshme online”, e cila â€œĂ«shtĂ« njĂ« shkelje e madhe sa i pĂ«rket tĂ« dhĂ«nave personale”.

Sipas tij, mungesa e kuadrit rregullator lehtëson procesin e censurimit të përmbajtjes që qytetarët mund të qasin online, pasi DPI e filtron atë.

“Kjo teknologji mund tĂ« pĂ«rdoret jo vetĂ«m pĂ«r tĂ« bllokuar aplikacione, por edhe pĂ«r tĂ« mbledhur informacion tĂ« hollĂ«sishĂ«m dhe tĂ« dĂ«mshĂ«m pĂ«r qytetarĂ«t, siç janĂ« zakonet e pĂ«rdorimit tĂ« internetit dhe tĂ« dhĂ«na qĂ« lidhen me pĂ«rdoruesit,” tha Semanaj, duke i njohur edhe elementĂ«t pozitivĂ« kĂ«saj teknologjie, siç Ă«shtĂ« pĂ«rmirĂ«simi i sigurisĂ« kibernetike nĂ« rastet e rrezikut tĂ« shtuar.

Një tjetër ekspert, Tomi Kallanxhi, vë në dukje mungesën e informacionit mbi menaxhimin e të dhënave dhe përfshirjen e palëve të treta, duke ngritur shqetësime mbi pavarësinë dhe sovranitetin digjital të Shqipërisë.

Sipas tij, është shqetësuese që, edhe pse autoritetet kanë deklaruar se pajisjet DPI nuk ruajnë të dhëna personale, ende nuk dihet kush janë ekspertët e pavarur që e kanë verifikuar këtë gjë, pasi nuk ka asnjë përgjigje zyrtare.

Ai thotĂ« se mungesa e informacionit pĂ«r mĂ«nyrĂ«n se si ruhen tĂ« dhĂ«nat, pĂ«r sa kohĂ« mbahen ato dhe nĂ«se njĂ« palĂ« e tretĂ«, si kompania qĂ« ka furnizuar pajisjet, mund t’i pĂ«rdorĂ« pĂ«r qĂ«llime tĂ« tjera, si analizimi i sjelljes sĂ« pĂ«rdoruesve, ngre shqetĂ«sime serioze.

Përtej këtyre mangësive, Kallanxhi analizon se, në një skenar pozitiv, përdorimi i pajisjeve DPI do të ishte efektiv për të bllokuar platforma si TikTok, por gjithashtu edhe instrument i fuqishëm për mbrojtjen ndaj sulmeve kibernetike.

Pajisje të dhuruara nga Izraeli dhe në përdorim të përkohshëm

Tregu i telefonisë celulare dhe i komunikimeve elektronike në Shqipëri kontrollohet nga Autoriteti i Komunikimeve Elektronike dhe Postare (AKEP).

NĂ« njĂ« pĂ«rgjigje pĂ«r Citizens.al – nĂ« tejkalim tĂ« afateve tĂ« parashikuara ligjore pĂ«r kĂ«rkesat pĂ«r informacion – AKEP heq pĂ«rgjegjĂ«sinĂ« duke theksuar se me procesin e vendosjes sĂ« pajisjeve DPI Ă«shtĂ« angazhuar Autoriteti KombĂ«tar pĂ«r SigurinĂ« Kibernetike (AKSK).

Citizens.al iu drejtua AKSK-së për të kuptuar më shumë mbi procesin e instalimit të tyre. AKSK shpjegoi për herë të parë zyrtarisht vendimin që çoi në instalimin e pajisjeve DPI, fillimisht në kompanitë e telefonisë celulare në vend, me synimin për ta shtrirë më tej edhe te ofruesit e tjerë të shërbimit të internetit.

AKSK konfirmoi se pajisjet DPI nuk ishin blerë, por janë marrë në përdorim falas për një periudhë njëvjeçare, falë një marrëveshjeje të lidhur me Autoritetin e Sigurisë Kibernetike të Izraelit në shkurt 2023.

Pas pĂ«rfundimit tĂ« kĂ«saj periudhe, pajisjet do t’i kthehen palĂ«s izraelite. Ky informacion bĂ«het publik pĂ«r herĂ« tĂ« parĂ« dhe lidhet me njĂ« periudhĂ« tĂ« ndjeshme pĂ«r ShqipĂ«rinĂ«, atĂ« tĂ« sulmeve kibernetike qĂ« ekspozuan tĂ« dhĂ«na tĂ« ndjeshme si pagat, targat, numrat e telefonit dhe llogaritĂ« bankare tĂ« qytetarĂ«ve shqiptarĂ«.

Sa i pĂ«rket bazĂ«s ligjore pĂ«r kĂ«tĂ« vendim, AKSK thekson se Ă«shtĂ« mbĂ«shtetur te vendimi i KĂ«shillit tĂ« Ministrave pĂ«r bllokimin e TikTok, ligji pĂ«r sigurinĂ« kibernetike dhe ligji “PĂ«r tĂ« drejtat dhe mbrojtjen e fĂ«mijĂ«s”.

Megjithatë, nuk ka asnjë referencë specifike për mbrojtjen e të dhënave personale nga keqpërdorimi në këtë proces, duke rritur shqetësimet e ngritura më parë nga ekspertët dhe mediat.

NĂ« pĂ«rpjekje pĂ«r tĂ« qetĂ«suar opinionin publik, AKSK sqaroi gjithashtu se pajisjet DPI nuk kanĂ« aftĂ«si pĂ«r tĂ« pĂ«rgjuar komunikimet e qytetarĂ«ve. Sipas institucionit, DPI analizon vetĂ«m “kokĂ«n” (headerin) e paketave tĂ« tĂ« dhĂ«nave dhe nuk Ă«shtĂ« nĂ« gjendje tĂ« deshifrojĂ« ose tĂ« lexojĂ« pĂ«rmbajtjen e tyre, pĂ«r shkak tĂ« enkriptimit tĂ« komunikimeve nĂ« internet.

Autoritetet përgjegjëse theksojnë se kjo është një masë e përkohshme, por shumë ekspertë kanë shprehur shqetësimin se përdorimi i pajisjeve DPI mund të përfshijë një sërë tjetër përpjekjesh për të monitoruar të dhënat e qytetarëve, përfshirë ato që lidhen me përdorimin e aplikacioneve të tjera dhe aktivitetet online.

Përdorimi i këtyre pajisjeve mund të krijojë mundësi të shumta për mbledhjen e të dhënave personale dhe për manipulimin e informacionit të qytetarëve.

KompanitĂ« celulare nĂ« vend ishin tĂ« para qĂ« instaluan pajisjet DPI sipas udhĂ«zimeve tĂ« AKSK, por deri nĂ« publikimin e kĂ«tij shkrimi, nuk pati njĂ« pĂ«rgjigje prej tyre nĂ« drejtim tĂ« “Citizens” pĂ«r çështjen nĂ« fjalĂ«.

Pajisjet DPI po përdoren pa një kuadër rregullator të mirëfilltë

Zyra e Komisionerit pĂ«r Mbrojtjen e tĂ« DhĂ«nave Personale konfirmon pĂ«r “Citizens” se, sipas legjislacionit aktual, nuk ka ende njĂ« detyrim ligjor qĂ« operatorĂ«t e komunikimeve elektronike nĂ« ShqipĂ«ri tĂ« kryejnĂ« njĂ« “VlerĂ«sim tĂ« ndikimit nĂ« mbrojtjen e tĂ« dhĂ«nave” (DPIA) pĂ«r teknologjinë Deep Packet Inspection (DPI).

Ky qëndrim i autoritetit mbikëqyrës vjen në një moment kur ekspertët dhe gazetarët kanë ngritur shqetësime serioze për mundësinë e keqpërdorimit të të dhënave personale nga operatorët që aplikojnë DPI në rrjetet e tyre.

Komisioneri sqaron se sipas ndryshimeve ligjore tĂ« miratuara nĂ« fillim tĂ« 2024, detyrimi pĂ«r kryerjen e njĂ« DPIA-je do tĂ« hyjĂ« nĂ« fuqi vetĂ«m nĂ« janar 2027, duke iu referuar dispozitave kalimtare tĂ« ligjit tĂ« ri nr. 124/2024 “PĂ«r mbrojtjen e tĂ« dhĂ«nave personale”.

Sipas praktikës ndërkombëtare, praktika DPIA shërben për të identifikuar dhe ulur rreziqet që lidhen me përpunimin e të dhënave personale, duke mbrojtur privatësinë dhe të drejtat e qytetarëve. Në mungesë të një DPIA-je, qytetarët rrezikojnë të ekspozohen ndaj mbikëqyrjes së tepruar, abuzimit me të dhënat dhe shkeljeve të privatësisë.

Në rastin tonë, kjo nënkupton se deri në janar 2027, përdorimi i DPI-së nga kompanitë e internetit në Shqipëri mund të vazhdojë pa një analizë të thelluar të rreziqeve për privatësinë e qytetarëve.

Në mungesë të një DPIA-je të detyrueshme, mbikëqyrja mbi përpunimin e të dhënave mbështetet vetëm në respektimin e përgjithshëm të parimeve ligjore të sigurisë, transparencës dhe minimizimit të të dhënave.

Zyra e Komisionerit i mëshon përgjegjësisë së operatorëve për të siguruar masat teknike dhe organizative për mbrojtjen e të dhënave, por mungesa e një vlerësimi të detajuar të ndikimit për teknologji të tilla si DPI mbetet një boshllëk i rëndësishëm në garantimin e privatësisë.

Lufta e të dhënave, kush i menaxhon ato

Matematicieni i njohur britanik Clive Humby Ă«shtĂ« shprehur disa vite mĂ« parĂ« se tĂ« dhĂ«nat janĂ« nafta e shekullit XXI, duke paralajmĂ«ruar edhe njĂ« “luftĂ«â€ mes shteteve pĂ«r aksesin nĂ« to, si edhe nevojĂ«n pĂ«r pĂ«rpunimin e tĂ« dhĂ«nave pĂ«r tĂ« nxjerrĂ« prej tyre informacione qĂ« ndihmojnĂ« nĂ« projektimin e sĂ« ardhmes dhe nĂ« parashikimin e sjelljes sĂ« qytetarĂ«ve si konsumatorĂ« tĂ« internetit.

NĂ« kĂ«tĂ« kuadĂ«r, Tomi Kallanxhi thekson se diskutimi mbi vendosjen e pajisjeve Deep Packet Inspection  (DPI) nuk mund tĂ« shkĂ«putet nga çështja e sovranitetit digjital. Ai shpjegon se njĂ« element shumĂ« i rĂ«ndĂ«sishĂ«m pĂ«r t’u marrĂ« parasysh Ă«shtĂ« fakti qĂ« sot shtetet janĂ« duke bĂ«rĂ« pĂ«rpjekje tĂ« mĂ«dha pĂ«r ruajtjen e sovranitetit tĂ« tyre digjital, ndĂ«rkohĂ« qĂ« ShqipĂ«ria, sipas tij, nuk Ă«shtĂ« mĂ« sovrane nĂ« kĂ«tĂ« aspekt.

“E kemi dorĂ«zuar sovranitetin, jo vetĂ«m nĂ« kontekstin e DPI-ve, por edhe nĂ« atĂ« tĂ« e-Albania, ku tĂ« dhĂ«nat e qytetarĂ«ve shqiptarĂ« ruhen jashtĂ« territorit tĂ« ShqipĂ«risĂ«,” shprehet Kallanxhi, duke ngritur pikĂ«pyetje mbi vendimin pĂ«r tĂ« mbajtur nĂ« serverĂ« tĂ« huaj tĂ« gjitha tĂ« dhĂ«nat personale tĂ« shqiptarĂ«ve.

Ndërkohë, Besmir Semanaj e lidh sovranitetin digjital edhe me të drejtën e qytetarëve për një akses të lirë në internet.

“Sovraniteti digjital nuk Ă«shtĂ« vetĂ«m njĂ« çështje shtetĂ«rore. Ai lidhet edhe me tĂ« drejtĂ«n e çdo qytetari pĂ«r tĂ« pasur akses tĂ« pakufizuar nĂ« teknologji dhe informacion”, thekson Semanaj. Ai paralajmĂ«ron se pĂ«rdorimi i DPI-ve pĂ«r qĂ«llime censure cenon drejtpĂ«rdrejt kĂ«tĂ« tĂ« drejtĂ«. Sipas tij, nĂ« kuadĂ«r tĂ« integrimit nĂ« Bashkimin Evropian, ShqipĂ«ria duhet tĂ« respektojĂ« parimet e njĂ« interneti tĂ« lirĂ«, ku çdo ndĂ«rhyrje duhet tĂ« jetĂ« e ligjshme, proporcionale dhe e justifikuar.

Përdorimi i pajisjeve DPI në vende autoritare

Në shtete autoritare apo gjysmë-autoritare, teknologjia DPI përdoret gjerësisht për qëllime të ndryshme, nga siguria kibernetike deri te kontrolli i informacionit dhe censura.

