❌

Normal view

There are new articles available, click to refresh the page.
Yesterday — 25 August 2025Main stream

Cipa dhe liria

✇Java News
By: Ben Andoni
25 August 2025 at 20:22

Nga Ben Andoni

Sikur dikush do arrinte ta prekte e ta hiqte cipĂ«n e shoqĂ«risĂ« sonĂ«, atĂ«herĂ« do tĂ« trandej i gjithĂ« vendi, bashkĂ« me erĂ«n e qelbur qĂ« do ç’aromizonte shumĂ« nga sajesat tona historike. Hipokrizia, kameleonizimi dhe mbi tĂ« gjitha dukja, si cilĂ«si, na ka mbajtur nĂ« njĂ« terr dhe po shkatĂ«rron sot shoqĂ«rinĂ« e njĂ« vendi qĂ« ka ekzistuar nĂ« disa sisteme ekonomiko-shoqĂ«rore dhe pĂ«rgjithnjĂ« i fundit, krahasuar me vendet e tjera tĂ« Ballkanit. Referimi evropian pĂ«r identitetin mbetet mĂ« shumĂ« gjeografik dhe tashmĂ« nĂ« kuadĂ«r tĂ« zgjerimit edhe BE-ist, pasi boll mirĂ« e dimĂ« se ku jemi me parametrat ekonomikĂ«, mĂ«nyrĂ«n sesi po e trajtojmĂ« dhe po e shfrytĂ«zojmĂ« vendin por mbi tĂ« gjitha rrugĂ«timin tonĂ« nĂ« integrimet kontinentale. Ka kaluar pa asnjĂ« kujdes dhe vĂ«mendje, lajmi i referuar nga FAO (Programi i Kombeve tĂ« Bashkuara pĂ«r Ushqimin), sipas tĂ« cilit nĂ« hartĂ«n globale mbi prevalencĂ«n e nĂ«n-ushqyerjes pĂ«r periudhĂ«n 2022–2024, ShqipĂ«ria ka nivelin mĂ« tĂ« lartĂ« tĂ« nĂ«n-ushqyerjes nĂ« EvropĂ« duke u klasifikuar vetĂ«m me UkrainĂ«n njĂ« vend qĂ« pĂ«rpĂ«litet prej vitesh nĂ« luftĂ«. NĂ« fakt, pĂ«r ata qĂ« jetojnĂ« ShqipĂ«rinĂ«, situata s’ështĂ« e habitshme. Referuar Eurostat-it dhe INSTAT-it, shqiptarĂ«t shpenzojnĂ« mbi 40% tĂ« tĂ« ardhurave mujore vetĂ«m pĂ«r ushqime, pĂ«rqindja mĂ« e lartĂ« nĂ« tĂ« gjithĂ« kontinentin. PĂ«r krahasim, nĂ« vendet e Bashkimit Europian, kjo pĂ«rqindje Ă«shtĂ« rreth 13% dhe nĂ« rajon luhatet mes 25-35% (Monitor, 2025). A jehojnĂ« vallĂ« kĂ«to parametra?! Dhe, pse e kemi tĂ« pamundur tĂ« ndjekim qoftĂ« edhe politikat e fqinjĂ«ve pĂ«r ta pĂ«rmirĂ«suar jetĂ«n tonĂ«?! Jemi futur nĂ« njĂ« guaskĂ«, ku nuk dalim dot, ndĂ«rsa shoqĂ«ria jonĂ«, mbarsur me problematika, pĂ«r fatin e keq nuk nxit dot debate publike tĂ« instancave apo strukturave tĂ« interesit, sesi shqiptari i shekullit XXI tĂ« mund tĂ« jetojĂ« tĂ« paktĂ«n si fqinjĂ«t e tij. NjĂ« cipĂ« e trashĂ« po na rritet ngado: nĂ« sy, mĂ«ndje dhe na “pengon” realisht tĂ« shikojmĂ« atĂ« qĂ« po ndodh me ne. PĂ«r ideologĂ«t e shekullit tĂ« shkuar, kohĂ« e mbushur me totalitarizĂ«m, ka pasur njĂ« ide dhe kjo lidhej me perceptimin e lirisĂ«. Sa mĂ« pak tĂ« lirĂ« tĂ« jemi, aq mĂ« pak kemi mundĂ«si t’i parashtrojmĂ« si duhet problematikat tona. Sot, ne, nuk kemi mĂ« mundĂ«si ta dĂ«shmojmĂ« lirinĂ« sepse liria ka nevojĂ« pĂ«r dĂ«shmi. Ne jetojmĂ« thjesht pĂ«r dukjen dhe statistikat boshe. Liria, nĂ« vetvete, kishte pĂ«r rrjedhojĂ« nevojĂ« pĂ«r njĂ« vend,  nĂ« tĂ« cilin njerĂ«zit mund tĂ« bĂ«heshin bashkĂ«-nĂ« agora, apo nĂ« treg, Polisi, apo hapĂ«sira publike, parashtronte nĂ« mesin e shekullit tĂ« shkuar Hannah Arendt.

Sistemi politik me veshje demokratike i kohĂ«s sonĂ« e ka goditur mbi tĂ« gjitha hapĂ«sirĂ«n politike, e cila tek ne nuk referohet me dy partitĂ« kryesore nĂ« vend, por thjesht me pronĂ«sitĂ« reale mbi to: Partia e RamĂ«s dhe Partia e BerishĂ«s. Po tĂ« mos jetĂ« Rama, do thoshte nĂ« njĂ« aktivitet partiak ministri aktual nĂ« detyrĂ« i DrejtĂ«sisĂ«, Manja, ne nuk do pĂ«rballeshim dot me bazĂ«n. Ai i merr votat. Ashtu si tek PD-ja, ka gjithnjĂ« e mĂ« shumĂ« zĂ«ra qĂ« pĂ«rsĂ«risin tĂ« njĂ«jtĂ«n gjĂ«. “Pa BerishĂ«n, ne shkĂ«rmoqemi!”. Paçka se PD-ja sot Ă«shtĂ« njĂ« masĂ« politike qĂ« nuk pĂ«rfaqĂ«son asgjĂ« nga e Djathta e vendit dhe Ă«shtĂ« mĂ« e shkĂ«rmoqur se kurrĂ«. Kurse, PS-ja ka kohĂ« qĂ« s’ështĂ« mĂ« parti e MajtĂ«.

Bash kjo mungesĂ« lirie na ka bĂ«rĂ« tĂ« mos shohim as problematikat mĂ« tĂ« mĂ«dha nĂ« vend dhe pabarazinĂ« e madhe shoqĂ«rore, e cila me kohĂ« po merr forma tĂ« konsoliduara. JanĂ« pak duar qĂ« gjenerojnĂ« gjithçka dhe ku shkon ndarja e pasurisĂ« kombĂ«tare, politikat e ligjeve bĂ«hen vetĂ«m pĂ«r ta, ashtu si nga ana tjetĂ«r, shikon se njerĂ«zit e PS dhe PD-sĂ« janĂ« mĂ« shumĂ« tĂ« lidhur sesa ndarja artificiale qĂ« kinse bĂ«jnĂ« nĂ« panelet nĂ« Tv. Edhe kjo fazĂ« e zhvillimit shqiptar po shkon ashtu si nĂ« diktaturĂ« dhe nĂ« monarki: nĂ« mungesĂ« lirie dhe nĂ« kuptimin shumĂ« tĂ« ngushtĂ« tĂ« saj. Ashtu si po forcohet njĂ« cipĂ« qĂ« e ka veshur tĂ« gjithĂ« realitetin tonĂ« dhe ne e kemi tĂ« pamundur t’i shikojmĂ« kufizimet tona. NĂ« kuptimin e grekĂ«ve tĂ« vjetĂ«r edhe njerĂ«zit qĂ« na drejtojnĂ« sot s’janĂ« tĂ« lirĂ«, paçka pushtetit tĂ« frikshĂ«m qĂ« posedojnĂ«, sepse tĂ« jesh i lirĂ« duhet tĂ« jesh i lirĂ« mes tĂ« barabartĂ«ve. Herodoti e thoshte mĂ« “vrazhdĂ«â€: Liria Ă«shtĂ« e barabartĂ« me josundimin. Sa mĂ« shumĂ« tĂ« dukesh se ke pushtet dhe nĂ« fakt pushtetarĂ«t e sotĂ«m si Rama e kanĂ« tĂ« pamatĂ« dhe ndaj po e mbajnĂ« kĂ«tĂ« cipĂ« tĂ« frikshme qĂ« na ka bllokuar dhe nuk na lĂ« tĂ« zhvillohemi, aq mĂ« shumĂ« pa liri jemi. Dhe, sĂ«rish pĂ«r lirinĂ«: Liria konsiderohet jo thjesht se je i shpenguar por se ajo duhet tĂ« shfaqet nĂ« çdo lloj veprimtarie tĂ« njeriut dhe, kjo e fundit, sipas filozofĂ«ve tĂ« vjetĂ«r, duhet tĂ« ishte reale, ku njerĂ«zit, t’i perceptonin, pastaj t’i gjykonin dhe nĂ« fund t’i mbanin mĂ«nd aktet e tyre, gjithnjĂ« jo nĂ« dĂ«m tĂ« tĂ« tjerĂ«ve. Kjo Ă«shtĂ« gati e pamundur sot nĂ« kĂ«tĂ« diktat tĂ« njĂ« pushtet tĂ«  centralizuar tĂ« autoritetit dhe mungesĂ«s sĂ« pĂ«rgjegjĂ«sisĂ« dhe dekadence sfilitĂ«se morale. Ndaj nuk  duhet tĂ« çuditemi qĂ« pĂ«r shkak tĂ« mungesĂ«s sĂ« lirisĂ« nuk ballafaqohemi me tĂ« vĂ«rteta. Dhe, ato janĂ« nga mendimi deri nĂ« ushqimin, bazĂ«n e ekzistencĂ«s atĂ« qĂ« po prek shqiptarin e thjeshtĂ«. Dhe, kur kthehesh nĂ« realitet, kujtohesh se: ShqipĂ«ria mban njĂ« ndĂ«r normat mĂ« tĂ« larta tĂ« TVSH-sĂ« pĂ«r ushqimet nĂ« EuropĂ«, me 20%, ndĂ«rkohĂ« qĂ« vendet e rajonit dhe BE aplikojnĂ« norma tĂ« reduktuara (nga 5% nĂ« MaqedoninĂ« e Veriut deri nĂ« 0% nĂ« IrlandĂ«). Kjo barrĂ« tatimore, e kombinuar me shumĂ« faktorĂ« i ka bĂ«rĂ« tĂ« rriten shumĂ« artificialisht çmimet pĂ«r konsumatorin. Anipse, propaganda flet vetĂ«m pĂ«r suksese dhe rritje turistĂ«sh, por aspak tĂ« vĂ«rtetĂ«n qĂ« tashmĂ« mezi nuk po shpĂ«rthen poshtĂ« cipĂ«s, ku liria kĂ«rkon t’i vihet fre dukjes: “Cipa e prezantuar nga njĂ« jetĂ« gĂ«njeshtrash pĂ«rbĂ«het nga materiale tĂ« çuditshme. PĂ«r aq kohĂ« sa cipa mbyll hermetikisht tĂ« gjithĂ« shoqĂ«rinĂ«, duket sikur Ă«shtĂ« e fortĂ« si gur. Por, nĂ« çastin qĂ« dikush e gris nĂ« njĂ« vend tĂ« vetĂ«m, kur njĂ« person bĂ«rtet: ‘Mbreti Ă«shtĂ« lakuriq!’-kur njĂ« person i vetĂ«m shkel rregullat e lojĂ«s, duke e ekspozuar atĂ« si lojĂ«, – çdo gjĂ« papritur shfaqet nĂ« njĂ« dritĂ« tjetĂ«r dhe e gjithĂ« cipa duket se Ă«shtĂ« e hollĂ«, diçka qĂ« mund tĂ« bĂ«het copash apo tĂ« shpĂ«rbĂ«het dhe nuk ka asgjĂ« qĂ« tĂ« mund ta shpĂ«tojĂ«â€, citojmĂ« Harendt tek “Mbi Revolucionin”, pĂ«rkthyer tashmĂ« dhe nĂ« shqip. (Homo Albanicus)

The post Cipa dhe liria first appeared on JavaNews.al.

Before yesterdayMain stream

PD nuk fal, po shqiptarët falin

✇Java News
By: Ben Andoni
21 August 2025 at 19:51

Nga Ben Andoni

TĂ« gjithĂ« e dinĂ«, e thonĂ« dhe e kuptojnĂ« nĂ« partinĂ« e BerishĂ«s se kjo PD e ka tĂ« pamundur tĂ« vijĂ« nĂ« pushtet. ËshtĂ« kaq e vĂ«rtetĂ« kjo, saqĂ« mjafton njĂ« provokim nĂ« rrjetet sociale, si ai i ish-deputetit Murrizi dhe pastaj t’i hidhen tĂ« gjithĂ« nĂ« kurriz. KĂ«lliçi pati pasoja edhe mĂ« tĂ« mĂ«dha. Ose mĂ« keq akoma tĂ« ta mbyllin gojĂ«n. Bardhi dhe Gjekmarkaj janĂ« shembulli mĂ« i mirĂ« i paradokseve tĂ« PD-sĂ«. KurrĂ« nuk Ă«shtĂ« parĂ« kjo pamundĂ«si qĂ« e shoqĂ«ron nĂ« çdo hap PD-nĂ«. Tre muaj pas 11 Majit nuk ka asnjĂ« reflektim pĂ«r analizĂ«, por nga njĂ« status i ish-deputetit Spaho e kupton mĂ« sĂ« miri arsyen. Me atĂ« nivel qĂ« prezantohet nĂ« bazĂ« dhe nĂ« struktura PD-ja e ka tĂ« pamundur qĂ« tĂ« pĂ«rcjellĂ« shqetĂ«sime institucionale dhe tĂ« bĂ«jĂ« strukturime pĂ«r fitore. DobĂ«sia e saj Ă«shtĂ« kaq e madhe sa e shikon nĂ« aneminĂ« e shprehjes, nĂ« paqartĂ«sinĂ« e tĂ« ardhmes dhe mbi tĂ« gjitha nĂ« tĂ« tashmen konfuze. NĂ« tĂ« vĂ«rtetĂ«, Ă«shtĂ« folur dhe flitet nga PD-ja pĂ«r shtatorin e aksionit politik, Ă«shtĂ« folur pĂ«r analizĂ«n e zgjedhjeve, Ă«shtĂ« folur pĂ«r qasje tjetĂ«r nĂ« parlament, ku do tĂ« shkohet vetĂ«m pĂ«r Ligjet e Integrimit Evropian dhe pĂ«r fare pak gjera reale tĂ« ndryshimit, pĂ«rveç daljeve vetanake tĂ« kryetarit Berisha qĂ« akuzon pĂ«r çdo ditĂ« me zĂ«, video zgjedhjet dhe gjithçka. NdĂ«rkohĂ« shqiptarĂ«t presin pĂ«r çdo ditĂ« sesi do tĂ« pĂ«rballin oreksin e njerĂ«zve tĂ« RamĂ«s qĂ« tashmĂ« po gĂ«lltitin çdo gjĂ«; administratĂ«n e paaftĂ« dhe tĂ« mbushur me pispilluqĂ« mĂ«ndjemĂ«dhenj; presin tĂ« shikojnĂ« se çfarĂ« do bĂ«het me çmimet e frikshme dhe me standardin e papĂ«rballueshĂ«m tĂ« jetĂ«s deri pĂ«r KlasĂ«n e Mesme; pĂ«r vizionin e ShqipĂ«risĂ« sĂ« ardhshme, ku tĂ« mos flitet si zakonisht vetĂ«m pĂ«r numrat e turistĂ«ve; pĂ«r kthimin te bujqĂ«sia dhe prodhimin vendas; pĂ«r pĂ«rmirĂ«simin e shkollĂ«s dhe mbi tĂ« gjitha informalitetin qĂ« e ka kapur pĂ«r fyti vendin. Ka pak lajme tĂ« mira pĂ«r vendin veç propagandĂ«s. PĂ«r kĂ«to te PD-ja ka vetĂ«m akuza nga pak individĂ«t qĂ« i kanĂ« mbetur dhe shumĂ« pak vizion. DobĂ«sia e saj Ă«shtĂ« dobĂ«sia e vendit qĂ« nuk reagon dot dhe qĂ« nuk di madje se çfarĂ« do bĂ«het. Kriza e madhe tashmĂ« Ă«shtĂ« morale dhe kĂ«tĂ« nuk e kuptojnĂ« dot pushtetarĂ«t, tĂ« cilĂ«t media dhe burime tĂ« ndryshme i shohin shumĂ« tĂ« lidhur edhe me opozitĂ«n!!! Por ndĂ«rsa dobĂ«sia e PD-sĂ« Ă«shtĂ« atribut i njerĂ«zve tĂ« dobĂ«t qĂ« e pĂ«rbĂ«jnĂ« atĂ«, dobĂ«sia e shqiptarĂ«ve di tĂ« falĂ«, nĂ«se do i kthesh te normaliteti dhe tek besimi, sepse nĂ« thelb janĂ« popull vital. Edhe Rilindja KombĂ«tare nĂ« shekullin XIX fliste pĂ«r kĂ«tĂ« normalitet nĂ« kushtet kur ShqipĂ«ria s’ishte shtet, por e ndarĂ« nĂ« katĂ«r vilajete prej kĂ«tij besimi qĂ« kishin te shqiptarĂ«t.  Po Gandi kishte edhe njĂ« teori mĂ« shumĂ« inkurajuese: “I dobĂ«ti nuk mund tĂ« falĂ« kurrĂ«. Falja Ă«shtĂ« atribut i tĂ« fortit”. PD-ja asnjĂ«herĂ« nuk do kĂ«rkojĂ« falje pĂ«r atĂ« qĂ« ka bĂ«rĂ« dhe po bĂ«n me paaftĂ«sinĂ« e saj, po shqiptarĂ«t po, sepse e duan ndryshimin qĂ« meritojnĂ«.  (Javanews)

