Gazeta Si â NĂ« videokonferencĂ«n e djeshme, Donald Trump, sipas tĂ« dhĂ«nave jozyrtare, ka pranuar dy kĂ«rkesat kryesore tĂ« paraqitura nga Volodymyr Zelensky dhe liderĂ«t evropianĂ«.
E para: do të jenë vetë ukrainasit ata që do të vendosin për fatin e territoreve të tyre të pushtuara. E dyta: amerikanët janë të gatshëm të ofrojnë, së bashku me evropianët, garancitë e sigurisë për ta mbrojtur Ukrainën nga sulmet e ardhshme.
Këto janë rezultatet politike më të rëndësishme, të cilat tani do të duhet të verifikohen në praktikë, duke filluar pikërisht nga samiti i shumëpritur i nesërm mes presidentit amerikan dhe Vladimir Putin.
Liderët evropianë kanë rënë dakord për një plan me pesë pika, të cilin më pas ia kanë paraqitur presidentit të Shteteve të Bashkuara.
Me njĂ« parathĂ«nie metodologjike: roli i amerikanĂ«ve mbetet thelbĂ«sor pĂ«r tĂ« testuar synimet e vĂ«rteta tĂ« Putinit. Trump dhe evropianĂ«t, pra, janĂ« pajtuar pĂ«r hapin e parĂ«: âAsnjĂ« negociatĂ« pĂ«r UkrainĂ«n, pa UkrainĂ«nâ.
Së dyti: nuk diskutohet për kufijtë nëse Zelensky nuk është në tryezë. Së treti: bisedimet duhet të nisin nga linja e frontit në terren.
Së katërti: çdo lëshim ndaj Rusisë duhet të balancohet me garanci të forta mbrojtjeje ushtarake për Kievin. Së pesti: duhet mbajtur lart presioni mbi Moskën përmes sanksioneve.
Lideri ukrainas ishte ndër të parët që mori fjalën. Zelensky, me shumë kujdes, paralajmëroi presidentin amerikan: Putini po përpiqet vetëm të fitojë kohë; ai nuk dëshiron vërtet paqen, përveçse nëse marrëveshja përfundon në një dorëzim të pakushtëzuar për Ukrainën.
Të gjithë, nga presidenti francez Emmanuel Macron te Giorgia Meloni, kanë këmbëngulur në nevojën për të planifikuar që tani një tjetër samit, këtë herë me praninë e Zelensky-t dhe, pse jo, të evropianëve.
Spekulime qarkulluan gjithashtu nĂ« periferi tĂ« telefonatĂ«s. Lideri ukrainas ka ripropozuar âRomĂ«nâ, pa specifikuar nĂ«se i referohej kryeqytetit italian apo Vatikanit.
Kancelari gjerman Friedrich Merz ka përmendur Gjenevën. Por diskutimi ka mbetur sipërfaqësor: ndërkohë duhet parë se si do të shkojë samiti i gushtit.
PĂ«rpjekjet e diplomacive po pĂ«rqendrohen te çështja territoriale. Edhe dje, Trump ishte i prerĂ«: Kievi duhet tĂ« pĂ«rgatitet tĂ« heqĂ« dorĂ« nga njĂ« pjesĂ« e territorit kombĂ«tar. ĂshtĂ« kjo njĂ« perspektivĂ« e pranueshme pĂ«r Zelensky-n? PĂ«rgjigjja zyrtare Ă«shtĂ« âjoâ.
Por disa vende, ndër të cilat Gjermania, Polonia dhe pjesërisht Italia, po eksplorojnë një rrugë tjetër. Kancelari Merz ka folur për një orë për këtë në takimin dypalësh me Zelensky-n.
Ideja Ă«shtĂ« qĂ« tĂ« pĂ«rjashtohet nĂ« çdo rast njohja formale (âde jureâ) e kalimit tĂ« rajoneve ukrainase nĂ«n RusinĂ«.
Pa përjashtime: as për Krimenë, as për pjesën e Donbass-it të pushtuar nga ushtria e Putinit, e aq më pak për distriktet që ende janë nën kontrollin ukrainas dhe që Putini i pretendon.
Mund të arrihet, në vend të kësaj, në ngrirjen e vijës së frontit, me një armëpushim të qëndrueshëm. Pra, zgjidhja koreane, e përmendur disa herë edhe vitet e shkuara.
NĂ« kĂ«tĂ« rast, Zelensky nuk do tĂ« ishte i detyruar, siç parashikon Kushtetuta, tĂ« thĂ«rrasĂ« njĂ« referendum pĂ«r tĂ« sanksionuar dorĂ«zimin e territoreve dhe mund tĂ« ushqente shpresĂ«n, edhe pse tĂ« vakĂ«t, pĂ«r tâi rikuperuar ato njĂ« ditĂ«, nĂ« epokĂ«n pas-Putinit. Kjo sakrificĂ«, megjithatĂ«, do tĂ« duhet tĂ« kompensohet me garanci tĂ« mĂ«dha sigurie.
Nga Gazeta âSiâ- Departamenti amerikan i Shtetit, nĂ« raportin e tij tĂ« ri mbi gjendjen e tĂ« drejtave tĂ« njeriut nĂ« botĂ«, ka vlerĂ«suar se nĂ« vendet e Ballkanit PerĂ«ndimor janĂ« tĂ« kufizuara liria e shprehjes dhe liria sĂ« medias.
Po ashtu, është konstatuar se presidenti i entitetit të Bosnje e Hercegovinës, Republika Sërpska, Millorad Dodik, me sulme të shtuara verbale dhe juridike, ka minuar rendin kushtetues të Bosnjës.
Raporti për vendet e Ballkanit Perëndimor nënvizon gjithashtu një problem të evidentuar edhe në raportet e mëparshme mosndëshkimin e krimeve të luftës.
NĂ« pjesĂ«n pĂ«r KosovĂ«n, nĂ« raportin e parĂ« tĂ« Departamentit tĂ« Shtetit nĂ«n administratĂ«n e presidentit Donald Trump, thuhet se autoritetet nuk kanĂ« ndĂ«rmarrĂ« hapa tĂ« qĂ«ndrueshĂ«m pĂ«r tâi identifikuar, hetuar dhe ndjekur penalisht dhe ndĂ«shkuar zyrtarĂ«t qĂ« kanĂ« kryer shkelje tĂ« tĂ« drejtave tĂ« njeriut.
PĂ«r ShqipĂ«rinĂ« thuhet se âQeveria, partitĂ« politike dhe grupet kriminale kanĂ« pĂ«rdorur lidhje tĂ« drejtpĂ«rdrejta me pronarĂ«t e medias dhe redaktorĂ«t e lartĂ« pĂ«r tĂ« ndikuar nĂ« pĂ«rmbajtjen e raportimitâ.
Për Bosnjë e Hercegovinën, thuhet se autoritetet e Republikës Sërpska kanë ndërmarrë veprime që kanë dobësuar institucionet shtetërore, kanë rritur tensionet ndëretnike dhe kanë kufizuar lirinë e shprehjes.
Në pjesën për Serbinë, thuhet se nuk ka pasur ndryshime të mëdha në gjendjen e të drejtave të njeriut, por theksohen raportet për kufizime serioze të lirisë së shprehjes dhe mediave, përfshirë dhunë ose kërcënime ndaj gazetarëve, ndjekje të pajustifikuara dhe trafikim të qenieve njerëzore, duke përfshirë punën e detyruar.
Për Malin e Zi, raporti thotë se në vitin 2024 nuk ka pasur ndryshime të rëndësishme në gjendjen e të drejtave të njeriut, por ndër problemet e evidentuara janë raportet për torturë ose trajtim mizor, çnjerëzor e poshtërues, si dhe kufizime serioze të lirisë së shprehjes dhe medias.
Në pjesën për Maqedoninë e Veriut, raporti citon organizata joqeveritare të cilat theksojnë se liritë e medias janë të rrezikuara nga paditë strategjike ndaj gazetarëve (SLAPP), presionet e zyrtarëve, autocensura dhe sulmet për shkak të hetimeve mbi korrupsionin, dezinformimin dhe gjuhën e urrejtjes.
Gjendja në botë
Departamenti amerikan i Shtetit ka zbutur dukshëm kritikat ndaj disa shteteve që konsiderohen partnerë të ngushtë të presidentit republikan Donald Trump, si Salvadori dhe Izraeli vende për të cilat organizatat për të drejtat e njeriut pretendojnë se kanë një histori serioze të shkeljeve të të drejtave të njeriut.
Nga raporti është hequr përmendja e diskriminimit me të cilin përballet komuniteti LGBT+, është ulur fokusi i mëparshëm mbi të drejtat riprodhuese dhe janë shtuar kritika për kufizimet e fjalës politike në aleatët e SHBA-së në Evropë, të cilat, sipas zyrtarëve amerikanë, synojnë politikanët e krahut të djathtë, shkruan agjencia AP.
Raporti përmend ato që administrata e Trumpit i konsideron si kufizime të lirisë së shprehjes në Mbretërinë e Bashkuar, Francë dhe Gjermani.
NĂ« tĂ« njĂ«jtĂ«n gjuhĂ« pĂ«r tĂ« tre vendet aleate tĂ« NATO-s thuhet se âkushtet e tĂ« drejtave tĂ« njeriut janĂ« pĂ«rkeqĂ«suar gjatĂ« vititâ.
NĂ« pjesĂ«n pĂ«r KosovĂ«n, Departamenti amerikan i Shtetit ka pĂ«rmendur se Qeveria ka ndĂ«rmarrĂ« âhapa kredibilĂ« pĂ«r jokonsistent nĂ« identifikim, hetim, ndjekje penale dhe ndĂ«shkim tĂ« zyrtarĂ«ve qĂ« kanĂ« kryer shkelje tĂ« tĂ« drejtave tĂ« njeriutâ.
Në raportin për vitin 2024, është përmendur se Asociacioni i Gazetarëve të Kosovës (AGK) ka raportuar se ka qenë disa herë shënjestër e fushatave të shpifjeve, kur ka mbrojtur gazetarë dhe media.
âAGK-ja ka raportuar se zyrtarĂ« qeveritarĂ«, pĂ«rfshirĂ« kryeministrin dhe pjesĂ«tarĂ« tĂ« partisĂ« politike nĂ« pushtet janĂ« pĂ«rfshirĂ« nĂ« fushata shpifjeje pĂ«r tĂ« minuar besimin e publikut nĂ« mediaâ, Ă«shtĂ« pĂ«rmendur nĂ« raport.
Në Shqipëri, ndikim i politikës dhe bizneseve mbi gazetarët
Pjesa për Shqipërinë thekson se organizatat e pavarura mediatike dhe gazetarët profesionistë kanë pohuar se Qeveria, partitë politike, bizneset dhe grupet kriminale kanë kërkuar të ndikojnë te mediat në mënyra të papërshtatshme dhe jotransparente.
âKa pasur raportime tĂ« besueshme se pĂ«rfaqĂ«sues tĂ« lartĂ« tĂ« mediave kanĂ« pĂ«rdorur platformat e tyre pĂ«r tĂ« shantazhuar biznese, duke kĂ«rcĂ«nuar me raportim negativ. Presioni politik, korrupsioni dhe mungesa e fondeve kanĂ« kufizuar pavarĂ«sinĂ« e mediave tĂ« shkruara, ndĂ«rsa raportohet se gazetarĂ«t kanĂ« ushtruar vetĂ«censurĂ«â.
Raporti shton se âmungesa e kontratave tĂ« zbatueshme tĂ« punĂ«s ka ulur pavarĂ«sinĂ« e gazetarĂ«ve dhe ka kontribuar nĂ« njĂ«anshmĂ«rinĂ« e raportimitâ.
Gjithashtu thuhet se âinteresat politike dhe tĂ« biznesit kanĂ« ushtruar presion mbi gazetarĂ«t. Disa gazetarĂ« kanĂ« raportuar se kanĂ« marrĂ« mesazhe kĂ«rcĂ«nuese ose janĂ« bĂ«rĂ« objekt i fushatave publike tĂ« njollosjes pas raportimeve mbi korrupsionin apo keqpĂ«rdorimet e supozuara tĂ« QeverisĂ«â.
âNĂ« muajin mars, Unioni i GazetarĂ«ve ShqiptarĂ« ka denoncuar publikisht kryeministrin pĂ«r pĂ«rdorimin e njĂ« gjuhe frikĂ«suese ndaj njĂ« gazetari qĂ« po hetonte investimet nĂ« turizĂ«m nĂ« vendâ.
Raporti vĂ« nĂ« dukje se âgazetarĂ«t shpesh kanĂ« ushtruar vetĂ«censurĂ« pĂ«r tĂ« shmangur dhunĂ«n, ngacmimin apo pĂ«r tĂ« ruajtur vendin e punĂ«s. Thuhet se Qeveria, partitĂ« politike dhe grupet kriminale kanĂ« pĂ«rdorur lidhjet e drejtpĂ«rdrejta me pronarĂ«t e mediave dhe redaktorĂ«t e lartĂ« pĂ«r tĂ« ndikuar nĂ« pĂ«rmbajtjen e raportimitâ.
NĂ« Bosnje, Dodik ka minuar rendin kushtetues
Në pjesën për Bosnje e Hercegovinën, raporti thekson se në entitetin e Republikës Sërpska, autoritetet kanë ndërmarrë veprime që kanë dobësuar institucionet shtetërore, kanë rritur tensionet ndëretnike dhe kanë kufizuar lirinë e shprehjes.
âSulmet e shtuara verbale dhe juridike tĂ« presidentit tĂ« RepublikĂ«s SĂ«rpska, Millorad Dodik, kanĂ« minuar rendin kushtetues tĂ« vendit, ndĂ«rsa retorika e tij polarizuese dhe fyese ka kontribuar mĂ« tej nĂ« tensionet politike e etnike nĂ« mbarĂ« vendinâ, thuhet nĂ« pĂ«rmbledhje.
ĂĂ«shtjet kryesore tĂ« tĂ« drejtave tĂ« njeriut nĂ« Bosnje pĂ«rfshijnĂ« kufizime serioze tĂ« lirisĂ« sĂ« shprehjes dhe tĂ« medias, pĂ«rfshirĂ« kĂ«rcĂ«nime dhe dhunĂ« ndaj gazetarĂ«ve, si dhe praninĂ« e formave mĂ« tĂ« rĂ«nda tĂ« punĂ«s sĂ« fĂ«mijĂ«ve. Raporti thekson se autoritetet nuk kanĂ« ndĂ«rmarrĂ« hapa tĂ« besueshĂ«m pĂ«r tĂ« hetuar ose ndĂ«shkuar zyrtarĂ«t pĂ«rgjegjĂ«s pĂ«r shkelje tĂ« tĂ« drejtave tĂ« njeriut.
Përmendet gjithashtu problemi i pandëshkueshmërisë për krimet e luftës.
âPengesat kryesore pĂ«r ndjekjen penale tĂ« krimeve tĂ« luftĂ«s kanĂ« qenĂ« kalimi i kohĂ«s, mosprioritizimi i rasteve mĂ« komplekse me kryesit mĂ« pĂ«rgjegjĂ«s, menaxhimi joefikas dhe ndarja e çështjeve, si dhe mungesa e bashkĂ«punimit rajonal. Edhe pse ekzistonin mekanizma ligjorĂ« pĂ«r kĂ«tĂ«, viktimat janĂ« pĂ«rballur me pengesa pĂ«r tĂ« marrĂ« dĂ«mshpĂ«rblim nĂ« procedurat penale, pĂ«r shkak tĂ« dĂ«shtimit tĂ« prokurorĂ«ve pĂ«r tĂ« siguruar dhe paraqitur prova nĂ« emĂ«r tĂ« tyre dhe hezitimit tĂ« gjykatave pĂ«r tĂ« vendosur mbi kĂ«to kĂ«rkesaâ, thuhet nĂ« raport.
Raporti evidenton edhe presionet dhe kĂ«rcĂ«nimet ndaj gazetarĂ«ve, duke pĂ«rmendur rastin kur Millorad Dodik sulmoi publikisht televizionin BN, duke e quajtur âtradhtarâ pĂ«r raportimin mbi korrupsionin e supozuar tĂ« familjes sĂ« tij.
Ministri i JashtĂ«m Ellmedin Konakoviq pĂ«rmendet nĂ« kontekstin e kritikave tĂ« shoqatĂ«s âBH Novinariâ, pas sugjerimit se transmetuesit publikĂ« nĂ« Bosnje dhe nĂ« FederatĂ« â FTV dhe BHRT â mund tĂ« zgjidhnin problemet e tyre financiare afatgjata nĂ«se menaxhmenti âdo tĂ« punonte sipas diktatitâ tĂ« politikave tĂ« koalicionit qeverisĂ«s.
Raporti thekson gjithashtu problemin e martesave të detyruara të fëmijëve, duke vënë në dukje se ato janë në rritje, ndërsa mbrojtja ligjore zbatohet rrallë.
Në Serbi, sulme ndaj gazetarëve dhe rol i tepruar i shtetit në sektorin mediatik
Në pjesën për Serbinë, raporti thekson se nuk ka pasur ndryshime të mëdha në gjendjen e të drejtave të njeriut.
ĂĂ«shtjet kryesore tĂ« evidentuara pĂ«rfshijnĂ« raportime tĂ« besueshme pĂ«r kufizime serioze tĂ« lirisĂ« sĂ« shprehjes dhe tĂ« medias, pĂ«rfshirĂ« dhunĂ« ose kĂ«rcĂ«nime ndaj gazetarĂ«ve, ndjekje tĂ« pajustifikuara, si dhe trafikim tĂ« qenieve njerĂ«zore, pĂ«rfshirĂ« punĂ«n e detyruar.
Raporti vë në dukje gjithashtu procesimin e ngadalshëm të rasteve të krimeve të luftës.
Sa i përket lirisë së medias, janë përmendur sulmet ndaj gazetarëve, mungesa e transparencës në pronësinë e mediave dhe roli i tepruar i shtetit në sektorin mediatik.
âRregullatori pĂ«r mediat elektronike (REM), nĂ« fund tĂ« vitit 2023, i dha licencĂ« rajonale pĂ«r transmetim televizionit Informer TV pa konkurs publik, gjĂ« qĂ« ngre shqetĂ«sime pĂ«r lidhjet e ngushta tĂ« kĂ«tij kanali me partinĂ« nĂ« pushtetâ, thuhet nĂ« raport.
Po ashtu, evidentohet se presioni financiar ka çuar në autocensurë, me media që shmangin kritikat ndaj Qeverisë nga frika e pasojave.
Edhe pse kushtetuta dhe ligji ndalojnë torturën dhe keqtrajtimin, raporti përmend dy raste të përdorimit të tepruar të forcës nga zyrtarë policorë.
Kufizime serioze të lirisë së shprehjes në Mal të Zi
Për Malin e Zi, raporti thekson se gjatë vitit 2024 nuk ka pasur ndryshime të rëndësishme në gjendjen e të drejtave të njeriut.
Ndër problemet kryesore janë raportet për torturë ose trajtim mizor, çnjerëzor dhe poshtërues, si dhe kufizime serioze të lirisë së shprehjes dhe të mediave. Organizatat joqeveritare, përfshirë Human Rights Action dhe Civic Alliance, kanë kritikuar ngadalësinë e autoriteteve në procesimin e krimeve të luftës, njohjen e viktimave dhe pagesën e dëmshpërblimeve për luftën e viteve 1990.
Gazeta Si â Pritja pĂ«r samitin e mesit tĂ« gushtit nĂ« Alaska Ă«shtĂ« nĂ« rritje. Me tre ditĂ« tĂ« mbetura deri nĂ« samitin midis presidentit tĂ« SHBA-ve, Donald Trump dhe atij rus, Vladimir Putin, mbeten disa tĂ« panjohura nĂ« lidhje me agjendĂ«n dhe organizimin.
Shtëpia e Bardhë deri më tani ka zbuluar se takimi do të mbahet në bazën ushtarake amerikane të Anchorage. Agjenda për takimin ballë për ballë midis dy udhëheqësve ende nuk është zyrtarizuar.