Në Rusi, përdorimi i DPI është pjesë e një strategjie shtetërore për mbikëqyrjen e komunikimeve digjitale dhe filtrimin e përmbajtjes online. Qeveria ruse ka detyruar kompanitë e internetit (ISP) që prej vitit 2020 të instalojnë këto pajisje, ndërsa përdoruesit që shfrytëzojnë rrjete VPN rrezikojnë gjoba. Platforma si Twitter, Facebook dhe Telegram janë bllokuar përmes këtyre mekanizmave.

Radio Evropa e LirĂ«  (REL) raportonte nĂ« vitin 2023 pĂ«r njĂ« bashkĂ«punim intensiv mes RusisĂ« dhe KinĂ«s pĂ«r ngritjen e njĂ« strukture tĂ« sofistikuar tĂ« kontrollit tĂ« internetit, me fokus nĂ« filtrimin e pĂ«rmbajtjes pĂ«rmes DPI-ve. NĂ« thelb tĂ« kĂ«tij bashkĂ«punimi qĂ«ndronte ideja e “ruajtjes sĂ« rendit shoqĂ«ror” pĂ«rmes kufizimit tĂ« aksesit nĂ« aplikacione apo faqe qĂ« konsiderohen tĂ« rrezikshme.

Praktika të ngjashme janë ndjekur edhe në Turqi dhe Egjipt. Në Turqi, që prej vitit 2016, pas instalimit të DPI-ve, autoritetet kanë ndërmarrë bllokime sistematike të faqeve të mediave online dhe profileve në rrjetet sociale, duke rritur ndjeshëm kontrollin mbi hapësirën digjitale. Shembuj të përdorimit të pajisjeve DPI në Turqi pati edhe gjatë protestave pas arrestimit të kryebashkiakut të Stambollit, ku interneti u ngadalësua ndjeshëm.

Edhe pse qeveria shqiptare mund të synojë mbrojtjen e të miturve dhe krijimin e një mjedisi më të sigurt online, instalimi i pajisjeve DPI pa një kuadër të qartë ligjor dhe pa një mekanizëm të pavarur mbikëqyrjeje përbën rrezik real për liritë qytetare. Mungesa e transparencës dhe kontrollit institucional hap rrugën për abuzime dhe cenon të drejtën themelore për informim dhe privatësi.

The post Instalimi i DPI-ve pa kuadër ligjor: Rrezik për censurë dhe shkelje privatësie appeared first on Citizens.al.

↗

“TĂ« gjitha transaksionet financiare do jenĂ« digjitale”/ Rama kĂ«rkon tĂ« zhdukĂ« paranĂ« “cash”?

✇BoldNews
By: Enrik Braho

GjatĂ« njĂ« takimi me pĂ«rfaqĂ«suesit e teknologjisĂ« nĂ« Berat, Edi Rama deklaroi se synon qĂ« deri nĂ« fund tĂ« kĂ«saj dekade, ShqipĂ«ria tĂ« jenĂ« “cashless”, qĂ« do tĂ« thotĂ« njerĂ«zit tĂ« mos kenĂ« para nĂ« dorĂ«. Sipas tij, ambicia Ă«shtĂ« qĂ« tĂ« gjitha transaksionet financiare tĂ« kryhen nĂ« mĂ«nyrĂ« digjitale. Nuk dihet nĂ«se kjo ishte [
]

The post “TĂ« gjitha transaksionet financiare do jenĂ« digjitale”/ Rama kĂ«rkon tĂ« zhdukĂ« paranĂ« “cash”? appeared first on BoldNews.al.

↗

Politika përballet me llogaridhënien për inteligjencës artificiale

✇Telegrafi
By: Agron Shala

Nga: Robert Shrimsley / The Financial Times
PĂ«rkthimi: Telegrafi.com

GjatĂ« njĂ« dite tĂ« fundit tĂ« lirĂ« pĂ«r ministrat e kabinetit, Peter Kyle, sekretari pĂ«r ShkencĂ« dhe Teknologji [i MbretĂ«risĂ« sĂ« Bashkuar], mbajti njĂ« prezantim mbi inteligjencĂ«n artificiale [IA], ku pĂ«rfshiu edhe shembullin e njĂ« kompanie tĂ« njohur tĂ« shĂ«rbimeve financiare, qĂ« kishte pushuar mijĂ«ra punonjĂ«s nga puna – edhe pse tĂ« ardhurat e saj po rriteshin ndjeshĂ«m.

ParalajmĂ«rimi i tij ishte se kjo prirje do tĂ« pĂ«rsĂ«ritet gjerĂ«sisht. Edhe pse kursimet e tilla dhe rritja e produktivitetit do tĂ« mirĂ«priteshin nĂ« shĂ«rbimet publike, ndikimi i IA-sĂ«, nĂ« tregun e punĂ«s, po tĂ«rheq vĂ«mendjen nĂ« nivelet mĂ« tĂ« larta tĂ« qeverisĂ«. Morgan McSweeney, strategu dhe shefi i stafit tĂ« kryeministrit, foli me entuziazĂ«m pĂ«r librin Republika teknologjike [The Technological Republic] – njĂ« vepĂ«r me ton egoist, por me vlera, nga drejtori ekzekutiv dhe kĂ«shilltari ligjor i Palantir-it. Libri argumenton se IA-ja duhet tĂ« lidhet me nevojat kombĂ«tare, duke shprehur shqetĂ«simin se shumĂ« nga pionierĂ«t e industrisĂ« udhĂ«hiqen mĂ« shumĂ« nga interesat personale teknologjike dhe financiare, sesa nga ato shoqĂ«rore.

Figurat e larta në qeveri e krahasojnë ndikimin e mundshëm të IA-së me revolucionin e parë industrial. Megjithatë, ka shumë të panjohura për ta pranuar pa rezerva këtë paralelizëm. Vlerësimet për ndikimin e IA-së në punësim, ndryshojnë shumë nga njëra-tjetra, dhe rrallë janë optimiste. Një sondazh i fundit tregoi se pozicionet e shpallura për të diplomuarit, në Mbretërinë e Bashkuar, ishin 33 për qind më pak krahasuar me vitin e kaluar, megjithëse ndikonin edhe faktorë të tjerë.

Përballë kësaj pasigurie, shpesh është më e thjeshtë të përqendrohesh te problemet e menjëhershme, si p.sh. ta vendosësh Mbretërinë e Bashkuar në anën e duhur të revolucionit të IA-së. Ministrat flasin për përparimet në shëndetësi, mbrojtje dhe arsim, si dhe për ekspertizën e kërkimit shkencor dhe të universiteteve britanike. Kyle po shqyrton gjithashtu si mund të shfrytëzohet pasuria e të dhënave, nga shërbimet publike, për të siguruar që përfitimet të mbeten në Britani.

MegjithatĂ«, ia vlen tĂ« merret parasysh analogjia me revolucionin industrial, edhe nĂ«se Ă«shtĂ« e papĂ«rsosur. GjatĂ« disa dekadave, shoqĂ«ria u transformua rrĂ«njĂ«sisht duke çuar nĂ« krijimin e njĂ« klase industriale punĂ«tore; nĂ« njĂ« sĂ«rĂ« reformash sociale, industriale dhe arsimore; nĂ« zgjerimin e sĂ« drejtĂ«s sĂ« votĂ«s pĂ«r popullsinĂ« e rritur; dhe, nĂ« zĂ«vendĂ«simin e liberalĂ«ve me njĂ« forcĂ« tĂ« re – laburistĂ«t. Ndoshta mĂ« me rĂ«ndĂ«si, u formua njĂ« klasĂ« e mesme qĂ« po rritej e qĂ« u bĂ« shtylla kurrizore e demokracisĂ« liberale dhe kapitalizmit.

Nuk është e nevojshme ta pranosh plotësisht këtë krahasim, për të kuptuar ndikimin e thellë që do të ketë këtë herë mbi politikën demokratike. Filizat e parë të populizmit mund të gjurmohen që në zhvendosjen nga industria e rëndë, duke çuar në rënien e qyteteve dhe komuniteteve dikur krenare për prodhimin industrial. Kjo gjithashtu e ka përshpejtuar ndryshimin e laburistëve nga roli tradicional si partia e klasës së sindikalizuar punëtore.

Të gjithë mund të shohin se një tronditje po afrohet, por dimë shumë pak për natyrën e saj. Një studim qeveritar i vitit 2023 identifikoi punët më të ekspozuara ndaj IA-së. Tani është duke u zhvilluar një analizë e re e gjerë brenda të gjitha departamenteve qeveritare.

NjĂ« rĂ«nie e qĂ«ndrueshme e punĂ«simit nĂ« profesionet fitimprurĂ«se mund tĂ« ketĂ« pasoja tĂ« gjera politike. Duke hartuar profesionet nĂ« rrezik, sipas zonave elektorale, anketuesi James Kanagasooriam vĂ«ren se ndikimet mĂ« tĂ« mĂ«dha do tĂ« ndihen nĂ« zonat e pasura jugore. Kjo perspektivĂ« – ku punonjĂ«sit me kostum janĂ« nĂ« rrezik, ndĂ«rsa vendet pĂ«r punĂ« fizike janĂ« mĂ« tĂ« sigurta – pĂ«rmbys ndikimet e mĂ«parshme tĂ« revolucioneve industriale dhe mund tĂ« krijojĂ« njĂ« klasĂ« tĂ« re humbĂ«sve ekonomikĂ«.

Pasojat mund tĂ« pĂ«rfshijnĂ« pĂ«rqendrime mĂ« ekstreme tĂ« pasurisĂ«, mĂ« pak vende pune me paga tĂ« mira dhe ndryshime nĂ« madhĂ«sinĂ« dhe strukturĂ«n e bazĂ«s tatimore. StudentĂ«t mund tĂ« shmangin marrjen e borxheve tĂ« mĂ«dha pĂ«r diplomat qĂ« ofrojnĂ« tĂ« ardhura tĂ« ulĂ«ta. Ideja e njĂ« brezi tĂ« tradhtuar do tĂ« pĂ«rhapet gjithnjĂ« e mĂ« shumĂ«. ÇfarĂ« mund tĂ« kĂ«rkojnĂ« votuesit nĂ« terma mbrojtjeje – dhe si do tĂ« financohet ajo?

Në versionin më dramatik të parashikimeve, ky ndryshim mund të zvogëlojë klasën e mesme që ka ofruar stabilitet politik, duke zgjeruar grupin e njerëzve me pasuri dhe ndjesi përkatësie ndaj shoqërisë, e të cilët ndihen të përfaqësuar nga sistemi dhe establishmenti. Si do ta riorientonte ky ndryshim demografik politikën partiake?

Mjafton tĂ« shikosh rritjen aktuale tĂ« partive populiste, pĂ«r tĂ« parĂ« se si ndryshon politika kur zhduket kĂ«naqĂ«sia e pĂ«rbashkĂ«t – dhe kjo ndodhi para ardhjes sĂ« IA-sĂ«. E djathta tradicionale tashmĂ« Ă«shtĂ« pĂ«rçarĂ«, dhe e majta po pĂ«son erozion. KonservatorĂ«t nuk janĂ« mĂ« partia e tĂ« kĂ«naqurve, dhe partia Reform UK e Nigel Farageit pĂ«rqafon politikat e majta ekonomike. Ekziston njĂ« grup qĂ« po kĂ«rkon zgjidhje alternative dhe po humb besimin te shteti. Tani, imagjinoni qĂ« vetĂ« votuesit e establishmentit – ata qĂ« nuk janĂ« mĂ«suar tĂ« humbasin – tĂ« kalojnĂ« nĂ« rreshtin e tĂ« pakĂ«naqurve.

Laburistët kanë vendosur të jenë entuziastë për IA-në, gjë që ndoshta është vendim i mençur, pasi ludizmi [lëvizja e dikurshme kundër teknologjisë] rrallë funksionon. Por, ata duhet gjithashtu të ofrojnë përgjigje për mënyrën se si të mbrojnë elektoratin nga ky tranzicion teknologjik dhe më tej.

Sfida nuk kufizohet vetĂ«m te punĂ«t. PĂ«rparimet nĂ« tĂ« dhĂ«na, analizĂ« imazhesh dhe mbikĂ«qyrje do t’i vĂ«nĂ« udhĂ«heqĂ«sit gjithnjĂ« e mĂ« shumĂ« pĂ«rballĂ« kompromiseve midis lirive civile dhe rendit publik. Dhe, teknologjia po depĂ«rton nĂ« vetĂ« demokracinĂ« – jo vetĂ«m pĂ«rmes pĂ«rmbajtjes sĂ« rreme. NjĂ« sondazh i brendshĂ«m i LaburistĂ«ve zbuloi se njĂ« nĂ« katĂ«r votues kishte pĂ«rdorur ChatGPT-nĂ« pĂ«r informacion gjatĂ« zgjedhjeve tĂ« fundit.

Mund tĂ« ndodhĂ« qĂ« alarmi tĂ« jetĂ« i tepruar, dhe se IA-ja do tĂ« krijojĂ« vende tĂ« reja pune teksa zhduk tĂ« tjerat – megjithatĂ«, ritmi i ndryshimit Ă«shtĂ« vetĂ« thelbi i sfidĂ«s.

