The post Presidentja që pyet vonë dhe keq first appeared on JavaNews.al.

The post Nuk jam unë rreziku për RTSH-në! Një përgjigjie për ata që merren me Batonin, jo me idenë first appeared on JavaNews.al.

Nga Baton Haxhiu

Në një prej fshatrave më të rëndësishëm historikë dhe natyrorë të Shqipërisë, një snajperist në pension vendosi një strukturë të përkohshme përballë Kishës së Thethit. Jo rastësisht.

Ai kishte përvojën dhe vetëbesimin e saktësisë absolute. Thuhej dikur se godiste me saktësi nga 2000 metra larg. Këtë herë, nuk kishte nevojë për pushkë.

Mjaftoi një kontejner, i vendosur në mënyrë të atillë që të zinte pikërisht pamjen ikonike të Kishës, që është ndoshta objekti më i fotografuar në të gjithë Alpet Shqiptare.

Në katër muaj fushatë zgjedhore, Thethi u mbush me ndërtime pa leje. Një snajperist në pension vendosi objektin e tij përballë Kishës si simbol i rrënimit të ligjit.

Qeveria reagoi me vonesë, por me buldozerë. A është kjo mënyra e duhur për të shpëtuar një nga vendet më të rëndësishme të Shqipërisë?

Ky veprim nuk ishte vetëm një akt individual. Ishte sinjali që rrëzoi çdo barrierë. Pas tij erdhën të tjerë. Në pak javë, në Theth u ndërtuan mbi 30 struktura të përkohshme pa asnjë leje ndërtimi, duke krijuar një realitet që askush nuk e planifikoi, por shumëkush e toleroi.

Në qendër të kësaj historie nuk është vetëm arroganca private e ndonjë banori apo emigranti që kthehet për sezon. Është dështimi i një sistemi të tërë.

Shteti heshti për katër muaj me radhë, ndërsa zgjedhjet prodhonin “paqen institucionale” të nevojshme për të mos u përplasur me askënd.

Bashkia e Shkodrës, IKMT, Policia e Shtetit, prokuroria, KESH dhe drejtoria rajonale e Trashëgimisë Kulturore, të gjithë e dinin çfarë po ndodhte. Askush nuk reagoi.

Ndërkohë, Kisha, një objekt i mbrojtur si pasuri kulturore dhe Kulla e Ngujimit, pjesë e identitetit historik të zonës, u rrethuan me baraka, kontejnerë, struktura të improvizuara.

Asnjë prej tyre nuk kishte leje ndërtimi. Disa prej tyre nuk kishin as dokument pronësie për tokën. Disa të tjerë mbështeteshin në marrëveshje gojore, përfaqësime fshatare apo “zgjidhje të gjetura me të gjithë”.

Në fillim të korrikut, Qeveria shqiptare vendosi të reagojë. Por reagimi ishte i vonuar dhe i papërshtatshëm për kontekstin.

Ndërhyrja me buldozerë në kulmin e sezonit turistik krijoi një krizë të re, atë të perceptimit. Pamjet e prishjeve në një nga fshatrat më të bukura të Shqipërisë bënë xhiron e mediave sociale dhe mediave, ndërsa turistët u përballën me tension dhe rrëmujë.

Por përtej mënyrës së ndërhyrjes, thelbi i aksionit mbetet ligjërisht i justifikuar. Sipas nenit 199/a të Kodit Penal, ndërtimet pa leje në zona të mbrojtura, siç është Thethi, përbëjnë vepër penale dhe dënohen me burgim nga një deri në pesë vjet.

Po ashtu, ndërtimet pa leje nuk legalizohen me kalimin e kohës. Ato nuk parashkruhen administrativisht. Pra, edhe nëse IKMT nuk ka vepruar më herët, kjo nuk përbën arsye për të mos vepruar më vonë.

Justifikimi se “ndërtime pa leje ka në gjithë Shqipërinë” është një tjetër argument i përhapur nga ndërtuesit informalë. Por ky është një argument që vlen vetëm për të dëshmuar shkallën e dështimit të shtetit. Jo për të ligjëruar paligjshmërinë.

Nëse kjo qeveri ka dështuar, ashtu si ajo para saj, për të ruajtur territorin, nuk do të thotë që duhet ta dorëzojë atë përfundimisht.

Ndërkohë, banorët e Thethit kanë nisur të ndajnë mes tyre përgjegjësinë dhe pasojat.

Disa e ndiejnë veten të tradhtuar. Disa të tjerë i konsiderojnë këto ndërhyrje si sulm ndaj fshatit. Ka edhe nga ata që e interpretojnë këtë si padrejtësi krahasuar me mënyrën se si shteti trajton ndërtimet në qytete të mëdha si Tirana, apo bregdeti jugor.

Por problemi nuk është krahasimi. Është mungesa e një vizioni të qëndrueshëm.

Thethi nuk ka asnjë plan zhvillimi të miratuar që të përcaktojë se ku lejohet ndërtimi, çfarë lloj ndërtimi lejohet dhe si do të zhvillohet infrastruktura. Nuk ka rrjet kanalizimesh. Nuk ka rrjet modern të ujit të pijshëm. Nuk ka sistem të mbrojtjes mjedisore. Dhe megjithatë, ngrihen bujtina, vendosen kontenjerë, ngjiten tarraca.

Ky është thelbi i çështjes. Në mungesë të planifikimit, vetë banorët janë detyruar të improvizojnë. Disa e bëjnë me ndershmëri. Të tjerë me cinizëm. Disa për të jetuar. Disa për të fituar. Dhe në këtë kaos, humb ajo që është më e rëndësishme: Identiteti.

Thethi nuk mund të trajtohet si një fshat i zakonshëm. Ai nuk është një vend që i përket vetëm një bashkie. Është një zonë me trashëgimi të jashtëzakonshme natyrore, kulturore dhe historike. Një model për zhvillim të qëndrueshëm, jo një laborator për rrëmujë të ligjëruar.

Nëse Qeveria dëshiron të ndihmojë realisht banorët e Thethit, duhet të krijojë një kuadër të qartë ligjor dhe financiar që lejon ndërtimin vetëm në mënyrë të planifikuar.

Mund të ofrojë kredi të buta për rindërtim tradicional. Mund të subvencionojë rikonstruksionin e bujtinave ekzistuese. Por nuk mund të vazhdojë të ndërhyjë vetëm me buldozerë.

Sepse pas buldozerit, do të mbeten rrënojat. Dhe nëse nuk ndërtohet një strategji, rrënojat do mbushen sërish nga të njëjtët njerëz. Ndoshta me një “zgjidhje të re”. Me një kontejner tjetër. Me një premtim tjetër.

Në Theth, ndërsa pluhuri i buldozerëve ende nuk është shpërbërë dhe turistët vazhdojnë të kërkojnë Kishën mes kontejnerëve, banorët flasin për ndërhyrjen si për një çlirim.

“Kryeministri na shpëtoi”, thonë.

“Edhe njëherë na kthyen Thethin”.

Në një vend ku shteti ndërhyn vetëm kur gjithçka është shkatërruar, edhe vonesa quhet sukses.

Por në një qoshe të fshatit, kontejneri përballë Kishës nuk është ende aty.

Snajperisti nuk ka folur.

Nuk ka kërkuar falje.

As të tjerët nuk kërkuan falje.

Nuk ka lëvizur asgjë.

Sepse ai nuk pati nevojë të ndërtojë shumë.

Ndërtoi vetëm aq sa duhej për të provuar se ligji mund të goditet pa zhurmë.

Dhe tani, ndër të gjithë, ai është i vetmi që nuk e ndjeu veten fajtor.

Dhe nëse edhe kjo herë dështon, atëherë Thethi nuk do të jetë më një fshat i shenjtë. Do të jetë vetëm një zonë e humbur, që e nisën me Kullë dhe e mbyllën me baraka.

The post Si e mbuloi Kisha një snajperist dhe si u kthye Thethi në simbol të kapitullimit të shtetit first appeared on JavaNews.al.

Nga Baton Haxhiu

Kërkesa e kryeministrit Edi Rama për dorëheqjen e disa drejtorëve kyç në bashkitë e Vlorës, Fierit, Durrësit, Tiranës dhe Shkodrës, është më shumë se një ndërhyrje administrative. Është një akt i rrallë politik në një terren që për shumë vite ka qenë i paprekur, i mbrojtur nga mungesa e vëmendjes dhe nga tërheqja e vetë shtetit.

Për herë të parë një udhëheqës i mazhorancës i drejtohet një shtrese që nuk ka qenë asnjëherë në qendër të krizës politike, por që ka pasur ndikim të drejtpërdrejtë në jetën e qytetarëve. Në pamje të parë mund të duket si një riorganizim teknik i administratës vendore. Në thelb, është një përplasje me strukturën e një pushteti paralel që ka funksionuar në hije si Republika e Drejtorëve.

Kjo republikë nuk ka qenë as pjesë e votimeve, as e emisioneve politike, as e debatit të drejtëpërdrejtë me qytetarët. Ajo u krijua në një çast vakumi institucional, kur opozita dogji mandatet e saj parlamentare dhe bojkotoi zgjedhjet vendore, duke i lënë të gjitha bashkitë dhe këshillat në duart e një partie të vetme.

Ishte pikërisht kjo hapësirë e pakufishme, ajo e cila fuqizoi një strukturë vendimmarrëse pa kontroll të brendshëm politik, pa presion publik dhe pa ndonjë rrezik të afërt nga drejtësia, e cila në atë kohë sapo kishte hyrë në procesin e reformimit.

Ky vakum u mbush nga një kategori e re pushteti, me drejtuesit lokalë që nuk ishin zgjedhur nga populli, por që ushtronin një autoritet real mbi vendimet që preknin çdo detaj të jetës qytetare. Ata nuk ishin ministra, nuk ishin kryetarë bashkie, por ishin ata që vendosnin për sheshet, për lejet, për ngjyrat, për ndërhyrjet, për pengesat. Ata kishin pushtet praktik, të përqendruar dhe të pakufizuar nga debatet institucionale. Dhe sidomos, kishin një gjë që asnjë institucion tjetër nuk kishte në atë periudhë: Drejtorët nuk i shikonte askush.

Shembulli i Taulant Tushës në Bashkinë e Tiranës është ilustrues për këtë model. Ai nuk ishte politikan i ekspozuar, as drejtues me mandat publik. Por kishte ndërtuar një sistem vendimmarrjeje ku çdo detaj i qytetit kalonte nga filtrat e tij. Dhe ky nuk është problem i një emri. Është problem i një modeli që funksionon njësoj në çdo qytet, ku një drejtues i përhershëm, i fshehur brenda strukturës, kthehet në vendimmarrës absolut për gjithçka që preket, ndërtohet apo prishet.

Për vite me radhë, përplasja mes politikës dhe drejtësisë në Shqipëri ka qenë përqendruar te qeveria qendrore. Ministrat, zëvendësministrat, tenderët e mëdhenj, dosjet e ekspozuara ishin në vëmendjen e hetimeve apo kritikës publike.

Ndërkohë, pushteti real që ndryshonte estetikën e qyteteve, shkatërronte shijen urbane, deformonte funksionalitetin publik dhe përqendronte interesa të vogla në dorë të individëve, mbetej i paprekur. Ishte një pushtet pa zë, por me pasoja. Ishte vendimmarrja e heshtur që nuk bënte zhurmë, por vendoste për gjithçka.

Ky është thelbi i Republikës së Drejtorëve, pushteti që nuk matet me poste, por me ndikim në jetën e përditshme të qytetarit. Dhe nëse sot po kërkohet dorëheqja e tyre, kjo nuk është vetëm për të riorganizuar administratën.

Është për të shkundur një strukturë që u kthye në problem themelor për vetë koherencën e qeverisjes. Sepse nëse qeveria qendrore përpiqet të mbrojë një filozofi publike të zhvillimit dhe transformimit, kjo bie menjëherë poshtë kur qytetari përballet me një drejtues vendor që vepron në mënyrë arbitrare, pa transparencë, pa përgjegjësi dhe shpesh me arrogancë që buron nga siguria se nuk e lëviz askush.

Reforma e hapësirës publike që ka shpallur Rama nuk mund të ndodhë pa shembur më parë këtë republikë të nëndheshme që është vendosur në zyrat vendore, që ka zhvatur hapësirën me leje, me lehtësira, me vonesa të qëllimshme dhe me ndikime klienteliste. Nuk mund të ketë një qytet të përbashkët kur ai menaxhohet si pronë e përkohshme nga një drejtues që sillet si përfitues i zonës dhe jo si administrator i përbashkët.