Megjithatë, të dy krerët pritet të angazhohen në një diskutim gjithëpërfshirës që nuk do të përqendrohet vetëm në luftën në Ukrainë.
Moska dhe Uashingtoni, në fakt, thuhet se kanë ndërmend ta shfrytëzojnë këtë mundësi për një lloj rivendosjeje të marrëdhënieve diplomatike.
Kështu, Trump dhe Putin pritet të diskutojnë sanksionet ekonomike, krizën ruse të naftës, energjinë bërthamore dhe rifillimin e mundshëm të marrëdhënieve tregtare, të cilat kanë qenë të ngrira për disa vite.
Zgjedhja e vendit tĂ« samitit â Autoriteti i Aviacionit Civil tĂ« SHBA-ve ka njoftuar mbylljen e disa kilometrave hapĂ«sirĂ« ajrore rreth qytetit tĂ« Anchorage, aeroporti i tĂ« cilit dhe ai i bazĂ«s ushtarake Elmendorf-Richardson aty pranĂ«, janĂ« tĂ« vetmit tĂ« kualifikuar pĂ«r tĂ« akomoduar mbĂ«rritjen e dy presidentĂ«ve dhe delegacioneve tĂ« tyre.
Ato kanĂ« pista nĂ« gjendje pĂ«r tĂ« akomoduar âAir Force Oneâ e aeroplanin presidencial rus dhe janĂ« tĂ« vendosura pranĂ« infrastrukturĂ«s tregtare dhe civile qĂ« mund tĂ« akomodojĂ« njĂ« numĂ«r tĂ« madh diplomatĂ«sh dhe personeli sigurie.
Lidhje me udhĂ«heqĂ«sit evropianĂ« â NdĂ«rsa takimi midis Trump dhe Putin zhvillohet nĂ« Alaska, njĂ« video-konferencĂ« do tĂ« mbahet njĂ«kohĂ«sisht midis udhĂ«heqĂ«sve europianĂ« pĂ«r tĂ« monitoruar tĂ« gjitha zhvillimet nĂ« samitin e AlaskĂ«s.
Donald Trump Ă«shtĂ« zotuar tâi telefonojĂ« ata menjĂ«herĂ« pas takimit me udhĂ«heqĂ«sin e Kremlinit pĂ«r tâi informuar mbi rezultatin.
Miliarderi nĂ« fakt e ka bĂ«rĂ« tĂ« qartĂ« qĂ«llimin e tij pas samitit, pĂ«r tĂ« folur me Zelenskin dhe BE-nĂ« pĂ«r tâi informuar mbi tĂ« rejat e mundshme.
Paqja nĂ« UkrainĂ« â QĂ«llimi i presidentit amerikan Ă«shtĂ« tĂ« marrĂ« meritat pĂ«r suksesin e njĂ« armĂ«pushimi (tĂ« mundshĂ«m dhe tĂ« dĂ«shiruar) midis MoskĂ«s dhe Kievit.
Duke pasur parasysh kërkesat dhe kushtet e Putinit, faktori i panjohur mbetet aftësia e presidentit amerikan për të lehtësuar një marrëveshje që nuk përfaqëson një humbje për Ukrainën.
Do të flitet për një shkëmbim territoresh, siç e ka deklaruar vazhdimisht presidenti amerikan.
Por Kievi dhe europianët janë mosbesues dhe kanë frikë se shkëmbimi do të thotë vetëm lëshime për Moskën.
ĂĂ«shtja e sanksioneve â Trump ka ngritur vazhdimisht mundĂ«sinĂ« e vendosjes sĂ« sanksioneve tĂ« reja kundĂ«r MoskĂ«s, por deri mĂ« tani nuk ka vepruar.
Në fund të dhjetë ditëve të dhëna Putinit për një armëpushim, ai nuk vendosi asnjë ndëshkim, duke njoftuar (në atë që konsiderohet një tjetër ndryshim fytyre) një takim ballë për ballë me udhëheqësin e Kremlinit.
Në Kongres, shtytja dyplëshe për sanksione më të ashpra kundër Moskës ngeci pikërisht pasi Trump la të kuptohej se do të vepronte i vetëm.
Tarifat pĂ«r naftĂ«n ruse â Duke folur pĂ«r âsanksione dytĂ«soreâ, masa e Trump ka rĂ«nĂ« tashmĂ« mbi IndinĂ«, e cila Ă«shtĂ« goditur me tarifa prej 50%, e ndĂ«shkuar pĂ«r blerjen e naftĂ«s bruto nga Rusia.
Presidenti amerikan nuk e ka përjashtuar një iniciativë të ngjashme kundër Kinës, megjithëse, siç pranoi zëvendës-presidenti J.D. Vance, rasti i Pekinit është më kompleks.
NjĂ« marrĂ«veshje e re bĂ«rthamore? â Samiti mund tĂ« jetĂ« njĂ« mundĂ«si pĂ«r tĂ« ringjallur dialogun midis Shteteve tĂ« Bashkuara dhe RusisĂ« mbi mospĂ«rhapjen e armĂ«ve bĂ«rthamore.
Aktualisht, vetëm një pakt është në fuqi midis dy vendeve, marrëveshja e Fillimit të Ri, e cila ekspertët thonë se tani është në pikën e thyerjes dhe, në çdo rast, do të skadojë në shkurt. Një traktat i ri po shqyrtohet.
MarrĂ«dhĂ«niet Uashington-MoskĂ« â Me samitin, Putin synon njĂ« rivendosje tĂ« vĂ«rtetĂ« tĂ« marrĂ«dhĂ«nieve me Uashingtonin, me disa zyrtarĂ« tĂ« Kremlinit qĂ« kohĂ«t e fundit kanĂ« ngritur marrĂ«veshje tĂ« mundshme me Shtetet e Bashkuara mbi infrastrukturĂ«n dhe energjinĂ« e Arktikut.
Trump nuk e pĂ«rjashtoi njĂ« kthim nĂ« tregtinĂ« normale me RusinĂ«: âAi ka territor shumĂ« tĂ« vlefshĂ«m nĂ«se Putini do tĂ« pĂ«rqendrohej nĂ« biznes nĂ« vend tĂ« luftĂ«sâ, tha presidenti.
Gazeta Si â Sa Ă«shtĂ« pasuria neto e Trump? Askush nuk e di: vlerĂ«simet nga revista âForbesâ dhe âNew York Timesâ kur ai mori detyrĂ«n variojnĂ« nga 5 deri nĂ« 10 miliardĂ« dollarĂ«.
Sa pagoi ai nĂ« taksa? Edhe kjo Ă«shtĂ« e mbuluar me mister, duke pasur parasysh se sipĂ«rmarrĂ«si, i cili hyri nĂ« politikĂ« pĂ«r tĂ« sjellĂ« transparencĂ« dhe pĂ«r tĂ« âtharĂ« kĂ«netĂ«nâ, gjithmonĂ« ka refuzuar tĂ« publikojĂ« deklaratat e tij tatimore, siç kanĂ« bĂ«rĂ« tĂ« gjithĂ« paraardhĂ«sit e tij.
Kjo ka të ngjarë të fshehë faktin se ai pagoi shumë pak taksa, duke pasur parasysh deklaratat e tij të përsëritura të falimentimit dhe tendencën e Organizatës Trump për të nënvlerësuar pasurinë e tij neto dhe për të amplifikuar humbjet në dokumentet e paraqitura në IRS (ndërsa, siç doli në gjyqe, kur ai mori hua nga bankat, ndoqi qasjen e kundërt, duke minimizuar humbjet dhe duke ekzagjeruar pasurinë e tij neto).
Mund tĂ« duket si njĂ« ushtrim akrobatik, pra, qĂ« revista âNew YorkerâtĂ« ketĂ« tentuar tĂ« llogarisĂ« se sa po pĂ«rvetĂ«sojnĂ« Donaldi dhe familja e tij duke shfrytĂ«zuar pushtetin e madh tĂ« presidentit tĂ« SHBA-ve pĂ«r qĂ«llime pasurimi privat.
Duke kombinuar fitimet nga kriptovalutat, ato nga marrëveshjet financiare dhe të pasurive të paluajtshme të pranuara bujarisht nga sundimtarët e Shteteve të Gjirit, dhurata të tilla si avioni jumbo i dhënë Trumpit nga Emiri i Katarit, fitimet nga artikujt e tregtimit me logon MAGA, kompensimet e marra nga kompanitë (nga Meta te Amazon, Disney dhe Paramount) që kishin frikë nga hakmarrja nga presidenti dhe të tjera, revista vlerëson se Trump do të korrë fitime prej 3.4 miliardë dollarësh nga ky mandat i dytë presidencial.
Shifër e ekzagjeruar? E nënvlerësuar? Nuk është kjo çështja: këto janë ende fitime të mëdha. Asnjë president tjetër në historinë amerikane nuk ka futur në xhep as edhe një qindarkë nga një shumë e tillë.
Rasti i Trump është i jashtëzakonshëm, jo vetëm për madhësinë dhe veçantinë e tij, por edhe për paturpësinë e protagonistëve të tij: e gjitha kjo bëhet hapur, me djemtë e Trump, Donald Jr. dhe Eric, që mburren me këto pasurime.
Dikur, veçanĂ«risht me âzbritjen nĂ« politikĂ«â tĂ« Silvio Berlusconi-t, thuhej se me njĂ« miliarder nĂ« qeveri, tĂ« paktĂ«n nuk do tĂ« kishte nevojĂ« tĂ« shqetĂ«sohej pĂ«r politikanĂ«t qĂ« kĂ«rkonin tĂ« pasuroheshin pĂ«rmes administratĂ«s publike, duke pasur parasysh se ata janĂ« tashmĂ« tepĂ«r tĂ« pasur.
Trump, jo vetëm që e ka përmbysur këtë supozim, por madje ka shkuar aq larg sa të argumentojë se posti i tij politik i jep të drejtën të angazhohet edhe në veprime më të paskrupullta për të pasuruar veten dhe familjarët e tij: ligjet, rregulloret dhe rregullat e konfliktit të interesit zbatohen për figurat publike që i nënshtrohen atij, por jo për presidentin, i cili është përgjegjës vetëm dhe ekskluzivisht para votuesve për sjelljen e tij.
Kambanat e alarmit duhet të kishin rënë këtu kur Gjykata Supreme, një vit më parë, i mbajti presidentët përgjegjës për të gjitha veprimet e kryera në ushtrimin e detyrave të tyre.
MegjithatĂ«, atĂ«herĂ«, ne ishim tĂ« shqetĂ«suar pĂ«r veprat penale tĂ« mundshme tĂ« njĂ« presidenti â abuzim me pushtetin, sulme ndaj sistemit zgjedhor ose ndryshe â jo pĂ«r njĂ« âmonetizimâ tĂ« mundshĂ«m tĂ« pushtetit tĂ« ShtĂ«pisĂ« sĂ« BardhĂ«.
Duket e paimagjinueshme, madje edhe për një figurë të paskrupullt si Trump, i cili tashmë në mandatin e tij të parë kishte lehtësuar marrëveshjet e pasurive të paluajtshme për organizatën e tij, nga e cila ishte ndarë vetëm përkohësisht, duke ia dorëzuar menaxhimin fëmijëve të tij, për ta transformuar presidencën në një makinë fitimi parash.
Fitimet nga ato marrĂ«veshje pasurish tĂ« paluajtshme â nĂ« dhjetĂ«ra miliona dollarĂ« â janĂ« tĂ« zbehta nĂ« krahasim me atĂ« qĂ« po shohim tani.
Por, pas njĂ« shqyrtimi mĂ« tĂ« afĂ«rt, aty filloi gjithçka: mĂ« 17 janar 2017, tre ditĂ« para se tĂ« merrte detyrĂ«n, kur gazetarĂ«t e pyetĂ«n se sa taksa kishte paguar dhe si do tâi neutralizonte konfliktet e tij ekonomike tĂ« interesit, Trump u pĂ«rgjigj se njĂ« president Ă«shtĂ« nĂ« njĂ« nivel tjetĂ«r, nuk i nĂ«nshtrohet konventave tĂ« tilla.
Ai mĂ« pas shpjegoi se rreth asaj kohe, emisarĂ«t nga Dubai i kishin ofruar njĂ« marrĂ«veshje shumĂ« fitimprurĂ«se prej 2 miliardĂ« dollarĂ«sh, pĂ«r tĂ« fituar favorin e tij: âUnĂ« refuzova. Nuk dua tĂ« pĂ«rfitoj nga situata tĂ« ngjashme, por mund ta kisha pranuar; do tĂ« kishte qenĂ« legjitimeâ.
Në mandatin e tij të dytë, këto skrupuj u zbehën. Djali i tij më i madh, Donald Jr., e shpjegoi këtë me një ndjeshmëri të jashtëzakonshme etike: gjatë mandatit të tij të parë presidencial, tha ai, ne shmangëm disa marrëveshje, por gjithsesi u sulmuam.
KĂ«tĂ« herĂ«, duke parĂ« se do tĂ« kishim pĂ«rfunduar nĂ« shĂ«njestĂ«r gjithsesi, vendosĂ«m tĂ« ecnim pĂ«rpara. KĂ«shtu qĂ« ai dhe Eriku vizituan Emiratet e Gjirit dhe konferencat e kriptoinvestitorĂ«ve, duke shpjeguar se marrĂ«veshjet e reja fantastike nĂ« monedha digjitale pak a shumĂ« tĂ« pakapshme mund tĂ« mbĂ«shteteshin nĂ« mbĂ«shtetjen e babait tĂ« tyre, i cili gjithashtu do tâi rregullonte dhe autorizonte ato.
Sa e ndryshme do të ishte bota e re, filloi të bëhej e qartë tre ditë para inaugurimit të Trump në Shtëpinë e Bardhë: të premten, më 17 janar 2025, Balli i Kriptovalutave, festimi i investitorëve të mëdhenj të kriptomonedhave, përfshirë figurat e mëdha të Silicon Valley, ishte duke u zhvilluar në një vilë luksoze në Uashington.
NĂ« orĂ«n 9 tĂ« mbrĂ«mjes, ndĂ«rsa bĂ«heshin dolli, euforia u shua nga njĂ« lajm i raportuar nga Bloomberg: presidenti i ri sapo kishte njoftuar lançimin e kriptomonedhĂ«s sĂ« tij, $TRUMP, tĂ« cilĂ«n do ta pĂ«rdorĂ« pĂ«r tĂ« fituar qindra miliona brenda pak muajsh midis tarifave tĂ« emetimit dhe transaksionit. âAi po shkatĂ«rron gjithçkaâ, thanĂ« shumĂ«, ndĂ«rsa pinin shampanjĂ«n.
Gazeta Si â Emri i tij Ă«shtĂ« miratuar nga Izraeli, Shtetet e Bashkuara dhe Lidhja Arabe. NjĂ« ish-zyrtar i lartĂ« i Autoritetit Palestinez, menaxheri palestinez Samir Hulileh Ă«shtĂ« kandidati pĂ«r guvernator tĂ« GazĂ«s me tĂ« cilin tĂ« gjithĂ« bien dakord.
Në muajt e fundit, kanë qenë duke u zhvilluar përpjekje në prapaskenë për të zgjedhur se kush duhet të emërohet në këtë post pas përfundimit të luftës dhe vendimi, i cili është i pëlqyeshëm për të gjithë aktorët diplomatikë, me sa duket i ka rënë biznesmenit palestinez.
Zgjedhja â Gazeta izraelite âYnetâ raporton zgjedhjen, duke cituar burime tĂ« njohura me çështjen dhe dokumente tĂ« paraqitura nĂ« Departamentin e DrejtĂ«sisĂ« tĂ« SHBA-sĂ«.
Hulileh, raporton mĂ« tej gazeta izraelite, Ă«shtĂ« njĂ« figurĂ« qĂ« mund tĂ« veprojĂ« nĂ« Rrip nĂ«n kujdesin e Lidhjes Arabe, me miratimin e Izraelit dhe Shteteve tĂ« Bashkuara, pĂ«r tĂ« mundĂ«suar njĂ« kalim nĂ« âditĂ«n pasâ pĂ«rfundimit tĂ« luftĂ«s.
Lobisti kontrovers kanadez-izraelit Ari Ben-Menashe po promovon operacionin, i cili ka fituar vrull nĂ« javĂ«t e fundit, sipas âYnetâ.
Burime të tjera thonë se iniciativa Hulileh ka fituar vrull në javët e fundit, pjesërisht falë takimeve të mbajtura në Shtetet e Bashkuara dhe kontakteve që biznesmeni palestinez ka mbajtur në Egjipt.
Personazhi â Banuesa nĂ« Ramallahut dhe ekonomist me profesion, CV-ja e Samir Hulileh pĂ«rfshin pozicione tĂ« larta nĂ« Autoritetin KombĂ«tar Palestinez (si Sekretar i PĂ«rgjithshĂ«m i qeverisĂ« sĂ« tretĂ« tĂ« Ahmed Qurei, i cili vdiq nĂ« vitin 2024, nĂ« vitet 2005-2006, dhe zĂ«vendĂ«sministĂ«r i EkonomisĂ« dhe TregtisĂ«) dhe role drejtuese nĂ« kompaninĂ« mĂ« tĂ« madhe palestineze holding, âPadicoâ.
Ai ishte gjithashtu kryetar i bordit të drejtorëve të Bursës së Letrave me Vlerë të Palestinës deri në marsin e kaluar.
Ai konsiderohet i afërt me miliarderin palestinezo-amerikan, Bashar al-Masri, i njohur për lidhjet e tij me administratën Trump.
Ai qĂ« e nxiti atĂ« pĂ«r postin e guvernatorit Ă«shtĂ« lobisti Ben-Menashe, njĂ« ish-oficer i inteligjencĂ«s izraelite me origjinĂ« iraniane, i cili dyshohet se ishte i pĂ«rfshirĂ« nĂ« skandalin âIran-Contraâ nĂ« fillim tĂ« viteve 1980, vetĂ«m pĂ«r tâu liruar nga akuzat nĂ« gjyq nĂ« SHBA.
Ben-Menashe konfirmoi rolin e tij nĂ« âOperacionin Hulilehâ, duke shtuar se plani po zhvillohet me zyrtarĂ« tĂ« lartĂ« amerikanĂ« dhe parashikon udhĂ«heqjen e ardhshme tĂ« GazĂ«s qĂ« vepron nĂ«n kujdesin e Lidhjes Arabe, veçanĂ«risht Egjiptit dhe ArabisĂ« Saudite.
NĂ« ditĂ«t e fundit, vetĂ« Hulileh ka shpjeguar se e imagjinon veten si njĂ« âmenaxher projektiâ pĂ«r rindĂ«rtimin e GazĂ«s, duke synuar tĂ« shpĂ«rndajĂ« â600 deri nĂ« 1,000 kamionĂ« me ndihmĂ« humanitare nĂ« ditĂ«â dhe tĂ« hapĂ« katĂ«r deri nĂ« pesĂ« kalime tregtare tĂ« pakufizuara.
Ligji dhe rendi duhet tĂ« rivendosen gjithashtu, me njĂ« autoritet nĂ« Gaza qĂ« nuk Ă«shtĂ« âas Autoriteti Palestinez dhe as Hamasiâ, por i respektuar nga banorĂ«t.
Territori, theksoi ai, nuk mund tĂ« mbetet i mbushur me armĂ« nga âmbetjet e Hamasit ose Xhihadit Islamikâ.
Hulileh vlerëson se rindërtimi kërkon 53 miliardë dollarë investime, me shtetet e Gjirit të gatshme të kontribuojnë. Por në vizionin e tij, SHBA-të dhe BE-ja duhet të bëjnë gjithashtu një angazhim të rëndësishëm.
Prapaskent â Zgjedhja e Hulileh mund tĂ« bindĂ« edhe Benjamin Netanjahun, i cili nuk dĂ«shiron qĂ« Autoriteti Palestinez tĂ« qeverisĂ« Rripin, pasi ka parashikuar hyrjen e forcave arabe.
Plani i Ben-Menashe do të përfshijë gjithashtu shfrytëzimin e fushave të gazit natyror të zbuluara në brigjet e Gazës.