Por, ndryshimet e mëdha gjithmonë reflektohen në politikë. Po sikur revolta e ardhshme të vijë nga vetë establishmenti liberal? Kur fitimtarët, mbi të cilët mbështeten strukturat e shoqërisë dhe demokracisë, bëhen humbës, atëherë siguritë e vjetra mund të zhduken shumë shpejt. /Telegrafi/

The post Politika përballet me llogaridhënien për inteligjencës artificiale appeared first on Telegrafi.

↗

Zyrat e posaçme për ofrimin e shërbimeve digjitale, një premtim i vonuar

✇Reporter
By: Nensi Bogdani

NĂ« njĂ« takim tĂ« mbyllur me drejtuesit politikĂ« tĂ« qarqeve ditĂ«n e hĂ«nĂ«, kryeministri Edi Rama propozoi qĂ« nĂ«pĂ«r bashkitĂ« e vendit tĂ« ngrihen zyra tĂ« posaçme pĂ«r tĂ« ndihmuar qytetarĂ«t me shĂ«rbimet e platformĂ«s elektronike qeveritare “e-albania”. Kryeministri kĂ«rcĂ«noi gjithashtu qĂ« zyrat e avokatisĂ« dhe tĂ« noterisĂ« qĂ« ofrojnĂ« shĂ«rbime me pagesĂ« do t’u [
]

The post Zyrat e posaçme për ofrimin e shërbimeve digjitale, një premtim i vonuar appeared first on Reporter.al.

↗

Grupi muzikor i krijuar nga inteligjenca artificiale ka nxitur shqetësime në industrinë muzikore

✇Telegrafi
By: Agron Shala

Nga: Lanre Bakare / The Guardian (titulli: An AI-generated band got 1m plays on Spotify. Now music insiders say listeners should be warned)
PĂ«rkthimi: Telegrafi.com

Ata u bĂ«nĂ« viralĂ«, duke pasur, brenda pak javĂ«sh, mĂ« shumĂ« se njĂ« milion dĂ«gjime nĂ« Spotify, por mĂ« vonĂ« doli nĂ« pah se grupi i ri, The Velvet Sundown, ishte i krijuar nga inteligjenca artificiale [IA] – qĂ« nga muzika e tyre, imazhet promovuese deri te historia e tyre fiktive.

Ky episod ka nxitur një debat rreth autenticitetit, me ekspertë të industrisë muzikore që thonë se platformat e transmetimit, si Spotify, duhet të jenë ligjërisht të detyruara të etiketojnë muzikën e krijuar nga artistët e gjeneruar nga IA-ja, në mënyrë që dëgjuesit të marrin vendime të informuara mbi atë që po dëgjojnë.

Fillimisht, “grupi” i pĂ«rshkruar si “njĂ« projekt sintetik muzikor i udhĂ«hequr nga drejtimi krijues njerĂ«zor”, mohoi se ishte njĂ« krijim i IA-sĂ« dhe publikoi dy albume nĂ« qershor, me titujt Floating On Echoes dhe Dust And Silence, me njĂ« tingull tĂ« ngjashĂ«m me folk-kantrin e trupĂ«s Crosby, Stills, Nash & Young.

Situata u bĂ« mĂ« e ndĂ«rlikuar kur njĂ« person qĂ« e pĂ«rshkroi veten si njĂ« “anĂ«tar ndihmĂ«s”, u tha gazetarĂ«ve se The Velvet Sundown kishin pĂ«rdorur platformĂ«n gjenerative tĂ« IA-sĂ«, Suno, pĂ«r krijimin e kĂ«ngĂ«ve tĂ« tyre dhe se projekti ishte njĂ« “mashtrim artistik”.

Kanalet zyrtare tĂ« grupit, nĂ« rrjetet sociale, e mohuan kĂ«tĂ« dhe deklaruan se identiteti i grupit Ă«shtĂ« “thyer”, pĂ«rpara se tĂ« lĂ«shonin njĂ« deklaratĂ« qĂ« konfirmonte se grupi ishte njĂ« krijim i IA-sĂ« dhe se ishte “as plotĂ«sisht njeri; as plotĂ«sisht makinĂ«â€, por se ekzistonte “diku nĂ« mes”.

Disa persona i thanë Guardian-it se situata aktuale, ku platformat e transmetimit, përfshirë Spotify-n, nuk kanë asnjë detyrim ligjor për të identifikuar muzikën e krijuar nga IA-ja, lë dëgjuesit të pavetëdijshëm për origjinën e këngëve që dëgjojnë.

Roberto Neri, drejtori ekzekutiv i Ivors Academy, ka thĂ«nĂ«: “Grupet e krijuara nga IA-ja, si Velvet Sundown, tĂ« cilat arrijnĂ« audienca tĂ« mĂ«dha pa pĂ«rfshirĂ« krijues njerĂ«zorĂ«, ngrenĂ« shqetĂ«sime serioze pĂ«r transparencĂ«n, autorĂ«sinĂ« dhe pĂ«lqimin”.

Neri shtoi se, nĂ«se “pĂ«rdoret nĂ« mĂ«nyrĂ« etike”, IA-ja ka potencialin tĂ« pĂ«rmirĂ«sojĂ« krijimtarinĂ« muzikore, por theksoi se organizata qĂ« ai pĂ«rfaqĂ«son brengoset pĂ«r ato qĂ« ai i quajti â€œĂ§Ă«shtje thellĂ«sisht shqetĂ«suese” nĂ« lidhje me pĂ«rdorimin e IA-sĂ« nĂ« muzikĂ«.

Sophie Jones, drejtuese e strategjisĂ« nĂ« ShoqatĂ«n Britanike tĂ« IndustrisĂ« Fonografike (BPI), mbĂ«shteti thirrjet pĂ«r etiketim tĂ« qartĂ«. “Ne besojmĂ« se IA-ja duhet tĂ« pĂ«rdoret pĂ«r tĂ« mbĂ«shtetur krijimtarinĂ« njerĂ«zore, jo pĂ«r ta zĂ«vendĂ«suar atĂ«â€, tha Jones.

“PĂ«r kĂ«tĂ« arsye, ne po i bĂ«jmĂ« thirrje qeverisĂ« britanike tĂ« mbrojĂ« tĂ« drejtĂ«n e autorit dhe tĂ« vendosĂ« detyrime tĂ« reja pĂ«r transparencĂ« ndaj kompanive tĂ« IA-sĂ«, nĂ« mĂ«nyrĂ« qĂ« tĂ« drejtat muzikore tĂ« mund tĂ« licencohen dhe zbatohen, si dhe tĂ« kĂ«rkohet etiketimi i qartĂ« i pĂ«rmbajtjes tĂ«rĂ«sisht tĂ« krijuar nga IA-ja”.

Liz Pelly, autore e librit Mood Machine: The Rise of Spotify and the Costs of the Perfect Playlist, tha se artistët e pavarur mund të shfrytëzohen nga personat që qëndrojnë prapa pas grupeve muzikore të krijuara me IA, të cilët mund të prodhojnë këngë të trajnuara me muzikën e tyre.

Ajo pĂ«rmendi rastin e vitit 2023 kur njĂ« kĂ«ngĂ« u ngarkua nĂ« TikTok, Spotify dhe YouTube, duke pĂ«rdorur zĂ«ra tĂ« gjeneruar nga IA-ja qĂ« pretendonin tĂ« ishin The Weeknd dhe Drake. Universal Music Group deklaroi se kĂ«nga ishte “pĂ«rmbajtje keqpĂ«rdoruese e krijuar me IA gjeneruese” dhe u hoq pak pasi ishte publikuar.

Nuk dihet me siguri se me çfarë muzike janë trajnuar albumet e Velvet Sundown dhe kritikët thonë se kjo mungesë transparence mund të nënkuptojë se artistët e pavarur po humbasin të drejtën për kompensim.

Pelly tha: “Duhet tĂ« sigurohemi qĂ« nuk janĂ« vetĂ«m yjet e muzikĂ«s pop ata qĂ« mbrohen – tĂ« gjithĂ« artistĂ«t duhet tĂ« kenĂ« mundĂ«sinĂ« tĂ« dinĂ« nĂ«se vepra e tyre Ă«shtĂ« shfrytĂ«zuar nĂ« kĂ«tĂ« mĂ«nyrĂ«â€.

Për disa, shfaqja e grupit Velvet Sundown shihet si hapi logjik i radhës teksa muzika dhe IA-ja po kombinohen, ndërkohë që legjislacioni po përpiqet të ecën në hap me këtë ekosistem muzikor që po ndryshon me shpejtësi.

Jones tha: “Rritja e grupeve dhe muzikĂ«s sĂ« gjeneruar nga IA-ja, qĂ« futet nĂ« treg, tregon se kompanitĂ« teknologjike kanĂ« trajnuar modelet e tyre duke pĂ«rdorur vepra krijuese – nĂ« shumicĂ«n e rasteve pa autorizim apo pagesĂ« pĂ«r krijuesit dhe mbajtĂ«sit e tĂ« drejtave – me qĂ«llim qĂ« tĂ« konkurrojnĂ« drejtpĂ«rdrejt me artin njerĂ«zor”.

Neri shtoi se MbretĂ«ria e Bashkuar ka njĂ« mundĂ«si pĂ«r tĂ« udhĂ«hequr botĂ«n nĂ« adoptimin etik tĂ« IA-sĂ« nĂ« muzikĂ«, por theksoi se nevojitet njĂ« kuadĂ«r i fortĂ« ligjor qĂ« “garanton pĂ«lqimin dhe shpĂ«rblimin e drejtĂ« pĂ«r krijuesit, si dhe njĂ« etiketim tĂ« qartĂ« pĂ«r dĂ«gjuesit”.

“Pa kĂ«to masa mbrojtĂ«se, IA-ja rrezikon tĂ« pĂ«rsĂ«risĂ« tĂ« njĂ«jtat gabime tĂ« transmetimit dixhital, ku teknologjia pĂ«rfiton dhe krijuesit muzikorĂ« lihen pas dore”, shtoi ai.

Aurélien Hérault, drejtori i inovacionit në shërbimin e transmetimit muzikor Deezer, tha se kompania përdor softuer zbulues që identifikon dhe etiketon këngët e krijuara nga IA-ja.

Ai tha: “PĂ«r momentin, mendoj se platformat duhet tĂ« jenĂ« transparente dhe tĂ« pĂ«rpiqen tĂ« informojnĂ« pĂ«rdoruesit. PĂ«r njĂ« periudhĂ« kohe, nĂ« atĂ« qĂ« unĂ« e quaj ‘natyralizimi i IA-së’, ne duhet tĂ« njoftojmĂ« qartĂ« pĂ«rdoruesit se kur Ă«shtĂ« pĂ«rdorur apo nuk Ă«shtĂ« pĂ«rdorur IA-ja”.

HĂ©rault nuk e pĂ«rjashtoi mundĂ«sinĂ« qĂ« nĂ« tĂ« ardhmen do tĂ« hiqet etiketimi i muzikĂ«s sĂ« krijuar nga IA-ja, nĂ«se kjo muzikĂ« bĂ«het mĂ« e popullarizuar dhe muzikantĂ«t fillojnĂ« ta pĂ«rdorin si njĂ« “instrument” tjetĂ«r.

Deezer i tha së fundmi gazetës Guardian se deri në shtatë nga dhjetë dëgjime të muzikës së gjeneruar nga IA-ja, në platformën e tyre, janë mashtruese.

Aktualisht, Spotify nuk e etiketon muzikĂ«n si tĂ« gjeneruar nga IA-ja dhe Ă«shtĂ« kritikuar mĂ« parĂ« pĂ«r pĂ«rfshirjen nĂ« disa lista dĂ«gjimi tĂ« muzikĂ«s sĂ« realizuar nga “artistĂ« fantazmĂ«â€ – projekte fiktive qĂ« prodhojnĂ« muzikĂ« nga copĂ«zat.

NjĂ« zĂ«dhĂ«nĂ«s i kompanisĂ« tha se Spotify nuk i jep pĂ«rparĂ«si muzikĂ«s sĂ« krijuar nga IA. “E gjithĂ« muzika nĂ« Spotify, pĂ«rfshirĂ« atĂ« tĂ« gjeneruar nga IA-ja, krijohet, zotĂ«rohet dhe ngarkohet nga palĂ« tĂ« treta tĂ« licencuara”. /Telegrafi/

 

The post Grupi muzikor i krijuar nga inteligjenca artificiale ka nxitur shqetësime në industrinë muzikore appeared first on Telegrafi.

↗

Eminem-i, IA-ja dhe unë: Pse artistët kanë nevojë për ligje të reja në epokën digjitale?

✇Telegrafi
By: Agron Shala

Nga: Alexander Hurst / The Guardian
PĂ«rkthimi: Telegrafi.com

NĂ« 74 833 fjalĂ«t e njĂ« libri qĂ« po shkruaj, ka gjashtĂ« fjalĂ« tĂ« cilat, kur bashkohen nĂ« njĂ« sekuencĂ« tĂ« caktuar prej 12 fjalĂ«sh, unĂ« nuk mund t’i pĂ«rdor. ËshtĂ« njĂ« varg i vetĂ«m nga kĂ«nga Bloodbuzz Ohio nga grupi The National, i cili thotĂ«: UnĂ« ende kam borxh pĂ«r paratĂ«, pĂ«r paratĂ« qĂ« i kam borxh.