Për këtë arsye, beteja me Republikën e Drejtorëve është më shumë se një luftë me disa individë. Është një përpjekje për të rivendosur kontrollin politik dhe publik mbi hapësirën urbane dhe administrative. Sepse kjo nuk është thjesht çështje e korrupsionit klasik financiar. Është çështje e përplasjes mes vizionit për shtet dhe mënyrës praktike si ai funksionon kur delegohet pa kontroll.

Në fund, Shqipëria nuk mund të bëhet model për asgjë, nëse nuk pranon të shembë këtë strukturë hijesh. Drejtori që vendos për një rrugë, një kioskë, një qendër grumbullimi, një plan vendosjeje, nuk është vetëm zyrtar. Ai është nyja ku përplasen të gjitha gabimet e sistemit. Dhe nëse nuk mbajnë më përgjegjësi, atëherë të gjitha fjalët për reformë, modernizim dhe standarde evropiane, janë zbrazëti.

Pushteti i padukshëm është më i rrezikshmi. Sepse nuk mban kosto, por e mban peng shtetin. Dhe në Shqipëri, për shumë vite, shteti ka qenë i mbajtur peng jo nga ata që flisnin shumë, por nga ata që vendosnin pa u parë. Tani që po kërkohet dorëheqja e tyre, është momenti për të parë në sy të vërtetën: ata nuk kanë pasur kurrë një republikë të vetën sepse ishin të aftë, por sepse shteti i la të sundonin në terr.

Tani drita ka filluar të ndriçojë zyrat e tyre. Dhe ky është shansi i vetëm që Shqipëria të rifitojë shtetin e saj. Të përbashkët. Dhe jo të deleguar përjetë.

The post Republika e Drejtorëve first appeared on JavaNews.al.

Një lexim paralajmërues i një raporti evropian që nuk e kursen më asnjë nga deformimet e brendshme të shtetit. Brukseli nuk ka më durim për fjalë të bukura. E kërkon shtetin që premton.

Nga Baton Haxhiu

Ka raporte që kalojnë pa u vënë re. Dhe ka raporte që, pa u bërë ende publikë zyrtarisht, të japin ndjesinë se janë më të sinqertë se vetë realiteti. I tillë është dokumenti që Parlamenti Evropian pritet të miratojë për Shqipërinë, dhe që e kam lexuar me vëmendje rresht pas rreshti.

Ky nuk është më një raport standard vjetor për përparimet në rrugën e integrimit. Është një dokument që i flet Shqipërisë pa diplomaci të tepërt, pa mbështjellje formale, pa lavdërime mekanike. Dhe për këtë arsye, është ndoshta raporti më i rëndësishëm që është shkruar për vendin tonë në 10 vitet e fundit.

Për herë të parë, Brukseli nuk përpiqet më të ruajë ekuilibrin mes kritikës dhe mbështetjes. E ndan Shqipërinë në dy pjesë shumë të qarta: një vend me qëndrim të pakundërshtueshëm politik ndaj Perëndimit, por me një strukturë të brendshme të kalbur nga brishtësia institucionale dhe mungesa e vërtetë e llogaridhënies.

Raporti e përmend me emër SPAK-un. E njeh si një prej zhvillimeve më të rëndësishme në drejtim të drejtësisë, por kërkon më shumë. Shumë më shumë. Jo më raste të bujshme. Por dënime përfundimtare për zyrtarët e lartë. Jo më heshtje nga politika. Por mbrojtje të qartë për prokurorët e gjyqtarët që kërcënohen. Dhe jo më ndërhyrje të fshehta. Por respekt të plotë për pavarësinë e strukturave që përballen me krimin dhe korrupsionin.

Të njëjtën qartësi raporti e ka edhe për mediat. Nuk ka më asnjë iluzion për lirinë e shtypit në Shqipëri. Përdor fjalë që më parë shmangeshin: intimidim, përqendrim, mungesë transparence, pasiguri, dhunë seksiste ndaj gazetareve. Dhe mbi të gjitha, një konstatuese e rëndë: Shqipëria ka një treg mediatik të kapur, ku politika, biznesi dhe propaganda kanë krijuar një trekëndësh të pashkatërrueshëm.

Në raport përmendet edhe fenomeni më i rrezikshëm i dekadës së fundit: ndikimi i huaj që është kancerogjen.
Rusia, Kina, platformat propagandistike, financimet e dyshimta dhe fushatat e koordinuara për të minuar besimin e publikut te institucionet. Shqipëria është fushëbetejë për këto luftëra të reja. Dhe mbrojtja e saj institucionale është ende e dobët.

Në nivel të përgjithshëm, raporti i jep një sinjal shumë të qartë qeverisë shqiptare: Perëndimi nuk ka më nevojë të bindet për besnikërinë gjeopolitike të Shqipërisë. Kjo është një çështje e mbyllur. Tani ka nevojë për rezultate. Dhe mbi të gjitha, për koherencë mes asaj që thuhet dhe asaj që bëhet.

Raporti e thotë mjaft më me integrimin si flamur për të maskuar pushtetin absolut. Dhe , mjaft më me Evropën si kartë për t’u justifikuar brenda. Shqipëria është testuar. Dhe nuk do të kalojë më asnjë kapitull të rëndësishëm pa dhënë prova reale.
Brukseli nuk e thotë hapur, por e lë të kuptohet: fondet, mbështetja dhe përshpejtimi i procesit do të varen nga një kusht i vetëm dhe kërkesa është e qartë se a është Shqipëria e gatshme të ndërtoi një shtet që funksionon?

Ky raport e sheh Shqipërinë si një vend me potencial dhe me përparime të dukshme në digjitalizim, në infrastrukturë dhe në përfshirje rajonale. Por asnjë nga këto nuk do të mjaftojë nëse nuk garantohet një sistem drejtësie që nuk ndalet përballë emrave të mëdhenj. Një media që nuk trembet përballë pushtetit. Një administratë që nuk kontrollohet nga partia. Dhe një qytetar që e ndjen se shteti është aty për të, jo kundër tij.

Në këtë raport lexova edhe një gjë tjetër! Thuhet troç se durimi i Brukselit po soset. Jo ndaj Shqipërisë si vend. Por ndaj klasës politike që mendon se integrimi është një proces komunikimi, jo një reformim i thellë. Dhe ndaj një opozite të papërgjegjëshme.

Ky dokument do të botohet së shpejti. Dhe kur të botohet, do të ketë shumë që do të përpiqen ta relativizojnë, ta shpjegojnë, ta përkthejnë sipas interesit. Por e vërteta është kjo: Brukseli po e kupton më mirë se kurrë se Shqipëria e sotme është në një pikë kritike. Ose do të përqafojë me të vërtetë shtetin e së drejtës. Ose do të vazhdojë të sillet si një vend që kërkon Evropën, por i druhet reformës që Evropa kërkon.

Dhe për këtë zgjedhje, nuk do të ketë më raporte të buta. Do të ketë pasojë. Dhe ndarje të qartë mes atyre që e duan integrimin si retorikë dhe atyre që e duan si ndryshim real.

The post Raporti që nuk është publikuar ende, por i flet Shqipërisë në sy first appeared on JavaNews.al.

Nga Baton Haxhiu

E kam njohur Bujar Bukoshin shumë përpara se të bëhej figurë kombëtare. Vëllai i tij kishte kaluar në Shqipëri në vitet e para të tensionit, si shumë të tjerë që shihnin te Shqipëria një strehë shprese dhe një dritare të hapur drejt lirisë. Babai im dhe Bujari ishin miq të vjetër.

I bashkonte dashuria për artin, për pikturën, për teatrin. Bashkë me gruan e tij Zanën, mjeke si ai, jetonin rritjen kulturore të Prishtinës si një nevojë intime dhe si një rezistencë të heshtur ndaj zbrazëtisë politike që po afrohej.

Kur Shqipëria ishte hapur me 1979-81 kur plasën demonstrat Bujari kishte shikuar çdo gjë që ekspozohej ne Galerinë e arteve dhe skulpurat që ishin ekspozuar ne ndërtesën e atëhershme qe quhej “ galeria e arteve brenda “Boro e Ramizit”, një ndërtesë e re qe kishin ndërtuar Prishtina me vet kontributin e qytetarëve.

E donin Shqipërinë me një pasion të qetë, por të thellë. Nuk ishte thjesht dashuri për një shtet. Ishte mall për një ideal.

Unë e kam takuar shpesh gjatë kohës që ishte sekretar i LDK-së. E kam parë të heshtur dhe të angazhuar, të qetë dhe të vendosur. Dhe pastaj, në vitin 1991, kur u detyrua të largohej në ekzil me qeverinë e tij, nuk u dorëzua. I mbajti bashkë deputetët e Kaçanikut – ata që kishin shpallur Pavarësinë – edhe kur rruga u kthye në izolim. Edhe kur shpresa u përplas me lodhjen. Deri në momentin kur vendosi të mos presë më. Të mos lutet më. Të mos kërkojë më mirëkuptim. Dhe nisi të organizohej ushtarakisht. Me të njëjtën mendje të prerë me të cilën bënte operacionet si kirurg.

E kam takuar për herë të parë për një intervistë të gjatë në vitin 1996, për Koha Javore. Në atë kohë, pak njerëz guxonin të flisnin qartë. Bujar Bukoshi e bëri. Flokët e tij tashmë të bardhë nuk ishin shenjë moshe, por shenjë guximi: një kirurg i trajnuar në Gjermani, që vepronte me të njëjtën prerje të ftohtë, të saktë dhe të vendosur edhe si kryeministër i Kosovës në ekzil.

Në atë intervistë ai foli për gjithçka. Edhe për mikun e tij, Ibrahim Rugovën. E kritikoi për ndërprerjen e financimeve, për mungesën e gatishmërisë për të përballuar atë që po vinte. Jo për ta dëmtuar, por për ta zgjuar. Ai kishte nisur të përgatiste njerëzit për luftë. Pa retorikë, pa britma. Thjesht, siç flasin burrat që e dinë se çfarë ndodh kur i mungon qartësia një kombi që përpiqet të mbijetojë.

E kam takuar sërish në vitin 1997, në Ulm. Jetonte me mikun e tij, mjekun Abdyl Krasniqi dhe doktoreshën Selvete Krasniqi, si edhe bashkë me gruan e tij Zanën dhe fëmijët e tyre. Më rrëfeu se sa e ngushtë ishte hapësira në një shtëpi të vogël për të fjetur natën, ku shtronin dyshekët në tokë, për të jetuar jetën modeste të një kryeministri dhe një ministri të Jashtëm në ekzil.

Zana dhe Selvetja, dy gra që mbajtën peshën e dy burrave që rrezikonin gjithë familjen për lirinë e Kosovës.

Ai priste marrëveshjen me UÇK-në për të futur Ushtrinë brenda vendit. Unë vija nga një takim me ndërmjetës serbë, të cilët përmes gjuhës së tyre të kërcënuese dhe pa dilemë fare kishin thënë se paqe nuk do të kishte. I thash atij dhe Nick Hillit se çka po vinte.

Kur i thashë se “po shkojmë në luftë, doktor”, ai më pa drejt e në sy dhe nuk foli menjëherë. Në atë heshtje kishte gjithçka: një ndjenjë faji që s’ishte e tij, një dhimbje që nuk kërkonte justifikime dhe një vendim i marrë në vetvete. E dinte se gjithçka ishte vonë. Por nuk kishte ndërmend të largohej nga ajo që kishte nisur.

Ai e kishte kuptuar se liria nuk mund të vijë në duar të njerëzve që tregojnë plagët për mëshirë. Për këtë arsye vendosi të distancohej nga një grusht gazetarësh që e shndërruan Kosovën në një rrëfim të dhimbjes së dorëzuar, jo të dinjitetit që reziston. Ai kishte zgjedhur Migjen Kelmendin për t’i dhënë zë një Kosove që kërkonte çlirim, jo mëshirë. Dhe kjo nuk ishte thjesht një zgjedhje politike. Ishte një operacion moral.

Në prill të vitit 1999, kur shkuam me një grup miqsh për të takuar Joschka Fischer në Bon dhe më pas Robin Cook në Londër, Bujari na priti me qetësi. Ishte i njëjti njeri. I ngarkuar me përgjegjësi, por pa asnjë mllef. Na u bashkua pa zhurmë, me përkushtim të plotë. Ai e dinte se për të thënë të vërtetën për Kosovën nuk mjaftonte vetëm fjala. Duhej edhe graviteti i karakterit. Dhe ai e kishte.

Kur punova dokumentarin një çerek shekulli, ishte e natyrshme që ta përfshija rrëfimin e tij.

Në atë intervistë për dokumentarin, Bujari rrëfeu një moment vendimtar. Më tregoi se si, tri ditë para emërimit, ishte thirrur nga Rugova në një zyrë të vogël e të ftohtë.

