❌

Normal view

There are new articles available, click to refresh the page.
Today — 6 August 2025Main stream

Kurti: Do ta respektojmë vendimin e Kushtetueses

✇Agjencia Telegrafike Shqiptare
By: Rezart Ekmekçiu
6 August 2025 at 16:41

PRISHTINË, 6 gusht /ATSH/ Kryeministri nĂ« detyrĂ« i KosovĂ«s, Albin Kurti, ka thĂ«nĂ« tĂ« mĂ«rkurĂ«n se partia e tij, LĂ«vizja VetĂ«vendosje, do ta pranojĂ« vendimin e ardhshĂ«m tĂ« gjykatĂ«s mĂ« tĂ« lartĂ« tĂ« vendit nĂ« lidhje me konstituimin e Kuvendit tĂ« KosovĂ«s.

Gjykata Kushtetuese e Kosovës pritet të vendosë më së largu deri më 8 gusht lidhur me çështjen e konstituimit të Kuvendit të Kosovës.

“Mendoj qĂ« duhet tĂ« presim edhe fare pak ditĂ«, do tĂ« na njoftojnĂ« se çfarĂ« kanĂ« menduar se do tĂ« ndodh pas 30 ditĂ«ve. S’e di cila do tĂ« jetĂ« zgjidhja, natyrisht, por ne kemi thĂ«nĂ« se e respektojmĂ« aktgjykimin e GjykatĂ«s Kushtetuese. ËshtĂ« dĂ«m I madh qĂ« Kosova nuk ka Kuvend”, tha Kurti pĂ«r gazetarĂ« gjatĂ« njĂ« vizite nĂ« njĂ« klinikĂ« tĂ« QKUK-sĂ«.

Në fund të muajit të kaluar, Kushtetuesja i urdhëroi deputetët të mos marrin asnjë vendim dhe veprim deri më 8 gusht, në lidhje me bërjen e Kuvendit, derisa po shqyrton dy lëndë.

Kosova është zhytur në një krizë politike si pasojë e mosthemelit të institucioneve të reja pas zgjedhjeve të 9 shkurtit.

DeputetĂ«t kanĂ« dĂ«shtuar nĂ« 54 pĂ«rpjekje qĂ« nga 15 prilli pĂ«r ta bĂ«rĂ« Kuvendin e ri – hap i domosdoshĂ«m pĂ«r formimin e QeverisĂ« sĂ« re – pasi asnjĂ«ra parti nuk e fitoi shumicĂ«n pĂ«r tĂ« qeverisur e vetme.

Vetëvendosje e Kurtit i fitoi 48 ulëse dhe partitë e tjera parlamentare nuk kanë pranuar ta votojnë kandidaten e partisë fituese për kryetare të Kuvendit, për emërimin e së cilës nevojiten të paktën 61 vota.

NĂ« prag tĂ« vendimit tĂ« Kushtetueses, presidentja e vendit, Vjosa Osmani, tĂ« martĂ«n e tĂ«rhoqi kĂ«rkesĂ«n drejtuar nĂ« korrik Kushtetueses pĂ«r tĂ« kĂ«rkuar sqarim se çfarĂ« do tĂ« ndodhte nĂ«se Kuvendi i KosovĂ«s nuk do tĂ« konstituohej deri mĂ« 26 korrik – afati i pĂ«rcaktuar nga gjykata mĂ« herĂ«t pĂ«rmes njĂ« aktgjykimi.

Ajo tha se arsyeja e tërheqjes së kërkesës së saj është gjyqtari serb në Gjykatën Kushtetuese, Radomir Llaban. /REL/

The post Kurti: Do ta respektojmë vendimin e Kushtetueses appeared first on Agjencia Telegrafike Shqiptare.

Before yesterdayMain stream

E paqartë e ardhmja e 27 emigrantëve të Gjadrit, kërkohet transferimi i tyre në Itali

✇BoldNews
By: Enrik Braho
4 August 2025 at 21:22

JanĂ« vetĂ«m 27 emigrantĂ« qĂ« po mbahen aktualisht nĂ« Kampin e Gjadrit dhe qĂ« janĂ« nĂ« pritje tĂ« riatdhesimit. Por siç raportojnĂ« mediat italiane, e ardhmja e tyre Ă«shtĂ« e paqartĂ«. Shkak pĂ«r kĂ«tĂ« Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« njĂ« vendim i GjykatĂ«s sĂ« RomĂ«s, sipas sĂ« cilĂ«s kushtet pĂ«r kujdesin shĂ«ndetĂ«sor tĂ« personave qĂ« mbahen nĂ« kĂ«tĂ« [
]

The post E paqartë e ardhmja e 27 emigrantëve të Gjadrit, kërkohet transferimi i tyre në Itali appeared first on BoldNews.al.

DW: Thatësirë rekord në Europë këtë verë! Ja shtetet më të prekura, mes tyre Kosova

✇BoldNews
By: Oldi
2 August 2025 at 12:40

Muajin e kaluar u regjistrua njĂ« thatĂ«sirĂ« rekord nĂ« EuropĂ« dhe nĂ« hapĂ«sirĂ«n e Mesdheut. MĂ« shumĂ« se gjysma e tokĂ«s nĂ« vendet europiane, kryesisht nĂ« lindje, nĂ« fillim tĂ« korrikut ishte prekur nga thatĂ«sira, rezulton nga njĂ« hulumtim i tĂ« dhĂ«nave tĂ« fundit tĂ« Observatorit Europian tĂ« ThatĂ«sirave (EDO).  Kjo Ă«shtĂ« hapĂ«sira mĂ« e [
]

The post DW: Thatësirë rekord në Europë këtë verë! Ja shtetet më të prekura, mes tyre Kosova appeared first on BoldNews.al.

Vendimi i qeverisë/ Trajtim financiar për oficerët që punojnë në ambasadat jashtë vendit, ja përfitimet

✇Albeu
By: V K
1 August 2025 at 09:28

Në vendimin e ditës së djeshme, thuhet se; Punonjësit e Policisë së Shtetit, të cilët caktohen me detyrë si oficerë ndërlidhës jashtë vendit, do të trajtohen financiarisht nga buxheti i shtetit i caktuar për Drejtorinë e Përgjithshme të Policisë së Shtetit.

Në vendim thuhet se; trajtimi financiar përfshin shpenzimet publicitare në interes të Policisë së Shtetit, udhëtimet dhe dietat jashtë vendit pritës, kur këto kryhen në interes të Policisë së Shtetit, udhëtimet dhe dieta, brenda vendit pritës.

Do t’u paguhen shpenzimet pĂ«r pĂ«rmbushjen e detyrimeve protokollare pĂ«r pritjen e partnerĂ«ve zyrtarĂ«, ceremonitĂ« zyrtare tĂ« karakterit policor dhe pritje tĂ« personelit policor tĂ« nivelit tĂ« lartĂ« nĂ« vendin pritĂ«s, shpenzimet pĂ«r mbĂ«shtetjen e veprimtarive, veçanĂ«risht tĂ« rĂ«ndĂ«sishme, tĂ« studentĂ«ve tĂ« policisĂ« shqiptare nĂ« vendet pĂ«rkatĂ«se, uniformĂ«n.

Gjithashtu, qeveria shqiptare do të mbulojë dhe shpenzimet për qiranë e apartamentit, mirëmbajtjen e tij dhe të ambienteve të përbashkëta për ngrohje, gaz, energji elektrike dhe ujë, pajisje shtëpiake, siguracionin, mirëmbajtje, riparim defekti dhe shërbimi karrotrec, karburant, parkim, regjistrim dhe kontrollet periodike në vendin pritës të automjetit, komisionet bankare, internetin dhe telefoninë fikse e të lëvizshme.

Po ashtu do t’u paguhen shpenzimet pĂ«r zyrĂ«, mobilie e pajisje zyre dhe kancelari, transportin e oficerit ndĂ«rlidhĂ«s dhe familjarĂ«ve tĂ« tij nga ShqipĂ«ria nĂ« kohĂ«n e emĂ«rimit, si dhe shpenzimet e transportit nga vendi i emĂ«rimit pĂ«r nĂ« ShqipĂ«ri, kur ata mbarojnĂ« detyrĂ«n, transportin e sendeve personale nĂ« momentin e emĂ«rimit dhe kthimit nĂ« atdhe.

Transporti i sendeve dhe orendive personale bëhet me miratimin e drejtorit të Përgjithshëm të Policisë së Shtetit, deri në masën 7,4 m3 për anëtar familjeje, pa kaluar limitin e 30 m3 për çdo familje.

Prokurimi i fondeve për mbulimin e këtyre shpenzimeve i nënshtrohet legjislacionit në fuqi; Sigurimin e jetës së oficerit ndërlidhës, që shërben në përfaqësitë diplomatike të Republikës së Shqipërisë dhe në organizatat ndërkombëtare jashtë vendit dhe të familjarëve të tyre, në rastet kur vendi pritës konsiderohet vend me rrezikshmëri të lartë. Sigurimi i jetës do të paguhet për sa kohë vazhdon situata e rrezikshmërisë së lartë.

Prokurimi i fondeve për mbulimin e këtyre shpenzimeve i nënshtrohet legjislacionit në fuqi. Rrezikshmëri e lartë, për efekt sigurimi, sipas këtij vendimi, konsiderohen situatat, kur në shtetin pritës shpallet gjendja e luftës ose e jashtëzakonshme; në shtetin pritës mbizotërojnë situata të përkeqësuara të sigurisë dhe të rendit publik, të cilat vlerësohen të rrezikshme për jetën. Sigurimin e shëndetit gjatë udhëtimit./Gazeta Panorama

The post Vendimi i qeverisë/ Trajtim financiar për oficerët që punojnë në ambasadat jashtë vendit, ja përfitimet appeared first on Albeu.com.

Hakeruan kompjuterat e 3 prokurorëve të SPAK, GJKKO rrëzon rekursin e Zambak Gjonit dhe Arnold Rrokajt

✇BoldNews
By: Oldi
30 July 2025 at 15:15

GJKKO nuk ka pranuar rekursin e Zambak Gjonit dhe Arnold Rrokajt, tĂ« cilĂ«t akuzohen se ndĂ«rhynĂ« nĂ« sistemin e IT nĂ« SPAK duke vjedhur dosjet nĂ« hetim nga tre prokurorĂ«t. Dy tĂ« akuzuarit, tĂ« cilĂ«t kishin qenĂ« pjesĂ« e administratĂ«s, Zambak Gjoni dhe Arnold Rrokaj do tĂ« vazhdojnĂ« tĂ« hetohen nĂ« qeli. “GJKKO 61004-00440-00-2025 ZAMBAK [
]

The post Hakeruan kompjuterat e 3 prokurorëve të SPAK, GJKKO rrëzon rekursin e Zambak Gjonit dhe Arnold Rrokajt appeared first on BoldNews.al.

Ish-drejtoresha e TKOB “zbĂ«rthehet”: Firmosa kontrata tĂ« paligjshme nĂ«n presionin e Ajola XoxĂ«s

✇BoldNews
By: Oldi
28 July 2025 at 13:33

Ish-drejtoresha e Teatrit KombĂ«tar tĂ« Operas dhe Baletit, Abigeila Voshtina, ka pranuar para ProkurorisĂ« sĂ« Posaçme (SPAK) se ka nĂ«nshkruar kontrata tĂ« paligjshme nĂ« vlerĂ«n e 30 mijĂ« eurove pĂ«r aktivitetin “Festivali NdĂ«rkombĂ«tar i Dancit”, duke theksuar se veprimet janĂ« kryer nĂ«n ndikimin e drejtpĂ«rdrejtĂ« tĂ« Ajola XoxĂ«s, bashkĂ«shortes sĂ« ish-kryebashkiakut tĂ« TiranĂ«s, Erion Veliaj. [
]

The post Ish-drejtoresha e TKOB “zbĂ«rthehet”: Firmosa kontrata tĂ« paligjshme nĂ«n presionin e Ajola XoxĂ«s appeared first on BoldNews.al.