Libri im Ă«shtĂ« njĂ« kujtesĂ« personale pĂ«r ndikimin psikologjik tĂ« asaj qĂ« unĂ« e quaj “kapitalizĂ«m i dĂ«shpĂ«rimit”, sidomos te brezi i milenialĂ«ve, dhe se si kjo i ka shtyrĂ« dhjetĂ«ra miliona njerĂ«z tĂ« pĂ«rpiqen tĂ« dalin nga pasiguria financiare duke u pĂ«rfshirĂ« nĂ« veprimtari me rrezik tĂ« lartĂ« financiar. Historia tregohet pĂ«rmes pĂ«rvojĂ«s sime personale, teksa pĂ«r 11 muaj radhazi i shndĂ«rrova disa mijĂ«ra dollarĂ« nĂ« mĂ« shumĂ« se 1.2 milion, dhe pastaj pĂ«r 18 muaj tĂ« tjerĂ« ndoqa humbjet derisa pĂ«rfundova me zero. NĂ« fakt, mĂ« keq se zero sepse nĂ« fund ia kisha borxh  qeverisĂ« amerikane pothuajse 100 mijĂ« dollarĂ« taksa pĂ«r fitimet “fantazmĂ«â€ qĂ« nuk ekzistonin mĂ«.

Ja ku do tĂ« pĂ«rshtatej nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« pĂ«rsosur ai varg nga grupi The National, si njĂ« epigraf – por, vetĂ«m nĂ« teori. Botuesi mĂ« informoi se tekstet e kĂ«ngĂ«ve janĂ« subjekt i njĂ« zbatimi famĂ«keq tĂ« rreptĂ« tĂ« sĂ« drejtĂ«s sĂ« autorit dhe çmimi pĂ«r tĂ« blerĂ« tĂ« drejtat Ă«shtĂ« shpesh astronomik. Pra, as mos e çoni ndĂ«r mend tĂ« citoni Eminem-in pĂ«r tĂ« treguar se si kĂ«nga Lose Yourself depĂ«rtoi nĂ« psikikĂ«n e njĂ« brezi, kur ai tha: Ke vetĂ«m njĂ« shans, mos e humb shansin pĂ«r tĂ« dĂ«shtuar, kjo mundĂ«si vjen njĂ« herĂ« nĂ« jetĂ«.  

Por, sikur tĂ« isha njĂ« kompani e inteligjensĂ«s artificiale [IA] me njĂ« model tĂ« madh gjuhĂ«sor (LLM), gjithçka do tĂ« ishte ndryshe. Do tĂ« mund tĂ« grumbulloja pa problem gjithĂ« diskografinĂ« e grupit The National dhe tĂ« Eminem-it, dhe tekstet e çdo kĂ«nge tjetĂ«r tĂ« shkruar. Pastaj, kur njĂ« pĂ«rdorues do tĂ« kĂ«rkonte diçka si: “Shkruaj njĂ« tekst rep nĂ« stilin e Eminem-it pĂ«r humbjen e parave, duke u frymĂ«zuar nga Bloodbuzz Ohio i grupit The National”, programi im i lidhjes sĂ« fjalĂ«ve – me qindra miliona klientĂ« qĂ« paguajnĂ« dhe njĂ« kapital tregu qĂ« vlen dhjetĂ«ra nĂ«se jo qindra miliarda dollarĂ« – do tĂ« mund tĂ« pĂ«rgjigjej:

Unë ende kam borxh për paratë, për paratë që i kam borxh
Por, unë nxjerr ar nga fyti kur pluskoj,
Prandaj, shko thuaj bankës se mund të marrë çfarë të dojë
Unë tashmë shpirtin e lash në mikrofon.

Dhe, kjo, sipas vendimeve tĂ« muajit tĂ« kaluar nga gjykatat amerikane, Ă«shtĂ« nĂ« njĂ«farĂ« mĂ«nyre “pĂ«rdorim i drejtĂ«â€ [fair use] dhe çuditĂ«risht nuk pĂ«rbĂ«n shkelje tĂ« sĂ« drejtĂ«s sĂ« autorit – edhe pse nuk i Ă«shtĂ« paguar asnjĂ« qindarkĂ« askujt nĂ« kĂ«tĂ« proces.

UnĂ« nuk jam as jurist i tĂ« drejtĂ«s sĂ« autorit, as gjyqtar. Jam i sigurt se tĂ« dy ata kanĂ« pĂ«rgjigje tĂ« detajuara dhe teknike – si pĂ«r shembull se ka njĂ« kuadĂ«r tĂ« ndryshĂ«m ligjor pĂ«r pĂ«rdorimin e drejtĂ« nĂ« trajnimin e IA-sĂ« kundrejt riprodhimit tĂ« drejtpĂ«rdrejtĂ«. Por, le tĂ« lĂ«mĂ« mĂ«njanĂ« pĂ«r njĂ« çast tĂ« gjitha kĂ«to çështje teknike. A po respektohet me tĂ« vĂ«rtetĂ« fryma e ligjit pĂ«r tĂ« drejtĂ«n e autorit – ai ligj qĂ« mĂ« ndalon mua tĂ« citoj njĂ« varg tĂ« vetĂ«m 12 fjalĂ«sh nga grupi The National nĂ« njĂ« libĂ«r, por i lejon ChatGPT-sĂ« ta riprodhojĂ« fjalĂ« pĂ«r fjalĂ« si pjesĂ« e njĂ« “kĂ«ngĂ«â€ tĂ« re tĂ« gjeneruar nĂ« çast tĂ« vetĂ«m?

Apo është thjesht fjala për pushtet? A do të thotë kjo që Eight Mile Style, kompania diskografike e Eminem-it mund të më shkatërrojë mua për ta cituar në një libër, vetëm sepse unë jam i vogël në krahasim me të, ndërsa Meta mund ta përmbytë Eight Mile Style-n që është po aq i vogël në krahasim me të, me ekipe avokatësh dhe me vite të tëra vonesash?

(Duhet tĂ« theksoj se Eight Mile Style ka paditur vetĂ« Meta-n pĂ«r shkelje tĂ« sĂ« drejtĂ«s sĂ« autorit, duke pretenduar se ky Ă«shtĂ« “njĂ« tjetĂ«r rast i njĂ« kompanie me vlerĂ« prej trilion dollarĂ«sh (me ‘T’) qĂ« shfrytĂ«zon pĂ«rfitimet krijuese tĂ« artistĂ«ve muzikorĂ« pĂ«r pĂ«rfitime tĂ« turpshme monetare tĂ« drejtuesve dhe aksionarĂ«ve tĂ« saj, pa licencĂ« dhe pa respekt pĂ«r tĂ« drejtat e zotĂ«ruesve tĂ« pronĂ«s intelektuale”. Fort mirĂ«! Shpresoj tĂ« fitojnĂ«.)

E paramendoj që një ekspert i së drejtës së autorit do të më thoshte se ajo që bën ChatGPT është e ngjashme me dikë që shkruan me dorë disa vargje nga The National apo të Eminem-it, në një fletore personale; se nëse ndonjëherë do ta incizoja dhe shisja këtë këngë të krijuar nga AI-ja, që citon drejtpërdrejt prej tyre, atëherë do të isha fajtor për shkelje të materialit të mbrojtur. Por, kur bëhet fjalë për modelet e mëdha gjuhësore, vetë përmbajtja e prodhuar është produkti.

LLM-tĂ« nuk “mendojnĂ«â€ pĂ«r atĂ« qĂ« prodhojnĂ«. Ato nuk mĂ«sojnĂ«, nuk transformojnĂ« dhe nuk janĂ« krijuese nĂ« asnjĂ« kuptim tĂ« vĂ«rtetĂ« tĂ« fjalĂ«s. Ato identifikojnĂ« marrĂ«dhĂ«niet komplekse (dhe shumĂ« pak kuptojnĂ«) midis fjalĂ«ve dhe grupeve tĂ« fjalĂ«ve, brenda sasive tĂ« mĂ«dha tĂ« tekstit, bazuar nĂ« tĂ« dhĂ«nat masive tĂ« trajnimit (ose, pĂ«r mua personalisht, ajo qĂ« duket si njĂ« vjedhje me shumicĂ« e pothuajse gjithĂ« historisĂ« sĂ« krijimtarisĂ« letrare dhe artistike tĂ« njerĂ«zimit) pĂ«r tĂ« gjeneruar pĂ«rgjigje qĂ« janĂ« mjaftueshĂ«m tĂ« mira pĂ«r tĂ« na mashtruar duke menduar se njĂ« lloj ndĂ«rgjegjeje ka qenĂ« e pĂ«rfshirĂ« aty.

Ky nuk është një shpërthim emocional për faktin që nuk mund të përdor një varg kënge në librin tim të ardhshëm. Nëse ky është standardi ligjor, atëherë ai është standardi (për shembull, doktrina e përdorimit të drejtë për median e lajmeve është ndryshe). Por, le të jetë të paktën i njëjti standard për të gjithë.

Ka dallim midis asaj qĂ« Ă«shtĂ« ligj dhe asaj se si ligji duhet tĂ« jetĂ«. A janĂ« vendimet qĂ« sapo janĂ« marrĂ« pĂ«r shkrimtarĂ«t nĂ« rastet kundĂ«r Meta-s dhe Anthropic-ut – njĂ« tjetĂ«r akter i madh nĂ« industrinĂ« e IA-sĂ« – nĂ« tĂ« mirĂ« tĂ« krijimtarisĂ« njerĂ«zore? Apo po rrĂ«shqasim drejt njĂ« bote ku jo vetĂ«m qĂ« kapitali sundon, por edhe ku “inteligjencat” e rreme dhe fitimprurĂ«se pĂ«rballen me mĂ« pak kufizime, sesa vetĂ« njerĂ«zit, mbi mĂ«nyrĂ«n se si pĂ«rdorin materialin njerĂ«zor?

VazhdojmĂ« tĂ« dĂ«gjojmĂ« nga themeluesit dhe ekspertĂ«t e IA-sĂ« se sa revolucionare janĂ« produktet e tyre. PĂ«r mĂ«nyrĂ«n se si IA-ja dhe agjentĂ«t e saj do tĂ« trazojnĂ« çdo gjĂ« nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« pakthyeshme. AtĂ«herĂ« ndoshta IA-ja duhet tĂ« trazojĂ« edhe ligjin. NĂ«se ligji po prodhon situata qĂ« janĂ« teknikisht tĂ« sakta, por tĂ« padrejta, tĂ« padĂ«shiruara dhe qĂ« kĂ«rcĂ«nojnĂ« vetĂ« ekzistencĂ«n e shkrimtarĂ«ve, muzikantĂ«ve dhe artistĂ«ve – profesione jetĂ«sore tĂ« cilat, nĂ« shumicĂ«n e rasteve, nuk kanĂ« ndjekur kurrĂ« ndonjĂ« logjikĂ« ekonomike – atĂ«herĂ« ne duhet ta ndryshojmĂ« ligjin. /Telegrafi/

The post Eminem-i, IA-ja dhe unë: Pse artistët kanë nevojë për ligje të reja në epokën digjitale? appeared first on Telegrafi.

↗

Siguria digjitale/ Ambasada Amerikane trajnon prokurorët shqiptarë

✇Sot News | Lajme
By: Blerina Hysaj

Ambasada e Shteteve të Bashkuara në Tiranë ka pritur për dy ditë me radhë prokurorë shqiptarë në një trajnim të posaçëm mbi hetimin dhe ndjekjen penale të provave digjitale, nën kujdesin e Programit të Ndihmës së Sigurisë Diplomatike për Antiterrorin.

Me kĂ«tĂ« rast, Ambasada Amerikane ndau fjalĂ«n e zĂ«vendĂ«s shefes sĂ« misionit nĂ« detyrĂ«, Kathryn Hammond, gjatĂ« ceremonisĂ« sĂ« diplomimit tĂ« pjesĂ«marrĂ«sve nĂ« kursin “NdĂ«rgjegjĂ«simi Kibernetik pĂ«r ProkurorĂ«t”.

Hammond theksoi se luftërat moderne fillojnë online dhe gatishmëria kibernetike është thelbësore, pasi mbrojtja e aeroporteve, spitaleve, rrjeteve energjetike dhe të dhënave personale përbën një element të rëndësishëm të mbrojtjes kombëtare.

“AktorĂ«t e kĂ«qij po pĂ«rdorin teknologji gjithnjĂ« e mĂ« tĂ« sofistikuara, çka e bĂ«n tĂ« domosdoshme qĂ« forcat e rendit dhe prokurorĂ«t tĂ« jenĂ« njĂ« hap pĂ«rpara kĂ«tyre kĂ«rcĂ«nimeve qĂ« evoluojnĂ« me shpejtĂ«si. Trajnimi juaj nĂ« kĂ«tĂ« kurs ju ka pĂ«rgatitur pĂ«r tĂ« pĂ«rballuar kĂ«to sfida drejtpĂ«rdrejt, duke siguruar qĂ« drejtĂ«sia tĂ« vihet nĂ« vend nĂ« epokĂ«n digjitale,” deklaroi ajo.