“Zotëri Rugova më tha se ua kishim ofruar disa të tjerëve postin e kryeministrit, por nuk po pranonin. Më pyeti çka mendoj unë. E vetmja gjë që thashë ishte: a duhet të bëhet? Dhe ai mu përgjigj, pak me dhimbje: ‘Po, por… sikur po më dhimbsesh ti.’ Ishte shumë njerëzor”.

Ai nuk e dinte çfarë bënte një kryeministër. Por dinte çfarë duhej të bëhej për një popull që po i pritej fryma.

“Më vonë kuptova se ç’do të thoshte qeveri në ekzil. E dija vetëm që duhej të dilja jashtë Kosovës. Dhe dy orë pasi u nisa në mënyrë ilegale për Shkup, policia erdhi në banesën time për të më arrestuar. Kisha shpëtuar për dy orë”.

Bujari e përshkruante atë kohë pa ndonjë ndjenjë protagonizmi. Madje me një ndjenjë gërditjeje ndaj “romantizmit” me të cilin disa nisën të trajtonin përpjekjet e qeverisë së tij.

“Më neveriste ideja që populli duhet të ushqehet me diçka. Ne nuk ishim aty për t’i qetësuar njerëzit me iluzione. Kishim për detyrë të vepronim”.

Ai nuk e ndante asnjëherë rrëfimin e vet nga përgjegjësia. Pranonte se kishin angazhuar agjenci PR për të depërtuar në CNN. E pranonte me sinqeritet. Por një fjali e tij i përmbledh të gjitha:

“Po të kisha fuqinë, unë do ta filloja luftën menjëherë. Në atë kohë nuk kisha. Por e dija që po vinte”.

Nuk ishte rrëfim që bënte zhurmë. Por ishte i fortë. Ai tha një fjali që më ka mbetur:

“Në kohën kur isha kryeministër, nuk kisha zyrë, as flamur zyrtar, por kisha një popull që besonte se nesër do të vinte. Dhe kjo më mjaftonte”.

Aty ku të tjerët kërkonin njohje formale, ai ndërtonte përmbajtje reale. Nuk kishte nevojë për mbulesa politike. Kishte një logjikë klinike për të kuptuar sëmundjen e shoqërisë sonë dhe një etikë kirurgjikale për të mos e lënë të përhapet më tej.

Sot, kur ai nuk është më mes nesh, por nuk më vjen si një lajm i rëndë. Më vjen si kthesë në një rrëfim që tashmë është shkruar me nder. Ai nuk ishte thjesht një figurë e rezistencës institucionale. Ishte një parim në vetvete. Nuk kërkoi kurrë duartrokitje. Nuk lypi kurrë pozitë. Por në kohët më të errëta, ishte aty. Jo për t’u bërë dritë, por për të mos lejuar errësirën të bëhej zakon.

Bujar Bukoshi nuk e kërkoi asnjëherë vdekjen me heroizëm. Por as nuk pranoi jetën pa qëllim. Ai mbetet një nga figurat e rralla që nuk e lidhën kurrë pushtetin me privilegjin, por me përgjegjësinë. Dhe kur sot e përkujtoj, nuk po flas për një njeri që e njoha. Po flas për një njeri që e nderova. Dhe që do të mbetet përherë si shembull i asaj që ne kishim nevojë të ishim: të qartë, të heshtur kur duhet, të vendosur kur nuk mund të flitet më.

Post Scriptum
Ky shkrim është jo për ta përmbyllur jetën e tij, por për të mos e lënë vetëm në ikje.

Në prag të një heshtjeje të madhe mbetet një rrëfim personal për Bujar Bukoshin, mikun, mjekun dhe njeriun që nuk e ndau asnjëherë përgjegjësinë nga përkushtimi.

Për një njeri që nuk e kërkoi kurrë lavdinë.

Ky nuk është pra një epitaf. Është një kujtim i një jete që bëri gjithçka për të mos u harruar përpara se të kthehet në histori.

Ky rrëfim është për Bujar Bukoshin, ashtu siç e njoha: para se ta nderojnë, para se ta harrojnë.

Në kufirin mes dhimbjes dhe nderit.

Shkrim për një mik që nuk i kërkoi kurrë asnjërës nga këto të dyja.

Në nderim të një burri që nuk e braktisi asnjëherë detyrën.

The post Doktori që nuk u tërhoq kurrë nga trupi i sëmurë i Kosovës first appeared on JavaNews.al.

Një rrëfim nga brenda për përplasjen që nisi në hije dhe tani po shfaqet në dritë: Trump, Musk, Don Jr. dhe Ivanka në luftë për trashëgiminë e një pushteti që nuk matet më me votë, por me afërsi

Nga Baton Haxhiu

Pjesa I – Shpërtheu ajo që pritej në Shtëpinë e Bardhë
Pas muajsh tensioni të pashprehur, dy figurat më të mëdha të së djathtës moderne amerikane, Donald Trump dhe Elon Musk, shpërthyen publikisht kundër njëri-tjetrit.

“Nuk mund të lejojmë që një njeri me kontrata qeveritare miliarda dollarëshe të mendojë se është mbi ligjin”, tha Trump në mënyrë të papritur gjatë një konference me kancelarin gjerman Merz në Florida.
Musk, në X (ish-Twitter), u përgjigj me ironi: “Ndoshta dikush duhet t’i kujtojë Presidentit se Amerika nuk është një shtëpi private me oborr të brendshëm”.

Në thelb të kësaj përplasjeje nuk është një çështje biznesi. Është një luftë për rrëfimin, kontrollin dhe trashëgiminë e një rendi të ri amerikan, që ka nisur të ndërtohet brenda vetë Shtëpisë së Bardhë – jo si një qeveri demokratike, por si një strukturë e tipit saudit.

Një burim i afërt me këshillin e brendshëm të presidentit, që ka kërkuar të mbetet anonim për Albanian Post, shpjegon:

“Nuk funksionojmë më me kabinete dhe ministra. Ka princër që kanë qasje. Disa janë të afërt me Presidentin. Të tjerët janë me Don Jr. Të gjithë sillen si pjesë e një oborri të brendshëm. Dhe si në oborret e Lindjes së Mesme, besnikëria është më e rëndësishme se ligji”.

Kjo nuk është një metaforë. Është realiteti i një administrate të ndarë në dy oborre, që funksionon përmes rrjeteve të afërsisë, mediave sociale dhe ndarjes së informacionit të klasifikuar për interesa të veçanta. Dhe në qendër të këtij rrjeti, Elon Musk për një kohë ishte njeriu kyç: teknolog, aleat ideologjik, mbështetës logjistik.

Por kur Musk filloi të distancohej nga obsesionet e Bordit, duke kritikuar qasjen izoluese ndaj Evropës, duke kërkuar një marrëdhënie më të balancuar me Kinën dhe duke hedhur dyshime mbi retorikën luftarake ndaj Iranit, ai u pa si kërcënim. Jo më si princ. Por si rival.

Pjesa II – Oborri që sundon nga hija
Në mandatin e parë të Donald Trump-it, pushteti kishte një formë të dukshme. Vendimmarrja kalonte përmes Jared Kushner-it dhe Ivanka Trump-it. Kishte shumë konfuzion, por qendra e gravitetit ishte e njohur. Me tërheqjen e tyre nga skena pas hetimeve për 6 janarin, ajo qendër u boshatis. Dhe boshllëku nuk u la gjatë bosh. E zuri dikush tjetër. Jo me poste. Me ndikim.

Donald Trump Jr. ndërtoi një rreth princëror, ku vendimet nuk diskutoheshin mbi dosje dhe analiza, por mbi ndjenja, hakmarrje dhe besnikëri.

Në këtë strukturë oborri, të njohur si “Bordi i Drejtorëve”, bënin pjesë figura që nuk kishin lidhje me diplomacinë klasike, por me kontrollin narrativ: Tucker Carlson, Charlie Kirk, Laura Loomer dhe për një kohë të gjatë, Elon Musk.

Por kjo nuk ishte thjesht një skuadër ndikimi. Ishte një qeveri paralele, me lidhje direkte në Moskë, Doha dhe Abu Dhabi, dhe me një obsesion për krijimin e një boshti pan-kristian që do të zëvendësonte rendin liberal perëndimor.

Një burim tjetër i brendshëm, për Albanian Post, e përshkruan kështu:

“Ata nuk duan më një Amerikë që udhëheq botën përmes institucioneve. Duan një Amerikë që bën marrëveshje mes burrash të fortë. Si Putin, si Mohammed Bin Salman, si Musk. Janë të fiksuar pas modeleve të pushtetit absolut që nuk pyet për Parlament apo aleancë”.

Kur Musk filloi të kritikonte këtë model, ai u shpall tradhtar. Në një klan pushteti që jeton nga besnikëria, çdo shenjë autonomie është një mëkat.

Pjesa III – Iran, Rusi, Kinë dhe Evropa: përçarja gjeopolitike e dy administratave
Politika e jashtme amerikane është bërë tashmë dypolare.

Krahu i parë: institucional, drejtuar nga Susie Wiles dhe aleatët tradicionalë republikanë

Krahu i dytë: Bordi, që promovon vizione alternative, të përfshira në një memorandum të brendshëm që Albanian Post ka parë.

Aty shkruhet qartë:

-Ukraina është dytësore!

-Rusia duhet legjitimuar!

-Irani nuk është kërcënim!

-Evropa duhet të paguajë ose të heshtë!

Një zyrtar i Këshillit të Sigurisë Kombëtare thotë:

“Është hera e parë që në një takim të NATO-s kemi ndjesinë se flasim në emër të dy qeverive”.

Marrëdhënia me Kinën është thjesht pazari që mbyll qarkun: Bordit i intereson heshtja e Pekinit për të ruajtur paqen me Rusinë dhe për të izoluar Evropën pa përplasur botën.

Pjesa IV – Një Shtëpi e Bardhë me dy dyer
Ngjarja e 3 prillit, takimi sekret me Laura Loomer, ishte sinjali i qartë se pushteti real po del jashtë kontrollit formal.

“Vendimet merren në darkë, pa njoftim dhe më pas komunikohen si fakte”, thotë një tjetër zyrtar i sigurisë. “Nuk jemi më qeveri. Jemi një teatër ku skenari ndryshon nga nata në mëngjes”.

Emrat që qarkullojnë për pozitat më të larta nuk janë për kompetencë, por për bindje personale.

Rick Grenell, Mike Flynn, Tulsi Gabbard – të gjithë pjesë e një plani për spastrimin e Shtëpisë së Bardhë nga ata që mendojnë ndryshe.

Pjesa V – Trashëgimia e heshtur
Dhe në fund të kësaj lufte mes oborresh, një figurë nuk flet, por vëzhgon.

Ajo është Ivanka Trump.

Burime të brendshme raportojnë kontakte të vazhdueshme me qarqe diplomatike dhe fondacione ndërkombëtare. Ajo nuk po kërkon kthimin si këshilltare. Po përgatitet si trashëgimtare. Në një sistem që nuk ndahet më sipas votës, por sipas afërsisë, ajo është garancia e rendit që Trump ndërtoi.

“Në një Amerikë që po largohet nga republika”, thotë një nga figurat që ka qenë afër Ivankës, “ajo është simboli i parë i trashëgimisë familjare”.

Dhe kështu mbetet pyetja: nëse kjo nuk është më një republikë, kush do ta trashëgojë fronin që nuk ekziston zyrtarisht?

Në një rend të ri që nuk matet më me institucione, por me afërsi, kush do të jetë kujdestari i pushtetit të trashëguar?

Mbase nuk do të jetë Trump.

As Musk.

Por ajo që s’po flet, sepse nuk ka nevojë të flasë.

Ky oborr që po shohim sot nuk lindi nga asgjëja, është produkt i një evolucioni të gjatë, ku familjet politike e zëvendësuan republikën me influencë të përhershme.

Sepse kjo nuk është hera e parë që Amerika qeveriset nga një familje edhe kur ajo nuk është më në pushtet.

Bushët, Klintonët, Obamat, e ushtruan ndikimin e tyre përmes rrjeteve, fondacioneve dhe aleancave që mbetën të gjalla shumë kohë pas largimit nga Shtëpia e Bardhë.

Ajo që po shohim sot është vetëm forma më e zhveshur dhe më brutale e të njëjtit model. E keqja është se ka përfshirë gjithë botën politike.

Por këtë herë, pa asnjë iluzion për republikën…

The post Brenda Shtëpisë së Bardhë, oborri i princërve dhe fundi i Republikës first appeared on JavaNews.al.

Nga Baton Haxhiu

Lajmi më i keq i ditës nuk është që Sali Berisha nuk jep dorëheqje. Ai po vazhdon si rithemelues dhe do ikë si fundbërës i Partisë së vet.

Lajmi i dytë i keq është se ai tashmë e quan veten “misionar”.