Apeli i GJKKO-së lë fuqi pezullimin nga detyra të kreut të KPP, Jonaid Myzyri

✇BoldNews
By: Oldi
28 July 2025 at 13:19

Apeli i GJKKO-sĂ« ka lĂ«nĂ« nĂ« fuqi masat e sigurisĂ« tĂ« caktuara ndaj kreut tĂ« KPP, Jonaid Myzyri. Jonaid Myzyri kishte apeluar vendimin e GJKKO-sĂ«, por gjyqtarja Igerta Hysi la nĂ« fuqi masĂ«n e pezullimit nga detyra e kreut tĂ« KPP dhe atĂ« tĂ« detyrim paraqitje. “Gjykata e Posaçme e Apelit pĂ«r Korrupsionin dhe Krimin [
]

The post Apeli i GJKKO-së lë fuqi pezullimin nga detyra të kreut të KPP, Jonaid Myzyri appeared first on BoldNews.al.

Lapaj vijon betejĂ«n pĂ«r mandatin, “ShqipĂ«ria BĂ«het” ankimon nĂ« KAS vendimin e KQZ, kĂ«rkohet njohja e dorĂ«heqjeve nga kandidimi

✇Albeu
By: V K
28 July 2025 at 11:17

Partia “ShqipĂ«ria BĂ«het”, ka ankimuar nĂ« Komisionin e Ankesave dhe Sanksioneve vendimin e Komisionit Qendror tĂ« Zgjedhjeve, i cili i kaloi mandatin e deputetit Kleana Xhuvelit.

Sipas “ShqipĂ«ria BĂ«het”, vendimi i KQZ-sĂ« bie ndesh me qĂ«ndrimin zyrtar tĂ« kĂ«saj force politike, e cila i kishte paraqitur komisionit qĂ«ndrimin pĂ«r njohjen e dorĂ«heqjes sĂ« disa kandidatĂ«ve, pĂ«rfshirĂ« dhe Xhuvelin.

NĂ« vend tĂ« saj, sipas kĂ«tij subjekti, mandati i deputetit duhet t’i kalonte Adriatik Lapajt, si kandidati i radhĂ«s nĂ« listĂ«, i cili nuk kishte hequr dorĂ« dhe kishte marrĂ« mbĂ«shtetje tĂ« gjerĂ« qytetare.

Tashmë pritet që KAS të shqyrtojë çështjen dhe të dalë me një vendim përfundimtar, që do të përcaktojë përfundimisht emrin e deputetit të ri që do të marrë mandatin.

“NĂ« pĂ«rfundim kĂ«rkojmĂ«: 1. Ndryshimin e Vendimit Nr. dt. 23.07.2025, tĂ« Komisionit QĂ«ndror tĂ« Zgjedhjeve “PĂ«r caktimin e kandidatĂ«ve fitues tĂ« subjektit zgjedhor Koalicioni “Nisma ShqipĂ«ria BĂ«het” nĂ« zonĂ«n zgjedhore Qarku TiranĂ«, pĂ«r zgjedhjet pĂ«r Kuvend tĂ« datĂ«s 11 maj 2025.

2. Mosnjohjen si të vlefshme të revokimit të dorëheqjeve të depozituara përkatësisht në datë 15.07.2025 nga Zeqir Kordhoni dhe në dt. 17.07.2025 nga Kleana Xhuveli.

3. Shpalljen e kandidatit fitues nga lista shumĂ«emĂ«rore sipas numrit tĂ« votave parapĂ«lqyese, tĂ« subjektit zgjedhor Koalicioni “Nisma ShqipĂ«ria BĂ«het” pĂ«r Qarkun TiranĂ«, si mĂ« poshtĂ«: 1. Adriatik Ferman Lapaj SHB.

4. Miratimin e kandidatĂ«ve tĂ« mbetur, tĂ« cilĂ«t nuk kanĂ« pĂ«rfituar mandat nĂ« listĂ«n shumemĂ«rore tĂ« subjektit zgjedhore Koalicioni “Nisma ShqipĂ«ria BĂ«het” nĂ« bazĂ« tĂ« renditjes sipas numrit tĂ« votave parapĂ«lqyese, duke filluar nga numri mĂ« i lartĂ« i votave dhe duke zbatuar kriterin gjinor”, thuhet ndĂ«r te tjera ne kerkesen drejtuar KAS.

The post Lapaj vijon betejĂ«n pĂ«r mandatin, “ShqipĂ«ria BĂ«het” ankimon nĂ« KAS vendimin e KQZ, kĂ«rkohet njohja e dorĂ«heqjeve nga kandidimi appeared first on Albeu.com.

“Partizani”/ KĂ«rkoi pĂ«rjashtimin e trupĂ«s gjykuese, GJKKO rrĂ«zon BerishĂ«n e Malltezin

✇BoldNews
By: Oldi
28 July 2025 at 11:58

Gjyqtari i GJKKO Erjon Çela, ka rrĂ«zuar kĂ«rkesĂ«n e paraqitur nga avokatĂ«t e ish-kryeministrit Sali Berisha dhe dhĂ«ndrit tĂ« tij JamarbĂ«r Malltezi pĂ«r pĂ«rjashtimin e trupĂ«s gjykuese qĂ« po shqyrton çështjen “Partizani”. Trupa gjykuese, e pĂ«rbĂ«rĂ« nga gjyqtarĂ«t Elsa Ulliri, Bib Ndreca dhe Rudina Palloj, do tĂ« vijojĂ« shqyrtimin e dosjes. NĂ« pretendimet e paraqitura [
]

The post “Partizani”/ KĂ«rkoi pĂ«rjashtimin e trupĂ«s gjykuese, GJKKO rrĂ«zon BerishĂ«n e Malltezin appeared first on BoldNews.al.

Zhdukja e Jan Prengës, Apeli konfirmon burgimin e përjetshëm për kopshtarin e Altin Hajrit

✇BoldNews
By: Enrik Braho
25 July 2025 at 11:40

Gjykata e Posaçme e Apelit ka konfirmuar dĂ«nimin me burgim tĂ« pĂ«rjetshĂ«m tĂ« dhĂ«nĂ« nga Shkalla e ParĂ« e GJKKO-sĂ« pĂ«r kopshtarin e kompleksit “Golden” tĂ« Altin Hajrit nĂ« Shijak, Festim Bexhdili, i shpallur fajtor pĂ«r rrĂ«mbimin e Jan PrengĂ«s mĂ« 17 Janar tĂ« vitit 2020 nĂ« KamĂ«z. Vendimi nĂ« Apel Ă«shtĂ« marrĂ« nga trupa [
]

The post Zhdukja e Jan Prengës, Apeli konfirmon burgimin e përjetshëm për kopshtarin e Altin Hajrit appeared first on BoldNews.al.

Zbardhet vendimi/ Ndryshon skema e llogaritjes së pensionit, të moshuarit që dalin pas 1 janarit 2025 përfitojnë më shumë

✇Albeu
By: V K
19 July 2025 at 11:55

Qeveria ka miratuar zyrtarisht indeksimin me 9.3% të bazës së vlerësuar të vitit 2023, e cila do të përdoret për llogaritjen e pensioneve të reja, që do të caktohen nga 1 janari 2025 e në vazhdim.

Ky zhvillim, vjen pas miratimit të Vendimit të Këshillit të Ministrave nr. 404, datë 16.7.2025, i cili synon të mbrojë vlerën reale të kontributeve të qytetarëve në kushte inflacioni dhe ndryshimesh ekonomike.

NĂ« pikĂ«n 1 tĂ« vendimit theksohet: “Miratimin e indeksimit tĂ« bazĂ«s sĂ« vlerĂ«suar tĂ« vitit 2023, me indeksin 9.3%, tĂ« llogaritur sipas kritereve, tĂ« pĂ«rcaktuara nĂ« nenin 59, tĂ« ligjit nr. 7703, datĂ« 11.5.1993, ‘PĂ«r sigurimet shoqĂ«rore nĂ« RepublikĂ«n e ShqipĂ«risë’, tĂ« ndryshuar”.

Kjo rritje e indeksit, ka për qëllim të përmirësojë llogaritjen e pensionit fillestar mujor, duke rritur shumën për të gjithë ata që përfitojnë të drejtën e pensionit nga fillimi i vitit të ardhshëm.

Vendimi ndikon mbi “bazĂ«n e vlerĂ«suar individuale vjetore, tĂ« arritur nĂ«pĂ«rmjet kontributeve tĂ« paguara dhe rivlerĂ«simeve tĂ« tyre, tĂ« kryera deri nĂ« vitin 2023”, – siç citohet nĂ« pikĂ«n 2 tĂ« tij.

PĂ«r tĂ« ruajtur njĂ« trajtim tĂ« drejtĂ«, vendimi pĂ«rcakton gjithashtu kufijtĂ« maksimalĂ« tĂ« bazĂ«s sĂ« rivlerĂ«suar, duke theksuar nĂ« pikĂ«n 4 se: “Pas aplikimit tĂ« indeksit tĂ« vitit 2023, baza e vlerĂ«suar pĂ«r efekt tĂ« llogaritjes sĂ« shumĂ«s fillestare mujore tĂ« pensioneve, qĂ« do tĂ« caktohen me datĂ« fillimi nga data 1.1.2025, nuk mund tĂ« jetĂ« mĂ« e lartĂ« se: a) trefishi i pagĂ«s minimale nĂ« shkallĂ« vendi, e pĂ«rcaktuar me vendim tĂ« KĂ«shillit tĂ« Ministrave pĂ«r pagat e periudhĂ«s, nga viti 1994 deri mĂ« 31.12.2001; b) paga maksimale nĂ« shkallĂ« vendi, e pĂ«rcaktuar sipas kritereve tĂ« nenit 10, tĂ« ligjit nr. 7703, pĂ«r pagat nga viti 2002 e nĂ« vazhdim”.

Po ashtu, vendimi i ri vjen i shoqĂ«ruar me njĂ« shtojcĂ« zyrtare, ku pĂ«rfshihen indekset akumulative tĂ« pagave pĂ«r periudhĂ«n 1994–2023, sipas pagave referuese pĂ«r profesione tĂ« ndryshme dhe kontributeve mujore, bazuar nĂ« vendimin e mĂ«parshĂ«m nr. 561, datĂ« 12.8.2005.

KĂ«to tĂ« dhĂ«na do tĂ« jenĂ« bazĂ« pĂ«r pĂ«rllogaritje mĂ« tĂ« sakta dhe tĂ« personalizuara pĂ«r çdo qytetar. Sipas pikĂ«s 5 tĂ« vendimit, “Efektet financiare, qĂ« rrjedhin nga zbatimi i kĂ«tij vendimi, lidhen me zbatimin e formulĂ«s sĂ« caktimit tĂ« pensioneve dhe aplikohen vetĂ«m pĂ«r pensionet me datĂ« fillimi nga data 1.1.2025 e nĂ« vazhdim dhe pĂ«rballohen brenda buxhetit vjetor, tĂ« miratuar pĂ«r Institutin e Sigurimeve ShoqĂ«rore”.

Ky indeksim nuk prek pensionet aktuale, por vetëm ato që do të caktohen nga fillimi i vitit të ardhshëm.

Sipas autoriteteve, kjo masë synon të ruajë ekuilibrin e sistemit të sigurimeve shoqërore dhe të garantojë shpërblim të drejtë për kontributet e qytetarëve, duke përmirësuar trajtimin financiar të brezave që hyjnë në pension. Vendimi hyn në fuqi pas botimit në Fletoren Zyrtare, ndërsa efektet e tij do të nisin nga 1 janari 2025.

The post Zbardhet vendimi/ Ndryshon skema e llogaritjes së pensionit, të moshuarit që dalin pas 1 janarit 2025 përfitojnë më shumë appeared first on Albeu.com.