Kryeministri izraelit kishte deklaruar tashmĂ« se kishte identifikuar âdisa kandidatĂ«â pĂ«r njĂ« âautoritet kalimtarâ qĂ« do tĂ« qeveriste GazĂ«n pas luftĂ«s, duke theksuar se çarmatimi i Hamasit do tĂ« vinte i pari nĂ« çdo plan pas luftĂ«s dhe se Izraeli nuk ka ndĂ«rmend tĂ« qĂ«ndrojĂ« nĂ« Rrip.
Netanjahu shtoi gjithashtu se disa vende arabe pajtohen me Izraelin pĂ«r nevojĂ«n e çarmatimit tĂ« Hamasit: âĂshtĂ« mĂ«simdhĂ«nĂ«se qĂ« disa vende arabe, nĂ« fakt mjaft, kanĂ« thĂ«nĂ« se Hamasi duhet tĂ« çarmatoset. UnĂ« besoj se kjo Ă«shtĂ« pika e fillimitâ.
Megjithatë, Autoriteti Palestinez ka mohuar në këtë kohë se është arritur një marrëveshje për emrat e ardhshëm dhe vetë Hulileh ka shprehur gjithashtu kujdes. Sidoqoftë, hapi i parë do të ishte përfundimi i luftës, sqaroi ai.
Gazeta Si â QĂ« kur u bĂ« udhĂ«heqĂ«s i KinĂ«s nĂ« vitin 2012, Xi Jinping ka pĂ«rdorur vazhdimisht dorĂ«heqje tĂ« detyruara dhe hetime disiplinore pĂ«r tĂ« frenuar radhĂ«t e ushtrisĂ«.
Por largimet e fundit ushtarake janë më intensivet dhe më të gjera në vitet e fundit dhe kanë pasur disa karakteristika të habitshme. Për shembull, Xi Jinping ka larguar njerëz që ai vetë i kishte emëruar dhe i konsideronte besnikë ndaj tij.
Nga njëra anë, forcat e armatosura kineze konsiderohen ndër më të fortat në botë dhe kohët e fundit kanë demonstruar përparime të rëndësishme teknologjike, të tilla si krijimi i një sistemi portesh lundruese për pushtime nga deti (të cilat mund të përdoren kundër Tajvanit) ose ndërtimi i shpejtë i transportuesve të rinj të avionëve.
Nga ana tjetër, spastrimet e vazhdueshme brenda ushtrisë tregojnë dy probleme të mundshme: korrupsionin dhe besimin tek udhëheqja politike, përkatësisht Xi Jinping.
Vetëm në pak muaj, Komisioni Qendror Ushtarak, organi përmes të cilit Partia Komuniste ushtron kontroll mbi ushtrinë, ka kaluar nga shtatë në katër anëtarë (njëri prej të cilëve është Xi).
Që nga marsi, Gjenerali He Weidong, një anëtar i Komisionit, është zhdukur dhe nuk ka informacion të sigurt rreth tij, megjithëse ka shumë të ngjarë që ai të jetë arrestuar.
NĂ« qershor, njĂ« tjetĂ«r anĂ«tar i Komisionit, Admirali Miao Hua, u pĂ«rjashtua zyrtarisht pasi u pezullua nga postet e tij vitin e kaluar. Nuk Ă«shtĂ« e qartĂ« se pĂ«r çfarĂ« akuzohet Miao: deklaratat zyrtare flasin pĂ«r âshkelje tĂ« rĂ«nda tĂ« disiplinĂ«sâ.
Si He, ashtu edhe Miao, kishin gëzuar karriera të shpejta në vitet e fundit falë mbështetjes së qartë të Xi, të cilit ata konsideroheshin të mbrojtur.
Fakti qĂ« njĂ«ri Ă«shtĂ« zhdukur dhe tjetri Ă«shtĂ« pĂ«rjashtuar Ă«shtĂ« i vĂ«shtirĂ« pĂ«r tâu interpretuar, por tregon se si spastrimet brenda forcave tĂ« armatosura janĂ« bĂ«rĂ« tĂ« pĂ«rhapura dhe tĂ« thella.
Sipas organizatës amerikane Jamestown Foundation, të paktën 45 oficerë janë hetuar, përjashtuar ose janë zhdukur që nga viti 2023.
Këto shkarkime janë pjesërisht për shkak të korrupsionit të vërtetë. Ushtria kineze ka qenë gjithmonë një institucion i mbushur me korrupsion, deri në pikën e vënies në pikëpyetje të aftësive të saj operacionale.
Direktiva e Xi Jinping është që ushtria kineze duhet të modernizohet plotësisht deri në vitin 2027. Sipas disa zyrtarëve amerikanë, kjo është data deri në të cilën ushtria do të jetë gati për të pushtuar Tajvanin, duke supozuar se planet e Xi-së janë realizuar.
Xi Jinping gjatë një parade ushtarake
MegjithatĂ«, pĂ«r tâu modernizuar, ushtria duhet tĂ« heqĂ« qafe korrupsionin, i cili, sipas Xi-sĂ«, i devijon burimet dhe mjetet nga objektivat ushtarake.
Spastrimet kanë edhe një rol politik: që kur erdhi në pushtet, Xi ka larguar sistematikisht të gjithë rivalët e tij të brendshëm për të përqendruar kontrollin e shtetit dhe për të vendosur njerëz besnikë ndaj tij në pozicionet më të larta.
Ushtria është thelbësore në këtë kuptim, sepse forcat e armatosura kanë luajtur gjithmonë një rol politik në Kinë dhe janë përdorur për të forcuar ose dobësuar pushtetin e një udhëheqësi.
Në vitet e fundit, Xi ka arritur të bëhet udhëheqësi më i fuqishëm kinez që nga Mao Ce Duni, themeluesi i Kinës komuniste.
Intensiteti i spastrimeve të fundit ushtarake dhe fakti që zyrtarë të afërt me Xi-në u shënjestruan gjithashtu mund të interpretohen në dy mënyra: e para është se Xi po përshpejton më tej modernizimin e forcave të armatosura dhe po forcon kontrollin e tij mbi ushtrinë.
Xi Jinping, kreu i Partisë Komuniste Kineze
âKur Xi Jinping sheh se edhe njerĂ«zit e tij po bĂ«jnĂ« gabime, ka tĂ« ngjarĂ« tĂ« zemĂ«rohet dyfishâ, tha pĂ«r âNew York Timesâ, Joseph Torigian, njĂ« profesor nĂ« Universitetin Amerikan nĂ« Uashington.
MundĂ«sia tjetĂ«r Ă«shtĂ« qĂ« Xi Jinping nuk ka mjaftueshĂ«m njerĂ«z tĂ« cilĂ«ve mund tâu besojĂ« pĂ«r pozicione tĂ« rĂ«ndĂ«sishme, dhe se edhe ata qĂ« ai emĂ«ron, si He dhe Miao, nuk i kanĂ« pĂ«rmbushur pritjet e tij.
NĂ«se Xi vazhdon tĂ« shkarkojĂ« zyrtarĂ« â arsyetimi Ă«shtĂ« â kjo do tĂ« thotĂ« se ai vĂ«rtet nuk i beson hierarkisĂ« ushtarake.
Kjo mund të jetë një problem si në rast lufte ashtu edhe në aspektin e stabilitetit politik, sepse mund të nënkuptojë që Xi nuk ka kontroll të plotë mbi ushtrinë.
Aktualisht, nuk ka prova konkrete që tregojnë se pushteti i Xi-së mbi ushtrinë është zvogëluar në ndonjë mënyrë.
Megjithatë, ka të ngjarë që ushtria të pësojë reforma të mëtejshme dhe ndryshime të mëdha në muajt ose vitet në vijim.
Muajin e kaluar, Komisioni Qendror Ushtarak lĂ«shoi njĂ« deklaratĂ« duke bĂ«rĂ« thirrje pĂ«r âeliminimin e plotĂ« tĂ« ndikimeve toksike dhe rivendosjen e imazhit dhe autoritetit tĂ« oficerĂ«ve politikĂ« tĂ« ushtrisĂ«â.
Gazeta Si â ShumĂ« i butĂ«, i dashur Bibi. Ajo qĂ« indinjon botĂ«n e pafuqishme, masakrimi i dhjetĂ«ra mijĂ«ra banorĂ«ve tĂ« GazĂ«s, Ă«shtĂ« ajo qĂ« skandalizon edhe botĂ«n e vogĂ«l por shumĂ« tĂ« fuqishme tĂ« aleatĂ«ve tĂ« tij ultra.
Por për arsyen e kundërt: pasi u recituan lutjet dhe përfundoi shabati, mbrëmë, lideri fetar dhe ministri i Financave, Bezalel Smotrich, postoi në rrjetet e tij sociale një video akuze ndaj Netanjahut.
Tre minuta, pĂ«r tĂ« pĂ«rsĂ«ritur se tashmĂ« kishte âhumbur besiminâ tek Bibi dhe se âplani pĂ«r GazĂ«n do tĂ« dĂ«shtojĂ«â.
Sipas Smotrich, kryeministri izraelit ka hyrë në luftë me dorë tepër të lehtë. Dhe po humbet kohë, sepse qyteti i Gazës duhet rrafshuar menjëherë dhe jo pas dy muajsh.
Dhe ka shmangur në mënyrë hipokrite vendime të tjera radikale, si shkarkimi i shefit të Shtabit të Përgjithshëm, Eyal Zamir, i cili në fakt e konsideronte një kurth vdekjeprurës për IDF-in pushtimin e plotë të Rripit.
Gjëja e çuditshme, por as aq, është se Netanjahu nuk bëri asnjë veprim. Ashtu si të premten nuk e shkarkoi gjeneralin Zamir, pas dhjetë orëve dramatike mbledhjeje, në të cilat në fund u vendos pushtimi ushtarak total, po ashtu dje nuk bëri asnjë koment pas fjalëve të Smotrich.
âDo tĂ« ishte sikur Sekretari amerikan i Thesarit tĂ« publikonte njĂ« sulm ndaj politikave tĂ« presidentit Donald Trump, â komenton gazeta âHaaretzâ, â duke shpallur se kishte âhumbur besiminâ nĂ« aftĂ«sinĂ« e presidentit pĂ«r ta drejtuar AmerikĂ«n drejt prosperitetit dhe suksesit ekonomik. Dhe tĂ« nesĂ«rmen nĂ« mĂ«ngjes, tĂ« mos kĂ«rkonte falje, as tĂ« mos i tĂ«rhiqte fjalĂ«t e tij. Dhe Trump tĂ« mos i kĂ«rkonte dorĂ«heqjen nga qeveria. Natyrisht, e gjitha kjo do tĂ« dukej si njĂ« absurditet absolut, njĂ« skenar i pamundur qĂ« nuk do tĂ« ndodhte kurrĂ«, jo vetĂ«m nĂ«n mbikĂ«qyrjen e Trump, por nĂ« shumicĂ«n e qeverive tĂ« botĂ«s. E megjithatĂ«, nĂ« Izrael, ky Ă«shtĂ« realitetiâ. Gazeta izraelite p%rfundon: âĂshtĂ« diçka qĂ« Sharon apo Rabin nuk do ta pranonin kurrĂ«â.
âMina me sahatâ Smotrich, i cili bashkĂ« me ministrin tjetĂ«r ultra-nacionalist, Itamar Ben-Gvir shpesh e ka shantazhuar Netanjahun nĂ« vendime, dje shkoi mĂ« tej: njĂ« zĂ«vendĂ«s i tij tha se mikro-partia e tij sioniste fetare Rzp â qĂ« sipas sondazheve nuk Ă«shtĂ« e aftĂ« as tĂ« hyjĂ« nĂ« Knesset â mund ta rrĂ«zojĂ« qeverinĂ« dhe tĂ« kĂ«rkojĂ« zgjedhje tĂ« reja, nĂ«se plani pĂ«r GazĂ«n nuk ndryshohet.
Deklaratat mĂ« bombastike tĂ« Smotrich vlejnĂ« zakonisht sa ato tĂ« Hamasit: zero. Dhe Netanjahu e di. Sepse kryeministri nuk do zgjedhje dhe nuk i duan as âkippahâĂ«t mĂ« ekstremistĂ« tĂ« tij.
Por shtytja e religjiozëve të Rzp është një kurth. Kjo tregon se Bibi është edhe më i shantazhueshëm nga sa mendohej.
Dhe nĂ«se shpĂ«rthimi i Smotrich do tâi bashkohej presioneve tĂ« familjeve tĂ« pengjeve, tĂ« cilat tĂ« dielĂ«n do tĂ« organizojnĂ« njĂ« grevĂ« tĂ« pĂ«rgjithshme, ose madje kritikave ndĂ«rkombĂ«tare dhe pakĂ«naqĂ«sisĂ« sĂ« vetĂ« IDF-sĂ«, atĂ«herĂ« pasojat mund tĂ« jenĂ« tĂ« paparashikueshme.
Dhe tĂ« çojnĂ« vĂ«rtet nĂ« njĂ« ndryshim strategjie nĂ« luftĂ«. Ose edhe nĂ« votime: Yair Lapid, lideri liberal i opozitĂ«s, i ka kĂ«rkuar tashmĂ« Smotrich tĂ« bashkĂ«punojĂ« pĂ«r ta rrĂ«zuar Netanjahun dhe âtâi japĂ« zĂ«â zemĂ«rimit tĂ« njĂ« vendi tĂ« zhytur nĂ« njĂ« luftĂ« tĂ« pafund, qĂ« po i ngjan gjithnjĂ« e mĂ« shumĂ« njĂ« Vietnami.
NĂ« shfaqjen e tij tĂ« dyfishtĂ«, si njĂ« âfituesâ i madh, Bibi dje nuk e preku kĂ«tĂ« temĂ«. Por u zgjat nĂ« mohimin e tĂ« drejtĂ«s sĂ« palestinezĂ«ve pĂ«r njĂ« shtet: âĂshtĂ« diçka qĂ« i tremb izraelitĂ«tâ, tha ai.
Para luftĂ«s, njĂ« e treta ishte pro. Por tani gjithçka ka ndryshuar. Nuk do tĂ« kryejmĂ« njĂ« vetĂ«vrasje kombĂ«tare vetĂ«m pĂ«r tĂ« marrĂ« nĂ« media njĂ« editorial tĂ« mirĂ« prej dy minutashâ. A do tĂ« mjaftojĂ« shmangia e vetĂ«vrasjes politike pĂ«r tĂ« vazhduar tĂ« mbijetojĂ«?
Ajo qĂ« Vladimir Putin kishte thĂ«nĂ« tĂ« mĂ«rkurĂ«n nĂ« Kremlin ndaj tĂ« dĂ«rguarit amerikan Steve Ăitkoff, deri mbrĂ«mĂ«, pĂ«r ta thĂ«nĂ« me fjalĂ«t e Moskovskij Komsomolets, âishte e mbuluar me mister.
Tani zbulohet se Putin i ka paraqitur Donald Trump-it ânjĂ« propozim radikal pĂ«r armĂ«pushim nĂ« UkrainĂ«â qĂ« do tĂ« parashikonte âlĂ«shime tĂ« rĂ«ndĂ«sishme territoriale nga Kievi dhe njĂ« angazhim pĂ«r njohje globale tĂ« pretendimeve tĂ« tij nĂ« kĂ«mbim tĂ« ndĂ«rprerjes sĂ« luftimeveâ. NjĂ« propozim mjaft joshĂ«s sa pĂ«r ta bindur Trump-in tĂ« takohej me Putinin qĂ« javĂ«n e ardhshme, por pĂ«r tĂ« cilin zyrtarĂ«t europianĂ« dhe ukrainas tĂ« informuar me telefon kanĂ« âdyshime seriozeâ.
Sipas njĂ« rindĂ«rtimi tĂ« Wall Street Journal, Putini do tĂ« pranonte armĂ«pushimin total nĂ«se do tâi njihej sovraniteti mbi gadishullin e KrimesĂ« tĂ« aneksuar qĂ« nĂ« mars 2014 dhe mbi Donbasin, domethĂ«nĂ« rajonet lindore tĂ« Donetskut dhe Luhanskut qĂ« i pretendon qĂ« nga shtatori 2022.
Ushtria ukrainase do tĂ« duhej pra tĂ« tĂ«rhiqej nga fortesat qĂ« ende kontrollon nĂ« rajonin e Donetskut dhe, nĂ« kĂ«mbim, Putini do tĂ« ishte i gatshĂ«m tĂ« ngrinte ânĂ« ngrirjeâ vijĂ«n e frontit nĂ« rajonet jugore tĂ« Zaporizhias dhe Khersonit, tĂ« cilat gjithashtu u aneksuan zyrtarisht nĂ« 2022. Do tĂ« pĂ«rfundonte kĂ«shtu ajo qĂ« Ăitkoff u ka pĂ«rshkruar bashkĂ«biseduesve europianĂ« dhe ukrainas si âfaza e parĂ«â e parashikuar nga propozimi i Putinit. â
Pas kĂ«saj â shkruan Wall Street Journal â do tĂ« ndiqej njĂ« fazĂ« e dytĂ« nĂ« tĂ« cilĂ«n Putini dhe Trump do tĂ« binin dakord pĂ«r njĂ« plan paqeje pĂ«rfundimtar qĂ« do tĂ« negociohej mĂ« pas me presidentin ukrainas Volodymyr Zelenskyâ. Putini do tĂ« vendoste nĂ« tryezĂ« angazhimin, tĂ« sanksionuar me ligj, pĂ«r tĂ« mos sulmuar UkrainĂ«n apo EuropĂ«n.
Europa, megjithatĂ«, dyshon pĂ«r mirĂ«besimin e Putinit. Me gjasĂ« me tĂ« drejtĂ«. Sipas njĂ« burimi tĂ« Kremlinit tĂ« cituar nga media e pavarur ruse Viorstka, pĂ«rveç gadishullit tĂ« KrimesĂ«, Rusia nuk mund tĂ« heqĂ« dorĂ« nga asnjĂ« prej katĂ«r rajoneve tĂ« Luhanskut, Donetskut, Khersonit dhe Zaporizhias qĂ« prej vitit 2022 i konsideron âterritoret e saj tĂ« rejaâ.
Aneksimi i tyre Ă«shtĂ« sanksionuar nga Kushtetuta dhe heqja dorĂ« nga pretendimi pĂ«r tĂ« gjithĂ« territorin e tyre apo edhe vetĂ«m pĂ«r njĂ« pjesĂ«, sipas burimit, do tĂ« ishte e barabartĂ« me tĂ« thĂ«nĂ« se âFederata Ruse vetĂ« po ia kthenâ atĂ« qĂ« e quan âregjimi nazist i BanderĂ«sâ. NjĂ« kompromis i zbatueshĂ«m, siç kishin paralajmĂ«ruar qĂ« muaj mĂ« parĂ« burime ruse pĂ«r Repubblica, do tĂ« ishte njĂ« shkĂ«mbim territoresh.
MegjithatĂ«, Kushtetuta ukrainase ia ndalon Zelenskyt tĂ« autorizojĂ« ndryshime territoriale. Rreziku, pra, Ă«shtĂ« qĂ« propozimi i Putinit tĂ« ketĂ« tĂ« njĂ«jtin fat si plani amerikan i paqes qĂ« Ăitkoff diskutoi nĂ« MoskĂ« mĂ« 11 prill dhe mĂ« pas e paraqiti nĂ« Paris mĂ« 17 prill, por qĂ« mĂ« pas u hodh poshtĂ« nga Kievi dhe aleatĂ«t e tij. Refuzimi i planit, siç ka deklaruar njĂ« burim ukrainas pĂ«r Ăall Street Journal, megjithatĂ« âmund tâi shĂ«rbejĂ« Putinit, sepse Trump mund ta fajĂ«sojĂ« Kievin pĂ«r vazhdimin e luftimeve. PĂ«r mĂ« tepĂ«r, nĂ« atĂ« rast, Shtetet e Bashkuara mund tĂ« ndalonin mbĂ«shtetjen ushtarake pĂ«r UkrainĂ«n dhe tĂ« tĂ«rhiqeshin nga procesi diplomatik./La Repubblica/
Gazeta Si â Eyal Zamir Ă«shtĂ« njĂ« tip i ashpĂ«r. Ishte ai qĂ« planifikoi pushtimin e GazĂ«s. Dhe me shumĂ« gjasa u ngrit nĂ« detyrĂ« si Shef i Shtabit tĂ« IDF-sĂ« katĂ«r muaj mĂ« parĂ«, pikĂ«risht sepse kishte shkruar nĂ« letĂ«r planet qĂ« i pĂ«lqenin mĂ« shumĂ« kryeministrit Benjamin Netanjahu: tĂ« pushtonte GazĂ«n dhe tĂ« merrte kontrollin e asaj qĂ« kishte mbetur nga jeta civile nĂ« Rrip nga Hamasi.
