❌

Normal view

There are new articles available, click to refresh the page.
Before yesterdayMain stream

Restorantet, Shqipëria e dyta më e lirë në Europë

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito
1 January 2025 at 23:03

“NjĂ« pĂ«rzgjedhje me shumĂ« lloje mishi! Çmimi i mahnitshĂ«m pĂ«r sasinĂ« e ushqimit qĂ« merrni dhe shĂ«rbim vĂ«rtet i mirĂ«!!”, shkruan Simon G nĂ« platformĂ«n “Trip Advisor” nĂ« nĂ«ntor 2024, nĂ« rishikimin e tij pĂ«r “Smoke House” nĂ« TiranĂ«, qĂ« ka vlerĂ«simin mĂ« tĂ« mirĂ« nĂ« restorantet nĂ« kryeqytet.

Nga menuja në faqen e internetit rezulton se një miks mishrash në skarë për dy persona me peshë 0.8 kg kushton 1,380 lekë.

NĂ« SarandĂ«, nĂ« “TavernĂ«n Peshkatari”, qĂ« ka vlerĂ«simin mĂ« tĂ« mirĂ« pĂ«r qytetin bregdetar tĂ« Jugut, komentuesit pĂ«rmendin ushqimin e freskĂ«t tĂ« detit dhe çmimet e lira e tĂ« leverdisshme. Sipas menu-sĂ«, njĂ« racion pesh mesatarisht kushton midis 800-1200 lekĂ«.

Komentet e turistëve në rishikimet në Trip Advisor për restororantet në vend e vënë theksin jo vetëm tek ushqimi i bollshëm por edhe te çmimet e arsyeshme. Krahas ushqimit edhe akomodimi në hotele apo strukturat që prenotohen mes Booking apo Airbnb janë gjithashtu të lira.

TĂ« dhĂ«nat e Eurostat e konfirmojnĂ« kĂ«tĂ« tendencĂ«. Treguesi i Eurostat pĂ«r Indeksin e Çmimeve sipas fuqisĂ« blerĂ«se pĂ«r hotele e restorante jep njĂ« ide se cilat janĂ« shtetet ku fjetja dhe ushqimi kushtojnĂ« mĂ« lirĂ«. Treguesi Ă«shtĂ« pĂ«rditĂ«suar nĂ« fund tĂ« 2024-s dhe i pĂ«rket vitit 2023.

Shqipëria renditet e dyta në Europë pas Maqedonisë së Veriut për çmimet më të lira për hotele e restorante, të cilat janë sa 49.7% e mesatares europiane (me rritje të lehtë nga 49.4 në rishikimin e pak muajve më parë). Më të lirat restorantet dhe hotelet në Europë janë në Maqedoninë e Veriut (47.4%).

Kjo do të thotë se nëse mesatarisht në Europë do të shpenzoni 100 euro për të fjetur dhe për ushqim në restorant, në Shqipëri e njëjta zgjedhje kushton gati 50 euro.

Ndonëse indeksi është rritur në krahasim me 4 vjet më parë, kur ishte sa 45.6% e mesatares europiane, restorantet vendase tërheqin turistë të huaj si për koston e lirë ashtu dhe për kulinarinë e pasur.

Pas Shqipërisë më e lirë është Kosova, me 51.1% të mesatares europiane (të dhënat e vitit 2022), e ndjekur nga Bullgaria me 51.8% dhe Turqia (57.6%). Në rajon më të shtrenjtat janë Serbia (64.4%) dhe Mali i Zi, ku hotelet e restorantet kushtojnë sa 63% e mesatares europiane.

Nga destinacionet popullore, më e lira është Portugalia, me 75.2% të mesatares europiane, e ndjekur nga Spanja (83.4%), Greqia (83.4%) dhe Kroacia (90.4%).

Italia është pak më e shtrenjtë sesa mesatarja europiane, me 108.1%. Në nivele të ngjashme janë Gjermania (110.7), Franca (112.1).

Kujdes kur të shkoni në 
.

Zvicra është shteti më i shtrenjtë i Europës për ushqim dhe akomodim. Për 50 euro të shpenzuara në Shqipëri, në Zvicër duhet të keni 172 euro. E njëjta gjë për Islandën (166.8% e mesatares europiane), apo Danimarkën (152%), Norvegjinë (144.3%) e Finlandën (129%).

Sa kushtojnë hotelet e restorantet

Sipas të dhënave të tjera të Numbeo, në Shqipëri një vakt për dy persona në një restorant me tre pjata kushton 49 dollarë. Në Zvicër, kjo drekë do ju kushtojë 127 dollarë, që është në fakt më e shtrenjta në botë. Në Itali i njëjti vakt shkon 65 dollarë. Në Greqi nuk ka shumë ndryshim nga Shqipëri, me drekën që arrin në 55 euro.

Shqipëria konkurron me çmimet më të lira të akomodimit. Në Tiranë, mund të gjesh një hotel apo apartament luksoz me 4 yje afër qendrës edhe me 50-80 euro.

The post Restorantet, Shqipëria e dyta më e lirë në Europë appeared first on Revista Monitor.

75% e të rinjve 14-28 vjeç nuk janë në asnjë lloj marrëdhënie romantike

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito
1 January 2025 at 23:01

Revolucioni digjital gjithnjë i bën gjithnjë e më shumë gjeneratat e reja jo sociale. Shumica e të rinjve aktualisht nuk preferojnë të jenë në asnjë lloj marrëdhënie romantike, e domosdoshme për krijimin e familjes.

NjĂ« sondazh me 680 tĂ« rinj tĂ« moshĂ«s 14 -29 vjeç nĂ« ShqipĂ«ri gjatĂ« periudhĂ«s shkurt-mars 2024, i cili u udhĂ«hoq nga Fondacioni “Friedrich-Ebert-Stiftung” gjeti se rreth 75% e tĂ« rinjve tĂ« pyetur nuk ishin nĂ« njĂ« marrĂ«dhĂ«nie romantike (74,8 %). NjĂ« numĂ«r shumĂ« mĂ« i vogĂ«l, 11.5% janĂ« tĂ« martuar, 5.6% janĂ« tĂ« lidhur dhe bashkĂ«jetojnĂ« dhe 6.9% janĂ« tĂ« lidhur, por nuk jetojnĂ« bashkĂ«.

NĂ«pĂ«rmjet pyetĂ«sorit tĂ« aplikuar nĂ« kĂ«tĂ« studim, tĂ« rinjtĂ« u prezantuan me disa faktorĂ« tĂ« cilĂ«t ata do t’i merrnin nĂ« konsideratĂ« pĂ«r tĂ« zgjedhur partnerin/en. Faktori mĂ« i rĂ«ndĂ«sishĂ«m pĂ«r tĂ« rinjtĂ« Ă«shtĂ« niveli i edukimit (64,2%). Femrat i japin mĂ« shumĂ« rĂ«ndĂ«si edukimit (69,6%) nĂ« krahasim me meshkujt (58,9%).

Faktori i dytĂ« mĂ« i rĂ«ndĂ«sishĂ«m pĂ«r zgjedhjen e partnerit/es pĂ«r tĂ« rinjtĂ« Ă«shtĂ« aprovimi i familjes (59,7%). Aprovimi i familjes duket se Ă«shtĂ« mĂ« i rĂ«ndĂ«sishĂ«m pĂ«r tĂ« rinjtĂ« me nivel tĂ« ulĂ«t edukimi (70,9%). ËshtĂ« interesant fakti se ky faktor ka thuajse tĂ« njĂ«jtĂ«n rĂ«ndĂ«si si pĂ«r meshkujt (58,1%), ashtu dhe pĂ«r femrat (61,4%).

Faktori i tretë që të rinjtë e konsiderojnë të rëndësishëm kur zgjedhin partnerin/en është statusi financiar (44,2%). Ky rezultat tregon se perceptimi i të rinjve mbi rolin e statusit financiar në një marrëdhënie ka prirjen të jetë fleksibël dhe potencialisht i ndikuar nga dinamikat sociale dhe ekonomike të vendit.

Gjithashtu 38,9% e të rinjve të pyetur e konsiderojnë origjinën e partnerit/es një faktor të rëndësishëm kur vendosin të fillojnë një lidhje romantike. Edhe pse pjesa më e madhe nuk e konsiderojnë si faktor përcaktues, mund të thuhet se të rinjtë nuk janë krejtësisht indiferentë ndaj rolit që kanë zakonet dhe vlerat e lidhura me origjinën në marrëdhënie.

Të dhënat tregojnë se të rinjtë nuk janë shumë të interesuar për besimin fetar të partnerit/es të/së tyre sepse vetëm 26,9% e tyre e referuan atë si një faktor të rëndësishëm.

Më pak se një e pesta (18,6%) e të rinjve që morën pjesë në studim pohuan se virgjëria është një faktor i rëndësishëm dhe shumë i rëndësishëm kur zgjedhin partnerin/en. Kjo tregon se pjesa më e madhe e të rinjve nuk mendojnë se virgjëria luan një rol të qenësishëm në zhvillimin e një marrëdhënieje pozitive dhe afatgjatë.

Të dhënat tregojnë se të rinjtë nuk janë të prirë të përfshihen në iniciativa sociale dhe se janë edhe më pak të interesuar të angazhohen në aktivitete politike. Në lidhje me këto çështje nuk ka një diferencë gjinore. /B.Hoxha

The post 75% e të rinjve 14-28 vjeç nuk janë në asnjë lloj marrëdhënie romantike appeared first on Revista Monitor.

2025 vjen me risi për tregun financiar

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito
1 January 2025 at 23:00

Nga SEPA dhe open banking, risitë kryesore që priten në produktet dhe shërbimet financiare për 2025.

 

Viti 2025 pritet të sjellë disa risi të rëndësishme për tregun financiar. Risitë prekin sektorin bankar, institucionet financiare jobanka të kredidhënies dhe të pagesave, por edhe tregun e sigurimeve.

Gjatë vitit 2025, pritet që të konkretizohet kryerja e transaksioneve të pagesave brenda sistemit SEPA, që do të ulë në mënyrë drastike koston e transfertave ndërkombëtare për shqiptarët brenda dhe jashtë vendit.

Gjithashtu, nĂ« vitin 2025, pritet qĂ« mĂ« nĂ« fund tĂ« jenĂ« aktive shĂ«rbimet e open banking, qĂ« do t’u mundĂ«sojnĂ« shqiptarĂ«ve tĂ« kryejnĂ« pagesa nĂ«pĂ«rmjet institucioneve fintech, duke pĂ«rdorur llogarinĂ« e tyre bankare.

Ndryshimet do të prekin edhe tregun e mikrofinancës. Me hyrjen në fuqi të rregulloreve të reja, dhënia e kredive të shpejta pa analizë financiare të huamarrësit pritet të vështirësohet.

Në sigurime, pritet që më në fund të realizohet aplikimi i parimit të bonus-malus dhe elementeve të tjera të rrezikut, që do të mundësojnë çmime të diferencuara për sigurimin e detyrueshëm të mjeteve.

 

Hyrja në SEPA pritet të kursejë 20 milionë euro në vit

Anëtarësimi në SEPA në nëntor të vitit 2024 ishte padyshim një nga hapat më të rëndësishëm të integrimit të Shqipërisë në Bashkimin Europian, të paktën për pjesën që lidhet me sektorin financiar.

Anëtarësimi në SEPA pritet të sjellë lehtësi të mëdha në kryerjen e pagesave ndërkombëtare me kosto më të ulëta dhe në kohë më të shpejtë. Aktualisht, sektori bankar në Shqipëri i ekzekuton transfertat ndërkombëtare nëpërmjet bankave të huaja korrespondente. Një zgjidhje e tillë sjell komisione të larta dhe kohë relativisht të gjatë për kryerjen e transfertave.

Sipas analizave të kryera nga Banka Botërore, aktualisht një pagesë nga Shqipëria drejt zonës SEPA sot kushton gati 10 herë më shumë se një pagesë brenda zonës SEPA. Transferta kërkon disa ditë pune, ndërsa me anëtarësimin në SEPA pritet që paratë të transferohen në llogarinë e përfituesit maksimalisht brenda një dite pune.

Lehtësimi i kryerjes së pagesave ndërkufitare me partnerin tregtar kryesor të Shqipërisë, Bashkimin Europian, pritet të lehtësojë zgjerimin e mëtejshëm të marrëdhënieve tregtare. Bizneset shqiptare do të kenë akses në një treg të madh me mundësi për zgjerimin e shërbimeve dhe produkteve dhe rritjen e konkurrencës.

Pjesëmarrja në SEPA vlerësohet se do të ketë kontribut domethënës në sektorë strategjikë siç është turizmi dhe në rritjen flukseve të lidhura me Investimet e Huaja Direkte. Ulja e kostove të transfertave në euro pritet të ndikojë dhe në formalizimin e flukseve të remitancave.

Sipas Bankës së Shqipërisë, vetëm në vitin e parë të pjesëmarrjes në SEPA, ekonomia shqiptare pritet të kursejë rreth 20 milionë euro. Nga pikëpamja e stabilitetit financiar, pjesëmarrja në SEPA ofron një mënyrë për të adoptuar sisteme më moderne, më të sigurta dhe më eficiente të pagesave elektronike.

Me miratimin e përfshirjes së Shqipërisë në zonën SEPA, institucionet e pagesave duhet të anëtarësohen individualisht për të marrë pjesë në skemat e saj. Koha e saktë që do të duhet për të mund të kryer transferta nëpërmjet SEPA-s nuk mund të thuhet me saktësi. Megjithatë, në dhjetor 2024, Guvernatori i Bankës së Shqipërisë, Gent Sejko, kërkoi nga institucionet e pagesave angazhim për ta arritur një objektiv të tillë brenda vitit 2025.

“NdĂ«rsa kemi realizuar hapin e parĂ« tĂ« anĂ«tarĂ«simit nĂ« juridiksionin e zonĂ«s SEPA, pĂ«rfitimet konkrete ekonomike prej kĂ«saj vendimmarrjeje do tĂ« jenĂ« tĂ« shumĂ«fishta.