Hammond vuri në dukje edhe ndihmën konkrete që Shtetet e Bashkuara i kanë dhënë Shqipërisë pas sulmeve kibernetike të korrikut dhe shtatorit 2022. Ajo nënvizoi se SHBA ka ofruar miliona dollarë në ndihmë dhe ekspertizë kibernetike, duke theksuar angazhimin e palëkundur të Amerikës për të ndihmuar partnerët në forcimin e mbrojtjes së tyre kibernetike.

Fjala e plotë e Kathryn Hammond

“Jam e lumtur qĂ« jam sot kĂ«tu nĂ« emĂ«r tĂ« AmbasadĂ«s sĂ« Shteteve tĂ« Bashkuara dhe Programit tĂ« NdihmĂ«s pĂ«r Antiterrorin tĂ« SigurisĂ« Diplomatike. Ky kurs ishte planifikuar dhe pastaj u shty, mendoj se dy herĂ«. KĂ«shtu qĂ« jam vĂ«rtet shumĂ« e kĂ«naqur qĂ« jemi tĂ« gjithĂ« sĂ« bashku sot kĂ«tu pĂ«r tĂ« ndarĂ« informacion mbi kĂ«tĂ« temĂ« kaq tĂ« rĂ«ndĂ«sishme. ZĂ«vendĂ«s Prokuror i PĂ«rgjithshĂ«m, Admiral Jano, instruktorĂ« Curt Perkins dhe Scott Longo, kolegĂ« nga ambasada – faleminderit pĂ«r praninĂ« tuaj sot kĂ«tu. Dhe faleminderit juve, prokurorĂ«ve, qĂ« keni ndarĂ« kohĂ« nga oraret tuaja tĂ« ngarkuara pĂ«r tĂ« qenĂ« kĂ«tu dhe pĂ«r tĂ« mĂ«suar mĂ« shumĂ« rreth kĂ«saj çështjeje jetike. E di qĂ« keni udhĂ«tuar nga e gjithĂ« ShqipĂ«ria pĂ«r tĂ« marrĂ« pjesĂ« nĂ« kĂ«tĂ« kurs.

Në botën e sotme të ndërlidhur, nuk mendoj se mund të theksojmë mjaftueshëm rëndësinë e luftës kundër krimeve kibernetike. Krimet kibernetike paraqesin një kërcënim të madh për sigurinë kombëtare, stabilitetin ekonomik dhe sigurinë e qytetarëve. Kriminelë, terroristë, regjime shtypëse dhe aktorë të tjerë abuzojnë me mjetet digjitale duke kërcënuar paqen dhe stabilitetin ndërkombëtar, duke dëmtuar të tjerët dhe duke ushtruar ndikim të dëmshëm. Vetëm të premten që kaloi, pamë një incident kibernetik në Bashkinë e Tiranës, të cilin Autoriteti Kombëtar për Sigurinë Kibernetike ua ka atribuar aktorëve iranianë. Luftërat bashkëkohore fillojnë online. Mbrojtja e aeroporteve, spitaleve, rrjeteve energjetike dhe të dhënave personale është mbrojtje kombëtare. Gatishmëria kibernetike është thelbësore për misionin.

Aktorët e këqij po përdorin teknologji gjithnjë e më të sofistikuara, gjë që e bën të domosdoshme që forcat e rendit dhe prokurorët të jenë një hap përpara këtyre kërcënimeve që zhvillohen me shpejtësi. Trajnimi juaj në këtë kurs ju ka përgatitur për të përballuar këto sfida drejtpërdrejt, duke siguruar që drejtësia të vihet në vend në epokën digjitale.

Qeveria e Shteteve tĂ« Bashkuara po punon me partnerĂ«t pĂ«r tĂ« çuar pĂ«rpara njĂ« tĂ« ardhme digjitale qĂ« mbron sigurinĂ« dhe mirĂ«qenien e qytetarĂ«ve duke ndĂ«shkuar ata qĂ« pĂ«rdorin mjetet digjitale pĂ«r qĂ«llime kriminale. QĂ« nga ndĂ«rhyrjet shkatĂ«rruese kibernetike tĂ« korrikut dhe shtatorit 2022, Shtetet e Bashkuara kanĂ« ofruar miliona dollarĂ« nĂ« ndihmĂ« dhe ekspertizĂ« kibernetike pĂ«r ShqipĂ«rinĂ«. Shtetet e Bashkuara e marrin me seriozitet rolin e tyre nĂ« ndihmĂ«n ndaj partnerĂ«ve pĂ«r tĂ« ndĂ«rtuar mbrojtjen e tyre kibernetike – dhe njĂ« pjesĂ« kyçe e kĂ«saj mbrojtjeje Ă«shtĂ« aftĂ«sia pĂ«r tĂ« hetuar dhe ndjekur penalisht autorĂ«t e krimeve kibernetike.

Gjatë këtij kursi, ju keni thelluar njohuritë tuaja mbi kompleksitetin e provave digjitale dhe rolin e tyre kyç në ndjekjen penale të terrorizmit dhe krimeve të tjera të mëdha. Keni fituar njohuri të vlefshme mbi mënyrat se si terroristët dhe kriminelët e tjerë shfrytëzojnë internetin dhe teknologjinë për të planifikuar dhe kryer veprat e tyre të tmerrshme. Ndërsa ktheheni në rrethet tuaja përkatëse, jam e bindur se do të zbatoni njohuritë dhe aftësitë që keni fituar për të pasur një ndikim të rëndësishëm në luftën kundër krimit.

Faleminderit pĂ«r pĂ«rkushtimin tuaj ndaj mbrojtjes sĂ« komuniteteve tuaja. Shtetet e Bashkuara dhe ShqipĂ«ria mbeten partnerĂ« tĂ« pĂ«rkushtuar, si nĂ« botĂ«n reale, ashtu edhe nĂ« hapĂ«sirĂ«n kibernetike. Faleminderit!”, tha ajo.

The post Siguria digjitale/ Ambasada Amerikane trajnon prokurorët shqiptarë appeared first on Sot News | Lajme.

↗

Ambasada Amerikane në Tiranë trajnon prokurorët shqiptarë për sigurinë digjitale

✇Euronews
By: Besnik

Ambasada e Shteteve të Bashkuara në Tiranë ka pritur për dy ditë me radhë prokurorë shqiptarë në një trajnim të posaçëm mbi hetimin dhe ndjekjen penale të provave digjitale, nën kujdesin e Programit të Ndihmës së Sigurisë Diplomatike për Antiterrorin.

Me kĂ«tĂ« rast, Ambasada Amerikane ndau fjalĂ«n e zĂ«vendĂ«s shefes sĂ« misionit nĂ« detyrĂ«, Kathryn Hammond, gjatĂ« ceremonisĂ« sĂ« diplomimit tĂ« pjesĂ«marrĂ«sve nĂ« kursin “NdĂ«rgjegjĂ«simi Kibernetik pĂ«r ProkurorĂ«t”.

Hammond theksoi se luftërat moderne fillojnë online dhe gatishmëria kibernetike është thelbësore, pasi mbrojtja e aeroporteve, spitaleve, rrjeteve energjetike dhe të dhënave personale përbën një element të rëndësishëm të mbrojtjes kombëtare.

“AktorĂ«t e kĂ«qij po pĂ«rdorin teknologji gjithnjĂ« e mĂ« tĂ« sofistikuara, çka e bĂ«n tĂ« domosdoshme qĂ« forcat e rendit dhe prokurorĂ«t tĂ« jenĂ« njĂ« hap pĂ«rpara kĂ«tyre kĂ«rcĂ«nimeve qĂ« evoluojnĂ« me shpejtĂ«si. Trajnimi juaj nĂ« kĂ«tĂ« kurs ju ka pĂ«rgatitur pĂ«r tĂ« pĂ«rballuar kĂ«to sfida drejtpĂ«rdrejt, duke siguruar qĂ« drejtĂ«sia tĂ« vihet nĂ« vend nĂ« epokĂ«n digjitale,” deklaroi ajo.

Hammond vuri në dukje edhe ndihmën konkrete që Shtetet e Bashkuara i kanë dhënë Shqipërisë pas sulmeve kibernetike të korrikut dhe shtatorit 2022. Ajo nënvizoi se SHBA ka ofruar miliona dollarë në ndihmë dhe ekspertizë kibernetike, duke theksuar angazhimin e palëkundur të Amerikës për të ndihmuar partnerët në forcimin e mbrojtjes së tyre kibernetike.

Fjala e plotë e Kathryn Hammond

“Jam e lumtur qĂ« jam sot kĂ«tu nĂ« emĂ«r tĂ« AmbasadĂ«s sĂ« Shteteve tĂ« Bashkuara dhe Programit tĂ« NdihmĂ«s pĂ«r Antiterrorin tĂ« SigurisĂ« Diplomatike. Ky kurs ishte planifikuar dhe pastaj u shty, mendoj se dy herĂ«. KĂ«shtu qĂ« jam vĂ«rtet shumĂ« e kĂ«naqur qĂ« jemi tĂ« gjithĂ« sĂ« bashku sot kĂ«tu pĂ«r tĂ« ndarĂ« informacion mbi kĂ«tĂ« temĂ« kaq tĂ« rĂ«ndĂ«sishme. ZĂ«vendĂ«s Prokuror i PĂ«rgjithshĂ«m, Admiral Jano, instruktorĂ« Curt Perkins dhe Scott Longo, kolegĂ« nga ambasada – faleminderit pĂ«r praninĂ« tuaj sot kĂ«tu. Dhe faleminderit juve, prokurorĂ«ve, qĂ« keni ndarĂ« kohĂ« nga oraret tuaja tĂ« ngarkuara pĂ«r tĂ« qenĂ« kĂ«tu dhe pĂ«r tĂ« mĂ«suar mĂ« shumĂ« rreth kĂ«saj çështjeje jetike. E di qĂ« keni udhĂ«tuar nga e gjithĂ« ShqipĂ«ria pĂ«r tĂ« marrĂ« pjesĂ« nĂ« kĂ«tĂ« kurs.

Në botën e sotme të ndërlidhur, nuk mendoj se mund të theksojmë mjaftueshëm rëndësinë e luftës kundër krimeve kibernetike. Krimet kibernetike paraqesin një kërcënim të madh për sigurinë kombëtare, stabilitetin ekonomik dhe sigurinë e qytetarëve. Kriminelë, terroristë, regjime shtypëse dhe aktorë të tjerë abuzojnë me mjetet digjitale duke kërcënuar paqen dhe stabilitetin ndërkombëtar, duke dëmtuar të tjerët dhe duke ushtruar ndikim të dëmshëm. Vetëm të premten që kaloi, pamë një incident kibernetik në Bashkinë e Tiranës, të cilin Autoriteti Kombëtar për Sigurinë Kibernetike ua ka atribuar aktorëve iranianë. Luftërat bashkëkohore fillojnë online. Mbrojtja e aeroporteve, spitaleve, rrjeteve energjetike dhe të dhënave personale është mbrojtje kombëtare. Gatishmëria kibernetike është thelbësore për misionin.

Aktorët e këqij po përdorin teknologji gjithnjë e më të sofistikuara, gjë që e bën të domosdoshme që forcat e rendit dhe prokurorët të jenë një hap përpara këtyre kërcënimeve që zhvillohen me shpejtësi. Trajnimi juaj në këtë kurs ju ka përgatitur për të përballuar këto sfida drejtpërdrejt, duke siguruar që drejtësia të vihet në vend në epokën digjitale.

Qeveria e Shteteve tĂ« Bashkuara po punon me partnerĂ«t pĂ«r tĂ« çuar pĂ«rpara njĂ« tĂ« ardhme digjitale qĂ« mbron sigurinĂ« dhe mirĂ«qenien e qytetarĂ«ve duke ndĂ«shkuar ata qĂ« pĂ«rdorin mjetet digjitale pĂ«r qĂ«llime kriminale. QĂ« nga ndĂ«rhyrjet shkatĂ«rruese kibernetike tĂ« korrikut dhe shtatorit 2022, Shtetet e Bashkuara kanĂ« ofruar miliona dollarĂ« nĂ« ndihmĂ« dhe ekspertizĂ« kibernetike pĂ«r ShqipĂ«rinĂ«. Shtetet e Bashkuara e marrin me seriozitet rolin e tyre nĂ« ndihmĂ«n ndaj partnerĂ«ve pĂ«r tĂ« ndĂ«rtuar mbrojtjen e tyre kibernetike – dhe njĂ« pjesĂ« kyçe e kĂ«saj mbrojtjeje Ă«shtĂ« aftĂ«sia pĂ«r tĂ« hetuar dhe ndjekur penalisht autorĂ«t e krimeve kibernetike.

