❌

Normal view

There are new articles available, click to refresh the page.
Yesterday — 29 August 2025Main stream

Mijëvjeçarët po marrin drejtimin e kompanive falë inteligjencës artificiale

✇Revista Monitor
By: Megi Dumi
29 August 2025 at 12:20

Në krye të korporatave më të mëdha po shfaqet një brez i ri drejtuesish: mijëvjeçarët. Ata po zënë gjithnjë e më shumë pozicione drejtuese në vend të brezave që kanë pritur gjatë për të marrë radhën.

Të dhënat e Conference Board dhe Esgauge tregojnë se përfaqësimi i drejtuesve në të 50-at ka rënë ndjeshëm gjatë tetë viteve të fundit, ndërsa numri i CEO-ve mijëvjeçarë është rritur nga 13.8% në 15.1%.

NdĂ«rkohĂ«, drejtuesit mbi 60 vjeç, pjesĂ« e brezit tĂ« baby boomers, kanĂ« rritur peshĂ«n e tyre nga 35.1% nĂ« vitin 2017 nĂ« 41.5%. Kjo tregon se boomers jo vetĂ«m qĂ« vazhdojnĂ« tĂ« mbajnĂ« pushtetin, por edhe kur largohen, shpesh i zgjedhin mijĂ«vjeçarĂ«t pĂ«r t’i pasuar, duke anashkaluar ata qĂ« kanĂ« mĂ« shumĂ« vite pĂ«rvojĂ«.

Një arsye kryesore e këtij ndryshimi lidhet me inteligjencën artificiale (IA). Shumica e kompanive e shohin integrimin e saj si thelbësor për modelet e reja të biznesit, dhe drejtuesit që dinë ta përdorin apo ta kuptojnë më mirë këtë teknologji, konsiderohen më të përshtatshëm për të drejtuar në dekadën e ardhshme.

Sipas një raporti të Randstad (2024), rreth 50% e mijëvjeçarëve përdorin IA gjeneruese në punë, kundrejt 34% të brezit më të vjetër dhe vetëm 19% të boomers. Për më tepër, 55% e mijëvjeçarëve shprehen optimistë për potencialin e IA, ndërsa kjo shifër bie ndjeshëm për punonjësit mbi 40 vjeç. Ky entuziazëm dhe gatishmëri për të përqafuar teknologjinë i bën ata kandidatë më të natyrshëm për pozicionet më të larta.

Kompani të mëdha po e vërtetojnë këtë prirje në praktikë.

Në vitin 2024, Red Lobster emëroi CEO-n më të ri në historinë e saj, Damola Adamolekun, në moshën 35-vjeçare. Kickstarter, platforma e njohur e financimit të projekteve, i besoi drejtimin sipërmarrësit 33-vjeçar Everette Taylor, i njohur për kontributin e tij në marketing dhe art, si dhe pjesë e listës Forbes 30 Under 30.

Ndërsa Lime, kompania e skuterëve dhe biçikletave elektrike, që prej vitit 2020 drejtohet nga Wayne Ting, i cili mori detyrën në moshën 36-vjeçare pas përvojës në Uber, Shtëpinë e Bardhë dhe Bain Capital.

Ky fenomen nuk lidhet vetëm me teknologjinë, por edhe me ndryshime kulturore brenda organizatave. Punonjësit më të rinj, të lindur e rritur me internetin, kanë prirje të jenë më fleksibël, më të hapur ndaj risive dhe më të gatshëm për të eksperimentuar me modele të reja pune.

Nga ana tjetër, shumë profesionistë me më shumë vite përvojë raportojnë se ndihen të anashkaluar. Studime të fundit tregojnë se 22% e punonjësve mbi 40 vjeç pohojnë se kompanitë nuk u japin më projekte sfiduese, ndërsa 16% kanë parë një prirje të qartë për të promovuar më të rinjtë.

Në këtë kuptim, zgjedhja e mijëvjeçarëve në krye nuk është thjesht një pasojë e moshës, por e perceptimit se lidershipi i së ardhmes duhet të jetë i lidhur ngushtë me teknologjinë.

Epoka e IA-së ka ndryshuar kriteret e suksesit: nuk mjafton më vetëm përvoja dhe vitet e kaluara në karrierë, por mbi të gjitha aftësia për të kuptuar dhe udhëhequr transformimin dixhital.

Mijëvjeçarët po shfaqen si gjenerata që do të udhëheqë kompanitë miliarda-dollarëshe në dekadën e ardhshme.

Energjia e tyre, eksperienca e kombinuar me një qasje më të natyrshme ndaj teknologjisë dhe optimizmi për inteligjencën artificiale po i bëjnë ata drejtuesit më të kërkuar të momentit. Ndërsa brezat e tjerë mbeten më hezitues, kompanitë dërgojnë një mesazh të qartë: e ardhmja i përket atyre që përqafojnë IA-në. / Fortune, Shqip.al

The post Mijëvjeçarët po marrin drejtimin e kompanive falë inteligjencës artificiale appeared first on Revista Monitor.

Before yesterdayMain stream

Pse vera nuk është më stina e artë për linjat ajrore

✇Revista Monitor
By: Megi Dumi
28 August 2025 at 12:31

UdhĂ«timet verore, dikur periudha mĂ« e artĂ« pĂ«r kompanitĂ« ajrore, po bĂ«hen gjithnjĂ« e mĂ« tĂ« paparashikueshme. Çmimet e biletave rriten, por fitimet nuk ndjekin tĂ« njĂ«jtin ritĂ«m. PasagjerĂ«t po ndryshojnĂ« zakone, shkollat po nisin vitin gjithnjĂ« e mĂ« herĂ«t dhe kompanitĂ« po pĂ«rballen me njĂ« realitet ku vera nuk Ă«shtĂ« mĂ« “garanci suksesi”.

Dikur, korriku dhe gushti ishin muajt kur avionët ishin plot dhe bilancet fryheshin. Sot, skema është ndryshe. Shumë udhëtarë po zgjedhin të fluturojnë në maj ose qershor, ndërsa ata që duan Europën po zhvendosin planet drejt vjeshtës.

Rezultati? Gushti nuk është më kulmi i udhëtimeve, por një muaj boshatisjeje të papritur. Vetëm këtë vit, kapaciteti i brendshëm ajror në SHBA ra me 6% nga korriku, një shenjë se linjat po detyrohen të përshtatin oraret.

Çmimet, siç pritej, kanĂ« shkuar lart. NjĂ« biletĂ« nĂ« korrik kushtonte mesatarisht 0,7% mĂ« shumĂ« se njĂ« vit mĂ« parĂ«, dhe 4% mĂ« shumĂ« se nĂ« qershor. Por ky “bonus” nuk mjafton pĂ«r tĂ« zbutur koston e lartĂ« tĂ« karburantit dhe pagave. GjigantĂ«t e industrisĂ«, nga Delta te American Airlines, kanĂ« rishikuar parashikimet e fitimit, duke pranuar se vera nuk po jep mĂ« atĂ« qĂ« jepte dikur.

Edhe zakonet e prenotimit janĂ« pĂ«rmbysur. NĂ« vend qĂ« tĂ« sigurojnĂ« biletĂ«n muaj mĂ« parĂ«, udhĂ«tarĂ«t presin momentin e fundit. JetBlue raportoi njĂ« valĂ« rezervimesh pĂ«r vetĂ«m dy javĂ« para Memorial Day nĂ« SHBA, njĂ« ‘simptomë’ e qartĂ« e kohĂ«ve tĂ« reja.

Ndikimin e vet e kanë edhe shkollat, sidomos në SHBA, ku nisja e vitit të ri akademik është zhvendosur gjithnjë e më herët. Në Dallas dhe Atlanta, nxënësit u kthyen në klasa që në fillim të gushtit, duke mbyllur sezonin e udhëtimeve familjare përpara kohe. Southwest e shpalli verën të mbyllur më 5 gusht, plot dhjetë ditë më herët se vitin e kaluar.

KompanitĂ«, megjithatĂ«, po mĂ«sojnĂ«. NĂ« vend qĂ« tĂ« “ndĂ«rtojnĂ« kisha pĂ«r PashkĂ«â€, pra tĂ« krijojnĂ« kapacitete gjigante vetĂ«m pĂ«r pikat kulmore, ato po eksperimentojnĂ« me orare mĂ« tĂ« shpĂ«rndara dhe me destinacione tĂ« reja ndĂ«rkombĂ«tare.

Në horizont shihet një verë e re, më fleksibël, më e shtrenjtë, por edhe më e paparashikueshme.

Nëse deri dje vera ishte sinonim i qetësisë financiare për linjat ajrore, sot është një lojë strategjish ku fiton ai që përshtatet më shpejt. Dhe për udhëtarët, kjo do të thotë një gjë të thjeshtë: prisni më pak garanci, por ndoshta më shumë mundësi për aventura jashtë sezoneve të pikut. / CNBC, Shqip.al

The post Pse vera nuk është më stina e artë për linjat ajrore appeared first on Revista Monitor.

Gjashtë mënyra për të drejtuar me guxim

✇Revista Monitor
By: Megi Dumi
27 August 2025 at 12:00

Në një botë ku krizat ekonomike, dilemat etike dhe presioni publik janë bërë të zakonshme, udhëheqësit nuk mjaftohen më vetëm me ekspertizë.

Sot kërkohet diçka më shumë: guximi i përditshëm. Jo si një akt heroik e i rrallë, por si një praktikë e qëndrueshme, e mbështetur te vlerat dhe integriteti personal. Ky guxim i vazhdueshëm është ai që ndërton kulturën e organizatës, fiton besimin dhe formëson trashëgiminë e një lidershipi.

Guximi moral

Një nga provat më të vështira është të qëndrosh besnik ndaj parimeve, edhe kur kjo ka kosto të larta. Refuzimi i një marrëveshjeje fitimprurëse, por të padrejtë, është shembulli tipik i guximit moral. Përfitimi është i qartë: integriteti dhe besimi afatgjatë nga punonjësit, partnerët dhe publiku.

Guximi shoqëror

Shumë njerëz në punë heshtin nga frika e refuzimit ose përjashtimit. Guximi shoqëror nënkupton të ngresh zërin kundër mendimit dominues apo sjelljes së papërshtatshme. Edhe një ndërhyrje e vogël mund të ndryshojë dinamikën e një takimi dhe të tregojë se mospajtimi është i mirëpritur. Kjo krijon kulturë sigurie psikologjike dhe nxit sjelljen etike.

Guximi emocional

Ndryshe nga ai shoqĂ«ror, guximi emocional lidhet me botĂ«n e brendshme. TĂ« pranosh emocionet e vĂ«shtira dhe t’i shprehĂ«sh hapur Ă«shtĂ« njĂ« akt i fuqishĂ«m udhĂ«heqĂ«s. NjĂ« drejtues qĂ« merr pĂ«rgjegjĂ«si dhe qĂ«ndron i pranishĂ«m edhe nĂ« momente tĂ« dhimbshme ruan besueshmĂ«rinĂ« dhe forcon lidhjen me ekipin.

Guximi intelektual

Të kesh kurajon të vësh në dyshim supozimet e tua, të pranosh mundësinë e gabimit dhe të lini hapësirë për opinine të ndryshme është thelbësore për një vendimmarrje më të mençur. Ky guxim intelektual i lejon drejtuesit të shmangin kurthet e vetëkënaqësisë dhe të hapin rrugën për ide të reja.

Guximi krijues

Në vend që të mbeten tek zgjidhjet e sigurta, drejtuesit me guxim kreativ propozojnë ide të guximshme, duke pranuar rrezikun e dështimit. Një koncept i pazakontë mund të refuzohet, por mund të hapë edhe derën për inovacion që ruan konkurrueshmërinë dhe gjeneron rritje afatgjatë.

Guximi fizik

Ky guxim manifestohet në momente të rrezikut real. Të jesh i pranishëm në terren, në një fabrikë me probleme sigurie apo në një zonë rreziku, tregon solidaritet dhe fiton respektin e punonjësve. Lidershipi i vërtetë nuk qëndron larg, por përballet nga afër me sfidat.