The post PD nuk fal, po shqiptarët falin first appeared on JavaNews.al.

Pushteti i RamĂ«s po e bĂ«n ‘qesharak’ demokracinĂ«

✇Java News
By: Ben Andoni
18 August 2025 at 17:44

Nga Ben Andoni

PĂ«r ditĂ« e mĂ« shumĂ« dhe, madje edhe nĂ« paqĂ«sinĂ« e kĂ«tyre ditĂ«ve tĂ« pushimit po ndjejmĂ« fuqinĂ« e pushtetit me tendenca autokratike tĂ« kryeministrit Rama nĂ« vend. Arroganca e skajshme, pĂ«rballja e njerĂ«zve tĂ« tij me pushtetin dhe tĂ« mirat, siguria “skajore” zgjedhore, vetĂ«besimi e tij se do tĂ« largohet “kur tĂ« dojĂ« ai”, apo shprehje tĂ« tilla “se nuk keni parĂ« gjĂ« akoma” dhe shumĂ« elementĂ« qĂ« pĂ«rcillen dhe kultivohen prej servilizmit tĂ« njerĂ«zve pĂ«rreth, e bĂ«jnĂ« pushtetin e tij qĂ« dukshĂ«m tĂ« manifestojĂ« tendenca autokratikĂ«. Mania e madhe e ndĂ«rtimeve tĂ« kullave ngado dhe ideja e gjigandomanisĂ« pĂ«r ta pĂ«rjetĂ«suar vizualisht qeverisjen dhe pĂ«r ta thelluar diferencĂ«n e tij nĂ« drejtim me opozitĂ«n Ă«shtĂ« njĂ« aspekt tjetĂ«r i asaj qĂ« po e shqetĂ«son publikun shqiptar.

Autokratët e sotëm në Ballkan dhe në Evropën e Lindjes, ku Rama po kalon në rreshtin e parë, po e përballin kundërshtimin gjithnjë e më të mekët të qytetarëve të tyre (shqiptarët, po ashtu). Shqiptarët duke e parë apatinë e opozitës së sotme përballë pushtetit dhe lajmet gjithnjë e më të shpeshta të lidhjeve të tyre klienteliste me pushtetin Rama; duke parë mundësitë e reduktuara ekonomike, ku fuqia mbetet në pak duar, që kanë lidhje me pushtetin, ndërsa biznesi po vuan, teksa bujqësia po përballet me shqetësime gati ekzistence; në aspektin social, ku vendi ka ndarje shumë të mëdha dhe shtuar edhe me probleme me arsimin dhe shoqërinë, po i bën shqiptarët të ikin pa kthim. Tani edhe fasha moshore të klasës së mesme. Sipas Institutit të Statistikave të Shqipërisë, INSTAT, mes viteve 2012 dhe 2022, Shqipëria ka humbur mbi 220.000 qytetarë përmes emigrimit. Kurse në një sondazh, të realizuar online, përmes platformës ECR (Engaged Citizens Reporting- Angazhimi i qytetarëve në raportim) me një kampion rastësor, ku u anketuan 857 persona (82%) jetonin në Shqipëri dhe 187 (ose 17.9%) jetonin jashtë vendit u tregua për një emigracion potencial të lartë në mesin e të shkolluarve. Mbi 94% e pjesëmarrësve (984 persona kishin arsimin e lartë, nga të cilët 478 me gradë PHD dhe 57 në proces doktorantë) donin të iknin. (Monitor, 2024).

Dhe, sot nĂ« ShqipĂ«ri ne po e shohim paq ekuilibrin ndĂ«rmjet masave gati drakoniane tĂ« RamĂ«s pĂ«r informalitetin (qĂ« pĂ«r hir tĂ« vĂ«rtetĂ«s vlerĂ«sohen nga njerĂ«zit, por Rama harron se ato nĂ« masĂ« janĂ« bĂ«rĂ« nĂ«n pushtetin e tij) dhe propagandĂ«s pĂ«r tĂ« pĂ«rqeshur dhe hedhur poshtĂ« gjithçka kundĂ«r tij brenda kuadrit tĂ« etjes pĂ«r pushtet. Sot, z.Rama nuk jep llogari para parlamentit qĂ« e frekuenton nĂ« mĂ«nyrĂ« shumĂ« tĂ« rezervuar, ndĂ«rsa ish-kryetarja Spiropali (me gjasĂ« mund tĂ« rizgjidhet) e ngre nĂ« apoteozĂ« (krahasimet e saj me SkĂ«nderbeun dhe tĂ« tjera janĂ« pjesĂ« e groteskut kombĂ«tar tani); presidenca, ku ShkĂ«lqesia e tij Begaj pothuaj nuk i ndihet autoriteti mĂ« i lartĂ« sublim pĂ«rballĂ« tij qoftĂ« dhe nĂ« momente kur kĂ«rkohen; pĂ«r tĂ« pĂ«rfunduar me PartinĂ« Socialiste, ku tashmĂ« duhet thĂ«nĂ« thjesht: “Na ishte njĂ«herĂ«â€. DorĂ«heqjet e administratĂ«s qĂ« u dhanĂ« kolektivisht e shfaqĂ«n hapur kĂ«tĂ« logjikĂ« detashmenti sovjetik.

NdĂ«rkohĂ«, qytetari shikon emrat e atyre qĂ« pĂ«rfitojnĂ« dhe mĂ«nyrĂ«n sesi shfrytĂ«zohen burimet ekonomike, ku pĂ«r fat tĂ« keq shikohet se veç pak emrave janĂ« edhe njerĂ«z tĂ« lidhur me opozitĂ«n qĂ« janĂ« kapur nĂ« çarkun e interesave. Nuk Ă«shtĂ« e largĂ«t dita kur do akuzojnĂ« njĂ«ri-tjetrin pĂ«r afera, siç po ndodh tashmĂ« me çështjen “Bankers”. Akoma mĂ« shqetĂ«sues Ă«shtĂ« fakti sesi Rama e trajton pĂ«rballjen me ekonominĂ« e vendit. Duhet tĂ« kesh akses nĂ« grupimet afĂ«r tij qĂ« tĂ« kesh pĂ«rfitime, ashtu si shikon kohĂ« mĂ« vonĂ« qĂ« miqtĂ« e tij shndĂ«rrohen nĂ« pĂ«rfitues. NdĂ«rtimet dhe emrat e arkitektĂ«ve qĂ« kanĂ« punuar nĂ« kĂ«tĂ« monstruozitet nĂ« kryeqytetin tonĂ« ta japin mĂ« saktĂ« kĂ«tĂ« paraqitje.

Institucionet e ndryshme janĂ« krejt nĂ« dorĂ«n e RamĂ«s dhe kĂ«tĂ« e shikon se nuk ke drejtues dhe individĂ« qĂ« tĂ« kundĂ«rshtojnĂ« ose thjesht t’i argumentojnĂ« pĂ«r punĂ«n e tyre. JavĂ«t e fundit e treguan hapur memecĂ«rinĂ« e tyre, kur u kĂ«rkoi dorĂ«heqjet. Dhe, zĂ«vendĂ«simet nĂ« institucione dhe shkarkimet u bĂ«nĂ« nĂ« bllok dhe pa edhe rezistencĂ«n mĂ« tĂ« vogĂ«l.

Sikur të mos mjaftojë kjo, shikon institucionet e sigurisë që janë të pagoja për këtë korrupsion, këtë pushtet pa limite të Ramës, apo qoftë edhe mënyrës sesi veprojnë njerëzit afër tij. Shpërdorimi me fondet e IPARD-it janë ndër të shumtët indikatorë. Përballë tashmë ka një shoqëri civile që duhet reformuar, por që vuan sëmundjen e vjetër të politikës që ka të njëjtat emra dhe përfitues të frikshëm parash që nuk janë efikasë për shumë nga problemet e vendit, përveç interesave të tyre të gjenerojnë fonde për jetët e pasura që bëjnë një pjesë e tyre.

Nuk Ă«shtĂ« se Rama e ka gjetur kaq tĂ« papĂ«rpunuar truallin. PĂ«rmes njerĂ«zve tĂ« tij, nuk mund tĂ« thuhet elita politike (pĂ«r fat tĂ« keq nuk u krijuan asnjĂ«herĂ« tek ne) qĂ« shfrytĂ«zuan institucione dhe shumĂ« mediume tĂ« ndikimit shoqĂ«ror, u risajuan norma tĂ« cilat i pĂ«rshfaqin hapur pĂ«rjashtimin e tjetrit, antagonizmat dhe pĂ«rjashtimin. Paçka shumĂ« gjĂ«rave qĂ« nĂ«n syrin e publikut e lidhin PartinĂ« e RamĂ«s dhe PartinĂ« e BerishĂ«s (PS dhe PD, mirĂ«filli janĂ« nĂ« histori), kryesore Ă«shtĂ« se ne jemi tĂ« ndarĂ« “Ne” dhe “Ata”. Mu si nĂ« kohĂ«n e fill pas LuftĂ«s sĂ« DytĂ« BotĂ«rore qĂ« prodhoi aq shumĂ« gjak, por mbi tĂ« gjitha nĂ« thjeshtĂ«simin e sotĂ«m tĂ« sfidave komplekse shoqĂ«rore. NdĂ«rsa Berisha e nisi, sot Rama e ka institucionalizuar kuptimin e diversitetit dhe pĂ«rçarjen e madhe shoqĂ«rore, por mbi tĂ« gjitha Ă«shtĂ« shkatĂ«rruar besimi se mund tĂ« bĂ«jmĂ« njĂ« shtet efikas qĂ« t’u shĂ«rbejĂ« tĂ« gjithĂ«ve dhe ku do tĂ« jetosh.

MegjithatĂ« kohĂ«t tona janĂ« tĂ« mbushura me paradokse: Dhe, njĂ« drejtues me tendenca autokrate si Rama e di mirĂ« se mbĂ«shtetja e huaj (dhe kjo ndaj tij ka qenĂ« e pamatĂ«) mund tĂ« pjellĂ« pushtet. Samitet nĂ« TiranĂ« i ka kthyer nĂ« tribuna, ku ka marrĂ« aprovimin e liderĂ«ve kryesorĂ« tĂ« EvropĂ«s (paçka se kancelari gjerman Friedrich Merz bĂ«ri njĂ« gjest shumĂ« domethĂ«nĂ«s nĂ« takimin protokollar para Muzeut KombĂ«tar, kur ia bĂ«ri me shenjĂ«: Ke fituar katĂ«r herĂ«? Çudi! Ngritje supesh). Dhe, pĂ«r çudi Evropa e bashkuar ka kohĂ« qĂ« nuk sheh, por integrimi Ă«shtĂ« ai imazh qĂ« Rama diti ta luajĂ« aq mirĂ« si moto nĂ« zgjedhjet e vitit 2025.

Sot me RamĂ«n nuk ka mĂ« kontroll dhe balancĂ« tĂ« institucioneve, ka pĂ«rçarje deri nĂ« vuajtje tĂ« opozitĂ«s dhe njĂ« media apatike, e cila mezi po merr frymĂ« nĂ« kĂ«tĂ« pushtet me tendenca mirĂ«filli autokrati. Por pushteti i autokratit ngrihet mbi fantazira dhe larg realiteteve, kurse i demokratit mbi realitetin. Ndaj pĂ«rballja e demokratĂ«ve Ă«shtĂ« sfiduese, kurse drejtues si Rama dinĂ« tĂ« manipulojnĂ« me ndjenjĂ«n pĂ«r t’i hequr nga ky realitet dhe pĂ«r t’i çuar nĂ« fantazi. Ndaj autokracia e tij po e bĂ«n ‘qesharake’ dhe pa jetĂ« demokracinĂ« tonĂ«. Pakkush ka fuqi t’i thotĂ« tĂ« vĂ«rtetĂ«n: Ku po e çon vendin?! Kurse CzesƂaw MiƂosz, nobelisti polak do t’ia thoshte edhe mĂ« thjeshtĂ« pĂ«rmes vargjeve: “NĂ« njĂ« dhomĂ« ku njerĂ«zit ruajnĂ« unanimisht komplotin e heshtjes, njĂ« fjalĂ« e sĂ« vĂ«rtetĂ«s tingĂ«llon si njĂ« e shtĂ«nĂ« pistolete”. (Homo Albanicus)

 

The post Pushteti i RamĂ«s po e bĂ«n ‘qesharak’ demokracinĂ« first appeared on JavaNews.al.

Mbase e meritojmë shkatërrimin!