Zbardhet vendimi/ Koeficienti i ri i indeksimit rrit pensionet e reja në vitin 2025! Ja rregullat për rivlerësimin e pagave para dhe pas vitit 1994

✇Albeu
By: V K
15 July 2025 at 14:22

ËshtĂ« miratuar nĂ« parim vendimi pĂ«r indeksimin e bazĂ«s sĂ« vlerĂ«suar tĂ« vitit 2023 pĂ«r efekt tĂ« llogaritjes sĂ« pensioneve, i cili do tĂ« zbatohet pĂ«r tĂ« gjithĂ« qytetarĂ«t qĂ« pĂ«rfitojnĂ« tĂ« drejtĂ«n pĂ«r pension pas datĂ«s 1 janar 2025.

Sipas projektvendimit tĂ« KĂ«shillit tĂ« Ministrave, indeksi i ri vjetor Ă«shtĂ« llogaritur nĂ« masĂ«n 9.3% pĂ«r pagat e viteve 1994–2023, duke reflektuar ecurinĂ« e kontributeve mesatare pĂ«r person tĂ« siguruar.

Ky indeks do të ndikojë drejtpërdrejt në rritjen e bazës mbi të cilën llogaritet pensioni, duke bërë që pensionet fillestare mujore të jenë më të larta për ata që dalin në pension gjatë vitit të ardhshëm.

“Duke rritur dhe bazĂ«n e vlerĂ«suar individuale, pĂ«r tĂ« gjithĂ« personat qĂ« e drejta pĂ«r pension iu lind nga data 01.01.2025, nga kjo datĂ« e nĂ« vazhdim do tĂ« arrihet tĂ« pĂ«rllogariten, tĂ« jepen pensione mujore qĂ« janĂ« tĂ« lidhura drejtpĂ«rdrejt me kontributet e paguara dhe qĂ« vetĂ«m pĂ«r shkak tĂ« tyre mund tĂ« jenĂ« mĂ« tĂ« larta sĂ« mĂ« parĂ«â€, – thuhet mĂ« tej nĂ« relacion.

Paralelisht me vendimin, Instituti i Sigurimeve Shoqërore ka përgatitur edhe relacionin shoqërues, ku bëhet e ditur se për pagat përpara vitit 1994 do të përdoret një koeficient unifikues prej 13.397, duke u dhënë atyre një rritje mesatare me 8.6% krahasuar me vitin e kaluar.

Kjo do tĂ« thotĂ« se pĂ«r shembull, njĂ« punonjĂ«s qĂ« ka marrĂ« 3.233 lekĂ« nĂ« muaj nĂ« vitet ‘80, do tĂ« ketĂ« njĂ« pagĂ« tĂ« rivlerĂ«suar prej 43.312 lekĂ« pĂ«r llogaritjen e pensionit.

Pas miratimit të vendimit, paga maksimale e rivlerësuar bëhet 110.123 lekë nga 100.752 që ishte një vit më parë, ndërsa paga minimale shkon në 33.037 lekë nga 30.225 lekë.

Ky përmirësim, përfiton direkt rreth 40 mijë qytetarë që do të aplikojnë për pensione të reja deri në fund të vitit 2025.

Vendimi thekson gjithashtu se për pensionet me datë lindjeje të së drejtës deri në 31 dhjetor 2024, llogaritja do të bëhet mbi bazën e indeksit të çmimeve të konsumit, ndërsa nga 1 janari 2025 e në vazhdim do të përdoret baza e rivlerësuar.

PĂ«r periudhĂ«n 1994–2023, indeksimi do tĂ« bĂ«het sipas pagave tĂ« paguara çdo muaj dhe sipas punĂ«ve dhe profesioneve tĂ« pĂ«rcaktuara nĂ« vendimin nr. 561 tĂ« KĂ«shillit tĂ« Ministrave tĂ« vitit 2005.

Kjo metodologji ruan frymën kontributive të sistemit të pensioneve, ku pensioni lidhet ngushtë me shumën dhe kohëzgjatjen e kontributeve të derdhura.

Për vitet pas 1994-ës, koeficientët janë të ndryshëm për çdo vit, për shkak të luhatjeve të pagave reale në ekonominë shqiptare.

Për shembull, për vitin 1995 koeficienti është 10.781, për vitin 1996 është 8.365, ndërsa për vitin 1999 është 5.673.

Për vitet 2024 dhe 2025 nuk aplikohet indeksim, por paga referohet në masën reale të deklaruar.

Ndërkohë, ISSH sqaron se rritja e pensioneve të reja do të varet edhe nga rritja vjetore e kontributeve mesatare që derdhen nga punonjësit aktivë.

Formula aktuale e përcaktimit të pensionit fillestar, e ndryshuar me reformën e vitit 2014, përcakton një pension bazë (aktualisht rreth 9.800 lekë) dhe një shtesë mbi të që është 1% për çdo vit sigurimi, shumëzuar me bazën mesatare të vlerësuar.

Ky sistem synon të sigurojë që pensionet të jenë sa më të drejta dhe në përputhje me kontributet e dhëna. Pritet që vendimi të kalojë për miratim në një nga mbledhjet e ardhshme të qeverisë, ndërsa koeficientët e indeksimit do të përfshihen në përllogaritjet për pensionistët e rinj nga fillimi i vitit 2025.

The post Zbardhet vendimi/ Koeficienti i ri i indeksimit rrit pensionet e reja në vitin 2025! Ja rregullat për rivlerësimin e pagave para dhe pas vitit 1994 appeared first on Albeu.com.

Rasti i XhaçkĂ«s/ Zaçaj – Spiropalit: Vendimet e Kushtetueses janĂ« tĂ« detyrueshme pĂ«r t’u zbatuar

✇BoldNews
By: Oldi
14 July 2025 at 11:14

Kryetarja e GjykatĂ«s Kushtetuese, Holta Zaçaj, ka dhĂ«nĂ« njĂ« mesazh tĂ« qartĂ« kĂ«tĂ« tĂ« hĂ«nĂ« gjatĂ« ceremonisĂ« sĂ« prezantimit tĂ« “UdhĂ«rrĂ«fyesit pĂ«r JurisprudencĂ«n e GjykatĂ«s Kushtetuese, VĂ«llimi II”, ku tĂ« pranishĂ«m ishin gjithashtu kryetarja e Kuvendit, Elisa Spiropali, dhe ministri i DrejtĂ«sisĂ«, Ulsi Manja. Zaçaj i dha njĂ« mesazh tĂ« drejtpĂ«rdrejtĂ« Kryetares sĂ« Kuvendit Elisa [
]

The post Rasti i XhaçkĂ«s/ Zaçaj – Spiropalit: Vendimet e Kushtetueses janĂ« tĂ« detyrueshme pĂ«r t’u zbatuar appeared first on BoldNews.al.

Rrëmbimi dhe zhdukja e Jan Prengës/ Apeli i GJKKO tërhiqet për vendim, ja qëndrimet e prokurorëve


✇Sot News | Lajme
By: sosiana aliaj
11 July 2025 at 11:55

Për prokuroren Elida Kaçini, Bexhdili duhet të dënohet me burg përjetë, për akuzën e rrëmbimit dhe zhdukjes së trupit të Jan Prengës në kuadër të grupit të strukturuar kriminal. Në seancën e së premtes SPAK lexoi pretencën për dënimin e Festim Bexhdilit, por prokurorët kërkuan dënime të ndryshme.

Ndërsa prokurori tjetër i çështjes Behar Dibra, kërkoi dënimin me 20 vite burg për Bexhdilin. Sipas tij nuk provohet që Festim Bexhdili ka vepruar në kuadër të grupit të strukturuar kriminal, duke i kërkuar Gjykatës së Apelit të rikualifikojë veprën penale dhe ta dënojë për rrëmbimin dhe zhdukjen e Prengës në kuadër të bashkëpunimit të thjeshtë dhe jo të grupit të strukturuar.

Gjykata e Apelit të Posaçëm për shkak të kompleksitetit të çështjes dhe përsëritjes së shqyrtimit gjyqësor, shtyn shpalljen e vendimit në datë 25 korrik ora 11:00.

The post Rrëmbimi dhe zhdukja e Jan Prengës/ Apeli i GJKKO tërhiqet për vendim, ja qëndrimet e prokurorëve
 appeared first on Sot News | Lajme.

Miratohet vendimi, qeveria cakton kompaninë që do gjurmojë kanabisin mjekësor

✇Lapsi
By: user 5
10 July 2025 at 21:34

Këshilli i Ministrave ka miratuar vendimin për caktimin shoqërisë që do të merret me shenjimin dhe gjurmueshmërinë e bimës së kanabisit në Shqipëri.

Sipas vendimit tĂ« miratuar me propozimin e ministrit tĂ« BujqĂ«sisĂ« dhe Zhvillimit Rural dhe tĂ« ministrit tĂ« ShĂ«ndetĂ«sisĂ« dhe Mbrojtjes Sociale, pĂ«r kĂ«tĂ« proces Ă«shtĂ« pĂ«rzgjedhur shoqĂ«ria “ALBTrace Co”, sh.a.

“ALBTrace Co” wshtw njĂ« shoqĂ«ri me kapital shqiptar dhe arab, e themeluar nĂ« muajin mars tĂ« kĂ«tij viti.

Kjo kompani do të ketë përgjegjësinë për prodhimin dhe shpërndarjen e pullave fiskale që do të përdoren për produktet që i nënshtrohen akcizës.

Vendimi:

VENDIM PËR PËRCAKTIMIN E AUTORITETIT TË AUTORIZUAR PËR REALIZIMIN E SHENJIMIT DHE GJURMUESHMËRISË.

NĂ« mbĂ«shtetje tĂ« nenit 100 tĂ« KushtetutĂ«s dhe tĂ« pikĂ«s 5, tĂ« nenit 34, tĂ« ligjit nr.61/2023, “PĂ«r kontrollin e kultivimit dhe pĂ«rpunimit tĂ« bimĂ«s sĂ« cannabis-it dhe prodhimit tĂ« nĂ«nprodukteve tĂ« saj pĂ«r qĂ«llime mjekĂ«sore dhe industriale”, me propozimin e ministrit tĂ« BujqĂ«sisĂ« dhe Zhvillimit Rural dhe tĂ« ministrit tĂ« ShĂ«ndetĂ«sisĂ« dhe Mbrojtjes Sociale, KĂ«shilli i Ministrave.

VENDOSI: Autoriteti i autorizuar pĂ«r realizimin e shenjimit dhe gjurmueshmĂ«risĂ«, sipas ligjit nr.61/2023, “PĂ«r kontrollin e kultivimit dhe pĂ«rpunimit tĂ« bimĂ«s sĂ« cannabis-it dhe prodhimit tĂ« nĂ«nprodukteve tĂ« saj pĂ«r qĂ«llime mjekĂ«sore dhe industriale”, Ă«shtĂ« shoqĂ«ria “ALBTrace Co”, sh.a.

Ngarkohen Ministria e Financave, Ministria e ShĂ«ndetĂ«sisĂ« dhe Mbrojtjes Sociale, Ministria e BujqĂ«sisĂ« dhe Zhvillimit Rural, Agjencia KombĂ«tare e Kontrollit tĂ« Cannabis-it dhe shoqĂ«ria “ALBTrace Co”, sh.a., pĂ«r zbatimin e kĂ«tij vendimi.

Ky vendim hyn nĂ« fuqi pas botimit nĂ« “Fletoren zyrtare”.

The post Miratohet vendimi, qeveria cakton kompaninë që do gjurmojë kanabisin mjekësor appeared first on Lapsi.al.

Zbardhet vendimi për lirimin e Malltezit: Duhet të paguajë garancinë brenda dy ditëve

✇Sot News | Lajme
By: floriana mane
7 July 2025 at 15:56

Gjykata e Posaçme e ShkallĂ«s sĂ« ParĂ« ka lehtĂ«suar masĂ«n e sigurisĂ« pĂ«r JamarbĂ«r Malltezin, dhĂ«ndrin e ish-kryeministrit Sali Berisha. Sipas vendimit tĂ« ditĂ«s sĂ« sotme, (7 korrik 2025), GJKKO vendosi tĂ« zĂ«vendĂ«sojĂ« masĂ«n e “arrestit nĂ« shtĂ«pi” me “garanci pasurore”, nĂ« shumĂ«n 3 milionĂ« lekĂ«.