NĂ« radhĂ« tĂ« parĂ«, ky anĂ«tarĂ«sim do t’u kursejĂ« aktorĂ«ve ekonomikĂ« rreth 20 milionĂ« euro vetĂ«m gjatĂ« vitit tĂ« parĂ«, si rezultat i uljes sĂ« komisioneve.

SĂ« dyti, krijimi i njĂ« ambienti mbĂ«shtetĂ«s pĂ«r sektorĂ« tĂ« rĂ«ndĂ«sishĂ«m tĂ« ekonomisĂ« si tregtia do tĂ« lehtĂ«sojĂ« transaksionet me partnerĂ«t tanĂ« kryesorĂ« europianĂ« dhe do t’u japĂ« akses bizneseve shqiptare nĂ« njĂ« treg prej 500 milionĂ« banorĂ«sh.

SĂ« treti, ndikim tĂ« rĂ«ndĂ«sishĂ«m pritet tĂ« ketĂ« edhe nĂ« sektorin e turizmit, si dhe nĂ« dĂ«rgesat e emigrantĂ«ve dhe investimet direkte, tĂ« cilat kanĂ« njĂ« kontribut domethĂ«nĂ«s pĂ«r ekonominĂ« shqiptare. MegjithatĂ«, kĂ«to pĂ«rfitime do tĂ« mund t’i prekim, pasi secili institucion financiar tĂ« aplikojĂ« dhe tĂ« pranohet individualisht nĂ« skemat SEPA, çka kĂ«rkon qĂ« ato tĂ« jenĂ« teknikisht tĂ« afta tĂ« lidhen me kĂ«to skema.

PĂ«r kĂ«tĂ« nevojiten investime, tĂ« cilat nĂ« gjykimin tonĂ« dhe tuajin, justifikohen plotĂ«sisht nga pĂ«rfitimet qĂ« ekonomia shqiptare do tĂ« ketĂ« nga pjesĂ«marrja direkte nĂ« SEPA. Edhe nĂ« kĂ«tĂ« rast, Banka e ShqipĂ«risĂ« do tĂ« drejtojĂ« procesin dhe do tĂ« mbĂ«shtesĂ« institucionet financiare tĂ« plotĂ«sojnĂ« kriteret teknike tĂ« SEPA-s”, – tha Guvernatori.

SEPA është një nismë e hershme e Bashkimit Europian për harmonizimin e pagesave elektronike në Euro, ndërmjet vendeve anëtare. Skemat e Pagesave SEPA u sigurojnë qytetarëve dhe bizneseve europiane, pagesa ndërkufitare në monedhën e përbashkët, me të njëjtën kosto dhe lehtësi si pagesat brenda vendit të tyre. Megjithatë, zona gjeografike SEPA shtrihet edhe jashtë vendeve të BE-së, duke numëruar deri tani 36 vende që kanë harmonizuar standardet për pagesat elektronike në Euro.

 

MĂ« nĂ« fund “troket” open banking

Open banking (banking i hapur) ishte njĂ« nga risitĂ« mĂ« tĂ« rĂ«ndĂ«sishme tĂ« ligjit tĂ« ri “PĂ«r shĂ«rbimet e pagesave”, qĂ« hyri nĂ« fuqi nĂ« fillim tĂ« vitit 2021.

NĂ« ndryshim nga bankingu tradicional, ku vetĂ«m klienti dhe banka kanĂ« akses nĂ« tĂ« dhĂ«nat financiare, bankingu i hapur iu jep mundĂ«sinĂ« klientĂ«ve t’i ndajnĂ« kĂ«to tĂ« dhĂ«na nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« sigurt me njĂ« ofrues tjetĂ«r shĂ«rbimi, pĂ«r tĂ« shtuar pĂ«rfitimet e klientĂ«ve nga pĂ«rvojat inovative financiare.

Kjo do të thotë se klientët mund të realizojnë shërbime pagesash nga llogaria e tyre bankare edhe nëpërmjet institucioneve të tjera financiare dhe jo domosdoshmërisht vetëm nëpërmjet bankës, ku kanë llogarinë.

Ky koncept është i lidhur kryesisht me dy shërbime të reja, atë të inicimit të shërbimit të pagesës dhe të informimit mbi llogaritë.

Open banking është një nga parimet kryesore të Direktivës së Dytë të Bashkimit Europian për pagesat (PSD 2) dhe synon të sjellë më shumë konkurrencë në treg, duke krijuar më shumë hapësira për institucionet financiare të pagesave.

ShĂ«rbimet e mbĂ«shtetura nĂ« open banking duhet tĂ« testoheshin duke filluar qĂ« nĂ« 1 janar 2024, si pjesĂ« e rregullores ”PĂ«r autentifikimin e thelluar tĂ« klientit dhe standardet e pĂ«rbashkĂ«ta, tĂ« hapura dhe tĂ« sigurta tĂ« komunikimit”. NdĂ«rsa qĂ« nga mesi i vitit 2024, shĂ«rbimet e open banking duhet tĂ« ishin aktive. NĂ« fakt, njĂ« gjĂ« e tillĂ« nuk ka ndodhur.

Pas presioneve të mëdha nga Kryeministri dhe Ministri i Shtetit për Sipërmarrjen, u arrit që në mesin e vitit 2024 bankat të ishin gati për testimet e shërbimeve të open banking me institucionet financiare jobanka, kryesisht ato të parasë elektronike (e-money).

Por, përtej testimeve, fillimi i ofrimit të shërbimit pati pengesa të reja, për shkak të vonesës së licencimit të subjekteve të e-money nga Banka e Shqipërisë për ofrimin e shërbimeve të lidhur me open banking.

Sipas Bankës së Shqipërisë, vonesat erdhën për shkak të vakumeve të lidhura me rregulloret e brendshme të subjekteve dhe kontratat tip që duhet të lidhen mes tyre për këto shërbime.

Vetëm në nëntor të vitit 2024 u arrit të bëhej licencimi i operatorit të parë shërbimet që lidhen me open banking. Këto shërbime priten të ofrohen gjatë vitit 2025 dhe do të përbëjnë një nga risitë kryesore të lidhura me produktet dhe shërbimet financiare për këtë vit.

Sipas Bankës së Shqipërisë, operacionalizimi i open-banking është hapi i parë dhe thelbësor për funksionimin e financave të hapura (open-finance), e cila do të mundësojë dixhitalizimin e kredidhënies, investimeve dhe shërbimeve të tjera financiare për klientët.

Përveç përfitimeve personale të konsumatorit, Banka e Shqipërisë vlerëson se në një plan më të gjerë, kjo risi sjell dobi të shumta në rrugën drejt formalizimit të ekonomisë dhe përfshirjes financiare. Banka e Shqipërisë do të mbetet gjithmonë promotore e iniciativave pararojë dhe nxitjes së inovacionit që kërkon koha për rritjen e mirëqenies së shoqërisë shqiptare.

 

BSH tenton të shtrëngojë kreditë e shpejta dhe të lehta

Gjatë vitit 2024, Banka e Shqipërisë miratoi një paketë rregulloresh që synojnë të forcojnë mbrojtjen e konsumatorëve në raport me produktet e shërbimet financiare. Paketa e ndryshimeve hyn në fuqi më datë 1 janar 2025.

MĂ« e rĂ«ndĂ«sishme prej tyre, rregullorja “PĂ«r administrimin e rrezikut nĂ« veprimtarinĂ« e subjekteve financiare jobanka” synon tĂ« pĂ«rcaktojĂ« disa kritere tĂ« detajuara nĂ« praktikat e administrimit tĂ« rrezikut nĂ« huadhĂ«nien konsumatore nga institucionet financiare jobanka.

Në teori, aplikimi i kritereve të menaxhimit të rrezikut duhet ta shtrëngojë huadhënien, veçanërisht për sa u takon institucioneve të mikrofinancës konsumatore. Nëse praktika e këtyre institucioneve prej vitesh ka qenë dhënia e kredisë vetëm me një dokument identifikimi, tashmë rregullorja kërkon mbledhjen e informacionit rreth aftësisë paguese të huamarrësit dhe kryerjen e një analize kreditore.

Rregullorja e re parashikon se një institucion financiar jobankë nuk do të lejohet të japë në të njëjtën kohë më shumë se dy kredi konsumatore për të njëjtin huamarrës.

Vlera e raportit të shërbimit të borxhit kundrejt të ardhurave nuk duhet të tejkalojë vlerën prej 60% (nga 40% që kishte qenë në projektrregulloren fillestare). Raporti i shërbimit të borxhit kundrejt të ardhurave (DSTI) do të llogaritet si vlera e totalit të kësteve mujore të kredive ekzistuese, duke përfshirë edhe kredinë për të cilën po aplikohet, të pjesëtuar me të ardhurat neto të të gjithë bashkëkredimarrësve.

Kjo vlerë mund të jetë më e lartë në rastet kur kredimarrësi ka evidenca të mjaftueshme, të parashikuara në rregulloret e brendshme të subjektit, se niveli më i lartë i raportit DSTI nuk cenon shpenzimet e zakonshme të jetesës dhe rrjedhimisht pagesën e detyrimeve të kredisë.

Në çdo rast, të ardhurat neto pas shërbimit të borxhit nuk duhet të jenë më të vogla se shpenzimet e arsyeshme të jetesës së kredimarrësve.

Subjektet e mikrofinancës duhet të hartojnë procedura të brendshme mbi llogaritjen e raportit të shërbimit të borxhit kundrejt të ardhurave (DSTI), si dhe përcaktojnë kërkesa më të kufizuara për sa lidhet me nivelin e treguesit për kredimarrësit me të ardhura të parregullta ose të luhatshme, apo për kredimarrësit, monedha e të ardhurave të të cilëve është e ndryshme nga monedha e kredisë.

Rregullorja e re gjithashtu përcakton se institucioni financiar, përpara se të lidhë një kontratë kredie dhe gjatë procesit të monitorimit të kredisë në kohëzgjatjen e saj, duhet të vlerësojë aftësinë paguese dhe profilin e rrezikut të kredimarrësit, bazuar në të dhëna të mjaftueshme, të sakta dhe të përditësuara.

Institucioni financiar duhet të sigurojë të dhëna dhe informacione të nevojshme të ofruara nga vetë kredimarrësi dhe nga burime të tjera të arsyeshme të brendshme ose të jashtme të subjektit, që mund të ndikojnë aftësinë paguese të kredimarrësit, në veçanti qëndrueshmërinë e të ardhurave, historikun e pagesave, probabilitetin e ndryshimit të të ardhurave (rritjen ose rënien), si dhe të gjitha detyrimet e tjera financiare.

Në veçanti, subjektet duhet të kryejnë verifikime të arsyeshme dhe të ndërmarrin hapa të nevojshme për të verifikuar informacionin në lidhje me burimin e aftësisë paguese, në rastet e kredimarrësve që janë të vetëpunësuar ose kanë të ardhura sezonale, ose të ardhura të tjera të parregullta.

Subjektet duhet të sigurohet që aftësia paguese e kredimarrësit për të përmbushur detyrimet sipas kontratës së kredisë nuk bazohet në një rritje të konsiderueshme të pritshme të të ardhurave të kredimarrësit, përveç rasteve kur dokumentacioni ofron prova të mjaftueshme. Huadhënësi duhet të shmangë nxitjen e vështirësive të panevojshme financiare dhe të krijimit të situatës së mbiborxhit të kredimarrësit.

Institucionet financiare duhet të vlerësojnë aftësinë aktuale dhe të ardhshme të kredimarrësit për të përmbushur detyrimet sipas kontratës së kredisë, duke konsideruar edhe efektin potencial në skenarët e rritjes së normave të interesit në rastin e kontratave me norma të ndryshueshme dhe luhatjet e pafavorshme të kursit të këmbimit.

Gjithashtu, ato duhet të përcaktojnë në procedurat e brendshme, informacionin që do të përdoret për vlerësimin e aftësisë paguese të kredimarrësit, në varësi të shumës, llojit të kredisë dhe burimit të të ardhurave.

Informacioni përfshin të dhëna ose dokumente të nevojshme dhe të përshtatshme lidhur me të paktën punësimin, kushtet financiare dhe qëndrueshmërinë e të ardhurave; burimet e ripagimit të kredisë; angazhimet financiare dhe shpenzimet për përmbushjen e tyre; kolateralin (për kredidhënien e kolateralizuar).

Subjekti në vlerësimin e aftësisë paguese të kredimarrësit duhet të konsiderojë faktorët që ndikojnë në kapacitetin ripagues aktual dhe të ardhshëm të kredimarrësit, duke përfshirë edhe shpenzimet e jetesës së tij.

Subjekti duhet të kryejë vlerësimin e aftësisë paguese, në bazë të aftësisë së përbashkët paguese të bashkëkredimarrësve, në rastet kur kërkesa për kredi paraqitet bashkërisht nga më shumë se një kredimarrës.

Kufizime të tjera eksplicite të parashikuara në projektrregullore janë që institucionet financiare jobanka nuk mund të lidhin kontrata të kredisë konsumatore me persona nën moshën 18 vjeç; nuk mund të lidhin kontrata të kredisë konsumatore me persona të cilësuar me aftësi të kufizuara, ose me persona të cilët marrin vendime nën asistencën e një personi tjetër, kufizime të cilat ndikojnë në mosshlyerjen e detyrimit të kredisë; nuk mund të lidhin kontrata të kredisë konsumatore gjatë fashës orare 22:00 deri në 07:00; nuk mund të lidhin kontrata të kredisë konsumatore me persona të cilët rezultojnë në regjistrat e krijuar nga subjektet për personat që nuk lejohen të lidhin një kontratë kredie./ E.Shehu

 

The post 2025 vjen me risi për tregun financiar appeared first on Revista Monitor.

“Frika ruan vreshtin”, si rritja e gjobave ka ndikuar nĂ« uljen e shkeljeve rrugore

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito
1 January 2025 at 14:00

Rritja e masave administrative dhe penaliteteve të ashpra duket se ka dhënë rezultate konkrete në disiplinimin e drejtuesve të automjeteve.

Të dhënat nga Drejtoria e Përgjithshme e Policisë së Shtetit dhe INSTAT tregojnë një ulje të ndjeshme të disa prej shkeljeve më të shpeshta, si përdorimi i pajisjeve gjatë drejtimit dhe mos vendosja e rripit të sigurisë.