✇Java News
By: Ben Andoni
15 August 2025 at 18:42

Nga Ben Andoni

Shqipëria ishte një nga vendet më të angazhuara për nënshkrimin e Traktatit të Mjedisit në 2015. Asokohe, plot 197 vende e vunë firmën mbi marrëveshjen e Parisit të 2015-ës, dokument i cili vuri si objektiv parandalimin e rritjes së temperaturave mesatare të globit 2 gradë celcius mbi mesataren e periudhës para-industrializimit. SHBA-të u integruan menjëherë dhe fill në presidencën e parë të Trump dhe, u tërhoqën nga Marrëveshja që hyri në fuqi më 4 nëntor 2020, ndërkohë që presidenti Biden e ktheu vendin në marrëveshje më 19 shkurt 2021. Së fundi, Shtetet e Bashkuara e njoftuan zyrtarisht Sekretarin e Përgjithshëm për tërheqjen e saj nga Marrëveshja e Parisit për Klimën, akt që hyn në fuqi më 27 janar 2026.

Edhe ky dokument Ă«shtĂ« njĂ« nga ato qĂ« ShqipĂ«ria i ka firmosur gati symbyllazi, por pa marrĂ« parasysh se duhej tĂ« merrte masa serioze. NĂ« dy dekadat e fundit, komuniteti i mbrojtjes sĂ« mjedisit ka apeluar vazhdimisht, duke nisur nga fakte tĂ« thjeshta dhe shqetĂ«suese dhe duek i amplifikuar por zotĂ«rinjtĂ« e mjedisit tallen. Tallen dhe tallen pafund. Qysh mĂ« shumĂ« se njĂ« dekadĂ« mĂ« parĂ« u paralajmĂ«rua pĂ«r kushtet pse deti po merrte aq tokĂ«; pse zjarret po bĂ«heshin njĂ« ngjarje e zakonshme dhe sesi duhet tĂ« alarmoheshim pĂ«r shkretimin e hapĂ«sirave pyjore; pĂ«r tharrjen e burimeve ujore; pse duhet t’i ruanim zonat e mbrojtura; deri te fakte qĂ« lidheshin me faunĂ«n dhe florĂ«n, ku shumĂ« insekte vizitonin vendet veriore tek ne, ndĂ«rsa mĂ« pĂ«rpara as nuk mund tĂ« kalonin; apo ku nĂ« qytete Betoni Ă«shtĂ« njĂ« pushtues i frikshĂ«m dhe ku ndĂ«rkohĂ«, “qytetet shqiptare – me TiranĂ«n nĂ« krye – janĂ« shndĂ«rruar nĂ« ishuj termikĂ«, ku diferenca e temperaturave mes lagjeve shkon deri nĂ« 6°C, pĂ«r shkak tĂ« dendĂ«sisĂ« sĂ« ndĂ«rtimeve dhe mungesĂ«s sĂ« hapĂ«sirave tĂ« gjelbra, po sipas njĂ« raporti tĂ« BankĂ«s BotĂ«rore” (Monitor, 2025). Nuk po flasim pĂ«r minimizimin e hapĂ«sirave tĂ« gjelbra dhe shuarjen e parqeve apo planeve hapĂ«sinore. Korrupsioni nĂ« planifikimin urban fillon me krijimin ose ndryshimet e planeve hapĂ«sinore. KĂ«to i kemi para syve. Shikoni çfarĂ« i Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« Parkut tĂ« Liqenit Artificial dhe ku do tĂ« shkojĂ« makutĂ«ria
 Dhe, ndaj ShqipĂ«rinĂ« e kemi tĂ« mbjellĂ« me kulla e kulla qĂ« nuk mbarojnĂ« pĂ«rballĂ« njĂ« popullsie qĂ« po tkurret dhe po na çon gati nĂ« popullsinĂ« e ShqipĂ«risĂ« sĂ« pas LuftĂ«s sĂ« DytĂ« BotĂ«rore.

Me tĂ« gjitha kĂ«to, problemi njĂ« dhe i vetĂ«m Ă«shtĂ« sesi jemi tĂ« mĂ«suar me shkatĂ«rrimin dhe tashmĂ« qĂ« po na digjet diçka, vazhdojmĂ« tĂ« pĂ«rsĂ«risim tĂ« njĂ«jtat gabime pĂ«r çdo vit. Ku mungojnĂ« reflektimet pĂ«r infrastrukturĂ«n, ku piromanĂ«t argĂ«tohen me kafshĂ«rinĂ« e tyre, kurse bashkitĂ« vegjetojnĂ« pa kuptim.  NdĂ«rkohĂ« “Monitor” rreshton dhe njĂ« sĂ«rĂ« faktorĂ«sh qĂ« duhen pasur parasysh: nga Bankat (rreziqet klimatike pĂ«r kreditĂ«), bujqĂ«sinĂ« (periudhat e ndryshme tĂ« kultivimeve dhe pjekjeve, industrisĂ« dhe mbi tĂ« gjitha turizmit. ShqipĂ«ria nuk duhet tĂ« jetĂ« kaq familjare me shkatĂ«rrimin, por duhet tĂ« mendojĂ« mbijetesĂ«n pĂ«rballĂ« natyrĂ«s. Po ku ta dish, mbase e meritojmĂ« shkatĂ«rrimin.

P.S. NĂ« kronika u regjistrua se pĂ«r 4 piromanĂ«t e Beratit u la vetĂ«m “detyrim paraqitje”?!

(Javanews)

 

The post Mbase e meritojmë shkatërrimin! first appeared on JavaNews.al.

Ra ky siklet dhe u kujtuam për njëri-tjetrin

✇Java News
By: Ben Andoni
14 August 2025 at 14:26

Nga Ben Andoni

Ajo qĂ« po ndodh me kolegĂ«t e kompanisĂ« “Focus” group Ă«shtĂ« jo thjesht e trishtĂ« por edhe e paimagjinueshme. PĂ«r fat kanĂ« nisur pakĂ«z lajmet e mira dhe nĂ« ditĂ«t nĂ« vazhdim, personalisht pres qĂ« kolegĂ«t tĂ« kenĂ« njĂ« mjedis tĂ« ri, ku tĂ« punojnĂ« dhe tĂ« pĂ«rballin detyrimet e tyre. Jam solidar me shqetĂ«simin e tyre tĂ« punĂ«s dhe me vuajtjet qĂ« po kalojnĂ« por mbi tĂ« gjitha me tĂ« ardhmen e tyre tĂ« paqartĂ«.

KanĂ« mjaftuar kĂ«to ditĂ« pĂ«r tĂ« mĂ«suar çdo gjĂ« pĂ«r pĂ«rballjen e shtetit me KompaninĂ« “Focus”, pĂ«r pasuri tĂ« qenĂ« e tĂ« paqena, pĂ«r shqetĂ«simet e gazetarĂ«ve, pĂ«r mllefin e shumĂ« njerĂ«zve dhe pĂ«r aksionin e marrjes tĂ« gjithĂ« infrastrukturĂ«s, por shumĂ« pak pĂ«r mbijetesĂ«n e pĂ«rditshme tĂ« shumĂ« prej gazetarĂ«ve dhe njerĂ«zve, tĂ« cilĂ«t shĂ«rbejnĂ« nĂ« kĂ«tĂ« kompani. NesĂ«r do ta ketĂ« radhĂ«n dikush tjetĂ«r dhe sĂ«rish do mĂ«sojmĂ« me problematikat e pronĂ«s, pĂ«rballjet e gjyqeve dhe pamundĂ«sinĂ« e njerĂ«zve tĂ« medias tĂ« mbrojnĂ« veten e tyre. Komuniteti ynĂ« nuk ka mĂ« asnjĂ« fuqi tĂ« mbrojĂ« veten e vet, kurse pĂ«r fatin e keq, organizmat tona tĂ« shoqatave janĂ« tĂ« papĂ«rfillshme para autoritetit shtetĂ«ror dhe atij tĂ« pronarĂ«ve. KĂ«saj i shtohet mungesa e njĂ« grupi sindikal qĂ« tĂ« ndikonte pĂ«r çdo gjĂ«, por mbi tĂ« gjitha zĂ«ri i saj tĂ« ishte zĂ«ri i arsyes. NdĂ«rsa neve na kĂ«rkohet ta informojmĂ« publikun dhe tĂ« jemi tĂ« paanshĂ«m, ne nuk na dĂ«gjon njeri pĂ«r shqetĂ«simet mĂ« bazike. Shteti i pĂ«rkulur nga aksionet e lodhshme kundĂ«r informalitetit nĂ« pikun e sezonit turistik, nĂ« kulmin e flakĂ«ve qĂ« po e shkretojnĂ« vendin nuk ka kohĂ« tĂ« dĂ«gjojĂ« zĂ«rin e medias.

Gjithsesi, gjykata e dha njĂ« vendim pĂ«r infrastrukturĂ«n e medias sĂ« Focus, tashmĂ« Ă«shtĂ« radha e fuqive tĂ« tjera ta bĂ«jnĂ« efektive kĂ«tĂ« media. Nuk dua tĂ« futem nĂ« pĂ«rballjet e problemeve tĂ« gazetarĂ«ve tĂ« kĂ«saj kompanie sepse janĂ« bajagi tĂ« mĂ«dha, por besoj se ky devocion i tyre duhet mbĂ«shtetur. Fillimisht nga familja qĂ« e ka nĂ« pronĂ«si kĂ«tĂ« media. Jam solidar dhe uroj qĂ« nĂ« eter tĂ« jetĂ« njĂ« orĂ« e mĂ« parĂ« efikas News 24 dhe radioja e saj; nĂ« tezga tĂ« lexohet “Panorama” dhe Panorama Sport; kurse Ballkanweb tĂ« tregojĂ« aktualitetin me tĂ« gjithĂ« ngjyrimet e duhura. KurajĂ« kolegĂ« edhe pse pĂ«r fat tĂ« keq: “Ra ky siklet dhe u kujtuam pĂ«r njĂ«ri-tjetrin”. Ne e kemi harruar njĂ«ri-tjetrin pĂ«r t’u marrĂ« me “shqetĂ«simet” e atyre qĂ« po e shkretojnĂ« kĂ«tĂ« vend.

 

The post Ra ky siklet dhe u kujtuam për njëri-tjetrin first appeared on JavaNews.al.

Mjerimi i krizës

✇Java News
By: Ben Andoni
11 August 2025 at 18:20

Nga Ben Andoni

NĂ« kĂ«to ditĂ« kur njeriu mendon tĂ« prehet dhe siç ndodh rĂ«ndom nĂ« ShqipĂ«ri tĂ« mendojĂ« nĂ« pĂ«rparĂ«si tĂ« papriturat qĂ« e presin nĂ« muajt mĂ« tĂ« zellshĂ«m kalendarik tĂ« jetĂ«-punĂ«s, jemi bombarduar me lajme tĂ« hidhura. Vendi, Kosova, media, Bota
 PĂ«r komunitetin e gazetarĂ«ve mĂ« i dhimbshĂ«m ka qenĂ« fati i kolegĂ«ve tĂ« tyre tĂ« KompanisĂ« “Fokus” dhe mediave tĂ« saj, por edhe e vĂ«rteta e hidhur qĂ« lidhet me ta. ËshtĂ« e vĂ«rtetĂ« se ka njĂ« mungesĂ« solidariteti pĂ«r NEËS 24 dhe tashmĂ« po shfaqen lloj-lloj realitetesh tĂ« brendshme, veçmas variantit zyrtar tĂ« bllokimit tĂ« mjediseve qĂ« konfirmon zyrtarisht aktin. ShqetĂ«suese mbetet transparenca dhe e dhimbshme Ă«shtĂ« pafuqia e komunitetit tonĂ« pĂ«r tĂ« pĂ«rballur realitetet mĂ« jetike. Ato nisin nga Televizioni Publik me vonesat e pagesave pĂ«r kontributorĂ«t e programeve, por edhe me televizionet e tjera, qĂ« autori pĂ«r shkak tĂ« mungesĂ«s sĂ« tagrit dhe mungesĂ«s sĂ« lejes sĂ« kolegĂ«ve nuk mund t’i pĂ«rmendĂ«. ShqetĂ«suese Ă«shtĂ« se prej vitesh gazetarĂ«t ankohen pĂ«r mosmbajtjen e korrektesĂ«s pĂ«r pagesat, gropat e frikshme nĂ« Sigurimet ShoqĂ«rore dhe mbi tĂ« gjitha autocensurĂ«s. VetĂ« autori i kĂ«tyre rreshtave Ă«shtĂ« pasojĂ« e kĂ«tyre zhvillimeve dhe njĂ«soj vuajtĂ«s, mbase dhe mĂ« shumĂ« sesa pjesa mĂ« e madhe e kolegĂ«ve tĂ« Fokus. Mungesa e njĂ« Urdhri GazetarĂ«sh Ă«shtĂ« tashmĂ« thjesht e vetĂ«m njĂ« element skajor, pĂ«rderisa dhe gazetarĂ«t janĂ« ndarĂ« me kasta: ata qĂ« jetojnĂ« nĂ« luks tĂ« pamatĂ« dhe rivalizojnĂ« deri pronarĂ«t dhe tĂ« tjerĂ« qĂ« mbijetojnĂ« pĂ«r qiratĂ« dhe ndihmohen nga familjarĂ«t. Postulati i Montanelit Ă«shtĂ« “qesharak” sepse kolegĂ«ve nuk u bĂ«n dritĂ« syri ta pĂ«rshfaqin pasurinĂ«. Sikur tĂ« bĂ«hej ndonjĂ«herĂ« Vetting pĂ«r komunitetin tonĂ«, atĂ«herĂ« do tĂ« trandej e gjithĂ« shoqĂ«ria.

NĂ« fakt çështja Ă«shtĂ« mĂ« e dhimbshme dhe ka nisur dekada mĂ« parĂ« dhe Ă«shtĂ« studiuar nga vendet qĂ« ne i kemi si burime reference. Po Ă«shtĂ« e vĂ«rtetĂ«: Qeveria dhe media e lajmeve janĂ« tĂ« lidhura me 100 fije dhe ndaj sot komuniteti i gazetarĂ«ve Ă«shtĂ« i pafuqishĂ«m dhe sot nuk u mbĂ«shtetĂ«n aq shumĂ« kolegĂ«t e Fokus, kurse publiku i tradhtuar prej thelbit tĂ« parimit tĂ« gazetarisĂ« qĂ« Ă«shtĂ« informimi i paanshĂ«m. Ndaj, solidariteti pĂ«r gazetarĂ«t Ă«shtĂ« pĂ«rtej interesave tĂ« pronarĂ«ve dhe ligjeve tĂ« shtetit, pasi Ă«shtĂ« njĂ« grup shoqĂ«ror qĂ« kinse merret me hallet e njerĂ«zve por nuk di tĂ« zgjidhĂ« malin e problematikave tĂ« saj. “Media e lajmeve dhe qeveria janĂ« tĂ« ndĂ«rthurura nĂ« njĂ« rreth vicioz manipulimi tĂ« ndĂ«rsjellĂ«, krijimi mitesh dhe interesi vetjak. GazetarĂ«t kanĂ« nevojĂ« pĂ«r kriza pĂ«r tĂ« dramatizuar lajmet dhe, zyrtarĂ«t qeveritarĂ« duhet tĂ« duken sikur po i pĂ«rgjigjen krizave. ShumĂ« shpesh, krizat nuk janĂ« nĂ« tĂ« vĂ«rtetĂ« kriza, por trillime tĂ« pĂ«rbashkĂ«ta. TĂ« dy institucionet janĂ« pĂ«rfshirĂ« aq shumĂ« nĂ« njĂ« rrjet simbiotik gĂ«njeshtrash sa mediat e lajmeve nuk janĂ« nĂ« gjendje t’i tregojnĂ« publikut se çfarĂ« Ă«shtĂ« e vĂ«rtetĂ« dhe qeveria nuk Ă«shtĂ« nĂ« gjendje tĂ« qeverisĂ« nĂ« mĂ«nyrĂ« efektive”, referon Peter Vanderwicken tek “Why the News Is Not the Truth”. NĂ« fakt, kjo Ă«shtĂ« teza e paraqitur nga Paul H. Weaver, njĂ« ish-studiues politik (nĂ« Universitetin e Harvardit), gazetar (nĂ« revistĂ«n “Fortune”) dhe drejtues i komunikimit tĂ« korporatave (nĂ« Ford Motor Company), nĂ« analizĂ«n e tij provokuese tĂ« titulluar “Lajmet dhe Kultura e GĂ«njeshtrĂ«s: Si Funksionon VĂ«rtet Gazetaria”. Kjo Ă«shtĂ« njĂ« pasojĂ« qĂ« po e pĂ«rjeton ShqipĂ«ria dhe nuk Ă«shtĂ« thjesht e vetĂ«m problemi i “Fokus” por mjerimi i krizĂ«s sonĂ«. (Javanews)

 

 

The post Mjerimi i krizës first appeared on JavaNews.al.