Malltezi kishte kërkuar revokimin e plotë të arrestit në shtëpi, por kjo u refuzua nga trupa gjykuese me përbërje Elsa Ulliri, Rudina Palloj dhe Bib Ndreca. Gjykata pranoi vetëm pjesërisht kërkesën, duke i dhënë atij mundësinë të largohet nga arresti në shtëpi, pasi të paguajë shumën brenda 2 ditësh nga dita e shpalljes së vendimit.

Derisa të depozitohet garancia, Malltezi do të qëndrojë ende në arrest shtëpie. Prokurori do të ketë afat 24 orë për të verifikuar dokumentet, pas pagesës, për të vendosur më pas lirimin ose jo të ti.

Njoftimi i GJKKO-së:

1. Kërkuesi Jamarbër Malltezi me datë 17.06.2025 ka paraqitur pranë Gjykatës kërkesën
me objekt: “1. Revokimin e masĂ«s sĂ« sigurimit personal “arrest nĂ« shtĂ«pi” caktuar me
vendimin nr. 56, datë 21.11.2023 të Gjykatës së Posaçme të Apelit për Korrupsionin dhe
Krimin e Organizuar; 2. ZĂ«vendĂ«simin e masĂ«s sĂ« sigurimit personal “arresti nĂ« shtĂ«pi”
caktuar me vendimin nr. 56, datë 21.11.2023 të Gjykatës së Posaçme të Apelit për
Korrupsionin dhe Krimin e Organizuar me masĂ«n e sigurimit “Garancia pasurore”
parashikuar nga neni 236 i K.Pr.Penale.”.

2. Në përfundim të gjykimit, Gjykata e Posaçme e Shkallës së Parë për Korrupsionin dhe
Krimin e Organizuar me trup gjykues të përbërë nga gjyqtarët Elsa Ulliri, Rudina Palloj
dhe Bib Ndreca, bazuar në nenet 112, 260, 236 dhe 237 të K.Pr.Penale, me vendimin nr.
404, datë 07.07.2025, vendosi:

1. Rrëzimin e kërkesës për revokimin e masës së sigurimit.

2. Pranimin e kërkesës për zëvendësimin e masës së sigurimit personal me karakter
shtrĂ«ngues “Arresti nĂ« shtĂ«pi” tĂ« caktuar ndaj tĂ« pandehurit JamarbĂ«r Malltezi
me vendimin Nr.56, datë 21.11.2023 të Gjykatës së Posaçme të Apelit për
Korrupsionin dhe Krimin e Organizuar dhe zëvendësimin me masën e sigurimit
personal “Garancia pasurore”, e parashikuar nga neni 236 i K.Pr.Penale, nĂ«
shumën prej 3,000,000 lekë, për të siguruar moslargimin e shtetasit Jamarbër
Malltezi deri në përfundimin e gjykimit.

3. Garancia pasurore duhet të depozitohet brenda afatit 2 ditor, duke filluar ky afat
nga shpallja e këtij vendimi. I pandehuri Jamarbër Malltezi do të qëndrojë me
masĂ«n e sigurimit “Arresti nĂ« shtĂ«pi” deri nĂ« depozitimin e garancisĂ« pasurore.
Pas depozitimit të shumës përkatëse duhet të njoftohet menjëherë prokurori, i cili
në çdo rast jo më vonë se 24 orë nga njoftimi për depozitimin e shumës së
garancisë pasurore, duhet të verifikojë dokumentacionin përkatës dhe sipas rastit
të urdhërojë lirimin e menjëhershëm të pandehurit ose konfirmimin e masës së
sigurimit “Arresti nĂ« shtĂ«pi”.

4. Shpenzimet gjyqësore në ngarkim të palës kërkuese.

5. Kundër këtij vendimi lejohet ankim në Gjykatën e Posaçme të Apelit për
Korrupsionin dhe Krimin e Organizuar brenda 5 ditëve, duke filluar ky afat nga e
nesërmja e komunikimit të vendimit

 

The post Zbardhet vendimi për lirimin e Malltezit: Duhet të paguajë garancinë brenda dy ditëve appeared first on Sot News | Lajme.

Botë në prag të stuhisë? Rusia dhe Kina bashkë kundër Perëndimit/ Rutte: Lufta e Tretë Botërore është në horizont

✇Sot News | Lajme
By: Blerina Hysaj
6 July 2025 at 18:50

Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s, Mark Rutte, ka paralajmëruar se një sulm ushtarak i njëkohshëm nga Kina dhe Rusia mund ta zhytë botën në një konflikt të ri global shkatërrues.

Në një intervistë të gjatë me New York Times, ish-kryeministri holandez sugjeroi se udhëheqësi kinez Xi Jinping mund të përpiqet së shpejti të pushtojë Tajvanin, ndërsa i kërkoi Putinit të nisë një sulm paralel në territorin e NATO-s, duke shkaktuar potencialisht Luftën e Tretë Botërore.

“NĂ«se Pekini do tĂ« pushtonte Tajvanin, sĂ« pari do tĂ« sigurohej qĂ« tĂ« ketĂ« mbĂ«shtetjen e MoskĂ«s. NĂ« kĂ«tĂ« kuptim, Putini do tĂ« duhej ta mbante EvropĂ«n tĂ« zĂ«nĂ« duke shkaktuar njĂ« konflikt me vendet e OrganizatĂ«s sĂ« Traktatit tĂ« Atlantikut tĂ« Veriut. Ky Ă«shtĂ« skenari mĂ« i mundshĂ«m”, – tha Rutte.

Shtetet Baltike dhe Armatimet

ParalajmĂ«rimi i rĂ«ndĂ« vjen mes frikĂ«s nĂ« rritje se Kremlini mund tĂ« ketĂ« nĂ« shĂ«njestĂ«r shtetet baltike (Estonia, Letonia dhe Lituania). Rutte tha se PerĂ«ndimi duhet tĂ« veprojĂ« urgjentisht pĂ«r tĂ« parandaluar njĂ« skenar tĂ« tillĂ« duke forcuar mbrojtjen e tij dhe duke rritur bashkĂ«punimin me aleatĂ«t nĂ« Indo-PaqĂ«sor. “Rusia po rindĂ«rtohet me njĂ« ritĂ«m dhe shpejtĂ«si tĂ« paparĂ« nĂ« historinĂ« e kohĂ«ve tĂ« fundit”, gjĂ« qĂ« e bĂ«n tĂ« domosdoshme qĂ« Evropa tĂ« forcojĂ« aftĂ«sitĂ« e saj mbrojtĂ«se, tha sekretari, duke ia dhĂ«nĂ« meritĂ«n Presidentit tĂ« SHBA-sĂ« Donald Trump pĂ«r rritjen e angazhimit tĂ« EvropĂ«s ndaj mbrojtjes.

RusĂ«t “tani prodhojnĂ« tre herĂ« mĂ« shumĂ« municione nĂ« tre muaj sesa prodhon e gjithĂ« NATO nĂ« njĂ« vit. ËshtĂ« e paqĂ«ndrueshme, por rusĂ«t po bashkĂ«punojnĂ« me koreano-veriorĂ«t, kinezĂ«t dhe iranianĂ«t, mullahĂ«t, pĂ«r tĂ« vazhduar kĂ«tĂ« luftĂ« tĂ« pajustifikuar agresioni kundĂ«r UkrainĂ«s”, shtoi ai.

Rutte mĂ« pas paralajmĂ«roi se ambiciet e Presidentit rus Vladimir Putin nuk ndalen nĂ« EvropĂ«. “NĂ«se Arktiku, Oqeani Atlantik dhe Evropa nuk janĂ« tĂ« sigurta, Shtetet e Bashkuara kanĂ« njĂ« problem tĂ« madh”, theksoi Rutte, duke shtuar se Rusia ka edhe ambicie pĂ«r tĂ« sulmuar territorin amerikan.

Një skenar i pamundur

Megjithatë, duhet thënë se skenari i përmendur nga Rutte është shumë i pamundur për disa arsye strategjike, ushtarake dhe ekonomike. Së pari, të dy fuqitë janë të vetëdijshme për rrezikun e përshkallëzimit global që do të sillte një veprim i tillë, duke përfshirë përfshirjen e mundshme të drejtpërdrejtë të Shteteve të Bashkuara dhe përdorimin e mundshëm të armëve bërthamore. Koordinimi i një sulmi të njëkohshëm do të kërkonte një nivel besimi dhe bashkëpunimi ushtarak që, megjithëse në rritje, nuk është ende aq i thellë midis Moskës dhe Pekinit.

Nga një perspektivë ushtarake, si Rusia ashtu edhe Kina përballen me sfida komplekse logjistike në mjediset e tyre përkatëse. Rusia është tashmë shumë e angazhuar në Ukrainë dhe ka treguar kufizime në aftësinë e saj për të projektuar forcë kundër një aleance teknologjikisht superiore si NATO. Kina, nga ana e saj, do të përballej me një operacion jashtëzakonisht të rrezikshëm amfib kundër Tajvanit, i cili është i mbrojtur mirë dhe potencialisht i mbështetur nga SHBA-të dhe aleatët e saj Indo-Paqësor.

Ekonomikisht, një konflikt i dyfishtë do të çonte në sanksione shkatërruese dhe ndërprerje të rrugëve tregtare jetësore, veçanërisht për Kinën, e cila është shumë e integruar në ekonominë globale. Për më tepër, njëkohësia e sulmeve mund të forcojë kohezionin dhe gatishmërinë e aleancave perëndimore, duke bashkuar NATO-n, Japoninë, Korenë e Jugut dhe Australinë kundër të dyja fuqive. Së fundmi, si Rusia, ashtu edhe Kina, janë aktorë racionalë me qëllime afatgjata. Një konflikt në dy fronte do të zvogëlonte në mënyrë drastike shanset e suksesit për të dyja, duke e bërë këtë opsion shumë të rrezikshëm krahasuar me përfitimet.

The post Botë në prag të stuhisë? Rusia dhe Kina bashkë kundër Perëndimit/ Rutte: Lufta e Tretë Botërore është në horizont appeared first on Sot News | Lajme.

GJKKO merr vendimin për kreun e KPP-së Jonaid Myzyrin

✇Albeu
By: V K
4 July 2025 at 13:48

KĂ«tĂ« tĂ« premte, Gjykata e Posaçme e ShkallĂ«s sĂ« ParĂ« pĂ«r Korrupsionin dhe Krimin e Organizuar, vendosi tĂ« vazhdojĂ« zbatimin e masave tĂ« sigurimit personal ndaj Jonaid Myzyrit, i cili po hetohet pĂ«r veprĂ«n penale tĂ« “Shkeljes sĂ« barazisĂ« sĂ« pjesĂ«marrĂ«sve nĂ« tendera apo ankande publike”, kryer nĂ« bashkĂ«punim.

Vendimi është dhënë nga gjyqtarja Etleva Deda më datë 4 korrik 2025, pas kërkesës së paraqitur më 2 korrik nga SPAK.

Sipas vendimit tĂ« gjykatĂ«s, Myzyri do tĂ« vijojĂ« tĂ« jetĂ« i pezulluar nga detyra, ndĂ«rsa ndaj tij vijon tĂ« jetĂ« nĂ« fuqi edhe detyrimi pĂ«r t’u paraqitur nĂ« policinĂ« gjyqĂ«sore, çdo tĂ« hĂ«nĂ« tĂ« parĂ« tĂ« muajit, nĂ« orĂ«n 12:00.

Kreu i pezulluar i KPP, Jonaid Myzyri, është nën hetim për dyshimet se ka qenë i përfshirë në manipulimin e procedurave të prokurimit publik, së bashku me persona të tjerë, duke cenuar barazinë e konkurrencës në tenderë.