Guximi i përditshëm nuk është i rezervuar për momentet dramatike. Ai shfaqet tek zgjedhjet e vogla, të përsëritura çdo ditë. Drejtuesit që veprojnë sipas vlerave, inkurajojnë mendimin ndryshe, pranojnë emocionet dhe mbështesin kreativitetin, ndërtojnë organizata ku e vërteta ka rëndësi dhe rreziku shihet si mundësi.

Në një botë të pasigurt dhe të zhurmshme, ky është avantazhi më i madh i një stili lidershipi që nuk mund të kopjohet nga konkurrentët. / HBR, Shqip.al

The post Gjashtë mënyra për të drejtuar me guxim appeared first on Revista Monitor.

Aftësitë në gjuhën angleze nëpër botë, si renditet Shqipëria

✇Revista Monitor
By: Megi Dumi
26 August 2025 at 12:00

Anglishtja njihet gjerësisht si gjuha de facto globale, duke shërbyer si mjeti kryesor i komunikimit mes atyre që nuk ndajnë një gjuhë amtare të përbashkët.

Ajo është gjithashtu gjuhë dominuese në shumë vende, ku funksionon ose si gjuhë kryesore, ose si gjuhë dytësore e përdorur gjerësisht.

Rezultatet bazohen në një mesatare trevjeçare të testimeve të mbi 2.1 milionë të rriturve në 116 vende, ku anglishtja nuk është gjuha dominuese, të mbledhura përmes testit EF SET në vitin 2023.

Burimi: Visual Capitalist

Holanda regjistroi pikët më të larta me 636, e ndjekur nga Norvegjia me 610, vende ku anglishtja është thellësisht e integruar në jetën e përditshme, arsim dhe media.

Singapori doli i treti nĂ« renditje, vendi me performancĂ«n mĂ« tĂ« lartĂ« nĂ« Azi, falĂ« sistemit arsimor me bazĂ« anglishten, politikave kombĂ«tare si fushata “Speak Good English”, si dhe statusit tĂ« tij si njĂ« nga qendrat kryesore financiare nĂ« botĂ«.

NĂ« pĂ«rgjithĂ«si, vendet europiane zunĂ« tĂ« gjitha nĂ«ntĂ« vendet me vlerĂ«simin “ShumĂ« lartĂ«â€ tĂ« aftĂ«sive nĂ« anglisht.

Ndërkohë, vendet afrikane dhe të Lindjes së Mesme përbënin pesë vendet e fundit, me Jemenin që kishte rezultatin më të ulët.

Niveli global i njohjes së anglishtes ka shënuar rënie për të katërtin vit radhazi. Rreth 60% e vendeve të përfshira në indeks kanë marrë këtë vit rezultate më të ulëta krahasuar me vitin e kaluar.

Duhet theksuar se testi EF SET ka një prirje drejt pjesëmarrësve të interesuar në mësimin e gjuhëve dhe te të rinjtë, çka ndikon në profilin e përgjithshëm të të testuarve.

Sipas raportit, ShqipĂ«ria renditet nĂ« kategorinĂ« “AftĂ«si mesatare” me njĂ« rezultat prej 533 pikĂ«sh, duke u pozicionuar nĂ« vendin e 43-tĂ«.

Ky rezultat reflekton një nivel të qëndrueshëm të njohjes së anglishtes, veçanërisht mes brezit të ri, i cili e përdor gjerësisht gjuhën në arsim, media dhe teknologji. / VC, Shqip.al

The post Aftësitë në gjuhën angleze nëpër botë, si renditet Shqipëria appeared first on Revista Monitor.

Liderët më të mirë janë ata që krijojnë hapësirë, por çfarë do të thotë kjo?

✇Revista Monitor
By: Megi Dumi
25 August 2025 at 12:00

Drejtimi ditët e sotme është sfidë: duhet të arrish rezultate, të kujdesesh për mirëqenien e ekipit dhe të mbash të gjallë motivimin e të gjithëve.

NjĂ« metodĂ« drejtimi qĂ« po fiton terren dhe pĂ«rkrahje Ă«shtĂ« “spacious leadership”, mĂ«nyra e drejtimit ku drejtuesi u jep hapĂ«sirĂ« tĂ« tjerĂ«ve tĂ« marrin pjesĂ«, tĂ« zgjedhin dhe tĂ« japin mĂ« tĂ« mirĂ«n, ndĂ«rsa kujdeset edhe pĂ«r veten pĂ«r tĂ« ruajtur efektivitetin dhe kĂ«naqĂ«sinĂ« nĂ« punĂ«.

Edhe pse shumë drejtues përpiqen të bëjnë më të mirën, vetëm 40% e punonjësve i vlerësojnë si me cilësi të lartë, ndërsa vetë liderët shpesh e mbivlerësojnë performancën e tyre. Shifrat tregojnë se 71% e tyre ndihen më të stresuar, mbi gjysma kanë frikë nga burnout profesionale dhe 40% kanë menduar të heqin dorë nga roli për shkak të mungesës së mirëqenies.

Spacious leadership fillon me përfshirjen. Drejtuesit e tillë ftojnë të tjerët të japin ide, të marrin pjesë dhe të kenë zë në vendimmarrje. Ata nuk pretendojnë të kenë gjithmonë përgjigjen e saktë, tregojnë përulësi dhe kërkojnë inputin e ekipit. Kur ofrojnë qëllime të qarta dhe kontekst, rrisin ndjenjën e pronësisë dhe angazhimin.

Ky stil lidershipi investon fort te zhvillimi. Punonjësit duan të rriten dhe liderët që ofrojnë trajnime, mentorim apo vlerësim të rregullt fitojnë besim të shumëfishuar nga ekipi. Mbështetja për zhvillim shihet si shenjë vlerësimi dhe rrit lojalitetin.

Një tjetër shtyllë është krijimi i kushteve për performancë të lartë. Autonomia, kontrolli mbi punën dhe koha e mjaftueshme për të reflektuar e planifikuar janë faktorë që ndikojnë si në cilësinë e rezultateve ashtu edhe në shëndet. Studime amerikane tregojnë se njerëzit me stres të lartë, por me më shumë vendimmarrje, janë më të shëndetshëm dhe jetojnë më gjatë.

Mirëqenia është po aq thelbësore. Drejtuesit që u japin hapësirë ekipit të tyre, e ndihmojnë atë të ruajë kufijtë mes punës dhe jetës, tregojnë empati dhe i drejtojnë njerëzit drejt burimeve të nevojshme.

Kjo ka ndikim të drejtpërdrejtë në angazhim: sipas një studimi global, 69% e punonjësve thonë se lideri ndikon në shëndetin e tyre mendor po aq sa partneri i jetës.

Dhe, mbi të gjitha, ata kujdesen për veten. E dinë se për të mbështetur të tjerët, duhet të kenë kohë për pushim, aktivitete që i japin energji dhe një rreth të besuar ku mund të ndajnë sfidat. Kujdesi për veten nuk është luks, por parakusht për të qenë të pranishëm dhe të qëndrueshëm në udhëheqje.

Në thelb, spacious leadership nuk është dobësi apo mungesë drejtimi, por aftësia për të krijuar hapësira ku njerëzit dhe vetë drejtuesi mund të japin më të mirën, duke ndërtuar ekipe të forta, të angazhuara dhe të qëndrueshme. / INC, Shqip.al

The post Liderët më të mirë janë ata që krijojnë hapësirë, por çfarë do të thotë kjo? appeared first on Revista Monitor.

Qytetet më të gjelbëruara në botë, sipas banorëve

✇Revista Monitor
By: Megi Dumi
24 August 2025 at 13:38

Edhe qytetarët që e duan jetën urbane, kanë nevojë herë pas here për një shkëputje nga betoni dhe rrëmuja. Por nuk është e thënë që për ta bërë këtë të largoheni nga qyteti.

Disa prej metropoleve botërore janë ndërtuar përreth natyrës mahnitëse, qofshin plazhe, parqe natyrore apo peizazhe malore, ndërsa të tjera kanë ndërmarrë nisma ambicioze për të gjelbëruar rrugët me hapësira publike e parqe të reja.

E vërteta është se natyra është e mirë për shëndetin tonë. Shumë studime kanë vërtetuar se qëndrimi në ambiente të gjelbra ul stresin, përmirëson shëndetin mendor dhe na inkurajon të jemi më aktivë fizikisht. Madje, disa kërkime kanë treguar se koha në natyrë mund të zgjasë jetën. Hapësirat e gjelbra kontribuojnë edhe për klimën urbane: përmirësojnë cilësinë e ajrit, freskojnë temperaturat dhe ndihmojnë në reduktimin e përmbytjeve.

Por cilat qytete ofrojnë kushtet më të mira për të jetuar pranë natyrës?

Për ta zbuluar këtë, platforma e njohur Time Out pyeti 18,500 banorë nga qytete të ndryshme të globit dhe përzgjodhi 20 qytetet që morën përqindjen më të lartë të vlerësimeve pozitive për hapësirat e gjelbra dhe aksesin në natyrë.

MedellĂ­n, “Qyteti i pranverĂ«s sĂ« pĂ«rjetshme”, nĂ« krye tĂ« listĂ«s

Medellin

NĂ« vend tĂ« parĂ« renditet MedellĂ­n, qyteti i dytĂ« mĂ« i madh nĂ« Kolumbi, ku plot 92% e banorĂ«ve e vlerĂ«suan aksesin nĂ« natyrĂ«. I njohur pĂ«r klimĂ«n tropikale tĂ« butĂ« gjatĂ« gjithĂ« vitit, MedellĂ­n nisi nĂ« vitin 2016 njĂ« projekt pĂ«r ndĂ«rtimin e “korridoreve tĂ« gjelbra” nĂ«pĂ«r rrugĂ«t e qytetit. Brenda tre viteve tĂ« para, temperatura mesatare nĂ« qytet ra me 2°C.

Përmes qytetit kalon një lumë që shoqërohet nga parqe buzë ujit, me 280 pemë dhe mbi 38,000 metra katrorë hapësirë të gjelbër. Jashtë qytetit ndodhen zona natyrore si Lugina e Río Claro, ku vizitorët mund të notojnë apo të angazhohen në sporte ujore.

Boston Common

Në vend të dytë renditet Bostoni, me 88% vlerësime pozitive nga banorët. I njohur për Boston Common, parku më i vjetër në SHBA dhe më i vizituari në qytet, Bostoni u rendit gjithashtu si qyteti i dytë më i mirë për ecje në këmbë.

Sidnej

Në vend të tretë vjen Sydney, me 87%, i cili përveç se ka shumë parqe urbane, ndodhet pranë Parkut Kombëtar të Maleve Blu, si dhe ka më shumë se 100 plazhe për not, sërf, zhytje dhe kajak.

20 qytetet me më shumë hapësira të gjelbra dhe akses në natyrë, sipas banorëve:

  1. Medellín, Kolumbi – 92%
  2. Boston, SHBA – 88%
  3. Sydney, Australi – 87%
    = LondĂ«r, MB – 87%
  4. Austin, SHBA – 86%
    = Edinburg, MB – 86%
    = Melbourne, Australi – 86%
  5. Denver, SHBA – 84%
  6. Abu Dhabi, Emiratet e Bashkuara Arabe – 83%
    = Cape Town, AfrikĂ« e Jugut – 83%
    = Chicago, SHBA – 83%
  7. San Francisco, SHBA – 82%
    = Stokholm, Suedi – 82%
  8. Montreal, Kanada – 81%
    = Mynih, Gjermani – 81%
  9. Mumbai, Indi – 79%
  10. Pekin, KinĂ« – 78%
  11. Zyrih, ZvicĂ«r – 77%
    = Ottawa, Kanada – 77%
  12. Brisbane, Australi – 76%

/ Time Out, Shqip.al

The post Qytetet më të gjelbëruara në botë, sipas banorëve appeared first on Revista Monitor.