NĂ« thelb, ajo qĂ« amerikanĂ«t u pĂ«rpoqĂ«n tĂ« bĂ«nin nĂ« Vietnam. AtĂ«herĂ«, metafora ishte tĂ« âprisnin ujinâ rreth rezistencĂ«s sĂ« Viet Kongut, domethĂ«nĂ« tĂ« ndanin guerilasit nga popullsia civile, tĂ« ndĂ«rprisnin mbĂ«shtetjen pĂ«r luftĂ«n e armatosur.
Nuk shkoi shumĂ« mirĂ« dhe midis thashethemeve tĂ« ndryshme qĂ« qarkullonin nĂ« Jeruzalem njĂ« ditĂ« mĂ« parĂ«, kishte edhe njĂ«, qĂ« Shefi i Shtabit, Zamir, i pĂ«rmendi Netanjahut njĂ« ârrezik Vietnamezâ. Ai u tha ndihmĂ«sve tĂ« tij, se âtĂ« hysh nĂ« Gaza Ă«shtĂ« si tĂ« biesh nĂ« njĂ« vrimĂ« tĂ« zezĂ«â.
Gjenerali është i shqetësuar për jetën e pengjeve, edhe si teknikë, për lodhjen e trupave dhe konsumimin e pajisjeve të tyre.
Pushtimi i Gazës do të thotë mobilizimi i 40,000 deri në 60,000 izraelitëve. Ushtarët profesionistë dhe të rekrutuar nuk janë të mjaftueshëm; rezervistët duhet të thirren përsëri.
Izraeli nuk ka qenë kurrë në luftë për kaq gjatë në historinë e tij. Shumë rezervistë në mandatin e tyre të katërt ose të pestë po kërkojnë ndonjë justifikim për ta shmangur atë.
âKultura e mospajtimit Ă«shtĂ« njĂ« pjesĂ« integrale e historisĂ« sĂ« popullit izraelit dhe pĂ«rfaqĂ«son njĂ« element themelor nĂ« kulturĂ«n organizative tĂ« IDF-sĂ«â, â tha gjenerali dje.
Ishte hera e parë që ai fliste publikisht pas ditësh në të cilat gazetat ishin plot me mosmarrëveshjet e tij me udhëheqjen politike.
Djali i kryeministrit, Yair Netanjahu, shkoi aq larg sa denoncoi rrezikun e njĂ« âgrushti shteti ushtarakâ duke pasur parasysh ngurrimin e oficerĂ«ve pĂ«r tĂ« shkuar bashkĂ« me tĂ« atin.
âNe do tĂ« vazhdojmĂ« tĂ« shprehim qĂ«ndrimin tonĂ« pa frikĂ«, objektivisht, nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« pavarur dhe profesionalisht. Nuk shqetĂ«sohemi pĂ«r teoritĂ«, por pĂ«r jetĂ«t njerĂ«zore dhe mbrojtjen e shtetit. VetĂ«m mirĂ«qenia dhe siguria e tij janĂ« para syve tanĂ«â.
Zamiri ishte pa komplekse nĂ« forumin e djeshĂ«m tĂ« Shtabit tĂ« PĂ«rgjithshĂ«m. AsnjĂ« polemikĂ«, por as asnjĂ« poshtĂ«rim: âUnĂ« jam kĂ«tu pĂ«r tâi shĂ«rbyer vendit tim si ushtarâ. PikĂ«.
Thelbi i debatit të brendshëm në udhëheqjen e shtetit hebraik mbetet. Shumë profesionistë të sigurisë (ish-gjeneralë, ish-agjentë sekretë), të liruar në pension, nga detyrimi i bindjes, kanë folur kundër një pushtimi total.
Dhe e bënë këtë publikisht, duke hapur një përçarje delikate. A është më mirë të negociohet me Hamasin dhe të shpëtohen pengjet?
Apo tĂ« zhduket grupi terrorist edhe me koston e jetĂ«s sĂ« tyre? Vija e kuqe e Hamasit nĂ« negociata duket se ka qenĂ« fundi i luftĂ«s dhe tĂ«rheqja e Izraelit. NjĂ« kusht i papranueshĂ«m pĂ«r Netanjahun, i cili qĂ« nga fillimi ka folur pĂ«r âshkatĂ«rriminâ e grupit terrorist.
Qarqet strategjike izraelite e konsiderojnĂ« gjithashtu konceptin arab tĂ« âsumudâ, qĂ«ndrueshmĂ«risĂ«, tĂ« ngritur midis palestinezĂ«ve, nĂ« njĂ« virtyt pothuajse fetar.
NĂ«se Hamasi do tĂ« mbijetonte, madje edhe nĂ« njĂ« GazĂ« tĂ« shkatĂ«rruar, kjo do tĂ« vĂ«rtetonte âsumudâ-in e tij dhe prestigji i tij, nĂ« mĂ«nyrĂ« paradoksale, do tĂ« rritej.
Pas mĂ« shumĂ« se 60,000 vdekjeve dhe kaq shumĂ« shkatĂ«rrimeve, uji pĂ«rreth Hamasit do tĂ« ishte mĂ« i lartĂ« pĂ«r tâu kapĂ«rcyer. Basti i Izraelit Ă«shtĂ« qĂ« duke shkatĂ«rruar Hamasin, tĂ« mos lindĂ« mĂ« asnjĂ« grup ushtarak nĂ« atĂ« zonĂ«.
Gazeta Si â Ish-presidenti dhe kryeministri rus, Dmitry Medvedev ka pasur sukses nĂ« javĂ«t e fundit nĂ« diçka qĂ« Ă«shtĂ« pĂ«rpjekur tĂ« bĂ«jĂ« qĂ« nga pushtimi i UkrainĂ«s: tĂ« joshĂ« njĂ« udhĂ«heqĂ«s perĂ«ndimor me provokimet e tij nĂ« mediat sociale.
Medvedev, sĂ« pari nĂ« qershor dhe mĂ« pas nĂ« fund tĂ« korrikut, pĂ«rdori platformĂ«n e mediave sociale âXâ pĂ«r tĂ« sulmuar drejtpĂ«rdrejt presidentin e SHBA-ve, Donald Trump, i cili u pĂ«rgjigj nĂ« tĂ« dyja rastet.
NĂ« shkĂ«mbimin e fundit, Medvedev iu referua drejtpĂ«rdrejt mundĂ«sisĂ« qĂ« Rusia tâu pĂ«rgjigjet kĂ«rcĂ«nimeve tĂ« Trump me njĂ« armĂ« bĂ«rthamore, pikĂ« nĂ« tĂ« cilĂ«n Trump njoftoi se kishte urdhĂ«ruar zhvendosjen e dy nĂ«ndetĂ«seve bĂ«rthamore amerikane nĂ« pĂ«rgjigje tĂ« âdeklaratave tĂ« çmendura dhe nxitĂ«seâ tĂ« ish-presidentit rus.
Për Medvedevin, ky provokim i suksesshëm është një sukses i madh: ai ka kohë që provokon udhëheqësit perëndimorë në mediat sociale, por kjo është hera e parë që dikush i ka dhënë besim.
Gjithashtu duket se kërcënimet dhe deklaratat e tij po luajnë një rol të rëndësishëm në komunikimin midis Rusisë dhe Shteteve të Bashkuara.
Dmitry Medvedev është nënkryetar i Këshillit të Sigurisë Ruse, një organ që këshillon presidentin Putin për çështje që lidhen me luftën në Ukrainë, ndër të tjera.
Medvedev dhe Steve Jobs në Silicon Valley në qershor 2010
Midis viteve 2008 dhe 2012, ai shërbeu si president i Rusisë, në atë që ishte në fakt një rotacion i planifikuar: në vitin 2008, Putin tejkaloi limitin prej dy mandatesh të vendosur nga ligji rus dhe nuk ishte i kualifikuar për rizgjedhje, kështu që ai emëroi Medvedevin, i cili shërbeu vetëm një mandat dhe më pas dha dorëheqjen në favor të Putinit (i cili më vonë ndryshoi ligjin për të shmangur telashet e mëtejshme).
GjatĂ« kohĂ«s sĂ« tij si president, Medvedev e paraqiti veten si njĂ« liberal i afĂ«rt me PerĂ«ndimin. Ai zhvilloi njĂ« marrĂ«dhĂ«nie shumĂ« tĂ« pĂ«rzemĂ«rt me presidentin e SHBA-ve, Barack Obama, bĂ«ri njĂ« âselfieâ me shefin e atĂ«hershĂ«m tĂ« Apple, Steve Jobs dhe mbajti disa intervista me median ndĂ«rkombĂ«tare.
Në fund të mandatit të tij në vitin 2012, Medvedev ishte i preferuari i të gjithë liberalëve rusë, të cilët shpresonin për një moment se ai do të kandidonte përsëri për të sfiduar Putinin. Medvedev, megjithatë, u tërhoq dhe pranoi rolin e vogël të kryeministrit, të cilin e mbajti deri në vitin 2020.
Imazhi i Medvedevit si liberal dhe i moderuar zgjati deri në shkurt të vitit 2022, kur filloi pushtimi në shkallë të plotë i Ukrainës.
Ish-presidenti u transformua nĂ« njĂ« nacionalist tĂ« dhunshĂ«m, duke pĂ«rdorur rrjetin âXâ pĂ«r tĂ« sulmuar sistematikisht UkrainĂ«n, Shtetet e Bashkuara dhe vendet evropiane.
Medvedev dhe Vladimir Putin në shkurt 2017
Gjatë këtyre viteve të luftës, Medvedevi ka shprehur vazhdimisht qëndrimet më ekstreme dhe luftënxitëse, dhe ka kërcënuar vazhdimisht të përdorë armë bërthamore kundër Evropës.
Ai nuk ka fuqinë për të përdorur armë bërthamore ruse dhe tani konsiderohet një figurë dytësore në hierarkinë politike.
Por ai është ende një ish-president dhe deklaratat e tij kanë pasur ndikim në disa raste. Gazetat evropiane shpesh kanë nxjerrë në pah kërcënimet e tij dhe kanë ndihmuar në mbjelljen e frikës nga hakmarrja e mundshme bërthamore ruse kundër vendeve që janë ekspozuar shumë për të ndihmuar rezistencën ukrainase.
Medvedev ka pĂ«rdorur shpesh edhe taktika fyese: ai e ka quajtur vazhdimisht kancelarin gjerman Friedrich Merz ânazistâ, e ka quajtur presidentin francez Emmanuel Macron, âMikronâ dhe presidentin ukrainas Volodymyr Zelensky ânarkomanâ.
Muajin e kaluar, ai tha se Sekretari i PĂ«rgjithshĂ«m i NATO-s, Mark Rutte âkishte shumĂ« kĂ«rpudha halucinogjeneâ dhe se duhet tĂ« mĂ«sonte rusisht, sepse âmund tâi vinte nĂ« ndihmĂ« kur tĂ« ishte nĂ« njĂ« kamp burgu nĂ« Siberiâ.
UdhĂ«heqĂ«sit perĂ«ndimorĂ« tĂ« fyer nuk kishin reaguar kurrĂ« ndaj provokimeve, deri te Trump. Pati njĂ« pĂ«rplasje tĂ« vogĂ«l fillestare midis tĂ« dyve nĂ« qershor (Medvedev kishte thĂ«nĂ« se pasi tĂ« sulmonte Iranin, Trump mund ta harronte Ămimin Nobel pĂ«r Paqen), e ndjekur nga njĂ« grindje e madhe nĂ« fund tĂ« korrikut, pĂ«r nĂ«ndetĂ«set bĂ«rthamore.
Megjithatë, përgjigjja e Trump nuk është vetëm për shkak të temperamentit të presidentit amerikan, por edhe për mënyrën se si po zhvillohen komunikimet midis Shteteve të Bashkuara dhe Rusisë.
Ish-presidenti rus, Dmitry Medvedev
Pas një periudhe fillestare afërsie në fillim të mandatit të tij, Trump është bërë gjithnjë e më intolerant ndaj Putinit në javët e fundit, i cili ka penguar sistematikisht të gjitha përpjekjet e tij për të siguruar një armëpushim në Ukrainë.
Trump ka shprehur zhgĂ«njimin e tij me Putinin nĂ« mĂ« shumĂ« se njĂ« rast. NĂ« mediat sociale, ai shkroi, duke iu referuar luftĂ«s nĂ« UkrainĂ«, âVladimir, NDALO!â dhe e bĂ«ri tĂ« qartĂ« se beson qĂ« Putini, me taktikat e tij tĂ« vonesĂ«s, po e tall atĂ«.
Në të njëjtën kohë, megjithatë, Trump hezitoi të sulmonte drejtpërdrejt presidentin rus, i cili së shpejti mund të rikthehet në një partner negociues: për më tepër, të dy pritet të takohen në ditët në vijim.
Dhe këtu Medvedevi erdhi në ndihmë. Duke iu përgjigjur kërcënimeve të tij nacionaliste, Trump arriti të ishte i ashpër ndaj Rusisë, madje deri në atë pikë sa njoftoi zhvendosjen e disa nëndetëseve bërthamore: një veprim me pak pasoja praktike, por simbolikisht i rëndësishëm. Por ai arriti ta bënte këtë pa pasur nevojë ta sulmonte drejtpërdrejt Putinin.
NĂ« njĂ« farĂ« mĂ«nyre, Medvedevi veproi si njĂ« âshkop rrufejeâ pĂ«r pĂ«rkeqĂ«simin e fundit tĂ« marrĂ«dhĂ«nieve midis Shteteve tĂ« Bashkuara dhe RusisĂ«, duke shmangur njĂ« pĂ«rplasje tĂ« drejtpĂ«rdrejtĂ« midis dy udhĂ«heqĂ«sve.
Ky Ă«shtĂ« njĂ« rol qĂ« Putini ia ka besuar prej kohĂ«sh: Ihor Romanenko, njĂ« oficer ushtarak ukrainas, i tha rrjetit âAl Jazeeraâ se mosmarrĂ«veshja e vazhdueshme SHBA-Rusi Ă«shtĂ« ânjĂ« spektakĂ«l mediatikâ dhe se Putini e ka paraqitur Medvedevin si âpolicin e keqâ.
NĂ« tĂ« njĂ«jtĂ«n kohĂ«, megjithatĂ«, nuk duhet tĂ« supozohet se kjo strategji komunikimi ishte planifikuar me kujdes: Medvedevi ka kohĂ« qĂ« ka marrĂ« rolin e provokatorit dhe âpolicit tĂ« keqâ, dhe nĂ« rastin e pĂ«rplasjes me Trumpin, ai ishte mĂ« efektiv sesa nĂ« raste tĂ« tjera.
Gazeta Si â Planet pĂ«r pushtimin e Rripit tĂ« GazĂ«s janĂ« sekrete. Deklaratat janĂ« njĂ« gjĂ«, objektivat aktuale janĂ« njĂ« tjetĂ«r.
Madje ka disa që ende shpresojnë se vala në rritje e tankeve, avionëve luftarakë, dronëve dhe automjeteve të blinduara do ta bindë Hamasin të lirojë pengjet dhe të shpërbëhet.
Të tjerë, megjithatë, besojnë se pushtimi është hapi i parë drejt aneksimit, me gjithçka që vjen pas tij: qytete/kampe përqendrimi humanitare, emigrim/deportim vullnetar dhe, së fundmi, por jo më pak e rëndësishme, lindja e Rivierës Trump, pra zgjerimi i Izraelit.
Nga rrjedhjet e mbledhura nga media lokale dhe analizat nga Instituti Izraelit për Studime të Sigurisë Kombëtare, mund të hipotetizojmë se pushtimi do të ndodhë në faza: së pari pushtimi i Veriut, pastaj zgjerimi në Jug.
Operacioni duhet të përfshijë afërsisht pesë divizione, me një minimum prej 50,000 ushtarësh, dhe të zgjasë pesë muaj me një kosto prej 18 milionë eurosh në ditë.
Synimet e deklaruara janë gjithmonë të njëjta: të lirohen pengjet, të shkatërrohet Hamasi, të sigurohet që Gaza të mos përfaqësojë më një kërcënim për shtetin hebre.
Shkatërrimi
Krahu ushtarak i Hamasit ende mban dy Brigada, GazĂ«n dhe Khan Younis, me afĂ«rsisht 15,000 luftĂ«tarĂ«. RekrutĂ«t e rinj janĂ« âmish pĂ«r topâ, shumĂ« tĂ« rinj dhe tĂ« trajnuar dobĂ«t, por ende tĂ« aftĂ« pĂ«r tĂ« kryer luftĂ« guerile.
Duke mos pasur furnizime të jashtme, lëvizja e rezistencës ka mësuar të riciklojë municionet e pashpërthyera izraelite, duke i shndërruar ato në kurthe minash të afta të çaktivizojnë edhe tanket Merkava.
Hamasi ende kontrollon jetën e afërsisht gjysmës së banorëve të Gazës: miliona njerëzve që jetojnë midis rrënojave të Gaza Sitit, në perëndim të Khan Younis, në kampet qendrore të refugjatëve dhe në zonën al-Mawasi. Ai ndëshkon plaçkitësit e karvaneve humanitare dhe ekzekuton bashkëpunëtorët e dyshuar.
Më në jug, Hamasi është i dobët. Vendimi i Izraelit për të armatosur milicitë rivale ka funksionuar. Më e rëndësishmja udhëhiqet nga beduini tridhjetë e një vjeçar Abu Shabab, i cili më 7 tetor ishte në një burg të Hamasit për trafik droge.
Ish-zëvendëskryeministri izraelit, Liberman e akuzon atë se është i afërt me Shtetin Islamik, por kjo nuk i ka ndaluar milicitë e tij të kontrollojnë qytetin e Rafah, i cili ndodhet nën korridorin Morag.
Nuk Ă«shtĂ« rastĂ«si qĂ« tre nga katĂ«r qendrat e shpĂ«rndarjes tĂ« drejtuara nga Fondacioni Humanitar i GazĂ«s, i cili zĂ«vendĂ«soi OKB-nĂ« nĂ« menaxhimin e ndihmĂ«s, janĂ« nĂ« zonĂ«n e kontrolluar nga Abu Shabab. Kjo Ă«shtĂ« njĂ« mĂ«nyrĂ« pĂ«r tĂ« shpĂ«rblyer âqeverinĂ«â e tij.
Beteja
Taktikat për të pushtuar 15 përqind të Rripit që është ende jashtë kontrollit të Forcave Mbrojtëse Izraelite (IDF) do të ngjajnë me ato që tashmë i kanë lejuar ata të pushtojnë 85 përqind.
Ushtria do tâi ndajĂ« zonat nĂ« sektorĂ«, pastaj do tĂ« urdhĂ«rojĂ« evakuimin e civilĂ«ve dhe do tâi detyrojĂ« ata tĂ« kalojnĂ« para kamerave dhe pushkĂ«ve nĂ« mĂ«nyrĂ« qĂ« askush tĂ« mos fshehĂ« armĂ« ose pengje.
Pastaj forcat ajrore dhe artileria do të shkatërrojnë pozicionet e mundshme të rezistencës. Dronët do të jenë të parët që do të hyjnë në rrënoja.
Buldozerët dhe automjetet e blinduara rezistente ndaj minave do të hapin rrugën për tanket. Së fundmi, këmbësoria do të kontrollojë zonën.