Jonaid Myzyri u mor i pandehur javĂ«n e kaluar pĂ«r veprĂ«n penale “Shkelje e barazisĂ« sĂ« pjesĂ«marrĂ«sve nĂ« tendera apo ankande publike”, e kryer nĂ« bashkĂ«punim.

Sipas SPAK, Myzyri dhe shtatë zyrtarë të tjerë kanë favorizuar gjatë një procedure prokurimi një bashkim operatorësh, që kanë depozituar dokumente të falsifikuara.

Sipas SPAK, objekti i kĂ«tij hetimi ka qenĂ« procedura e prokurimit me emĂ«rtimin: “MirĂ«mbajtje rutinĂ« me pĂ«rformancĂ« rruga RrĂ«shen (Ura e Fanit) – Shpal, Shpal – Q. Bene – Hadroj, Shpal – Ura e Repsit”, me fond limit 219.8 milioĂ« lekĂ« pa tvsh, e zhvilluar mĂ« datĂ« 18 shtator tĂ« vitit 2020 nga ana e Autoriteti Rrugor Shqiptar, ARRSH.

The post GJKKO merr vendimin për kreun e KPP-së Jonaid Myzyrin appeared first on Albeu.com.

Hyn në fuqi vendimi/ Francë, pirja e duhanit ndalohet në shumë vende publike

✇Abc News
By: Nijazi Mema
1 July 2025 at 16:30

Që nga 1 korriku, pirja e duhanit është ndaluar në shumë zona të hapura në të gjithë Francën, përfshirë parqet, plazhet, stacionet e autobusëve, fushat sportive dhe përreth shkollave dhe bibliotekave.

MegjithatĂ«, pirja e duhanit do tĂ« lejohet nĂ« stolat publike, nĂ«se ato nuk janĂ« pranĂ« zonave tĂ« kufizuara ose nuk kanĂ« tabela “Ndalohet pirja e duhanit”.

Rregullorja e re synon të mbrojë shëndetin publik dhe të pakësojë pirjen e duhanit.

Rikujtohet se Cagnes-sur-Mer, një nga qytetet franceze që nisi ndalimin e pirjes së duhanit, filloi praktikën e ndalimit të duhanit në plazhe në zona të caktuara bregdetare në vitin 2018 dhe që nga viti 2023 i shpalli të gjitha plazhet vende ku ndalohet pirja e duhanit.

NĂ« pamjet e regjistruara shihen njerĂ«z qĂ« ecin nĂ« hapĂ«sira publike, qĂ« ulen nĂ« stolat nĂ« parqe dhe hapĂ«sira tĂ« gjelbra si dhe tabelat e vendosura me mbishkrimin “Ndalohet pirja e duhanit”.

Ata që shkelin kufizimet do të përballen me një gjobë prej 135 eurosh (158 dollarë). Përgjegjëse për zbatimin e rregullave të reja do të jenë autoritetet lokale.

Franca regjistron afërsisht 75.000 vdekje të lidhura me duhanin çdo vit, duke e shtyrë qeverinë të ndërmarrë veprime më të forta kundër pirjes së duhanit në hapësirat publike.

ÇfarĂ« Ă«shtĂ« bota myslimane?

✇Telegrafi
By: Agron Shala
30 June 2025 at 13:55

Nga: Cemil Aydin, profesor i Historisë në Universitetin e Karolinës së Veriut / aeon.co
PĂ«rktheu: Agron Shala / Telegrafi.com

MĂ« 17 maj 1919, nĂ« Paris, tre udhĂ«heqĂ«s indianĂ« myslimanĂ« u takuan me presidentin e Shteteve tĂ« Bashkuara, Woodrow Wilson, pĂ«r tĂ« mbrojtur çështjen e ruajtjes sĂ« Kalifatit osman nĂ« Stamboll dhe pĂ«r vetĂ«vendosjen kombĂ«tare tĂ« Anadollit si atdhe pĂ«r turqit myslimanĂ«. IndianĂ«t kĂ«rkuan pavarĂ«sinĂ« e asaj qĂ« e quajtĂ«n “fuqia e fundit myslimane qĂ« mbeti nĂ« botĂ«.” UdhĂ«heqĂ«sit myslimanĂ« indianĂ« qĂ« flisnin nĂ« emĂ«r tĂ« njĂ« Kalifati osman mund tĂ« duken si pĂ«rfaqĂ«sues tĂ« njĂ« uniteti global mysliman, por njĂ« pĂ«rfundim i tillĂ« do tĂ« ishte i gabuar.

NĂ« fakt, detajet, argumentet dhe idealet e atij takimi tregojnĂ« se sa i paqĂ«ndrueshĂ«m dhe mashtrues Ă«shtĂ« supozimi i zakonshĂ«m se ekziston njĂ« ndarje e qartĂ« midis “botĂ«s myslimane” dhe “PerĂ«ndimit.” MyslimanĂ«t indianĂ« e mbrojtĂ«n çështjen e pavarĂ«sisĂ« turke duke iu referuar 14 pikave pĂ«r paqe tĂ« Wilsonit. Suksesi i tyre nĂ« sigurimin e kĂ«tij takimi me Wilsonin lidhej ngushtĂ« me sakrificĂ«n e tyre si ushtarĂ« nĂ« ushtrinĂ« britanike, duke luftuar dhe mundur aleancĂ«n gjermano-osmane. Edwin Montagu, sekretari i Shtetit pĂ«r IndinĂ« nĂ«n sundimin britanik, e organizoi takimin sepse besonte se Perandoria Britanike – si perandoria mĂ« e madhe myslimane nĂ« botĂ« – kishte njĂ« pĂ«rgjegjĂ«si morale pĂ«r tĂ« dĂ«gjuar çështjen e myslimanĂ«ve indianĂ« nĂ« mbrojtje tĂ« Kalifatit osman. TĂ« tre liderĂ«t myslimanĂ« qĂ« theksonin lidhjet e tyre shpirtĂ«rore me Kalifatin osman – Aga Khan, Abdullah Yusuf Ali dhe Sahibzada Aftab Ahmad Khan – ishin nĂ« fakt nĂ«nshtetas besnikĂ« tĂ« KurorĂ«s Britanike. NĂ« takim morĂ«n pjesĂ« edhe disa liderĂ« hindu tĂ« IndisĂ«, duke shprehur solidaritetin e tyre me bashkatdhetarĂ«t myslimanĂ« dhe mbĂ«shtetjen pĂ«r Kalifatin osman.

Ky diskutim nĂ« KonferencĂ«n e Paqes nĂ« Paris, nĂ« vitin 1919, nuk zbulon njĂ« pĂ«rplasje midis njĂ« bote islame dhe njĂ« bote perĂ«ndimore. PĂ«rkundrazi, zbulon njĂ« botĂ« komplekse dhe tĂ« ndĂ«rlidhur. E, megjithatĂ«, merreni parasysh esenĂ« me ndikim tĂ« Bernard Lewisit nĂ« revistĂ«n The Atlantic, RrĂ«njĂ«t e zemĂ«rimit mysliman (1990): “NĂ« kĂ«ndvĂ«shtrimin klasik islamik, drejt tĂ« cilit shumĂ« myslimanĂ« po kthehen, bota dhe mbarĂ« njerĂ«zimi ndahen nĂ« dy pjesĂ«: ShtĂ«pia e Islamit, ku mbizotĂ«rojnĂ« ligji dhe besimi islam dhe, pjesa tjetĂ«r, e njohur si ShtĂ«pia e Mosbesimit ose ShtĂ«pia e LuftĂ«s, tĂ« cilĂ«n myslimanĂ«t kanĂ« detyrim pĂ«rfundimtar ta sjellin nĂ« Islam.” Lewis e bĂ«nte tĂ« qartĂ« se ky “detyrim” i supozuar nĂ«nkuptonte mjete tĂ« dhunshme: “Detyrimi i luftĂ«s sĂ« shenjtĂ« 
 fillon nĂ« shtĂ«pi dhe vazhdon jashtĂ« saj, kundĂ«r tĂ« njĂ«jtit armik jobesimtar.” Si nĂ« frymĂ« ashtu edhe nĂ« pĂ«rmbajtje, udhĂ«heqĂ«sit indianĂ« qĂ« u takuan me Wilsonin nĂ« vitin 1919, kundĂ«rshtojnĂ« çdo pretendim tĂ« Lewisit. MyslimanĂ«t ishin mbĂ«shtetĂ«s besnikĂ« tĂ« njĂ« perandorie shumĂ«-fetare, si ajo britanike, bashkĂ«punonin me hindutĂ« dhe kishin luftuar kundĂ«r ushtarĂ«ve myslimanĂ« tĂ« PerandorisĂ« Osmane gjatĂ« LuftĂ«s sĂ« ParĂ« BotĂ«rore. Ata nuk i shihnin perĂ«ndimorĂ«t si armiq dhe e mbrojtĂ«n kauzĂ«n e Kalifatit osman nĂ« pĂ«rputhje me normat ndĂ«rkombĂ«tare mbi vetĂ«vendosjen kombĂ«tare dhe paqen perandorake.

Edhe pse ka pasur ndikim nĂ« qarqet e politikĂ«s amerikane, Bernard Lewis nuk ishte ai qĂ« shpiku idenĂ« e njĂ« “bote myslimane” qĂ« Ă«shtĂ« ndryshe nga ajo perĂ«ndimore. QĂ« prej Revolucionit Iranian tĂ« vitit 1979, gazetarĂ«t perĂ«ndimorĂ« dhe islamistĂ«t radikalĂ« e kanĂ« popullarizuar kĂ«tĂ« ide. Sipas pikĂ«pamjes sĂ« tyre, panislamizmi bashkĂ«kohor buron nga idealet e lashta myslimane dhe synon rikthimin e njĂ« pastĂ«rtie tĂ« paprishur fetare. NĂ« kĂ«tĂ« kĂ«ndvĂ«shtrim, panislamizmi paraqitet si njĂ« lĂ«vizje reaksionare, e kapluar nga traditat e vjetra dhe nga ligji klasik islam. Ajo qĂ« zakonisht pretendohet Ă«shtĂ« se veçantitĂ« e Islamit e detyrojnĂ« pĂ«rkatĂ«sinĂ« fetare tĂ« myslimanĂ«ve tĂ« tejkalojĂ« çdo pĂ«rkatĂ«si tjetĂ«r politike. Ky panislamizĂ«m jo vetĂ«m qĂ« mbijeton, por lulĂ«zon edhe nĂ« botĂ«n moderne, dhe paraqitet si artefakt civilizues qĂ« bie thellĂ«sisht ndesh me kohĂ«n moderne.

Lewis mund tĂ« mos ketĂ« qenĂ« ai qĂ« shpiku idenĂ« e botĂ«s myslimane, por ia dha njĂ« lustĂ«r intelektuale dhe frymĂ«zoi veprĂ«n edhe mĂ« tĂ« njohur tĂ« Samuel Huntingtonit, PĂ«rplasja e qytetĂ«rimeve dhe rindĂ«rtimi i rendit botĂ«ror (1996). “Lufta midis kĂ«tyre sistemeve rivale [tĂ« botĂ«s islame dhe tĂ« krishterimit],” shkroi Lewis, “ka zgjatur pĂ«r rreth 14 shekuj. Ajo filloi me shfaqjen e Islamit, nĂ« shekullin VII, dhe ka vazhduar praktikisht deri nĂ« ditĂ«t e sotme. Ka qenĂ« njĂ« seri e gjatĂ« sulmesh dhe kundĂ«rsulmesh, xhihadesh dhe kryqĂ«zatash, pushtimesh dhe ripushtimesh.”

