Nga Eduard Zaloshnja
Deri nĂ« fund tĂ« vitit 1990, e gjithĂ« toka e RepublikĂ«s sĂ« ShqipĂ«risĂ« ishte pronĂ« e shtetit â fakt juridik i konsakruar nĂ« kushtetutĂ«n komuniste tĂ« 1976-Ă«s. Por kur lindi Pratia Demokratike (mĂ« dhjetor 1990), njĂ« nga pikat kryesore tĂ« programit tĂ« saj ishte pikĂ«risht privatizimi i tokĂ«s.
Dhe kur Partia Demokratike u pĂ«rball me PartinĂ« e PunĂ«s (komuniste) nĂ« zgjedhjet e para pluraliste (31 mars 1991), çështja e pronĂ«sisĂ« sĂ« tokĂ«s ishte nga mĂ« tĂ« debatuarat. Dhe atĂ« debat e âfitoiâ Partia e PunĂ«s (komuniste), qĂ« kishte si kandidatĂ« pĂ«r deputetĂ« kryetarĂ« komunistĂ« kooperativash bujqĂ«sore (tĂ« cilĂ«t ishin tĂ« intersuar personalisht tĂ« ruhej pronĂ«sia shtetĂ«rore e tokave dhe kryetarllĂ«ku i tyre).
Përballë kandidatëve të tillë, ne kandidatët demokratë nuk kishin asnjë shans të fitonim. Si rrjedhojë, në zgjedhjet e1991-shit, Partia e Punës (Komuniste) mori 170 mandate (pothuaj të gjitha rurale), ndërsa ne të opozitës morëm vetëm 80 mandate (pothuaj të gjitha urbane).
Dhe kur analizuam humbjen e zgjedhjeve, arritëm në përfundimin se pa shpërndarë tokat e koperativave bujqësore tek antëtarët e tyre, ne nuk kishim shans të vinim ndonjëherë në pushtet (2/3 e popullsisë banonte në fshatra atëherë). Dhe u përbetuam unanimisht se kur të vinim në pushtet, ligji i parë që do të kalonim në Kuvend do të ishte ai i kompensimit të pronarëve të shpronësuar nga regjimi komunist.
Qeveria e Partisë së Punës (komuniste) dha shpejt dorëheqjen dhe u krijua Qeveria e Stabilitetit, me përfaqësues të të gjitha partive. Një nga pikat kryesore të programit të saj (të imponuar nga PD-ja) ishte shpërbërja e kooperativave bujqësore. Dhe kjo pikë e programit u realizua më 19 korrik 1991, me miratimin në Kuvend të Ligjit 7501, sipas të cilit toka e kooperativave bujqësore iu dha anëtarëve të tyre.
Pas shpërbërjes së kooperativave bujqësore, ne i fituam në mënyrë plebishitare zgjedhjet e parakohëshme të 1992-shit (si në qytete, edhe në fshatra). Koalicioni i PD-së siguroi 2/3 e votave në parlament, mëse të mjaftueshme për të kaluar ligjin e shumëpritur për kompensimin e pronarëve të shpronësuar nga regjimi komunist!
Rasti e solli që profesori im në Virginia Tech (ku kisha shkuar për studime pasuniversitare) dhe një koleg i tij të ishin ekspertë të ligjeve për kompensimin e pronarëve të shpronësuar nga shtete të ndryshme në botë. Dhe kur u tregova për zhvillimet e mësipërme, ata shprehën interes dhe erdhën me mua në Tiranë për të takuar Berishën, që sapo ishte zgjedhur President i Republikës.
Në atë takim ata i prezantuan Berishës një skicë-projekt që konsistonte në këto pika kryesore:
- Nga 700 mijë hektarë tokë bujqësore, vetëm 350 mijë hektarë kishin patur pronarë privatë në vitin 1944. Kështu, 350 mijë hektarët e tjerë (në pronësi të shtetit) mund të përdoreshin për kompensim fizik të pronarëve të shpronësuar nga regjimi komunist në bazë të disa koeficientëve konvertimi.