Gjatë këtij kursi, ju keni thelluar njohuritë tuaja mbi kompleksitetin e provave digjitale dhe rolin e tyre kyç në ndjekjen penale të terrorizmit dhe krimeve të tjera të mëdha. Keni fituar njohuri të vlefshme mbi mënyrat se si terroristët dhe kriminelët e tjerë shfrytëzojnë internetin dhe teknologjinë për të planifikuar dhe kryer veprat e tyre të tmerrshme. Ndërsa ktheheni në rrethet tuaja përkatëse, jam e bindur se do të zbatoni njohuritë dhe aftësitë që keni fituar për të pasur një ndikim të rëndësishëm në luftën kundër krimit.

Faleminderit pĂ«r pĂ«rkushtimin tuaj ndaj mbrojtjes sĂ« komuniteteve tuaja. Shtetet e Bashkuara dhe ShqipĂ«ria mbeten partnerĂ« tĂ« pĂ«rkushtuar, si nĂ« botĂ«n reale, ashtu edhe nĂ« hapĂ«sirĂ«n kibernetike. Faleminderit!”, tha ajo.

LEXONI GJITHASHTU:

The post Ambasada Amerikane në Tiranë trajnon prokurorët shqiptarë për sigurinë digjitale appeared first on Euronews Albania.

↗

Krasniqi: AMA, potencial për të udhëhequr sfidat qeverisjes digjitale

✇Agjencia Telegrafike Shqiptare
By: Ermira Isufaj

TIRANË, 25 qershor/ATSH/ Autoriteti i Mediave Audiovizive (AMA), ishte pjesĂ« e tryezĂ«s sĂ« punĂ«s mbi Platformat Digjitale dhe Qeverisjen e Mediave Online nĂ« ShqipĂ«ri, organizuar nga UNESCO.

Drejtuesja e AMA-s, Armela Krasniqi e përgëzoi këtë iniciativë të UNESCO-s, që po udhëheq një debat global mbi qeverisjen e Platformave Digjitale.

Krasniqi tha se ndau në këtë tryezë potencialin e AMA-s për të udhëhequr procesin midis rregullimit tradicional të transmetimeve dhe sfidave të reja që lindin në mjediset digjitale audiovizive, si dhe aftësinë e AMA-s për të kontribuar me ekspertizë, njohuri institucionale dhe përvojë rregullatore në zhvillimin e kuadrove ligjor, në fushën audio dhe audiovizive.

“Iniciativa e UNESCO-s pĂ«r Qeverisjen e Platformave Digjitale, u konkretizua vitin e kaluar nĂ« Kroaci me miratimin e Rrjetit Global tĂ« Rrjeteve, ku kam qenĂ« pjesĂ« e themeluesve si Presidente e MNRA”, pohoi Krasniqi.

Drejtuesja e AMA-s, pohoi se “nĂ« vijim tĂ« kĂ«tij forumi global, dhe pas publikimit tĂ« UdhĂ«zimeve qĂ« synojnĂ« mbrojtjen e sĂ« drejtĂ«s sĂ« lirisĂ« sĂ« shprehjes, qasjen nĂ« informacion, si dhe tĂ« drejtat e tjera tĂ« njeriut nĂ« qeverisjen e Platformave Digjitale, sot nĂ« TiranĂ« u prezantuan gjetjet e studimit rajonal pĂ«r ShqipĂ«rinĂ«, me kĂ«tĂ« temĂ«, e qĂ« fokusohet nĂ« gjendjen aktuale tĂ« kuadrit rregullator ekzistues qĂ« rregullon platformat e rrjeteve sociale dhe mediat online, si dhe sfidat kryesore pĂ«r moderimin dhe pĂ«rzgjedhjen e informacionit tĂ« verifikuar, me interes publik nĂ« rrjetet sociale”.

“Objekt i kĂ«tij studimi kanĂ« qenĂ« vendet e Ballkanit PerĂ«ndimor dhe Turqia”, tha Krasniqi.

Gjatë tryezës së punës mbi Platformat Digjitale dhe Qeverisjen e Mediave Online në Shqipëri, o...
1 nga 15

/e.i//a.f/

The post Krasniqi: AMA, potencial për të udhëhequr sfidat qeverisjes digjitale appeared first on Agjencia Telegrafike Shqiptare.

↗

KompanitĂ« po blejnĂ« Bitcoin me miliarda, njĂ« garĂ« globale qĂ« po “ndez” bursat

✇BoldNews
By: Enrik Braho

KompanitĂ« nĂ« mbarĂ« botĂ«n po hyjnĂ« me shpejtĂ«si në tregun e Bitcoin, edhe pse shumica e tyre nuk kanĂ« lidhje tĂ« drejtpĂ«rdrejtĂ« me botĂ«n e kriptomonedhave. Ato po ndjekin njĂ« strategji qĂ« deri tani ka sjellĂ« rritje tĂ« jashtĂ«zakonshme nĂ« çmimet e aksioneve: blejnĂ« Bitcoin dhe e mbajnĂ« si pasuri nĂ« bilancet e tyre. GjatĂ« vitit [
]

The post KompanitĂ« po blejnĂ« Bitcoin me miliarda, njĂ« garĂ« globale qĂ« po “ndez” bursat appeared first on BoldNews.al.

↗

Firmos me Klik, Shqipëria integrohet me Europën përmes firmës digjitale

✇Euronews
By: Besnik

Në një kohë kur shpejtësia, siguria dhe efikasiteti janë thelbësore për çdo shërbim, firma digjitale po zëvendëson me shpejtësi stilolapsin klasik në mbarë Europën.

Nga kontratat e qirasë deri te marrëveshjet financiare, firmosja elektronike është bërë pjesë e pandashme e ekonomisë moderne, duke sjellë lehtësi për qytetarët dhe biznese më të shpejta e më efikase.

ShqipĂ«ria tashmĂ« Ă«shtĂ« nĂ« prag tĂ« njĂ« hapi tĂ« rĂ«ndĂ«sishĂ«m ligjor nĂ« kĂ«tĂ« drejtim. Projektligji “PĂ«r Identifikimin Elektronik, ShĂ«rbimet e Besuara dhe Portofolin Dixhital” Ă«shtĂ« hedhur pĂ«r konsultim publik, duke shĂ«nuar njĂ« fazĂ« tĂ« re drejt ndĂ«rtimit tĂ« infrastrukturĂ«s ligjore dhe teknologjike qĂ« do tĂ« mundĂ«sojĂ« pĂ«rdorimin masiv dhe tĂ« standardizuar tĂ« identitetit digjital dhe firmĂ«s sĂ« kualifikuar elektronike nĂ« sektorin publik dhe privat.

Digjitalizimi që ndryshon përditshmërinë

Vende si Estonia, Bullgaria, Letonia dhe Polonia janë sot shembuj suksesi të zbatimit të identitetit elektronik dhe firmës digjitale.

NĂ« Estoni, pĂ«r shembull, mbi 98% e shĂ«rbimeve shtetĂ«rore ofrohen online pĂ«rmes identitetit elektronik, ndĂ«rsa qytetarĂ«t mund tĂ« firmosin çdo dokument – nga kontratat bankare, aplikimet pĂ«r kredi, deri te regjistrimet nĂ« shkollĂ« – pa dalĂ« nga shtĂ«pia.

Kjo praktikë është gjithnjë e më e përhapur edhe në sektorin financiar privat. Kompani si Evrotrust në Bullgari, Smart-ID në shtetet baltike, dhe IDnow në Gjermani, kanë ndërtuar platforma të sigurta dhe të licencuara për identifikimin dhe firmosjen elektronike të dokumenteve, me vlefshmëri të plotë juridike në BE.

Iute sjell firmën digjitale në financat shqiptare

Në Shqipëri, Iute është ndër institucionet e para financiare që ka zbatuar firmën elektronike të kualifikuar përmes partneritetit me Evrotrust, duke bërë të mundur aplikimin për kredi pa kryer një vizitë në degë; firmosjen e kontratës nga telefoni brenda pak sekondash, si edhe realizimin e një procesi 100% digjital dhe të njohur ligjërisht në të gjithë Bashkimin Europian.

Kjo për klientin do të thotë më pak kohë e shpenzuar, më pak letra dhe më shumë kontroll mbi proceset. Për mjedisin, përkthehet në më pak printime dhe më shumë qëndrueshmëri. Dhe për tregun shqiptar, është një hap i dukshëm drejt modernizimit të shërbimeve financiare dhe ndërtimit të besimit në zgjidhjet digjitale.

Siguri, standard dhe lehtësi, 3 shtyllat e firmës digjitale

Një firmë digjitale e kualifikuar është ligjërisht e vlefshme njësoj si firma me dorë në çdo vend të Bashkimit Europian.

Ajo bazohet në një certifikatë elektronike të lëshuar nga një ofrues i licencuar i shërbimeve të besuara dhe përdor teknologji të kriptimit të avancuar për të garantuar sigurinë e të dhënave dhe identitetin e përdoruesit.

PĂ«r institucionet dhe bizneset, kjo do tĂ« thotĂ« procese mĂ« tĂ« shpejta, mĂ« tĂ« sigurta, por edhe mĂ« tĂ« lehta pĂ«r t’u audituar, pasi gjithçka lĂ« gjurmĂ« nĂ« sistem.

PĂ«r qytetarĂ«t – qasje mĂ« tĂ« thjeshtĂ« nĂ« shĂ«rbime tĂ« rĂ«ndĂ«sishme, nga shtĂ«pia apo nĂ« lĂ«vizje, pa qenĂ« e nevojshme pĂ«r tĂ« shpenzuar kohĂ« nĂ« trafik, duke pritur nĂ« rradhĂ«, ose nĂ« degĂ«.

Projektligji që hap rrugën për të ardhmen

Projektligji i ri i hedhur për konsultim publik nga Autoriteti Kombëtar për Sigurinë Kibernetike (AKSK) synon të rregullojë në mënyrë të plotë identifikimin elektronik dhe përdorimin e firmës digjitale, në përputhje me rregulloren europiane eIDAS.

Gjithashtu, përmes draftit ligjor krijohen bazat për ndërtimin e Portofolit Digjital për çdo qytetar shqiptar. Projektligji do të standardizojë ofruesit e shërbimeve të besuara, në mënyrë që të sigurohet një ekosistem i sigurt dhe funksional.

Miratimi dhe zbatimi i këtij ligji do të përshpejtojë digjitalizimin në sektorë kyç si financat, drejtësia, arsimi dhe administrata publike, duke sjellë rritje të transparencës, efikasitetit dhe përfshirjes digjitale në të gjithë shoqërinë.

Nga lapsi te klikimi – njĂ« rrugĂ« pa kthim

Transformimi digjital nuk është më një zgjedhje, por një domosdoshmëri për çdo ekonomi që synon të jetë konkurruese, transparente dhe e qëndrueshme.

Firma elektronike është vetëm një nga hallkat, por një nga më të rëndësishmet, në këtë zinxhir modernizimi. Identifikimi elektronik është gjithashtu një plotësues i rëndësishëm i infrastrukturës digjitale dhe të ardhmes hitech drejt të cilës bota po përparon shpejt dhe ku edhe Shqipëria nuk ka rrugë tjetër përveçse ta ndjekë.

Vendi ynë po hyn në këtë etapë me potencial të lartë dhe me shembuj konkretë suksesi si Iute, shoqëria estoneze, shtetit më të avancuar digjital europian, që operon prej vitesh në Shqipëri, shembuj që tregojnë se e ardhmja është shumë funksionale, e sigurt dhe operative, me një klikim. /ekofin.al

LEXONI GJITHASHTU:

The post Firmos me Klik, Shqipëria integrohet me Europën përmes firmës digjitale appeared first on Euronews Albania.

↗

Shkollat e fshatrave të lëna pas dore në përdorimin e mjeteve digjitale

✇Reporter
By: Armand Braho

PĂ«r sa i pĂ«rket pĂ«rkushtimit dhe entuziazmit nĂ« punĂ«n e tyre, Armela thotĂ« se ajo dhe kolegĂ«t e saj mĂ«sues tĂ« shkollĂ«s fillore nĂ« njĂ« skaj tĂ« largĂ«t tĂ« ShqipĂ«risĂ« juglindore nuk janĂ« ndryshe nga kolegĂ«t e tyre tĂ« qytetit. MegjithatĂ«, mjetet qĂ« kanĂ« nĂ« dispozicion “na bĂ«jnĂ« tĂ« pabarabartĂ«â€, tha Armela, e cila foli [
]

The post Shkollat e fshatrave të lëna pas dore në përdorimin e mjeteve digjitale appeared first on Reporter.al.

↗

Sa vlen mbështetja buxhetore për Mira Muratin?

✇Telegrafi
By: Fatos Çoçoli

Fatos Çoçoli

Më 29 prill 2025, me një akt normativ të pashoq, qeveria [e Shqipërisë] miratoi financimin me një miliard lekë, ose 10 milionë dollarë, të një kompanie të re ndërkombëtare në fushën e teknologjisë së informacionit dhe inteligjencës artificiale, me themeluese shkencëtaren e talentuar shqiptare me famë botërore, Mira Murati.