Kjo mbetet ende pikĂ«pamja dominuese perĂ«ndimore mbi panislamizmin, e shprehur shpesh pĂ«rmes frazĂ«s sĂ« zakonshme nĂ« media dhe nĂ« analiza – “bota myslimane.” Por, nĂ« kundĂ«rshtim me kĂ«tĂ« pikĂ«pamje mbizotĂ«ruese pĂ«r njĂ« pĂ«rplasje tĂ« pĂ«rjetshme me PerĂ«ndimin e krishterĂ«, panislamizmi Ă«shtĂ« nĂ« fakt njĂ« fenomen relativisht i ri dhe aspak i jashtĂ«zakonshĂ«m. I lidhur ngushtĂ« me pan-afrikanizmin dhe pan-azianizmin, ai lindi nĂ« vitet ‘80 tĂ« shekullit XIX si njĂ« reagim ndaj padrejtĂ«sive tĂ« imperializmit evropian. Fillimisht, ideja e solidaritetit global mysliman synonte tĂ« siguronte mĂ« shumĂ« tĂ« drejta pĂ«r myslimanĂ«t brenda perandorive evropiane, si pĂ«rgjigje ndaj ideve tĂ« supremacisĂ« sĂ« bardhĂ«/krishterĂ«, dhe pĂ«r tĂ« pohuar barazinĂ« e shteteve ekzistuese myslimane nĂ« tĂ« drejtĂ«n ndĂ«rkombĂ«tare.

Ideja e një përplasjeje të lashtë midis Botës Myslimane dhe Botës së Krishterë është një mit i rrezikshëm dhe modern. Ajo mbështetet në shtrembërime të fabrikuara të uniteteve të ndara gjeopolitike dhe civilizuese islame dhe perëndimore. Pan-afrikanizmi dhe pan-azianizmi ofrojnë një kontekst më të mirë për të kuptuar panislamizmin. Të tria u shfaqën në fund të shekullit XIX, në kulmin e epokës së perandorive, si kundërpërgjigje ndaj supremacisë anglosaksone dhe misionit civilizues të njeriut të bardhë. Panislamistët e epokës së perandorive nuk kishin nevojë të bindnin myslimanët e tjerë për unitetin global të bashkëbesimtarëve të tyre. Duke ndarë subjektet myslimane përmes referencave ndaj identitetit të tyre fetar, kolonizatorët krijuan themelet konceptuale të unitetit modern mysliman.

NĂ« atĂ« kohĂ«, perandoritĂ« britanike, holandeze, franceze dhe ruse sundonin shumicĂ«n e myslimanĂ«ve tĂ« botĂ«s. Ashtu si pan-afrikanistĂ«t dhe pan-azianistĂ«t, panislamistĂ«t e parĂ« ishin intelektualĂ« qĂ« donin t’u kundĂ«rviheshin fyerjeve, poshtĂ«rimeve dhe shfrytĂ«zimit tĂ« dominimit kolonial perĂ«ndimor. Ata nuk synonin domosdo tĂ« mohonin botĂ«n perandorake apo realitetin e perandorive. NĂ« ndjeshmĂ«ri, intelektualĂ«t kryesorĂ« panislamistĂ«, Jamaluddin al-Afghani dhe Syed Ameer Ali, i ngjanin shumĂ« figurave si W. E. B. Du Bois te pan-afrikannistĂ«t apo Rabindranath Tagore tek pan-aziatistĂ«t. Si homologĂ«t e tyre, panislamistĂ«t theksonin se perandoritĂ« evropiane diskriminonin afrikanĂ«t, aziatikĂ«t dhe myslimanĂ«t – si brenda perandorive, ashtu edhe nĂ« marrĂ«dhĂ«niet ndĂ«rkombĂ«tare. TĂ« tri lĂ«vizjet sfiduan racizmin evropian dhe dominimin kolonial, dhe premtuan njĂ« botĂ« mĂ« tĂ« mirĂ« dhe mĂ« tĂ« lirĂ« pĂ«r shumicĂ«n e qenieve njerĂ«zore nĂ« TokĂ«.

Zyrtarët kolonialë evropianë filluan të shqetësoheshin për një revoltë të mundshme myslimane, kur panë se teknologjitë moderne të shtypit, avulloreve dhe telegrafit po krijonin lidhje të reja mes popullatave të ndryshme myslimane, duke i ndihmuar ata të artikulonin një kritikë ndaj racizmit dhe diskriminimit. Megjithatë, nuk pati kryengritje panislamike kundër kolonializmit në vitet 1870-1910. Kërcënimi i supozuar i panislamizmit u shfaq për herë të parë, dukshëm, në Perëndim gjatë Luftës së Parë Botërore, pjesërisht sepse perandoritë osmane dhe gjermane e promovuan atë në propagandën e tyre të luftës. Por, nuk pati asnjë revoltë myslimane gjatë Luftës së Parë Botërore, kur qindra mijëra-ushtarë myslimanë shërbyen në perandoritë britanike, franceze dhe ruse. Gjatë Luftës së Dytë Botërore, pan-azianizmi lidhej me premtimet e Perandorisë Japoneze për të çliruar racat me ngjyrë të Azisë nga hegjemonia e të bardhëve. Pas humbjes së Japonisë, dekolonizimi historik i Afrikës e rriti rëndësinë e pan-afrikanizmit në debatin evropian.

Deri nĂ« vitet ’60 tĂ« shekullit XX, me zbehjen e botĂ«s koloniale dhe zĂ«vendĂ«simin e saj nga njĂ« botĂ« e shteteve tĂ« pavarura, projektet politike tĂ« panislamizmit, pan-afrikanizmit dhe pan-azianizmit pothuajse ishin zhdukur. MegjithatĂ«, ato kishin fituar shumĂ« beteja intelektuale kundĂ«r racizmit, kishin rrĂ«zuar argumentet koloniale tĂ« supremacisĂ« sĂ« bardhĂ« dhe kishin ndihmuar nĂ« pĂ«rfundimin e sundimit perandorak evropian. ZhgĂ«njimet mbi dĂ«shtimin e AfrikĂ«s, AzisĂ« dhe botĂ«s myslimane pĂ«r tĂ« arritur barazi dhe liri tĂ« krahasueshme me PerĂ«ndimin, kontribuuan gjithashtu nĂ« rĂ«nien e statusit tĂ« kĂ«tyre pan-nacionalizmave. Deri nĂ« vitet ’80 tĂ« shekullit XX, intelektualĂ«t afrikanĂ« dhe afro-amerikanĂ« u bĂ«nĂ« mĂ« pesimistĂ« mbi Ă«ndrrĂ«n kryesore pan-afrikaniste pĂ«r barazi racore pĂ«r njerĂ«zit me ngjyrĂ« nĂ« botĂ«n moderne dhe pĂ«r ta bĂ«rĂ« gjithĂ« AfrikĂ«n tĂ« begattĂ« dhe tĂ« lirĂ«. Nuk Ă«shtĂ« realizuar vizioni pan-afrikan pĂ«r tĂ« bashkuar kombet e reja e tĂ« dobĂ«ta afrikane nĂ« njĂ« forcĂ« federative globale dhe pĂ«r t’u dhĂ«nĂ« atyre liri dhe mirĂ«qenie. Edhe pse ekziston ende njĂ« organizatĂ« ndĂ«rkombĂ«tare – Bashkimi Afrikan – ajo Ă«shtĂ« jofunksionale dhe larg realizimit tĂ« qĂ«llimeve tĂ« pan-afrikanizmit. Shpresat e brezit pan-afrikanist, nga Du Bois te Frantz Fanon, pĂ«r njĂ« tĂ« ardhme tĂ« dekolonizuar tĂ« AfrikĂ«s, mbeten njĂ« projekt i humbur pĂ«r brezin e ardhshĂ«m.

Nga ana tjetĂ«r, me disa fuqi tĂ« mĂ«dha si Kina, India dhe Japonia, Azia e sotme e dekolonizuar do t’i kishte bĂ«rĂ« krenarĂ« pan-azianistĂ«t e fillimit tĂ« shekullit XX. MegjithatĂ«, pan-azianizmi i shekullit XX ndoqi njĂ« rrugĂ« tĂ« ndĂ«rlikuar. ShfrytĂ«zimi qĂ« Japonia i bĂ«ri pan-azianizmit pĂ«r tĂ« arsyetuar pushtimin e saj kolonial tĂ« KinĂ«s dhe KoresĂ«, i la shumĂ« mbĂ«shtetĂ«s tĂ« ndiheshin tĂ« tradhtuar. Politika e jashtme e IndisĂ« sĂ« pavarur, nĂ«n drejtimin e Jawaharlal NehrusĂ«, tregoi njĂ« angazhim ndaj disa parimeve pan-azianiste, tĂ« cilat kishin njĂ« tĂ«rheqje tĂ« gjerĂ« gjatĂ« KonferencĂ«s sĂ« Bandungut mĂ« 1955. Ky takim i 29 shteteve aziatike dhe afrikane, qĂ« pĂ«rbĂ«nin mĂ« shumĂ« se gjysmĂ«n e popullsisĂ« sĂ« botĂ«s, ishte shprehja e fundit madhore e solidaritetit aziatik, dhe mĂ« pas u pĂ«rthith nga rivalitetet e LuftĂ«s sĂ« FtohtĂ« dhe ndĂ«rtimi i shteteve kombĂ«tare.

Edhe panislamizmi ka ecur pĂ«rpara nĂ« njĂ« seri ngritjesh dhe rĂ«niesh gjatĂ« shekullit tĂ« fundit. Nga Turqia dhe Egjipti, te Indonezia dhe Algjeria, ideja e intelektualizmit mysliman dhe solidaritetit global mysliman fuqizoi udhĂ«heqĂ«sit dhe lĂ«vizjet nacionaliste tĂ« shekullit XX. Deri nĂ« mesin e viteve ’60 tĂ« shekullit XX, shumica e myslimanĂ«ve tĂ« botĂ«s kishin fituar lirinĂ« nga sundimi kolonial evropian. Parlamenti turk kishte shfuqizuar Kalifatin osman qĂ« nĂ« vitin 1924, dhe deri nĂ« vitet ‘50 tĂ« shekullit XX ai kalifat pothuajse ishte harruar.

MegjithatĂ«, nĂ« pothuajse njĂ« tĂ« pestĂ«n e parĂ« tĂ« shekullit XXI, pan-afrikanizmi dhe pan-azianizmi duken sikur janĂ« zhdukur, ndĂ«rsa panislamizmi dhe ideali i solidaritetit tĂ« botĂ«s myslimane vazhdon tĂ« mbijetojĂ«. Pse? PĂ«rgjigjja gjendet nĂ« fazat pĂ«rfundimtare tĂ« LuftĂ«s sĂ« FtohtĂ«. NĂ« vitet ‘80 tĂ« shekullit XX, u shfaq njĂ« ndĂ«rkombĂ«tarizim i ri mysliman, si pjesĂ« e rritjes sĂ« islamit politik. Nuk bĂ«hej fjalĂ« pĂ«r njĂ« pĂ«rplasje mes traditave civilizuese tĂ« lashta tĂ« Islamit dhe PerĂ«ndimit, as pĂ«r njĂ« ringjallje tĂ« vlerave autentike fetare. Nuk ishte as njĂ« vazhdimĂ«si e panislamizmit tĂ« fillimit tĂ« shekullit XX, por njĂ« formacion i ri qĂ« doli nga Lufta e FtohtĂ«. NjĂ« aleancĂ« saudito-amerikane filloi tĂ« promovojĂ« idenĂ« e solidaritetit mysliman nĂ« vitet ‘70 tĂ« shekullit XX, si njĂ« alternativĂ« ndaj panarabizmit laik tĂ« presidentit egjiptian Gamal Abdel Nasser, vendi i tĂ« cilit ishte i lidhur me Bashkimin Sovjetik. Çdo ide pĂ«r njĂ« utopi “islame” do tĂ« kishte dĂ«shtuar nĂ«se nuk do tĂ« ishin dĂ«shtimet e shumĂ« shteteve tĂ« pas-kolonializmit dhe zhgĂ«njimi pasues publik i shumĂ« myslimanĂ«ve.