- PronarĂ«ve tĂ« truajve urbanĂ« duhej tâu ktheheshin ato, ku nuk ishin tĂ« zĂ«na nga ndĂ«rtime tĂ« kryera pas vitit 1944. NdĂ«rsa pĂ«r truajt e zĂ«na, duheshin kompensuar fizikisht pronarĂ«t e shpronĂ«suar nga regjimi komunist nĂ« bazĂ« tĂ« disa koeficientĂ«ve konvertimi.
- I gjithë procesi i kompensimit fizik duhej të mbyllej brenda dy vjetësh me konsulencë dhe financim të fuqishëm nga USAID-i, dhe në përfundim të tij, çdo metër tokë në territorin e Shqipërisë duhet të kishte një titull pronësie (privat apo shtetëror).
- Deri sa të përfundohej procesi i kompensimit, duhej vendosur një moratorium për mosdhënien e lejeve të ndërtimit, të cilat duhej të jepeshin më pas vetëm në bazë të planeve të zhvillimit në secilën bashki e komunë të vendit.
Pasi dĂ«gjoi prezantimin e mysafirĂ«ve amerikanĂ«, Berisha tha me njĂ« ton solemn: âTokat shtetĂ«rore janĂ« tĂ« pĂ«rqendruara nĂ« bregdet, por malsorĂ«t shqiptarĂ« e kanĂ« patur Ă«ndĂ«rr shekullore tĂ« zbresin nĂ« bregdet. KĂ«tĂ« Ă«ndĂ«rr ua pengoi regjimi i Enver HoxhĂ«s, dhe ne tani nuk mund tâu bĂ«hemi pengesĂ«â. Dhe pas disa fjalive tĂ« pĂ«rgjithshme kortezie, ai na pĂ«rcolliâŠ
Kur dolĂ«m nga zyra, profesori im mĂ« pyeti pĂ«r origjinĂ«n e BerishĂ«s dhe unĂ« iu pĂ«rgjigja se Ă«shtĂ« nga malĂ«sia. âKot na solle deri nĂ« TiranĂ«, sepse ai do qĂ« pĂ«rkrahĂ«sit e tij tĂ« vijnĂ« nĂ« bregdet,â mĂ« tha profesori i zhgĂ«njyer nga takimiâŠ
Se si janĂ« zhvilluar ngjarjet rreth pronĂ«sisĂ« sĂ« tokĂ«s dhe ndĂ«rtimet mbi tĂ« i di i madh e i vogĂ«l nĂ« ShqipĂ«ri. Vlen tĂ« theksohet se vetĂ«m dy vjet pas atij takimi me BerishĂ«n, pronarĂ«t e shpronĂ«suar nga regjimi komunist u futĂ«n nĂ« grevĂ« urie, nga e cila ai i nxorri me forcat speciale tĂ« policisĂ«. Dhe e gjithĂ« UltĂ«sira PerĂ«ndimore u mbush me ndĂ«rtime kaotike sipas parimit âtokĂ« e xanunâ.
Rama ka deklaruar se (mĂ« sĂ« fundi) mĂ« 2028, çdo metĂ«r tokĂ« nĂ« territorin e ShqipĂ«risĂ« do tĂ« ketĂ« njĂ« titull pronĂ«sie (privat apo shtetĂ«ror). Por duhej tĂ« ishte bĂ«rĂ« qysh nĂ« vitin 1994 kjo gjĂ« kaq e rĂ«ndĂ«sishme pĂ«r zhvillimin normal tĂ« territorit (me konsulencĂ« dhe financim tĂ« fuqishĂ«m nga USAID-i). Siç i propozuam atĂ«herĂ« BerishĂ«sâŠ
The post Rrënjët e rrumpallës së territorit: Ligji 7501 apo Berisha-92? first appeared on JavaNews.al.
Login