SytĂ« gjithĂ« ditĂ«n nĂ« ekran? PesĂ« kĂ«shilla tĂ« thjeshta pĂ«r t’i mbrojtur

✇Revista Monitor
By: Megi Dumi
23 August 2025 at 11:58

Ekranet janë bërë pjesë e pandashme e jetës sonë të përditshme. Nga email-et në laptop deri te rrjetet sociale në telefon, të rriturit kalojnë mesatarisht mbi gjashtë orë në ditë përpara ekraneve, rreth një e treta e kohës që jemi zgjuar.

Kalimi drejt punës në distancë e ka përkeqësuar këtë fenomen. Takimet në Zoom, mesazhet në Slack apo dokumentet në Google nuk i japin syve asnjë pushim.

Sipas optometristes Shahina Pardhan nga Universiteti Anglia Ruskin në Mbretërinë e Bashkuar, problemi kryesor është lodhja e muskujve të syrit.

“Kur shikoni nga afĂ«r njĂ« ekran, si ai i telefonit, sytĂ« duhet tĂ« fokusojnĂ« nĂ« atĂ« distancĂ« tĂ« shkurtĂ«r. Kjo kĂ«rkon punĂ« nga muskuj tĂ« veçantĂ« nĂ« sy,” shpjegon ajo. Me kalimin e moshĂ«s, kĂ«ta muskuj lodhen mĂ« lehtĂ« dhe shfaqen problemet.

Kjo mund të çojë në një sërë shqetësimesh, të njohura si Sindroma e Shikimit nga Kompjuteri (CVS), që përfshin tharje të syve, dhimbje koke, turbullim shikimi dhe lodhje.

Por simptomat nuk janĂ« tĂ« pashmangshme. MĂ« poshtĂ« janĂ« pesĂ« mĂ«nyra tĂ« thjeshta pĂ«r t’i dhĂ«nĂ« syve pak pushim dhe pĂ«r tĂ« ruajtur shikimin nĂ« afatgjatĂ«.

1. Zbatoni rregullin 20-20-20

Ky Ă«shtĂ« njĂ« nga rekomandimet mĂ« tĂ« njohura pĂ«r tĂ« reduktuar lodhjen vizuale. Çdo 20 minuta, shikoni diçka qĂ« ndodhet 6 metra larg pĂ«r tĂ« paktĂ«n 20 sekonda. Kjo ndihmon nĂ« relaksimin e muskujve tĂ« syrit dhe tĂ« evitoni tharjen e tyre.

2. Rregulloni vendin e punës

Pozicioni i ekranit ka rëndësi. Mbajeni gjithmonë në nivelin e syve për të shmangur tendosjen e qafës dhe shpinës. Ndriçimi gjithashtu ka ndikim: shmangni dritat direkte dhe reflektimet. Përdorni perde, filtra antireflektues ose vendosni ndriçim të butë dhe të shpërndarë në dhomë.

3. Mos harroni të mbyllni sytë

Kur jemi tĂ« pĂ«rqendruar te ekrani, rrahjet e qepallave bien ndjeshĂ«m, nga 15-20 herĂ« nĂ« minutĂ« nĂ« vetĂ«m 4-6 herĂ«. Kjo shkakton tharje tĂ« syve. Vendosni njĂ« kujtesĂ« tĂ« vogĂ«l nĂ« monitor, ose njĂ« shenjĂ« vizuale pĂ«r t’u kujtuar. NĂ« mjedise tĂ« thata, mbani njĂ« enĂ« me ujĂ« ose njĂ« vazo me lule pĂ«r tĂ« rritur lagĂ«shtinĂ« nĂ« ajĂ«r.

4. Përdorni filtra për dritën blu

Drita blu nga ekranet LED, sidomos nĂ« errĂ«sirĂ«, mund tĂ« ndikojĂ« negativisht nĂ« retinĂ« dhe tĂ« shkaktojĂ« shqetĂ«sime. Aktivizoni “modalitetin e natĂ«s” nĂ« pajisjet tuaja ose pĂ«rdorni syze qĂ« filtrojnĂ« dritĂ«n blu, veçanĂ«risht nĂ« mbrĂ«mje. MegjithatĂ«, kujdes: kĂ«to filtra nuk parandalojnĂ« sĂ«mundjet e rĂ«nda tĂ« syrit.

5. Kufizoni kohën jashtë orarit të punës

Edhe kur mbaron puna, zakonisht drejtohemi te ekranet pĂ«r argĂ«tim. KĂ«to momente shtesĂ« lodhin sytĂ« pa e kuptuar. PĂ«rdorni aplikacione qĂ« ju ndihmojnĂ« tĂ« monitoroni dhe reduktoni kohĂ«n para ekranit. Aplikacioni Forest ju “rrit njĂ« pemĂ«â€ sa herĂ« qĂ« rrini larg telefonit, nĂ«se nuk rezistoni, ajo thahet. NdĂ«rsa OneSec ju jep njĂ« sekondĂ« pĂ«r tĂ« reflektuar para se tĂ« hapni aplikacione si Instagram, duke ju ndihmuar tĂ« frenoni zakonet automatike.

Në fund të ditës, syve u duhet pushim po aq sa edhe mendjes. Ruani shëndetin e tyre me disa zakone të thjeshta. / Euronews, Shqip.al

The post SytĂ« gjithĂ« ditĂ«n nĂ« ekran? PesĂ« kĂ«shilla tĂ« thjeshta pĂ«r t’i mbrojtur appeared first on Revista Monitor.

BE përshpejton planet për euron dixhitale pasi SHBA miraton ligjin për stablecoin

✇Revista Monitor
By: Megi Dumi
22 August 2025 at 14:00

Shqetësimi mbi konkurrueshmërinë ngre mundësinë e përdorimit të blockchain publik në vend të atij privat

Zyrtarët e BE-së po përshpejtojnë planet për një euro dixhitale, sipas personave të përfshirë në diskutime, pasi një ligj i ri i SHBA-së për monedhat dixhitale të qëndrueshme thelloi shqetësimet në lidhje me konkurrueshmërinë e një monedhe dixhitale europiane. Monedhat dixhitale të qëndrueshme, të njohura si stablecoin, janë një lloj token dixhital i lidhur në raportin 1:1 me një valutë sovrane dhe i mbështetur nga rezerva si obligacionet qeveritare.

Kongresi i SHBA-së muajin e kaluar miratoi një ligj historik që mbikëqyr tregun e stablecoin prej 288 miliardë dollarësh, i cili dominohet kryesisht nga dollari, pas lobimit të gjerë nga industria e kriptove.

NjĂ« person i pĂ«rfshirĂ« nĂ« diskutime tha se qĂ« kur u miratua i ashtuquajturi Akti i Gjeniut (Genius Act), zyrtarĂ«t e BE-sĂ« kishin “ripĂ«rpunuar planet pĂ«r euron dixhitale”.

NjerĂ«z tĂ« njohur me çështjen shtuan se zyrtarĂ«t tani po shqyrtonin drejtimin e njĂ« euro dixhitale nĂ« njĂ« blockchain publik si Ethereum ose Solana nĂ« vend tĂ« njĂ« blockchain privat, gjĂ« qĂ« pritej mĂ« parĂ«, pĂ«r shkak tĂ« shqetĂ«simeve pĂ«r privatĂ«sinĂ«. Miratimi i shpejtĂ« i ligjit amerikan “shqetĂ«soi shumĂ« njerĂ«z”, tha njĂ« person, duke shtuar: “Ata po thonĂ«, ‘Le tĂ« nxitojmĂ«, le tĂ« shtyjmĂ«'”.

Banka Qendrore Europiane ka punuar pĂ«r disa vite pĂ«r krijimin e mundshĂ«m tĂ« njĂ« versioni dixhital tĂ« euros, i cili do tĂ« ishte i lirĂ« pĂ«r t’u pĂ«rdorur nĂ« tĂ« gjithĂ« EurozonĂ«n.

MbĂ«shtetĂ«sit thonĂ« se njĂ« monedhĂ« e tillĂ« dixhitale do t’u jepte njerĂ«zve akses nĂ« njĂ« formĂ« pagese tĂ« mbĂ«shtetur nga banka qendrore, ndĂ«rsa pĂ«rdorimi i parave tĂ« gatshme bie, si dhe do tĂ« promovonte euron globalisht.

Zyrtarët e BE-së tani janë të shqetësuar se legjislacioni i ri amerikan do të nxisë përdorimin tashmë në rritje të tokenëve të denominuar në dollarë dhe besojnë se një euro dixhitale është e nevojshme për të mbrojtur dominimin e monedhës në të gjithë kontinentin.

“Po fillon tĂ« gjenerojĂ« biseda qĂ« nuk ishin nĂ« vend para Aktit tĂ« Gjeniut”, tha njĂ« nga personat.

Piero Cipollone, anĂ«tar i bordit ekzekutiv tĂ« BQE-sĂ«, tha nĂ« prill se promovimi nga ana e qeverisĂ« amerikane i monedhave tĂ« qĂ«ndrueshme tĂ« mbĂ«shtetura nga dollari “ngre shqetĂ«sime pĂ«r stabilitetin financiar dhe autonominĂ« strategjike tĂ« EuropĂ«s”.

Ai shtoi se kjo mund tĂ« rezultojĂ« nĂ« “zhvendosjen e depozitave nĂ« euro nĂ« Shtetet e Bashkuara dhe nĂ« njĂ« forcim tĂ« mĂ«tejshĂ«m tĂ« rolit tĂ« dollarit nĂ« pagesat ndĂ«rkufitare”.

Kompanitë e kriptovalutave Circle dhe Tether janë ndër ato që përdorin stablecoin të lidhura me dollarin, ndërsa bankat amerikane si Citi dhe JPMorgan Chase po shqyrtojnë lançimin e tyre.

Monedhat dixhitale të bankave qendrore janë forma dixhitale të parave publike. Kina është më përpara me tokenin e saj, ndërsa Mbretëria e Bashkuar po shqyrton krijimin e një paundi dixhital.

Disa monedha të qëndrueshme të denominuara në euro janë lançuar, më e madhja prej të cilave drejtohet nga Circle dhe ka një kapitalizim tregu prej 225 milionë dollarësh. Por krijimi i një tokeni nga vetë BQE-ja do të çimentonte angazhimin e rajonit ndaj aseteve dixhitale.

“Europa nuk mund tĂ« pĂ«rballojĂ« tĂ« mbĂ«shtetet tepĂ«r nĂ« zgjidhjet e pagesave tĂ« huaja”, tha Cipollone nĂ« prill.

Nëse euro dixhitale do të funksiononte në një blockchain publik, ajo do të mund të tregtohej kudo, gjë që mund të rriste qarkullimin dhe përdorimin e saj. Por zyrtarët janë të kujdesshëm në lidhje me përdorimin e blockchain-eve ekzistuese sepse transaksionet janë publike, duke ngritur shqetësime për privatësinë.

PĂ«rdorimi i njĂ« blockchain publik Ă«shte “padyshim diçka qĂ« zyrtarĂ«t e BE-sĂ« po e marrin mĂ« seriozisht tani”, tha njĂ«ri prej personave.

NjĂ« person tjetĂ«r tha se njĂ« euro dixhitale nĂ« formĂ«n e saj tĂ« pritur gjerĂ«sisht, private, do tĂ« dukej “shumĂ« mĂ« shumĂ« si ajo qĂ« po bĂ«n banka qendrore kineze sesa ajo qĂ« po bĂ«jnĂ« kompanitĂ« private nĂ« SHBA”, duke iu referuar tokenit tĂ« BankĂ«s Popullore tĂ« KinĂ«s, i cili drejtohet privatisht.

BQE u shpreh se po shqyrtonte teknologji të ndryshme, si të centralizuara ashtu edhe të decentralizuara, në zhvillimin e euros dixhitale dhe se një vendim për këtë çështje nuk ishte marrë ende. / FT

The post BE përshpejton planet për euron dixhitale pasi SHBA miraton ligjin për stablecoin appeared first on Revista Monitor.