Ideja se panislamizmi pĂ«rfaqĂ«son vlera autentike politike myslimane, tĂ« lashta dhe tĂ« shtypura qĂ« ngrihen nĂ« revoltĂ« kundĂ«r perĂ«ndimores dhe sekularizmit global, ishte nĂ« fillim njĂ« obsesion paranojak i oficerĂ«ve kolonialĂ« perĂ«ndimorĂ«, por sĂ« fundmi vjen kryesisht nga islamistĂ«t. KomentatorĂ«t dhe gazetarĂ«t perĂ«ndimorĂ« kanĂ« gabuar duke i marrĂ« pĂ«r tĂ« mirĂ«qena pretendimet e islamistĂ«ve mbi vlerat thelbĂ«sore politike tĂ« Islamit. Lloji i islamizmit qĂ« identifikohet me VĂ«llazĂ«rinĂ« Myslimane tĂ« Egjiptit apo Iranin e Ruhollah Khomeinit, nuk ekzistonte para viteve ’70 tĂ« shekullit XX. AsnjĂ« nga myslimanĂ«t indianĂ« qĂ« u takuan me Wilsonin, e as kalifĂ«t e fundit osmanĂ«, nuk ishin tĂ« interesuar pĂ«r tĂ« imponuar sheriatin nĂ« shoqĂ«ritĂ« e veta. AsnjĂ«ri prej tyre nuk donte tĂ« detyronte gratĂ« tĂ« mbuloheshin. PĂ«rkundrazi, brezi i parĂ« panislamist ishte shumĂ« modernist: ata ishin pĂ«rkrahĂ«s tĂ« çlirimit tĂ« grave, barazisĂ« racore dhe kozmopolitizmit. MyslimanĂ«t indianĂ«, pĂ«r shembull, ishin shumĂ« krenarĂ« qĂ« kalifi osman kishte ministra dhe ambasadorĂ« grekĂ« e armenĂ«. Ata gjithashtu dĂ«shironin qĂ« Kurora Britanike tĂ« emĂ«ronte hindusĂ« dhe myslimanĂ« si ministra dhe zyrtarĂ« tĂ« nivelit tĂ« lartĂ« nĂ« qeveritĂ« e tyre. AsnjĂ«ri prej tyre nuk do tĂ« kishte dĂ«shiruar apo parashikuar ndarjen e turqve dhe grekĂ«ve nĂ« tokat osmane, arabĂ«ve dhe hebrenjve nĂ« PalestinĂ«, apo myslimanĂ«ve dhe hindusĂ«ve nĂ« Indi. VetĂ«m forma bazĂ« e panislamizmit tĂ« fillimshekullit XX mbijeton sot; pĂ«rmbajtja e tij Ă«shtĂ« transformuar plotĂ«sisht qĂ« prej viteve ’80 tĂ« shekullit XX.

Fakti qĂ« si Bernard Lewis ashtu edhe Osama bin Laden flisnin pĂ«r njĂ« pĂ«rplasje tĂ« pĂ«rjetshme midis njĂ« bote tĂ« bashkuar myslimane dhe njĂ« PerĂ«ndimi tĂ« bashkuar, nuk do tĂ« thotĂ« se ky Ă«shtĂ« realitet. Edhe nĂ« kulmin e idesĂ« sĂ« solidaritetit global mysliman, nĂ« fund tĂ« shekullit XIX, shoqĂ«ritĂ« myslimane ishin tĂ« ndara sipas vijave politike, gjuhĂ«sore dhe kulturore. QĂ« nga koha e shokĂ«ve tĂ« profetit Muhamed, nĂ« shekullin e shtatĂ«, qindra mbretĂ«ri, perandori dhe sulltanate tĂ« ndryshme – disa nĂ« konflikt me njĂ«ra-tjetrĂ«n – kanĂ« sunduar mbi popullsi tĂ« pĂ«rziera myslimane dhe me tĂ« tjerĂ«. Ndarja e myslimanĂ«ve nga fqinjĂ«t e tyre hindu, budistĂ«, tĂ« krishterĂ« dhe hebrenj, dhe koncepti pĂ«r shoqĂ«ritĂ« e tyre nĂ« izolim, nuk ka asnjĂ« lidhje me pĂ«rvojĂ«n historike tĂ« qenies njerĂ«zore. Nuk ka ekzistuar kurrĂ« dhe nuk mund tĂ« ekzistojĂ« njĂ« “botĂ«â€ e ndarĂ« “myslimane.”

TĂ« gjitha grupet e reja fashiste tĂ« djathta anti-myslimane nĂ« EvropĂ« dhe nĂ« ShBA, janĂ« tĂ« fiksuara pas zgjerimit perandorak osman nĂ« EvropĂ«n Lindore. Ata e shohin rrethimin osman tĂ« VjenĂ«s, tĂ« vitit 1683, si njĂ« tentativĂ« tĂ« qytetĂ«rimit islamik pĂ«r tĂ« pushtuar “PerĂ«ndimin.” Por, nĂ« BetejĂ«n e VjenĂ«s, hungarezĂ«t protestantĂ« ishin aleatĂ« tĂ« PerandorisĂ« Osmane – kryesisht myslimane – kundĂ«r HabsburgĂ«ve katolikĂ«. Ishte njĂ« konflikt i ndĂ«rlikuar midis perandorive dhe shteteve, jo njĂ« pĂ«rplasje qytetĂ«rimesh.

Nacionalizmi hindu i kryeministrit tĂ« IndisĂ«, Narendra Modi, promovon idenĂ« e njĂ« Perandorie tĂ« huaj Mogule qĂ« pushtoi IndinĂ« dhe sundoi mbi hindusĂ«t. Por, burokratĂ«t hindu luajtĂ«n njĂ« rol jetik nĂ« PerandorinĂ« Mogule tĂ« IndisĂ«, dhe perandorĂ«t mogulĂ« ishin ndĂ«rtues perandorish, jo fanatikĂ« qĂ« kĂ«rkonin njĂ« sundim teokratik mbi komunitetet e feve tĂ« ndryshme. Ka edhe myslimanĂ« sot qĂ« e shohin PerandorinĂ« Mogule si njĂ« shembull tĂ« dominimit mysliman mbi hindusĂ«t. ËshtĂ« domethĂ«nĂ«se dhe e rĂ«ndĂ«sishme qĂ« propaganda perĂ«ndimore anti-myslimane dhe narrativat panislamike tĂ« historisĂ« i ngjajnĂ« njĂ«ra-tjetrĂ«s. TĂ« dyja mbĂ«shteten mbi njĂ« narrativĂ« civilizuese tĂ« historisĂ« dhe mbi njĂ« ndarje gjeopolitike tĂ« botĂ«s nĂ« njĂ«si tĂ« veçuara dhe ahistorike, si Afrika e zezĂ«, bota myslimane, Azia dhe PerĂ«ndimi.

Panislamizmi bashkĂ«kohor gjithashtu idealizon njĂ« tĂ« kaluar mitike. Sipas panislamistĂ«ve, ymeti, apo komuniteti mysliman global, lindi nĂ« njĂ« kohĂ« kur myslimanĂ«t nuk ishin tĂ« poshtĂ«ruar nga perandoritĂ« raciste tĂ« bardha apo nga fuqitĂ« agresive perĂ«ndimore. PanislamistĂ«t duan ta “bĂ«jnĂ« ymetin sĂ«rish madhĂ«shtor.” Por, ideja e njĂ« epoke tĂ« artĂ« tĂ« unitetit politik dhe solidaritetit mysliman, mbĂ«shtetet mbi amnezinĂ« historike pĂ«r tĂ« kaluarĂ«n perandorake. ShoqĂ«ritĂ« myslimane nuk kanĂ« qenĂ« kurrĂ« politikisht tĂ« bashkuara, ndĂ«rkaq nuk ka pasur kurrĂ« shoqĂ«ri homogjene myslimane nĂ« Euroazi. AsnjĂ« nga perandoritĂ« myslimane, tĂ« drejtuara nga dinastitĂ«, nuk ka synuar nĂ«nshtrimin e jobesimtarĂ«ve nga besimtarĂ« tĂ« devotshĂ«m. Ashtu si monarkĂ«t osmanĂ«, persianĂ« apo egjiptianĂ« tĂ« fundshekullin XIX, ato ishin perandori shumetnike qĂ« punĂ«sonin mijĂ«ra burokratĂ« jobesimtarĂ«. PopullsitĂ« myslimane nuk kanĂ« kĂ«rkuar kurrĂ« solidaritet global tĂ« ymetit para fundit tĂ« shekullit XIX – nĂ« kontekstin e perandorive raciale evropiane.

Termi “bota myslimane” u shfaq pĂ«r herĂ« tĂ« parĂ« nĂ« vitet ’70 tĂ« shekullit XIX. Fillimisht, ishin misionarĂ«t evropianĂ« apo zyrtarĂ«t kolonialĂ« qĂ« e pĂ«rdornin si njĂ« shkurtesĂ« pĂ«r t’iu referuar tĂ« gjithĂ«ve qĂ« ndodheshin mes “racĂ«s sĂ« verdhĂ«â€ tĂ« AzisĂ« Lindore dhe racĂ«s sĂ« zezĂ« nĂ« AfrikĂ«. Ata e pĂ«rdornin gjithashtu pĂ«r tĂ« shprehur frikĂ«n e tyre nga njĂ« revoltĂ« e mundshme myslimane, edhe pse subjektet myslimane tĂ« perandorive nuk ishin as mĂ« tĂ« rrezikshĂ«m e as mĂ« tĂ« bindur se hindusĂ«t apo budistĂ«t. Pas kryengritjes sĂ« madhe indiane tĂ« vitit 1857, kur si hindusĂ«t ashtu edhe myslimanĂ«t u ngritĂ«n kundĂ«r britanikĂ«ve, disa zyrtarĂ« kolonialĂ« britanikĂ« fajĂ«suan myslimanĂ«t pĂ«r kĂ«tĂ« kryengritje. William Wilson Hunter, njĂ« zyrtar kolonial britanik, vuri nĂ« dyshim – nĂ« librin e tij me ndikim, MyslimanĂ«t indianĂ«: A janĂ« tĂ« detyruar nĂ« ndĂ«rgjegje tĂ« rebelohen kundĂ«r MbretĂ«reshĂ«s? (1871) – nĂ«se myslimanĂ«t indianĂ« mund t’i qĂ«ndronin besnikĂ« njĂ« monarku tĂ« krishterĂ«. NĂ« realitet, myslimanĂ«t nuk ndryshonin shumĂ« nga hindusĂ«t, as nĂ« besnikĂ«rinĂ« e tyre, as nĂ« kritikat e tyre ndaj perandorisĂ« britanike. MyslimanĂ«t elitarĂ« indianĂ«, si reformisti Syed Ahmad Khan, shkruan kundĂ«rshtimet e ashpra ndaj akuzave tĂ« Hunterit. Por, ata gjithashtu pranuan termat e debatit tĂ« tij, sipas tĂ« cilit myslimanĂ«t pĂ«rbĂ«nin njĂ« kategori tĂ« dalluar dhe tĂ« veçantĂ« tĂ« indianĂ«ve.

Rritja e nacionalizmave evropianë gjeti gjithashtu një armik të përshtatshëm te myslimanët, në veçanti te sulltani osman. Në fund të shekullit XIX, nacionalistët grekë, serbë, rumunë dhe bullgarë filluan të portretizonin sulltanin osman si një despot. Ata iu drejtuan liberalëve britanikë për të prishur aleancën osmano-britanike, në emër të një solidariteti global të krishterë. Liberalët anti-osmanë britanikë, si William Gladstone, argumentuan se solidariteti i krishterë duhet të ketë rëndësi në vendimet britanike për Perandorinë Osmane. Pikërisht, në këtë kontekst, sulltani osman iu referua lidhjes së tij shpirtërore me myslimanët indianë, për të argumentuar një rikthim të aleancës osmano-britanike, falë kësaj lidhjeje të veçantë mes dy perandorive të mëdha myslimane.