Dhe misionarët që kanë humbur misionin janë më të rrezikshëm se armiqtë që e dinë çfarë duan. Sepse ata nuk ndalen as kur mbarojnë bindjet. Dhe nuk dorëzohen as kur mbaron historia.

Sali Berisha thotë se nuk jep dorëheqje sepse është në një mision. Kjo fjali nuk është thjesht një qëndrim politik por një zbulim i pastër i krizës së një lideri që ka humbur çdo lidhje me realitetin, por jo edhe me fjalorin që e ringjall në imagjinatën e vet.

Ai nuk është më në garë për të fituar por në një luftë për të mos u larguar dhe kjo nuk është më idealizëm por revizionizëm i pastër.

Në politikë ka figura që ikin dhe mbeten, sepse dinë kur të dorëzohen dhe si të largohen. Ka edhe figura që nuk ikin kurrë dhe mbesin si hije mbi atë që kanë ndërtuar duke ia marrë frymën dhe kuptimin.

Berisha e mori sërish drejtimin e Partisë Demokratike por në vend që ta ringjallte po e fik nga brenda. Ai nuk po e shëron plagën e opozitës, por po e thellon atë duke i mohuar çdo shans për të lindur nga e para.

Ai nuk është më alternativë ndaj pushtetit, por pengesë ndaj çdo rotacioni.

Ai nuk është më figurë që mbart një epokë, po bëhet simbol i një ngecje që nuk zgjat një mandat, por një brez.

Në deklaratën e tij të fundit ku thotë se “ka gabuar që ka dhënë dorëheqje dhe se nuk do ta bëjë më as tani që ka humbur”, zbulohet një lidhje e shqetësuar me idenë e dorëzimit.

Berisha nuk po pranon më as kohën, as humbjen, as shoqërinë në të cilën ndodhet. Dhe kur një lider nuk i jep kuptim humbjes, ai nuk mund t’i japë më drejtim as fitores.

Kur nuk njeh statutin, as ndryshimin, ai e përmbys partinë nga një strukturë politike, në një pronësi personale.

Berisha është i vetmi lider që ka krijuar një forcë politike me frymë idealiste dhe po e çon atë drejt një fundi pa asnjë grimcë idealizmi.

Ai nuk e shkatërron PD-në për të ndërtuar një tjetër, por për të ruajtur veten si pikë qëndrore të një boshti që nuk sillet më, por është ngurtsuar dhe vetëm përsërit të shkuarën.

Ky është fundi më i dhimbshëm që mund t’i ndodhë një partie, jo për shkak të humbjes, por për shkak të refuzimit për të pranuar humbjen.

Partia Demokratike nuk po rrëzohet nga kundërshtari, por nga themeluesi i saj që nuk po i jep dorëheqje historisë.

Duke u kthyer në një misionar të vetëshkatërrimit Berisha po ia mbyll vetes rrugën për të qenë pjesë e së ardhmes. Dhe të njëjtën gjë po ia bën edhe opozitës.

Ai po i jep Edi Ramës mbrojtjen më të madhe politike. Sepse përballë një opozite që është e ngecur në personin Berisha, pushteti është gjithmonë në avantazh.

Rama nuk ka më nevojë të mundë PD-në, sepse ajo po mund veten me ndihmën e njeriut që e nisi si liri dhe po e mbyll partinë si barrikadë.

Në fund ajo që është më e dhimbshme nuk është thjesht mungesa e dorëzimit, por mungesa e ndjesisë për fundin. Berisha nuk po shkon drejt një përmbylljeje politike por drejt një fundi të pavetëdijshëm.

Një fundi që vjen pa reflektim dhe pa dorëzim. Dhe historia nuk i njeh si misionarë ata që shkatërrojnë veten dhe të vetët, por si simbole të asaj që duhej të kishte përfunduar me dinjitet.

Prandaj, ajo që është më e dhimbshme nuk është vetëm mungesa e rotacionit, por mungesa e një akti njerëzor të largimit me dinjitet, që do shpëtonte jo vetëm partinë, por edhe njeriun Berisha.

Sepse Berisha, së paku, kishte mundësinë të mbetej figurë historike e një lideri që themeloi PD, kurse tani po zgjedh të bëhet pengesë e një të ardhmeje dhe vrasësi i krijimit të vet.

Kishte shansin të ruajë një trashëgimi.

Tani po i jep dorën e fundit Partisë Demokratike, duke e vrarë historinë e saj dhe duke e zgjatur një histori poshtërimi politik që i përket atij dhe lidhet vetëm me emrin e Sali Ramë Berisha.

The post Misionari i fundit për t’i dhënë fund Partisë Demokratike first appeared on JavaNews.al.

The post Tri fjalë që pengojnë demokracinë first appeared on JavaNews.al.

Nga Baton Haxhiu

Tridhjetë vjet pas Marrëveshjes së Dejtonit, zëri amerikan që u dëgjua sërish nga i njëjti qytet nuk ishte më ai i një arkitekti të paqes, por i një fjalimi të ftohtë që po largon duart nga përgjegjësitë që mbajti për dekada.

Christopher Landau, zëvendës sekretari i Shtetit në administratën Trump, e tha me qetësi por me ngarkesë të madhe se “Shtetet e Bashkuara nuk ofrojnë mjete të pakufizuara për qëllime të paqarta, të pasigurta apo jorealiste.”

Kjo nuk është thjesht një frazë. Është një sinjal se epoka e ndërhyrjeve shpëtuese ka përfunduar. Dhe ajo që vjen më pas mund të mos jetë paqe. Mund të mos jetë as stabilitet. Madje, mund të mos jetë as interes.

Fjalimi i Landau-t përmbante një tjetër mesazh që duhet të tronditë popujt e Ballkanit: “Nuk jemi ne të vetmit në botën që po jetojmë.” Një pohim i thjeshtë, por shkatërrues për këdo që ka ndërtuar strategji kombëtare mbi besimin se SHBA do të jetë gjithmonë aty për të garantuar sigurinë dhe orientimin politik të rajonit.

Ky është një paralajmërim i heshtur për shtrirjen e ndikimit rus, kinez, turk e arab në Bosnje, në Serbi, në Kosovë, në Mal të Zi e më tej. Amerika nuk do të ndalojë dot më askënd. Do të jetë aty për të dëgjuar, ndoshta për të këshilluar, por nuk do të jetë më forca që ndalon shpërthimin e krizave.

Dhe në Ballkan, kur mbrojtja tërhiqet, historia na ka mësuar se agresioni del nga strofulla.

Kur SHBA flet për “realitet lokal”, po nënkupton dorëheqje nga kontrolli.

Landau nuk e tha kurrë me këto fjalë, por i gjithë fjalimi i tij ishte një akt dorëheqjeje nga përgjegjësia historike që SHBA ka mbajtur mbi Ballkanin që nga vitet ’90.

“Zgjatim dorën e miqësisë, por jo drejtimit,” tha ai. Në përkthim politik kjo thotë se do t’ju japim dorën, por nuk do t’ju mbajmë më në këmbë.

Kjo është thirrje e qartë për vendimmarrje të pjekur nga liderët vendorë. Por është edhe një moment rreziku për vendet që janë mësuar të mbijetojnë përmes mbështetjes së jashtme dhe jo përmes konsensusit të brendshëm.

Në këtë klimë, ata që kanë forca për të vepruar, për mirë apo për keq, do të lëvizin të parët. Dhe nuk janë domosdoshmërisht miqtë tanë.

Nëse ky mesazh lexohet drejt, ai duhet të shqetësojë jo vetëm liderët politikë në rajon, por edhe opinionin publik që ka jetuar për vite me bindjen se “Amerika është gjithmonë me ne”.

Fjalimi i Daytonit ishte ndoshta i fundit që SHBA e përdor për të thënë me elegancë: “Tani jeni vetë. Mos kërkoni më garanci që nuk mund t’i ofrojmë.”

Deri në fund të këtij viti, Ballkani do të përballet me testin e vetë-menaxhimit gjeopolitik. Me dialogun Kosovë-Serbi që ka humbur rrugën, me ndarjen funksionale të Bosnjes që po rrënohet, me rritjen e interesit kinez për portet, energjinë dhe teknologjinë në rajon, me tensione etnike që po zgjohen në kufijtë e harruar. Por një gjë është e qartë me siguri;

Në fund të vitit 2025, rajoni nuk do të jetë më i njëjtë. Dhe askush nuk do të mund të thotë se nuk ishte paralajmëruar.

The post Fundviti mund të sjellë një Ballkan tjetër first appeared on JavaNews.al.

Nga Baton Haxhiu

Kur Volodymyr Zelensky u shfaq në ekranin e madh të ngritur në qendër të Tiranës, ishte sikur një pjesë e luftës u ul me të gjithë në tavolinë. Askush nuk e kundërshtoi, askush nuk e shmangu. Lider pas lideri, fjalë pas fjale, samiti që kishte në titull “komunitetin evropian” u kthye në një demonstrim të qartë se Evropa nuk është më neutrale. Është në njërën anë. Është me Ukrainën. Dhe kundër Putinit.

Në një botë ku krizat bëhen të shumta dhe qëndrimet gjithnjë e më të mjegullta, ajo që ndodhi në Tiranë ishte e rrallë. Një unitet pa ekuivok. Një përcaktim i prerë për drejtësinë. Dhe për herë të parë pas një kohe të gjatë, një samit i përkushtuar ndaj paqes nuk iu shmang më luftës. Përkundrazi, foli qartë për të. Në mbështetje të atyre që mbrojnë lirinë dhe përballë atyre që e dhunojnë.

Dhe ky nuk ishte një samit në Bruksel, Paris apo Berlin. Ishte në Tiranë. Në një vend që ka njohur frikën, që ka ndjerë diktaturën, që ka parë çmimin e lirisë dhe që tani ofron një hapësirë të kthjellët për një Evropë që po riformatohet në rendin e ri botëror.

Në hijen e Heroit përballë kontinentit

Nuk ndodh shpesh që Evropa të lëvizë të tërën për të ardhur në një vend të vogël. Edhe më rrallë ndodh që ajo të ulet në sheshin e tij kryesor. Por më 16 maj Shqipëria nuk priti thjesht një samit. Ajo vuri zemrën e vet në qendër të Evropës në mënyrën më të drejtpërdrejtë dhe më simbolike të mundshme. Duke kthyer Sheshin Skënderbej në shtëpinë e përbashkët të një kontinenti të trazuar që kërkon ende ritme të reja bashkimi.

Tirana nuk ishte thjesht një mikpritëse. Ajo ishte e kuruar si skenë e ndërtuar me kujdes nga një dorë që i njeh mirë kamerat dritën ritmin ndjesinë. Dhe ajo dorë është e Edi Ramës që nuk ka nevojë të ndjekë manualet e protokollit diplomatik sepse shpesh i shpik ato. Ai nuk u mjaftua me të sjellit liderë në një sallë i solli ata nën hijen e një heroi që nuk ka qenë kurrë i Evropës së bashkuar por që sot simbolikisht i priti të gjithë me dorën lart. Dhe kështu për një ditë Skënderbeu nuk foli për luftë por për paqe. Nuk priti të huaj me shpatë por me flamurë. Ai që dikur mbronte portat e Evropës sot i hapi ato në emër të Shqipërisë.

Dhe sheshi. Nuk ka parë kurrë një ngarkesë të tillë vizuale estetike dhe shpirtërore në një kohë kaq të përqendruar. Një instalacion modern një shtëpi e Evropës prej xhami dhe dritash u ngjit aty ku zakonisht ngrihen tendat e protestave. Dhe për çudi këtë herë gjithçka ishte e heshtur. Pa zhurmë. Pa sharje. Vetëm prani. Vetëm intensitet. Vetëm Shqipëria që dukej sikur kishte dalë nga vetja e zakonshme për t’u bërë pasqyrë për të tjerët.

Edi Rama foli me të zakonshmen e tij përtej fjalëve. E nisi me një video ku liderët evropianë të portretizuar me ndihmën e inteligjencës artificiale shfaqeshin si udhëheqës të së ardhmes. Dhe kjo nuk ishte thjesht një lojë me teknologjinë. Ishte një mesazh i qartë. Në një kohë kur e ardhmja është kaq e pasigurt Shqipëria është gati ta mendojë ta projektojë dhe t’ia japë Evropës një pamje të re.

Politika që buron nga estetika

Në një kohë kur politika evropiane po përpëlitet ndërmjet burokracisë dhe populizmit, Shqipëria zgjodhi një rrugë tjetër. Mikpritjen estetike. Nuk kishte rëndësi vetëm kush erdhi në Tiranë por si u ndje kur arriti. Si u prit. Çfarë pa. Çfarë kuptoi pa pasur nevojë të përkthejë. Kjo ishte diplomacia në formën e saj më të heshtur dhe më të fortë. Jo me dosje por me atmosferë. Jo me parathënie zyrtare por me ngjyrë me rregull me ritëm.