Destinacionet më të mira për të vizituar në shtator 2025

✇Revista Monitor
By: Megi Dumi
22 August 2025 at 12:30

Shtatori është koha ideale për udhëtime, me mot të butë, më pak turma dhe destinacione të jashtëzakonshme për çdo shije, nga kultura në Azinë Qendrore te plazhet e qeta në Mesdhe apo aventurat në natyrë.

Isle Royale, Michigan, SHBA
Parku më pak i vizituar në SHBA, i arritshëm vetëm me avion amfib apo traget. Shtatori ofron mot të ngrohtë për ecje, kajak dhe kamping në ishujt e egër të Lake Superior, në një mjedis të pasur me drerë, lundërza dhe ujqër.

Riviera jugperëndimore e Turqisë
Pas pushimeve verore, bregdeti turk bĂ«het mĂ« i qetĂ«, por ende i ngrohtĂ«. Plazhet si Patara dhe Çıralı, qytetet antike dhe vendpushimet autentike si Kızkalesi ofrojnĂ« njĂ« pĂ«rzierje tĂ« relaksit me historinĂ«.

Namibia

Shtatori është ideal për safari: mot i thatë, bimësi më e pakët dhe kafshë që mblidhen pranë burimeve të ujit. Parku Kombëtar Etosha është perfekt për safari, mjafton të parkosh pranë një liqeni dhe të presësh spektaklin natyror.

Guajana
Një vend i egër me ujëvara madhështore si Kaieteur, pyje tropikale, fauna të rrallë dhe kulturë indigjene. Shtatori është muaj i thatë, me xhungla të gjelbëruara dhe kushte ideale për eksplorim.

Dublin, Irlandë

Moti i butë i shtatorit sjell më pak turistë dhe më shumë ngjarje kulturore, përfshirë Festivalin Fringe. Kryeqyteti irlandez ofron një përzierje të pub-eve tradicionale dhe muzeve të klasit botëror.

Malet Altai, Mongoli
Festivalet tradicionale të gjuetarëve me shqiponja në Ulgii dhe Altai janë një eksperiencë unike. Vizitorët mund të eksplorojnë parqe kombëtare, të hipin në kuaj dhe të flenë në jurta tradicionale.

Nova Scotia, Kanada

Kjo provincë bregdetare ofron ushqim deti të freskët, verëra artizanale dhe fruta sezonale si mollë e boronica. Shtatori është koha më e mirë për një tur gastronomik mes vreshtave dhe fshatrave piktoreske.

Deti i Kuq, Jordani
Temperaturat fillojnë të bien, por kushtet për zhytje janë të shkëlqyera. Me mbi 510 lloje peshqish dhe më shumë se 30 vende zhytjeje, përfshirë anijen e mbytur Cedar Pride, kjo zonë është parajsë për adhuruesit e detit.

Zelanda e Re

Në fillim të pranverës, me pak turistë dhe natyrë të gjelbëruar, udhëtimi me tren është mënyra më e mirë për të parë peizazhe të mrekullueshme.

Katalonja, Spanjë
JashtĂ« BarcelonĂ«s sĂ« mbipopulluar, natyra katalanase Ă«shtĂ« e pasur dhe e ruajtur. Shtatori ofron mot tĂ« butĂ« pĂ«r aktivitete nĂ« natyrĂ«: kajak nĂ« GrykĂ«n Mont-rebei, rafting nĂ« lumin Noguera, ose ecje nĂ« Parkun AigĂŒestortes.

Nëse po kërkoni aventurë, qetësi apo kulturë këtë shtator, këto dhjetë destinacione premtojnë udhëtime të paharrueshme. / Lonely Planet

The post Destinacionet më të mira për të vizituar në shtator 2025 appeared first on Revista Monitor.

Ekonomia e GjermanisĂ« bie pĂ«rsĂ«ri nĂ« ‘territor negativ’, rĂ«nia mĂ« e madhe nĂ« njĂ« vit

✇Revista Monitor
By: Megi Dumi
22 August 2025 at 11:01

Ekonomia më e madhe e Europës u tkurr me 0.3% ndërsa eksportet dhe investimet ranë

Ekonomia e Gjermanisë u tkurr me 0.3% në tremujorin e dytë, një tkurrje më e mprehtë se sa ishte vlerësuar më parë, sipas të dhënave zyrtare.

Një vlerësim i shpejtë në korrik fillimisht kishte treguar për një tkurrje prej 0.1% në periudhën prill-korrik. Rishikimi i së premtes pasqyron një rënie më të thellë në prodhim dhe investime sesa mendohej fillimisht.

Gjermania ra pĂ«rsĂ«ri “nĂ« territor recesioni”, shkroi Carsten Brzeski, kreu global i makro-ekonomisĂ« i ING. “Duket gjithnjĂ« e mĂ« e pamundur qĂ« ndonjĂ« rimĂ«kĂ«mbje e konsiderueshme tĂ« materializohet para vitit 2026.”

PBB-ja gjermane është tkurrur në gjashtë nga 10 tremujorët e fundit dhe po luhatet në nivelin e vitit 2019. Rënia e tremujorit të dytë, më e madhja në një vit, kompenson një performancë më të mirë se sa pritej në tre muajt e parë, kur ekonomia më e madhe e Europës u rrit me 0.3 për qind, ndërsa eksportet në SHBA u rritën në pritje të tarifave nga Presidenti i SHBA-së Donald Trump.

Kancelari Friedrich Merz ka liruar kontrollin e rreptë të borxhit të Gjermanisë dhe ka premtuar të nisë një investim të financuar nga borxhi me vlerë 1 trilion euro gjatë viteve të ardhshme, ndërsa ekonomistët parashikojnë se efektet pozitive të rritjes do të bëhen të dukshme vitin e ardhshëm.

Rritja do tĂ« shfaqet gjatĂ« “tremujorĂ«ve tĂ« ardhshĂ«m”, tha Ralph Solveen, ekonomist nĂ« Commerzbank. Ai vuri nĂ« dukje efektet pozitive nga normat e ulĂ«ta tĂ« interesit tĂ« BankĂ«s Qendrore Europiane, tĂ« cilat u pĂ«rgjysmuan nĂ« 2 pĂ«r qind gjatĂ« 12 muajve tĂ« fundit, dhe zgjerimin fiskal tĂ« ardhshĂ«m tĂ« GjermanisĂ«. Por ai gjithashtu paralajmĂ«roi se rimĂ«kĂ«mbja ka tĂ« ngjarĂ« tĂ« jetĂ« “shumĂ« modeste”.

Pas marrëveshjes tregtare SHBA-BE të rënë dakord në fund të korrikut, tregtarët kanë ulur pritshmëritë për ulje të mëtejshme të normave nga BQE këtë vit. Ata tani po vlerësojnë një probabilitet më pak se 50 përqind për një ulje tjetër prej një çerek pike deri në dhjetor.

Presidentja e BQE-sĂ«, Christine Lagarde, paralajmĂ«roi tĂ« mĂ«rkurĂ«n se nxitja nĂ« fillim tĂ« vitit nga kompanitĂ« qĂ« ndaluan eksportet pĂ«r t’iu paraprirĂ« tarifave tĂ« SHBA-sĂ« “tani po pĂ«rmbyset”. “NgadalĂ«simi i pritur i rritjes sĂ« EurozonĂ«s ishte tashmĂ« i dukshĂ«m nĂ« tremujorin e dytĂ« tĂ« kĂ«tij viti”, tha ajo.

Eksportet e mallrave të Gjermanisë ranë me 0.6% në tremujorin e dytë. Investimet në mallra kapitale ranë me 1.9%, pjesërisht të nxitura nga një rënie e ndjeshme e blerjeve të automjeteve të korporatave. Ndërtimi ra me 2.1%. Rënia u kompensua pjesërisht nga një rritje prej 0.8% e konsumit qeveritar dhe një rritje prej 0.1% e konsumit privat. / FT

The post Ekonomia e GjermanisĂ« bie pĂ«rsĂ«ri nĂ« ‘territor negativ’, rĂ«nia mĂ« e madhe nĂ« njĂ« vit appeared first on Revista Monitor.

Aplikimet për azil në Mbretërinë e Bashkuar rekord, por bien nga Shqipëria

✇Revista Monitor
By: Megi Dumi
21 August 2025 at 15:10

Mbretëria e Bashkuar regjistroi një rekord prej 111,084 aplikimesh për azil gjatë vitit të parë të qeverisë së kryeministrit Sir Keir Starmer, duke reflektuar një valë në rritje të mbërritjeve me varka të vogla përtej Kanalit La Manche. Shifra, e cila i përket periudhës deri në qershor 2025, është 14% më e lartë krahasuar me një vit më parë (97,107 aplikime) dhe pothuajse dyfishi i nivelit të vitit 2021.

Rritje e kërkesave, por edhe përshpejtim i procesimit

Megjithëse kërkesat për azil janë në nivele rekord, të dhënat e Home Office tregojnë se qeveria Laburiste ka arritur të redukojë stokun e pazgjidhur me një të katërtën, falë riorientimit të mbi 1,000 punonjësve civilë nga skema e dështuar për transferimin e emigrantëve në Ruandë drejt shqyrtimit të kërkesave. Kjo ka bërë që, për herë të parë në vite, ritmi i procesimit të tejkalojë rritjen e aplikimeve.

Debati mbi hotelet dhe reagimi i komuniteteve

Numri i azilkërkuesve të strehuar në hotele arriti në 32,059 në qershor 2025, një rritje me 8% nga një vit më parë, por në rënie nga kulmi prej mbi 56,000 në vitin 2023. Përdorimi i hoteleve si strehim mbetet një çështje e ndezur politike. Këtë javë, një këshill në Essex fitoi një vendim në Gjykatën e Lartë për të ndaluar përdorimin e një hoteli lokal për azilkërkues, duke nxitur këshille të tjera të shqyrtojnë veprime të ngjashme ligjore.

Organizata Refugee Council e vlerĂ«soi pĂ«rshpejtimin e vendimeve, por paralajmĂ«roi se “hotelet nuk janĂ« zgjidhja e duhur” dhe se prioritet duhet tĂ« mbetet “marrja e vendimeve tĂ« sakta qĂ« refugjatĂ«t tĂ« mund tĂ« fillojnĂ« ndĂ«rtimin e jetĂ«s sĂ« tyre nĂ« siguri”.

Shpenzimet publike dhe kriza e akomodimit

Të dhënat financiare tregojnë një ulje të kostos së azilit me 12% në vitin e fundit, duke rënë në 4.76 miliardë paund. Shpenzimet për akomodimin në hotele ishin 2.1 miliardë paund, ose rreth 5.8 milionë paund në ditë, në rënie me një të tretën krahasuar me vitin paraardhës. Megjithatë, kërkesa për strehim mbetet e lartë: mbi 106 mijë persona ndodheshin në akomodime të financuara nga shteti në qershor.

Rritje e kalimeve të parregullta dhe fëmijëve të pashoqëruar

Mbërritjet me gomone përbëjnë tashmë pjesën më të madhe të hyrjeve të parregullta në vend, me një rritje 38% krahasuar me vitin paraardhës. Ndër emigrantët ishin mbi 5,000 fëmijë, më shumë se gjysma e tyre të pashoqëruar. Organizatat humanitare paralajmërojnë se mungesa e rrugëve ligjore për bashkim familjar po i shtyn shumë prej tyre drejt trafikantëve dhe rrezikut të shfrytëzimit.

Deportime dhe largime vullnetare

Qeveria raportoi gjithashtu një rritje me 25% të deportimeve të detyruara, që arritën në 9,072 persona, shumica prej tyre rumunë dhe shqiptarë. Në të njëjtën periudhë, 26,761 persona u larguan vullnetarisht, kryesisht shtetas indianë, brazilianë dhe shqiptarë.