Sipas disa vlerësimeve, Hamasi ende ka tunele në të cilat mund të fshihet dhe nga të cilat mund të nisë sulme. Vlerësimi i viktimave të ushtarëve izraelitë është sekret.
Pushtimi
Prania ushtarake izraelite në Rrip është planifikuar për pesë vjet, koha e nevojshme për të përgatitur një qeveri alternative ndaj Hamasit.
Kjo mund të përfshijë Autoritetin Kombëtar Palestinez ose ndonjë shtet arab. Divizionet e kërkuara izraelite do të reduktoheshin në dy dhe kostoja në 80 milionë euro në muaj, pa konsumimin dhe përplasjet.
PalestinezĂ«t e evakuuar/deportuar nga zonat e luftimeve duhet tĂ« zhvendosen nĂ« zona ku Izraeli, si fuqia pushtuese (tani zyrtarisht), kĂ«rkohet (Neni 55 i KonventĂ«s sĂ« GjenevĂ«s) tĂ« ofrojĂ« kushte âjo mĂ« tĂ« kĂ«qijaâ se ato tĂ« ofruara mĂ« parĂ«.
NĂ«se 6 tetori 2023 do tĂ« konsiderohej pika zero, kjo do tĂ« ishte shumĂ« e vĂ«shtirĂ« pĂ«r tâu arritur. Ka mĂ« shumĂ« tĂ« ngjarĂ« qĂ« Izraeli tĂ« argumentojĂ« se detyrimet e tij lidhen me situatĂ«n qĂ« nga 8 gushti 2025.
Prandaj, nuk ka shkolla, rrugë, shtëpi apo spitale, por vetëm ujë, ushqim, ilaçe dhe ndoshta, një tendë. SHBA-të janë të gatshme të ndihmojnë duke rritur qendrat e shpërndarjes së Fondacionit të Gazës në 20.
Pasojat
Kur dhe nĂ«se shteti hebre do tĂ« largohej, çfarĂ« do tĂ« mbetej nga Gaza? Hipoteza mĂ« e pranuar Ă«shtĂ« se do tĂ« bĂ«hen pĂ«rpjekje pĂ«r tĂ« krijuar njĂ« âBreg tĂ« vogĂ«l PerĂ«ndimorâ, ose siç njihet ndryshe Cisjordani.
PalestinezĂ«t janĂ« tĂ« kufizuar nĂ« zona tĂ« mbyllura nga porta, çelĂ«sat e tĂ« cilave mbahen nga IDF. ĂshtĂ« ushtria izraelite ajo qĂ« vendos nĂ«se njĂ« banor i Bregut PerĂ«ndimor mund tĂ« largohet nga fshati i tij apo jo.
PĂ«r mĂ« tepĂ«r, Rripi i GazĂ«s mund tĂ« ndahet nĂ« âqytet-shteteâ me 500,000 banorĂ«, secili me âqeveriâ tĂ« pavarura.
Kjo do tĂ« zvogĂ«lonte rrezikun e shfaqjes sĂ« njĂ« Hamasi 2.0 nĂ« tĂ« gjithĂ« Rripin. Nga kjo perspektivĂ«, ideja e Trump pĂ«r tĂ« inkurajuar âemigrimin vullnetarâ nĂ« vende tĂ« largĂ«ta, tĂ« paguara nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« mjaftueshme, mund tĂ« jetĂ« e dobishme nĂ« zbrazjen graduale tĂ« Gazave tĂ« ndryshme tĂ« vogla.
Gazeta Si â ĂfarĂ« do tĂ« ndodhte nĂ«se raketa tĂ« armatosura me armĂ« bĂ«rthamore do tĂ« lĂ«shoheshin kundĂ«r Shteteve tĂ« Bashkuara tĂ« AmerikĂ«s?
Skenari, i detajuar minutĂ« pas minute nĂ« njĂ« artikull interaktiv tronditĂ«s nga âWashington Postâ, Ă«shtĂ« thjesht apokaliptik.
Edhe pse Ministria e Mbrojtjes e SHBA-ve pretendon se është e aftë për një kundërsulm, afati kohor do të ishte i pamjaftueshëm për të parandaluar që kokat bërthamore të arrijnë në tokën amerikane.
Përgjigja e SHBA-ve ndaj një sulmi mbetet sekret, por me ndihmën e dëshmitarëve dhe dokumenteve të deklasifikuara, gazeta amerikane ka rindërtuar çdo hap dhe ajo që del është rrëqethëse.
Vetëm 45 minuta pas lëshimit të raketës nga armiku, qindra mijëra njerëz në Shtetet e Bashkuara do të vdisnin menjëherë.
Miliona amerikanë të tjerë do të humbisnin jetën nga rrezatimi. Dhe brenda një ore nga reagimi i SHBA-ve, miliona njerëz të tjerë në vendin armik do të vdisnin.
ShumĂ« zona tĂ« TokĂ«s do tĂ« rrezikonin tĂ« bĂ«heshin tĂ« pabanueshme pĂ«r dekada, ashtu siç ndodhi nĂ« Ăernobil, UkrainĂ«.
Ky nuk është një film, por një rindërtim besnik i asaj që do të ndodhte nëse do të shpërthente një luftë bërthamore.
Bashkimi Evropian i ka kushtuar rëndësi gjithnjë e më shumë përgatitjes së qytetarëve për emergjenca të mundshme, përfshirë sulmet bërthamore.
Grup ushtarësh ose spiunësh në një dhomë të errët me monitorë të mëdhenj dhe teknologji të përparuar të komunikimit satelitor duke lëshuar një raketë
Minuta 0: nisja
Në anën tjetër të globit, një vend armik (Rusia ose Kina, ndoshta Koreja e Veriut; Irani nuk përmendet në artikull), lëshon një breshëri raketash balistike ndërkontinentale (ICBM) të armatosura me armë bërthamore kundër Shteteve të Bashkuara.
Pothuajse menjëherë, satelitët amerikanë të operuar nga Forca Hapësinore e SHBA-ve përdorin sensorë infra të kuq për të zbuluar retë gjigante të gazit dhe flakës të lëshuara nga djegia e raketës.
1 minutë pas nisjes
Një minutë pasi lëshohen raketat, sistemet tokësore transmetojnë të dhënat e zbuluara nga satelitët te të gjitha agjencitë e përfshira në sigurinë amerikane: NORAD (Komanda Hapësinore e Amerikës së Veriut), STRATCOM (Komanda Strategjike e SHBA-ve) dhe NMCC (Qendra Kombëtare e Komandës Ushtarake), e vendosur në Pentagon.
Dispeçer ushtarak i ndihmuar nga një koleg me tablet për të marrë informacion nga analistët e inteligjencës ushtarake. Eksperti i korpusit të inteligjencës ushtarake duke diskutuar me kolegun në postin e komandës, dhoma A
3-4 minuta pas nisjes: sistemi i paralajmërimi
Komandanti i STRATCOM, i vendosur në Bazën Ajrore Offutt në Omaha, Nebraska, informohet për atë që po ndodh.
E njëjta gjë bëhet edhe nga ekipi NORAD, një organizatë e përbashkët paralajmëruese hapësinore SHBA-Kanada.
Bazuar nĂ« tĂ« dhĂ«nat e disponueshme, tĂ« dy grupet japin njĂ« vlerĂ«sim fillestar tĂ« besueshmĂ«risĂ« sĂ« alarmit (asnjĂ«, mesatare ose e lartĂ«). âWPâ supozon, duke pasur parasysh numrin e shtĂ«llungave, njĂ« nivel mesatar besueshmĂ«rie se njĂ« sulm me raketa bĂ«rthamore Ă«shtĂ« i afĂ«rt nĂ« SHBA. NĂ« kĂ«tĂ« fazĂ«, nuk Ă«shtĂ« ende e mundur tĂ« vlerĂ«sohen objektivat.
Një ushtar amerikan mban në duar çantat bërthamore
5 minuta pas nisjes: paralajmërimi për presidentin
Vetëm pesë minuta pas lëshimit, është koha për të njoftuar Presidentin e Shteteve të Bashkuara. Telefonuesi është komandanti i STRATCOM. Linja e sigurt telefonike bie edhe pse presidenti po fluturon në bordin e Air Force One.
NdihmĂ«si ushtarak e ul presidentin nĂ« krye tĂ« njĂ« tavoline tĂ« gjatĂ« nĂ« dhomĂ«n e operacioneve tĂ« aeroplanit dhe hap âtopin bĂ«rthamor tĂ« futbollitâ, ose mĂ« saktĂ«, çantĂ«n e emergjencĂ«s sĂ« presidentit, çantĂ«n e zezĂ« qĂ« pĂ«rmban dokumentet e nevojshme pĂ«r tĂ« urdhĂ«ruar njĂ« lĂ«shim bĂ«rthamor nĂ« pĂ«rgjigje tĂ« sulmit, pĂ«rfshirĂ« librin e famshĂ«m tĂ« zi me 75 faqe qĂ« pĂ«rmban opsionet e mundshme (tĂ« shkruara me tĂ« kuqe).
Ndërkohë, një video-konferencë emergjente fillon me komandantin e STRATCOM, i cili fillon të informojë presidentin për kërcënimin e afërt.
Nëse është i arritshëm, Sekretari i Mbrojtjes dhe Kryetari i Shtabit të Përbashkët të Ushtrisë Amerikane gjithashtu bashkohen në video-thirrje.
Opsionet e kundërpërgjigjes amerikane
10 minuta pas nisjes: kërcënimi është konfirmuar
Dhjetë minuta pas lëshimit fillestar, radarët tokësorë zbulojnë raketat balistike ndërkontinentale që vijnë. Sistemi i integruar i paralajmërimit taktik dhe vlerësimit të sulmit punon për të ofruar vlerësimin më të besueshëm të mundshëm.
Konfirmimi mbërrin: raketat bërthamore do të godasin tokën amerikane brenda 12 deri në 15 minuta. Të dhënat përditësohen vazhdimisht, por ende nuk është e mundur të përcaktohet vendi i saktë i impaktit.
Presidenti duhet të marrë një vendim
Ky është momenti kur presidenti duhet të marrë një vendim pas konsultimit me këshilltarët e tij. Kuptohet, këto janë momente kaotike. Presidenti informohet se duke goditur selinë e armikut, ku ndodhen raketa të tjera bërthamore, do të ishte e mundur të parandaloheshin sulme të mëtejshme.
Pjesëmarrësit mund të rekomandojnë veprime të ndryshme dhe shumë zëra përputhen. Por presidenti duhet të vendosë dhe i kërkohet nga Sekretari i Mbrojtjes ta bëjë këtë brenda dy minutash, përndryshe ai rrezikon të humbasë dritaren e nevojshme të mundësisë për të reaguar.
Ekspertët spekulojnë se raketat bërthamore të armikut po synojnë tre depot e raketave balistike ndërkontinentale të vendosura në perëndim të Shtetet e Bashkuara të Amerikës për të parandaluar një sulm masiv hakmarrës. Raketa të tjera ka të ngjarë të godasin Uashingtonin, ku ndodhen qendra të rëndësishme komanduese.
Koka e raketĂ«s bĂ«rthamore âTitanâ
17-18 minuta pas lëshimit: SHBA kundërpërgjigjet
Përafërsisht 17-18 minuta pas lëshimit të raketës, presidenti merr një vendim: ai mund të urdhërojë një sulm edhe pse të gjithë këshilltarët e tij e kundërshtojnë.
Presidenti ia komunikon vendimin e tij NMCC-sĂ« sĂ« Pentagonit nĂ«pĂ«rmjet telefonit brenda âçantĂ«s bĂ«rthamoreâ: lĂ«shohen 300 raketa balistike ndĂ«rkontinentale, bombardues dhe pĂ«rgatitet nĂ«ndetĂ«se pĂ«r lĂ«shimin e raketave.
Pentagoni i kĂ«rkon presidentit tĂ« konfirmojĂ« identitetin e tij: ai e bĂ«n kĂ«tĂ« duke marrĂ« nga xhepi njĂ« lloj karte biznesi plastike, âbiskotĂ«n bĂ«rthamoreâ, tĂ« gdhendur me kode identifikimi qĂ« i lexon nĂ« telefon. NjĂ« minutĂ« pasi urdhri tĂ« transmetohet, NMCC-ja e Pentagonit dĂ«rgon njĂ« alarm te ekipet e pĂ«rzgjedhura.
Raketat balistike ndërkontinentale përgatiten: siloset që i përmbajnë ato hapen dhe raketat lëshohen drejt armikut 20 minuta pas sulmit.
Një foto 3D e shpërthimit të një bombe të madhe bërthamore me pamje filmike
30 minuta pas lëshimit: raketat armike arrijnë në SHBA
Pak minuta pas përgjigjes amerikane, një breshëri raketash goditi zonat në Shtetet e Bashkuara ku ndodhen siloset nëntokësore të raketave.
Ato tani jnë bosh, por një numër i pallogaritur qytetarësh të Dakotës së Veriut, Montanës, Wyomingut, Kolorados dhe Nebraskës u vranë menjëherë.
U godit edhe Uashingtoni D.C., ku ndodhen Shtëpia e Bardhë, Pentagoni dhe objektiva të tjera me rrezik të lartë.
Shkatërrim i detajuar i një qyteti fiktiv me zjarre, shpërthime ndërtesash, gropa uji, ndarje terrenesh, dalje treni nga shinat. Koncepti i luftës, fatkeqësive natyrore, ditës së gjykimit, zjarrit, aksidentit bërthamor, terrorizmit ose rënies së meteoritëve
Pas shpërthimit, një top zjarri më i nxehtë se sipërfaqja e diellit do të shpërbënte ndërtesa betoni, njerëz, kafshë, pemë dhe makina brenda disa qindra metrash nga vendi i shpërthimit.
Nxehtësia dhe drita nga shpërthimi mund të ndezin zjarre dhe të shkaktojnë djegie të shkallës së tretë tek njerëzit brenda tre kilometrave.
Vala e fuqishme e goditjes do të shkaktonte dëme të rënda mbi një kilometër e gjysmë larg. Dritaret në ndërtesat brenda një rrezeje prej 10 kilometrash nga shpërthimi do të thyheshin.
Mbi gjysmë milioni njerëz do të vdisnin menjëherë. Erërat dhe zjarret me forcë uragani do të shkaktonin viktima të mëtejshme.
Qytet i braktisur dhe ndërtesa të djegura në një zjarr flakërues, koncept lufte dhe shkatërrimi pas një bombe atomike
6-8 minuta pas shpërthimit: kontaminim bërthamor
Brenda gjashtë deri në tetë minuta nga shpërthimi, retë e mbeturinave radioaktive do të ngriheshin, duke arritur lartësi prej 12,000 metrash.
Materiali radioaktiv i lëshuar në atmosferë, i njohur si reshje, do të fillonte të kthehej në Tokë, duke kontaminuar gjithçka në rrugën e tij për qindra kilometra, në drejtim të erërave (reshjet mund të arrinin edhe në New York City). Përafërsisht një milion njerëz do të vdisnin brenda disa ditësh nga dozat e larta të rrezatimit.
Zona tĂ« mĂ«dha tĂ« Maryland, Delaware dhe Virginia veriore do tĂ« bĂ«heshin tĂ« pabanueshme, ashtu si edhe zona pĂ«rreth Ăernobilit.
Lëshimi i një rakete bërthamore. Shumë tym përreth. Ilustrim i realizuar në 3D
45 minuta pas lëshimit nga armiku
Më pak se një orë, pasi raketat armike të nisen, kundërsulmi amerikan do të godasë objektivat e saj të zgjedhura në vendin armik.
Do tĂ« vriteshin shumĂ« njerĂ«z tĂ« tjerĂ«. NjĂ« sulm nĂ« shkallĂ« tĂ« plotĂ« midis lojtarĂ«ve kryesorĂ« bĂ«rthamorĂ« â pĂ«rfundon âWashington Postâ â do tĂ« vriste miliona njerĂ«z, duke kontaminuar zona tĂ« gjera tĂ« planetit me rrezatim.
Mund të pasojë një dimër bërthamor, me tym dhe blozë nga shpërthimet që bllokojnë rrezet e diellit. Një apokalips që do të tronditë të gjithë njerëzimin.
Gazeta Si â DhjetĂ«ra kongresmenĂ« demokratĂ« tĂ« Teksasit â rreth 57 â u larguan nga shteti i tyre tĂ« dielĂ«n e kaluar, duke gjetur strehim nĂ« Illinois, Boston dhe Albany, New York, pĂ«r dy javĂ«t e ardhshme.
Qëllimi i tyre është të bllokojnë një plan të mbështetur nga Trump për të ruajtur shumicën republikane në Dhomën e Përfaqësuesve për dy vitet e fundit të mandatit të tij, duke rivizatuar hartën e Kolegjit Zgjedhor.
Kjo është pjesë e një beteje më të gjerë, mbarëkombëtare përpara zgjedhjeve të mesit të mandatit në SHBA.
Zakonisht, partia që fiton zgjedhjet presidenciale humbet në të paktën një dhomë të Kongresit dhe në nëntor 2026, republikanët kanë frikë për Dhomën e Përfaqësuesve, ku ata mbajnë një shumicë të ngushtë.
Për të shmangur humbjen e kontrollit të Dhomës së Përfaqësuesve dhe për të rrezikuar bllokimin e planit të tij, Donald Trump i ka kërkuar guvernatorit republikan të Teksasit, Greg Abbott, të rivizatojë hartën e Kolegjit Zgjedhor për të siguruar që republikanët të fitojnë pesë vende shtesë (ata aktualisht kontrollojnë 25 nga 38 të shtetit).
Plani parashikon ndryshimin e kufijve të Hjustonit, Dallasit, Austinit dhe disa distrikteve të kontrolluara nga demokratët në kufirin me Meksikën.
Abbott thirri një seancë të posaçme legjislative për të bërë ndryshimet. Për ta parandaluar këtë, duke mos arritur një kuorum prej dy të tretash, anëtarët demokratë të legjislaturës së Teksasit ikën, duke bojkotuar seancën legjislative.
Ata përballen me gjoba prej 500 dollarësh në ditë për braktisjen e vendeve të tyre, një veprim që mund të mos i pëlqejë disa prej zgjedhësve të tyre, pasi mungesa e tyre pengon diskutimin e legjislacionit për të adresuar përmbytjet e fundit.
Guvernatori tha se do tĂ« kĂ«rkonte tĂ« largonte anĂ«tarĂ«t nĂ«se nuk do tĂ« ktheheshin nĂ« vendet e tyre deri nĂ« orĂ«n 3 tĂ« pasdites dje, duke deklaruar se ata do tĂ« kryenin ânjĂ« krimâ, nĂ«se do tĂ« pĂ«rpiqeshin tĂ« mblidhnin fonde pĂ«r tĂ« paguar gjobat qĂ« lidhen me mungesĂ«n e tyre.
âDemokratĂ«t e Teksasitâ, deklaroi guvernatori, âkanĂ« dĂ«shtuar nĂ« detyrĂ«n e tyre. Duke u larguar nga Teksasi, ata po mbajnĂ« peng njĂ« ligj kyç pĂ«r tĂ« ndihmuar viktimat e pĂ«rmbytjeve dhe pĂ«r tĂ« çuar pĂ«rpara masat fiskaleâ.
Sipas mediave amerikane, një votim u zhvillua gjatë natësi: Dhoma e Përfaqësuesve të Teksasit miratoi, me 85 vota pro dhe 6 kundër, urdhër-arrestin për demokratët që po iknin.
Abbott urdhĂ«roi forcat e rendit tĂ« Teksasit tĂ« âgjejnĂ«, arrestojnĂ« dhe sjellin pĂ«rsĂ«ri nĂ« sallĂ«n e DhomĂ«s sĂ« PĂ«rfaqĂ«suesve tĂ« gjithĂ« ata qĂ« kanĂ« dĂ«shtuar nĂ« detyrĂ«n e tyre ndaj teksanĂ«veâ.
KĂ«rkesa Ă«shtĂ« nĂ« thelb simbolike, vĂ«ren âTexas Tribuneâ, sepse âurdhĂ«r-arrestiâ Ă«shtĂ« i zbatueshĂ«m vetĂ«m brenda kufijve tĂ« shtetit.