Shtetet e mëdha ndonjëherë harrojnë se forma e përfaqësimit është substancë më vete. Rama e di këtë më mirë se shumica. Ai nuk ndërton vetëm fjalime por skena. Nuk e sheh samitin si takim pune por si përvojë politike me pamje dritë dhe simbole. Dhe për këtë arsye samiti i Tiranës nuk ishte një tjetër tryezë evropiane. Ishte një akt i vetë-prezantimit që ka munguar për dekada në rajon. Një vend i vogël që e thotë të vërtetën e vet përmes mikpritjes pa kërkuar mëshirë.

Turizmi si kapital i Samitit

Mikpritja ka një emër tjetër në gjuhën moderne. Turizëm. Por jo ai i zakonshmi me plazhe dhe çmime. Kjo ishte mikpritje si kapital politik. Shqipëria, këtë herë, përmes këtij samiti, nuk ftoi njerëz të vijnë për pushime por për përshtypje. Dhe ka shumë gjasa që liderët evropianë të mësuar me të ftohtën e Brukselit apo me formalizmin e Strasburgut kanë marrë me vete nga Tirana një ndjesi që vështirë e kanë gjetur në një tjetër samit. Ngrohtësinë që buron nga një vend i vogël por i vetëdijshëm për veten.

Ky është edhe fillimi i një epoke të re për Shqipërinë si një vend që nuk fton thjesht turistë por krijon lidhje emocionale politike dhe njerëzore përmes mënyrës si të pret. Sepse turizmi nuk është më vetëm industri. Është diplomaci e qetë që shtron tavolinën para se të fillojë negociata.

Tirana që i bashkon ata që s’i bashkon askush

Ka një vlerë të rrallë kur një samit nuk i ngjan më një takimi diplomatik por një skene ku ndodhin gjëra që zakonisht nuk ndodhin. Dhe pikërisht kjo ndodhi në Tiranë. Në sheshin ku dikur kishte skenat e protestave, u ulën përballë njëri-tjetrit figura që përndryshe nuk do të ndanin as fotografi e jo më ajër.

Erdogan dhe Macron. Dy liderë me armiqësi u ulën në një tavolinë. Presidenti i Azerbajxhanit dhe kryeministri i Armenisë. Ende të ndjeshëm pas traktatit të paqes. Dhe në sfond një mungesë që fliste.

Rusia dhe Ukraina që ishin duke vazhduar takimet në Stamboll nën kujdesin e Erdoganit por për këtë ditë edhe ai kishte zgjedhur Tiranën. Kishte ardhur aty ku ndodhte diçka më shumë sesa bisedime. Po ndodhte bashkimi.

Dhe ajo që i bashkoi nuk ishte një agjendë e thjeshtë. Ishte thirrja e një njeriu që ka mësuar të luajë me përmasat e vogla për të krijuar hapësira të mëdha. Rama nuk kishte forcë ushtarake as rol në ndarjen e influencave. Por kishte terren të sigurt. Kishte neutralitet me finesë. Kishte estetikë. Kishte imazh. Kishte mënyrën se si ta bëjë çdo lider të ndihet i ftuar pa u ndjerë i përdorur. Dhe kjo nuk është pak në një botë ku ftesat diplomatike janë të ngarkuara me frikëra aleanca dhe interesa të padeklaruara.

Samiti në Tiranë nuk ishte vetëm një takim i përfaqësuesve të Evropës. Ishte një demonstrim i asaj që politika moderne gjithnjë e më shumë po harron. Se jo gjithçka zgjidhet me marrëveshje. Shumë zgjidhet me tryeza të mirëmbajtura. Dhe kjo tryezë këtë herë nuk ishte në Bruksel por në një shesh me flamuj që valëviteshin midis historisë dhe së ardhmes.

Shija që mbetet

Të nesërmen kur sheshi zbrazet dritat fiken dhe liderët janë kthyer në zyrat e tyre ajo që mbetet është shija. Jo e darkës por e përvojës. Ajo që nuk thuhet por kujtohet. Dhe Tirana për një ditë arriti të bëhet vendi që kujtohet. Jo për shkak të ndonjë tragjedie apo krize por për shkak të mënyrës se si priti

Fitorja e Edi Ramës që ndodhi vetëm pak ditë më parë u duk për një çast si një rezultat i natyrshëm politik. Por në këtë samit ajo fitore mori formë. Sepse një kryeministër nuk përfaqëson vetëm politika. Ai përfaqëson edhe shije. Dhe shija është ajo që i mbetet botës kur fjalimet harrohen

Sepse ndonjëherë mjafton një njeri për të ndryshuar mënyrën si shihet një shtet. Mjafton një përfaqësim me dinjitet për ta kthyer një vend nga periferi në qendër. Dhe ajo që bëri Edi Rama në këtë samit ishte pikërisht kjo. I mblodhi të gjithë jo për të folur për Shqipërinë por për t’ia parë fytyrën asaj në pasqyrë. Dhe për herë të parë ajo fytyrë nuk kishte nevojë të sqarohej.

The post Nga Tirana u pa më qartë rendi i ri first appeared on JavaNews.al.

Nga Baton Haxhiu

Nuk isha në Vlorë si udhëtar, as si zyrtar. Isha atje si një dëshmitar i heshtur i një momenti kur Belinda Balluku, si zëvendëskryeministre, po shpjegonte hapjen e Aeroportit të Vlorës, që për shumë nga ata që përjetuan Vlorën ishte më shumë se një hapje aeroporti.

Ishte përjetim i një shije dhe krenarie të ndaluar prej vitesh.

Pashë pistën më të gjatë në Ballkan dhe nuk munda të mos men doj për mungesën e dorës së pushtetit, që ka vendosur shijen e shëmtuar nëpër qytetet tona në Kosovë.

Dëgjova emrat që u falënderuan për këtë vepër, një ndër të cilët ishte edhe ai i Behgjet Pacollit. Një emër që në Kosovë nuk gjen vend në asnjë narrativë zyrtare për ndryshimin e qyteteve tona, por që në Shqipëri është bërë pjesë e hartës së së ardhmes.

Dhe mendova me vete, si ka mundësi që njeriu që bën vepra të mëdha nëpër botë dhe ndihmoi Kosovën në ditën e saj më të keqe, sot i jep fytyrë Shqipërisë në ditën e saj më të bukur? Ishte ai që hapi Aeroportin e Vlorës.

Në Shqipëri, aeroportet nuk janë më vetëm terminale fluturimi. Janë hyrje në një shije tjetër të jetës. Janë pikë takimi mes asaj që nuk u bë dot në Kosovë dhe asaj që po ngrihet në Shqipëri.

Ceremonia e sotme në Vlorë nuk ishte thjesht një hapje e një piste, ishte një dëshmi e heshtur e asaj se ku shkon kapitali kur ai refuzohet, përbuzet apo paragjykohet.

Behgjet Pacolli dhe Valon Ademi investuan 160 milionë dollarë për të ndërtuar pistën më të gjatë në Ballkan, jo për të konkurruar, por për të treguar se edhe në jug të Adriatikut mund të zbresë një ëndërr që Kosova nuk pranoi ta mbajë lart.

Vlora nuk është thjesht një qytet bregdetar për shqiptarët e Kosovës. Ajo është emocioni i një kujtese historike, mirënjohjeje dhe përkatësie.

Vajzat janë quajtur Vlorë, Flamure, Pavarësi, sepse Kosova, pa qenë asnjëherë aty, ka jetuar me mitin e saj. Tani, ajo ka zbritur realisht aty. Por jo me pushime. Me punë, me investim, me ndërtim.

Behgjet Pacolli është bërë më shumë se investitor. Është bërë mesazh. Ai është një kujtim i asaj që Kosova kishte dhe nuk pranoi. Një njeri që solli hotelin e vetëm të denjë për diplomatët që shpallnin pavarësinë e Kosovës, “Swiss Diamond”, dhe që u përjashtua nga logjika e pushteteve të vogla sepse ishte shumë i madh për të kuptuar meskinëritë e tyre.

Sot, ai nuk flet, por ndërton. E ndërtoi Nursultanin, ndihmoi në ngritjen e kryeqyteteve, dhe tani e ktheu Vlorën në një hyrje të re për të gjithë shqiptarët.

Kosova e refuzoi. Shqipëria e pranoi. Dhe kjo është drama e madhe e një shteti që po sheh si nga duart i ikin jo vetëm investimet, por edhe njerëzit që mund t’i ndryshonin shijen.

Sepse qytetet e Kosovës kanë humbur shijen. Janë udhëhequr me urgjencë, jo me projekt. Me tender, jo me vizion. Me beton, jo me frymë.

Në Vlorë, sot, nuk u ndërtua vetëm një aeroport. U ndërthur një vepër me një shije të re, që nuk e njeh lodhjen e kulturës politike kosovare. U ngjitën në tribunë një punëtor i madh, Belinda Balluku si përkushtuese e projektit dhe një kryeministër që e do bukurinë dhe ndryshimin. Behgjet Pacollin dhe Edi Rama nuk i lidh partia, por ideja. Ideja se shija është pushtet. Dhe Shqipëria sot po jeton me këtë ide. Dhe, padyshim, Vlora po e përforcon.

Në Kosovë, ndërkohë, janë mbyllur dyert për biznesmenët që guxojnë të mendojnë ndryshe. Ata nuk janë më të nevojshëm për pushtetin që nuk kupton se shija është politikë. Se arkitektura është diplomaci. Se bukuria është pjesë e dinjitetit të përditshëm.

Ministra dhe kryetarë komunash që nuk kuptojnë se çfarë është një projekt urban. Arkitektë që i dorëzohen korrupsionit profesional. Kryeministra që e shohin zhvillimin si statistikë, jo si transformim. Dhe një shoqëri që rri gjithnjë e më gjatë në kulte fetare, sepse i mungon kulmi i përbashkët i jetës së përbashkët. I mungon shija për të jetuar dhe estetika.

Behgjet Pacolli e solli Vlorën si reflektim. Jo për ta përplasur në fytyrë, por për të treguar se ku mund të shkohej po të mos ndaloheshe në emër të inatit politik.

Bashkë me të, janë edhe shumë të tjerë: Afrim Pacolli, menaxher i jashtëzakonshëm dhe projektues i heshtur në kryeqytete të largëta; Ekrem Lluka, Shkëlqim Devolli, Valon Ademi, Blerim Devolli, Fatmir Zymberi, Bujar Musa, Bledian Ramadani(Gitor), janë të gjithë pjesë e një gjenerate që po investon në Shqipëri më shumë se 1 miliard euro në katër vitet e ardhshme. Sepse Kosova nuk pati shijen t’i ftojë, as dinjitetin t’i mbajë.

Në këtë panoramë, Shqipëria ka ditur të bëjë diçka të rëndësishme: të mos e paragjykojë suksesin. Të mos e kthejë suksesin në faj.

Edi Rama është një nga të paktët liderë që e ka kuptuar se pa shije nuk ka zhvillim. Sepse shemtia prodhon nervozë. Nervozia sjell banalitete politike. Nga banaliteti lind nacionalizmi që nuk ka as mbulesë, as arsyetim. Dhe kur ikën shija e jetës, atëherë njerëzit ikin te ritet, te radikalizmi, ose në ikje pa kthim.

Vlora po bëhet stacion kthimi. Behgjet Pacolli e ka sjellë Kosovën aty, pa ceremoni, por me pistë. Me vizion, por pa pluhur propagandistik. Me të vetmen dëshirë, që shqiptarët të jetojnë më bukur. Ai nuk ka folur kurrë shumë, por ka ndërtuar shumë.

Edi Rama dhe Behgjet Pacolli treguan sot se shëmtia nuk lind vetëm ndërtesa të këqija. Ajo lind mosbesim, mbyllje dhe mërzitje kolektive. Sepse aty ku mungon shija, nuk ka zhvillim. Vetëm rrëmujë dhe ikje. Dhe një ditë, kur udhëtarët duhet të presin bë Vlorë, do të zbulojnë se pista më e gjatë e tyre është ajo që mosbesuesit e refuzuan.

Dhe kur të zbresësh në aeroportin e Vlorës, mos harroni se ai është bërë nga njeriu që Kosova e refuzoi. Dhe që përmes tij, sot, e çoi Kosovën në Vlorë.

The post Njeriu që Kosova e refuzoi, e çoi Kosovën në Vlorë first appeared on JavaNews.al.

Nga Baton Haxhiu

E kanë bërë të gjithë. Po e bëjnë edhe sot në Ballkan dhe në Shqipëri. Politika ka kohë që ka ndërtuar një kulturë të heshtur dhe të shtresuar lobimi në Shtetet e Bashkuara.