Këto shifra dëshmojnë se presioni i gjobave më të larta ka ndikuar në ndërgjegjësimin e drejtuesve, duke përmirësuar sigurinë në rrugë.

Megjithatë, disa kategori shkeljesh mbeten problematike, duke nxjerrë në pah sfidën për një zbatim më të gjerë dhe të qëndrueshëm të rregullave.

Të dhënat tregojnë se në 2023 masat administrative u rritën me 18,0%, krahasuar me një vit më parë.

Rritja e masave administrative dhe gjobave ka ndihmuar në uljen e disa shkeljeve kryesore, si përdorimi i pajisjeve gjatë drejtimit dhe mos vendosja e rripit të sigurisë. Megjithatë, disa problematika mbeten të theksuara, duke kërkuar vëmendje të mëtejshme.

  • PĂ«rdorimi i pajisjeve gjatĂ« drejtimit tĂ« automjeteve:

Masa administrative më të rrepta kanë sjellë një ulje të dukshme të kësaj shkeljeje nga 31.5% në 2021 në 22.7% në 2022. Megjithatë, në 2023, kjo shkelje ka shënuar një rritje të lehtë në 30%, duke sugjeruar nevojën për zbatime më konsistente të këtyre masave.

  • Qarkullimi pa pĂ«rdorim tĂ« rripit tĂ« sigurisĂ«:

Kjo kategori ka pasur një rënie të qëndrueshme, nga 18.8% në 2022 në 14.4% në 2023, çka tregon efektivitetin e rritjes së gjobave për mos vendosjen e rripit të sigurisë.

  • Mosrespektimi i normave tĂ« shpejtĂ«sisĂ«:

Masa më të forta për drejtuesit që tejkalojnë shpejtësinë kanë mbajtur këtë shkelje në nivele të ulëta, me një rënie nga 14.1% në 2021 në 11.4% në 2022. Në 2023, megjithatë, kjo kategori ka shfaqur një rritje të lehtë në 12.7%.

  • Shkelje tĂ« tjera dhe sinjalistika rrugore:

Pavarësisht përmirësimeve në disa fusha, përqindja e shkeljeve të tjera ka shënuar një rritje të vazhdueshme, duke arritur në 24.8% në 2023. Ky trend tregon se drejtuesit e mjeteve ende shpesh injorojnë disa rregulla të qarkullimit rrugor./D.Hyka

The post “Frika ruan vreshtin”, si rritja e gjobave ka ndikuar nĂ« uljen e shkeljeve rrugore appeared first on Revista Monitor.

“ArkĂ«tarĂ«t” automatikĂ«, depozitimet e parave nĂ« ATM nĂ« rritje me 34%

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito
1 January 2025 at 13:00

Depozitimet e parave në bankomate u rritën përsëri në tremujorin e tretë 2024. Sipas statistikave të Bankës së Shqipërisë, përdoruesit e sektorit bankar kryen rreth 264 mijë depozitime automatike në ATM, në rritje me 33% krahasuar me të njëjtën periudhë të 2023-t.

Për të gjithë 9-mujorin 2024 numri total i depozitimeve ka arritur në 742 mijë. Shifrat e 9-mujorit tregojnë rritje me përmasa edhe më të larta, me pothuajse 34% më shumë krahasuar me të njëjtën periudhë të një viti më parë.

Rritja e transaksioneve është në nivele të ngjashme edhe në vlerë. Në fund të 9-mujorit, depozitimet cash në ATM kishin vlerën e 36.5 miliardë lekëve, 33% më shumë krahasuar me një vit më parë.

Numri dhe vlera e transaksioneve të depozitimit në terminalet ATM është në rritje për të shtatin vit radhazi. Rritja po mbështetet edhe nga zgjerimi i vazhdueshëm i infrastrukturës së pajisjeve që mundësojnë këtë lloj shërbimi.

Të dhënat e Bankës së Shqipërisë tregojnë se numri i pajisjeve ATM që mundësonin depozitimin e parasë cash në fund të 9-mujorit 2024 arriti në 379, në rritje me 4% krahasuar me të njëjtën periudhë të vitit të mëparshëm. Afërsisht 37% e numrit të përgjithshëm të ATM-ve në vend ofrojnë shërbimin e depozitimit të parasë cash.

Shqipëria është ende një ekonomi me përdorim të lartë të parasë cash në shitjen e mallrave dhe shërbimeve. Përdorimi i lartë i parasë fizike krijon si rrjedhojë edhe nevojën e depozitimeve periodike të parasë në llogaritë bankare.

Automatizimi i këtij shërbimi nëpërmjet ATM-ve ndikon në pakësimin e fluksit të klientëve për të marrë shërbim nga personeli i bankës dhe përdorimin e degëve të bankave vetëm për ato raste ku ofrimi i shërbimit nga stafi është i domosdoshëm.

Në fund të muajit shtator 2024, sektori bankar shqiptar ofronte shërbim nëpërmjet 1028 ATM-ve aktive, në rritje me 22% krahasuar me një vit më parë.

Numri i ATM-ve pati rënë vazhdimisht në periudhën 2015-2019, sidomos për shkak të uljes së numrit të degëve, por edhe për shkak të pakësimit të numrit të përgjithshëm të bankave tregtare. Megjithatë, pas vitit 2020, edhe nën shtysën e pandemisë, bankat shtuan numrin e ATM-ve (kryesisht të vendosura në mjedise jashtë degëve), me qëllim lehtësimin e flukseve të operacioneve në sportele.

Një faktor tjetër që po nxit shtimin e numrit të ATM-ve në dy vitet e fundit është edhe turizmi. Shtimi i fluksit të turistëve dhe depërtimi ende i pamjaftueshëm i instrumenteve të pagesave automatike me kartë (POS) ka bërë të nevojshme shtimin e ATM-ve ku turistët e huaj të kenë mundësi për të tërhequr para cash. Në këto kushte, instalimi i më shumë ATM-ve është bërë më i leverdishëm për bankat vendase, duke qenë se tërheqjet e parasë cash nga klientët e bankave të huaja kanë komisione të konsiderueshme./E.Shehu

 

The post “ArkĂ«tarĂ«t” automatikĂ«, depozitimet e parave nĂ« ATM nĂ« rritje me 34% appeared first on Revista Monitor.

Ushqyerja e shëndetshme është më e rëndësishme se veshjet firmato për të rinjtë

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito
1 January 2025 at 12:00

Të rinjtë shqiptarë në grupmoshën 14-29 vjeç e vlerësojnë më shumë të ushqehen shëndetshme se sa të vishen me marka.

Një përqindje shumë e lartë e të rinjve (90,2%) e konsiderojnë ushqyerjen e shëndetshme si diçka të rëndësishme.

Pavarësia është vlera e dytë më e rëndësishme për të rinjtë (84,1%), sipas një ankete të realizuar nga Instituti i Politikave Publike dhe Private, Friedrich-Ebert-Stiftung, në të rinjtë 14-29 vjeç këtë vit.

Nga ana tjetër, një pjesë e vogël e pjesëmarrësve (22,8%) mendojnë se të vishesh me veshje të firmave të shtrenjta është e rëndësishme.

Këto të dhëna tregojnë se për të rinjtë është më e rëndësishme të bëjnë një jetë të shëndetshme dhe të duken bukur, por, me sa duket, këto aspekte ata nuk i shohin shumë të lidhura me mbajtjen e rrobave të shtrenjta.

Studimi vë në dukje, se ka një tendencë në rritje të të rinjve për të jetuar më vete.

Një numër i lartë i të rinjve (82,5%) mendojnë se të kesh fëmijë është diçka e rëndësishme në jetë dhe kjo është e rëndësishme për të dyja gjinitë.

Karriera profesionale është një tjetër aspekt i jetës që një pjesë e madhe e të rinjve pjesëmarrës në studim e konsiderojnë si të rëndësishëm dhe shumë të rëndësishëm (81,4 %).

Femrat duket se janë disi më të interesuara për të kryer studimet universitare (84,8 %) në krahasim me meshkujt (73,1%).

Të rinjtë mendojnë se të marrësh përgjegjësi është një vlerë individuale e rëndësishme (75,1%). Në lidhje me këtë çështje nuk vërehen diferenca gjinore.

Gjithashtu, më shumë se gjysma e pjesëmarrësve (61,1%) mendojnë se pasurimi është një objektiv për të cilin ia vlen të punosh. Një përqindje e konsiderueshme e të rinjve të pyetur mendojnë se të bësh sport (75,5%) dhe të dukesh bukur (73,1 %) janë pjesë të rëndësishme të jetës.

Të dhënat tregojnë se të rinjtë nuk janë të prirë të përfshihen në iniciativa sociale (24%) dhe se janë edhe më pak të interesuar të angazhohen në aktivitete politike (14%). Në lidhje me këto çështje nuk ka një diferencë gjinore.

Kur u pyetën në lidhje me shqetësimet e tyre mbi situatën socio-ekonomike të vendit, të rinjtë pohuan se frika më e madhe e tyre është mos-gjetja e një vendi pune (61,2%).

Gjithashtu, të rinjtë duket se kanë frikë nga problemet e rënda shëndetësore (56,3 %). Kjo mund të lidhet me faktin se pjesa më e madhe e tyre (59,3 %) nuk kanë besim te sistemi shëndetësor në Shqipëri. Një gjetje që është me interes të theksohet është se thuajse gjysma e të rinjve të pyetur (48,6%) pohuan se janë shumë të frikësuar dhe 29,6% disi të frikësuar nga fillimi i një lufte.

 

The post Ushqyerja e shëndetshme është më e rëndësishme se veshjet firmato për të rinjtë appeared first on Revista Monitor.

Reforma në shtet, rritet kategoria e të punësuarve me paga të larta

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito
1 January 2025 at 11:00

Një reformë e qeverisë për të rritur pagat në sektorin publik ka ndikuar që pesha e punonjësve me paga të larta në strukturën e punësimit të rritet më tej në tremujorin e tretë të vitit 2024.

Por gjithashtu kategoria më e madhe e të punësuarve me sigurime, 24.5% kanë pagë nën 40 mijë lekë në muaj që njëkohësisht përfaqëson pagën minimale.

Në korrik-shtator 2024, të punësuarit me sigurime që kishin pagë mbi 120 mijë lekë në muaj, përbënin 12.6% të totalit të të punësuarve me sigurime, me rritje 3.4 pikë për qind në raport me tremujorin e tretë të vitit 2023. Gjithashtu kategoria e të punësuarve me pagë 95,000-120 mijë lekë zuri 11.4% të totalit të të punësuarve me pagë, me rritje vjetore 4.1%.

Në anën tjetër, kategoria e të punësuarve me pagë minimale shënoi rënie me 4 pikë për qind duke zënë 24.5% të totalit të të punësuarve me sigurime në tremujorin e tretë 2024 nga 28.5% që zinte në të njëjtën periudhë të 2023.

Në kategoritë e pagave 50.001- 60.000 lekë dhe 60.001-95.000 lekë pati rënie te të punësuarve për shkak të transferimit të tyre në kategoritë më të larta të pagave.

Transferimi i më shumë të punësuarve në nivelet më të larta të pagave i takon reformës që ndërmori qeveria i në rritjen e pagave në këtë vit në disa nivele të administratës publike.

Sipas INSTAT, paga mesatare mujore për një të punësuar në sektorin publik ka arritur në masën 96,856 lekë në tremujorin e tretë me rritje vjetore gati 15% më shumë në krahasim me të njëjtën periudhë të vitit të kaluar. Ndërsa në sektori privat pagat u rriten pak më shumë se inflacioni.

Paga mesatare në privat shënoi 69,534 lekë bruto në muaj ose 5.3% më e lartë se e njëjta periudhe e vitit të kaluar, ndërsa në krahasim me tremujorin e dytë të vitit paga mesatare në sektorin privat shënoi ulje me 1.2%.

Sipas INSTAT, gjatĂ« tremujorit tĂ« tretĂ« 2024, grup-profesionet e “ManaxherĂ«ve, LigjvĂ«nĂ«sve, NĂ«punĂ«sve tĂ« lartĂ« tĂ« administratĂ«s shtetĂ«rore dhe drejtorĂ«ve ekzekutivĂ«â€ dhe “SpecialistĂ« me arsim tĂ« lartĂ« (profesionistĂ«)”, ofrojnĂ« pagat mesatare mujore bruto mĂ« tĂ« larta, krahasuar me pagĂ«n mesatare nĂ« nivel kombĂ«tar.

Kjo ecuri rriti me tej hendekun ndërmjet pagave në sektorin publik dhe atyre në sektorin privat, pasi bizneset nuk ndoqën të njëjtën politikë si shteti për pagat e punonjësve.

Madje në bizneset e prodhimit për eksport përfitimet e punonjësve janë ulur. Për shkak të vështirësive që ka sjellë rënia e këmbimit të euros me lekun, bizneset e eksportit kanë hequr bonuset dhe pagesat jashtë orarit për punonjësit këtë vit.

Sakaq INSTAT ende nuk ka publikuar treguesit e punësimit në tremujorin e dytë dhe të tretë të vitit 2024 ndryshe nga vitet e tjera dhe gjithashtu po nuk po publikon as të dhëna administrative mbi punësimin. /B.Hoxha

Burimi: INSTAT

Burimi: INSTAT

The post Reforma në shtet, rritet kategoria e të punësuarve me paga të larta appeared first on Revista Monitor.

Profesionet që do të kërkohen më shumë këtë vit; A do të rriten pagat në 2025?

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito
1 January 2025 at 05:30

Viti 2025 dhe nĂ« vazhdim do tĂ« jetĂ« njĂ« test konvergjence pĂ«r punĂ«dhĂ«nĂ«sit dhe punĂ«marresit, ku asnjĂ«ra nga palĂ«t nuk duhet ta marrĂ« si tĂ« mirĂ«qenĂ« posedimin e palĂ«s tjeter. Zhvillimi i kompanive nĂ« drejtim tĂ« burimeve njerezore, por edhe zhvillimi i punonjesve, tashmĂ« Ă«shtĂ« i pandalshĂ«m, duhet bĂ«rĂ«, duhet bĂ«rĂ« mirĂ«, sepse pa njĂ« forcĂ« pune tĂ« aftĂ« dhe nĂ« pĂ«rputhje me kushtet aktuale nuk do tĂ« mund tĂ« jemi tĂ« suksesshĂ«m, por pĂ«rkundrazi do tĂ« pĂ«rballeni gjithnje e mĂ« shume probleme, aq sa problemet do t’ju mĂ«rzisin vetĂ« punĂ«n tuaj.