A duhet llogaritur opozita për Kodin e ri Penal?!

✇Java News
By: Ben Andoni
7 August 2025 at 19:36

Nga Ben Andoni

Ka ditĂ« qĂ« drafti i Kodit tĂ« ri Penal Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« i njohur pĂ«r publikun dhe ka marrĂ« pĂ«rgjigje shumĂ« tĂ« pakĂ«naqura nga profesionalistĂ« tĂ« drejtĂ«sisĂ«, individĂ«, gazetarĂ« dhe personalitete. Sikur tĂ« mos mjaftonte kundĂ«rshtia e Kryeprokurorit Çela, ka vijuar kundĂ«rshtia e shefit tĂ« avokatĂ«ve dhe e instancave tĂ« tjera qĂ« kanĂ« treguar panjohuri dhe mungesĂ«s transparence me kĂ«tĂ« draft, por edhe kanĂ« treguar kundĂ«rshtitĂ« kur u njohĂ«n me tĂ«. KundĂ«rshtitĂ« kanĂ« qenĂ« tĂ« shtrira pĂ«r shumĂ« nene, ashtu si edhe hapĂ«sirĂ«n e interpretimit qĂ« mund tĂ« bĂ«het prej tyre. I vetĂ«m kryeministri Rama jo vetĂ«m Ă«shtĂ« treguar cinik me kritikĂ«t e Kodit Penal por ka pĂ«rdorur dhe armĂ«n e tij tĂ« zakonshme sarkazmĂ«n, ndaj individĂ«ve qĂ« e kanĂ« kundĂ«rshtuar. Paçka rolit dhe tagrit tĂ« tyre, Rama nuk Ă«shtĂ« ndalur me sigurinĂ« e pĂ«rgatitjes sĂ« kĂ«tij drafti.

Ndërkohë që media, individë të ndryshëm dhe profesionistë po mundohen të ndriçojnë dhe të përpiqen të ndijnë politikën dhe legjislaturën e re që të jetë e kujdesshme për shqyrtimin dhe miratimin e saj, duket se opozita ka nisur narracionin e zakonshëm për protestat në shtator dhe pastaj komision për zgjedhjet dhe përballjen me Ramën.

PĂ«r njerĂ«zit qĂ« ndoqĂ«n, pritĂ«n dhe kaluan mosbindjen e tyre civile, e cila nuk u bĂ« dot e tillĂ« nĂ« asnjĂ« moment; pĂ«r politikanĂ«t e opozitĂ«s qĂ« u ankuan pĂ«r zgjedhjet e vitit 2017, 2021 dhe pastaj realizuan njĂ« kod sĂ«rish zgjedhor me PS-nĂ«;  pĂ«r analizat qĂ« nuk u bĂ«nĂ« asnjĂ«herĂ« tashmĂ« ka njĂ« sfidĂ« qĂ« po e shmangin dhe quhet Kod Penal. Pak zĂ«ra tĂ« thellĂ« kritikĂ« kemi pĂ«r tĂ« dhe opozita duket krejt e dorĂ«zuar me faktin. Sfida e javĂ«ve nĂ« vazhdim do tĂ« provojĂ« nĂ« nivelin e ekspertizĂ«s se çfarĂ« ka pĂ«rcjellĂ« z. Berisha me listat e tij nĂ« parlament dhe sa tĂ« zot do tĂ« jenĂ« deputetĂ«t e opozitĂ«s qĂ« t’i mbushin boshllĂ«qet, sa do munden tĂ« pĂ«rfaqĂ«sojnĂ« interesin publik
Edhe pse e dimĂ« se pĂ«rballĂ« do tĂ« kenĂ« njĂ« masĂ« kompakte, siç Ă«shtĂ« grupi parlamentar i PS-sĂ« qĂ« do tĂ« votojĂ« pĂ«r çdo urdhĂ«r tĂ« RamĂ«s, tĂ« paktĂ«n opozita mund tĂ« tregojĂ« zĂ«rin publik.

MegjithatĂ«, ata nĂ« vend tĂ« Kodit Penal do tĂ« merren me gjasa vetĂ«m me Ligjet e Integrimit (kĂ«tĂ« e kanĂ« dĂ«shmuar) dhe denoncimin e zgjedhjeve, qĂ« pĂ«r ironi kanĂ« mbaruar dhe nuk kthehen mĂ«. Beteja e parĂ« do tĂ« tregojĂ« forcĂ«n reale tĂ« PD-sĂ« por edhe me shumĂ« gjasĂ« do t’i tregojĂ« publikut shqiptar sesa pa zĂ« Ă«shtĂ« nĂ« kĂ«tĂ« legjislaturĂ« prej tĂ« zgjedhurve tĂ« vet, detyra kryesore e tĂ« cilĂ«ve Ă«shtĂ« thjesht ulja dhe ngritja e kartonĂ«ve me urdhrat e vetĂ«m dy njerĂ«zve, qĂ« e kanĂ« kaluar fort fatet e vendit. Rama dhe Berisha kanĂ« mundĂ«si qĂ« edhe nĂ« kĂ«tĂ« legjislaturĂ« ta largojnĂ« sĂ«rish dritĂ«n nga fundi i tunelit tĂ« shpresĂ«s sĂ« shqiptarĂ«ve. (Javanews)

The post A duhet llogaritur opozita për Kodin e ri Penal?! first appeared on JavaNews.al.

Kodi i ri Penal do jetë fat për artin!

✇Java News
By: Ben Andoni
5 August 2025 at 17:50

Nga Ben Andoni

Ka kohĂ« qĂ« arti shqiptar ka rĂ«nĂ« nĂ« qetĂ«si dhe nuk i druhet aq shumĂ« Kodit Penal. Historia e socializmit Ă«shtĂ« e mbushur me penalitete tĂ« ashpra ndaj artistĂ«ve dhe, madje disa herĂ« arriti deri nĂ« banalitete tĂ« shĂ«mtuara. NĂ« fakt, penalitetet nuk munguan dhe nĂ« kohĂ«n e presidencĂ«s dhe mbretĂ«rimit tĂ« Zogut I. ABC-ja, organi qĂ« ngriti Petro Marko nĂ« bashkĂ«punim me disa personalitete nĂ« vitet ‘30, mes tyre dhe Branko Merxhani, nuk do e gĂ«zonte as numrin e dytĂ«. TĂ« mendosh se qeveria qĂ« ia suprimoi drejtohej nga Mehdi FrashĂ«ri, njĂ« personalitet i kulturuar dhe shumĂ« kompleks qĂ« njihte kufijtĂ« dhe qĂ« nĂ« fund bashkĂ«punoi edhe me gjermanĂ«t! Asokohe, por mĂ« sĂ« shumti nĂ« socializĂ«m, ishin kaq tĂ« shumta rastet e penaliteteve me burg, internime, konfiskime, shmangie nga jeta publike, transferime nĂ« vende ku nuk bĂ«hej art dhe pĂ«rcjellje nĂ« punĂ« tĂ« rĂ«nda, saqĂ« tashmĂ« habitesh pĂ«r modestinĂ« shpesh tĂ« atyre qĂ« realisht u penalizuan dhe protagonizmin e njĂ« masĂ« tjetĂ«r hipokrite kinse tĂ« pĂ«rndjekur qĂ« e ka shpikur tĂ« shkuarĂ«n pĂ«r tĂ« pĂ«rftuarĂ«n tĂ« ardhmen. Lista e tyre s’ështĂ« objekt i kĂ«tij shkrimi, por kameleonĂ« si ata kanĂ« kohĂ« qĂ« e bĂ«jnĂ« ndohtĂ« vendin me protagonizmin fals dhe pĂ«rfitimet e mĂ«dha. Nga ana tjetĂ«r emrat fatkeq tĂ« poetĂ«ve tĂ« vrarĂ« Trifon Xhagjika, Vilson Blloshmit, Genc LekĂ«s me poezitĂ« e tyre tĂ« kapura qĂ« e telendisnin pushtetin; Edison Gjergos qĂ« do t’i kujtoheshin nĂ« gjyq elementĂ«t kubistĂ« te “Epika e yjeve tĂ« MĂ«ngjesit” e disa kolegĂ«ve tĂ« tij; Maks Velos mĂ«nyrĂ«n sesi ndĂ«rtonte por edhe artin me karakter naiv qĂ« bĂ«nte e shumĂ« e shumĂ« tĂ« tjerĂ«, tĂ« trondisin sot me pĂ«rballjen e guximshme me ligjet e njĂ« regjimi qĂ« e shpallte hapur dhe e mbronte dogmĂ«n komuniste. Ismail Kadare do shkonte edhe njĂ« hap mĂ« tej, pasi do pĂ«rdori alegorinĂ« pĂ«r tĂ« pĂ«rballur sfinksin komunist qĂ« duket i papĂ«rballueshĂ«m dhe si zgjidhja mĂ« e mirĂ« dhe e nevojshme. Alegoria te “Pallati i Ă«ndrrave”, botuar  nĂ« vitin 1981, pĂ«rshfaq frikĂ«n dhe tmerrin e hapĂ«sirĂ«s shqiptare ndaj pushtetit dhe misteret e tij. Libri ndalohet por jo forca e alegorisĂ«, me tĂ« cilĂ«n mbrohet autori dhe arrin tĂ« shpĂ«tojĂ« falĂ« zgjuarsisĂ«, por edhe mjeteve tĂ« shpĂ«timit, shpikur prej shekujsh nga letĂ«rsia pĂ«r tĂ« shpĂ«tuar pjellat e veta. NĂ« tragjeditĂ« e lashta greke dhe krijimet romake, alegoria ndihmonte pĂ«r tĂ« shpjeguar tema politike me kritika tĂ« mprehta ndaj strukturave tĂ« pushtetit ose padrejtĂ«sitĂ« sociale qĂ« ekzekutimin final e kishin normĂ«. Rilindja Evropiane e zgjidhi kĂ«tĂ« pĂ«rballje me pushtetin falĂ« artit tĂ« madh tĂ« subjekteve tĂ« skulpturĂ«s dhe pikturĂ«s, deri kur erdhĂ«m nĂ« kohĂ«n tonĂ«, ku arti i karikaturĂ«s dhe alegoritĂ« e tij vizuale i folĂ«n direkt njerĂ«zve pĂ«r padrejtĂ«sinĂ« e pushtetarĂ«ve dhe tĂ« zgjedhurve tĂ« vet. Paradoksalisht, nĂ« artin tonĂ« karikaturik tĂ« kohĂ«s, nuk ke asnjĂ« tentativĂ« alegorie por edhe tematikĂ« ndaj SHBA-sĂ« apo PerĂ«ndimit pĂ«r politikat e tyre shesh tĂ« gabuara, por makar dhe Izraelit tashmĂ« genocidal. TĂ« mendosh se deri nĂ« vitin ’90 ato ishin aq tĂ« hapura pĂ«r kĂ«to tema nĂ« njĂ« regjim represiv si yni (kuptohet as nuk mund tĂ« cikej regjimi), e kupton formimin ende minor tĂ« artit dhe pĂ«rgjegjĂ«sinĂ« publike tĂ« artistit.

Nuk po flasim pĂ«r maja alegorike, si romani “Ferma e KafshĂ«ve” e Xhorxh Oruell, e cila me njĂ« gjetje tĂ« jashtĂ«zakonshme, pĂ«rdori kafshĂ«t pĂ«r tĂ« pĂ«rfaqĂ«suar shoqĂ«rinĂ« e sĂ«murĂ« Lindore tĂ« kohĂ«s.

Kjo ishte njĂ« hyrje modeste pĂ«r tĂ« treguar zhgĂ«njimin e vazhdueshĂ«m tĂ« kohĂ«ve tĂ« sotme sesa do tĂ« flasim pĂ«r regjime demokratike, sĂ«rish elementĂ«t e autokracisĂ« moderne, shĂ«rbimit verbazi ndaj regjimeve hibride pa elementĂ« kritikĂ« dhe, besnikĂ«risĂ« ndaj liderit, po kapin pĂ«rmasa tĂ« paimagjinueshme dhe deri groteske (disa nga organizatorĂ«t e Kodit Penal nuk i dilnin zot pĂ«r autorĂ«sinĂ« materialit tĂ« tyre) dhe pĂ«rsĂ«ri jemi tĂ« ekspozuar nga tĂ« njĂ«jtat simptoma tĂ« kontrollit dhe totalitarizmit por tashmĂ« me kostum dhe atlete moderne. ShqipĂ«ria e sotme e drejtuar nga Rama i ka tĂ« gjitha kĂ«to elementĂ«, ashtu si e gjithĂ« administrata e ngrehur pĂ«r t’i shĂ«rbyer me njĂ« devotshmĂ«ri tĂ« shtirur por gjithmonĂ« e mĂ« shpesh jo profesionale. Kujto kĂ«tu dorĂ«heqjet nĂ« grup tĂ« drejtorĂ«ve tĂ« pushtetit lokal dhe zyrtarĂ«ve tĂ« tjerĂ« pĂ«r ta kuptuar mĂ« mirĂ« argumentin.