Në vend të institucioneve të forta, besohet se ndryshimi i fatit politik arrihet përmes ftesave në Washington, darkave të shtrenjta dhe marrëveshjeve lobuese të fshehta.

Në këtë botë politike, në të gjithë Ballkanin, demokracia nuk rrjedh nga ndërtimi i brendshëm i besimit publik, por nga përshtypjet që krijohen nëpër korridoret e pushtetit amerikan.

Një ndryshim politik, një rehabilitim personal apo edhe një amnisti morale mund të duket, në këtë logjikë, thjesht çështje e lobimit të duhur, i bërë në kohën e duhur, me shumë të holla në dorë, që vijnë nga burime të dyshimta.

Në këtë kontekst vjen edhe rasti i fundit, i 6 milionë dollarëve e bërë për Partinë Demokratike. Një marrëveshje e dorëzuar në Departamentin e Drejtësisë të Shteteve të Bashkuara hedh dritë mbi një fushatë të re lobimi të Partisë Demokratike të Shqipërisë dhe koalicionit të saj të sapokrijuar, Aleanca për Shqipërinë Madhështore, e cila ka nënshkruar një kontratë dyvjeçare me firmën amerikane Continental Strategy LLC, për një shumë që arrin 6 milionë dollarë.

Dokumenti, i regjistruar në kuadër të Aktit të Regjistrimit të Agjentëve të Huaj (FARA), tregon për një përpjekje të mirëorganizuar për të ndërhyrë në rrjedhat e politikës amerikane me qëllime që shkojnë përtej promovimit të demokracisë dhe luftës kundër korrupsionit, siç formalisht deklarohet.

Në marrëveshje, Continental Strategy zotohen të ndihmojnë në ndërtimin e marrëdhënieve me aktorët kyç të administratës dhe Kongresit amerikan, të mbështesin reformat demokratike në Shqipëri dhe të avancojnë interesat e klientëve të tyre në përputhje me aleancat tradicionale SHBA-Shqipëri.

Megjithatë, burime të afërta me procesin lobues sugjerojnë se objektivi real është shumë më specifik. Synohet krijimi i një terreni politik që do t’i mundësonte Sali Berishës, liderit historik të Partisë Demokratike, të fitojë akses të ri në institucionet amerikane dhe të nisë një proces që do të çonte drejt heqjes së shpalljes “non grata” nga Departamenti i Shtetit.

Në prapaskenë, kontrata lobuese shihet si një manovër politike për të rehabilituar figurën e Berishës në Uashington dhe për të ndërtuar një kundër rrëfim ndaj qeverisë aktuale të Edi Ramës, e cila, sipas strategjisë së promovuar, portretizohet si e lidhur me interesa të korruptuara dhe si faktor destabilizues në marrëdhëniet shqiptaro-amerikane.

Sipas të njëjtave burime, një nga elementët konkretë të fushatës është përgatitja e një vizite potenciale të Berishës në Uashington, një lëvizje që do të kishte vlerë të jashtëzakonshme propagandistike dhe do të shërbente për të minuar narrativën e izolimit ndërkombëtar që rëndon mbi të.

Ligjërisht, lobimi i huaj është i lejuar në Shtetet e Bashkuara për sa kohë kryhet me transparencë dhe në përputhje me FARA-n, i cili kërkon publikimin e marrëveshjeve, aktivitetit dhe pagesave. Në këtë aspekt formal, marrëveshja e Partisë Demokratike është e rregullt, megjithatë mungesa e qartësisë mbi burimin e fondeve për një kontratë kaq të rëndë financiarisht hap pyetje të pakëndshme.

Nuredin Seci, një figurë pak e njohur për publikun shqiptar, shfaqet si garantues financiar në dokumentet e regjistruara, por nuk ka të dhëna publike për kapacitetet financiare apo burimet e mundshme të pagesave që do të mbulojnë një angazhim prej miliona dollarësh.

Në një këndvështrim më të gjerë, kjo fushatë lobimi përbën një tregues të një krize më të thellë të legjitimitetit politik, ku betejat për rikthimin e pushtetit nuk zhvillohen më përmes reformave të brendshme, por përmes ndërtimit të aleancave jashtë vendit, duke përdorur teknika të avancuara të influencës politike.

Dhe ndërsa nënshkrimi i kontratës synon të kthejë rrjedhën e perceptimit ndërkombëtar në favor të opozitës, pyetja qendrore mbetet, se a mund të fitohet vërtet kredibilitet demokratik përmes një operacioni lobimi milionash që në thelb ka për qëllim restaurimin e një figure politike të sanksionuar?

Në skenën e brendshme shqiptare, ku polarizimi politik është thelluar dhe narrativat mbi korrupsionin përdoren si armë retorike në të gjitha drejtimet, marrëveshja e Partisë Demokratike rrezikon të perceptohet më shumë si një shfaqje për konsum të brendshëm sesa si një mjet real për të transformuar marrëdhëniet ndërkombëtare të Shqipërisë.

Dhe nëse qëllimi i vërtetë i gjithë kësaj përpjekjeje do të jetë çlirimi i Berishës nga “non grata” dhe ringjallja e një fushate anti-Rama në mjediset politike amerikane, atëherë pasojat diplomatike për vendin mund të jenë shumë më të thella sesa thjesht një betejë për pushtet.

Procesi i lobimit, në vetvete, është bërë një industri që, më shumë sesa të forcojë demokracitë në zhvillim, shpesh përdoret si një rrugë emergjente për të riparuar reputacione të dëmtuara dhe për të ndërtuar realitete alternative politike.

Në këtë rast, fushata shumë milionëshe e Partisë Demokratike ngjan më tepër si një investim i dëshpëruar në një rikthim të pamundur, sesa si një projekt i sinqertë për forcimin e vlerave demokratike në Shqipëri.

Lobimi nuk është më thjesht një mjet komunikimi, para se gjithash është bërë një armë për të ndikuar perceptimet, për të anashkaluar të kaluarën dhe për të fabrikuar një të ardhme sipas dëshirës së atyre që mund të paguajnë çmimin.

Në fund të fundit, përpjekjet për të ndikuar opinionin ndërkombëtar mund të ndihmojnë përkohësisht një kauzë politike, por rrënjosja e besueshmërisë dhe e reformës së vërtetë kërkojnë shumë më tepër sesa kontrata të kushtueshme.

Në Ballkan, ku ideja e shtetit ligjor dhe pavarësisë institucionale ende konkurron me nostalgjinë për patronazhin politik dhe klientelizmin, lobimi në Washington shihet jo si mjet për të mbështetur progresin demokratik, por si një shans për të anuluar historinë dhe për të rishkruar biografitë e dështuara.

Në këtë kontekst, gjashtë milionë dollarë nuk janë një investim në të ardhmen. Lobimet janë një rrëfim i trishtë për të kaluarën që refuzon të ikë.

Në fund të ditës, mund të blesh konsultime, darka, fjalime dhe premtime në korridoret e pushtetit amerikan, por as paratë dhe as retorika nuk mund ta blejnë legjitimitetin që një shoqëri duhet ta fitojë me punë, sakrificë dhe integritet të vërtetë.

Në Shqipëri, si gjithmonë, më e lehtë është të blesh dritat e skenës, sesa të ndërtosh themelet e shtëpisë.

Por dritat zbehen më shpejt sesa mund të pritet.

Administratat ndërrohen, miqtë e paguar zhduken pa lënë gjurmë, dhe ata që për pak çaste besuan se ndriçimi i rremë do të kthehej në fuqi të vërtetë, mbeten sërish në errësirën e zakonshme të harresës.

Në bursën e egër të politikës ndërkombëtare, ku vlerat maten jo me çmimin e faturës por me peshën e integritetit, ata që blenë një vend në skenë me milionat e tyre shndërrohen shpejt në letra të pavlera sapo ndryshon era e pushtetit.

Jeta politike e këtyre figurave rifillon nga e para, më e rëndë dhe më e zbrazët se më parë. Pir këtë radhë pa respekt, pa aleatë të vërtetë, pa rrënjë që të mbajnë në këmbë.

Sepse ndikimi i blerë është gjithnjë hua me afat të shkurtër. Mund të jetë sa për një sezon, sa për një administratë, sa për një fotografi.

Pastaj vjen heshtja.

Dhe pastaj vjen harresa.

Në fund, nuk janë paratë që ruajnë peshën politike të një individi.

Është koha, dinjiteti dhe vepra e tij.

Dhe këto nuk mund të blihen, as me gjashtë milionë dollarë, as me të gjitha dritat e skenës së Washingtonit.

The post Demokracia shqiptare në shitje first appeared on JavaNews.al.

Nga Baton Haxhiu

Të hënën në mbrëmje, në studion e “Opinion” të Blendi Fevziut, Chris LaCivita, strategu i fushatës së Donald Trump dhe një nga emrat më të njohur të prapaskenës republikane amerikane, u shfaq për herë të parë në një intervistë të drejtpërdrejtë për publikun shqiptar. I qetë, pa tension dhe me një anglishte politike të stërpjekur nga praktika, ai foli për marrëdhënien me Partinë Demokratike të Shqipërisë. Për kontaktin e parë me Fatmir Mediun. Për përfshirjen në një fushatë që ai vetë e përshkroi si luftë për të djathtën.

Dhe për pozicionin e tij të veçantë: i pranishëm por jo përfaqësues. I lidhur me Trumpin por jo i autorizuar nga askush. Një individ që flet në emër të vetes por që vendoset përballë publikut shqiptar me një peshë simbolike që vetëm një i dërguar i SHBA-ve do ta kishte më shumë.

LaCivita thuhet se është mjeshtër i ndërtimeve narrative. Por intervista në “Opinion” e vendosi në një paradoks: ai kërkonte të ndërtonte një besueshmëri të re për opozitën shqiptare duke theksuar se nuk ishte përfaqësues i SHBA-ve. As zëdhënës i Trumpit. As lobist me interesa të fshehta. Ai ishte, sipas vetë përkufizimit të tij, një strateg që mbështet një betejë ideologjike për të djathtën. Por pikërisht në këtë shpjegim qëndron dobësia e mesazhit të tij.

Fuqia që ai pretendon ta japë opozitës shqiptare është retorike. Jo reale. Është një lloj energjie pa trup. Një frymë pa shteg. Një flamur pa shtizë.

Në publikun shqiptar, është e vërtetë, se ardhja e një emri si LaCivita krijon njëfarë magjie. Kur dikush vjen nga SHBA-të, për më tepër me lidhje me Trumpin dhe e përmendur me peshën e ushtrisë së konservatorëve, ai fiton menjëherë një status zoti politik. Por ajo që ai solli në “Opinion” nuk ishte një plan. As një rrjet ndërkombëtar që e kthente PD-në në pjesë të një aleance të djathtë globale. Ishte thjesht një narrativë për përdorim të brendshëm. Një pasqyrë për t’u admiruar vetëm nga LaCivita personalisht.

LaCivita e ndërtoi rolin e tij si një fuqi pa pushtet. Ai nuk premton ndonjë ndërhyrje diplomatike. As rikthim të kontakteve me Washingtonin. Ai nuk i garanton Sali Berishës një kanal dialogu me SHBA-të. Përkundrazi. Pozicioni i tij është i tillë që ai nuk mund as të hyjë në Departamentin e Shtetit pa një takim të organizuar nga palë të treta. Në këtë kuptim ai është një figurë e mbështetur mbi përceptim. Jo mbi akses. Një hije e fuqishme nëpër Tiranë, por e pazotë për të lëvizur diçka reale.

Nëse Chris LaCivita është strateg, atëherë ai do duhej të kuptojë se një strateg nuk i jep liderit politik vetëm ngjyrime. Fjalor. Polarizim. Ai i jep atij një shteg konkret për zgjidhje. Në rastin e Berishës, problemi është një dhe vetëm një! Raporti i ndërprerë me SHBA-të. I vulosur nga shpallja non grata.

Dhe këtu fillon papajtueshmëria logjike e asaj që LaCivita tha në “Opinion”. Ai deklaroi se shpallja non grata është e korruptuar. E pabazuar. E padrejtë. Një lloj padrejtësie strukturore që SHBA-të po e mbajnë në sirtar. Por nëse e mendon seriozisht këtë akuzë, atëherë përkthimi është ky: administrata e kaluar Biden dhe sekretari i tanishëm i Shtetit Rubio, janë duke mbajtur një qëndrim të rremë për arsye të korruptuara kundër një lideri opozitar në Ballkan.