 

Erald Pashaj*

EPPC Shqipëri & Kosovë sh.p.k.

 

Erald Pashaj, Executive Director at EPPC Albania & Kosovo

Viti 2025 po hyn në një periudhë kur çmimet në Shqipëri nuk kanë qenë kurrë më të shtrenjta, jetesa e përdishme dhe mallrat e konsumit janë stacionuar në nivele të larta, të krahasueshme me vendet e rajonit dhe me disa shtete me të ardhura të ulëta të BE-së. Gjithkush sot pyet se çfarë do të bëhet me pagat këtë vit, a do të ndjekin ato rritjet e viteve të mëparshme? Po, sa mund të rriten? Po, a do të jemi më mirë? Ose mendojme se si mund të rregullohet raporti çmime përkundrejt paga? Sa është fuqia blerëse e pagave tona?

Natyrisht qĂ« pĂ«rgjigjet e kĂ«tyre pyetjeve kĂ«rkojnĂ« njĂ« tremujor pĂ«r t’i analizuar madje edhe duke ngritur hipoteza ekonomike ndonjĂ«herĂ« pak abstrakte, por le ta shohim situatĂ«n nĂ« njĂ« kĂ«ndvĂ«shtrim tĂ« thjeshtĂ« dhe nga puna e pĂ«rditshme qĂ« ne bĂ«jmĂ« nĂ« EPPC ShqipĂ«ri & KosovĂ« çdo ditĂ« me aktorĂ«t e tregut, punĂ«dhĂ«nĂ«sit dhe punĂ«marrĂ«sit. Ky kĂ«ndvĂ«shtrim vjen nga praktika dhe pĂ«rballja e pĂ«rditshme ndĂ«rvite nga ku gjykojmĂ« sesi mund tĂ« ndikohen pagat nĂ« vitin 2025 dhe madje si mund tĂ« ndikohen pozicione dhe grup pozicionesh tĂ« veçanta.

Periudhat e mëparshme, që pas vitit pandemik 2020, dhe duke filluar nga viti 2021 kanë njohur vetëm rritje të pagave dhe sipas vlerësimit tonë për këtë pesë vjeçar rritja ka qene në nivelet si më poshtë:

Pra në mënyrë të përgjithshme, një specialist i mesëm në financë në vitin 2020, paguhej neto 55,000 Lekë, sot paguhet +43%, pra 78,650 Lekë. Ajo që vlen të theksohet është se nq qoftë se pagat më lart i shohim në këndveshtrimin LEK/EURO, atëhere pagat sot duken më të larta, por fuqia e tyre blerëse brenda vendit nuk është aq e lartë sa duket në EURO.

Rritja e vërtetë në Lekë ka qenë 43% ndërsa me bazë Euron është 77%.

Natyrisht qĂ« shpjegimi i shkurtĂ«r mĂ« lart Ă«shtĂ« vetĂ«m pĂ«r tĂ« treguar nĂ« shifra se çfarĂ« ka ndodhur me pagat edhe nga ky kĂ«ndvĂ«shtrim, sepse ka shumĂ« paqartĂ«si dhe mjegull pĂ«r rritjet e pagave, qĂ« shpeshherĂ« trumpetohen si dĂ«shirĂ« me zgjedhje apo zemĂ«rgjerĂ«si e punĂ«dhĂ«nesit, publik apo privat, pĂ«r tĂ« rritur pagat. NĂ« fakt pagat janĂ« rritur vetĂ«m nga presioni i tregut dhe kĂ«to rritje kanĂ« ardhur vetĂ«m si pasojĂ« e mungesĂ«s dhe largimit tĂ« fuqisĂ« punĂ«tore si pĂ«r shkak tĂ« migrimit ashtu edhe tĂ« konkurrencĂ«s ndĂ«rmjet punĂ«dhĂ«nĂ«sve sepse dikush ofron mĂ« shumĂ« dhe e merr nga dikush tjeter qĂ« nuk ofron aq shumĂ«, etj. Pra rritja Ă«shtĂ« pasojĂ« vetĂ«m e “dorĂ«s sĂ« padukshme” tĂ« tregut nĂ«pĂ«rmjet mekanizmit kĂ«rkesĂ« – ofertĂ« pĂ«r punĂ«.

Pse u rritën pagat

NĂ« fakt pagat janĂ« rritur vetĂ«m nga presioni i tregut dhe kĂ«to rritje kanĂ« ardhur vetĂ«m si pasojĂ« e mungesĂ«s dhe largimit tĂ« fuqisĂ« punĂ«tore si pĂ«r shkak tĂ« migrimit ashtu edhe tĂ« konkurrencĂ«s ndĂ«rmjet punĂ«dhĂ«nĂ«sve sepse dikush ofron mĂ« shumĂ« dhe e merr nga dikush tjeter qĂ« nuk ofron aq shumĂ«, etj. Pra rritja Ă«shtĂ« pasojĂ« vetĂ«m e “dorĂ«s sĂ« padukshme” tĂ« tregut nĂ«pĂ«rmjet mekanizmit kĂ«rkesĂ« – ofertĂ« pĂ«r punĂ«.

Kjo analizë e të shkuarës na ndihmon të kuptojmë sesi mund të veprojë tregu edhe në të ardhmen. Shtrohet pyetja, çfarë parashikohet për vitin 2025? A do të ketë një presion tjetër në masë të gjerë nga punëkërkuesit për paga më të larta? Apo do të ketë përsëri mungesë të ndjeshme të kërkesës për punë (nuk do ketë punonjes)?

TĂ« dhĂ«nat e vitit 2023 – 2024 tregojnĂ« qĂ« tregu i punĂ«s po shkon drejt ekuilibrit, nga njĂ« rritje dy shifrore nĂ« 2023, zbriti nĂ« njĂ« rritje njĂ« shifrore nĂ« 2024 (qĂ« do tĂ« ishte mĂ« e ulĂ«t, nqs nuk do tĂ« bĂ«heshin rritjet e pagave nĂ« administraten publike) dhe nĂ« vitin 2025 rritja parashikohet tĂ« jenĂ« mĂ« e reduktuar se nĂ« 2024, pra nĂ« 2025 ajo mund tĂ« jetĂ« nĂ« nivele mesatareje 6-8%.

Rritja mediane e vleresuar e vitit 2025 eshte rreth 7%. Ka të dhëna të buxhetuara për 2025 nga kompani të ndryshme që rritja minimale do te jetë 4% dhe maksimale deri në 12%, për sektorë dhe pozita te caktuara, por norma mediane do të jetë rreth 7%. Kjo rritje përfshin edhe rregullimet në paga të veçanta që janë mbi 15% dhe natyrisht ka edhe 1-2% rritje ose aspak, kjo në varësi të shumë kushteve dhe specifikave në çdo kompani.

Po si mund të jetohet me këto paga?

 

Por pyetja qĂ« çdo pagamarrĂ«s bĂ«n kur pĂ«rballet sot me çmimet nĂ« TiranĂ«, DurrĂ«s dhe VlorĂ« nĂ« veçanti, por edhe ne tĂ« gjithe ShqipĂ«rinĂ«, Ă«shtĂ« – po si mund tĂ« jetohet me kĂ«to paga? Po pse pagat nuk rriten me tĂ« njĂ«jtin ritem siç rriten edhe çmimet? NdĂ«rkohĂ« inflacioni zyrtar Ă«shtĂ« 2%, por nuk ka njeri nĂ« ShqipĂ«ri qĂ« mendon se ky 2% pasqyron realitetin. PĂ«r hir tĂ« sĂ« vĂ«rtetĂ«s, vetĂ«m çmimi i energjisĂ« elektrike nuk ka pĂ«suar rritje. Keto pyetje nuk ngrihen nese do tĂ« kemi mundĂ«sinĂ« e blerjes sĂ« apartamentit me pagĂ«, se kjo kĂ«rkon shumĂ« vite edhe nĂ« EuropĂ«, por as pĂ«r mundĂ«sinĂ« nĂ«se ushqehemi dot apo jo, fundja si mund te vĂ«rĂ« nĂ« dyshim ushqimin njĂ« person pagamarrĂ«s! Kjo Ă«shtĂ« mjeruese. Por kĂ«to pyetje ngrihen pĂ«r tĂ« patur paga pĂ«r njĂ« jetesĂ« normale, nĂ« pĂ«rputhje me standardet nĂ« vitin 2025, dhe pagat kĂ«tĂ« duhet tĂ« ofrojnĂ«, jetesĂ«n normale.

E vĂ«rteta e parĂ« Ă«shtĂ« qĂ« me pagat aktuale Ă«shtĂ« shumĂ«, por shumĂ« vĂ«shtirĂ« qĂ« tĂ« bĂ«sh njĂ« jetĂ« normale. – A jetohet? – Po, jetohet. Por me vĂ«shtĂ«rĂ«si tĂ« mĂ«dha dhe nĂ«n njĂ« ndikim dhe trysni shumĂ« tĂ« madhe shoqĂ«rore, familjare, mediatike, etj, pĂ«r njĂ« jetĂ« mĂ« tĂ« mirĂ«, jetĂ« tĂ« cilĂ«n kĂ«to paga nuk e ofrojnĂ«. E vĂ«rteta e dytĂ« Ă«shtĂ« qĂ« pagat nuk rriten sa herĂ« qĂ« rriten çmimet, madje nuk janĂ« pjesĂ« direkte e tĂ« njĂ«jtit treg. Paga, ose ndryshe “çmimi i punĂ«s”, Ă«shtĂ« pasojĂ« e kĂ«rkesĂ«s dhe ofertĂ«s pĂ«r punĂ« nĂ« njĂ« treg tĂ« caktuar, ndĂ«rsa çmimi i produkteve Ă«shtĂ« rezultat i kĂ«rkesĂ«s dhe ofertĂ«s pĂ«r atĂ« produkt. Mesa duket kĂ«rkesa nĂ« vendin tonĂ« pĂ«r produkte tĂ« caktuara nuk Ă«shtĂ« e ndikuar vetĂ«m nga fuqia blerĂ«se e pagamarrĂ«sve, por edhe nga fuqi blerĂ«se tĂ« tjera, siç janĂ« turizmi por edhe para tĂ« hyra nga aktivitete jo tĂ« ligjshme.

Turizmi ndikon drejtperdrejt në rritjen e çmimet të produkteve si hotele, restorante, qira, parkim, etj, duke i bërë këto çmime gjithmonë e më të shtrenjta për pagamarrësit vendas, ndërsa parate e pista ndikojnë shumë negativisht në çmimin e produkteve afatgjatë, siç janë pasuritë e paluajtshme, mobilimet, automjetet, etj.

Problemi i parë që vjen nga turizmi, është ai i mospërshtatjes së tregut ndërmjet pagamarrësve vendas me ata europianë, ku të dy këta konsumues takohen në të njëjtin treg. Ky fenomen neutralizohet me kalimin e kohës, sepse pagat në vend do të vazhdojnë të rriten për shkak të presionit për të punuar në këta sektorë që ndërkohë kanë kërkesë, dhe pak nga pak si pagat dhe çmimet do të përafrohen me vendet e rajonit bregdetar ku ne bëjmë pjesë.

NdĂ«rsa problemi i dytĂ« Ă«shtĂ« thellĂ«sisht ligjor, ku vetĂ«m forca e ligjit do tĂ« mund ta bĂ«jĂ« tregun e pasurive tĂ« paluajtshme, treg tĂ« vĂ«rtetĂ« mbi parimet kĂ«rkesĂ« – ofertĂ«, sepse parimet e tregut nuk ndikojnĂ« nĂ« flukse tĂ« tilla hyrĂ«se jo ligjore, madje ato dĂ«mtojnĂ« ndjeshĂ«m punĂ«n dhe pĂ«rpjekiet e pjesĂ«s pagamarrĂ«se.

Gjithesesi përtej kushteve të sipër përmendura, viti 2025 do vazhdojë të ketë përmirësim dhe pagat do të rriten në masën 6-8%, ku parashikohet që të ketë kërkesë të lartë për disa sektorë, profile por shumë e rëndësishme edhe për nivele të ndryshme punësimi, psh drejtues i lartë, i mesëm, specialist i lartë, i mesëm, fillestar, apo punë ndihmëse ose punë krahu.

Kërkesa dhe paga për drejtues të nivelit të lartë në 2025

Kërkesa për drejtues të nivelit më të lartë në çdo kompani, për drejtues në role strategjike dhe me përgjegjësi të nivelit të lartë në vendimmarrjen organizative është domosdoshmëri për të vazhduar normalisht ciklin e biznesit. Tregu sot ka nevojë për drejtues të zotë, sepse bizneset e mesme dhe të madha e kanë kaluar fazën kur mund të drejtoheshin me kushërinj, farefis, krushqi, apo drejtues bazik dhe pa njohuri të përditësuara.

Mundësitë, qarkullimi dhe prodhimi i brendshëm i Shqipërisë janë rritur në ato nivele, ku drejtuesit e kompanive nuk mund të drejtojnë më ashtu siç kanë drejtuar. Koha e tyre ka përfunduar dhe çdo vit që kalon drejtuesit e vjetër frenojnë rritjen dhe zhvillimin e kompanive. Kjo domosdoshmëri për drejtues koherent dhe të aftë i bën kompanitë të gatshme që të paguajnë shumë mirë për pozitat drejtuese.

Këto pozita nuk jane të shpeshta dhe variojnë nga kompania në kompani, e natyrisht që të gjendet punëdhënesi dhe punëmarrësi i duhur nuk është e lehtë. Por tashmë në Shqipëri ne kemi kërkesë dhe për këto pozicione, kërkesa që vite me parë ishin krejt të pa dukshme për tregun tonë të punës e që në fakt edhe sot janë pak, por të paktën kanë filluar të jenë gjithmone e më të pranishme për keto pozicione.