Dhe demokratët që po iknin, kishin pritur të qëndronin larg për dy javë, deri në fund të seancës së posaçme legjislative të verës.
Kjo Ă«shtĂ« njĂ« betejĂ« kombĂ«tare e paprecedentĂ«, me PartinĂ« Republikane qĂ« po shqyrton gjithashtu manipulimin e zgjedhjeve nĂ« shtete tĂ« tjera âtĂ« kuqeâ si Ohio, Indiana dhe Missouri.
Ngjarja ka shkaktuar njĂ« reagim tĂ« ashpĂ«r nga guvernatorĂ«t nĂ« shtetet âbluâ si Kalifornia, Illinois, Nju Jorku dhe Nju Xhersi, tĂ« cilĂ«t po kĂ«rcĂ«nojnĂ« me masa simetrike (megjithĂ«se opsionet e tyre janĂ« tĂ« kufizuara).
âKy nuk Ă«shtĂ« njĂ« bllofâ, tha Guvernatori i KalifornisĂ«, Gavin Newsom, tĂ« premten e kaluar, duke e pĂ«rshkruar atĂ« si njĂ« betejĂ« âekzistencialeâ pas takimit me disa nga kongresmenĂ«t âe dĂ«buarâ tĂ« Teksasit.
Ndërkohë, ish-guvernatori republikan, Arnold Schwarzenegger ka mbajtur anën e Newsom, duke thënë se është gati të bëjë fushatë kundër planit të manipulimit të zgjedhjeve në shtetin e tij.
âAi mendon se rindarja e distrikteve Ă«shtĂ« e keqeâ, tha zĂ«dhĂ«nĂ«si i aktorit, Daniel Ketchell. âAi Ă«shtĂ« kundĂ«r asaj qĂ« po bĂ«n Teksasi dhe mendon se Ă«shtĂ« gabim qĂ« Kalifornia tĂ« ndjekĂ« shembullinâ.
Kompania amerikane e xhinseve, American Eagle synonte të godiste me reklamën e re ku shfaqej aktorja Sydney Sweeney. Reklama përmbante gjuhë provokuese që padyshim do të nxiste debat. Qëllimi u arrit, por debati nuk është ai që kompania do të dëshironte.
Me titullin âSydney Sweeney ka xhinse (jeans qĂ« nĂ« anglisht tingĂ«llon njĂ«soj si genes, gjene) tĂ« mrekullueshmeâ, fushata nisi nĂ« debat mbi rracizmin dhe standardet perĂ«ndimore tĂ« bukurisĂ« duke nervozuar fanatikĂ«t e kulturĂ«s âwokeâ nĂ« AmerikĂ«. Problemi nĂ« reklamĂ« ishte se âgjenetâ e Sydney janĂ« flokĂ«t bjonde, lĂ«kura e bardhĂ« dhe sytĂ« blu â njĂ« rikthim nĂ« narrativĂ«n naziste.
Ekspertët e shohin lojën e fjalëve gjene dhe xhinse si diçka e pamenduar, dhe shtojnë se kritikët nuk do të kishin zë nëse reklama do të përfshinte dhe personazhe të tjerë nga rraca të tjera.
âMund tĂ« ketĂ« ndodhur nga injoranca, pĂ«rtacia ose me qĂ«llimâ, thotĂ« profesori i marketingut, Marcus Collins. âNĂ« asnjĂ« nga tre rastet, nuk Ă«shtĂ« gjĂ« e mirĂ«â.
Ajo qĂ« shqetĂ«son mĂ« shumĂ« kritikĂ«t Ă«shtĂ« njĂ« pjesĂ« nĂ« video kur Sydney thotĂ« se âgjenet (xhinset) trashĂ«gohen njĂ«soj si sytĂ«. TĂ« miat janĂ« blu (edhe sytĂ« edhe xhinset).â
TĂ« paturit gjene tĂ« mira Ă«shtĂ« njĂ« kompliment por nĂ« kĂ«tĂ« rast ka njĂ« antitezĂ« djallĂ«zore. Superioriteti i gjeneve ishte politikĂ« e Adolf Hitler, i cili kishte njĂ« plan pĂ«r tĂ« vendosur nĂ« krye rracĂ«n Ariane â bjondĂ«t.
Shalini Shankar, njĂ« antropologe kulturore dhe gjuhĂ«sore nĂ« Universitetin NorthĂ«estern nĂ« Evanston, Illinois, tha se kishte probleme me âgjenetâ e American Eagle kundrejt âxhinseveâ sepse pĂ«rkeqĂ«son njĂ« koncept tĂ« kufizuar tĂ« bukurisĂ«.
âAmerican Eagle, mendoj, dĂ«shiron tĂ« riemĂ«rtohet pĂ«r njĂ« lloj tĂ« veçantĂ« amerikani tĂ« bardhĂ« tĂ« privilegjuar,â tha Shankar. âDhe ky Ă«shtĂ« lloji i imazhit qĂ« ata duan tĂ« qarkullojnĂ« pĂ«r njerĂ«zit qĂ« duan tĂ« veshin xhinsin e tyre.â
NĂ« debatin e xhinseve dhe gjeneve tĂ« Sweeney-t Ă«shtĂ« pĂ«rfshirĂ« edhe Donald Trump. Ai nuk komentoi kritikat, por tha se ânĂ«se Sydney Ă«shtĂ« republikane, reklama e saj Ă«shtĂ« fantastikeâ dhe dĂ«noi politikat âwokeâ.
Sipërmarrës dhe ekspertë të fushës, raportojnë një rritje të imazheve të vajzave të bardha në reklama, që prej rikthimit të Trump në qeveri dhe goditjes së politikave DEI.
Nga Gazeta âSiâ- Nicolas Schmit, i cili ishte anĂ«tar i Komisionit Europian pas sulmeve tĂ« 7 tetorit nga Hamasi, thotĂ« se qĂ«ndrimi i ngatĂ«rruar i bllokut ndaj luftĂ«s nĂ« Gaza buron nga diçka mĂ« e thellĂ« se mosmarrĂ«veshja: inercia institucionale dhe kontrolli presidencial.
Në një intervistë ekskluzive me The Capitals, socialisti i Luksemburgut tha se Komisioni nuk zhvilloi debat të duhur rreth marrëdhënies së Europës me Izraelin gjatë 13 muajve që ai ishte në detyrë pas fillimit të luftës.
«Nuk kemi pasur kurrë një diskutim të vërtetë strategjik mbi çështjen e Lindjes së Mesme nga këndvështrime të ndryshme», tha ai. «Duhet të kishim debatuar për marrëdhënien me Izraelin, por nuk e bëmë».
Kjo mungesë, argumentoi Schmit, ishte pjesërisht sepse Presidentja Ursula von der Leyen ishte në linjë me Berlinin dhe Uashingtonin, duke lënë pak hapësirë për pikëpamje të ndryshme midis komisionerëve të tjerë.
Mandati i Schmit si komisioner pĂ«r vendet e punĂ«s dhe tĂ« drejtat sociale pĂ«rfundoi nĂ« fund tĂ« vitit tĂ« kaluar. Komentet e tij vijnĂ« pasi âmiku i tij shumĂ« i mirĂ«â dhe ish-kolegu i tij Josep Borrell, ish-diplomati mĂ« i lartĂ« i bllokut, akuzoi udhĂ«heqjen e BE-sĂ« se Ă«shtĂ« âbashkĂ«punĂ«toreâ nĂ« krimet e luftĂ«s tĂ« kryera nga Izraeli nĂ« njĂ«Â artikull qĂ«Â tĂ« habit , tĂ« botuar nĂ« mediat britanike, franceze, italiane , spanjolle dhe belge.
QĂ« Borrell, njĂ« spanjoll, do tĂ« mbante njĂ« qĂ«ndrim tĂ« tillĂ« ndoshta nuk Ă«shtĂ« pĂ«r tâu habitur â Spanja Ă«shtĂ« shfaqur si njĂ« nga kritikĂ«t mĂ« tĂ« zĂ«shĂ«m tĂ« bllokut ndaj Izraelit nĂ« muajt e fundit. VetĂ«m javĂ«n e kaluar, nĂ« njĂ« qortim tĂ« rrallĂ« publik ndaj kolegĂ«ve tĂ« saj, Teresa Ribera, njĂ« nga nĂ«nkryetaret mĂ« tĂ« larta tĂ« Komisionit, tha nĂ«Â radion kombĂ«tare spanjolle se ajo e ka shtyrĂ« von der Leyen tĂ« pĂ«rgjigjet mĂ« me forcĂ«.
Schmit mĂ« parĂ« shĂ«rbeu si ministĂ«r i punĂ«s nĂ« Luksemburg â njĂ« tjetĂ«r komb europian qĂ« ka qenĂ« i zĂ«shĂ«m nĂ« kritikat e tij ndaj Izraelit.
MegjithatĂ«, ai u distancua nga fjalĂ«t e Borrell-it â ânuk Ă«shtĂ« bashkĂ«fajĂ«si, Ă«shtĂ« thjesht dobĂ«siâ, duke shtuar, âka pĂ«rçarje nĂ« Bashkimin Europian, padyshim, dhe Borrell duhet tâi dijĂ« ato mĂ« mirĂ« se unĂ«â.
Javën e kaluar, shtetet anëtare debatuan propozimin e Komisionit për të pezulluar pjesërisht Izraelin nga programi kryesor i kërkimit të BE-së, Horizon Europe, në atë që mund të bëhet sanksioni i parë zyrtar i bllokut kundër Izraelit që nga 7 tetori. Por nuk u arrit asnjë shumicë e kualifikuar.
Rreth 10 vende, pĂ«rfshirĂ« FrancĂ«n, SpanjĂ«n, IrlandĂ«n, HolandĂ«n dhe BelgjikĂ«n, e mbĂ«shtetĂ«n kĂ«tĂ« veprim, por Hungaria, Austria dhe Republika Ăeke e kundĂ«rshtuan me vendosmĂ«ri. Gjermania dhe Italia, dy nga vendet mĂ« tĂ« mĂ«dha qĂ« mund tĂ« ndryshonin peshoren, thanĂ« se kishin nevojĂ« pĂ«r mĂ« shumĂ« kohĂ« pĂ«r analizĂ«.
Ndërsa kriza humanitare në Gaza përkeqësohet, Schmit beson se shkatërrimi po i afrohet një pragu që BE-ja nuk mund ta injorojë.
âAjo qĂ« po i bĂ«het tani popullit tĂ« GazĂ«s Ă«shtĂ« thjesht e papranueshme. Nuk dua tĂ« hyj nĂ« kĂ«tĂ« debat ligjor nĂ«se Ă«shtĂ« apo jo gjenocid, por nĂ«se nuk Ă«shtĂ«, Ă«shtĂ« shumĂ« afĂ«r gjenociditâ, tha ai.
Sipas pikĂ«pamjes sĂ« Schmit, masa tĂ« tilla si pezullimi i Izraelit nga programi Horizon Europe ka tĂ« ngjarĂ« tĂ« kenĂ« pak ndikim tek kryeministri Benjamin Netanyahu. NĂ« vend tĂ« kĂ«saj, ai sugjeroi pezullimin e MarrĂ«veshjes sĂ« Asociimit BE-Izrael, duke e pĂ«rshkruar kĂ«tĂ« veprim si âarmĂ«n e vetmeâ tĂ« EuropĂ«s.
Kritika e tij se Von der Leyen e ka keqmenaxhuar Komisionin duke mos lejuar mĂ« shumĂ« hapĂ«sirĂ« pĂ«r debate politike mbi tema tĂ« diskutueshme nuk Ă«shtĂ« e re; ai gjithashtu kritikoi ish-shefen e tij gjatĂ« fushatĂ«s zgjedhore, kur ai kandidoi kundĂ«r saj nĂ« njĂ« pĂ«rpjekje tĂ« pafat pĂ«r tâu bĂ«rĂ« presidente e Komisionit vitin e kaluar.
Nuk është e pazakontë që politikanët të zbulojnë bindjet e tyre pasi barrën e detyrës e kanë lënë pas. Schmit dhe Borrell, si shumë të tjerë para tyre, tani duket se janë të vendosur të rreshtohen me atë që shpresojnë të jetë ana e drejtë e historisë.
Por lufta ka evoluar gjithashtu në mënyrë drastike që kur ata u larguan nga Komisioni, gjë që mund të shpjegojë gjithashtu pse u desh deri në korrik 2025 që organi ekzekutiv të propozonte sanksione zyrtare kundër Izraelit.
NdĂ«rsa numri i tĂ« vdekurve rritet, Von der Leyen e ka ashpĂ«rsuar me vonesĂ« retorikĂ«n e saj nĂ« muajt e fundit, duke i bĂ«rĂ« thirrje Izraelit tĂ« lejojĂ« ndihmĂ«n humanitare nĂ« Gaza dhe duke i denoncuar imazhet qĂ« qarkullojnĂ« nĂ« internet tĂ« viktimave civile si âtĂ« padurueshmeâ.
Kritika e Schmit-it ndaj shefes sĂ« Komisionit shtrihet pĂ«rtej luftĂ«s. Ai paralajmĂ«roi se nĂ«n udhĂ«heqjen e saj, komisionerĂ«t âshumĂ« rrallĂ«â debatonin nĂ« mbledhjet e Kolegjit.
Gazeta Si â Duhet tĂ« merret gjithçka pa humbur mbĂ«shtetjen e aleatit tĂ« vetĂ«m qĂ« nĂ« fund tĂ« fundit ka rĂ«ndĂ«si: Shteteve tĂ« Bashkuara tĂ« AmerikĂ«s tĂ« presidentit Donald Trump.
Të pushtohet Gaza tërësisht, të kthehet në status quo-në para çmontimit të 15 vendbanimeve hebraike të urdhëruara nga Ariel Sharon saktësisht 20 vjet më parë, madje edhe me koston e jetës së 20 pengjeve të mbajtura nga Hamasi.
Edhe pse, këta pengje kanë qenë gjithmonë dytësorë ndaj planit për të shkatërruar plotësisht organizatën xhihadiste dhe për të parandaluar çdo formë të pavarësisë palestineze.
Dhurata
Për të provuar të futesh brenda kokës së Benjamin Netanyahut në prag të asaj që duket të jetë operacioni ushtarak i afërt për kontrollin total të Rripit të Gazës, është e dobishme të kthehemi në 19 janar.
Atëherë Bibi, megjithëse me ngurrim, njoftoi armëpushimin me Hamasin: shkëmbimet e të burgosurve, hyrjen e ndihmës në Rrip, fillimi i dukshëm i fundit të luftës.
Trump kishte marrĂ« imazhin e njĂ« paqebĂ«rĂ«si si njĂ« âdhuratĂ«â, pa bĂ«rĂ« praktikisht asgjĂ«.
Premtimi i Thyer
Një shuplakë në fytyrë për Joe Biden, i cili që nga 7 tetori 2023 kishte vazhduar të dërgonte ndihmë ushtarake, por kërkoi në këmbim diçka që nuk e mori kurrë: premtimin e një plani gjithëpërfshirës paqeje që do të përfshinte ringjalljen e planit të paqes së Oslos të vitit 1993, i cili parashikonte krijimin e një shteti palestinez në territoret e pushtuara nga Izraeli që nga lufta e vitit 1967.
Pastaj erdhi gjithçka qĂ« dimĂ«: plani konfuz dhe provokues âGaza si njĂ« vendpushim turistikâ i shpallur nga Trump, i cili ndĂ«r tĂ« tjera i dha dritĂ«n jeshile âzhvendosjesâ sĂ« banorĂ«ve tĂ« GazĂ«s jashtĂ« vendit; i ndjekur nga marrĂ«veshja midis dy udhĂ«heqĂ«sve pĂ«r luftĂ«n kundĂ«r Iranit.
Netanyahu më pas u ndje i qetësuar. Aq shumë saqë në mesin e marsit e kuptoi se mund ta shkelte lehtësisht armëpushimin me Hamasin dhe të rifillonte bombardimet, duke rezultuar në masakra të reja të civilëve në Gaza, pa pasur Trump-in që të lëshonte dënime të ashpra.
Blitz-i iranian
Krejt e kundĂ«rta ndodhi: pak mĂ« shumĂ« se dy muaj mĂ« vonĂ«, ai madje arriti ta bindte Trump-in tĂ« sulmonte centralet bĂ«rthamore iraniane, pasi vetĂ« presidenti amerikan kishte deklaruar se nuk ishte âi pĂ«rfshirĂ«â nĂ« planet ushtarake tĂ« Izraelit dhe madje kishte tentuar tĂ« rinovonte traktatet e vitit 2015 (tĂ« nĂ«nshkruara nga Obama) mbi kontrollin e projektit bĂ«rthamor tĂ« Teheranit, tĂ« cilin Bibi e kishte bindur pĂ«rsĂ«ri ta bojkotonte nĂ« vitin 2018.
KohĂ«t e fundit, kritikat e Uashingtonit ndaj aktivizmit tepĂ«r agresiv tĂ« Izraelit nĂ« Siri dhe kundĂ«r âurisĂ«â nĂ« Gaza duket se i pĂ«rkasin tĂ« kaluarĂ«s.
Jerusalemi dhe Uashingtoni bashkëpunojnë gjithashtu në shpërndarjen kontroverse të ushqimit, e cila shkakton viktima të përditshme dhe tërheq kritika të ashpra nga OKB-ja dhe agjencitë kryesore ndërkombëtare humanitare.
Një faktor, megjithatë, mbetet konstant në politikën e Bibit: ai kërkon të marrë edhe vendimet e tij më të guximshme në harmoni me Uashingtonin.
Komentuesit izraelitë kujtojnë se gjatë mandatit të tij të parë si kryeministër, pas zgjedhjeve të vitit 1996, skifteri aktual ishte madje i gatshëm të akomodonte Bill Clinton-in dhe të pranonte Marrëveshjet e Plantacionit Wye, të cilat parashikonin një shtet palestinez dhe madje një ndarje të pjesshme të Jerusalemit.
âGabime Rinoreâ
Për njëfarë kohe, vetë Netanyahu i ka referuar këto hapa si gabime rinore nga një epokë krejtësisht e ndryshme.
Dhe ai ka tĂ« drejtĂ« pĂ«r tĂ« qenĂ« i tillĂ«. PavarĂ«sisht kritikave nĂ« rritje ndĂ«rkombĂ«tare, veçanĂ«risht nga Evropa, kryeministri izraelit nuk do tâia dijĂ« mĂ« pĂ«r tĂ« qenĂ« nĂ« kundĂ«rshtim rĂ« hapur me parimin âtokĂ« pĂ«r paqeâ.
Sondazhet në mesin e publikut izraelit vazhdojnë të tregojnë se një shumicë e qartë favorizon aneksimin e territoreve të pushtuara.
Projekti maksimalist dhe mesianik i partive nacionaliste dhe fetare të udhëhequra nga Ministri i Financave Bezalel Smotrich dhe Ministri edhe më ekstremist i Sigurisë Kombëtare Itamar Ben Gvir bën thirrje për aneksimin total jo vetëm të Gazës, por edhe të Bregut Perëndimor.
DĂ«bimet
NĂ« takimet e tyre, tĂ« mbajtura shpesh nĂ« vendbanimet mĂ« militante nĂ« Bregun PerĂ«ndimor, ata shpallin hapur qĂ«llimin e tyre pĂ«r tĂ« dĂ«buar sa mĂ« shumĂ« palestinezĂ« tĂ« jetĂ« e mundur âme mjete tĂ« drejtaâ, duke ofruar stimuj financiarĂ«, ose âme mjete tĂ« ndyraâ, qĂ« pĂ«rfshin djegien e pronĂ«s, rekuizimin, mbylljen e rrugĂ«ve qĂ« e bĂ«jnĂ« jetĂ«n e pĂ«rditshme tĂ« pamundur dhe bastisjet e armatosura qĂ« rezultojnĂ« nĂ« lĂ«ndime dhe vdekje.
Kolonët tashmë po përgatiten të rihapin vendbanimet në Gaza që u çmontuan në vitin 2005.