Sot, pĂ«r shkak tĂ« zhvillimit tĂ« komponentĂ«ve tĂ« internetit, metodikave tĂ« historisĂ« dhe pĂ«rvojĂ«s, artit shqiptar nĂ« rast tĂ« njĂ« aprovimi tĂ« kĂ«tij ligji do i duhet tĂ« mendojĂ« mirĂ« shikimin qĂ« do i bĂ«j jetĂ«s sĂ« bashkatdhetarĂ«ve tĂ« vet dhe pĂ«rballjes me individĂ«t e pushtetit. Edhe produkti i artit do tĂ« futet nĂ« shtratin e Prokrustit, ku pĂ«rmasa reale do jetĂ« ajo qĂ« do tĂ« dojĂ« udhĂ«heqja dhe tabori i servilĂ«ve tĂ« saj qĂ« rrinĂ« sus para liderit dhe bĂ«jnĂ« tĂ« egrin me kritikĂ«n, qoftĂ« ajo dhe konstruktive. Arti, kĂ«tej e tutje, do ketĂ« nevojĂ« pĂ«r simbolikat dhe alegorinĂ« pĂ«r tĂ« treguar ShqipĂ«rinĂ« politikat dhe rrjedhat ku po shkon ajo. Dhe, ky duhet renditur nĂ« njĂ« kontribut tĂ« madh qĂ« ky Kod i ri Penal (nĂ«se do tĂ« realizohet nĂ« realitet), i jep artit shqiptar qĂ« nĂ« fakt po vuan nga njĂ« anemizĂ«m jo pak i vogĂ«l prej mungesĂ«s sĂ« ideve dhe forcĂ«s pĂ«r tĂ« ngjallur mendimin publik. Simbolizmi mund t’i ofrojĂ« koncepte dhe ide, qĂ« do jenĂ« tĂ« vĂ«shtira tĂ« artikulohen por duken tĂ« domosdoshme, ndĂ«rsa alegoria mund t’i japĂ« artit shqiptar kĂ«tĂ« herĂ« fushĂ« tĂ« madhe pĂ«rdorimi figuracionesh ose veprimeve simbolike tĂ« pĂ«rcjellĂ« mendime dhe kĂ«rkesa deri filozofike pĂ«rballĂ« njĂ« ligji qĂ« sheh me lupĂ« dhe kritikĂ«n mĂ« tĂ« vogĂ«l apo qĂ« ka krijuar shumĂ« gjĂ«ra evazive, ku individi mund tĂ« kapet nga njerĂ«zit e ligjit dhe interpretohet keq fjala e lirĂ« dhe çdo lloj kundĂ«rvajtje. Me pak fjalĂ«, kontributi i parĂ« duket mbresĂ«lĂ«nĂ«s pĂ«r kĂ«tĂ« Kod tĂ« ri Penal
tĂ« paktĂ«n pĂ«r artin.  (Homo Albanicus)

 

 

 

 

The post Kodi i ri Penal do jetë fat për artin! first appeared on JavaNews.al.

A e përballim dot Kodin e ri Penal?!

✇Java News
By: Ben Andoni
31 July 2025 at 19:56

Nga Ben  Andoni

PĂ«r njerĂ«zit e qeverisjes ky stad me Kodin e ri Penal mĂ«tohet se Ă«shtĂ« udha drejt Bashkimit Evropian i sistemit tĂ« ri tĂ« DrejtĂ«sisĂ«. MĂ« saktĂ«: Kali i BetejĂ«s sĂ« ShqipĂ«risĂ« pĂ«r BE dhe krenaria e mbetur e RamĂ«s pĂ«rballĂ« realitetit tĂ« hidhur tĂ« demokracisĂ« nĂ« vend. PĂ«r publikun nĂ« mĂ«nyrĂ«n sesi e kanĂ« pĂ«rballur personalitete dhe grupe interesi, tĂ« cilĂ«t shĂ«rbejnĂ« si indikatorĂ«t e parĂ« tĂ« cilĂ«sisĂ«, Ă«shtĂ« mĂ« shumĂ« se shqetĂ«sues. Drafti i ri i Kodit Penal i prezantuar nga Ministri i DrejtĂ«sisĂ«, Ulsi Manja, mĂ« 25 korrik 2025 dhe i referuar nga z. Rakipi, pretendon ta zĂ«vendĂ«sojĂ« cilĂ«sisht Kodin e vitit 1995. Si mbrojtje tĂ« parĂ«, hartuesit e kĂ«tij drafti pretendojnĂ« se kjo ndĂ«rmarrje Ă«shtĂ« pjesĂ« e reformave tĂ« detyrueshme tĂ« integrimit evropian dhe pĂ«rafrimit me legjislacionin e Bashkimit Evropian (acquis communautaire). Por masa e tij deri tani tregohet shumĂ« zhgĂ«njyese. JanĂ« qindra nene qĂ« duhen konsultuar, ndĂ«rsa pĂ«rditĂ« referohen problematika te Kodi i ri Penal. NĂ« njĂ«rĂ«n syresh, p.sh. mĂ«tohet ta dekriminalizojĂ« shpĂ«rdorimin e detyrĂ«s duke e cilĂ«suar thjesht si kundĂ«rvajtje penale. Kur mendon qĂ« kjo “kundĂ«rvajtje” Ă«shtĂ« kancer pĂ«r vendin atĂ«herĂ« bindesh se Kodi Penal ka nevojĂ« pĂ«r thellime.  NdĂ«rkohĂ« qĂ« “shpĂ«rdorimi i detyrĂ«s” konsiderohet deri mĂ« tani njĂ« vepĂ«r penale dhe kjo i ka trembur deridiku kundĂ«rvajtĂ«sit qĂ« nuk mungojnĂ«. ShqipĂ«ria ka nevojĂ« ulĂ«ritĂ«se pĂ«r pĂ«rballjen e drejtĂ« tĂ« individit me pronĂ«n dhe sidomos ata qĂ« kanĂ« shpĂ«rdoruar, tjetĂ«rsuar ose kanĂ« pushtuar me vetĂ«dije prona, qĂ« tĂ« pĂ«rballen para njĂ« ligji tĂ« ashpĂ«r. Ky Ă«shtĂ« njĂ« nga problemet themelore, kur mendon tĂ« vdekurit e shumtĂ« dhe malin me dosje nĂ« gjykata. Mos tĂ« kalosh tek media, qĂ« e bĂ«n anemike dhe pa zĂ« pĂ«rballĂ« pushtetit, pa marrĂ« parasysh se edhe tani nĂ« kĂ«to dekada demokracie po bjerret pĂ«r herĂ« e mĂ« tepĂ«r. Dhe duke vazhduar me shumĂ« e shumĂ« problematika qĂ« tregojnĂ« se hartuesit e njohin pak realitetin shqiptar dhe lĂ«nda duket si e pĂ«rkthyer por jo e krijuar nga studime me analiza mirĂ«filli shkencore. JanĂ« kushedi sa e sa nene qĂ« kanĂ« pasur njĂ« pĂ«rballje tĂ« ashpĂ«r nga specialistĂ« dhe qĂ« nga Kryeprokurori i vendit dhe duke vazhduar me Kryetarin e AvokatĂ«ve dhe specialistĂ« tĂ« tjerĂ« qĂ« vazhdojnĂ« tĂ« referojnĂ« se ky kod mbart shumĂ« probleme.

Një Kod Penal tregon referimin dhe reagimin e një shoqërie, në një kohë të caktuar, përballë të keqes dhe gabimit që do të thotë se për të duhet të mobilizoheshin përveç juristëve dhe antropologët, sociologët, mësuesit, Akademia e Shkencave, matematicienët (për ndërtimin e variableve të ndryshme), specialistëve të fushave të ndryshëm të policisë, ekonomistët, politikanët etj. Do të ishte ky korpus që të tregonte nivelin intelektual të vendit në dekadën e tretë të shekullit XXI dhe referimin real se cilat penalitete e dëmtojnë më së shumti Shqipërinë dhe hierarkinë e tyre.

Opozita ndërkohë ka përballë një betejë të vështirë intelektuale për të treguar me referime reale dhe debate konstruktive, mbështetur në kapacitetin e specialistëve të saj, recensën e këtij Kodi të ri Penal, që në fakt e drobit mendimin, përditmërinë dhe konfuzon publikun, si edhe të bëjë një vështrim profesional të një projekti madhor që do u shërbejë të gjithëve. A do munden? Shtatori do të na tregojë realisht këto kapacitete. (Javanews)

 

The post A e përballim dot Kodin e ri Penal?! first appeared on JavaNews.al.

Pabarazia nĂ« ShqipĂ«ri dhe rezistenca e “elitave”

✇Java News
By: Ben Andoni
29 July 2025 at 17:38

Nga Ben Andoni

Shqipëria është vendi ku pabarazia të godet në çdo moment dhe të prek ngado. Goditjet e viteve të fundit të SPAK-ut dhe sekuestrimet e shumave të mëdha të parave janë vetëm një dritare, ku ne shohim të materializuar pabarazinë skajore në vend. Pasuri të frikshme të krimit (pjesa më e madhe ardhur nga hiçi) dhe të zyrtarëve, të cilat nuk justifikohen dot as me moshën, rrogat, përfitimet e as me tagrin shtetëror dhe as me punët e nivelin intelektual, na përplasen para syve për çdo ditë. Të kërkosh barazinë e mundësive në Shqipëri është po kaq paradoksale saç ndodhi me pak individë nga klasat e të pasurve që kërkonin mirëkuptim nga regjimi komunist i pas Luftës së Dytë Botërore. Drejtorokracia që e goditi kryeministri me një hyrje alla Ramë ishte një aspekt se ku arrin sot papërgjegjshmëria por edhe të shtang papërgjegjshmëria dhe pasuria e ofiqarëve të administratës. Kësaj i shtohet luksi fals i vajzave dhe njerëzve të show dhe i çdo lloj turboje tjetër që na e përshfaq pabarazinë në një aspekt tjetër, ku krimi jeton me hilen, shfaqjen kallpe në media dhe kinse pasurinë e vajzave që na presin rrugën çdo ditë në kryeqytet me super makinat. Kjo e fundit është modeli më i ndyrë (fryrë dhe nga kolegë), kur mendon përkorja e shoqërisë shqiptare dhe sakrificën e madhe të brezave të tërë shqiptarësh për një lloj barazie dhe demokracie. Në fakt, studiuesi Piketty e pranon se është rrugë e gjatë për vendosjen e barazisë, por ndërsa në vende ku kapitali është zot kërkon aksione të mëdha emancipuese nga pushteti dhe përpjekje të vazhdueshme nga poshtë prej popullit, tek ne po triumfon anarkia dhe mungesa e çdo lloj morali dhe mungesa e angazhimeve. Padrejtësia është kudo. Barazia pakkund.

“KĂ«rkimi i demokracisĂ« ideale, qĂ« nuk Ă«shtĂ« gjĂ« tjetĂ«r veçse prirje drejt barazisĂ« politike, prirje drejt barazisĂ« nĂ« tĂ« gjithĂ« format e saj (sociale, ekonomike, arsimore, kulturore, politike) Ă«shtĂ« njĂ« proces ende nĂ« vazhdim dhe i papĂ«rfunduar”, shkruan tek “Histori e shkurtĂ«r e BarazisĂ«â€, Thomas Piketty.

Shqetësimi për vendin, ku po jetojmë, lidhet me mënyrën sesi po ndahet pasuria por edhe pse jeta e njerëzve të thjeshtë dhe e klasës së mesme po bëhet kaq e vështirë. Ndaj largimi në masë është vetëm një aspekt, kurse apatia e përgjithshme dhe humbja e shpresës e bëjnë një nga kombet më vitalë dhe ish-rinorë si Shqipëria tashmë të kërruset krejt nga dhimbja. Ekonomistët e vendosin thelbin te sistemi fiskal, politikanët te reformat ndaj informalitetit dhe ndihmës për turizmin dhe infrastrukturën, që çdo vit po zhgënjejnë. Për këtë të fundit të mjafton realiteti i shkuarjes në Shkodër të kuptosh paradokset, por Rama dhe të tijët vazhdojnë me ëndrrën evropiane të vitit 2030, kurse opozita është dorëzuar tashmë edhe në narrativë. Cinizmin e dorëzimit e gjen tek deputetët e saj në parlamentin e ri që e shprehin hapur, madje edhe me një sintaksë të mjerë rrugësh.

Paradoksalisht, ekonomia rritet ndĂ«rsa pabarazia po ashtu. StatisticienĂ«t e dinĂ« mirĂ« se PBB-ja s’ështĂ« tregues absolut pĂ«r zhvillimin. TĂ« dhĂ«nat e fundit nga Eurostat e ngrenĂ« edhe mĂ« shumĂ« alarmin: ShqipĂ«ria rreshtohet nĂ« vendin e parĂ« nĂ« EvropĂ« pĂ«r pĂ«rqindjen e popullsisĂ« nĂ« rrezik varfĂ«rie dhe pĂ«rjashtimin e thellĂ« social. Rreth 42% e popullsisĂ« shqiptare (referim i vitit 2023), “pothuaj mbi 1 milion qytetarĂ« jetojnĂ« nĂ« kushte tĂ« varfĂ«risĂ« sĂ« rĂ«ndĂ«, tĂ« paaftĂ« pĂ«r tĂ« pĂ«rballuar tĂ« paktĂ«n 7 nga 13 tregues tĂ« privimit ekonomik dhe social, si pagesat e qirasĂ« apo kredive, pushimet minimale vjetore, ushqimi bazĂ«, ngrohja, ose ndĂ«rrimi i mobilieve tĂ« vjetra”, referon Altax.al. NĂ« tĂ« njĂ«jtin vlerĂ«sim, situata Ă«shtĂ« tejet e vĂ«shtirĂ« pĂ«r ne krahasuar me vendet e tjera nĂ« Ballkan: Mali i Zi (34.1%), Maqedonia e Veriut (32.6%), Serbia (30%) – shifra qĂ« tregojnĂ« se ShqipĂ«ria e ka imediate rikonceptimin rrĂ«njĂ«sor tĂ« politikave ekonomike dhe fiskale. Po ashtu, vendi ka nevojĂ« pĂ«r zhvillim tĂ« qĂ«ndrueshĂ«m dhe jo si mĂ« sot me pa barazi tĂ« theksuar, me mungesĂ« reformash dhe me njĂ« sistem fiskal qĂ« shpĂ«rndan jo drejt, mendojnĂ« specialistĂ«t. KĂ«ta tĂ« fundit theksojnĂ« se: vendi ynĂ« mbetet njĂ« shembull domethĂ«nĂ«s i njĂ« sistemi fiskal qĂ«, nĂ« vend t’i zbusĂ« pabarazitĂ«, shpesh i pĂ«rforcon. Referuar raportit “Barra Tatimore nĂ« ShqipĂ«ri dhe Ballkanin PerĂ«ndimor 2024”, vendi ynĂ« ka njĂ« nga strukturat mĂ« regresive tĂ« taksimit nĂ« rajon, me njĂ« ndikim modest nĂ« uljen e pabarazisĂ« dhe varfĂ«risĂ«. KĂ«saj i shtohet informaliteti nĂ« çdo gjĂ« dhe pasiguria nĂ« tregun e punĂ«s. TĂ« mendosh se edhe nĂ« institucione shtetĂ«rore, punonjĂ«si nuk merr pagesat siç duhet (Referimet pĂ«r Air Albania mes tĂ« tjerave) konform kontratave, atĂ«herĂ« kupton se pabarazia nĂ« ShqipĂ«ri Ă«shtĂ« tashmĂ« njĂ« normalitet. Dhe, kĂ«saj i bashkohet kaosi sesi po menaxhohet vendi ynĂ« ose mungesa e prioriteteve: Nuk merr fund problemi i ujit tĂ« pijshĂ«m nĂ« vend qĂ« me ngrohjen globale do pĂ«rcjellĂ« edhe mĂ« shumĂ« vĂ«shtirĂ«si pĂ«r popullatĂ«n, veçanĂ«risht atĂ« tĂ« varfrĂ«n. Betonizimi i madh i kryeqytetit dhe i disa qyteteve kryesore po zhduk çdo individualitet tĂ« TiranĂ«s & Co; kurse zvogĂ«limi i hapĂ«sirave tĂ« gjelbra po manifestohet nĂ« shĂ«ndetin e jetĂ«s sĂ« pĂ«rditshme; kanalizimet dhe pĂ«rpunimi biologjik i ujĂ«rave tĂ« zeza mbeten mĂ« shumĂ« se shqetĂ«sim; ndotja e ajrit nĂ« TiranĂ« dhe qytetet kryesore ka kuota alarmante; kurse ndotja akustike nĂ« TiranĂ« ka kapur nivele tĂ« paimagjinueshme, madje edhe nĂ« orĂ«t e shenjta tĂ« prehjes biologjike (natĂ«n se dreka nuk llogaritet mĂ«); shtojmĂ« mbrojtjen e lumenjve nga inertet dhe derdhjen e tyre nĂ« Adriatik; e shtuar edhe akset kryesore tĂ« vendit tĂ« amortizuara frikshĂ«m
TĂ« gjitha (ka edhe mĂ«) si faktorĂ« peshojnĂ« nĂ« kĂ«tĂ« pabarazi tĂ« madhe.