Çdo kompani sot ka nevojĂ« nĂ« tĂ« paktĂ«n njĂ« ose dy pozicione si mĂ« poshtĂ« pĂ«r tĂ« punĂ«suar rishtaz punonjĂ«s apo ndryshuar ata ekzistues, ku edhe ndryshimi i punonjĂ«sve sjell lĂ«vizje nĂ« tregun e punĂ«s. Por cilĂ«t janĂ« disa nga pozitat qĂ« parashikohen tĂ« rriten nĂ« 2025 krahasuar me 2024.

Punët që priten të kërkohen përgjatë vitit 2025

Viti 2024 rezultoi me një kerkesë të lartë në disa sektore dhe pozicione pune, kerkesë që në gjykojme se do të vazhdoje edhe këtë vit. Pesë kategorite që kanë patur një kërkesë të lartë në zyrën tonë janë si më poshtë ilustruar:

Paga dhe rritja për vitin 2025 për nivelet e punëve sipas aftësive në një spektër të gjerë industrish, kompanish dhe departamentesh të ndryshme.

Paga dhe kërkesa për specialistë sipas sektorëve.

Ndërtim.

Kërkesa për performancë në punë

Ky vit do tĂ« rrisĂ« ndjeshĂ«m vĂ«mendjen ndaj performancĂ«s sĂ« fuqisĂ« punĂ«tore dhe atyre punonjĂ«sve qĂ« prodhojnĂ« mĂ« shumĂ« punĂ«, mĂ« shumĂ« cilĂ«si, mĂ« pak dĂ«me, etj. Prirjet pĂ«r rekrutime mĂ« cilĂ«sore, menaxhimin e perfomrnacĂ«s dhe lidhjen e saj me mĂ«nyrĂ«n e kompensimit kanĂ« filluar tĂ« kĂ«rkohen nĂ« zyrĂ«n tonĂ« qĂ« gjatĂ« 2023, dhe janĂ« pĂ«rforcuar ndjeshĂ«m nĂ« 2024. KĂ«to tĂ« dhĂ«na na tregojnĂ« qĂ« 2025 do tĂ« jetĂ« nĂ« vit qĂ« shumĂ« punĂ«dhĂ«nĂ«s, privat ose publik, do tĂ« fillojnĂ« tĂ« rikonceptojne tĂ« gjithĂ« kĂ«tĂ« zinxhir, rekrutim – performancĂ« – shpĂ«rblim.

GjatĂ« periudhĂ«s 2021-2023 çdo punĂ«dhĂ«nĂ«s ishte nĂ« emergjencĂ« dhe nĂ« vĂ«shtirĂ«si. Kryefjala ishte “nuk kemi punonjĂ«s”, dhe ndĂ«rkohĂ« tĂ« punĂ«sojmĂ« kĂ«do qĂ« na paraqitet. Si gjithmonĂ«, vendimet qĂ« merren nĂ« situata kur je keq, nuk janĂ« vendimet mĂ« tĂ« mira dhe pĂ«r pasojĂ« punĂ«dhĂ«nĂ«sit punĂ«suan kĂ«do, pa menduar nĂ«se volumet e punĂ«s sĂ« tyre se çfarĂ« do tĂ« prodhohet nga kĂ«to punĂ«sime tĂ« pa pĂ«rshtatshme.

Koha kaloi dhe sot jemi në situatën që punësimet e papërshtatshme janë kthyer në barrë dhe kosto, gjë që i bën punëdhënësit ose të investojnë për ri-aftësimin e tyre, ose të dalin në tregun e punës për të kërkuar profilin që iu nevojitet. Në të njëjtën kohë dhe punonjësit duhet ose të ri-aftësohen në linjë për aftësitë që kërkon koha, ose të dalin në tregun e punës dhe të kërkojnë punëdhënës të tjerë në linjë me aftësitë që mund të ofrojnë.

Viti 2025 dhe nĂ« vazhdim do tĂ« jetĂ« njĂ« test konvergjence pĂ«r punĂ«dhĂ«nĂ«sit dhe punĂ«marrĂ«sit, ku asnjĂ«ra nga palĂ«t nuk duhet ta marrĂ« si tĂ« mirĂ«qenĂ« posedimin e palĂ«s tjetĂ«r. Zhvillimi i kompanive nĂ« drejtim tĂ« burimeve njerĂ«zore, por edhe zhvillimi i punonjĂ«sve, tashmĂ« Ă«shtĂ« i pandalshĂ«m, duhet bĂ«rĂ«, duhet bĂ«rĂ« mirĂ«, sepse pa njĂ« forcĂ« pune tĂ« aftĂ« dhe nĂ« pĂ«rputhje me kushtet aktuale nuk do tĂ« mund tĂ« jemi tĂ« suksesshĂ«m, por pĂ«rkundrazi do tĂ« pĂ«rballeni gjithnjĂ« e mĂ« shume probleme, aq sa problemet do t’ju mĂ«rzisin vetĂ« punĂ«n tuaj.

Nuk është kurrë vone për të vepruar.

Komentet tuaja mbi temën janë të mirëpritura!

Faleminderit që më lexoni.

 

“Artikulli Ă«shtĂ« i posaçëm pĂ«r “Monitor”

 

The post Profesionet që do të kërkohen më shumë këtë vit; A do të rriten pagat në 2025? appeared first on Revista Monitor.

Sigurimi i makinës nuk do të kushtojë më njëlloj për të gjithë

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito
1 January 2025 at 05:01

Një risi e rëndësishme pritet për vitin 2025 enë tregun e sigurimeve. Pas disa vitesh përpjekje, pritet që për herë të parë të mundësohet aplikimi i primeve të diferencuara për primin e sigurimit të detyrueshëm të mjeteve.

Bordi i Autoritetit tĂ« MbikĂ«qyrjes Financiare (AMF) miratoi nĂ« shtator 2024 rregulloren “PĂ«r pĂ«rcaktimin e faktorĂ«ve tĂ« riskut qĂ« pĂ«rfshihen nĂ« pĂ«rllogaritjen e primit pĂ«r produktet e sigurimit tĂ« detyrueshĂ«m nĂ« sektorin e transportit”.

Rregullorja e re sjell zbatimin e parimit tĂ« bonus-malus nĂ« sigurimin e detyrueshĂ«m, qĂ« parashikon çmim mĂ« tĂ« lartĂ« pĂ«r drejtuesit qĂ« shkaktojnĂ« dĂ«me, por njĂ«kohĂ«sisht sjell edhe disa faktorĂ« shtesĂ« qĂ« faktorizojnĂ« nĂ« prim rrezikun mĂ« tĂ« lartĂ« ose mĂ« tĂ« ulĂ«t pĂ«r dĂ«me. Parimi i bonus-malus parashikohet nĂ« ligjin “pĂ«r sektorin e detyrueshĂ«m nĂ« sektorin e transportit”, qĂ« hyri nĂ« fuqi nĂ« vitin 2021.

Megjithatë, ligji përcakton se bonus-malus nuk është i detyrueshëm, por si një faktorët e rrezikut që kompanitë e sigurimit mund ta përdorin në llogaritjen e primit.

Në përllogaritjen e primit të sigurimit, kompanitë duhet të zbatojnë disa faktorë kryesorë risku, si historiku i dëmeve, përfshirë edhe rastet kur shkaktari i aksidentit nuk është i shënuar në policën e sigurimit; fuqia motorike e mjetit; mosha e të siguruarit; eksperienca në drejtimin e mjetit motorik; përdorimi i mjetit nga një subjekt apo nga një individ; qarku i regjistrimit të mjetit; vjetërsia e mjetit.

Përveç faktorëve të mësipërm, rregullorja parashikon që shoqëritë e sigurimit mund të zbatojnë edhe faktorë të tjerë risku, të përcaktuara prej tyre.

Këta faktorë risku do të përdoren në përllogaritjen e primit të sigurimit për kategorinë e autoveturave, në produktin e sigurimit të detyrueshëm motorik për përgjegjësitë e brendshme ndaj palëve të treta (MTPL e brendshme), por jo për produktet e sigurimit kufitar dhe të kartonit jeshil.

ShoqĂ«ritĂ« e sigurimit do t’i pĂ«rcaktojnĂ« vetĂ« tarifat e primit tĂ« sigurimit, sipas metodologjisĂ« sĂ« pĂ«rcaktuar, por janĂ« tĂ« detyruara tĂ« njoftojnĂ« AMF-nĂ« tĂ« paktĂ«n 30 ditĂ« kalendarike pĂ«rpara aplikimit tĂ« tarifave tĂ« reja tĂ« primit.

Së bashku me njoftimin për aplikimin e tarifave të reja të primit, shoqëritë e sigurimit duhet të depozitojnë pranë Autoritetit bazën teknike të të dhënave, faktorët e riskut dhe vlerësimet aktuariale të përdorura për llogaritjen e primeve të sigurimit, të shoqëruara me opinionin e aktuarit të autorizuar të shoqërisë, të paraqitur në formën e një raporti me shkrim.

Autoriteti, në funksion të mbikëqyrjes së veprimtarisë së shoqërisë së sigurimit, mund të urdhërojë rishikimin e tarifave të reja të primeve, nëse konstaton se baza e të dhënave për hartimin e tabelave të primit të sigurimit nuk është e saktë, ose shoqëria e sigurimit nuk ka vepruar në përputhje me parimet aktuariale dhe metodologjinë e përdorur për përfshirjen e faktorëve të riskut të përcaktuar me këtë rregullore.

Shoqëritë e sigurimit nuk mund të aplikojnë tarifa të primit të sigurimit të ndryshme nga ato të

raportuara nĂ« Autoritet dhe nuk mund t’i ndryshojnĂ« tarifat e primit tĂ« sigurimit tĂ« detyrueshĂ«m mĂ« shumĂ« se dy herĂ« brenda njĂ« viti kalendarik.

Shoqëritë e sigurimit duhet të publikojnë në faqen zyrtare të internetit, gjatë gjithë periudhës së zbatimit, koeficientët e faktorëve të riskut, shoqëruar me raste të zbatimit të tyre në praktikë, si dhe primet e sigurimit të detyrueshëm në sektorin e transportit.

Shoqëritë e sigurimit gjithashtu duhet të mbajnë të afishuara në çdo pikë shitjeje tabelat me primet e sigurimit, të miratuara gjatë periudhës së zbatimit të tyre./ E.Shehu

The post Sigurimi i makinës nuk do të kushtojë më njëlloj për të gjithë appeared first on Revista Monitor.

Liberalizimi, nga sot 2600 biznese në tregun e lirë të energjisë

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito
1 January 2025 at 05:00

Nga sot (1 janar) 2025, 2600 biznese të lidhura në tension 10 kv janë zyrtarisht në tregun e lirë të energjisë, çka do të thotë se energjinë e marrin nga një kontratë me furnizues privat apo Furnizuesin e Tregut të Lirë dhe jo më nga Furnizuesi i Mundësisë së Fundit.

Konsumi i përafërt i këtij grupi biznesesh është rreth 158 mijë MWh/muaj dhe janë biznese të ndryshme me aktivitet në hoteleri, restorante, qendra përpunimi inertesh etj.

Kryesisht janë subjekte në zona kryesisht rurale, por nuk mungojnë as në qytete më së shumti të lokalizuar në rajone si Sarandë, Ksamil, Dhërmi, Vuno, Rradhimë, Kukës, Elbasan, Vlorë, Korçë, Bilisht, Lezhë dhe nëpër fshatrat e qyteteve kryesore të Shqipërisë.

Kjo është faza e tretë e liberalizimit të tregut të energjisë.   Faza e parë nisi në vitin 2018 me bizneset në tension 35 kv që janë në një numër relativisht të vogël.

Më pas, në vitin 2022, pati tentativë për të nxjerrë në treg të lirë një grup më të madh biznesesh në tensionin 20 dhe 10 kv, por kriza e energjisë që solli çmime të çmendura në tregje, bëri që të hidhej një hap pas dhe shteti të merrte përsipër sigurimin e energjisë, duke krijuar një mekanizëm amortizimi edhe përmes përfshirjes së prodhimit të Korporatës Elektroenergjetike Shqiptare.

Kjo bëri që deri në fund të vitit 2023, grupi i bizneseve në 20 kv të kishte si opsion FMF dhe nga 1 janari 2024 të ishte në tregun e lirë .

Referuar regjistrit të ERE-s janë të paktën 36 furnizues të licencuar, ku bëjnë pjesë kompani private dhe publike, por pjesën kryesore të bizneseve në treg e mban Furnizuesi i Tregut të Lirë që është pjesë e OSHEE Group.

Ky i fundit furnizon bizneset e lidhur në tension 35 dhe 20 kv me çmimin fiks 18.34 lekë/kWh dhe po kaq është çmimi edhe për bizneset në tension 10kv të cilat janë më të fundit në tregun e lirë.

Liberalizimi në një fazë të katërt pritet që të përfshijë edhe bizneset e lidhur në tension 6 kv dhe sipas një urdhri të Ministres së Infrastrukturës dhe Energjisë ky grup do të jetë në tregun e lirë në 1 janar të vitit të ardhshëm./ N.Maho

 

https://monitor.al/nga-1-janari-2600-biznese-do-ta-blejne-energjine-ne-treg-te-lire/

“Çmim 18.34 lekĂ«/kWh pĂ«r bizneset  nĂ« 10 kv qĂ« lidhin kontratĂ« me FTL”

The post Liberalizimi, nga sot 2600 biznese në tregun e lirë të energjisë appeared first on Revista Monitor.

Car insurance will no longer cost the same for everyone

✇Revista Monitor
By: Armela Toska
31 December 2024 at 16:05

A significant development is expected in the insurance market in 2025. After years of effort, differentiated premiums for mandatory motor insurance are set to be introduced for the first time.

In September 2024, the Board of the Financial Supervisory Authority (FSA) approved the regulation “On the Determination of Risk Factors Included in the Calculation of Premiums for Mandatory Insurance Products in the Transport Sector.” The new regulation introduces the implementation of the bonus-malus principle in mandatory insurance, which foresees higher premiums for drivers who cause damages while incorporating additional factors to assess higher or lower risk for potential claims.

The bonus-malus principle, outlined in the law “On Mandatory Insurance in the Transport Sector” enacted in 2021, is not mandatory but is listed as one of the risk factors that insurance companies can use in premium calculation.