Sot, harrohet se Sharoni i konsideronte ato shumë të kushtueshme dhe shumë të ekspozuara ndaj sulmeve palestineze.
Dhe asgjĂ« nuk sugjeron se pushtimi total i Rripit mund tâi mposhtĂ« vĂ«rtet guerilasit e armatosur, tĂ« cilĂ«t sot janĂ« mĂ« tĂ« dĂ«shpĂ«ruar dhe pĂ«r kĂ«tĂ« arsye mĂ« tĂ« motivuar se kurrĂ«.
Gazeta Si â ĂshtĂ« shumĂ« e pazakontĂ« qĂ« presidentĂ«t amerikanĂ«Â tĂ« urdhĂ«rojnĂ« publikisht zhvendosjen e nĂ«ndetĂ«seve bĂ«rthamore amerikane, sepse veprimet e tilla janĂ« âsekrete tĂ« lartaâ.
Donald Trump e theu qĂ«llimisht kĂ«tĂ« traditĂ« dhe njoftoi nĂ« mediat sociale se do tĂ« dĂ«rgonte dy nĂ«ndetĂ«se bĂ«rthamore nĂ« ârajone tĂ« pĂ«rshtatshmeâ. Kjo, siç shpjegoi ai, i referohet deklaratave tĂ« ish-presidentit rus Dmitry Medvedev â tĂ« cilat ai i quajti âbudallallĂ«qe dhe nxitĂ«seâ.
MĂ« vonĂ«, para se tĂ« largohej nga Uashingtoni me helikopter pĂ«r fundjavĂ«, Trump shpjegoi vendimin e tij: âNjĂ« ish-president rus na kĂ«rcĂ«noi. Ne do tâi mbrojmĂ« qytetarĂ«t tanĂ«â. NĂ«se Medvedev po flet pĂ«r armĂ« bĂ«rthamore, Amerika duhet tĂ« jetĂ« gati, tha Trump. âDhe ne jemi plotĂ«sisht tĂ« pĂ«rgatiturâ, theksoi ai.
Por Trump nuk zbuloi se për cilat nëndetëse bërthamore bëhej fjalë dhe ku janë dërguar, as nuk tha nëse ato ishin vetëm nëndetëse me energji bërthamore apo nëse ato në të vërtetë mbanin armë bërthamore.
MĂ« pas Medvedev provokoi Trumpin prapĂ«, me pyetjen: âKu ie keni dĂ«rguar kĂ«to nĂ«ntetĂ«se, nĂ« ishullin Epstein?â Reagimi i Trumpit ndaj kĂ«tij provokimi pritet.
PĂ«rplasje verbale midis Trumpit dhe Medvedevit
Më parë Medvedev dhe Trump kanë pasur një përplasje tjetër verbale. Zhurma për armët bërthamore ishte kulmi i konfliktit verbal midis Trump dhe Medvedev në mediat sociale.
Medvedev dikur konsiderohej si njĂ« politikan i moderuar nĂ« Shtetet e Bashkuara, por qĂ« nga fillimi i luftĂ«s nĂ« UkrainĂ« ai Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« âkryeradikaliâ i Presidentit rus Vladimir Putin.
Pasi Trump e shkurtoi ultimatumin e tij ndaj Putinit në dhjetë ditë para se të hynin në fuqi sanksionet e ashpra kundër Rusisë, Medvedev kërcënoi me një konflikt të drejtpërdrejtë ushtarak midis Rusisë dhe Shteteve të Bashkuara në platformën X.
Ai ofendoi Trumpin duke e quajtur madje edhe âgjyshâ. Trump reagoi: âNjĂ« ish-president i dĂ«shtuar i RusisĂ«â, tha ai pĂ«r Medvedevin, shte shtoi se âishte shumĂ« i zhgĂ«njyer nga Putiniâ.
Pas kësaj Trump tha publikisht se do të zhvendoste dy nëndetëse bërthamore në afërsi të Rusisë, që nuk është e zakonshme, sepse hapat e tillë mbahen sekret.
Ish-këshilltari i Trumpit: Ato janë tashmë atje
Kritika të ashpra për reagimin e Trumpit erdhën edhe nga John Bolton, ish-këshilltari i tij i sigurisë kombëtare, që tani është një nga kritikët e tij më të ashpër.
Duke folur pĂ«r CNN, Bolton theksoi se nuk kishte nevojĂ« tĂ« zhvendoseshin nĂ«ndetĂ«set bĂ«rthamore amerikane: âNjĂ« numĂ«r i mjaftueshĂ«m i tyre janĂ« tashmĂ« tĂ« afta pĂ«r kundĂ«rsulm nĂ« rast tĂ« njĂ« sulmi bĂ«rthamor rus.â
Ato nuk duhet tĂ« dĂ«rgohen atje, sepse atje janĂ« â dhe shpresojmĂ« se do tĂ« mbeten tĂ« pazbuluaraâ, tha Bolton.
âKy Ă«shtĂ« mesazhi i duhur pĂ«r Putininâ
Nga ana tjetĂ«r, ish-Sekretari i Mbrojtjes i SHBA-sĂ« dhe Drejtori i AgjencisĂ« Qendrore tĂ« InteligjencĂ«s (CIA) nĂ« administratĂ«n Obama, Leon Panetta, mbĂ«shteti deklaratĂ«n e Trump: âĂshtĂ« mesazhi i duhur pĂ«r Putinin. Ai shpesh sillet nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« papĂ«rgjegjshme dhe kĂ«rcĂ«non aftĂ«sitĂ« e tij bĂ«rthamore. Kjo nuk Ă«shtĂ« e pranueshme.â
Putin rrallĂ« reagon ndaj fjalĂ«ve, por trgon ndaj veprimeve, thotĂ« ai. Nga ana tjetĂ«r, ish-komandanti i NATO-s nĂ« EvropĂ«, Wesley Clark, e kundĂ«rshton kĂ«tĂ« veprim tĂ« Trumpit. NĂ«se Trump tani kĂ«rcĂ«non edhe me armĂ« bĂ«rthamore si Putini, kjo vetĂ«m sa do tĂ« rrisĂ« frikĂ«n e njerĂ«zve nga lufta â gjĂ« qĂ« Ă«shtĂ« pikĂ«risht ajo qĂ« dĂ«shiron Putini.
âĂshtĂ« thjesht retorikĂ«. Ai (Trump) mendon se do tĂ« duket e fortĂ«. Por na dĂ«mton dhe kĂ«shtu ndihmon RusinĂ«â, thotĂ« Clark.
Clark pohon se Trump nĂ« vend tĂ« kĂ«saj duhet qĂ« mĂ« nĂ« fund tâi dĂ«rgojĂ« mĂ« shumĂ« armĂ« UkrainĂ«s. VetĂ«m atĂ«herĂ«, Putini do ta kuptojĂ« se nuk mund ta fitojĂ« luftĂ«n kundĂ«r UkrainĂ«s.
Putini refuzon ultimatumin e Trumpit
Putini â megjithĂ«se para se tĂ« mbĂ«rrinin kĂ«rcĂ«nimet me nĂ«ndetĂ«se bĂ«rthamore â reagoi me qetĂ«si: nĂ« reagimin e tij tĂ« parĂ« publik ndaj presidentit amerikan, i cili shprehu zhgĂ«njim, ai tha: âTĂ« gjitha zhgĂ«njimet vijnĂ« nga pritjet e ekzagjeruaraâ.
NjĂ« zgjidhje paqĂ«sore, shtoi Putini, kĂ«rkon bisedime tĂ« hollĂ«sishme â por jo nĂ« publik. âNe ramĂ« dakord qĂ« do tĂ« zhvillojmĂ« negociata pa kamera dhe pa zhurmĂ« politike, dhe se do tĂ« kĂ«rkojmĂ« kompromiseâ. Por ky proces nuk ka filluar ende, thotĂ« Putini.
Trump e ka intensifikuar ndjeshĂ«m retorikĂ«n e tij ndaj MoskĂ«s nĂ« javĂ«t e fundit. Pas njĂ« serie sulmesh tĂ« rĂ«nda ajrore ruse nĂ« UkrainĂ«, ai e quajti udhĂ«heqĂ«sin e Kremlinit Vladimir Putin âtĂ« çmendurâ dhe e akuzoi atĂ« se po âpĂ«rhapte shumĂ« budallallĂ«qeâ rreth UkrainĂ«s. MĂ« vonĂ« Trump i quajti veprimet e RusisĂ« nĂ« UkrainĂ« âtĂ« neveritshmeâ. /DW/
Gazeta Si â Helsinki nuk ka pasur asnjĂ« aksident me fatalitet nĂ« rrugĂ« nĂ« 12 muajt e fundit. Ky Ă«shtĂ« njĂ« rekord qĂ« kryeqyteti finlandez sapo e ka arritur (vdekja e fundit nĂ« njĂ« aksident ishte nĂ« fillim tĂ« korrikut 2024) dhe e bĂ«n atĂ« unik nĂ« botĂ«.
Kjo, vjen pavarësisht faktit se Helsinki, i cili me 650,000 banorët e tij është shtëpia e mbi një të dhjetës së popullsisë së Finlandës, vitin e kaluar pa një numër rekord turistësh: 4.5 milionë qëndrime brenda natës, të cilat kontribuan në mbipopullimin e rrugëve të qytetit.
Pak fat ndoshta nevojitet, por kryeqyteti finlandez i kishte vënë vetes qëllimin për zero vdekje në rrugë deri në vitin 2050 dhe vitet e fundit ka zbatuar një sërë politikash të sigurisë rrugore që kanë rezultuar vendimtare, duke filluar me limitin e shpejtësisë prej 30 km/orë në shumë zona të qytetit.
Sot, mbi gjysma e rrugëve të Helsinkit kanë një kufi shpejtësie prej 30 kilometrash në orë (tradicionalisht, kufiri ishte 50), dhe me fillimin e vitit shkollor, kufiri do të shtrihet në të gjitha rrugët pranë shkollave të të gjitha niveleve.
Rekordi i kryeqytetit finlandez është (aktualisht) unik, por efektet e uljes së shpejtësisë në vdekshmërinë nga aksidentet rrugore tani janë të njohura mirë.
NjĂ« studim i vitit 2024 nga dy studiues nga Politekniku i AthinĂ«s, tĂ« cilĂ«t analizuan tĂ« dhĂ«na nga 40 qytete evropiane, tregoi se âfutja e kufijve tĂ« shpejtĂ«sisĂ« prej 30 km/orĂ« nĂ« zonat urbane ka shpĂ«tuar mbi 40% tĂ« jetĂ«ve njerĂ«zore, sĂ« bashku me ndikime tĂ« konsiderueshme pozitive nĂ« mjedis, energji dhe shĂ«ndet, me konsum mĂ« tĂ« ulĂ«t tĂ« karburantit dhe njĂ« rritje tĂ« ecjes dhe çiklizmitâ.
âKur shpejtĂ«sia rritet, rritet edhe rreziku i aksidenteve dhe ashpĂ«rsia e tyre: njĂ« rritje prej 5% e shpejtĂ«sisĂ« mesatare çon nĂ« njĂ« rritje prej afĂ«rsisht 10% tĂ« tĂ« gjitha aksidenteve qĂ« rezultojnĂ« nĂ« lĂ«ndime dhe njĂ« rritje prej 20% tĂ« aksidenteve fatale. Numri i vdekjeve tĂ« kĂ«mbĂ«sorĂ«ve rritet nga 10% nĂ« pĂ«rplasjet me 30 kilometra nĂ« orĂ«, nĂ« 90% nĂ« pĂ«rplasjet me 50 kilometra nĂ« orĂ«. Rreziku i vdekjes Ă«shtĂ« pothuajse pesĂ« herĂ« mĂ« i lartĂ« nĂ« pĂ«rplasjet midis njĂ« makine dhe njĂ« kĂ«mbĂ«sori me 50 kilometra nĂ« orĂ« sesa nĂ« tĂ« njĂ«jtin lloj pĂ«rplasjeje me 30 kilometra nĂ« orĂ«â, shpjegoi Eva Michelaraki, autore e studimit sĂ« bashku me George Yannis.
Shpejtësia gjithashtu rrit aksidentet, sepse zvogëlon kohën e reagimit të njerëzve dhe manovrimin e makinës.
Sipas dy studiuesve, kufizimi i shpejtësisë prej 30 km/orë ka ulur aksidentet me 40% në Paris, 16% në Zyrih, 10% në Bruksel, 9% në Helsinki, 46% në Londër dhe 38% në Edinburg.
Spanja futi kufizime shpejtĂ«sie prej 30 km/orĂ« nĂ« shumicĂ«n e rrugĂ«ve tĂ« qytetit nĂ« vitin 2019: âPas dy vitesh zbatimi, Spanja ka regjistruar njĂ« ulje prej 20% tĂ« vdekjeve nĂ« rrugĂ«t urbane, me njĂ« ulje prej 34% pĂ«r çiklistĂ«t, 31% pĂ«r tĂ« moshuarit dhe 24% pĂ«r kĂ«mbĂ«sorĂ«tâ, shpjegojnĂ« studiuesit.
NĂ« BolonjĂ«, âmidis 15 janarit dhe 14 prillit 2024, pati njĂ« rĂ«nie prej 13.4% tĂ« aksidenteve me lĂ«ndime dhe njĂ« rĂ«nie prej 17% tĂ« aksidenteve pa lĂ«ndime krahasuar me vitin e kaluarâ.
U vu re gjithashtu njĂ« rĂ«nie prej 14.7% e kĂ«mbĂ«sorĂ«ve tĂ« pĂ«rfshirĂ« nĂ« aksidente (nga 102 nĂ« vitin 2023, nĂ« 87 nĂ« vitin 2024)â.
Studiuesit vlerësojnë gjithashtu se nëse një qytet si Athina do të vendoste një limit shpejtësie prej 30 km/orë në qendër të qytetit, do të kursente 130 milionë euro gjatë 10 viteve falë uljes së kostove për shkak të aksidenteve rrugore.
Por kufizimet e shpejtësisë nuk janë të mjaftueshme për të arritur rezultatet e Helsinkit, edhe pse janë të nevojshme.
âProjektimi i rrugĂ«ve ka luajtur njĂ« rol themelor. NĂ« vitet e fundit, infrastruktura pĂ«r kĂ«mbĂ«sorĂ« dhe çiklistĂ« Ă«shtĂ« pĂ«rmirĂ«suar ndjeshĂ«m. PĂ«r mĂ« tepĂ«r, bashkĂ«punimi me policinĂ« rrugore Ă«shtĂ« intensifikuar dhe janĂ« futur mĂ« shumĂ« kamera mbikĂ«qyrjeje dhe sisteme automatike kontrolliâ, shpjegon faqja e internetit âYleâ.
Sistemet e përmirësuara të sigurisë së makinave kanë kontribuar gjithashtu.
Dhe qyteti i inkurajon njerĂ«zit tĂ« mos i pĂ«rdorin ato: âTransporti publik nĂ« Helsinki Ă«shtĂ« i shkĂ«lqyer, gjĂ« qĂ« zvogĂ«lon pĂ«rdorimin e makinave dhe, rrjedhimisht, numrin e aksidenteve tĂ« rĂ«ndaâ, shpjegoi inxhinieri i trafikut, Utriainen.
Rezultati është se në 12 muajt e fundit, ka pasur vetëm 277 aksidente rrugore me të lënduar dhe pa vdekje (në fund të viteve 1980, kishte më shumë se tre herë më shumë, me rreth tridhjetë vdekje në vit),
Gazeta Si â TĂ«rmeti me magnitudĂ« 8.8 qĂ« goditi KamçatkĂ«n e RusisĂ« ka tĂ«rhequr vĂ«mendjen ndaj njĂ«rit prej rajoneve mĂ« tĂ« rrezikshme dhe tĂ« paqĂ«ndrueshme nĂ« planet: UnazĂ«s sĂ« Zjarrit tĂ« PaqĂ«sorit.
Dridhjet dhe cunamet që rezultojnë janë shprehje e aktivitetit të vazhdueshëm gjeologjik që prek një sipërfaqe të gjerë të Oqeanit Paqësor.
Por çfarë dimë në të vërtetë për Unazën e Zjarrit? Dhe pse është Kamçatka ndër zonat më të ekspozuara ndaj tërmeteve dhe aktivitetit vullkanik?
ĂfarĂ« Ă«shtĂ« Unaza e Zjarrit e PaqĂ«sorit? â Unaza e Zjarrit e PaqĂ«sorit Ă«shtĂ« njĂ« brez gjeologjik qĂ« rrethon Oqeanin PaqĂ«sor pĂ«r mbi 40,000 kilometra.
Karakterizohet nga aktivitet i jashtëzakonshëm sizmik dhe vullkanik për shkak të pranisë së pllakave të shumta tektonike që ndryshojnë vazhdimisht.
Pllakat kryesore të përfshira janë pllakat e Paqësorit, Amerikës së Veriut, Amerikës së Jugut, Filipineve dhe Indo-Australisë.
Fenomeni më i rëndësishëm gjeologjik është subduksioni, rrëshqitja e një pllake nën një tjetër, e cila gjeneron tërmete të thella dhe potencialisht shkatërruese.
Ku shtrihet Unaza e Zjarrit? â Ky brez kalon brigjet lindore tĂ« AzisĂ« (Japonia, Filipinet, Indonezia), Oqeania (Papua Guinea e Re, Zelanda e Re) dhe vazhdon pĂ«rgjatĂ« brigjeve perĂ«ndimore tĂ« AmerikĂ«s (nga Alaska nĂ« Kili).
Përafërsisht 90% e aktivitetit sizmik të botës dhe 75% e vullkaneve aktive të planetit janë të përqendruara në këtë brez. Unaza e Zjarrit është pra një unazë e vërtetë zjarri dhe paqëndrueshmërie.
Pse Kamchatka Ă«shtĂ« njĂ« zonĂ« e prirur ndaj tĂ«rmeteve? â Gadishulli Kamchatka shtrihet pĂ«rgjatĂ« zonĂ«s sĂ« subduksionit midis pllakave tĂ« PaqĂ«sorit dhe Okhotsk, ku njĂ«ra rrĂ«shqet nĂ«n tjetrĂ«n.
Kjo lëvizje gjeneron një presion të madh që çlirohet në formën e tërmeteve, disa prej të cilave janë shumë të forta.
Për më tepër, zona karakterizohet nga prania e mbi 160 vullkaneve, 29 prej të cilëve janë aktivë, siç është Klyuchevskaya Sopka, një nga më të mëdhenjtë në botë.
Kombinimi i lëvizjeve tektonike dhe aktivitetit vullkanik e bën këtë rajon jashtëzakonisht të paqëndrueshëm dhe monitorohet vazhdimisht nga shkencëtarët.
Tërmetet e mëdha të Kamchatka-s gjatë historisë
Rajoni ka përjetuar ngjarje të shumta historike sizmike:
1952: Një tërmet me një magnitudë të vlerësuar midis 8.5 dhe 9.0 goditi Severo-Kurilsk, duke gjeneruar një cunami me valë deri në 18 metra dhe duke shkaktuar mbi 2,300 vdekje.
2006: Një tërmet me magnitudë 7.7 goditi bregdetin lindor të Kamchatka-s, duke shkaktuar dëme të moderuara. 2020: Një tërmet me magnitudë 7.5 shkaktoi një paralajmërim të zgjatur për cunami, por dëme të kufizuara.
2025: Ngjarja e fundit me magnitudë 8.8 ringjalli frikën e së kaluarës, me valë cunami dhe paralajmërime në të gjithë Paqësorin.
Shkencëtarët bien dakord se Unaza e Zjarrit do të vazhdojë të jetë vendi i ngjarjeve të rëndësishme sizmike.
Monitorimi i vazhdueshëm, përdorimi i sensorëve të përparuar dhe sistemet e paralajmërimit të hershëm janë thelbësore për të zvogëluar rrezikun për popullsinë. Ngjarja e Kamchatka-s është një tjetër kujtesë e fuqisë dhe paparashikueshmërisë së Tokës.