Pabarazia e tĂ« ardhurave nĂ« vendet e EvropĂ«s Lindore Ă«shtĂ« kudo e dukshme, por ndryshon me vende si ShqipĂ«ria dhe Kosova qĂ« e pĂ«rjetojnĂ« kĂ«tĂ« nĂ« nivele mĂ« tĂ« larta se tĂ« tjerat. Starti demokratik pas komunizmit nuk ishte i njĂ«llojtĂ«, kurse kudo u pa njĂ« rritje e pabarazisĂ« sĂ« tĂ« ardhurave ndĂ«rsa ekonomitĂ« e tregut u zhvilluan. Qeverisja e atĂ«hershme e PD-sĂ« ka lĂ«nĂ« ende pasoja qĂ« qeverisjet socialiste i shumĂ«fishuan. NdĂ«rkohĂ« Ă«shtĂ« e habitshme se vende me elita politike shoqĂ«rore, qĂ« kanĂ« treguar probleme, siç Ă«shtĂ« rasti i BullgarisĂ« dhe RumanisĂ« kanĂ« pabarazi mĂ« tĂ« lartĂ«, krahasuar me vende tĂ« tjera mĂ« tĂ« kujdesshme si Sllovakia dhe Çekia, tĂ« cilat ruajnĂ« nivele relativisht mĂ« tĂ« ulĂ«ta pabarazie. Literatura rreshton njĂ« sĂ«rĂ« faktorĂ«sh tĂ« tillĂ« si: zhvillimi ekonomik, globalizimi dhe forca e shteteve tĂ« mirĂ«qenies sociale qĂ« ndikojnĂ« nĂ« kĂ«to trende.

NĂ« tĂ« gjithĂ« qerthullin shqetĂ«suese mbetet mĂ«nyra sesi po sillet elita jonĂ« politiko-sociale, ku pĂ«r 35 vite u soll shumĂ« keq me rishpĂ«rndarjen e pronĂ«s, njĂ« proces kompleks i ndikuar dhe nga momenti historik, manovrimet politike, tĂ« cilat kanĂ« lĂ«nĂ« me gisht nĂ« gojĂ« shumĂ« nga pronarĂ«t realĂ«. Pasojat mijĂ«ra tĂ« vrarĂ«. NdĂ«rkohĂ« qĂ« njĂ« sĂ«rĂ« nga kinse elitat tona shfrytĂ«zuan paqartĂ«sitĂ« dhe boshllĂ«qet ligjore pĂ«r tĂ« mbrojtur asetet e tyre ekzistuese ose pĂ«r tĂ« fituar tĂ« reja gjatĂ« privatizimit, shpesh nĂ« kurriz tĂ« pĂ«rfitimeve mĂ« tĂ« gjera shoqĂ«rore. I kemi pasur para syve sesi, manovra strategjike dhe ndikimi politik shpesh çuan nĂ« korrupsion dhe nepotizĂ«m, ku shumĂ« nga “elitat” pĂ«rfituan dukshĂ«m nĂ« kurriz tĂ« publikut. NdĂ«rkohĂ«, ShqipĂ«ria vazhdon ende deri me problemet me regjistrimin e pronĂ«s, pretendimet e mbivendosjes tĂ« tokĂ«s dhe mospĂ«rputhjet midis bazave tĂ« tĂ« dhĂ«nave tĂ« tokĂ«s. Por zgjidhja shpesh komplikohet, kurse trashĂ«gimia e kĂ«saj rezistence tĂ« elitĂ«s sĂ« sotme vazhdon ta formĂ«sojĂ« peizazhin socio-ekonomik tĂ« rajonit, nĂ« njĂ« trend qĂ« e gjen nĂ« literaturĂ« edhe pĂ«r vende tĂ« tjera tĂ« Ballkanit.

ShqipĂ«ria politike (dhe prej mĂ« pak se 20 vitesh dhe Kosova) duhet ta lerĂ« argumentimin bosh tĂ« politikanĂ«ve dhe tĂ« rrugĂ«tojnĂ« drejt barazisĂ«, po pĂ«r kĂ«tĂ« i duhet shteti social dhe taksimi progresiv, bash gjĂ«ra qĂ« klasa politike “bĂ«n sikur nuk i di”. NdĂ«rkohĂ«, duhet tĂ« jetĂ« pak mĂ« e kujdesshme me kinse pasunarĂ«t, tĂ« cilĂ«t po pĂ«rfundojnĂ« nĂ« SPAK dhe sidomos indiferencĂ«n ndaj barazisĂ«. AtĂ« qĂ« na shfaq njĂ« klasĂ« tĂ« pamĂ«shirĂ« ndaj dy klasave tĂ« tjera dhe rezistencĂ«n e njĂ« kinse elite qĂ« ka mbĂ«rthyer gjithçka nĂ« vend. (Homo Albanicus)

 

The post Pabarazia nĂ« ShqipĂ«ri dhe rezistenca e “elitave” first appeared on JavaNews.al.

Më shumë interesohet Thaçi për Tiranën, sesa Kurti për të

✇Java News
By: Ben Andoni
25 July 2025 at 19:55

Nga Ben Andoni

PĂ«r TiranĂ«n zyrtare Kosova Ă«shtĂ« thjesht njĂ« shtet i dytĂ« shqiptarĂ«sh, tĂ« cilit jo nuk mund t’i ndĂ«rhyhet por as t’i flitet mĂ«! Ky Ă«shtĂ« justifikimi, por ky pĂ«rbĂ«n edhe paaftĂ«sinĂ« e vĂ«rtetĂ« pĂ«r tĂ« bashkĂ«punuar dhe kĂ«shilluar. Rama dhe Kurti nuk puqen nĂ« asnjĂ« drejtim prej protagonizmit tĂ« lodhshĂ«m respektiv. Historia e mbledhjeve patriotike tashmĂ« Ă«shtĂ« arkivuar, kurse nĂ« TiranĂ«n politike pakkush di dhe i intereson se çfarĂ« ndodh nĂ« KosovĂ«. Paradoksalisht, mĂ« shumĂ« interesohet Thaçi pĂ«r TiranĂ«n, sesa Kurti pĂ«r tĂ«.

NĂ« orĂ«t e fundit tĂ« kĂ«saj fundjave, derisa tĂ« mbaroj njĂ« nga afatet e vendosura nga Kushtetuesja e KosovĂ«s, marifetet, kulisat dhe bisedimet e fshehta do e nxehin republikĂ«n mĂ« tĂ« re tĂ« EvropĂ«s. ËshtĂ« gati urdhĂ«rues konstituimi i parlamentit tĂ« KosovĂ«s, ndĂ«rsa publiku kosovar po lodhet nĂ« kĂ«to ditĂ« jo veç nga papĂ«rgjegjshmĂ«ria e politikĂ«s, por nga njĂ« absurd kushtetues qĂ« nuk iu gjend zgjidhja prej javĂ«sh e muajsh. MĂ« shumĂ« akoma, pĂ«rplasjet e brendshme nĂ« KosovĂ« mes presidentes dhe ministres nĂ« detyrĂ« tĂ« Jashtme e bĂ«jnĂ« mĂ« paradoksal tĂ« gjithĂ« gjendjen. TashmĂ« si njĂ« lloj king makĂ«r po trajtohet Fatmir Limaj me fare pak deputetĂ« rreth vetes, historia e tĂ« cilit pas kontributit me UÇK-nĂ«, Ă«shtĂ« e mbushur me hirnosjen e akuzave. Edhe mĂ« keq akoma Ă«shtĂ« problemi qĂ« Kosova duhet tĂ« ketĂ« parlament pĂ«r tĂ« kaluar projektet, tĂ« cilat do e ndihin tĂ« marrĂ« pjesĂ«n e saj nga Paketa Evropiane.

NdĂ«rkohĂ« Tirana zyrtare Ă«shtĂ« futur nĂ« njĂ« luftĂ« informaliteti me protagonist tĂ« vetĂ«m kryeministrin Rama, kurse kĂ«naqĂ«sia tĂ« hasĂ«sh ndonjĂ« lajm pozitiv i Ă«shtĂ« lĂ«nĂ« dĂ«shirĂ«s sĂ« ndonjĂ« redaktori\e, qĂ« ka “mbetur” pa lajme.  Larg kĂ«tyre, nĂ« emĂ«r tĂ« respektit ndaj institucionit tĂ« parlamentit tĂ« KosovĂ«s, nuk ka referime, pĂ«rveç ndonjĂ« citimi te presidentit Begaj qĂ« zakonisht nuk thotĂ« asgjĂ«. MĂ« shumĂ« akoma, opozita (e djathtĂ«) qĂ« e ndjen veten pranĂ« qeverisĂ« sĂ« majtĂ« tĂ« Kurtit nuk prononcohet dhe KosovĂ«n e gjithĂ« politika shqiptare e kundron sikur po flitet pĂ«r njĂ« parlament tutje nĂ« ndonjĂ« kontinent. Lajmi i orĂ«ve tĂ« fundit, ku flamuri shqiptar shkelej thjesht ngjalli histerinĂ« e zakonshme, por aspak ndjenjĂ«n se ShqipĂ«ria me KosovĂ«n janĂ« gjithnjĂ« e mĂ« indiferente me njĂ«ra-tjetrĂ«n. Thjesht ky episod do harrohet, ashtu si 52 seancat pĂ«r konstituimin maratonik tĂ« njĂ« legjislature parlamenti qĂ« mĂ« shumĂ« do jetĂ« “interesant” nĂ« procedurĂ«n e zgjidhjes sĂ« kryetarit sesa kur tĂ« zhvillojĂ« punimet e zakonshme. Legjislatura e kaluar e tregoi kĂ«tĂ«. I vetĂ«m Thaçi, i privuar nga lajmet, duket se ka treguar interes shumĂ« mĂ« tepĂ«r se ish-kolegĂ«t e tij Osmani&Kurti qĂ« nuk kanĂ« begenisur as ta vizitojnĂ« ndonjĂ«herĂ« nĂ« Hagë prej punĂ«ve tĂ« shumta, qĂ« mund tĂ« quhen mirĂ«filli kotĂ«si.  (Javanews)

The post Më shumë interesohet Thaçi për Tiranën, sesa Kurti për të first appeared on JavaNews.al.

A duhet ta nisë PD-ja analizën e zgjedhjeve?!

✇Java News
By: Ben Andoni
23 July 2025 at 19:51

Nga Ben Andoni

Edi Rama, kryetari i PartisĂ« Socialist, i bĂ«n vetĂ« lajmet dhe tĂ« gjithĂ« strukturĂ«n e tyre, madje duket sikur mendon dhe pĂ«r impaktin e tyre. Nis fushata, denoncon parregullsitĂ« e strukturave tĂ« pushtetit vendor dhe mĂ« gjerĂ«, akuzon pĂ«r dĂ«shtime dhe parashikon se çdo tĂ« bĂ«jĂ« nĂ« tĂ« ardhmen. Opozita nĂ«pĂ«rmjet z. Berisha pothuaj pĂ«rditĂ« po jep skemĂ«n e asaj qĂ« i dĂ«mtoi nĂ« zgjedhje dhe akuzon, ndĂ«rsa e vendos theksin tek pĂ«rdorimi i administratĂ«s dhe njĂ«jtĂ«simin e maxhorancĂ«s me shtetin, njĂ« fenomen qĂ« e realizuan dhe vetĂ« dikur nĂ« krye tĂ« vendit. Kryetari i PD-sĂ«, Berisha, i gjendur vazhdimisht nĂ«n pyetjet e njĂ«jta tĂ« gazetarĂ«ve pĂ«r tĂ« ashtuquajturin nenin e statutit “Basha”, e ka gati pĂ«rgjigjen standarte: “Tani, statuti Ă«shtĂ« nĂ« rregull, nuk ka nevojĂ« pĂ«r momentin pĂ«r ndonjĂ« ndryshim. Sigurisht qĂ« pasi tĂ« finalizojmĂ« denoncimin nĂ« ShqipĂ«ri dhe botĂ« tĂ« farsĂ«s elektorale, PD do bĂ«jĂ« njĂ« analizĂ« tĂ« plotĂ« tĂ« tĂ« gjitha problemeve nĂ« mĂ«nyrĂ« qĂ« tĂ« modernizohet dhe tĂ« hapet gjithnjĂ« e mĂ« shumĂ«.”

Ka njĂ« sens qĂ« vazhdohet nga njerĂ«zit e PD-sĂ«, ndĂ«rkohĂ« qĂ« nuk po shikojnĂ« dot ndryshimin dhe atĂ« qĂ« u kĂ«rkon publiku: Jemi nĂ«n njĂ« regjim dhe duhet tĂ« luftojmĂ« me kĂ«tĂ« regjim, duket sikur Ă«shtĂ« lajtmotivi i tĂ« gjithĂ«s. NĂ« fakt, regjimi pas viteve ‘90 Ă«shtĂ« demokratik, por hibridizimi i saj tashmĂ« Ă«shtĂ« larguar nga demokracia dhe kĂ«tĂ« e kemi pĂ«rballĂ« me mĂ«nyrĂ«n sesi bĂ«hen zgjedhjet, ndarjen e pushteteve dhe mĂ«nyrĂ«n sesi ndahet pasuria publike, pĂ«r tĂ« mos renditur njĂ« mal tjetĂ«r me çështje.

Duket se e gjithĂ« pesha e humbjes dhe realitetit tĂ« PD-sĂ« i Ă«shtĂ« lĂ«nĂ« BerishĂ«s jo thjesht, si manovĂ«r pĂ«r t’u shmangur nga pĂ«rgjegjĂ«sia, por edhe pĂ«r tĂ« kĂ«naqur pĂ«rfitimet e tĂ« qĂ«nurit nĂ« opozitĂ« tĂ« njĂ« pjese tĂ« madhe tĂ« tyre. NdĂ«rkaq, referencat pĂ«r analizĂ«n mungojnĂ« ndĂ«rsa Ă«shtĂ« marrĂ« kaq qetĂ« kjo gjendje nga ana e kampit tĂ« PD-sĂ«, saqĂ« vĂ«rtetĂ« shqetĂ«simi mbetet i madh: Mos vallĂ« po mĂ«sohen dhe janĂ« mirĂ« me kĂ«tĂ« gjendje?! A nuk duhet tĂ« mendojnĂ« pĂ«r njĂ« mĂ«nyrĂ« sesi tĂ« ngjallin njĂ« projekt tĂ« ri, duke bashkuar tĂ« gjithĂ« copĂ«zat dhe tĂ« nisin tĂ« mendojnĂ« pĂ«r tĂ« ardhmen, e cila me sa duket do ketĂ« shumĂ« sfida?! Jo, pĂ«r kĂ«tĂ« s’ka pĂ«rgjigje. NdĂ«rkohĂ« inercia e lĂ«vizjes sĂ« ShqipĂ«risĂ« drejt integrimit po shkon sipas planifikimit, pasi vendit shpejt do i hapet edhe njĂ« grup-kapitulli i ri, paçka rezultateve tĂ« zgjedhjeve dhe fushatave tĂ« befta tĂ« RamĂ«s dhe akuzave tĂ« opozitĂ«s. A duhet tĂ« mendojnĂ« vallĂ« pĂ«r analizĂ«n te PD-ja, apo po mĂ«sohen me humbjen?! Kjo do zbulohet me shumĂ« gjasĂ« nĂ« VjeshtĂ«, por nuk Ă«shtĂ« çudi qĂ« atĂ«herĂ« lajme tĂ« cilat futen si pykĂ« mund t’ia humbasin gravitetin aksionit tĂ« PD-sĂ«. (Javanews)

 

The post A duhet ta nisë PD-ja analizën e zgjedhjeve?! first appeared on JavaNews.al.