In calculating insurance premiums, companies are required to apply several key risk factors, including:

  • Claims history, including cases where the cause of the accident is not covered by the insurance policy;
  • Vehicle engine power;
  • Policyholder’s age;
  • Experience in driving motor vehicles;
  • Vehicle use by a business or an individual;
  • Vehicle registration district;
  • Vehicle age.

In addition to the above factors, the regulation allows insurance companies to apply other risk factors defined by them.

These risk factors will be used to calculate insurance premiums for passenger cars in the mandatory motor third-party liability (MTPL) insurance product but will not apply to border insurance products or the green card scheme.

Insurance companies will determine their premium rates based on the established methodology. However, they are required to notify the FSA at least 30 calendar days before applying new premium rates.

Alongside the notification of new premium rates, insurance companies must submit to the Authority the technical data base, risk factors, and actuarial assessments used in the calculation of insurance premiums. These must be accompanied by an opinion from the company’s authorized actuary in the form of a written report.

The FSA, as part of its oversight of insurance companies’ operations, may order a review of new premium rates if it finds that the data used for the development of premium tables is inaccurate or that the insurance company has not complied with actuarial principles and methodologies outlined in the regulation.

Insurance companies cannot apply premium rates that differ from those reported to the Authority and are not permitted to adjust mandatory insurance premiums more than twice within a calendar year.

Insurance companies must publish the coefficients of risk factors and examples of their practical application on their official websites throughout the implementation period, along with the mandatory insurance premiums for the transport sector.

Furthermore, insurance companies must display approved insurance premium tables at all sales points during their validity period./ E. Shehu

 

The post Car insurance will no longer cost the same for everyone appeared first on Revista Monitor.

Restaurants, Albania the second cheapest in Europe

✇Revista Monitor
By: Armela Toska
31 December 2024 at 16:04

“A wider selection of meat types! Amazing price for the amount of food you get and really good service!!” writes Simon G on the platform “Trip Advisor” in November 2024, in his review of “Smoke House” in Tirana, which has the highest rating among restaurants in the capital. According to the menu on the website, a mixed grill for two people weighing 0.8 kg costs 1,380 lek.

In Saranda, at “Taverna Peshkatari,” which has the highest rating for the southern coastal city, reviewers mention the fresh seafood and the affordable and reasonable prices. According to the menu, a fish portion typically costs between 800-1200 lek.

Tourist comments in reviews on Trip Advisor for restaurants in the country emphasize not only the generous portions but also the reasonable prices. In addition to food, accommodation in hotels or structures booked through Booking or Airbnb are also affordable.

Eurostat data confirms this trend. The Eurostat index for Price Levels based on purchasing power for hotels and restaurants gives an idea of which countries have the lowest costs for accommodation and dining. The indicator was updated at the end of 2024 and pertains to 2023.

Albania ranks second in Europe, after North Macedonia, for the lowest prices for hotels and restaurants, which are 49.7% of the European average (a slight increase from 49.4% in the recent update). The cheapest restaurants and hotels in Europe are in North Macedonia (47.4%).

This means that if you would spend 100 euros on accommodation and dining in Europe on average, in Albania the same choice would cost almost 50 euros.

Although the index has risen compared to four years ago, when it was 45.6% of the European average, local restaurants continue to attract foreign tourists both for their affordable prices and rich culinary offerings.

After Albania, Kosovo has the lowest prices, with 51.1% of the European average (2022 data), followed by Bulgaria with 51.8% and Turkey (57.6%). In the region, the most expensive countries are Serbia (64.4%) and Montenegro, where hotels and restaurants cost 63% of the European average.

Among popular destinations, the cheapest is Portugal, at 75.2% of the European average, followed by Spain (83.4%), Greece (83.4%), and Croatia (90.4%).

Italy is slightly more expensive than the European average, at 108.1%. Germany (110.7) and France (112.1) are at similar levels.

Be Careful When Going to


Switzerland is the most expensive country in Europe for food and accommodation. For 50 euros spent in Albania, in Switzerland you would need 172 euros. The same applies to Iceland (166.8% of the European average), Denmark (152%), Norway (144.3%), and Finland (129%).

How Much Do Hotels and Restaurants Cost

According to other data from Numbeo, in Albania a three-course meal for two people in a restaurant costs 49 dollars. In Switzerland, this lunch would cost you 127 dollars, the most expensive in the world. In Italy, the same meal costs 65 dollars. In Greece, there’s not much difference from Albania, with lunch costing 55 euros.

Albania competes with the lowest accommodation prices. In Tirana, you can find a luxurious 4-star hotel or apartment near the center for just 50-80 euros.

The post Restaurants, Albania the second cheapest in Europe appeared first on Revista Monitor.

Liberalization, from today, 2,600 businesses enter the free energy market

✇Revista Monitor
By: Armela Toska
31 December 2024 at 16:03

Starting today, January 1, 2025, 2,600 businesses connected to the 10 kV power grid are officially part of the free energy market. This means that these businesses will procure electricity through contracts with private suppliers or the Free Market Supplier (FMS) instead of relying on the Last Resort Supplier (LRS).

The estimated consumption of this business group is approximately 158,000 MWh per month. These businesses represent various sectors, including hospitality, restaurants, and processing centers for construction materials.

Most of these enterprises are located in predominantly rural areas, but they are also found in cities, particularly in regions like Sarandë, Ksamil, Dhërmi, Vuno, Rradhimë, Kukës, Elbasan, Vlorë, Korçë, Bilisht, Lezhë, and the surrounding villages of major Albanian cities.

This marks the third phase of energy market liberalization.

  • Phase One: Began in 2018 and included businesses on the 35 kV grid, representing a relatively small number.
  • Phase Two: Planned for 2022, targeted businesses on the 20 kV and 10 kV grids. However, the global energy crisis caused skyrocketing prices, prompting the government to intervene by securing energy supplies through mechanisms like utilizing the Albanian Power Corporation’s production.
  • By the end of 2023, businesses connected to the 20 kV grid transitioned to the free market.

As of now, the Energy Regulatory Authority (ERE) has licensed at least 36 suppliers, both private and public. However, the Free Market Supplier, part of the OSHEE Group, holds the largest share of the market. This supplier provides electricity to businesses on the 35 kV and 20 kV grids at a fixed price of 18.34 ALL/kWh, the same price applied to the newly transitioned 10 kV grid businesses.

Future Phases:
A fourth phase of liberalization is expected to include businesses connected to the 6 kV grid. According to an order from the Minister of Infrastructure and Energy, this group will enter the free energy market starting January 1, 2026.

— N. Maho

The post Liberalization, from today, 2,600 businesses enter the free energy market appeared first on Revista Monitor.

State reform increases the share of high-salaried employees

✇Revista Monitor
By: Armela Toska
31 December 2024 at 16:01

A government reform aimed at raising wages in the public sector has contributed to an increase in the proportion of high-salaried employees within the employment structure during the third quarter of 2024. However, the largest category of insured employees, representing 24.5%, still earns a salary below 40,000 ALL per month, which corresponds to the minimum wage.

From July to September 2024, insured employees earning more than 120,000 ALL per month accounted for 12.6% of the total insured workforce, marking an increase of 3.4 percentage points compared to the third quarter of 2023. Similarly, employees with wages ranging between 95,000 and 120,000 ALL represented 11.4% of the total salaried workforce, reflecting a 4.1% annual growth.

On the other hand, the category of employees earning the minimum wage declined by 4 percentage points, making up 24.5% of the total insured workforce in the third quarter of 2024, down from 28.5% in the same period of 2023.

The number of employees in the salary categories of 50,001–60,000 ALL and 60,001–95,000 ALL decreased as many transitioned to higher salary categories.

This upward shift in wage levels is largely attributed to the government’s reform to increase salaries in various levels of the public administration during this year.

According to INSTAT, the average monthly wage for an employee in the public sector reached 96,856 ALL in the third quarter, marking an annual increase of nearly 15% compared to the same period last year. Meanwhile, wages in the private sector grew slightly above the inflation rate. The average wage in the private sector stood at 69,534 ALL gross per month, or 5.3% higher than in the same period last year. However, compared to the second quarter of the year, the average wage in the private sector decreased by 1.2%.

According to INSTAT, during the third quarter of 2024, the occupational groups “Managers, Legislators, Senior Public Administration Officials, and Executive Directors” and “Specialists with Higher Education (Professionals)” offered the highest average gross monthly wages compared to the national average salary.

This trend further widened the wage gap between the public and private sectors, as businesses did not adopt the same wage policies as the state for their employees.

In fact, in export-oriented production businesses, employee benefits have decreased. Due to the challenges posed by the depreciation of the euro against the lek, export businesses have eliminated bonuses and overtime payments for their employees this year.

Meanwhile, INSTAT has yet to publish employment indicators for the second and third quarters of 2024, deviating from previous years. Additionally, it has not released administrative data on employment/ B. Hoxha

 

The post State reform increases the share of high-salaried employees appeared first on Revista Monitor.

MbĂ«shtetja financiare nga institucionet, bizneset “kritikojnĂ«â€ mungesĂ«n e transparencĂ«s

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito
31 December 2024 at 13:00

Bizneset vlerësojnë se mbështetja financiare që vjen përmes institucioneve në funksion të programeve të ndryshme në disa raste kanë kushte më kufizuese sesa vetë sektori bankar teksa edhe transparenca për to është pikë debati.

Në anketën e Sekretariatit të Këshillit të Investimeve për akesin në financë dalin në pah edhe këto problematika. Konkretisht sipas raportit thuhet se,0 komuniteti i biznesit, veçanërisht gratë sipërmarrëse, shprehën shqetësime lidhur me transparencën dhe mbështetjen institucionale.

“NdĂ«rsa AIDA ofronte mĂ« parĂ« njĂ« program (kredi) pĂ«r gratĂ« sipĂ«rmarrĂ«se, kushtet e saj kufizuese e bĂ«nĂ« atĂ« mĂ« pak tĂ« aksesueshĂ«m sesa ofertat e vetĂ« bankave tregtare. PavarĂ«sisht disa pĂ«rmirĂ«simeve aktuale, biznesi evidenton probleme me transparencĂ«n e kufizuar tĂ« mĂ«parshme tĂ« AIDA-s, veçanĂ«risht nĂ« dĂ«shtimin pĂ«r tĂ« ofruar vazhdimĂ«si nĂ« aplikimet e tyre tĂ« mĂ«parshme si ajo pĂ«r inovacionin. NĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« ngjashme, AZHBR u perceptua si me transparencĂ« tĂ« kufizuar nĂ« proceset e saj tĂ« financimit” thuhet nĂ« anketĂ«.

I njëjti publikim nënvizon se komuniteti i biznesit rekomandoi që qeveria të rrisë angazhimin dhe të ofrojë garanci sovrane për gratë që nuk kanë kolateral.

“GjatĂ« konsultimit, u evidentua mungesa e informacionit pĂ«r produktet financiare tĂ« pĂ«rshtatura pĂ«r gratĂ« sipĂ«rmarrĂ«se apo iniciativat digjitale nga sektori financiar, duke theksuar nevojĂ«n pĂ«r iniciativa qeveritare mĂ« gjithĂ«pĂ«rfshirĂ«se, transparente dhe mbĂ«shtetĂ«se pĂ«r fuqizimin e grave nĂ« biznes” thuhet nĂ« dokument.

Një tjetër pikë ku anketa u ndal ishte ajo për garancitë sovrane që ofrohen nga shteti për sipërmarrjet. Diçka e tillë u aplikua pak kohë më parë me eksportuesit kryesisht fasonët të cilët u përballën me humbje të theksuara nga zhvlerësimi i euros. Sekretariati pas parashtrimit të asaj çka percepton biznesi mbi këto skema ka bërë edhe rekomandime duke nënvizuar që për çdo masë të tillë që merret të bëhet një vlerësim mbi efektet.

“VlerĂ«simi i mirĂ«funksionimit tĂ« zbatimit (niveli i pĂ«rdorimit, pengesat, burokracia, çështjet operacionale) dhe matja e ndikimit tĂ« Skemave tĂ« GarancisĂ« Sovrane tĂ« lĂ«shuara pĂ«rmes Bankave tĂ« Nivelit tĂ« DytĂ«. PĂ«r tĂ« vlerĂ«suar efektivitetin e skemave tĂ« garancisĂ« sĂ« kredisĂ« nĂ« ShqipĂ«ri, Ă«shtĂ« i nevojshĂ«m njĂ« kuadĂ«r i qartĂ« pĂ«r matjen e ndikimit tĂ« tyre.

Metodat kryesore tĂ« matjes duhet tĂ« pĂ«rfshijnĂ« volumin e kredisĂ«, sektorĂ«t e shĂ«rbyer, normat e shlyerjes dhe rezultatet e rritjes sĂ« biznesit. BashkĂ«punimi ndĂ«rmjet MF, MEKI, bankave tregtare, BankĂ«s sĂ« ShqipĂ«risĂ« dhe vlerĂ«suesve tĂ« pavarur Ă«shtĂ« thelbĂ«sor pĂ«r mbledhjen e tĂ« dhĂ«nave dhe analizimin e rezultateve” thuhet nĂ« dokument./N.Maho

 

The post MbĂ«shtetja financiare nga institucionet, bizneset “kritikojnĂ«â€ mungesĂ«n e transparencĂ«s appeared first on Revista Monitor.

Nga problemet me pronat tek mungesa e kolateralit, anketa zbulon arsyet që pengojnë kreditimin

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito
31 December 2024 at 12:00

Rritja e kreditimit në vend kufizohet nga një sërë faktorësh që në tërësi janë të njëjta për sektorin bankar dhe institucionet jo banka. Një anketë e Këshillit të Investimeve lidhur me aksesin në financë që ka pyetur kompanitë e mëdha, ato të mesme dhe të vogla si dhe institucionet financiare në vend ka dalë në disa përfundime.

Kështu bankat identifikojnë disa faktorë kyç që pengojnë rritjen e kreditimit për Ndërmarrjet e mesme dhe të Vogla, duke përfshirë çështjet me regjistrimin e pronës (për shembull: vonesa në rifreskimin e certifikatave të pronësisë, përgjigje e paqartë zyrtare në lidhje me plotësimin e dokumentacionit, etj.), mungesa e kolateralit, nivele të larta të kredive të vonuara, shifra të dyfishta të raportimit financiar dhe edukim joadekuat financiar.