Shqiptarët në qendër të statistikave të azilit britanik

Fenomeni i azilkërkuesve shqiptarë në Mbretërinë e Bashkuar ka pësuar një transformim të ndjeshëm gjatë viteve të fundit. Nga një prani e lartë në mbërritjet e parregullta, shqiptarët sot përfaqësojnë një pjesë më të vogël të kërkesave për azil, por mbeten ende në qendër të vëmendjes përsa i përket kthimeve dhe marrëveshjeve bilaterale mes dy vendeve. Ky zhvillim pasqyron ndikimin e politikave të reja migratore dhe bashkëpunimit ndërmjet Londrës dhe Tiranës.

Në vitin që përfundoi në qershor 2025, shtetasit shqiptarë përfaqësonin vetëm 2% të totalit të kërkesave për azil. Kjo tregon një ulje të ndjeshme nga periudha e mbërritjeve me gomone në 2022, kur shqiptarët përbënin pjesë të madhe të azilkërkuesve.

Në vitin që përfundoi në qershor 2025, numri i rikthimeve të detyruara (enforced returns) për shtetas shqiptarë ra me 9% krahasuar me vitin paraardhës.

Gjithashtu, shqiptarët përbënin 32% të rikthimeve të lidhura me azilin (kombinimi i rikthimeve të detyruara dhe atyre vullnetare lidhur me azil), me 3,369 shqiptarë të rikthyer nga ky grup.

PĂ«rsa i pĂ«rket rikthimeve vullnetare (“voluntary returns”), shqiptarĂ«t (2,198 persona) pĂ«rbĂ«nin rreth 55% tĂ« largimeve vullnetare nga India, Brazili dhe ShqipĂ«ria sĂ« bashku. Kjo shifĂ«r reflekton njĂ« ulje prej 41% krahasuar me vitin e mĂ«parshĂ«m.

 

NdĂ«rsa kryeministri Starmer ka premtuar tĂ« “shkatĂ«rrojĂ« bandat” qĂ« organizojnĂ« kalimet e rrezikshme nĂ«pĂ«r Kanalin La Manche, shifrat tregojnĂ« njĂ« sfidĂ« tĂ« dyfishtĂ«: menaxhimin e kĂ«rkesave rekord dhe gjetjen e zgjidhjeve tĂ« qĂ«ndrueshme pĂ«r strehimin e azilkĂ«rkuesve.

Opozita konservatore dhe partia Reform akuzojnë qeverinë se numri i personave në hotele është rritur që prej ardhjes së Laburistëve në pushtet, ndërsa qeveria thekson se përshpejtimi i procesimit ka shmangur një krizë edhe më të thellë në akomodim.

Mbretëria e Bashkuar përballet me një sistem azili më të shpejtë, por gjithsesi të mbingarkuar. Rritja e flukseve, debati mbi hotelet dhe tensionet mes qeverisë qendrore dhe autoriteteve lokale tregojnë se kriza mbetet larg zgjidhjes. / FT, BBC, The Guardian

The post Aplikimet për azil në Mbretërinë e Bashkuar rekord, por bien nga Shqipëria appeared first on Revista Monitor.

Rritja e papritur e aktivitetit ekonomik forcon pritshmëritë për norma të pandryshuara nga BQE

✇Revista Monitor
By: Megi Dumi
21 August 2025 at 15:00

Leximi i PMI u rrit në gusht për të tetin muaj radhazi, ndërsa pasiguria tregtare po shuhet

Aktiviteti ekonomik në Eurozonë u rrit në gusht, në një zhvillim të papritur që mbështet një konsensus në rritje se Banka Qendrore Europiane do të përmbahet nga uljet e mëtejshme të normave të interesit pas verës.

Indeksi i Menaxherëve të Blerjeve të Eurozonës HCOB (PMI), një matës i ndjekur nga afër i ndjenjës së biznesit, u rrit me 0.2 pikë në 51.1 pikë këtë muaj, shumë mbi nivelin vendimtar prej 50 që ndan tkurrjen nga zgjerimi.

Analistët e anketuar nga Reuters kishin pritur një rënie të lehtë në 50.7 pikë në të dhënat e para që nga marrëveshja tregtare e korrikut SHBA-BE, që vendosi tarifa amerikane 15 për qind për shumicën e importeve nga blloku. Rritja ishte më e forta që nga maji i vitit të kaluar dhe fitimi i tetë mujor radhazi.

Sondazhi tregoi presione mĂ« tĂ« larta inflacioniste nĂ« EurozonĂ«, ndĂ«rsa çmimet u rritĂ«n mĂ« shpejt se nĂ« muajin e kaluar, veçanĂ«risht nĂ« sektorin e shĂ«rbimeve. Leximi mĂ« i mirĂ« se sa pritej pĂ«rforcoi pritshmĂ«ritĂ« e investitorĂ«ve se BQE do t’i lĂ«rĂ« normat e interesit tĂ« pandryshuara nĂ« takimin e ardhshĂ«m nĂ« shtator.

Çmimet e derivateve tregojnĂ« se tregtarĂ«t shohin vetĂ«m njĂ« probabilitet 5% pĂ«r njĂ« ulje tjetĂ«r dhe njĂ« mundĂ«si 40% pĂ«r çdo ulje tĂ« mĂ«tejshme kĂ«tĂ« vit, sipas tĂ« dhĂ«nave tĂ« LSEG.
“Ekonomia e EurozonĂ«s u tregua e qĂ«ndrueshme nĂ« fillim tĂ« kĂ«tij viti pĂ«rballĂ« njĂ« mjedisi sfidues global”, tha presidentja e BQE-sĂ«, Christine Lagarde, por paralajmĂ«roi se rritja nĂ« bllok pritet tĂ« ngadalĂ«sohet nĂ« muajt e ardhshĂ«m.

BQE i mbajti normat e interesit të pandryshuara në takimin e korrikut pas një serie uljesh që filluan një vit më parë, duke përgjysmuar kostot e huamarrjes nga 4% në 2%.

“Me sa duket, efekti pozitiv i politikĂ«s monetare mĂ« tĂ« lirshme tejkalon efektin negativ tĂ« tarifave amerikane”, shkroi Vincent Stamer, ekonomist i lartĂ« i Commerzbank, nĂ« njĂ« shĂ«nim pĂ«r klientĂ«t. / FT

The post Rritja e papritur e aktivitetit ekonomik forcon pritshmëritë për norma të pandryshuara nga BQE appeared first on Revista Monitor.

Strategji vendimmarrjeje nga një kampione bote në poker

✇Revista Monitor
By: Megi Dumi
21 August 2025 at 12:01

Annie Duke, kampione bote në poker dhe shkencëtare kognitive, e përmbledh suksesin në jetë në dy faktorë: fatin dhe cilësinë e vendimeve.

Fatin nuk e kontrollojmë, por mund të përmirësojmë mënyrën si vendosim, dhe sa vendime më të mira të marrim, aq më të mëdha janë gjasat për rezultate pozitive.

Shumë njerëz mbeten të bllokuar nga frika e gabimit, ndjenja e dështimit ose nevoja për qëndrueshmëri. Kjo i mban në situata që nuk i bëjnë të lumtur, thjesht për të shmangur dhimbjen e pranimit të një zgjedhjeje të gabuar.

Duke sugjeron njĂ« teknikĂ« kyçe: “udhĂ«timi mendor nĂ« kohĂ«â€, tĂ« imagjinosh veten nĂ« tĂ« ardhmen dhe tĂ« mendosh si do tĂ« ndihesh pas njĂ« viti nĂ« secilin skenar. Kjo distancĂ« psikologjike ndihmon tĂ« shohĂ«sh mĂ« qartĂ« dhe tĂ« marrĂ«sh vendime qĂ« favorizojnĂ« “veten e ardhshme”.

NjĂ« shembull: njĂ« mjeke, e pakĂ«naqur prej pesĂ« vitesh, kishte 0% gjasa tĂ« ishte e lumtur nĂ« punĂ«n aktuale pas njĂ« viti, por 50% nĂ« njĂ« tĂ« re. Ky krahasim e bĂ«ri tĂ« largohej menjĂ«herĂ«. Duke nĂ«nvizon se distanca mund tĂ« krijohet edhe duke pyetur “ÇfarĂ« do t’i kĂ«shilloja dikujt tjetĂ«r nĂ« kĂ«tĂ« situatĂ«?” ose duke kĂ«rkuar mendimin e njĂ« mentori.

Ajo kritikon faktin që vendimmarrja nuk mësohet në shkolla, ndonëse është thelbësore për jetën. Ndërsa lëndë si trigonometria janë të nevojshme për disa profesione, nxënësit rrallë mësojnë koncepte si të menduarit me probabilitet, ndjenja e kontrollit mbi vendimet, apo njohja e prirjeve mendore që na çojn në marrjene  vendimeve te gabuara.

Këto mund të përshtaten sipas moshës, nga lojërat me letra për fëmijët e vegjël, te parashikimi dhe analiza e informacionit për gjimnazistët.

Për ta përhapur këtë kulturë, Duke dhe bashkëshorti i saj kanë krijuar një organizatë që synon integrimin e edukimit për vendimmarrje në shkollat amerikane. Nga një punonjës, kompania sot numëron gati 40, ka departamente edukimi, kërkimi dhe politikash publike, si dhe 12 milionë dollarë në grante për të zhvilluar kurrikula dhe bazë shkencore për këtë lloj edukimi.

Synimi: t’i mĂ«sohet çdo fĂ«mije se si tĂ« marrĂ« vendime mĂ« tĂ« mira, veçanĂ«risht nĂ« njĂ« epokĂ« ku inteligjenca artificiale po ndryshon ekosistemin e informacionit.

Mesazhi i saj është i thjeshtë por i fuqishëm: sa më të mirë të bëhemi në marrjen e vendimeve në kushte pasiguriw, aq më të suksesshëm dhe të lumtur do të jemi, dhe ndoshta do të fitojmë më shpesh edhe në poker. / Psychology Today, Shqip.al

The post Strategji vendimmarrjeje nga një kampione bote në poker appeared first on Revista Monitor.

InvestitorĂ«t paralajmĂ«rojnĂ« pĂ«r njĂ« ‘epokĂ« tĂ« re dominimi fiskal’ nĂ« tregjet globale

✇Revista Monitor
By: Megi Dumi
20 August 2025 at 15:00

Kombinimi i vlerave rekord të borxhit qeveritar dhe kostove në rritje të huamarrjes ushtron presion mbi bankat qendrore

InvestitorĂ«t kanĂ« paralajmĂ«ruar se ekonomitĂ« e mĂ«dha po hyjnĂ« nĂ« njĂ« periudhĂ« tĂ« re tĂ« “dominimit fiskal”, nĂ« tĂ« cilĂ«n bankat qendrore po pĂ«rballen me njĂ« presion gjithnjĂ« nĂ« rritje pĂ«r tĂ« mbajtur normat e interesit tĂ« ulĂ«ta nĂ« mĂ«nyrĂ« artificiale, nĂ« mĂ«nyrĂ« qĂ« tĂ« zbusin kostot e larta tĂ« interesave tĂ« borxhit qeveritar.

Rasti më i dukshëm është SHBA, ku Presidenti Donald Trump ka nxitur Rezervën Federale që të ulë normat e interesit për të kursyer miliarda dollarë në pagesa të interesit të borxhit.
Por ngarkesa të mëdha borxhi qeveritar dhe rritja e kostove të huamarrjes në vende si Mbretëria e Bashkuar dhe Japonia, po ushtrojnë gjithashtu presion mbi bankat qendrore që të lehtësojnë politikën monetare, sipas ekonomistëve dhe investitorëve, përmes mënyrave të tjera si ngadalësimi i planeve për të reduktuar madhësinë e bilanceve të tyre.