NĂ« shtator tĂ« vitit tĂ« kaluar, Mira la papritur punĂ«n e saj si drejtoreshĂ« e teknologjisĂ« nĂ« gjigandin e inteligjencĂ«s artificiale, “OpenAI” – qĂ« ofron shĂ«rbimet e “ChatGPT”-sĂ«, shĂ«rbimet tĂ« cilat sot, nĂ« njĂ« fazĂ« mĂ« tĂ« avancuar tĂ« tyre, ofrohen kundrejt pagesĂ«s. MĂ« 18 shkurt 2025, shqiptarja njoftoi se Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« drejtore ekzekutive e njĂ« korporate tĂ« re pĂ«r pĂ«rfitim publik, tĂ« quajtur “Laboratori i makinave qĂ« mendojnĂ«â€ (nĂ« anglisht, Thinking Machines Lab). Sipas mediave, ajo ka arritur tĂ« mbledhĂ« rreth dy miliardĂ« dollarĂ«, si fond fillestar pĂ«r startapin (nismĂ« inovative) e saj.

Zonja Murati tha se misioni i saj Ă«shtĂ« tĂ« zhvillojĂ« inteligjencĂ«n artificiale tĂ« nivelit tĂ« lartĂ«, me synimin pĂ«r ta bĂ«rĂ« atĂ« tĂ« dobishme dhe tĂ« arritshme pĂ«r tĂ« gjithĂ« qytetarĂ«t. Mira beson se ekziston njĂ« hendek serioz midis inteligjencĂ«s artificiale qĂ« pĂ«rparon me shpejtĂ«si dhe kuptimit tĂ« publikut pĂ«r teknologjinĂ« e re qĂ« mbart kjo inteligjencĂ«. Sipas saj, edhe shkencĂ«tarĂ«t e sofistikuar nuk kanĂ« njĂ« kuptim tĂ« qartĂ« tĂ« aftĂ«sive dhe kufizimeve tĂ« inteligjencĂ«s artificiale. Nisma e saj e re “Thinking Machines Lab” planifikon ta mbushĂ« kĂ«tĂ« boshllĂ«k, duke ndĂ«rtuar qasjen e qytetarĂ«ve tĂ« thjeshtĂ« qĂ« nga fillimi, nĂ« mĂ«nyrĂ« qĂ« kjo teknologji dhe produktet e saj tĂ« mos ngelen tĂ« pakuptuara dhe tĂ« largĂ«ta pĂ«r qytetarĂ«t.

Ajo premton ta ndajë punën e saj me të gjithë, duke publikuar falas shënime teknike, punime dhe kod aktual. Sipas relacionit që shoqëron këtë akt normativ në faqen në internet të Kuvendit të Shqipërisë, dhënia e 10 milionë dollarëve financim argumentohet me rëndësinë strategjike të futjes së Shqipërisë në botën e teknologjisë së inteligjencës artificiale, me leverdi financiare në të ardhmen për vendin. Futja e Shqipërisë në sipërmarrjen e re të shkencëtares Mira Murati, pa dyshim premton të tërheqë investitorë ndërkombëtarë edhe në Shqipëri, si dhe ta pozicionojë vendin tonë si një qendër për kërkimin dhe zhvillimin e inteligjencës artificiale. Përbën një investim në të ardhmen e afërt për të gjithë ne.

Financimi pritet tĂ« miratohet nga Kuvendi, nĂ« rinisje tĂ« punimeve tĂ« tij, tĂ« ndĂ«rprera pĂ«r shkak tĂ« zgjedhjeve tĂ« 11 majit. Investimi do tĂ« bĂ«het nĂ«pĂ«rmjet KorporatĂ«s sĂ« Investimeve dhe parashikohet qĂ« efekti financiar tĂ« mbulohet nga rritja nĂ« tĂ« njĂ«jtĂ«n masĂ« prej njĂ« miliard lekĂ«sh e tĂ« ardhurave jotatimore nĂ« zĂ«rin “TĂ« ardhura nga tjetĂ«rsimi i pasurive tĂ« konfiskuara”, sidomos ndaj krimit tĂ« organizuar, qĂ« vijnĂ« nga aktiviteti i AgjencisĂ« sĂ« Administrimit tĂ« Pasurive tĂ« Sekuestruara dhe Konfiskuara (AAPSK). “Thinking Machines Lab” Ă«shtĂ« tashmĂ« shndĂ«rruar nĂ« njĂ« kompani kĂ«rkimore dhe produktesh pĂ«r inteligjencĂ«n artificiale, me synimin pĂ«r t’i bĂ«rĂ« sistemet e InteligjencĂ«s Artificiale mĂ« tĂ« kuptueshme dhe tĂ« pĂ«rdorshme pĂ«r njerĂ«zit. Nisma e Muratit ka tĂ«rhequr njĂ« ekip mbresĂ«lĂ«nĂ«s studiuesish dhe shkencĂ«tarĂ«sh, shumĂ« prej tĂ« cilĂ«ve kanĂ« aktivitet tĂ« mĂ«parshĂ«m nĂ« gjigandin “OpenAI” nĂ« CV-tĂ« e veta. Ata pĂ«rfshijnĂ«, ndĂ«r tĂ« tjerĂ«, edhe ish-zĂ«vendĂ«spresidentin e kĂ«rkimit shkencor tek “OpenAI”, i cili tani Ă«shtĂ« drejtor teknologjik nĂ« “Thinking Machines Lab”.

ShkencĂ«tari kryesor i laboratorit do tĂ« jetĂ« John Schulman, njĂ« shpikĂ«s kyç i “ChatGPT”-sĂ«, i cili u largua nga kompania “OpenAI” verĂ«n e kaluar. ShkencĂ«tarĂ« tĂ« tjerĂ« po ashtu shumĂ« cilĂ«sorĂ« vijnĂ« edhe nga konkurrentĂ«, si kompanitĂ« “Google” dhe “Mistral AI”. Ekipi i ri i zonjĂ«s Murati u zhvendos nĂ« njĂ« zyrĂ« nĂ« San Francisko nĂ« fund tĂ« vitit tĂ« kaluar dhe tashmĂ« ka filluar punĂ«n nĂ« njĂ« numĂ«r projektesh. Mira tregon se produktet e kompanisĂ« sĂ« saj “Thinking Machines Lab” nuk do tĂ« jenĂ« imitime tĂ« “ChatGPT” ose “Claude”, por modele tĂ« inteligjencĂ«s artificiale, qĂ« optimizojnĂ« bashkĂ«punimin midis njerĂ«zve, sidomos qytetarĂ«ve tĂ« thjeshtĂ« dhe teknologjisĂ« sĂ« inteligjencĂ«s artificiale.

Kontributi financiar i buxhetit të shtetit të shqiptarëve të Shqipërisë, për një shqiptare të talentuar që përfaqëson të sotmen dhe të ardhmen e teknologjisë që po ndryshon botën, edhe pse modest, do ta shlyejë veten në shumëfisha në të ardhmen. Për këtë duhet të jemi të ndërgjegjësuar të gjithë. E ardhmja për fëmijët tanë edhe në Shqipëri, i takon përdorimit masiv dhe me zgjuarsi të inteligjencës artificiale në çdo fushë të ekonomisë dhe jetës.

 

 

The post Sa vlen mbështetja buxhetore për Mira Muratin? appeared first on Telegrafi.

↗

Modelet gjenerative të IA-së janë të afta në artin e broçkullave

✇Telegrafi
By: Agron Shala

Modelet e mĂ«dha gjuhĂ«sore nuk shqetĂ«sohen pĂ«r tĂ« vĂ«rtetĂ«n, sepse nuk kanĂ« asnjĂ« koncept pĂ«r tĂ« – dhe pikĂ«risht kĂ«tu qĂ«ndron rreziku.

Nga: John Thornhill /  The Financial Times
PĂ«rktheu: Agron Shala / Telegrafi.com

Sipas filozofit Harry Frankfurt, gënjeshtrat nuk janë armiku më i madh i së vërtetës. Broçkullat janë edhe më të këqija.

Siç e shpjegoi ai nĂ« eseun e tij klasik PĂ«r broçkulla [On Bullshit, 1986], njĂ« gĂ«njeshtar dhe njĂ« njeri qĂ« thotĂ« tĂ« vĂ«rtetĂ«n janĂ« duke luajtur tĂ« njĂ«jtĂ«n lojĂ«, por nĂ« anĂ« tĂ« kundĂ«rta. Secili reagon ndaj fakteve sipas mĂ«nyrĂ«s si i kupton ato dhe ose e pranon ose e refuzon autoritetin e sĂ« vĂ«rtetĂ«s. Por, ai qĂ« flet broçkulla injoron krejtĂ«sisht kĂ«to kĂ«rkesa. “Ai nuk e refuzon autoritetin e sĂ« vĂ«rtetĂ«s, siç bĂ«n gĂ«njeshtari, dhe nuk i kundĂ«rvihet asaj. Ai thjesht nuk i kushton asnjĂ« vĂ«mendje. PĂ«r kĂ«tĂ« arsye, broçkullat janĂ« armiku mĂ« i madh i sĂ« vĂ«rtetĂ«s sesa gĂ«njeshtrat”. NjĂ« person i tillĂ« dĂ«shiron tĂ« bindĂ« tĂ« tjerĂ«t, pavarĂ«sisht nga faktet.

Fatkeqësisht, Frankfurti vdiq në vitin 2023, vetëm disa muaj pas lëshimit të ChatGPT-së. Por, leximi i esesë së tij në epokën e inteligjencës gjenerative artificiale [IA] ngjall një ndjesi të njohur, por shqetësuese. Në disa aspekte, eseja e Frankfurtit përshkruan saktësisht produktin e modeleve të mëdha gjuhësore [LMM] me inteligjencë artificiale. Ato nuk shqetësohen për të vërtetën, sepse nuk kanë asnjë koncept për të. Ato funksionojnë mbi bazën e korrelacioneve statistikore, jo përmes vëzhgimeve empirike.

“Forca e tyre mĂ« e madhe, por edhe rreziku mĂ« i madh, Ă«shtĂ« aftĂ«sia pĂ«r tĂ« tingĂ«lluar autoritare pĂ«r pothuajse çdo temĂ«, pavarĂ«sisht nga saktĂ«sia faktike. Me fjalĂ« tĂ« tjera, superfuqia e tyre Ă«shtĂ« aftĂ«sia mbinjerĂ«zore pĂ«r tĂ« treguar broçkulla”, kanĂ« shkruar Carl Bergstrom dhe Jevin West. Dy profesorĂ«t nga Universiteti i Uashingtonit ofrojnĂ« njĂ« kurs nĂ« internet – Orakujt modernĂ« apo makinat e broçkullave? [Modern-Day Oracles or Bullshit Machines?] – qĂ« analizon kĂ«to modele. TĂ« tjerĂ« i kanĂ« quajtur produktet e kĂ«tyre makinave “botçkulla” [botshit].

NjĂ« nga tiparet mĂ« tĂ« njohura dhe shqetĂ«suese, por ndonjĂ«herĂ« edhe kreative tĂ« LLM-ve, Ă«shtĂ« “halucinimi” i fakteve – ose thjesht shpikja e tyre. Disa studiues argumentojnĂ« se kjo Ă«shtĂ« njĂ« veçori e brendshme e modeleve tĂ« probabilitetit, jo defekt qĂ« mund tĂ« rregullohet. Por, kompanitĂ« e IA-sĂ« po pĂ«rpiqen ta zgjidhin kĂ«tĂ« problem duke pĂ«rmirĂ«suar cilĂ«sinĂ« e tĂ« dhĂ«nave, duke i pĂ«rshtatur mĂ« mirĂ« modelet dhe duke ndĂ«rtuar sisteme verifikimi dhe kontrolli faktesh.

MegjithatĂ«, duket se kanĂ« ende rrugĂ« pĂ«r tĂ« bĂ«rĂ«, duke marrĂ« parasysh se njĂ« avokat i kompanisĂ« Anthropic i tha njĂ« gjykate nĂ« Kaliforni, kĂ«tĂ« muaj, se firma e tyre ligjore kishte dorĂ«zuar pa dashje njĂ« citim tĂ« gabuar, tĂ« halucinuar nga Claude – modeli i IA-sĂ« i kompanisĂ«. Siç paralajmĂ«ron edhe çetboti i Google-it: “Gemini mund tĂ« bĂ«jĂ« gabime, pĂ«rfshirĂ« ato nĂ« lidhje me njerĂ«zit, ndaj verifikoni dy herĂ«â€. Kjo nuk e ndaloi Google-in qĂ« kĂ«tĂ« javĂ« tĂ« prezantonte njĂ« “modalitet tĂ« IA-sĂ«â€ nĂ« tĂ« gjitha shĂ«rbimet e saj kryesore nĂ« ShBA.

MĂ«nyrat me tĂ« cilat kĂ«to kompani po pĂ«rpiqen tĂ« pĂ«rmirĂ«sojnĂ« modelet e tyre, pĂ«rfshirĂ« mĂ«simin pĂ«rforcues nga reagimet dhe informatat e njerĂ«zve, paraqesin rrezik pĂ«r futjen e paragjykimeve, shtrembĂ«rimeve dhe gjykimeve tĂ« pavetĂ«dijshme tĂ« vlerave. Siç ka treguar Financial Times, çetbotĂ«t e IA-sĂ« nga OpenAI, Anthropic, Google, Meta, xAI dhe DeepSeek pĂ«rshkruajnĂ« cilĂ«sitĂ« e drejtorĂ«ve tĂ« tyre ekzekutivĂ« dhe tĂ« rivalĂ«ve nĂ« mĂ«nyra shumĂ« tĂ« ndryshme. Grok-u i Elon Muskut gjithashtu ka promovuar meme pĂ«r “gjenocidin e bardhĂ«â€ nĂ« AfrikĂ«n e Jugut, nĂ« pĂ«rgjigje tĂ« shtytjeve krejtĂ«sisht tĂ« palidhura. xAI tha se e kishte rregulluar problemin, pĂ«r tĂ« cilin fajin e kishte njĂ« “modifikim i paautorizuar”.