Kjo nuk është më thjesht një pikëpamje e fortë. Është një sulm indirekt ndaj etikës së vetë diplomacisë amerikane. Dhe është një kundërshti e rrezikshme me çdo administratë të mundshme amerikane. Përfshirë edhe të tashmen dhe të ardhmen republikane. Sepse një non grata e bazuar mbi korrupsion është një akt institucional. Nuk ka kuptim të thuhet se është produkt i një gabimi të izoluar pa nënkuptuar se dikush, në majën e diplomacisë amerikane, po abuzon me mekanizmin e shtetit për arsye të errëta. Dhe nëse është ky akt korruptiv, le ta zhbëjnë urgjentisht.

Kjo është arsyeja pse LaCivita, pa e kuptuar, naivisht, po e vendos veten në një pozitë të paqëndrueshme. Një amerikan që i thotë një lideri shqiptar se SHBA-të janë të korruptuara. Por ai vetë vjen nga një krah i së ardhmes amerikane që do ta shpëtojë. Një fabul e bukur për romantikët. Por jo për një vend që kërkon realitete.

Në fund, kjo nuk është strategji. Është një seancë shprese. Një terapi simbolike për një opozitë që s’ka më lidhje me botën reale. Një projekt që nuk prodhon rruge por vetëm akse të imagjinuara.

Strategu i vërtetë i Sali Berishës nuk do të ishte ai që flet për Amerikën në televizion. Por ai që i sjell Amerikën në tryezë. Dhe nëse nuk mund ta bëjë këtë, më mirë të pranojë se është këtu për një tjetër arsye, për ta bërë më të bukur disfatën.

Krejt kjo që bën LaCivita është e kuptueshme sepse një njeri në fushë është në hall por sa është i ndershëm ky qëllim kur shkon të blihet me miliona dollarë.

The post LaCivita është këtu për ta bërë më të bukur disfatën first appeared on JavaNews.al.

Nga Baton Haxhiu

ozita nuk ekziston si institucion. Ekzistojnë disa figura që nuk përfaqësojnë dhe një opinion publik që nuk i beson më askujt. Prandaj, ishte gjetje fraza e Blendi Kajsiut në shpjegimin e zgjedhjeve të 11 majit.

“Ndaj 11 maji nuk është një përballje për të marrë pushtetin, por një moment për të shpikur opozitën”.

Nuk ka ndodhur ndonjëherë më parë që zgjedhjet të jenë kaq pa dyshim për fituesin e qeverisë, por kaq të paqartë për fatin e opozitës. Dhe ky është një rast i rrallë për të kuptuar thelbin e një krize që ka dekada që gërryen politikën shqiptare nga brenda dhe shihet qartë dhe në thelb mungesa e një opozite që përfaqëson shpresën dhe jo nostalgjinë.

Edi Rama do të fitojë zgjedhjet. Kjo është e parashikuar dhe e kuptueshme. Por nuk do t’i fitojë sepse ka bërë gjithçka mirë, por sepse nuk ka kush tjetër përballë që bind se do të bën më mirë.

Ai është në pushtet jo vetëm nga forca e vet, por nga dobësia e të tjerëve.

Sepse Sali Berisha nuk është më opozitë, është një e shkuar që refuzon të tërhiqet. Dhe votuesit e dinë këtë. E ndjejnë këtë. Ndaj nuk janë të etur për një fitore të opozitës, por për një lindje të saj të re.

Dhe kjo është ajo që po ndodh: një përpjekje për të imagjinuar një opozitë ndryshe. Por si ndërtohet ajo? Nuk ndërtohet me statuse Facebook-u. Nuk lind nga urrejtja ndaj Ramës, por nga një dashuri për një Shqipëri që mund të bëhet më mirë. Nuk ndërtohet mbi moralizime, por mbi institucione. Dhe mbi një përballje të sinqertë me pyetjen: çfarë do të thotë të jesh opozitë?

Të jesh opozitë nuk është të bërtasësh më shumë, por të kuptosh më thellë. Të jesh opozitë nuk është të jesh anti-Rama, por të jesh për një Shqipëri që funksionon ndryshe. Të jesh opozitë nuk është të veshësh rrobat e vjetra të zhgënjimit, por të ndërtosh një kostum të ri për përfaqësimin publik.

Në këtë betejë për të shpikur opozitën, partitë e vogla nuk duhet të jenë zëra të çrregullt të pakënaqësisë, por gurët e parë të një strukture që mund të mbajë peshën e një shoqërie moderne. Ato duhet të flasin për reforma, për drejtësi, për ekonomi reale, për dinjitet qytetar – jo për hakmarrje, jo për pazare.

Sepse në fund, Shqipëria nuk ka nevojë për një tjetër Berishë me fytyrë të re, as për një tjetër Rama me zë tjetër. Ka nevojë për një politikë që e thotë të vërtetën pa ulërimë, që e kërkon ndryshimin pa dhunë dhe që e ndërton të ardhmen pa nostalgji.

Opozita nuk vjen vetë. Ajo duhet shpikur. Dhe kjo është beteja e vetme që ia vlen të zhvillohet më 11 maj. Dhe çdo ditë pas saj.

Mund të nxjerrë një lider të ri, që nuk ka lidhje me mitologjitë e vjetra, që nuk mban krah askujt përveç publikut. Një lider që nuk vjen nga partia, por e bën partinë të vijë nga ai – siç ndodh në kohë të jashtëzakonshme.

Por nëse PD nuk e bën asnjërën , as tërheqjen, as rilindjen, atëherë do të ndodhë një përkeqësim i heshtur. Ajo do të mbetet aty ku është, një parti që ekziston pa kuptim, që rri pa peshë, që flet por nuk përfaqëson.

Dhe në këtë vakum të madh lind një pyetje më e thellë: Kush do ta përfaqësojë Shqipërinë e re?

Jo thjesht opozitën, por vetë shtresën që mendon, punon dhe kërkon dinjitet në një vend që po afrohet me Evropën më shumë për shkak të shqiptarëve jashtë sesa politikës brenda.

E ardhmja e Shqipërisë nuk është një lider. Është një vizion. Dhe votuesit më 11 maj nuk do të zgjedhin vetëm përfaqësues , do të zgjedhin ose do te presin se cilën të ardhme duan të fillojnë të ndërtojnë.

Dhe për kë janë gati ta ndërpresin të shkuarën.

The post Republika pa opozitë dhe beteja për ta shpikur atë nga e para first appeared on JavaNews.al.

Nga Baton Haxhiu

Shumë nga ata që kanë sulmuar shkrimin tim për “Shqipërinë 2030” nuk kanë pasur as durimin ta lexojnë, as dëshirën për ta kuptuar. Dhe akoma më pak ndershmërinë për të pranuar se dilema që ngre aty nuk është për Edi Ramën, por për ne si shoqëri.

Pas shkrimit tim për “Shqipërinë 2030”, pati reagime të menjëhershme. Disa prej tyre erdhën nga portale dhe në studio televizive që nuk debatonin për përmbajtjen, por sulmojnë autorin. Siç ndodhi edhe me Çim Pekën, ku diskutimi nuk ishte mbi idetë, por mbi etiketat.

Kjo nuk është një përgjigje për t’u mbrojtur, por një reflektim mbi dilemat që debati shmangu qëllimin, sepse mandati i katërt duhej të fyhej si qëllim, sepse është i tepërt për Edi Ramën, pa analizuar arsyen pse po vjen si i tillë.

Por reagimi që pasoi nuk ishte ndaj pyetjeve qe u u ngritën. Ishte ndaj faktit që dikush guxon të flasë për vizion, për estetikë, për rend, në një vend ku politika është mësuar të flasë vetëm me urrejtje dhe zero nuance. Është më e lehtë të përqeshësh një fjalë si “shije” sesa të përballesh me realitetin se ndoshta për herë të parë po diskutojmë një projekt shtetformues.

Dhe pastaj, si gjithmonë, del argumenti që nuk do të mbarojë kurrë. Si mund të flitet për vizion, kur ka ministra të korruptuar.

Kjo është dilema e parë…dhe është e fortë. Sepse në thelb prek marrëdhënien midis moralit dhe performancën politike të projektit. Prek përgjegjësinë e liderit në një sistem ku korrupsioni ndodh.

Por korrupsioni nuk është shpikje shqiptare. Dhe as e kohës sonë. Ai ndodh në çdo shoqëri që ka pushtet. Në çdo qeveri që ka ndikim. Pyetja nuk është nëse ndodh, por çfarë bën sistemi për ta përballuar. A ndalet drejtësia te dera e partisë, apo i lejon vetes të hyjë edhe atje ku ndodhen më të fuqishmit?

Edi Rama mund të kritikohet për shumëçka, por jo për ndërtimin e një drejtësie të blinduar ndaj vetes. Është në qeverisjen e tij që për herë të parë janë arrestuar ministra dhe drejtues të lartë. Jo sepse ai i ka futur në burg. Por sepse ka ndërtuar dhe përkrahur një sistem që nuk i mbron më. Dhe këtu, çështja nuk është a ka të korruptuar në qeveri. Çështja është a ka një qeveri që i lë ata të shkojnë përpara drejtësisë.

Korrupsioni nuk është alibi për të pranuar çdo gjë. Por nuk është as arsye për të hedhur poshtë gjithçka. Sepse ai është test për sistemin. Dhe më mirë një shtet që ndërton e më pas pastron, sesa një shtet që nuk ndërton asgjë dhe nuk ka asgjë për të pastruar. Boshllëku nuk korrupton. Thjesht nuk ekziston.

Pyetje që e meriton vëmendjen – kohëzgjatja e një pushteti – është gjithmonë ambivalente. Mund të jetë burim ndërtimi. Por edhe autokracie.

Në këtë pikë qëndron ndarja midis një qeverie që e shtyn zhvillimin me vonesë dhe një opozite që s’ka ditur asnjëherë çfarë të bëjë me zhvillimin. Shqiptarët jetojnë me realitetin. Dhe në realitet, sot pagat janë më të larta, me gjithë kufizimet, me gjithë vështirësitë, më shumë se ç’kanë qenë. E ardhmja nuk ndërtohet vetëm me kohë. Por as nuk ndërtohet pa kohë.

Prapë, debati kthehet në atë që sot është bërë parullë. Edi Rama është autokrat. Dhe me kaq mendohet se është thënë gjithçka. Por nuk është thënë asgjë. Sepse fjala “autokrat” nuk zëvendëson analizën. As nuk e përjashton nevojën për të kuptuar përse një njeri mund të mbajë pushtet për kaq gjatë në një vend me histori të trazuar politike.

Rama ka shumë pushtet. Ka ndërtuar një strukturë që e vendos në qendër të çdo procesi. Kjo sjell pasiguri për ata që duan më shumë balancë. Por kjo nuk është ndërtuar në një natë. As me grusht shteti. Është ndërtuar për shkak të dështimit të gjithçkaje tjetër rreth tij.

Autokracia nuk lind vetëm nga ambicia e një lideri. Lind edhe nga boshllëku përballë tij. Nga mungesa e ideve, nga mungesa e organizimit, nga mungesa e një zëri që flet për më shumë se nostalgji. Dhe në këtë pikë, është shumë më shqetësuese një opozitë që nuk arrin të përqafojë asnjë ide përtej të kaluarës, sesa një lider që ka vendosur një ide të vetme dhe e ndjek me ngulm.

Sepse në fund të fundit, ajo që rrezikon demokracinë nuk është vetëm pushteti që zgjatet, por sidomos boshllëku që nuk mbushet.

Dhe kështu vjen ajo që tani është kthyer në dilemë të modës. A ka kuptim të shkojmë në zgjedhje me këtë sistem. A nuk është loja e paracaktuar. Pyetje që kanë një të vërtetë brenda, por që nëse zgjidhen me bojkot, nuk prodhojnë asgjë përveçse mungesë. Bojkoti nuk rrëzon sistemin. E betonon atë.

Në zgjedhje nuk shkohet për të fituar terren që të është dhënë. Shkohet për të fituar atë që nuk e ke. Dhe për ta bërë këtë, duhet të jesh aty. Jo jashtë. Pjesëmarrja nuk është dekor. Është kushti për të mbijetuar në një sistem ku çdo hapësirë e pambrojtur pushtohet menjëherë nga ai që është më i zoti për ta marrë.

Së fundi, një fjalë për partitë e vogla. Është bërë zakon të thuhet se nuk kanë hapësirë. Por kjo është alibi. Nuk është sistemi që i pengon. Është mungesa e tyre. Mungesa e idesë. Mungesa e organizimit. Mungesa e përmbajtjes. Hapësira politike nuk jepet me ligj. Fitohet me guxim. Me mendim. Me projekt. Dhe nëse nuk je në gjendje të thuash asgjë që s’të kenë thënë të tjerët para teje, atëherë mos u anko për mungesë terreni.

Demokracia nuk është e butë ndaj atyre që nuk dinë të veprojnë. Por kjo nuk është arsye për ta fajësuar atë. Është arsye për të ndryshuar veten. Dhe për ta fituar besimin, jo me mllef, por me vizion.