Kombinimi i borxhit qeveritar dhe rritjes sĂ« kostove “po krijon nxitje tĂ« mĂ«dha politike pĂ«r qeveritĂ« nĂ« mbarĂ« botĂ«n qĂ« tĂ« ushtrojnĂ« presion mbi bankat qendrore qĂ« tĂ« ulin normat e interesit”, tha Kenneth Rogoff, profesor nĂ« Harvard dhe ish-drejtues ekonomik i FMN-sĂ«.

Ndërsa SHBA spikat me përplasjen e hapur mes administratës dhe Rezervës Federale, rritja globale e kostove të huamarrjes afatgjatë e nxitur nga shpenzimet qeveritare ka vënë edhe banka të tjera qendrore nën presion nga tregjet për të përshtatur politikat e tyre, në mënyrë që të frenojnë rritjen e normave të interesit të bonove.

“Ne kemi hyrĂ« nĂ« njĂ« epokĂ« tĂ« re tĂ« dominimit fiskal,” shtoi Rogoff.

Në SHBA, analistët thonë se mospërputhja aktuale midis normave afatshkurtra, të cilat formësohen kryesisht nga politika e bankës qendrore, dhe kostove më të larta të huamarrjes afatgjatë të diktuara nga tregu pasqyron shqetësimet se politika monetare do të mbahet më e lirshme sesa nevijitet, për të frenuar çmimet e konsumit.

Diferenca midis bonove të thesarit dyvjeçare dhe atyre 30-vjeçare është aktualisht ndër më të mëdhatë që nga fillimi i vitit 2022, meqë normat afatshkurtra po bien për shkak të pritshmërive për ulje të normave.

Në Mbretërinë e Bashkuar, kostot e huamarrjes afatgjatë janë veçanërisht të larta, me yield-in e bonove 30-vjeçare (gilts) në nivelin 5.6 për qind, afër nivelit më të lartë në më shumë se një çerek shekulli, krahasuar me rreth 4.9 për qind për bonot 30-vjeçare të Thesarit të SHBA.

Analistët e Capital Economics theksuan pasojat pas publikimit të të dhënave të fundit për inflacionin në SHBA, pas të cilave Trump rinovoi sulmin e tij ndaj kreut të Fed, Jay Powell. Ndërsa yield-et e bonove dyvjeçare ranë me 0.02 pikë përqindjeje atë ditë, për shkak të pritshmërive për ulje të normave, yield-et 30-vjeçare u rritën me 0.04 pikë përqindjeje.

EmĂ«rimi i pĂ«rkohshĂ«m nĂ« bordin drejtues tĂ« Fed-it i Stephen Miran, njĂ« figurĂ« e afĂ«rt me ShtĂ«pinĂ« e BardhĂ« qĂ« pritet tĂ« mbĂ«shtesĂ« uljen e normave, tregon se “rreziku i dominimit fiskal nĂ« SHBA po rritet”, tha Trevor Greetham, drejtues i investimeve nĂ« Royal London Asset Management.

Shumë vende të tjera ndajnë dinamika të ngjashme borxhi me SHBA-në, edhe nëse retorika jashtë SHBA është më pak e ndezur.
OECD thotë se pret që huamarrja sovrane mes vendeve me të ardhura të larta të arrijë një rekord prej 17 trilionë dollarësh këtë vit, krahasuar me 16 trilionë në vitin 2024 dhe 14 trilionë në vitin 2023.

Bankat qendrore të tregjeve të zhvilluara janë ende në procesin e normalizimit të politikave monetare dhe bilanceve të tyre, pas viteve të lehtësimit sasior, blerjeve masive të bonove për të ndihmuar ekonomitë pas krizës financiare dhe pandemisë së Covid-it.

Por përpjekjet për të tkurrur bilancet përmes shitjes së atyre bonove mund të rrisin gjithashtu yield-et dhe të shtojnë kostot e shërbimit të borxhit për qeveritë.

InvestitorĂ«t po e ndjekin nga afĂ«r BankĂ«n e AnglisĂ« pĂ«r tĂ« parĂ« nĂ«se do tĂ« zbusĂ« ndjeshĂ«m programin e saj tĂ« shitjes sĂ« bonove, tĂ« ashtuquajturĂ«n “tkurrje sasiore” (quantitative tightening), nĂ« njĂ« vendim tĂ« parashikuar muajin e ardhshĂ«m.

Por edhe në Gjermani, vend i njohur për buxhetet e balancuara, kostot e huamarrjes e obligacioneve 30-vjeçare janë rritur në mbi 3 për qind, niveli më i lartë që nga viti 2011, kryesisht për shkak të planeve të qeverisë së re për të rritur borxhin për të rinovuar infrastrukturën dhe për të shtuar shpenzimet për mbrojtjen.

Disa ekonomistë shprehin shqetësimin se këto trende do të nxisin qeveritë të kalojnë nga borxhi afatgjatë në atë afatshkurtër, duke i bërë vendet më të ekspozuara ndaj luhatjeve të normave të interesit.

Vendet me nivelin mĂ« tĂ« lartĂ« tĂ« borxhit si pĂ«rqindje e PBB-sĂ« mund tĂ« jenĂ« mĂ« tĂ« rrezikuarat. Investitori i njohur makroekonomik Ray Dalio ka paralajmĂ«ruar pĂ«r njĂ« “spirale vdekjeje tĂ« borxhit” nĂ« njĂ« skenar ekstrem ku qeveritĂ« detyrohen tĂ« marrin mĂ« shumĂ« borxhe pĂ«r tĂ« pĂ«rballuar rritjen e kostove tĂ« interesit.

NĂ«se yield-et e obligacioneve “rriten shumĂ«, bankat qendrore do tĂ« duhet tĂ« ndĂ«rhyjnĂ« sĂ«rish, tĂ« printojnĂ« para dhe tĂ« blejnĂ« bonot pĂ«r t’u pĂ«rpjekur tĂ« ulin normat, gjĂ« qĂ« do tĂ« ulĂ« vlerĂ«n e parasĂ«â€, tha ai nĂ« njĂ« intervistĂ«.

Dalio shtoi se shqetĂ«sime tĂ« tilla mund tĂ« ulin vlerĂ«n e “monedhave kryesore rezervĂ«â€, si dollari dhe euro, ndaj arit, i cili ka arritur njĂ« rekord tĂ« ri kĂ«tĂ« vit. / FT

The post InvestitorĂ«t paralajmĂ«rojnĂ« pĂ«r njĂ« ‘epokĂ« tĂ« re dominimi fiskal’ nĂ« tregjet globale appeared first on Revista Monitor.

Inflacioni në Eurozonë mbetet i pandryshuar në 2 %, ndërsa çmimet e energjisë vazhdojnë të bien

✇Revista Monitor
By: Megi Dumi
20 August 2025 at 14:06

Inflacioni vjetor në Eurozonë ishte 2.0% për muajin korrik 2025, duke qëndruar i pandryshuar nga muaji qershor për të dytin muaj radhazi në përputhje me objektivin e Bankës Qendrore Europiane.

Sipas të dhënave përfundimtare të publikuara nga Eurostat, indeksi i çmimeve të konsumit mbeti i qëndrueshëm në baza mujore, pa asnjë ndryshim nga qershori, kur u regjistrua një rritje 0.3%.

Krahasuar me një vit më parë, inflacioni në Eurozonë ka rënë ndjeshëm nga niveli 2.6% që ishte në korrik 2024. Në të njëjtën periudhë, inflacioni në Bashkimin Europian u rrit lehtë në 2.4%, nga 2.3% në qershor, por gjithsesi mbeti nën nivelin 2.8% të një viti më parë.

Brenda Eurozonës, kontributin më të madh në normën vjetore të inflacionit e dhanë shërbimet, me +1.46 pikë përqindjeje, të ndjekura nga ushqimet, alkooli dhe duhani (+0.63 pp), mallrat industriale jo-energjetike (+0.18 pp), ndërsa energjia pati një ndikim negativ -0.23 pp.

Ndër vendet anëtare të BE-së, normat më të ulëta të inflacionit u regjistruan në Qipro (0.1%), Francë (0.9%) dhe Irlandë (1.6%), ndërsa më të lartat u shënuan në Rumani (6.6%), Estoni (5.6%) dhe Sllovaki (4.6%).

Krahasuar me muajin paraardhës, inflacioni vjetor ra në tetë vende anëtare, mbeti i qëndrueshëm në gjashtë dhe u rrit në trembëdhjetë të tjera.

Çmimet e ushqimeve, alkoolit dhe duhanit u rritĂ«n me 3.3% krahasuar me korrikun e kaluar, njĂ« pĂ«rshpejtim krahasuar me rritjen 3.1% tĂ« regjistruar nĂ« qershor. Inflacioni nĂ« sektorin e shĂ«rbimeve u ngadalĂ«sua lehtĂ« nĂ« 3.2%, nga 3.3%, ndĂ«rsa çmimet e mallrave industriale jo-energjetike u rritĂ«n me 0.8%, krahasuar me 0.5% muajin paraardhĂ«s.

Çmimet e energjisĂ«, ndĂ«rkohĂ«, vijuan tĂ« jenĂ« nĂ« rĂ«nie, por me njĂ« ritĂ«m mĂ« tĂ« ngadaltĂ«, me njĂ« deflacion -2.4% nga -2.6% nĂ« qershor.

Norma bazë e inflacionit, që përjashton energjinë, ushqimet, alkoolin dhe duhanin, mbeti e pandryshuar në 2.3% për të tretin muaj radhazi, niveli më i ulët që prej janarit 2021.

Në një zhvillim paralel, Mbretëria e Bashkuar përjetoi një rritje të papritur të inflacionit, duke e çuar normën vjetore në 3.8% për korrikun 2025, nga 3.6% në qershor.

Rritja u nxit nga çmimet më të larta të ushqimeve dhe shpenzimet për udhëtime, duke rritur shqetësimet se Banka e Anglisë mund të shtyjë uljen e mëtejshme të normave të interesit. Inflacioni në Britani ka qëndruar mbi objektivin 2% të bankës qendrore për të dhjetin muaj me radhë.

Të dhënat e fundit sinjalizojnë një stabilizim të inflacionit në Eurozonë dhe një qëndrueshmëri të përkohshme të çmimeve, ndërkohë që presioni mbi politikat monetare në vende të ndryshme të Europës mbetet i lartë. / Eurostat, The Guardian

The post Inflacioni në Eurozonë mbetet i pandryshuar në 2 %, ndërsa çmimet e energjisë vazhdojnë të bien appeared first on Revista Monitor.

Karnavali i Notting Hill 2025, festivali më i madh në Europë

✇Revista Monitor
By: Megi Dumi
20 August 2025 at 12:02

Ngjyrat, tingujt e daulleve dhe aroma e ushqimit të shijshëm do të pushtojnë sërish rrugët e Londrës këtë gusht. Karnavali i Notting Hill rikthehet për të festuar kulturën dhe komunitetin e Karaibeve.

Çdo fundjavĂ« tĂ« “August Bank Holiday”, mbi dy milionĂ« njerĂ«z mblidhen nĂ« perĂ«ndim tĂ« LondrĂ«s pĂ«r paradĂ«n e madhe me kostume, muzikĂ« dhe gatime tradicionale.

Nga rrënjët te festa moderne
Karnavali lindi nĂ« vitin 1966 nga komunitetet e Karaibeve nĂ« LondĂ«r, duke u frymĂ«zuar nga njĂ« event i vitit 1959 i organizuar nga aktivistja Claudia Jones pĂ«r tĂ« zbutur tensionet etnike pas vrasjes sĂ« Kelso Cochrane, njĂ« marangoz nga Antigua, i cilii u vra nĂ« Notting Hill mĂ« 1959. QĂ« atĂ«herĂ«, Ă«shtĂ« kthyer nĂ« festivalin mĂ« tĂ« madh rrugor nĂ« EuropĂ« dhe “Mardi Gras”-in britanik.

Programi i këtij viti
Festimet nisin tĂ« shtunĂ«n, mĂ« 23 gusht, me garĂ«n Panorama Steelpan nĂ« Emslie Horniman’s Pleasance Park, ku kĂ«tĂ« vit debuton edhe Junior Panorama.