“PĂ«r mĂ« tepĂ«r, disa faktorĂ« tĂ« brendshĂ«m me ndikim tĂ« moderuar konsiderohen mungesa e stafit tĂ« dedikuar pĂ«r grupin e synuar tĂ« NMVM-ve dhe mungesa e proceseve plotĂ«sisht tĂ« digjitalizuara” thuhet nĂ« anketĂ«.

Duket se për institucionet jobanka faktorët kufizues të rritjes janë të ngjashëm për këta të fundit përfshijnë edhe informalitetin dhe përvojën e biznesit si pengesë.

“KĂ«to sfida krijojnĂ« barriera tĂ« rĂ«ndĂ«sishme pĂ«r tĂ« lehtĂ«suar procesin e aksesit nĂ« financim, veçanĂ«risht pĂ«r ndĂ«rmarrjet mikro, tĂ« vogla dhe tĂ« mesme. Trajtimi i kĂ«tyre çështjeve do tĂ« jetĂ« thelbĂ«sor pĂ«r nxitjen e njĂ« mjedisi kreditues mĂ« mbĂ«shtetĂ«s ndaj sipĂ«rmarrjes dhe nxitjen e rritjes sĂ« qĂ«ndrueshme ekonomike” nĂ«nvizon Sekretariati i KĂ«shillit tĂ« Investimeve.

Të dhënat e gjeneruara nga përgjigjet e biznesit tregojnë gjithsesi se përafërsisht 67% e ndërmarrjeve që kanë aplikuar e kanë marrë financimin e kërkuar. Ndërkohë 1 në 4 biznese raportojnë probleme të tilla si vonesa nga Kadastra në gjenerimin e kartave të përditësuara të pronës/origjinës/hartës, nënvlerësim të pronës nga banka dhe vonesa në procesin e bllokimit të pronës nga Kadastra.

Anketa sjell nĂ« vĂ«mendje se nivelet e larta tĂ« informalitetit, çështjet e lidhura me pronĂ«n dhe mungesa e informacionit tĂ« pĂ«rditĂ«suar nga rregullatorĂ«t ose bashkitĂ« nĂ« lidhje me sektorĂ«t ose aktivitetet qĂ« kĂ«rkon tregu po pengojnĂ« disi nivelet e kreditimit pĂ«r NMVM-tĂ« sipas institucioneve financiare. “NdĂ«r disa komente tĂ« bĂ«ra gjatĂ« konsultimit pĂ«r faktorĂ«t ndĂ«rlikues tĂ« procesit tĂ« kreditimit, u pĂ«rmend edhe mungesa e studimeve qĂ« analizojnĂ« nevojat dhe nivelet e ofruesve tĂ« shĂ«rbimeve bazuar nĂ« dendĂ«sinĂ« aktuale tĂ« popullsisĂ« dhe kĂ«rkesat e paplotĂ«suara” vlerĂ«son dokumenti.

I njëjti gjykon se në nivel sektori, aksesi i kufizuar në financa krijon vështirësi të konsiderueshme në funksionimin e biznesit për një në dy kompani, për kryesisht NMVM-të që operojnë në aktivitetet e energjisë, bujqësisë dhe turizmit./N.Maho

The post Nga problemet me pronat tek mungesa e kolateralit, anketa zbulon arsyet që pengojnë kreditimin appeared first on Revista Monitor.

Oferta e lekut u zgjerua në vjeshtë, arriti rekord të ri për tre vitet e fundit

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito
31 December 2024 at 11:00

Oferta e monetare e lekut është zgjeruar më tej gjatë vjeshtës dhe ka arritur nivelin më të lartë në tre vitet e fundit.

Statistikat e Bankës së Shqipërisë tregojnë se në fund të muajit tetor, rritja vjetore e agregatit monetar M2 arriti në 7.2%, niveli më i lartë që prej tetorit 2021.

Agregati monetar M2 përfaqëson paranë jashtë bankave dhe depozitat bankare në lekë, të përfshira në përkufizimin e parasë së gjerë. Një rritje më e shpejtë e agregatit M2 tregon se në ekonomi po injektohen më shumë para në monedhën kombëtare.

Rritja me ritme të përshpejtuara e këtij treguesi vlerësohet se ka ardhur kryesisht nga rritja e shpejtë e kreditimit prej sektorit bankar, por edhe ndërhyrjet e Bankës së Shqipërisë për të frenuar forcimin e monedhës vendase.

Fillimi i vitit 2022 pati shënuar edhe kthesën e kahut të politikës monetare, pas rreth një dekade kur politika monetare kishte lëvizur gjithmonë në kahun stimulues, vetëm me ulje të normës bazë të interesit. Prej atij momenti, rritja e agregatit M2 u ngadalësua ndjeshëm.

Por, gjatë këtij viti, oferta monetare e lekut po zgjerohet me ritme më të larta. Kjo përkon edhe ndryshimin e kursit të politikës monetare të bankës Qendrore. Në muajin korrik, Banka e Shqipërisë iu kthye uljeve të normës bazë të interesit, duke e ulur fillimisht në 3% dhe më pas në 2.75%, në muajin nëntor.

Normat e ulëta të interesit, ecuria e mirë e ekonomisë reale dhe e bilanceve të sektorit bankar kanë nxitur një përshpejtim të ritmeve të rritjes së kredisë. Në fund të muajit tetor 2024, portofoli i kredisë për ekonominë arriti vlerën e 813 miliardë lekëve, me një rritje vjetore prej 11.3%. Ndërkohë, kredia në monedhën vendase në të njëjtën periudhë rezulton me rritje vjetore edhe më të lartë, me 18%.

Faktor tjetër që mund të ketë ndikuar në rritjen e ofertës së lekut këtë vit kanë qenë edhe operacionet e blerjes së valutës nga Banka e Shqipërisë. Për të mos lejuar rënien e mëtejshme të kursit të këmbimit euro-lek, Banka e Shqipërisë ka kryer blerje të vazhdueshme të valutës në tregun e brendshëm.

Sipas të dhënave zyrtare të publikuara deri tani, për nëntë muajt e parë të vitit 2024 Banka e Shqipërisë ka blerë gjithsej më shumë se 542 milionë euro në tregun e brendshëm valutor.

Kjo është vlera më e lartë historike e blerjeve të Bankës së Shqipërisë në tregun valutor. Blerjet e mëdha të euros kanë sjellë paralelisht edhe rritje të injektimit të lekut në ekonomi, duke ndikuar zgjerimin e bazës monetare të lekut.

Burimi: BSH

The post Oferta e lekut u zgjerua në vjeshtë, arriti rekord të ri për tre vitet e fundit appeared first on Revista Monitor.

Frenohen eksportet e vajit të ullirit në Itali dhe SHBA, prodhimi humb tregun nga kostot e larta

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito
31 December 2024 at 10:00

Në këtë periudhë fundviti sipas operatorëve përpunues -grumbullues dhe eksportues është frenuar eksporti i vajit të ullirit për në Itali dhe SHBA.

Drejtues të subjekteve përpunuese dhe eksportuese të vajit të ullirit pohojnë se aktualisht nuk po eksportojnë vaji rifuxho drejt Italisë, për shkak të humbjes së konkurrueshmërisë në çmim me daljen e prodhimit të ri nga shtete europiane, si: Greqia, Spanja, përfshirë edhe vendet e lindjes së largët, si: Maroku apo Tunizia.

Rritja e lartë e eksporteve në 2023, kryesisht të vajit rifuxho drejt Italisë, u nxit pas bumerangut të krijuar me mbiprodhimin e vitit 2022, ku fermerët nuk gjenin treg shitje për vajin e ullirit.

Eksportuesit pohojnĂ« se prej grumbulluesve italianĂ« vaji po kĂ«rkohet me çmim nga 450 -500 deri 550 lekĂ« pĂ«r litĂ«r. Çmimi i kĂ«rkuar sipas tyre Ă«shtĂ« i paleverdishĂ«m, krahasuar me rritjet e kostos sĂ« prodhimit tĂ« ndikuara, veçanĂ«risht nga shtrenjtimi i pagesave pĂ«r vjelĂ«sit dhe mungesa e subvencioneve pĂ«r çdo litĂ«r vaj tĂ« prodhuar. NdĂ«rsa jashtĂ« nga fermeri çmimi i vajit po shitet nga 3.9-4.4 deri 5.4 euro pĂ«r litĂ«r.

“Nuk jemi konkurrues nĂ« çmim nĂ« EuropĂ« pĂ«r prodhimin e ri tĂ« vajit tĂ« ullirit. Aktualisht çmimi i vajit tĂ« ullirit nĂ« origjinĂ«, pra nga fermeri nĂ« shtetet europiane, si Greqi Ă«shtĂ« 4.9 euro pĂ«r litĂ«r, nĂ« SpanjĂ« 3.5 euro pĂ«r litĂ«r. Nga grumbulluesit shqiptarĂ« vaji Ă«shtĂ« marrĂ« prej fermerĂ«ve me çmim 600 deri 650 lekĂ« pĂ«r kg apo 600 lekĂ« deri 610 lekĂ« pĂ«r litĂ«r. Me kĂ«tĂ« çmim kemi grumbulluar sasi tĂ« konsiderueshme vaji tĂ« ullirit, por jo nĂ« nivele tĂ« larta”, pohon Ylli Hajdini nga fabrika e pĂ«rpunimit dhe prodhimit tĂ« vajit tĂ« ullirit “Borshi”.

Taulant Musaraj një prej drejtuesve të fabrikës së përpunimit, grumbullimit dhe eksportit të vajit të ullirit në fshatin Cakran të Beratit thotë se nga prodhimi i ri nuk ka eksportuar asnjë sasi vaji. Vjet ai eksportoi drejt Italisë 19 bote, secila me sasi prej 20.5 ton vaj.

“Me daljen e prodhimit tĂ« ri pothuajse nuk kam eksportuar asnjĂ« pikĂ« vaj ulliri, krahasuar sasisĂ« sĂ« lartĂ« qĂ« eksportova vjet. Kjo Ă«shtĂ« pĂ«r shkak tĂ« çmimit tĂ« ulĂ«t qĂ« po kĂ«rkohet prej operatorĂ«ve italianĂ« pĂ«r vajin rifuxho. Vaji prej tyre po kĂ«rkohet 500 lekĂ« pĂ«r litĂ«r, por prej nesh çmimi Ă«shtĂ« grumbulluar 600 lekĂ« nga fermeri”.

Musaraj thotë se çmimi i shitjes nën 600 lekë për litër është i paleverdishëm për eksport, pasi kostot sivjet të prodhimit të vajit u rritën nga pagesat e larta për punonjësit. Ai thotë se në muajin gusht 2024 çmimi vajit të ullirit rifuxho për eksport drejt Italisë arriti 820 lekë për litër.

Rënia e çmimit për eksport drejt Italisë është ndikuar sipas tij nga dalja më lirë e çmimit të vajit të ri prej fermerit në Europë dhe në Tunizi.

“NĂ« SpanjĂ« çmimi i shitjes sĂ« vajit tĂ« ullirit ka arritur 4,4 euro litri. NĂ« Tunizi po ashtu. Nuk Ă«shtĂ« e leverdishme tĂ« bien nĂ«n 600 lekĂ« pĂ«r eksport, pasi sivjet pagesat pĂ«r punonjĂ«s janĂ« rritur ndjeshĂ«m. Kjo erdhi pasi nuk gjendeshin punonjĂ«s pĂ«r shkundjen dhe vjeljen e ullirit. NĂ«se vjet njĂ« punĂ«tor pĂ«r shkundjen e ullirit paguhen 3,000 lekĂ« dita, sivjet Ă«shtĂ« paguar 4,000 deri nĂ« 5,000 lekĂ« dita. NdĂ«rsa pagesat pĂ«r vjelĂ«sit kanĂ« arritur 2,500 lekĂ« dita. Dhe nĂ« ditĂ« vjel 1 kv ullinj. Kostoja e punĂ«torisĂ« Ă«shtĂ« tepĂ«r e lartĂ«â€, thotĂ« ai.

Situata është ngjashme edhe për një përpunues dhe eksportues të vajit të ullirit në Belsh. Aldo Jolla tha se pas një sasie të vogël të vajit që eksportoi në Itali në muajin nëntor, aktualisht ka ndalur eksportin. Shkak është çmimi i ulët i kërkuar nga kompanitë italianë, që vlerësohen sipas tij se janë nën kosto prodhimi.

“NĂ« fillim arritĂ«m tĂ« eksportonim drejt ItalisĂ« vaj me çmim 600 lek pĂ«r litĂ«r. Eksportet ishin nĂ« sasi tĂ« ulĂ«ta. Aktualisht kemi ndalur eksportet pasi çmimi i kĂ«rkuar Ă«shtĂ« nĂ«n koston e prodhimit. Prej operatorĂ«ve italianĂ« vaji po kĂ«rkohet me çmim 450 deri 500 lekĂ« pĂ«r litĂ«r. RĂ«nia e çmimit Ă«shtĂ« ndikuar nga konkurrenca e vajit tĂ« SpanjĂ«s qĂ« po del nĂ« origjinĂ« me çmim 3.8 apo 4.4 euro pĂ«r litĂ«r.

Fermeri shqiptar e ka tĂ« pamundur tĂ« konkurrojĂ« me kĂ«tĂ« çmim, pasi kostoja si vjet e prodhimit ishte e lartĂ«. SĂ« pari ndikuan pagesat e larta pĂ«r vjelĂ«sit qĂ« varionin nga 3,000 deri 4,000 lekĂ« dita nga 2,000 lekĂ« dita qĂ« ishin vjet. JanĂ« tĂ« detyruar t’i paguajnĂ« shtrenjtĂ« vjelĂ«sit, pasi nuk gjenden punonjĂ«s. NĂ« Greqi vjelĂ«sit po paguhen 80 euro/dita. Vendasit emigrojnĂ« pĂ«r punĂ« sezonale drejt GreqisĂ« nga pagesat e larta. FermerĂ«t po ashtu nuk subvencionohen pĂ«r sasinĂ« e vajit tĂ« prodhuar siç ndodh nĂ« vendet e tjera. NdĂ«rsa nĂ« SpanjĂ« ulliri kokĂ«rrvogĂ«l vilet me makineri”, thotĂ« ai.