Gazeta Si â VetĂ«vrasje. Ky Ă«shtĂ« pĂ«rfundimi i arritur nga çdo hetim i Departamentit tĂ« DrejtĂ«sisĂ« tĂ« SHBA-ve pĂ«r vdekjen e Jeffrey Epstein, e cila ndodhi mĂ« 10 gusht 2019, nĂ« njĂ« qeli nĂ« QendrĂ«n Korrektuese Metropolitane (MCC), burgu federal nĂ« Manhatan.
Autopsia e kryer njĂ« ditĂ« mĂ« pas, raporti pĂ«rfundimtar i hetimit tĂ« brendshĂ«m tĂ« Departamentit tĂ« DrejtĂ«sisĂ« i publikuar nĂ« qershor 2023 dhe, sĂ« fundmi, deklarata e vetĂ« Departamentit tĂ« DrejtĂ«sisĂ« â e bashkĂ«firmosur nga FBI â e publikuar mĂ« 7 korrik, e kanĂ« konfirmuar gjithmonĂ« kĂ«tĂ« version.
Por një sërë elementësh, që kanë dalë gjatë gjashtë viteve të fundit, kanë dhënë shkas për më shumë se një dyshim, përfshirë dhe hipotezën se financieri i futur në terlashe nuk u vetëvra.
Një foto e bërë e Jeffrey Epstein në burg në korrik 2019
Vlerësimi psikologjik
Epstein u arrestua më 6 korrik 2019, në Aeroportin Teterboro, New Jersey, pas kthimit të tij nga Parisi. Akuzat ishin serioze: komplot për të kryer trafikim seksual dhe trafikim seksual.
Kjo nuk ishte hera e parë që ai hetohej nga sistemi i drejtësisë amerikane. Në vitin 2008, ai u deklarua fajtor për nxitje prostitucioni dhe nxitje të një të mituri për prostitucion para një gjykate në Florida dhe u dënua me 13 muaj burg dhe një vit lirim me kusht.
Megjithatë, në vitin 2019, ai u deklarua i pafajshëm dhe u dërgua në Qendrën e Strehimit të Posaçëm (QBP), ku u mbajt në paraburgim për 22 orë në një qeli të përbashkët, përpara se të transferohej në një qeli në Njësinë Speciale të Strehimit, zona për të burgosurit e mbajtur në izolim për shkak të famës së tij të keqe dhe vëmendjes së medias kushtuar çështjes së tij.
Dy ditë pas arrestimit të tij, Epstein iu nënshtrua një kontrolli fillestar rutinë psikologjik. Sipas një memorandumi të përpiluar pas vdekjes së tij, të datës 17 shtator 2019, financieri mohon çdo qëllim vetëvrasës.
NdĂ«rkohĂ«, nĂ«pĂ«rmjet avokatĂ«ve tĂ« tij, ai kĂ«rkoi qĂ« tâi jepej âarrest shtĂ«piakâ, i cili do tĂ« kryhej nĂ« shtĂ«pinĂ« e tij nĂ« Upper East Side (njĂ« rezidencĂ« 22,000 metra katrorĂ« e shitur nĂ« vitin 2021 pĂ«r 51 milionĂ« dollarĂ«).
NjĂ« tabelĂ« reklamuese nĂ« âTimes Squareâ bĂ«n thirrje pĂ«r publikimin e dosjes âEpsteinâ mĂ« 23 korrik 2025 nĂ« New York City
Më 18 korrik, një gjyqtar e hodhi poshtë kërkesën, duke përmendur rrezikun që i burgosuri të kryente krime të mëtejshme ose të përpiqej të arratisej jashtë vendit. Avokatët e tij apeluan, por Epstein vdiq para se kërkesa të dëgjohej.
Refuzimi pĂ«r tĂ« dhĂ«nĂ« âarrest-shtĂ«piakâ, nĂ« fakt âishte njĂ« zhgĂ«njim i madh pĂ«r Epsteininâ, thuhet nĂ« dokument.
Natën e 23 korrikut, financierit i jepet ndihma e parë në një gjendje gjysmë të pavetëdijshme, me lëndime në qafë që i bënë oficerët të besonin se ai kishte tentuar vetëvrasje. Prandaj, ai u transferua në një dhomë tjetër, ku qëndroi për 31 orët e ardhshme nën vëzhgim.
Pastaj u kthye në qelinë e tij. Askush nuk e ka përcaktuar ndonjëherë me siguri nëse ishte një tentativë vetëvrasjeje apo një sulm nga shoku i tij i qelisë, një vrasës i shumëfishtë.
SidoqoftĂ«, dokumenti thotĂ« se nĂ« ditĂ«t nĂ« vijim financieri tregoi disa shenja shqetĂ«simi: ai kishte vshtirĂ«si pĂ«r tĂ« fjetur, ankohej pĂ«r zhurmat e vazhdueshme nĂ« qelinĂ« e tij dhe pĂ«r kĂ«tĂ« arsye shpesh i mbulonte veshĂ«t me duar, e quante veten âfrikacakâ dhe pĂ«rsĂ«riste se nuk mund ta pĂ«rballonte dhimbjen.
Disa orë pas arrestimit të Epstein, disa gra të reja protestuan duke mbajtur pankarta me foton e financierit përpara një gjykate në Nju Jork
âIdentiteti i tijâ, pĂ«rfundon memoja, âbazohet nĂ« pasurinĂ« e tij, pushtetin e tij dhe lidhjet e tij me njerĂ«z tĂ« tjerĂ« tĂ« profilit tĂ« lartĂ«. NĂ« ditĂ«t e tij tĂ« fundit, ai pĂ«rsĂ«riti disa herĂ« se po luftonte pĂ«r tâu pĂ«rshtatur me jetĂ«n e tij tĂ« re si i burgosurâ.
I njëjti dokument nxjerr në pah një fakt: se më 9 gusht, një gjykatës federal lejoi publikimin e mbi 2.000 faqeve dokumente të paraqitura në një padi për shpifje të ngritur nga Virginia Giuffre (një nga vajzat viktimë të përfshira nga Epstein mes njerëzve të famshëm) kundër Ghislaine Maxwell, ish-e dshura e financierit, e cila aktualisht ndodhet në qeli e dënuar për këtë çështje.
NĂ« tĂ« njĂ«jtĂ«n kohĂ«, shoku i ri i qelisĂ« sĂ« Epstein â protokolli pĂ«r tĂ« burgosurit nĂ«n vĂ«zhgim psikologjik dikton qĂ« ata nuk lihen kurrĂ« vetĂ«m â u transferua dhe askush nuk e zuri vendin e tij.
Financieri u takua me avokatët e tij, bëri një telefonatë të fundit me të dashurën e tij dhe më pas, pak para orës 20:00 të mbrëmjes, u kthye në qelinë e tij.
NjĂ« tjetĂ«r dokument, qĂ« detajon orĂ«t e fundit tĂ« Epstein minutĂ« pas minute, e pĂ«rshkruan atĂ« si âme humor tĂ« mirĂ«: asgjĂ« tĂ« pazakontĂ«â.
Një dokument i botuar në vitin 2023 që rindërton ditën e fundit të jetës së Epsteinit
Nata e fundit
Ndërsa kthehej në qelinë e tij, Epstein u filmua nga një prej kamerave të sigurisë së burgut. Ishte ora 7:49 e mbrëmjes më 9 gusht.
Objektivi pĂ«rqendrohet nĂ« zonĂ«n e pĂ«rbashkĂ«t tĂ« âS.H.Uâ, ku mbahet financieri: Ă«shtĂ« njĂ« dhomĂ« e madhe katrore, me njĂ« korridor tĂ« ngushtĂ« nĂ« secilĂ«n anĂ«, ku secila prej tyre pĂ«rmban 8 qeli.
Këto korridore janë gjithashtu të pajisura me një kamera, por ajo regjistron vetëm pamjet filmike, pa i arkivuar imazhet në asnjë mënyrë.
Prandaj, të vetmet video nga ajo natë, janë ato që tregojnë zonën e përbashkët: nuk mund të shihet dera e qelisë së Epsteinit dhe po ashtu edhe shkallët që të çojnë në korridor.
Pas orĂ«s 19:49, u regjistrua vetĂ«m njĂ« lĂ«vizje: njĂ« person â njĂ«ri nga dy rojet, sipas Departamentit tĂ« DrejtĂ«sisĂ« â duke ecur nĂ« zonĂ«n e pĂ«rbashkĂ«t nĂ« orĂ«n 22:39 dhe 22:41. Askush tjetĂ«r nuk u shfaq nĂ« video deri nĂ« orĂ«n 6:33 tĂ« mĂ«ngjesit tĂ« nesĂ«rmen, kur ra alarmi.
Kjo pavarësisht faktit se dy rojet në detyrë, atë natë duhej të kontrollonin Epstein çdo gjysmë ore, siç kërkohet nga protokolli për të burgosurit nën vëzhgim psikologjik.
Harta e burgut dhe këndi i kamerës, me të verdhë, e vetmja që regjistroi imazhet natën mes 9-10 gushtit 2019. Me të kuqe, qelia e Epsteinit
Një hetim i brendshëm më vonë zbuloi se dy rojet ecën nëpër dhoma të tjera atë natë, shfletuan internetin dhe ranë në gjumë për dy orë. Të dy më vonë, dolën në gjyq për falsifikim të të dhënave të kontrolleve të asaj nate: ata pranuan fajësinë.
I njëjti hetim, megjithatë, theksoi se dy rojet po punonin jashtë orarit, sepse MCC kishte mungesë stafi: njëri prej tyre kishte punuar pothuajse 24 orë atë ditë.
Në orën 6:33 të mëngjesit më 10 gusht, Epstein u gjet pa ndjenja në qelinë e tij. Dy rojet u përpoqën ta ringjallnin me CPR. Pas dy minutash, u thirr një ambulancë, e cila mbërriti në orën 6:45 të mëngjesit.
Epstein u intubua dhe iu dhanë tre doza epinefrin (adrenalinë), por zemra e tij nuk arriti të rifillonte të pulsonte.
Në orën 7:10 të mëngjesit, ai u ngarkua në ambulancë dhe u transportua në Spitalin Beekman. Në orën 7:36 të mëngjesit, mjeku e shpalli Epsteinin, 66 vjeç, të vdekur.
Një nga fotot e bëra në qelinë e Epsteinit disa orë pas vdekjes së tij: thuhet se financieri u vetëvra me një çarçaf në formë laku, të lidhur në njërën nga shkallët e shtratit të tij
Autopsia
Më 11 gusht, një ekzaminuese mjekësore, Kristin Roman, kreu autopsinë, e ndihmuar nga Michael Baden, një mjek i caktuar nga vëllai i vetëm i Epsteinit, Mark.
Pas katĂ«r orĂ«sh, Roman arriti nĂ« pĂ«rfundimin se shkaku i vdekjes nuk mund tĂ« pĂ«rcaktohej: âNĂ« pritjeâ, shkroi ai nĂ« raport.
MegjithatĂ«, mĂ« 16 gusht, superiorja e tij, ekzaminuesja mjekĂ«sore Barbara Sampson, deklaroi se Epstein âi mori jetĂ«n vetes, duke u varurâ. Prova, tha ajo, erdhi nga prova tĂ« tjera qĂ« i ishin paraqitur. DĂ«shmi qĂ« nuk janĂ« bĂ«rĂ« kurrĂ« publike.
Nga ana tjetĂ«r, Baden Ă«shtĂ« i bindur se ishte njĂ« vrasje. Dhe nĂ« janar 2020, ai dĂ«shmoi nĂ« programin popullor tĂ« CBS-sĂ«, â60 Minutesâ.
Sipas mendimit të tij, disa prova tregojnë në këtë drejtim. Së pari, një kockë dhe dy kërcij në qafën e Epsteinit, tregojnë fraktura që përputhen me vrasjen me mbytje, sesa me vetëvrasje.
Laku i analizuar gjatĂ« autopsisĂ«: Epstein dyshohet se e pĂ«rdori pĂ«r tâi marrĂ« jetĂ«n vetes
Së dyti, ka disa hemorragji okulare, të cilat janë gjithashtu më të zakonshme në vrasjet me mbytje, sesa në vetëvrasje.
Së treti, shenjat në qafë nuk ndodhen nën nofull, por në mes të qafës: sikur dikush ta kishte mbytur viktimën nga prapa.
CBS konsultoi ekspertë të tjerë të patologjisë mjeko-ligjore: disa pajtohen, të tjerë nuk pajtohen, duke argumentuar se frakturat janë të zakonshme edhe tek vetëvrasjet e të moshuarve dhe Epstein ishte 66 vjeç kur vdiq.
Megjithatë, të gjithë arrijnë në të njëjtin përfundim: vetëm me një foto që tregon pozicionin e Epsteinit kur u gjet, mund të përcaktohet me siguri shkaku i vdekjes.
Ekzistojnë qindra foto të qelisë së Epsteinit, të bëra në mëngjesin e 10 gushtit. Megjithatë, ajo foto nuk ekziston, sepse dy rojet që e gjetën atë në orën 6:33 të mëngjesit, edhe një herë, nuk ndoqën protokollin.
Kur hynë në qeli, në realitet, nuk kishte shpresë për të shpëtuar financierin. Autopsia më vonë e përcaktoi këtë: kur ra alarmi, Epstein kishte qenë i vdekur për të paktën dy orë.
Një portret i Jeffrey Epstein, i dyshuar se u vetëvra në burg në moshën 66-vjeçare
NĂ« kĂ«to raste, ligji kĂ«rkon qĂ« âvendi i ngjarjesâ tĂ« mos jetĂ« i prekur. Kjo nuk ndodhi atĂ« mĂ«ngjes. Autopsia dhe dĂ«shmia e dĂ«shmitarĂ«ve, zbuluan se Epstein u gjet me njĂ« copĂ« çarçaf tĂ« mbĂ«shtjellĂ« rreth qafĂ«s, tĂ« lidhur nĂ« majĂ« tĂ« njĂ« krevati marinari nĂ« qelinĂ« e tij.
Ai u gjet i gjunjëzuar, i përkulur. Duke iu përgjigjur CBS, Baden thekson një mospërputhje të supozuar: si është e mundur që një burrë 1.88 metra i gjatë dhe 84 kg të ketë varur veten nga një krevat marinari dhe që shishet në raftin e të njëjtit krevat, qëndruan të gjitha në këmbë të palëvizura dhe të parrëzuara?
Ekziston një tjetër mospërputhje e dukshme: në qeli u gjetën dy litarë, të bërë nga çarçafë ngjyrë portokalli. Ai që u analizua gjatë autopsisë, i kishte të dyja skajet të palosura dhe të qepura.
Por roja qĂ« u pĂ«rpoq ta ringjallte Epsteinin, zbulon CBS, tha se ai e preu pĂ«lhurĂ«n pĂ«r tĂ« liruar trupin e tij para se tĂ« fillonte tâi jepte ndihmĂ«n e parĂ«. Dhe laku i ekzaminuar nuk tregon prerje.
Jeffrey Epstein dhe e dashura e tij, Ghislaine Maxuell, bashkëpunëtore në krimet sekuale të financierit
Neglizhenca
âStafi i burgut krijoi tĂ« gjitha kushtet e nevojshme qĂ« Epstein tĂ« kryente vetĂ«vrasje nĂ« burgâ. Ky Ă«shtĂ« pĂ«rfundimi i njĂ« hetimi tĂ« gjatĂ« tĂ« brendshĂ«m nga Departamenti i DrejtĂ«sisĂ«, i cili nĂ« qershor 2023 publikoi njĂ« raport pĂ«rfundimtar mĂ« shumĂ« se 120 faqe.
PĂ«rveç problemeve tĂ« lartpĂ«rmendura me sistemin e mbikĂ«qyrjes, ai zbuloi gjithashtu neglizhencĂ« nga ana e rojeve tĂ« MCC, tĂ« cilĂ«t i siguruan Epstein çarçafĂ«, batanije dhe uniforma shtesĂ«, âedhe pasi ai kishte tentuar vetĂ«vrasjeâ mĂ« herĂ«t.
PĂ«r mĂ« tepĂ«r, ata i siguruan financierit sende tĂ« ndaluara, pĂ«rfshirĂ« njĂ« stilolaps, tĂ« cilin Jeffrey e pĂ«rdori pĂ«r tĂ« shkruar njĂ« shĂ«nim, tĂ« gjetur nĂ« qelinĂ« e tij: âMĂ« mbajtĂ«n nĂ« njĂ« kabinĂ« dushi tĂ« mbyllur me çelĂ«s pĂ«r njĂ« orĂ«. MĂ« dhanĂ« ushqim tĂ« djegur. Buburrecat gjigantĂ« zvarriteshin nĂ«pĂ«r duart e mia. Nuk ishte argĂ«tueseâ.
I njĂ«jti dokument, megjithatĂ«, regjistron njĂ« bisedĂ« midis Epsteinit dhe shokut tĂ« tij tĂ« fundit tĂ« qelisĂ«: âMos e vrit vetenâ, â e kĂ«shilloi ai. âMos u shqetĂ«soâ, â pĂ«rgjigjet financieri.
Jeffrey Epstein me avokatët e tij pak ditë para se të kryente vetëvrasje në burg
Dhe ofron prova tĂ« reja: âPĂ«rfundimi se Epstein i mori jetĂ«n vetes, mbĂ«shtetet mĂ« tej nga pamjet filmike nga zona e pĂ«rbashkĂ«t e NjĂ«sisĂ« Speciale tĂ« Strehimit (S.H.U), ku Epstein ishte i mbyllur nĂ« kohĂ«n e vdekjes sĂ« tijâ.
Videoja e bashkĂ«ngjitur dokumentit Ă«shtĂ« njĂ« material 10 orĂ« e 52 minuta, qĂ« pĂ«rfshin nga ora 19:49 mĂ« 9 gusht 2019, deri nĂ« orĂ«n 6:39 tĂ« mĂ«ngjesit mĂ« 10 gusht. Imazhet janĂ« âtĂ« paprera dhe tĂ« papĂ«rpunuaraâ, thekson memorandumi.
Misteri i parë: 62 sekonda pamje filmike mungojnë, pak para mesnatës. Ministrja e Drejtësisë, Pam Bondi shpjegoi se boshllëku nuk është asgjë e pazakontë; ishte mënyra se si funksiononin sistemet e mbikëqyrjes së burgjeve në atë kohë. Një rivendosje standarde e sistemit, në fakt.
Epstein dhe Donald Trump në Mar-a-Lago, në rezidencën e presidentit në Florida, në vitin 1997
SĂ« dyti, njĂ« hetim digjital nga faqja e internetit âWiredâ zbuloi se pamjet filmike nĂ« fakt pĂ«rbĂ«hen nga dy klipe tĂ« ndara: i pari pĂ«rfundon nĂ« orĂ«n 23:58 dhe 58 sekonda mĂ« 9 gusht.
Versioni përfundimtar u modifikua disa herë para se të publikohej dhe 2 minuta e 53 sekonda u prenë nga fundi i klipit të parë.
ĂshtĂ« e pamundur tĂ« dihet nĂ«se ato 173 sekonda zbuluan ndonjĂ« gjĂ« domethĂ«nĂ«se. Por ky lajm ishte i mjaftueshĂ«m pĂ«r tĂ« nxitur dyshimet e shumĂ« njerĂ«zve qĂ« besojnĂ« se Epstein nuk kreu vetĂ«vrasje.
Donald Trump gjithashtu i ushqente kĂ«to dyshime: nĂ« mbrĂ«mjen e 10 gushtit 2019, nga ShtĂ«pia e BardhĂ«, ai ripostoi njĂ« postim nĂ« TĂ«itter qĂ« shkruante: âVdiq nga VETĂVRASJA gjatĂ« vĂ«zhgimit 24/7 pĂ«r vetĂ«vrasje? Po, sigurisht! Si Ă«shtĂ« e mundur kjo?â.
Presidenti ka ndryshuar mendje qĂ« atĂ«herĂ«. MĂ« 8 korrik, kur njĂ« gazetar pyeti pĂ«r memorandumin e publikuar njĂ« ditĂ« mĂ« parĂ«, ai u pĂ«rgjigj me zemĂ«rim: âA po flet ende pĂ«r Jeffrey Epstein?â
Login