TĂ« dielĂ«n zhvillohet J’Ouvert nĂ« mĂ«ngjes, ceremonia e hapjes, paradat dhe aktivitetet pĂ«r familjet, me njĂ« heshtje 72-sekondĂ«she nĂ« orĂ«n 15:00 nĂ« kujtim tĂ« viktimave tĂ« Grenfell.

Të hënën, më 25 gusht, është finalja e madhe, parada nis në 10:30 dhe muzika vazhdon deri në orën 19:00.

Festivali shtrihet nĂ« lagjet Notting Hill, Ladbroke Grove, Westbourne Grove, Westbourne Park dhe Kensal Road. E diela Ă«shtĂ« mĂ« e qetĂ« dhe familjare, ndĂ«rsa e hĂ«na ofron atmosferĂ«n mĂ« tĂ« zjarrtĂ« me turma tĂ« dendura. NĂ« mbrĂ«mje, dhjetĂ«ra “after party” zhvillohen nĂ« tĂ« gjithĂ« qytetin.

Në 2025 për herë të parë zhvillohet Junior Panorama, ndërsa marka Hennessy do të prezantojë një platformë të re në paradë. Junior Panorama është një garë muzikore për të rinj, ku grupet e reja të interpretuesve të steelpan (daulleve prej çeliku) konkurrojnë duke luajtur muzikë nga Karaibet.

Qëllimi është të promovojë talentin e brezit të ri dhe të ruajë traditën muzikore të Karaibeve. Kjo është hera e parë që Junior Panorama përfshihet në programin zyrtar të karnavalit./ LP, Shqip.al

The post Karnavali i Notting Hill 2025, festivali më i madh në Europë appeared first on Revista Monitor.

Si e uli Helsinki numrin e humbjeve të jetës nga aksidentet rrugore në zero

✇Revista Monitor
By: Megi Dumi
19 August 2025 at 18:38

Kryeqyteti finlandez, Helsinki, arriti të kalojë një vit të tërë pa asnjë viktimë në aksidentet rrugore. Ky sukses lidhet ngushtë me planifikimin urban të bazuar në të dhëna dhe politika të zgjuara të sigurisë rrugore.

Zero. Ky është numri i njerëzve që kanë humbur jetën në aksidente rrugore në Helsinki, Finlandë, gjatë 12 muajve të fundit. Edhe pse edhe qytete të tjera e kanë arritur këtë, si Oslo në vitin 2019, Helsinki është një nga qytetet më të mëdha që e ka realizuar.

Që nga korriku 2024 nuk është shënuar asnjë viktimë. Me rreth 690,000 banorë, Helsinki ka një nivel të vdekshmërisë shumë më të ulët se shumica e kryeqyteteve europiane, si në shifra absolute ashtu edhe për frymë.

Në vitin 2024, deri në fillim të korrikut, kishte vetëm katër viktima, që i korrespondojnë 0,59 për 100,000 banorë. Për krahasim, Berlini regjistroi 1,45 për 100,000, Londra 110, ndërsa Oslo, me pak më shumë banorë se Helsinki, 0,56.

Roli i kufizimit të shpejtësisë

Një nga masat kryesore ishte ulja e kufijve të shpejtësisë në 30 km/h në më shumë se gjysmën e rrugëve të qytetit. Po kështu, pranë shkollave kufiri u ul në 30 km/h për të mbrojtur fëmijët.

“VetĂ«m ulja e shpejtĂ«sisĂ« nuk mjafton, por Ă«shtĂ« njĂ« hap thelbĂ«sor,” thekson Roni Utriainen, inxhinier trafiku dhe planifikues rrugĂ«sh nĂ« BashkinĂ« e Helsinkit.

Objektivi “Zero Viktima” deri nĂ« 2050

Kjo arritje Ă«shtĂ« pjesĂ« e programit europian “Vision Zero”, qĂ« synon eliminimin e humbjeve tĂ« jetĂ«s nĂ« rrugĂ« deri nĂ« vitin 2050.

Helsinki ka nisur Programin e Zhvillimit të Sigurisë Rrugore, me synim identifikimin e akseve më të rëndësishme për fëmijët, këmbësorët dhe çiklistët dhe rindërtimin e infrastrukturës për ta bërë më të sigurt. Ky program përfshin shtimin e korsive të biçikletave, përmirësimin e ndriçimit publik, përditësimin e udhëzimeve dhe bashkëpunimin me qytete e institucione të tjera. Një prioritet tjetër është nxitja e përdorimit të transportit publik për të ulur numrin e makinave në rrugë.

Të dhënat si bazë për planifikim

Autoritetet kanë mbledhur të dhëna mbi aksidentet, shpejtësitë e qarkullimit dhe opinionet e qytetarëve për të identifikuar pikat e rrezikshme. Kjo ndihmon në planifikimin e kalimeve për këmbësorë, korsive të biçikletave dhe linjave të transportit publik.

“Siguria rrugore Ă«shtĂ« komplekse, sepse ndikohet nga shumĂ« faktorĂ«,” shpjegon Hagen SchĂŒller, planifikues trafiku nĂ« Berlin. “MegjithatĂ«, heqja e njĂ« faktori rreziku krijon njĂ« lloj ‘amortizatori’ dhe parandalon aksidentin.”

Rëndësia e kontrollit dhe zbatimit

Në Helsinki, koordinimi midis bashkisë dhe policisë ka qenë vendimtar për zbatimin e kufijve të shpejtësisë. Policia kryen kontrollet, ndërsa bashkia ndërton pikat fikse të kontrollit. Aktualisht ka 60 pika të tilla me kamera shpejtësie, kryesisht në rrugë me kufi mbi 40 km/h.

“Kemi parĂ« qĂ« kĂ«to pika kanĂ« ulur ndjeshĂ«m rastet e tejkalimit tĂ« shpejtĂ«sisĂ«,” thotĂ« Utriainen.

Inovacioni dhe e ardhmja

EkspertĂ«t si SchĂŒller besojnĂ« se e ardhmja e menaxhimit tĂ« trafikut do tĂ« bazohet te automatizimi dhe inteligjenca artificiale. Mjetet vetĂ«drejtuese do tĂ« komunikojnĂ« me qendrat e kontrollit, duke raportuar shpejtĂ«sinĂ« dhe vendndodhjen, ndĂ«rsa IA do tĂ« analizojĂ« pamjet nga kamerat pĂ«r tĂ« menaxhuar qarkullimin nĂ« kohĂ« reale.

Sipas tij, Helsinki po shĂ«rben si model pĂ«r qytetet e mesme, duke treguar se “Vision Zero” Ă«shtĂ« e arritshme.

Sfida kryesore për qytetet e tjera mbetet politika vendore: heqja e hapësirave të parkimit për korsitë e biçikletave, ulja e shpejtësisë dhe krijimi i zonave pa makina shpesh shkaktojnë kundërshtime. Por teknologjia dhe dijet tashmë ekzistojnë, mbetet vetëm zbatimi i tyre. / DW

The post Si e uli Helsinki numrin e humbjeve të jetës nga aksidentet rrugore në zero appeared first on Revista Monitor.

Taksat mbi pronën në BE: Cilat vende mbledhin më shumë dhe çfarë peshe kanë në totalin fiskal

✇Revista Monitor
By: Megi Dumi
19 August 2025 at 13:25

Spanja po shqyrton një taksë 100% mbi shtëpitë e blera nga blerës jashtë BE-së. Ndërsa qëllimi është të lehtësohet problemi i banesave në vend, taksa mbi pronën është një burim i madh të ardhurash në shumë vende europiane.

Sipas Komisionit Europian, taksa mbi pronĂ«n si pjesĂ« e PBB-sĂ« nĂ« BE varion nga 0.3% nĂ« Çeki dhe Estoni, deri nĂ« 3.7% nĂ« FrancĂ« nĂ« vitin 2023. Mesatarja e BE-sĂ« Ă«shtĂ« 1.9%.

Por sa shumĂ« taksa mbi pronĂ«n mbledhin qeveritĂ« nĂ« tĂ« gjithĂ« EuropĂ«n? ÇfarĂ« pjesĂ« e tĂ« ardhurave totale nga taksat vjen nga taksat mbi pronĂ«n? Dhe sa pĂ«rfaqĂ«son taksa mbi transferimin e pasurive tĂ« paluajtshme si pĂ«rqindje e PBB-sĂ«?

NĂ« Bashkimin Europian, taksa mbi pronĂ«n kontribuon me pjesĂ«n mĂ« tĂ« lartĂ« tĂ« PBB-sĂ« nĂ« FrancĂ« (3.7%) dhe mĂ« tĂ« ulĂ«tĂ«n nĂ« Çeki dhe Estoni (tĂ« dyja me 0.3%).

Kur përfshihen vendet e Shoqatës Europiane të Tregtisë së Lirë (EFTA), Mbretëria e Bashkuar dhe Turqia, duke përdorur disa të dhëna nga OECD, Mbretëria e Bashkuar renditet pak mbi Francën, megjithëse të dyja janë rreth 3.7%.

Belgjika është gjithashtu mbi 3%, në 3.2%. Spanja renditet e pesta me 2.5%, e ndjekur nga Greqia me 2.7%.

Vendet e tjera me një pjesë mbi 2% përfshijnë Islandën, Luksemburgun, Danimarkën, Zvicrën, Italinë dhe Portugalinë.

Taksa mbi pronĂ«n pĂ«rbĂ«n mĂ« pak se 1% tĂ« PBB-sĂ« nĂ« pothuajse gjysmĂ«n e 32 vendeve nĂ« listĂ«. Ajo Ă«shtĂ« veçanĂ«risht e ulĂ«t nĂ« Sllovaki, Lituani, Estoni dhe Çeki, tĂ« gjitha nĂ«n 0.5%.

Ndër pesë ekonomitë më të mëdha europiane, Gjermania ka një pjesë dukshëm më të ulët me 1% krahasuar me të tjerat. Italia renditet e katërta me 2.1%, ndërsa Franca dhe Mbretëria e Bashkuar kryesojnë listën.

Taksa mbi pronën në Europë (% e PBB-së, 2023)

Burimi: Euronews

 

Grafiku më sipër tregon se Europa Veriperëndimore mbledh një përqindje më të lartë të PBB-së përmes taksës mbi pronën, ndërsa Europa Lindore dhe vendet Baltike mbledhin një pjesë më të ulët. Në Europën Jugore, pamja është më e përzier, megjithatë shpesh në anën më të lartë.

ÇfarĂ« ndodh me tĂ« ardhurat nga taksat mbi pronĂ«n?

Mbretëria e Bashkuar mblodhi më shumë të ardhura nga taksa mbi pronën në vitin 2023 me 115 miliardë euro, e ndjekur nga Franca me 104.5 miliardë euro. Këto dy vende dominojnë të ardhurat nga taksat mbi pronën, ndërsa Italia në vendin e tretë mblodhi vetëm 45.3 miliardë euro.

Gjermania dhe Spanja përmbyllin pesëshen e parë, duke mbledhur përkatësisht 41.4 miliardë euro dhe 36.8 miliardë euro. Totali i BE-së arrin në 318.8 miliardë euro.

Belgjika (18.8 mld euro), Zvicra (17.9 mld euro), Holanda (14.4 mld euro) dhe Polonia (10.7 mld euro) gjithashtu mblodhën mbi 10 miliardë euro në të ardhura nga taksat mbi pronën në vitin 2023.

Në 10 vende të BE-së, të ardhurat nga taksat mbi pronën janë nën 1 miliard euro, me Estoninë me vlerën më të ulët me 110 milion euro.