E vërteta, apatia dhe cinizmi

✇Java News
By: Ben Andoni
21 July 2025 at 19:17

Nga Ben Andoni

Beteja e radhĂ«s ndaj informalitetit e ka treguar kryeministrin Rama si tĂ« papĂ«rballueshĂ«m nĂ« aksionet e tij tĂ« befta. Bash nĂ« stinĂ«n mĂ« tĂ« vĂ«shtirĂ« tĂ« vitit, kur pjesa mĂ« e madhe njerĂ«zve ulin impenjimet e pĂ«rditshme dhe kĂ«rkojnĂ« prehjen pĂ«r tĂ« pĂ«rballur pjesĂ«n tjetĂ«r tĂ« vitit; ashtu si njĂ« pjesĂ« tjetĂ«r e vogĂ«l qĂ« biznesin e vet e ka ngritur mbi turizmin dhe shĂ«rbimin Ă«shtĂ« konfrontuar me njĂ« fushatĂ« qĂ« nĂ« thelb Ă«shtĂ« e drejtĂ«, por qĂ« nĂ« kohĂ«n kur bĂ«het dhe nga mĂ«nyra sesi e kanĂ« ushqyer dhe toleruar mekanizmat administrativĂ« dhe institucionet e terrenit tĂ« kontrollit dhe certifikimit Ă«shtĂ« e lodhshme dhe absurde. Opozita ka rezistuar dobĂ«t kurse mungesa e idesĂ« sesi ata do tĂ« pĂ«rballeshin atĂ« nĂ« kĂ«tĂ« rast me informalitetin i ka bĂ«rĂ« palĂ« tĂ« dĂ«shtuar. NĂ« kĂ«tĂ« fillimjavĂ« tĂ« javĂ«s sĂ« tretĂ« tĂ« korrikut, gjĂ«rat janĂ« fashitur, pĂ«rveç kĂ«rcĂ«nimeve alla Mafia qĂ« nuk mbarojnĂ«. PronarĂ«t kanĂ« nisur t’i çmontojnĂ« vetĂ« impiantet e tyre; njerĂ«zit e bulmetit po shikojnĂ« se çdo bĂ«jnĂ« me realitetet e reja; nĂ« plazhe, pronarĂ«t po kujdesen tĂ« jenĂ« “korrekt”, paçka çmimeve tĂ« lodhshme dhe shĂ«rbimit qĂ« me sa duket ne nuk i kapim dot standardet. Qytetari tjetĂ«r shqiptar, pa kĂ«to “andralla” pret vitin, mbijetesĂ«n dhe pĂ«rballjen me institucionet. Kudo flitet pĂ«r tĂ« vĂ«rtetĂ«n dhe rregullin. E shpreh dhe e ushtron si vullnet Rama, e kĂ«rkon Berisha, e mĂ«tojnĂ« banorĂ«t e Thethit dhe ngado. Cila Ă«shtĂ« e vĂ«rteta dhe pĂ«r cilĂ«n tĂ« vĂ«rtetĂ« flasim?! Kjo ka qenĂ« dilema e banorĂ«ve tĂ« Thethit kĂ«to ditĂ« dhe e shqiptarit zakonisht para institucioneve tĂ« tij. Ku ishin moria e kĂ«tyre njerĂ«zve tĂ« inspektoriateve para kundravajtjeve, po drejtorĂ«t qĂ« japin dorĂ«heqje njĂ«zĂ«ri pa bĂ«rĂ« dhe mbrojtjen mĂ« tĂ« vogĂ«l tĂ« tagrit, ku Ă«shtĂ« plani i zhvillimit tĂ« vendit
?!

NĂ« fakt e vĂ«rteta vazhdimisht paragjykohet, pasi ndryshe e shikojmĂ« nĂ« jetĂ«n e pĂ«rditshme, ndryshe nĂ« histori dhe krejt tjetĂ«r nĂ« shkencĂ«. NjĂ« gjĂ« Ă«shtĂ« e sigurt, sidomos nĂ« ShqipĂ«ri, se nuk e kemi perceptuar kurrĂ« si duhet, kurse historia vazhdimisht dhe nĂ« momentet mĂ« tĂ« rĂ«ndĂ«sishme na tregon se e vĂ«rteta modifikohet. NĂ« shkencĂ«, ajo mbijeton mĂ« shumĂ«, ndaj vendet mĂ« tĂ« pĂ«rparuara, logjikĂ«n e çojnĂ« drejt racionalitetit dhe si pasojĂ« zhvillimi i tyre Ă«shtĂ« mĂ« solid, ashtu si administrata dhe inspektoriatet homologe me ne nuk rrinĂ« si pemĂ« kur u kĂ«rkohet llogari. QoftĂ« kushdo Autoritet, qoftĂ« personazhe si Rama pĂ«rballĂ« dhe qofshin akuzat e shumta tĂ« opozitĂ«s sonĂ«, qĂ« tashmĂ« duket krejt nĂ« drejtim tĂ« paditur. NjĂ« nga autorĂ«t mĂ« tĂ« mirĂ« tĂ« kohĂ«s sonĂ«, shkrimtari spanjoll Javier Cercas Mena, e zbĂ«rthente shumĂ« thjeshtĂ« konceptin e tĂ« vĂ«rtetĂ«s nĂ« intervistĂ«n me gazetarin e njohur grek Anteos Hrisostomidhis. Autori i “UshtarĂ«ve tĂ« SalaminĂ«s” shprehej lidhur me tĂ« se: nĂ«se do merremi thjesht me ekzistencĂ«n e njĂ« tĂ« vĂ«rtete atĂ«herĂ« “
kjo duhet tĂ« jetĂ« shuma e gjithĂ« varianteve tĂ« realitetit. Kjo mund tĂ« vlejĂ« pĂ«r HistorinĂ«, por nuk mund tĂ« vlejĂ« ama pĂ«r moralin: ekziston njĂ« larmi tejet e madhe tĂ« vĂ«rtetash morale. Atje, nuk kemi vetĂ«m njĂ« tĂ« vĂ«rtetĂ«, por shumĂ« syresh”.

Kjo Ă«shtĂ« dilema e madhe sot, nĂ«se duhet tĂ« jemi me tĂ« vĂ«rtetĂ«n qĂ« pĂ«rballin institucionet; atĂ« qĂ« e dikton morali; atĂ« qĂ« kĂ«rkon opozita; apo atĂ« ‘sublimen’ qĂ« na e pĂ«rcjell Rama. Individi shqiptar jo vetĂ«m po dobĂ«sohet prej vetes dhe makutĂ«risĂ« sĂ« njĂ« pjese tĂ« administratĂ«s por nuk mbledh dot veten nga kĂ«to “ndryshime“ tĂ« befta pĂ«r tĂ« pasur njĂ« ide afatgjatĂ« zhvillimi nĂ« kokĂ«. Kujto kĂ«tu edhe amullinĂ« qĂ« pĂ«rcollĂ«n njĂ« pjesĂ« e njerĂ«zve tĂ« opozitĂ«s si Noka, Vokshi, Alizoti, Shehu, Boçi, kudo qĂ« shkonin kur flisnin pĂ«r spastrime, anullime dhe masa. Fushata qĂ« Rama po i bĂ«n sipas mĂ«nyrĂ«s sĂ« tij, ku pushteti i MajtĂ« i tĂ« cilit duket si njĂ« koperturĂ« e njĂ« tĂ« Djathte shumĂ« agresive qĂ« do t’ia kishte zili me tĂ« drejtĂ« PD-ja, nĂ«se do tĂ« arrinte ndonjĂ«herĂ« nĂ« pushtet. Larg kĂ«tyre, Ă«shtĂ« e lodhshme goditja e njerĂ«zve mĂ« tĂ« dobĂ«t dhe tĂ« pambrojturve dhe liria e njĂ« grupi tĂ« vogĂ«l qĂ« nuk i hyn kurrĂ« gjembi nĂ« kĂ«mbĂ«. Dhe, realiteti “i barazisĂ«â€ relative te ne Ă«shtĂ« tregues: NĂ« raportin vjetor tĂ« AgjencisĂ« sĂ« Sigurimit tĂ« Depozitave, depozituar dhe publikuar nga Kuvendi i ShqipĂ«risĂ«, tregojnĂ« se nĂ« 7 pĂ«rqindĂ«shin e depozitave tĂ« tĂ« pasurve gjenden 7.4 miliardĂ« euro ose 58% e tĂ« gjitha depozitave tĂ« individĂ«ve nĂ« sistemin bankar, ndĂ«rsa nĂ« 93 pĂ«r qind tĂ« depozitave tĂ« tjera gjenden 42% e kursimeve totale ose 5.34 miliardĂ« euro.

Reagimi dhe bindja që po ndodh duket normal në kohën tonë, veç atyre të tipit mafioz në Shkodër. Nga ana tjetër, qytetari shqiptar është bërë cinik sepse sheh një sistem të manipuluar dhe e kupton se asgjë nuk është më e dedikuar për të. Media po përball dhe interviston shumë individë që e tregojnë hapur këtë paradoks, ku njerëzit janë të lodhur nga ndjenja e pafuqisë. E moshuara e Vlorës që pak ditë më parë, rendte të takonte Ramën e dinte se vetëm tek ai mund të gjendej një përgjigje, pasi sistemi i krijuar prej tij është shurdh dhe ironik me të varfërit. Në masë shqiptari po e përdor cinizmin si një mjet mbrojtës para ndjenjës sonë dërrmuese të pafuqisë. Në literaturë, cinizmi trajtohet si një shtresë mbrojtëse psikologjike që na pengon të ngjallim shpresat tona dhe zhgënjimin që vjen pas. Aq vetë-shkatërrues sa është e bën sot ikjen masive të shqiptarit dhe humbjen e besimit në fasha të gjëra të shoqërisë.

Cinizmit tĂ« shoqĂ«risĂ« i shtohet pjesa apatike dhe papĂ«rgatitja pĂ«r ndryshim dhe mungesa e informimit tĂ« duhur politik. Zgjedhjet e fundit tĂ« pĂ«rgjithshme e treguan mĂ« sĂ« miri kĂ«tĂ«.  Anthony Downs nĂ« artikullin e tij tĂ« njohur tĂ« vitit 1957: “NjĂ« Teori Ekonomike e DemokracisĂ«â€ shkon mĂ« tej dhe e shikon kĂ«tĂ« nĂ« lĂ«nien nĂ« terr tĂ« njerĂ«zve dhe mĂ«nyrĂ«n e trajtimit tĂ« tyre me rastin e vendit tĂ« tij SHBA-sĂ«. “MeqenĂ«se ka shumĂ« tĂ« ngjarĂ« qĂ« asnjĂ« zgjedhje tĂ« mos jetĂ« aq e ngushtĂ« sa ta bĂ«jĂ« vendimtare votĂ«n e ndonjĂ« personi tĂ« vetĂ«m, ose votat e tĂ« gjithĂ« atyre qĂ« ai mund tĂ« bindĂ« tĂ« bien dakord me tĂ«, rrjedha racionale e veprimit pĂ«r shumicĂ«n e qytetarĂ«ve Ă«shtĂ« tĂ« mbeten tĂ« painformuar politikisht”. Media dhe aktorĂ« tĂ« ndryshĂ«m interesi, pĂ«rfshirĂ« vetĂ« politikĂ«n gjenden pĂ«rballĂ« njĂ« publiku ku cinizmi dhe apatia Ă«shtĂ« mjet mbrojtĂ«s qĂ« i bĂ«n tĂ« mos informohen mĂ« para njĂ« sistemi qĂ« nuk i pyet dhe mbahet me bekimin e dy forcave kryesore. NĂ« shoqĂ«ritĂ« e sotme nuk duket mĂ« as nĂ« horizont ndonjĂ« mĂ«nyrĂ« qĂ« ne, si shqiptarĂ« tĂ« punojmĂ« sĂ« bashku pĂ«r tĂ« arritur çka Ă«shtĂ« nĂ« interesin tonĂ« kolektiv, secili prej nesh sillet nĂ« mĂ«nyrĂ« “racionale” dhe pĂ«r kĂ«tĂ« arsye saboton veten kolektivisht. Sjellja me turizmin, shĂ«rbimet, administrata, mungesa e rregullave po na dĂ«mtojnĂ« tĂ« gjithĂ«ve. Themi se sjellja racionale na dĂ«mton, duke mbĂ«shtetur arsyetimin e Downs, pasi njerĂ«zit po shkĂ«puten nga sistemi ynĂ« politik dhe votojnĂ« me njĂ« logjikĂ« tĂ« ngushtĂ« dhe tĂ« deformuar. Kjo i bĂ«n qĂ« tĂ« zgjedhim deputetĂ«, kryetarĂ« bashkie dhe drejtorĂ« qĂ« dorĂ«hiqen me njĂ« fishkĂ«llimĂ« dhe njerĂ«z qĂ« janĂ« pa zĂ« dhe pa shtyllĂ«. NdĂ«rkohĂ«, kinse kontrolli i institucioneve dhe demokracia alla shqiptare vetĂ«m sa po rrit pushtetin e atyre qĂ« janĂ« tashmĂ« nĂ« krye. Dhe, rasti i RamĂ«s po e tregon kĂ«tĂ« pĂ«rballĂ« tĂ« vĂ«rtetave, cinizmit dhe vetĂ« apatisë qĂ« e ka kapluar shoqĂ«rinĂ« tonĂ«. (Homo Albanicus)

The post E vërteta, apatia dhe cinizmi first appeared on JavaNews.al.

Apatia që po e sfilit vendin

✇Java News
By: Ben Andoni
18 July 2025 at 18:52

Nga Ben Andoni

Jo thjesht debati gati grotesk për mandatin e dy kryetarëve të partive të vogla, por ajo që po ndodh me opozitën në përgjithësi me ligjërimin deri cfilitës përditor të Berishës; zhgënjimi dhe boshësia që vjen nga vonesat dhe amullia e sistemit të drejtësisë, shtuar me aksionet e stërlodhshme të Ramës ndaj informalitetit po përcillen me një apati të madhe në vend. Stina e nxehtë e favorizon edhe më shumë për faktin se është stina më e vështirë e vitit, ndërsa shpresa e ndryshimit tashmë duket se është tejet i largët.

