Emigrimi kthen fshatrat e Përmetit në hije të vetvetes
Banorë të fshatrave të Përmetit tregojnë për shkolla të mbyllura, biznese që nuk gjejnë vazhdimësinë dhe jetën në vetmi. Emigracioni po i kthen fshatrat si Iljara, Pëllumbari, Leusi, Draçova apo Stërmbeci në hije të vetvetes.
Kristaq Çiçolli, dikur pronar i një dyqani përballë një shkolle të mbushur me jetë dhe nxënës të numërt, sot pret në dyqan vetëm pleq dhe banorë të fshatit.
Shkolla që dikur numëronte mbi 160 nxënës në Iljarë është zbrazur; klasat janë bërë kolektive, me pak fëmijë dhe shumë boshllëk.
Prej vitit 1983, Kristaqi nuk e ka lënë punën, duke pritur dhe përcjellë. Sot, edhe pse në pension ai vijon të shërbejë në dyqan.
“Kanë emigruar. U larguan. Çdo fshat, jo vetëm ne Iljari edhe Pëllumbari, Draçova e Stërmbeci kanë pasur brez të ri shumë, por kanë shkuar. Tani ka mbetur mosha e tretë edhe ndonjë në të rrallë, brezi i ri. S´ka më!” tregon Kristaqi.
Me një memorie të admirueshme ai numëron me gishtat e dorës familjet që kanë mbetur në fshat, të gjithë pothuajse mosha e tretë.
“Sot janë 75 frymë në fshatin Iljarë, 44 në fshatin Pëllumbar. Kanikoli është drejt falimentimit si fshat. S’kanë mbetur fare-fare. Nja katër-pesë familje, kështu me nga dy veta. Tani, jemi 28-29 familje, me frymë të pakta, 1,2,3. S’ka më shumë”, vijon Kristaqi.
Në Çarçovë, Iljarë, Petran e Leusë, historia është e njëjtë: rinia ka emigruar, pleqtë kanë mbetur të vetëm.
Në Leusë shquhet Kisha e Shën Mërisë, një monument i trashëgimisë kulturore. Derën e saj na e hap Genta, e cila përpos vështirësive shëndetësore çdo ditë të javës pret e përcjell vizitorë.
Ajo na tregon me trishtim se fshati është zbrazur, shkollë nuk ka, dyqane jo, dhe as qendër shëndetësore. Sipas saj në këto kushte asgjë nuk i kthen pas të rinjtë.
“Kanë ikur të tërë, vetëm pleqt janë tani, nga dy e nga dy, nga 40 e lart,” thekson ajo teksa kujton kalldrëmet e dikurshme plot jetë përballë realitetit të sotëm në izolim të thellë.
Sot, asnjë shërbim nuk ofrohet në fshat, ndërsa qyteti i Përmetit mbetet zgjidhja e vetme.
“Për një ushqim të vogël do të shkojmë poshtë. Ose do marrim makinën të sjellim ushqimet lart,” vijon Genta.
Ndërsa del nga qyteti i Përmetit, rruga që të çon në fshatin Petran ka plot tabela për rafting. Lumi i Vjosës përbri ofron një panoramë të mrekullueshme, duke qenë pjesë e rëndësishme edhe e jetës së banorëve, të cilët punojnë tokat dhe mbajnë blegtori.
Albeti, një prodhues i vjetër bulmeti, përpiqet të mbajë gjallë një biznes në një zonë që po zbehet dita-ditës.
Ai na përshëndet nga xhami i makinës, ndërsa dërgon bulmetin e grumbulluar nga fshatarët e zonës në baxho. Shitjet janë zhvendosur në qytete të tjera të vendit për shkak të largimit të popullsisë.
“S’ka popull, nuk ka shitje”, thotë ai, ndërsa thekson se e ka pasur të vështirë të gjejë punëtorë.
Lefteri, kryeplaku i zonës tregon se për brezat e rinj, familjeve emigruese pas viteve ’90 kthimi në vendlindje do të ishte i vështirë nisur nga gjendja aktuale. Ai ndalet të flasë edhe për zbrazjen e shkollave, teksa kujton se dikur fshati ka pasur mbi 150 nxënës.
“Petrani deri dje kishe 9-vjeçare tani nuk ka as fillore. U mbyll!” thotë Lefteri.
Për Albetin shqetësim mbetet edhe vazhdimësia e biznesit. I vetëdijshëm për mundësitë më të mëdha në Tiranë, ai thotë me dhimbje se edhe një nga djemtë që e ndihmon me shitje, nuk dëshiron të kthehet në fshat për të trashëguar biznesin.
Në një realitet të tillë, ku largimi është bërë norma dhe kthimi një përjashtim, fshatrat e Përmetit pasqyrojnë plagët e emigrimit – një boshatisje fizike, ekonomike dhe shpirtërore që s’kurseu as tokën, as kujtesën.
Lexoni gjithashtu:
The post Emigrimi kthen fshatrat e Përmetit në hije të vetvetes appeared first on Citizens.al.