KĂ«to modele krijojnĂ« njĂ« kategori tĂ« re, edhe mĂ« tĂ« rrezikshme pĂ«r dĂ«m tĂ« mundshĂ«m – ose “tĂ« folurit e pakujdesshĂ«m”, thonĂ« Sandra Wachter, Brent Mittelstadt dhe Chris Russell, nĂ« njĂ« punim tĂ« Institutit tĂ« Internetit nĂ« Oksford. Sipas tyre, tĂ« folurit pakujdesshĂ«m mund tĂ« shkaktojĂ« dĂ«me tĂ« pakapshme, afatgjata dhe kumulative. ËshtĂ« si njĂ« “broçkull e padukshme” qĂ« e bĂ«n shoqĂ«rinĂ« mĂ« tĂ« pamend, thotĂ« Wachter.

Të paktën me një politikan apo një shitës, ne zakonisht mund të kuptojmë motivimin e tyre. Por, çetbotët nuk kanë qëllim dhe ata janë të përshtatur për besueshmëri dhe angazhim, jo për saktësi. Ata do të shpikin fakte pa asnjë qëllim. Ata mund ta ndotin bazën e njohurive të njerëzimit në mënyra të paimagjinueshme.

Pyetja interesante Ă«shtĂ« nĂ«se modelet e IA-sĂ« mund tĂ« projektohen pĂ«r njĂ« nivel mĂ« tĂ« lartĂ« tĂ« vĂ«rtetĂ«sisĂ«. A do tĂ« ketĂ« kĂ«rkesĂ« nga tregu pĂ«r to? Apo zhvilluesit e modeleve duhet tĂ« detyrohen tĂ« pĂ«rmbushin standarde mĂ« tĂ« larta tĂ« sĂ« vĂ«rtetĂ«s, siç pĂ«r shembull ndodh me reklamuesit, avokatĂ«t dhe mjekĂ«t? Wachter sugjeron se zhvillimi i modeleve mĂ« tĂ« vĂ«rteta do tĂ« kĂ«rkonte kohĂ«, para dhe burime – pikĂ«risht gjĂ«rat pĂ«r tĂ« cilat versionet aktuale janĂ« krijuar pĂ«r tĂ« kursyer. “ËshtĂ« si tĂ« duash qĂ« njĂ« makinĂ« tĂ« jetĂ« aeroplan. Mund ta hedhĂ«sh makinĂ«n nga shkĂ«mbi, por nuk do tĂ« sfidojĂ« gravitetin”, thotĂ« ajo.

MegjithatĂ«, modelet gjenerative tĂ« AI-sĂ« mund tĂ« jenĂ« ende tĂ« dobishme dhe me vlerĂ«. ShumĂ« karriera fitimprurĂ«se – dhe politike – janĂ« ndĂ«rtuar mbi broçkulla. NĂ«se pĂ«rdoren nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« pĂ«rshtatshme, IA-ja gjenerative mund tĂ« shfrytĂ«zohet pĂ«r njĂ« mori rastesh pĂ«rdorimi nĂ« biznes. Por, Ă«shtĂ« mashtruese dhe e rrezikshme tĂ« ngatĂ«rrosh kĂ«to modele me makina tĂ« sĂ« vĂ«rtetĂ«s. /Telegrafi/

 

The post Modelet gjenerative të IA-së janë të afta në artin e broçkullave appeared first on Telegrafi.

↗

Media online ‘injoroi’ fushatĂ«n e partive tĂ« reja nĂ« zgjedhjet parlamentare

✇Reporter
By: Besar Likmeta

Mandatet e kandidatĂ«ve nĂ« zgjedhjet parlamentare tĂ« 11 majit nuk janĂ« certifikuar ende. MegjithatĂ«, sipas rezultateve tĂ« deritanishme, nĂ« parlamentin e ardhshĂ«m pritet tĂ« hyjnĂ« deputetĂ« nga tre parti tĂ« reja – Partia “MundĂ«sia”, LĂ«vizja BashkĂ« dhe koalicioni Nisma – ShqipĂ«ria BĂ«het. SĂ« bashku, kĂ«to tre grupime politike morĂ«n mbi 112 mijĂ« vota brenda vendit, [
]

The post Media online ‘injoroi’ fushatĂ«n e partive tĂ« reja nĂ« zgjedhjet parlamentare appeared first on Reporter.al.

↗

Euro digjitale mund të hyjë në përdorim prej vitit 2026

✇BoldNews
By: Enrik Braho

Banka Qendrore Europiane shpreson tĂ« ketĂ« tĂ« gjitha vendimet politike nĂ« fuqi deri nĂ« fillim tĂ« vitit tĂ« ardhshĂ«m pĂ«r krijimin e euros digjitale. MĂ« pas do tĂ« duhen dy deri nĂ« tre vjet pĂ«r tĂ« lançuar monedhĂ«n, tha njĂ« anĂ«tar i bordit tĂ« BQE-sĂ«. BQE ka punuar pĂ«r njĂ« version digjital tĂ« monedhĂ«s evropiane [
]

The post Euro digjitale mund të hyjë në përdorim prej vitit 2026 appeared first on BoldNews.al.

↗

Platforma digjitale që zbulon Tiranën rurale përmes ushqimit

✇KultPlus
By: Kult Plus

Platforma digjitale të turizmit po diversifikojnë informimin në çdo drejtim që i shërben dhe nxit vizitorët dhe turistët e huaj për të eksploruar Shqipërinë.

Trural Gastro Guide është një platformë digjitale që fton vizitorët të shijojnë kuzhinën tradicionale, natyrën dhe mikpritjen në zonat rurale të Tiranës.

Kjo platforme digjitale, i vjen në ndihmë vizitorëve të rezervojnë lehtësisht online, mbështet komunitetet lokale për zhvillimin e biznesit dhe i ndihmon turistët të shijojnë  udhëtime autentike në zona të veçanta të kryeqytetit.

Ky produkt është zhvilluar me mbështetjen e Ministrisë së Turizmit dhe Mjedisit, programit gjerman GIZ, nëpërmjet projektit TIP.

Kjo platformĂ« pason inovacionet e reja digjitale qĂ« po nxisin zhvillimin e sektorit tĂ« turizimit, siç Ă«shto ajo e agroturizmit, apo ajo e-Visitor, platforma qĂ« po modelohet pĂ«r tĂ« siguruar tĂ« dhĂ«na nĂ« kohĂ« reale mbi “trafikun” e turistĂ«ve tĂ« akomoduar, kapacitetet akomoduese, netqĂ«ndrimet, origjinĂ«n e turistĂ«ve, tipologjinĂ« gjeografike tĂ« shpĂ«rndarjes nĂ« territor etj. /atsh/ KultPlus.com

↗

Ndarje digjitale: Shqiptarët mbeten pas nga kalimi online i shërbimeve publik

✇Reporter
By: Jona Kaso

Alineki Lico Ă«shtĂ« njĂ« pensionist nĂ« Devoll, rreth 175 kilometra nĂ« juglindje tĂ« kryeqytetit, TiranĂ«; fĂ«mijĂ«t e tij jetojnĂ« jashtĂ« vendit, qĂ« do tĂ« thotĂ« se kur bĂ«het fjalĂ« pĂ«r aksesin nĂ« shĂ«rbimet publike nĂ« internet, ai dhe gruaja e tij janĂ« gjithmonĂ« vetĂ«m. “Ne duhet tĂ« pĂ«rdorim e-Albania-n, por nuk dimĂ« si”, tha ai. [
]

The post Ndarje digjitale: Shqiptarët mbeten pas nga kalimi online i shërbimeve publik appeared first on Reporter.al.

↗

Rama: Shqipëria lider në rajon për shërbimet digjitale, mbi 95% online dhe 54 me komandë zanore

✇Agjencia Telegrafike Shqiptare
By: Klotilda Saracini

TIRANË, 17 prill/ATSH/ Kryeministri Edi Rama deklaroi sot se “ajo qĂ« ka ndodhur nĂ« dekadĂ«n e fundit Ă«shtĂ« e jashtĂ«zakonshme dhe kjo Ă«shtĂ« kaq e vĂ«rtetĂ«, saqĂ« ShqipĂ«ria konsiderohet si njĂ« vend lider nĂ« rajon pĂ«r sa i pĂ«rket digjitalizimit tĂ« shĂ«rbimeve publike”.

NĂ« fjalĂ«n e tij nĂ« aktivitetin “Fuqizimi i AI nĂ« ShĂ«rbimet Publike Digjitale nĂ« ShqipĂ«ri” pĂ«r modernizimin e administratĂ«s publike, Rama tha se â€œĂ«shtĂ« vĂ«rtetĂ« shumĂ« krenari sa herĂ« qĂ« na jepet mundĂ«sia tĂ« qĂ«ndrojmĂ« pĂ«r njĂ« moment dhe tĂ« shohim rrugĂ«n qĂ« kemi bĂ«rĂ« dhe qĂ« bĂ«jmĂ« vazhdimisht drejt njĂ« transformimi historik tĂ« bazuar tek teknologjia”.

“NĂ« çdo klasifikim europian ne jemi mbi mesin e klasifikimit. Duke pasur parasysh se nga çfarĂ« humnere e nisĂ«m ngjitjen, e bĂ«n edhe mĂ« spektakolare kĂ«tĂ« transformim. NjĂ« transformim qĂ« pa diskutim qĂ« ka nĂ« radhĂ« tĂ« parĂ« emrin e drejtueses sĂ« AKSHI-t, Linda Karçanaj, e cila ka udhĂ«hequr qysh nĂ« ditĂ«n e parĂ«, kur faktikisht AKSHI ishte njĂ« agjenci fantazmĂ« dhe kur platforma qĂ« sot jep 95 apo mĂ« shumĂ« pĂ«r qind tĂ« shĂ«rbimeve drejtpĂ«rdrejt online jepte njĂ« grusht simbolik dhe qesharak shĂ«rbimesh”.

Rama u shpreh se “ka arritur tĂ« krijojĂ« njĂ« skuadĂ«r qĂ« sot Ă«shtĂ« me tĂ« vĂ«rtetĂ« njĂ« skuadĂ«r qĂ« i shĂ«rben shtetit, por ama Ă«shtĂ« edhe lider nĂ« treg pĂ«r sa i pĂ«rket kapaciteteve tĂ« veta profesionale”.

“Nga ana tjetĂ«r pa diskutim qĂ« nĂ« kĂ«tĂ« proces nuk mund tĂ« mos vlerĂ«soj edhe ata qĂ« Linda pĂ«rmendi, sepse ky Ă«shtĂ« njĂ« proces qĂ« kushton dhe ShqipĂ«ria tani ka filluar tĂ« krijojĂ« kapacitetet financiare tĂ« konsiderueshme nĂ« raport me ambicien e vet. Por deri para pak kohe ka qenĂ« e domosdoshme mbĂ«shtetja, qĂ« fatmirĂ«sisht e kemi gjetur nga disa partnerĂ«. ËshtĂ« jo e lehtĂ« tĂ« kthehesh mbrapa ato pamje qĂ« ishin bardhezi dhe qĂ« sot edhe pĂ«r ne qĂ« i kemi jetuar nĂ« tĂ« pĂ«rditshmen deri pĂ«rpara njĂ« dekade duket sikur janĂ« pamje tĂ« LuftĂ«s sĂ« DytĂ« BotĂ«rore. QenĂ« njĂ« realitet shumĂ« i zymtĂ«, por trashĂ«gimia e atyre pamjeve nĂ« formĂ«n e arkivave, e depove, magazinave dhe vrimave ku ishin bĂ«rĂ« lesh e li dokumentet e shtetit, Ă«shtĂ« njĂ« trashĂ«gimi ende qĂ« peshon dhe na e vĂ«shtirĂ«son procesin, pasi digjitalizimi i plotĂ« i atyre arkivave Ă«shtĂ« njĂ« domosdoshmĂ«ri qĂ« tĂ« gjitha shĂ«rbimet tĂ« mund tĂ« merren nĂ« kohĂ« reale”, nĂ«nvizoi Rama, duke shtuar se siç do tĂ« merren 54 shĂ«rbime drejtpĂ«rdrejt me vulĂ« elektronike, vetĂ«m me njĂ« kĂ«rkesĂ« zanore ndaj DiellĂ«s.

/k.s/a.f/r.e/

The post Rama: Shqipëria lider në rajon për shërbimet digjitale, mbi 95% online dhe 54 me komandë zanore appeared first on Agjencia Telegrafike Shqiptare.

❌