Unë nuk shkrova për të bindur askënd. As për të shpëtuar ndonjë pushtet. Shkrova për ata që dinë të lexojnë pa ndërtuar legjenda. Shkrova për ata që besojnë se nuk ka vizion pa gabime, por as nuk ka të ardhme pa ide.

Dhe po, e them edhe një herë. Më shqetëson më shumë një opozitë pa projekt, sesa një qeveri që ndoshta është ndotur gjatë rrugës. Sepse në fund, e ardhmja nuk është një garë për pastërti morale. Është një betejë për ndërtim.

Dhe kush ka frikë nga kjo betejë, ka frikë nga vetja. Unë jo.

The post Më jepni argumente si ta largojmë Edi Ramën first appeared on JavaNews.al.

The post Edi Rama dhe shija e shtetit të ri first appeared on JavaNews.al.

Nga Baton Haxhiu

Ky është rrëfimi për Haxhi Thaçin, Një Baba që priti të birin për ta prekur dhe për të ikur në botën tjetër. Baba që rriti një hero dhe dy ditë më heret preku Lamtumirën e tij.

Disa burra nuk flasin për historinë sepse ata e jetojnë atë, e mbajnë mbi supe dhe heshtin. Ka njerëz që nuk e kërkojnë madhështinë, por ajo i ndjek ata në çdo hap.

Disa njerëz i rritin heronjtë dhe mbajnë mbi supe peshën e fatit të tyre.

Haxhi Thaçi ishte një nga ata burra të rrallë që e jetoi peshën e historisë në heshtje, që pa të birin e tij të bëhej hero, por edhe të ecte në tehun e një shpatë të dyfishtë – midis lavdisë dhe tradhtisë, midis sakrificës dhe dyshimit, midis shpëtimit dhe humbjes.

I rritur në një kohë kur fjala liri ishte e ndaluar, ai e shihte të birin si çdo baba – me dashuri dhe frikë. Kur Hashimi mori malin, ai nuk e dinte nëse po bëhej hero apo po i shkonte në vdekje. Nuk e dinte nëse do të duhej ta varroste si një dëshmor apo të jetonte me turpin që i biri mund të shihej si një i humbur. Ai dhe familja e tij nuk ikën, nuk u fshehën, nuk u dorëzuan. Ata mbetën aty, në shtëpi, duke mbajtur peshën e kohës, peshën e okupimit, peshën e pasigurisë dhe dhimbjes.

Në atë shtëpi, gjatë viteve të luftës, nuk kishte hije frike. Por kishte hije dhune që endeshin çdo natë. Çdo trokitje dere mund të ishte e fundit. Çdo lajm mund të ishte një aktakuze për të birin. Babai që priste me zemër të ngrirë çdo lajm, edhe kur u dënua i biri me 18 vite burg në mungesë.

Babai që e dinte se lufta e të birit nuk kishte kthim prapa. Dhe nëse lufta do të humbiste, ai e dinte se historia do të ishte e pamëshirshme – nga hero, djali i tij do të shpallej tradhtar.

Por Hashimi nuk humbi. Ai ecën nga Rambujeja te çlirimi, nga ndërtimi i Ushtrisë Çlirimtare te krijimi i një shteti. Ai eci gjithnjë në atë vijën e hollë ku historia ose të lartëson, ose të poshtëron. Në Rambuje, ai mund të vritej. Kur e kërkonin t’i çarmatoste luftëtarët e tij, ai mund të vritej. Kur shpalli pavarësinë, ai mund të vritej. Kur votoi ligjin për Gjykatën Speciale, ai e dinte se po votonte për burgun e tij. Por ai gjithmonë e mbajti peshën e vendimeve, siç i takon burrave të mëdhenj.

Dhe në gjithë këtë rrugëtim, një njeri i qëndroi përherë prapa, duke e mbajtur peshën që djali nuk e shprehte. Babai i tij. Një burrë i heshtur që jetoi çdo fitore dhe çdo plagë të djalit të tij pa bujë, pa ankesa, pa u thyer.

Dhe pastaj erdhi momenti i fundit. Një baba që kishte parë historinë të bëhej përmes djalit të tij, që kishte pritur me vite largësitë dhe betejat e tij, kërkoi vetëm një gjë: ta shihte edhe një herë para se të largohej nga kjo botë. Nuk i dha shpirt pa ardhur djali. Nuk u nda nga kjo botë pa ia dorëzuar atij amanetin e fundit. Dhe Hashimi erdhi, e pa, e takoi, e ndjeu atë dorë të lodhur që kishte mbajtur peshën e gjithë atyre viteve.

Dhe pastaj, ai u largua. Djali shkoi sërish në Hagë, në një burg që gjykata mund ta dënojë, por që koha dhe hiatoria do ta gjykojë ndryshe. Ndërsa babai, më në fund, gjeti paqen që e kishte pritur gjithë jetën.

Pusho në paqe, Haxhi Thaçi. Ti mbetesh përjetësisht Baba i një heroi. Baba i një historie që nuk do të harrohet. babai i Hashim Thaçit.

The post Vdekja nuk erdhi pa e parë të birin për herë të fundit first appeared on JavaNews.al.

Nga Baton Haxhiu

E pashë dhe e përjetova takimin midis Donald Trump dhe Volodymyr Zelenskyt. Nuk isha atje fizikisht për të kuptuar më shumë, por po e shikoja dhe  ndjeva peshën e çdo fjale, të çdo pauze të sikletshme dhe të çdo shikimi të zbrazët të Zelenskyt.

Shumë preferojnë të mos flasin. Ndoshta nga frika e asaj që mund të ndodhë kur thua të vërtetën, ndoshta edhe nga ndjenja se nuk ka kuptim, sepse ata që marrin vendime nuk dëgjojnë. Por unë nuk besoj në heshtje. Nuk e besoj atë iluzionin se nëse nuk e shprehim shqetësimin tonë, atëherë ai nuk ekziston. Prandaj po e shkruaj shqetësimin tim nga periferia e botës për takimin Trump-Zelensky.

Ajo që ndodhi në atë takim nuk ishte thjesht një përplasje mes dy liderëve. Ishte një demonstrim i qartë i një ndryshimi thelbësor në mënyrën se si fuqia e madhe e sheh botën dhe aleatët e saj.

Ishte një moment ku gjuha e diplomacisë u hoq si një maskë e panevojshme dhe u zëvendësua nga një diskurs cullak, brutal dhe pa asnjë përpjekje për të ruajtur as dëshirën më të vogël për respektin.

Kur Presidenti i SHBA-ve i tha Presidentit të Ukrainës se ai nuk kishte më ushtarë dhe ishte i mbaruar, nuk po e poshtëronte vetëm Zelenskyn. Po dërgonte një mesazh për të gjithë botën, se nëse nuk ke fuqi, nuk ke vlerë.

Kjo nuk ishte një deklaratë politike, por një shpallje e një rendi të ri botëror, ku marrëdhëniet nuk ndërtohen më mbi vlera të përbashkëta apo mbi histori aleancash, por mbi një hierarki të pastër të forcës dhe dobësisë. Të të fortit mbi të dobëtin. Ishte mesazh i qartë se në këtë rend të ri, shtetet e vogla nuk kanë vend përveçse si territore për t’u shfrytëzuar ose për t’u harruar.

Shtetet krijojnë aleanca, mbajnë ekuilibrat globalë, ndërtojnë siguri afatgjatë. Korporatat bëjnë marrëveshje, kërkojnë përfitime, shohin vetëm fundin e bilancit.

Shtëpia e Bardhë nuk është një zyrë biznesi dhe një marrëdhënie ndërkombëtare nuk është një kontratë ku njëra palë mund të blejë tjetrën në emër të përfitimit neto.

Kur udhëheqësi i fuqisë më të madhe në botë nuk e kupton këtë dallim, atëherë gjithçka është e rrezikuar.

Takimi midis Trump dhe Zelenskyt ishte një rikthim tek rendi i “balance of power” përpara dy luftërave botërore, kur diplomacia nuk ekzistonte dhe fuqia ishte e vetmja gjuhë që flitej.

Unë vij nga një vend i vogël si Kosova,  një rajon që e di shumë mirë se çfarë ndodh kur fuqia trajton të dobëtit si të padobishëm. Historia na ka treguar se kur diplomacia dështon, nuk ka vakuum, ka vetëm dhunë. Kur bota nis të shohë shtetet e vogla si mallra për t’u tregtuar dhe jo si aleatë për t’u mbrojtur, atëherë asnjë vend nuk është më i sigurt.

Por për mua, kjo nuk është thjesht çështje teorike. Kjo është e prekshme.

Vij nga një vend që ekziston falë mbështetjes së aleatëve të tij. Nga një vend që e di se çfarë do të thotë të jesh i vogël, të mos kesh ushtri të madhe, të mos kesh burime të mëdha natyrore për të negociuar, të mos kesh ndikim që të blen vëmendjen e botës.

Vij nga Kosova, një vend që e di më mirë se shumë të tjerë se si duket kur bota vendos të mos kujdeset më për ty.

Dhe për këtë mallkoj këtë qeveri dhe Kurtin në veçanti, që nuk i dha fund zgjidhjes së problemit të Kosovës.

Dhe pikërisht për këtë më frikëson ajo që pashë në atë takim.

Sepse sot është Zelensky ai që i thuhet se është i mbaruar, por nesër mund të jetë dikush tjetër.

Mund të jetë Kosova!

Sepse dje e pashë që Amerika fillon të shohë çdo marrëdhënie me vendet e tjera si një transaksion tregtar dhe jo si një angazhim strategjik mes aleatësh.

Pyetja është çfarë do të ndodhë me vendet që nuk kanë asgjë për të ofruar përveçse historinë e tyre dhe nevojën për mbështetje? Çfarë do të ndodhë me ne?

Të kthehemi kah atyre vendeve që do dalin si kandidate të mundshme për të ofruar mbrojtje?

Në një botë ku gjuha e forcës është e vetmja që po shtrohet, të vegjlit nuk kanë më zë. Dhe nëse fuqitë e mëdha vendosin që shtetet e vogla janë thjesht një kosto e panevojshme në bilancin e tyre strategjik, atëherë historia na mëson se fati i tyre nuk është i mirë.

Nuk po shkruaj këtë sepse besoj se zëri im mund të ndryshojë diçka. Nuk jam aq naiv. Por besoj se e vërteta duhet të thuhet, edhe nëse nuk dëgjohet.

Dhe ndoshta, në këtë kohë të errët, të thuash të vërtetën është akti më i guximshëm që na ka mbetur.

Ndaj nuk më pëlqen se pse sot po heshtet.

Dhe, nga përvoja e di që kur heshtja bëhet taktikë e jetës së njeriut atëherë, liria do të shitet si biznes.

Nga përvoja, gjithashtu, e di edhe pse njerëzit heshtin. Ata e bëjnë gjithnjë sepse frika është më e lehtë se përballja.

Dhe natyrisht, bëjnë kalkulime me heshtjen  sepse shpresojnë se Trump do të gabojë aq shumë sa të shembet vetë.

Por, ata që heshtin harrojnë një gjë, kur një lider sillet si tregtar dhe jo si shtetar, ai nuk gabon vetëm për veten, ai e shndërron botën në një pazar pa asnjë vlerë tjetër jashtë fitimit dhe fuqia është i vetmi çmim.

Ajo që pashë në ekran në takimin me Zelenskyn, më la të kuptoj se Trump nuk është më Amerika e lirë, ai është Amerika e biznesit.

Kuptova që për presidentin Trump, shtetet nuk janë aleatë, por klientë. Dhe, klientët ose paguajnë, ose lihen të falimentojnë.

Liria, për të, nuk ka kuptim nëse nuk mund të shitet. Diplomacia nuk ka vlerë nëse nuk mund të kapitalizohet.

Kështu, bota kthehet pas, në një epokë ku nuk ka më marrëveshje, siguri mes aleatësh, por vetëm fuqi.

Në një rend ku të vegjlit nuk negociojnë më për ekzistencën e tyre sepse ata ose e blejnë atë, ose zhduken.

Dhe në këtë botë të re, ku gjithçka ka një çmim, çfarë ndodh me ne? Tek e fundit jo çka do ndodh me Ukrainën dhe Vendet e Baltikut dhe Kosovën, por çka do ndodh me njeriun, nën mbretërinë e Trump.

Me siguri o Trump do të dështojë, ose bota e deri më tanishme e bazuar në rendin që njohim, atë të sigurisë mes aleatësh, të ligjit ndërkombëtar, të forcës së institucioneve ndërkombëtare do të ketë një fund të tmerrshëm.

Kjo është arsyeja pse gjuha e tij nuk ka respekt, pse takimet e tij duken për atë që janë, një shfaqe agresive dhe jo si bisedime diplomatike.