Jolla nënvizon se është në pritje të stabilizimit të çmimeve për të nisur eksportet.

“Presim qĂ« çmimit pĂ«r eksport tĂ« stabilizohen, duke nisur nga muaj shkurt-mars pĂ«r tĂ« nisur eksportet”, thotĂ« Aldo Jolla grumbullues dhe eksportues vaji nĂ« Belsh.

 

Frenohet edhe eksporti i markave drejt SHBA

Rënia e çmimit të vajit të ri të ullirit të prodhuar në Europë me pasojë humbjen e konkurrueshmërisë së prodhimit tonë vendas, po dëmton edhe eksportet e brandeve të vajit të ullirit.

Ylli Hajdini çdo vit sasi tĂ« konsiderueshme tĂ« vajit tĂ« ambalazhuar tĂ« ullirit tĂ« markĂ«s “Borshi” e eksporton nĂ« SHBA. Ai thotĂ« se aktualisht nuk ka kĂ«rkesĂ« pĂ«r eksport nĂ« SHBA, pasi furnizimet po bĂ«hen nga Greqia pĂ«r shkak tĂ« çmimit mĂ« tĂ« ulĂ«t tĂ« ofruar.

Edhe Kastrijot Çuedari pĂ«rpunues dhe eksportues nĂ« Berat pohon se aktualisht nuk ka kĂ«rkesĂ« pĂ«r vajin e ambalazhuar nĂ« SHBA, pasi çmimi i ofruar nga Greqia Ă«shtĂ« mĂ« i lirĂ« sesa prodhimi vendas.

Ylli Hajdini rendit një sërë arsyesh pse prodhimi vendas nuk arrin të konkurrojë fqinjët.

Sipas tij kostot e larta të prodhimit janë jo vetëm për shkak të pagave të larta për punonjësit, poir edhe nga mekanizimi i ulët që nuk nxit rritjen e rendimentit, mungesa e subvencioneve për çdo litër vaj të prodhuar nga fermeri, siç në Greqi ku shteti subvencionin fermerin 1 euro për litër dhe nga niveli i lartë informalitetit të shitjeve në vend.

 

Rënia e eksporteve po rrit sasinë e vajit stok në shtëpitë e fermerëve

Pavarësisht se kanë kapacitete ruajtës grumbulluesit pohojnë se nuk po shfrytëzojnë ato plotësisht, për shkak të ndalimit të eksporteve deri në stabilizimin e çmimit. Për pasojë vaji i prodhuar po mbahet në shtëpi nga fermeri. Përpunuesit thonë se kjo rrezikon të reduktojë në sasi të lartë cilësinë. Ndërsa kërkesa në tregun e brendshëm është mbingopur.

“NĂ«se vaji nuk ruhet nĂ« depozita dhe ndahet sipas aciditeteve deri nĂ« muajt korrik-gusht rrezikon t’i pĂ«rgjysmohet cilĂ«sia”, pohon Ylli Hajdini nga vaji Borshi.

“Sasia e vajit qĂ« po bllokohet nĂ« shtĂ«pitĂ« e fermerĂ«ve Ă«shtĂ« e lartĂ«. Ne kemi kapacitete ruajte, por kostoja Ă«shtĂ« e lartĂ«. Vaji duhet tĂ« nĂ«ndahet sipas aciditeteve pĂ«r t’u ruajtur”, pohon Aldo Jolla pĂ«rpunues dhe eksportues nĂ« Belsh.

Krahasuar me prodhimin e muajve tetor-nëntor, për muajin dhjetor 2024 sipas prodhuesve rendimenti i vajit është rritur ndjeshëm nga 11 litër që prodhohej për 1 kv ullinj, aktualisht po prodhohet 20 litra vaj për 1 kv ullinj. Rritja e rendimentit u nxit nga reshjet e shumta, pas motit të nxehtë të muajit tetor.

 

Eksportet për janar-tetor 2024

Sipas të dhënave të Doganave, për periudhën janar-tetor 2024 janë eksportuar 2,418 mijë kg vaji ulliri. Krahasuar me të njëjtën periudhë të vitit të kaluar eksportet janë ulur 58,4%.

Në total në 2023 u eksportuan 6,148 mijë kg vaj ulliri. Krahasuar me 2022 sasia e importuar u rrit me 19 herë. Vlera e eksporteve për 2023 arriti në 2,9 miliardë lekë. Në raport me 2022, eksportet në vlerë u rritën 14 herë më shumë. /Dorina Azo

Burimi: Doganat

Burimi: Doganat

The post Frenohen eksportet e vajit të ullirit në Itali dhe SHBA, prodhimi humb tregun nga kostot e larta appeared first on Revista Monitor.

Fituesit dhe humbësit e 2024-s

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito
30 December 2024 at 23:02

EDITORIAL MONITOR Ekonomia vendase mori pak frymë për të dytin vit radhazi në vitin 2024, duke lënë pas vështirësitë e krijuara pas tërmetit të 2019-s dhe pandemisë që dha efektet në 2020-2022. Inflacioni zbriti në nivelet e 2% dhe konsumi vijoi të përmirësohej gradualisht.

Fituesi më i madh i 2024-s ishte turizmi. Vendi është kthyer tashmë në një destinacion të preferuar të turistëve nga e gjithë bota.

Për periudhën janar-tetor, në vend kanë hyrë gjithsej 10.4 milionë shtetas të huaj, shifër që është e barabartë me hyrjet për gjithë vitin 2023. Turizmi ka ndikuar një zinxhir sektorësh, transportin, qiradhënien e makinave, baret e restorantet, hotelerinë e shumë shërbime të tjera duke amortizuar efektin negativ që ka dhënë tkurrja e popullsisë.

NjĂ« tjetĂ«r “fitues” ishte monedha vendase, qĂ« vijoi tĂ« forcohej e ndikuar nga flukset turistike, efektet sezonale, por dhe hyrjet informale.

E kemi vënë fitues në thonjëza, se efekti i saj ka qenë i kombinuar, eksportuesit dhe sektori i turizmit kanë humbur, ata që paguhen apo kanë pasuri në valutë (investime, kursime, banesa) e marrin para nga të afërmit, po ashtu. Importuesit kanë fituar, indirekt dhe konsumatorët, apo shtetit, i është lehtësuar barra e borxhit të huaj.

Ndërtimi vijon të jetë fitues, duke mbetur një nga udhëheqësit e rritjes ekonomike në 2024, ndonëse nuk jemi të bindur nëse në afatin e gjatë, ky sektor do të vijojë të mbetet i tillë, teksa një flluskë e mundshme mund ta kthejë të gjithë situatën përmbys.

Popullsia shqiptare, humbësja më e madhe në vitin 2024. Më në fund mësuam shifrën e saktë të popullsisë. Nuk erdhi aspak si surprizë që kemi mbetur 2.4 milionë banorë, ose rreth 420 mijë më pak krahasuar me Censin e mëparshëm të 2011-s.

Sinjalet ishin aty, që nga ngërçi me tregun e punës, frenimin e konsumit, shifrat e larta të aplikimeve për azil të lejeve të qëndrimit të dhëna nga vendet e BE-së për shqiptarët. Për fat të keq, tendenca e emigrimit po vijon, ndonëse me ritme më të ngadalësuara se viti 2022.

Një tjetër tregues shqetësues është rënia e nivelit të lindjeve. Në 6-mujorin e parë 2024 (kur janë të disponueshme të dhënat e fundit të INSTAT), lindjet ishin 38% më të ulëta në krahasim me të njëjtën periudhë të një dekade më parë duke paralajmëruar më shumë humbje për popullsinë.

Një tjetër humbës në vitin 2024 ishte industria, që po pëson transformim, e ndikuar nga humbja e avantazhit të kostos së lirë të fuqisë punëtore. Në afat të shkurtër, efekti është negativ, me shumë fabrika, sidomos në sektorin që punon me material porositësi për veshjet e këpucët, që do të mbyllen. Në afat të gjatë, ky zhvillim pritet të jetë pozitiv, teksa do të nxisë kalimin në sektorë më produktivë dhe me vlerë më të lartë të shtuar të ekonomisë. Bizneset shqiptare kanë treguar në vite se dinë të përshtaten shpejt.

Si gjithmonë, në këto vitet e fundit, bujqësia, ndonëse zë peshë të konsiderueshme në madhësinë e Prodhimit të Brendshëm Bruto (PBB), me gati 20%, ka ndikim të papërfillshëm në rritjen e ekonomisë, duke mos arritur të kthehet në një fitues, pavarësisht nga shanset që po i jep turizmi, me këtë të fundit që po favorizon më shumë importet.

Teksa viti po mbyllet, urimi ynĂ« nĂ« “Monitor” Ă«shtĂ« qĂ« viti 2025 tĂ« jetĂ« mĂ« i mbarĂ«, me njĂ« reflektim qĂ« mĂ« e mira do tĂ« vijĂ«, si nga shfrytĂ«zimi i potencialeve nĂ« rritje tĂ« sipĂ«rmarrjeve, ashtu dhe nga orientimi i politikave nxitĂ«se tĂ« ekonomisĂ« drejt sektorĂ«ve me avantazh konkurrues e ndikim gjithĂ«pĂ«rfshirĂ«s nĂ« rritjen e qĂ«ndrueshme tĂ« ekonomisĂ« e mirĂ«qenies sĂ« qytetarĂ«ve tĂ« saj!

Duhet punuar qĂ« humbĂ«sit tĂ« mos shndĂ«rrohen nĂ« rrĂ«nues. Bizneset natyrshĂ«m do tĂ« tentojnĂ« tĂ« shkojnĂ« nĂ« kahun e fituesve. Por, kjo nuk mjafton. Siç u theksua dhe nga fituesit e çmimit “Nobel” Ă«shtĂ« cilĂ«sia e institucioneve qĂ« ndikon nĂ« zhvillimin ekonomik, pĂ«r tĂ« cilin janĂ« direkt pĂ«rgjegjĂ«s politikĂ«bĂ«rĂ«sit.

Gjithsesi, në këto kohë festash, le të jemi pozitivë dhe të shpresojmë për një të ardhme më të mirë, që është ajo çka në fakt i duhet më shumë këtij vendi.

 

The post Fituesit dhe humbësit e 2024-s appeared first on Revista Monitor.

Shpenzime të ulëta për festa, shumica më pak se 100 euro

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito
30 December 2024 at 23:01

Atmosfera e festave të fundvitit shoqërohet me shpenzime, të cilat shkojnë për dhurata, ushqime, udhëtime etj. Por një sondazh i Monitor, me 504 persona përmes platformës ECR (Engaged Citizens Reporting- Angazhimi i qytetarëve në raportim) me kampion rastësor dhe nuk përbën gjetje shkencore evidentoi se shumica do të shpenzojnë jo më shumë se 100 euro për të gjithë shpenzimet e festave.

Rezultatet e sondazhit treguan se 142 persona ose 28.2%, do të shpenzojë 50-100 euro, 27% do të shpenzojnë 100-200 euro, rreth 20% kanë programuar 200-500 euro dhe një pakicë 11 për qind pohuan se do të shpenzojnë më shumë se 500 euro.

Një pjesë 13.9 për qind pohuan se do të shpenzojnë më pak se 50 euro.

Më së shumti shpenzimet do të përqendrohen për ushqimet e darkës tradicionale dhe dhurata. 62 për qind e të anketuarave pohuan se ndjehen të limituar financiarisht për shpenzimet që kërkon festa.

Burimi: Sondazhi i Monitor

Shumica e shpenzimeve shkojnë për ushqim dhe pije

Të dhënat e sondazhit tregojnë se pjesa ma e madhe e shpenzimeve të shqiptarëve do të kanalizohen për ushqime dhe pije. 62 % e të anketuarave ose 314 persona pohuan se shpenzimet më të mëdha gjatë ndërrimit të viteve do të jenë për ushqime dhe për pije. Shumica e tyre pohuan se rritja e kostos së jetës ka qenë një sfidë e madhe për vitin e që shkoi.

Një kategori tjetër, 22 për qind pohuan se shpenzimet më të mëdha do të jenë për dhurata, një pjesë tjetër 9.7% pohuan se shpenzimet kryesore gjatë ndërrimit të viteve ishin për udhëtim dhe akomodim. Një pjesë tjetër 4.6 për qind pohuan se shpenzimet më të mëdha do të bëheshin për aktivitetet sociale (p.sh., festa, evente) etj.

Burimi: Sondazhi i Monitor

62% të limituar në shpenzimet festive

Anketa tregoi se shumica, 62 % ndjehen të limituar për shpenzimet që kërkon festa e fund vitit. Një pjesë tjetër gati një e katërta pohuan se ndjehen në një masë të limituar për shpenzime dhe vetëm 18% pohuan se gjenden në vështirësi për shpenzimet e festës.

Burimi: Sondazhi i Monitor

30 % nuk planifikojnë dhurata, shumica jo më shumë se 50 euro

Një pjesë e madhe e të anketuarve 30 për qind pohuan se nuk do të bëjnë asnjë dhuratë për fund vit dhe 17% pohuan se nuk ishin të sigurt. Pak më shumë se gjysma 53% pohuan se do të bëjnë dhurata.

Shumica e të anketuarve 52 % pohuan se do të bëjnë dhurata nga 20-50 euro, 20% pohuan se do të bëjnë dhurata 50 deri në 100 euro, 20 për qind më pak se 50 euro dhe vetëm 8% do të bëjnë dhurata me shumë se 100 euro.

Shumica, më shumë se 56% pohuan se nuk kanë shpenzuar për dekorime këtë vit dhe vetëm 43 për qind kishin blerë.

Aktiviteti kryesor i fetës për 93% mbetet darka tradicionalë. /B.Hoxha

Burimi: Sondazhi i Monitor

Burimi: Sondazhi i Monitor

Burimi: Sondazhi i Monitor

Burimi: Sondazhi i Monitor

Burimi: Sondazhi i Monitor

 

The post Shpenzime të ulëta për festa, shumica më pak se 100 euro appeared first on Revista Monitor.

❌
❌