Në librin e tij me ndikim, E ardhmja e Islamit (1882), poeti anglez Wilfrid Scawen Blunt argumentonte se Perandoria Osmane do të dëbohej përfundimisht nga Evropa dhe se fryma e kryqëzatës e Evropës do ta kthente Stambollin në një qytet të krishterë. Blunt gjithashtu pretendonte se Perandoria Britanike, e cila nuk kishte urrejtje ndaj myslimanëve siç kishin austriakët, rusët apo francezët, mund të bëhej mbrojtëse e popullatave myslimane në Azi. Në mënyrë patronizuese dhe imperialiste, Blunt dukej se interesohej për të ardhmen e myslimanëve. Ai ishte një mbështetës dhe mik i reformistëve kryesorë myslimanë, si Al-Afghani dhe Muhammad Abduh, dhe shërbeu si ndërmjetës midis qarqeve intelektuale evropiane dhe reformistëve myslimanë.

Rreth së njëjtës kohë kur Blunt po shkruante, intelektuali francez me ndikim, Ernest Renan, formuloi një pikëpamje shumë negative për Islamin, veçanërisht në lidhje me shkencën dhe qytetërimin. Renan e shihte Islamin si një fe semite që pengonte zhvillimin e shkencës dhe të racionalitetit. Idetë e tij simbolizuan racialen e myslimanëve përmes fesë së tyre. Natyrisht, Renan i bënte këto argumente në Parisin që sundonte pjesë të mëdha të Afrikës së Veriut dhe të Afrikës Perëndimore myslimane. Idetë e tij ndihmuan në arsyetimin e sundimit kolonial francez. Al-Afghani dhe shumë intelektualë të tjerë myslimanë shkruan kundërshtimet ndaj pretendimeve të Renanit, me mbështetjen e Bluntit. Por, Renani pati më shumë sukses në krijimin e një narrative shpërqendruese të një qytetërimi të veçuar islamik përballë një qytetërimi perëndimor të krishterë.

Pretendimet e elitave evropiane pĂ«r njĂ« mision civilizues perĂ«ndimor, dhe pĂ«r superioritetin e qytetĂ«rimit tĂ« krishterĂ« perĂ«ndimor, ishin themelore pĂ«r projektet koloniale. IntelektualĂ«t evropianĂ« ndĂ«rmorĂ«n projekte tĂ« mĂ«dha pĂ«r klasifikimin e njerĂ«zimit nĂ« hierarki racore dhe fetare. VetĂ«m nĂ« pĂ«rgjigje tĂ« kĂ«tij pohimi shovinist, intelektualĂ«t myslimanĂ« krijuan njĂ« kundĂ«r-narrativĂ« tĂ« qytetĂ«rimit islamik. Duke u pĂ«rpjekur tĂ« pohonin dinjitetin dhe barazinĂ« e tyre, ata theksuan lavdinĂ« e sĂ« kaluarĂ«s, modernitetin dhe civilizimin e “botĂ«s myslimane.” KĂ«ta kundĂ«rshtarĂ« myslimanĂ« tĂ« ideologjisĂ« imperialiste evropiane – tĂ« superioritetit qytetĂ«rues tĂ« racĂ«s sĂ« bardhĂ« mbi myslimanĂ«t dhe racat e tjera me ngjyrĂ« – ishin panislamistĂ«t e parĂ«.

GjatĂ« fillimit tĂ« shekullit XX, reformatorĂ«t myslimanĂ« filluan tĂ« kultivonin narrativĂ«n historike qĂ« theksonte njĂ« qytetĂ«rim tĂ« pĂ«rbashkĂ«t, me njĂ« epokĂ« tĂ« artĂ« nĂ« shkencĂ« dhe art islam, dhe me njĂ« rĂ«nie tĂ« mĂ«vonshme. Kjo ide e njĂ« historie gjithĂ«pĂ«rfshirĂ«se islame ishte njĂ« krijim i ri i formuar drejtpĂ«rdrejt si pĂ«rgjigje ndaj idesĂ« sĂ« njĂ« qytetĂ«rimi perĂ«ndimor dhe ndaj argumenteve gjeopolitike tĂ« unitetit racor perĂ«ndimor/tĂ« bardhĂ«. Ashtu si brezi i parĂ« i intelektualĂ«ve pan-afrikanĂ« dhe pan-aziatikĂ«, intelektualĂ«t myslimanĂ« iu pĂ«rgjigjĂ«n shovinizmit evropian dhe orientalizmit perĂ«ndimor me historinĂ« dhe qytetĂ«rimin e tyre madhĂ«shtor. GjatĂ« gjithĂ« shekullit XX, udhĂ«heqĂ«sit e mĂ«dhenj myslimanĂ«, si Mustafa Kemal AtatĂŒrku i TurqisĂ«, Nasseri nĂ« Egjipt, Mohammad Mosaddequ nĂ« Iran dhe Sukarno nĂ« Indonezi, ishin tĂ« gjithĂ« nacionalistĂ« laikĂ«, por tĂ« gjithĂ« kishin nevojĂ« dhe e pĂ«rdorĂ«n kĂ«tĂ« nocion tĂ« njĂ« historie tĂ« lavdishme tĂ« qytetĂ«rimit mysliman, pĂ«r t’iu kundĂ«rvĂ«nĂ« ideologjive tĂ« supremacisĂ« sĂ« bardhĂ«. Nacionalizmi nĂ« fund triumfoi, dhe gjatĂ« viteve 1950-‘60, ideja e Islamit si njĂ« forcĂ« nĂ« punĂ«t botĂ«rore u zbeh nĂ« gazetarinĂ« dhe studimet perĂ«ndimore.

IdeologjitĂ« panislamike nuk u rishfaqĂ«n mĂ« deri nĂ« vitet ‘70 dhe ’80 tĂ« shekullit XX, dhe atĂ«herĂ« me njĂ« karakter dhe ton tĂ« ri. Ato u rikthyen si shprehje e pakĂ«naqĂ«sisĂ« ndaj botĂ«s bashkĂ«kohore. Kishte ardhur fundi i ditĂ«ve entuziaste tĂ« optimizmit, tĂ« mesit tĂ« shekullit XX, pĂ«r modernizimin. Kombet e Bashkuara kishin dĂ«shtuar nĂ« zgjidhjen e çështjeve ekzistenciale. Shtetet kombĂ«tare pas-koloniale nuk kishin sjellĂ« liri dhe mirĂ«qenie pĂ«r shumicĂ«n e myslimanĂ«ve tĂ« botĂ«s. NdĂ«rkohĂ«, Evropa, ShBA-ja dhe Bashkimi Sovjetik treguan pak shqetĂ«sim pĂ«r vuajtjet e popujve myslimanĂ«. PartitĂ« islamiste, si VĂ«llazĂ«ria Myslimane nĂ« Egjipt dhe Xhemati Islam nĂ« Pakistan, u shfaqĂ«n duke pohuar se kolonizimi i PalestinĂ«s dhe vuajtjet nga varfĂ«ria kĂ«rkonin njĂ« formĂ« tĂ« re solidariteti.

Revolucioni Iranian i vitit 1979 u dëshmua si një moment historik. Për të dënuar status quo-në, Khomeini iu drejtua kësaj forme të re të panislamizmit. Por, Irani i tij dhe rivali rajonal, Arabia Saudite, favorizuan interesat kombëtare të shteteve të tyre. Kështu që nuk ka ekzistuar kurrë një vizion i zbatueshëm federativ për këtë solidaritet të ri panislamik. Ndryshe nga pan-afrikanizmi, i cili idealizonte popullsitë me lëkurë të zezë që jetonin në solidaritet brenda Afrikës pas-koloniale, panislamizmi mbështetet në një ndjenjë viktimizimi, pa një projekt politik praktik. Ai ka të bëjë më pak me planet reale për të themeluar një shtet mysliman, dhe më shumë rreth mënyrës se si të ndalet shtypja dhe diskriminimi ndaj një komuniteti të imagjinuar global.

Thirrjet pĂ«r solidaritet global mysliman nuk mund tĂ« kuptohen duke parĂ« tekstet fetare apo pĂ«rkushtimin fetar tĂ« myslimanĂ«ve. JanĂ« zhvillimet nĂ« historinĂ« intelektuale dhe gjeopolitike moderne ato qĂ« kanĂ« krijuar dhe formĂ«suar pikĂ«pamjet panislamike pĂ«r historinĂ« dhe botĂ«n. Ndoshta tipari mĂ« thelbĂ«sor i tyre Ă«shtĂ« ideja pĂ«r PerĂ«ndimin si njĂ« vend me njĂ« narrativĂ« tĂ« vete historike dhe njĂ« vizion tĂ« qĂ«ndrueshĂ«m politik pĂ«r hegjemoninĂ« globale. Bashkimi Sovjetik, ShBA-ja, BE-ja – tĂ« gjitha projektet globale perĂ«ndimore tĂ« shekullit XX – imagjinojnĂ« njĂ« PerĂ«ndim superior dhe hegjemon. IntelektualĂ«t e hershĂ«m panislamikĂ« zhvilluan narrativa myslimane pĂ«r rendin global historik, si njĂ« strategji pĂ«r tĂ« kundĂ«rshtuar diskurset imperialiste mbi inferioritetin e tyre, tĂ« cilat ishin tĂ« pĂ«rhapura nĂ« metropolet koloniale, shkrimet orientaliste dhe shkencat sociale evropiane. Thjesht, nuk mund tĂ« ketĂ« njĂ« narrativĂ« panislamike tĂ« rendit global pa homologen e saj, narrativĂ«n perĂ«ndimore pĂ«r botĂ«n, e cila Ă«shtĂ« po aq e njĂ«anshme si histori.

IdetĂ« pĂ«r botĂ«n islame dhe atĂ« perĂ«ndimore duken si armiq qĂ« pasqyrojnĂ« njĂ«ri-tjetrin. Nuk duhet t’u lejojmĂ« kolonizatorĂ«ve tĂ« fundshekullit XIX tĂ« pĂ«rcaktojnĂ« kushtet e debatit tĂ« sotĂ«m mbi tĂ« drejtat e njeriut dhe qeverisjen e mirĂ«. PĂ«r sa kohĂ« qĂ« e pranojmĂ« kĂ«tĂ« opozitĂ« tĂ« njĂ«anshme mes “PerĂ«ndimit” dhe “botĂ«s myslimane,” ne vazhdojmĂ« tĂ« jemi tĂ« robĂ«ruar nga kolonializmi dhe dĂ«shtimet e dekolonizimit. Duke i pranuar dhe refuzuar kĂ«to terma diskutimi, mund tĂ« bĂ«hemi tĂ« lirĂ« pĂ«r tĂ« ecur pĂ«rpara, pĂ«r tĂ« menduar pĂ«r njĂ«ri-tjetrin dhe pĂ«r botĂ«n nĂ« mĂ«nyra mĂ« realiste dhe njerĂ«zore. Sfida jonĂ« sot Ă«shtĂ« tĂ« gjejmĂ« njĂ« gjuhĂ« tĂ« re tĂ« tĂ« drejtave dhe normave, qĂ« nuk Ă«shtĂ« e robĂ«ruar nga mashtrimet e qytetĂ«rimit perĂ«ndimor, apo tĂ« alternativave afrikane, aziatike dhe myslimane ndaj tij. Qenia njerĂ«zore, pavarĂ«sisht ngjyrĂ«s apo fesĂ«, ndan njĂ« planet tĂ« vetĂ«m dhe njĂ« histori tĂ« ndĂ«rlidhur, pa kufij civilizues. Çdo rrugĂ« pĂ«rpara, pĂ«r tĂ« kapĂ«rcyer padrejtĂ«sitĂ« dhe problemet aktuale, duhet tĂ« bazohet nĂ« lidhjet dhe vlerat tona tĂ« pĂ«rbashkĂ«ta, e jo nĂ« tribalizmin civilizues. /Telegrafi/

The post ÇfarĂ« Ă«shtĂ« bota myslimane? appeared first on Telegrafi.

❌
❌