Taksa mbi pronën si pjesë e totalit të taksave

Pjesa e taksave mbi pronĂ«n nĂ« pĂ«rbĂ«rjen e taksave totale ndryshon ndjeshĂ«m nĂ« EuropĂ«. NĂ« vitin 2023, nĂ« BE, ajo varion nga 0.8% nĂ« Estoni dhe Çeki deri nĂ« 8.4% nĂ« FrancĂ«, sipas Komisionit Europian. Mesatarja e BE-sĂ« ishte 4.7%.

Përveç Francës, shtatë vende të tjera të BE-së kishin një pjesë të taksave mbi pronën mbi 5%: Belgjika (7.4%), Greqia (7%), Spanja (6.7%), Portugalia (5.9%), Luksemburgu (5.7%), Italia (5.1%) dhe Danimarka (5.1%).

Në Gjermani, taksat mbi pronën përbëjnë vetëm 2.5% të totalit të taksave.

Taksat mbi transferimin e pasurive të paluajtshme

Taksat mbi transferimin e pronës, të shprehura si pjesë e PBB-së, tregojnë rëndësinë e shitjeve të pasurive të paluajtshme si një burim të ardhurash qeveritare në disa vende. Këto taksa zbatohen për transaksione financiare dhe kapitale, kryesisht duke përfshirë blerjen, shitjen dhe taksat e pullave fiskale.

Sipas OECD-së, kjo pjesë ishte 1% e PBB-së në Itali në vitin 2023, e ndjekur nga Belgjika, Portugalia dhe Spanja (të gjitha 0.8%).

Në Francë, taksat mbi transferimin e pronës përbënin 0.7% të PBB-së, krahasuar me 0.6% në Mbretërinë e Bashkuar dhe 0.3% në Gjermani.

Propozimi i Spanjës dhe debati europian

Propozimi i Spanjës për një taksë 100% mbi banesat e blera nga blerës jashtë BE-së po nxit debate në të gjithë Europën. Në maj 2025, gjatë seancave dëgjimore në Parlamentin Europian, José García Montalvo, profesor i Ekonomisë në Universitetin Pompeu Fabra në Barcelonë, tha se politikat e taksimit të banesave mund të mos jenë mënyra më efikase për të trajtuar disa probleme të tregut të banesave.

“Ndryshimet e vazhdueshme tĂ« politikave dhe mungesa e koordinimit mes politikĂ«s fiskale dhe masave mbi furnizimin e banesave dobĂ«sojnĂ« efektivitetin e politikave tatimore mbi banesat, duke çuar nĂ« rezultate tĂ« paparashikueshme tĂ« tregut dhe probleme tĂ« vazhdueshme tĂ« pĂ«rballueshmĂ«risĂ«,” tha ai.

Diana Hourani nga Njësia e Tatimeve Personale dhe mbi Pronën e OECD-së, theksoi se ka hapësirë të konsiderueshme për të rritur efikasitetin, barazinë dhe potencialin e të ardhurave nga shumë lloje të ndryshme të taksave mbi banesat në vendet e OECD-së.

“PĂ«rmirĂ«simi i kĂ«tyre taksave mund tĂ« lehtĂ«sojĂ«, nĂ« shumĂ« raste, edhe presionin nĂ« rritje mbi çmimet e banesave,” shtoi Hourani. / Euronews

The post Taksat mbi pronën në BE: Cilat vende mbledhin më shumë dhe çfarë peshe kanë në totalin fiskal appeared first on Revista Monitor.

Tokio shpallet qyteti mĂ« i mirĂ« nĂ« botĂ« pĂ«r njĂ« “workation”

✇Revista Monitor
By: Megi Dumi
19 August 2025 at 11:53

Qytetet u vlerësuan sipas 12 kritereve të ndryshme, përfshirë shpejtësinë e internetit, disponueshmërinë e hapësirave fleksibël për punë dhe afërsinë me natyrën

A e mbani mend jetën para punës hibride? Në fakt nuk ka kaluar shumë kohë, por shumë prej nesh janë mësuar aq shumë me mundësinë për të punuar në distancë, sa nuk e imagjinojmë më jetën ndryshe.

Dhe ajo qĂ« puna nĂ« distancĂ« ka mundĂ«suar, Ă«shtĂ« rritja e numrit tĂ« njerĂ«zve qĂ« nisen pĂ«r “workation”, pra pushime ku njĂ«kohĂ«sisht punon.

Por, nëse planifikoni të merrni pjesë në një telefonatë pune nga jashtë vendit, më mirë sigurohuni që keni internet të mirë dhe një vend të përshtatshëm për të qëndruar. Prandaj lind pyetja: cilat janë vendet më të mira në botë për të punuar gjatë pushimeve?

Barometri vjetor “puno nga kudo” (work from anywhere) i International Workplace Group, nĂ« edicionin e tij tĂ« tretĂ«, vlerĂ«son qytetet bazuar nĂ« 12 kritere tĂ« ndryshme (si shpejtĂ«sia e internetit, kostot e transportit, klima, disponueshmĂ«ria e hapĂ«sirave fleksibĂ«l pĂ«r punĂ« dhe qasja nĂ« natyrĂ«).

Në vendin e parë u rendit Tokio!

Me një rezultat 91 pikV nga maksimumi prej 120, kryeqyteti japonez u vlerësua për internetin e shpejtë, infrastrukturën e transportit të nivelit të lartë, sigurinë dhe një vizë të re për nomadët dixhitalë, e cila nisi zbatimin pranverën e vitit të kaluar.

Gjithashtu ndihmoi afërsia me malet dhe parqet kombëtare, horizonti i mrekullueshëm të Tokios dhe muzetë e ushqimi i shpejtë.

Rio de Janeiro, Brazil

Rio de Janeiro zuri vendin e dytë me 90 pikë (falë kostove të përballueshme të jetesës dhe shtrirjes së rrjetit 5G në të gjithë qytetin).

Ndërsa Budapesti u rendit aftër në vendin e tretë me 89,5 pikë (falë lidhjeve të forta të transportit dhe numrit të madh të hapësirave kulturore).

10 qytetet mĂ« tĂ« mira pĂ«r njĂ« “workation”:

  1. Tokio, Japoni
  2. Rio de Janeiro, Brazil
  3. Budapest, Hungari
  4. Seul, Kore e Jugut
  5. Barcelona, Spanjë
  6. Pekin, Kinë
  7. Lisbonë, Portugali
  8. Romë, Itali
  9. Paris, Francë
  10. Valletta, Maltë

/ Time Out, Shqip.al

The post Tokio shpallet qyteti mĂ« i mirĂ« nĂ« botĂ« pĂ«r njĂ« “workation” appeared first on Revista Monitor.

Për herë të parë Kina po shpenzon më shumë për fabrika EV jashtë vendit se sa brenda

✇Revista Monitor
By: Megi Dumi
18 August 2025 at 16:43

Kompanitë kineze të makinave elektrike po rrisin investimet në fabrika jashtë vendit, teksa shtojnë konkurrencën ndaj Teslës dhe prodhuesve të tjerë globalë.

Për herë të parë që prej vitit 2014, zinxhiri i furnizimit të makinave elektrike (EV) në Kinë vitin e kaluar investoi më shumë jashtë vendit sesa brenda tij, sipas një raporti të firmës amerikane të konsulencës Rhodium Group.

Pjesa mĂ« e madhe e investimeve tĂ« shpallura jashtĂ« vendit, ose 74%, ishte nĂ« fabrika baterish, thuhet nĂ« raport. Por u vu re se edhe investimet nĂ« uzina montimi jashtĂ« vendit po “rriten me shpejtĂ«si”.

Planet e shpenzimeve vijnĂ« nĂ« njĂ« kohĂ« kur prodhuesit kinezĂ« pĂ«rballen me konkurrencĂ« tĂ« ashpĂ«r nĂ« tregun e brendshĂ«m dhe me tarifa mĂ« tĂ« larta mbi eksportet. Rritja e fabrikave jashtĂ« vendit mund t’i ndihmojĂ« bizneset kineze tĂ« fitojnĂ« mbĂ«shtetje nga qeveritĂ« e huaja pĂ«r zgjerimin e tregut.

“Rritja e pengesave rregullatore nĂ« tregje pritĂ«se si BE-ja po vĂ«shtirĂ«son hyrjen dhe do tĂ« shtyjĂ« mĂ« shumĂ« kompani kineze tĂ« zhvendosin prodhimin,” thuhet nĂ« raportin e Rhodium.

Investimet e industrisë kineze të makinave elektrike në prodhimin vendas ranë ndjeshëm në 15 miliardë dollarë në vitin 2024, nga 41 miliardë dollarë në vitin 2023, pas një kulmi mbi 90 miliardë dollarë në vitin 2022, sipas të dhënave të Rhodium.

NdĂ«rsa investimet jashtĂ« vendit kanĂ« mbetur shumĂ« mĂ« tĂ« ulĂ«ta, ato “e kaluan ngushtĂ«sisht” nivelin e brendshĂ«m nĂ« vitin 2024 pĂ«r herĂ« tĂ« parĂ«, sipas raportit, pa dhĂ«nĂ« njĂ« shifĂ«r tĂ« saktĂ«.

Më shumë marrëveshje në horizont

Automobilizmi ishte sektori i dytë më aktiv për investimet kineze jashtë vendit në tremujorin e dytë të këtij viti, sipas një studimi tjetër të Rhodium të publikuar në fund të korrikut. Sektori i materialeve dhe metaleve renditej i pari.

“Ne regjistruam njĂ« aktivitet mĂ« tĂ« lartĂ« se zakonisht nga prodhuesit e pjesĂ«ve tĂ« makinave elektrike, me tetĂ« transaksione qĂ« kapĂ«rcyen 100 milionĂ« dollarĂ«,” thuhej nĂ« raportin e korrikut. “MĂ« i madhi ndĂ«r to u udhĂ«hoq nga GEM, prodhues kinez i materialeve pĂ«r bateri, i cili investoi 293 milionĂ« dollarĂ« pĂ«r zgjerimin e fabrikĂ«s sĂ« tij tĂ« parakursorĂ«ve ternarĂ« nĂ« Indonezi.”

Disa projekte fabrikash jashtë vendit të shpallura vitet e fundit kanë nisur tashmë prodhimin.

Great Wall Motor njoftoi fundjavën e kaluar se hapi fabrikën e parë në Brazil të premten. Kompania po shqyrton gjithashtu një fabrikë tjetër në rajon dhe pritet të marrë vendimin që në mesin e vitit të ardhshëm.

BYD gjithashtu filloi prodhimin në fabrikën e saj të parë në Brazil në korrik, pavarësisht një gjobe të marrë më herët gjatë vitit për praktikat e punës. Gjiganti kinez i makinave elektrike ka shitur më shumë se 545,000 makina jashtë vendit këtë vit deri në korrik, duke tejkaluar totalin prej mbi 417,000 makinash për të gjithë vitin 2024.

Më herët këtë verë, furnizuesi kinez i baterive Envision njoftoi në qershor se kishte nisur zyrtarisht prodhimin në fabrikën e tij të parë në Francë.

Megjithatë, këto investime jashtë vendit përfshijnë vetëm projektet e përfunduara. Vetëm 25% e të gjitha planeve të shpallura për prodhim jashtë vendit nga industria kineze e makinave elektrike janë realizuar, shumë më pak se norma 45% për ato brenda vendit, thekson Rhodium, duke shtuar se projektet jashtë vendit kanë dy herë më shumë gjasa të anulohen.

“Firmat kineze do tĂ« duhet tĂ« menaxhojnĂ« gjithashtu shqetĂ«simet nĂ« rritje tĂ« Pekinit pĂ«r rrjedhjen e teknologjisĂ«, humbjen e vendeve tĂ« punĂ«s dhe tkurrjen e industris, gjĂ« qĂ« mund tĂ« sjellĂ« kontrolle mĂ« tĂ« forta mbi investimet jashtĂ« vendit nĂ« sektorĂ«t strategjikĂ«,” thuhet nĂ« raport. / CNBC

The post Për herë të parë Kina po shpenzon më shumë për fabrika EV jashtë vendit se sa brenda appeared first on Revista Monitor.

❌
❌