Zgjedhjet kanĂ« pak javĂ« qĂ« kanĂ« mbaruar. I vetmi referim gjysmĂ« objektiv Ă«shtĂ« viti 2030, vit i mĂ«tuar i integrimit tĂ« ShqipĂ«risĂ«, por qĂ« kap deri elementĂ« grotesku, kur nĂ« ditĂ«t tona po pĂ«rflitet deri pĂ«r ekzistencĂ« tĂ« kĂ«saj status quo tĂ« BE-sĂ« dhe rrezikun gjithnjĂ« e mĂ« tĂ« afĂ«rt tĂ« luftĂ«s. NdĂ«rkohĂ« apatia ka kapur çdo segment tĂ« sĂ« pĂ«rditshmes, ndĂ«rsa situata nĂ« vend dhe sidomos tollovia e drejtimit nga PS-ja dhe papĂ«rgatitjes pĂ«r shumĂ« problematika tĂ« administratĂ«s sĂ« saj tregojnĂ« se gjĂ«rat janĂ« tĂ« vĂ«shtira pĂ«r t’u ndryshuar.

Studiuesit e lidhin termin “apati” sidomos nĂ« EvropĂ«n Lindore me shumĂ« elementĂ« kompleksĂ«, tĂ« cilat janĂ« tĂ« ndikuar kryesisht nga faktorĂ« historikĂ«, shoqĂ«rorĂ« dhe politikĂ«. Lajm i mirĂ« Ă«shtĂ« se nuk konsiderohet si tipar universal, por Ă«shtĂ« pĂ«rgjigje ndaj realiteteve tona specifike, ku tek ne ligjĂ«rohet sepse Berisha Ă«shtĂ« prej 35 vitesh nĂ« fokus tĂ« ShqipĂ«risĂ« post ’90, kurse Rama nga viti 1998 (27 vjet) Ă«shtĂ« prej gati katĂ«r mandatesh. SĂ«bashku, janĂ« aktorĂ«t dhe protagonistĂ«t kryesorĂ« politikĂ«-shoqĂ«rorĂ« tĂ« vendit. Duke pasur parasysh trashĂ«giminĂ« e historisĂ« sĂ« socializmit; zhvillimet ekonomike nĂ« vend, nĂ« disa momente qĂ« e ccuan vendin nĂ« zgrip; dhe mos arritjen e objektivave nga politika pĂ«r demokracinĂ« (ende s’kemi zgjedhje tĂ« pranuara), apatia tashmĂ« Ă«shtĂ« njĂ« reagim fare i arsyeshĂ«m ndaj kĂ«tij realiteti. Dhe, pavarĂ«sisht njĂ«farĂ« rritjeje ekonomike, e cila shikohet nĂ« vendet tona nĂ« Ballkan; pabarazitĂ« e tĂ« ardhurave dhe mundĂ«sive janĂ« tĂ« mĂ«dha; kurse lodhja e publikut pĂ«r lĂ«vizje sociale ka pĂ«rcjellĂ« nĂ« njĂ« frustrim dhe ndjenjĂ«n qĂ« po e pĂ«rjetojmĂ« tĂ« gjithĂ« se pĂ«rpjekja individuale Ă«shtĂ« fare e kotĂ«. Nuk ndryshon asgjĂ«. Ky realitet Ă«shtĂ« fat vetĂ«m i qeveritarĂ«ve dhe njerĂ«zve pranĂ« tyre qĂ« nuk i ndahen protagonizmit dhe qĂ« po ndikojnĂ« t’i zbrazin vendet e tyre. Duke nisur me ShqipĂ«rinĂ« dhe KosovĂ«n, qĂ« dikur ishin krenare pĂ«r popullsitĂ« e reja nĂ« kontinent duke vazhduar me SerbinĂ«, Malin e Zi, MaqedoninĂ« e Veriut dhe FederatĂ«n e Bosnje HercegovinĂ«s, tashmĂ« ballkanasit garojnĂ« pĂ«r tĂ« ikur.

ShqipĂ«ria e ka tĂ« gjallĂ« trashĂ«giminĂ« e autoritarizmit dhe kĂ«tĂ« e shikon deri nĂ« diskursin e liderĂ«ve tĂ« partive qĂ« lapsuset Frojdiane u nxjerrin fjalĂ« pĂ«r fjalĂ« shprehjet e komunizmit, tranzicionet ekonomike dhe ndjenja e pafuqisĂ« pĂ«rballĂ« diçkaje qĂ« nuk ndryshon
po e lodh vendin. Por nuk “e kupton” as Rama dhe ca mĂ« keq dhe opozita, qĂ« pason vetĂ«m veprimet e tij, pa asnjĂ« ide tĂ« re, duke i shĂ«rbyer pak individĂ«ve. (Javanews)

 

The post Apatia që po e sfilit vendin first appeared on JavaNews.al.

Maska, individualizmi vs demokraci

✇Java News
By: Ben Andoni
15 July 2025 at 19:46

Nga Ben Andoni
UdhĂ«timi i kryetarit tĂ« qeverisĂ« Rama nĂ«pĂ«r disa bashki, kĂ«rkesat pĂ«r dorĂ«heqjet masive dhe kulmimi me mbledhjen e pushtetit vendor, superaksioni ndaj ndĂ«rtimeve nĂ« Theth, aksioni pĂ«r çertifikimet e bulmetrave, veç tĂ« tjerave çka mund tĂ« pasojnĂ« nĂ« ditĂ«t nĂ« vazhdim, kanĂ« treguar se ShqipĂ«ria nuk funksionon me institucione dhe struktura por me vullnete individuale. Ato pak ndĂ«rrimet e batutave tĂ« RamĂ«s me kryetarĂ«t e bashkive (dukshĂ«m nĂ« gjendjen e nxĂ«nĂ«sve nĂ« provime), na kanĂ« treguar se forca e ligjit dhe demokracia nĂ« vend janĂ« shumĂ« pak para njĂ« vullneti tĂ« vetĂ«m. PĂ«r fat tĂ« keq, zhvillimet mĂ« tĂ« strukturuara dhe institucionale nĂ« vend kanĂ« qenĂ« ato qĂ« lidheshin me regjime jo demokratike. I pari nĂ«n regjimin e pushtimit fashist dhe i dyti nĂ«n regjimin socialist, ku me gjithĂ« pĂ«rkorjen dhe izolimin pati njĂ« vetĂ«dije mĂ« tĂ« madhe pĂ«r ruajtjen e disa parametrave nĂ« vend. PĂ«r pak njohuri: InxhinierĂ«t dhe specialistĂ«t italianĂ« punuan qysh nga viti 1915 deri nĂ« vitin 1939 tĂ« shpĂ«rndarĂ« nĂ« zyrat teknike tĂ« qyteteve tĂ« ndryshme tĂ« ShqipĂ«risĂ«, gjithashtu nĂ« MinistrinĂ« e PunĂ«ve Botore dhe tek S.V.E.A (SocietĂ  di Sviluppo Economico dell’Albania-ShoqĂ«ria pĂ«r Zhvillimin Ekonomik tĂ« ShqipĂ«risĂ«). Kontributin e tyre e shikojmĂ« tĂ« shtrirĂ« duke filluar nga projektimi dhe ndĂ«rtimi i sistemit infrastrukturor, tek hartimi i Planeve Rregulluese dhe tek sistemimi i qendrave tĂ« qyteteve nĂ«pĂ«rmjet ndĂ«rtimit tĂ« godinave me interes publik, referon Selenica nĂ« “ShqipĂ«ria mĂ« 1927”. Faza e dytĂ« filloi me krijimin e zyrĂ«s Qendrore tĂ« ndĂ«rtimit dhe urbanistikĂ«s sĂ« ShqipĂ«risĂ« nĂ« vitin 1940-1943 me kapitullimin e ItalisĂ«. Puna e kĂ«tij enti pĂ«rqendrohej nĂ« kontrollin e veprimtarive ndĂ«rtimore publike dhe private, nĂ« hartimin e rregulloreve ndĂ«rtimore dhe urbanistike si edhe nĂ« fuqizimin dhe kontrollin e tĂ« gjithĂ« infrastrukturave dhe tĂ« impianteve pĂ«r njĂ« zhvillim organik tĂ« qyteteve dhe tĂ« territoreve pĂ«r rreth tyre. Çdo ndĂ«rhyrje apo planifikim urbanistik kalonte nĂ«pĂ«rmjet njĂ« studimi tĂ« detajuar tĂ« territorit nĂ« tĂ« cilin do tĂ« bĂ«hej ndĂ«rhyrja, shkruan studiuesi Emin Riza nĂ« njĂ« artikull te “Monumentet”. PĂ«r kĂ«tĂ« arsye bĂ«heshin disa variante tĂ« ndryshme, tĂ« cilat konsistonin me njohjen historike, me pĂ«rshtatjen e qytetit ekzistues dhe me zhvillimin e tij pas ekspansionit tĂ« ri, shkruan studiuesja Dr. Ariola Prifti nĂ« “Ndikime tĂ« arkitekturĂ«s dhe artit italian nĂ« ShqipĂ«rinĂ« e viteve 1925-1943” nĂ« njĂ« studim interesant pĂ«r kĂ«tĂ« kohĂ«, referimet e tĂ« cilĂ«s kemi shfrytĂ«zuar. NdĂ«rkohĂ« centralizimi nĂ« kohĂ«n e komunizmit dhe planifikimi nga zyrat dhe komitetet kap çdo detaj dhe qytetet modelohen sipas njĂ« strukture, ku dominojnĂ« ndĂ«rtimet shtampĂ«, ndĂ«rsa forca e shtetit kalon mbi çdo iniciativĂ« private, pasi kjo e fundit mund tĂ« dĂ«nohej mirĂ«filli nĂ« rast se identifikohet. Socializmi si ideologji Ă«shtĂ« i ndarĂ« me privaten. ËshtĂ« kaq e kanonizuar çdo gjĂ« saqĂ« pothuajse disa qytete ngjajnĂ« identike me njĂ«ra-tjetrĂ«n, sa i pĂ«rket ndĂ«rtimeve. Individi e ka tĂ« vĂ«shtirĂ« nĂ« mungesĂ« tĂ« demokracisĂ« tĂ« shprehet, sepse shteti komunist ka tĂ« pĂ«rcaktuar planet urbanistike, kurse projektet zhvillimorĂ« turistike i ka tĂ« kufizuara, nĂ« njĂ« vend ku shumĂ« zona janĂ« tĂ« paprekshme dhe konsideroheshin si zona kufitare.
Ajo qĂ« po shikojmĂ« nĂ« ditĂ«t e fundit dhe qĂ« Ă«shtĂ« pĂ«rsĂ«ritur disa herĂ« nĂ« rrokadat Parti Socialiste dhe Parti Demokratike Ă«shtĂ« panginja e individit shqiptar, anarkia, paqartĂ«sia e zhvillimit dhe makutĂ«ria e instancave tĂ« pushtetit lokal, mbi tĂ« cilin vigjilon pushteti kaotik qendror. ËshtĂ« e vĂ«rtetĂ« se marrĂ«dhĂ«nia mes individualizmit dhe demokracisĂ« Ă«shtĂ« komplekse, por nĂ« rastin shqiptar ka treguar se ato e pĂ«rjashtojnĂ« shumĂ« njĂ«ra-tjetrĂ«n. Duke mos pasur shtetin e tĂ« gjithĂ«ve ose mĂ« saktĂ«, kur partitĂ« e kanĂ« shfrytĂ«zuar shtetin në  mĂ«nyrĂ« tĂ« paskrupullt ka ndodhur bathorizimi me rastin e PD-sĂ«, ndĂ«rsa prona private Ă«shtĂ« tjetĂ«rsuar ngado disa herĂ«. ShumĂ« prona janĂ« tĂ« mbivendosura ndĂ«rsa ende sot ka pronarĂ«, tokat dhe pronat e tĂ« cilĂ«ve i gĂ«zojnĂ« tĂ« tjerĂ«t. Kadastra Ă«shtĂ« njĂ« nga institucionet mĂ« problematikĂ« dhe tĂ« korruptuar tĂ« vendit. NĂ« rast se do kishte njĂ« libĂ«r turpi pĂ«r ShqipĂ«rinĂ«, faqet e tĂ« cilit do ndaheshin paqĂ«sisht nga politika me drejtĂ«sinĂ«. E para pĂ«r mungesĂ«n e vizionit dhe paqartĂ«sinĂ« pĂ«r zhvillimin, e dyta pĂ«r bastardimin e tĂ« DrejtĂ«s. ËshtĂ« e vĂ«rtetĂ« se nĂ« regjimin e tanishĂ«m prioritet janĂ« interesat individuale dhe individualizmi si filozofi e ka primar rĂ«ndĂ«sinĂ« e tĂ« drejtave, lirive dhe interesave vetanake. Por nĂ« ShqipĂ«ri interesat individuale kanĂ« prevaluar mbi tĂ« mirĂ«n kolektive dhe pĂ«rballja ka qenĂ« e hapur me parimet demokratike qĂ« synojnĂ« tĂ« balancojnĂ« tĂ« drejtat individuale me nevojat e komunitetit. Shikoni çfarĂ« Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« me parqet dhe mjediset kudo, terrenet sportive ca mĂ« keq. PĂ«r fat tĂ« keq numĂ«rohen mijĂ«ra viktima, shumĂ« mĂ« tepĂ«r sesa nĂ« komunizĂ«m prej kĂ«tij individualizmi tĂ« frikshĂ«m. Dhe, vimĂ« tek ajo qĂ« nĂ« literaturĂ« quhet: Pabarazia dhe fragmentimi shoqĂ«ror. Individualizmi i tepĂ«rt ka bĂ«rĂ« rritjen e pabarazisĂ« sociale dhe ekonomike, pasi vetĂ«m njĂ« pjesĂ« e individĂ«ve kanĂ« aksese nĂ« tĂ« mirat, kurse tĂ« tjerĂ«t vuajnĂ« dhe nĂ« bizneset mĂ« tĂ« thjeshta. NjĂ« grusht njerĂ«zish mbizotĂ«rojnĂ« nĂ« pasuri. Pasojat janĂ« se jo thjesht Ă«shtĂ« dĂ«mtuar situata shoqĂ«rore por janĂ« krijuar fragmentime duke e bĂ«rĂ« sfiduese qĂ« institucionet demokratike tĂ« funksionojnĂ« normal. Rama po e shikon vetĂ« atĂ« qĂ« ka mbjellĂ« me paraardhĂ«sin e tij Berisha, paçka se vĂ«shtirĂ« mund t’u bĂ«jĂ« pĂ«rshtypje pas VjeshtĂ«s kur do nisin tĂ« merren me pĂ«rditmĂ«rinĂ« e tyre dhe batutat nĂ« parlament.
Ky lloj individualizmi dhe forca mbi tĂ« mirĂ«n kolektive ka bĂ«rĂ« qĂ« publiku shqiptar tĂ« jetĂ« indiferent pĂ«r aktivitete qytetare, kurse votimi, vullnetarizmi ose pjesĂ«marrja nĂ« debate publike, gati ndihen si punĂ« angari. Dhe, mĂ« keq akoma, individualizmi ka bĂ«rĂ« qĂ« individi shqiptar tĂ« mbajĂ« thjesht idetĂ« e tij, shpesh tĂ« gabuara dhe kaotike pĂ«rballë  njĂ« shteti si yni, po kaq tĂ« paqartĂ«, ndĂ«rkohĂ« qĂ« Ă«shtĂ« mĂ« pak i gatshĂ«m tĂ« bĂ«jĂ« kompromise ose tĂ« marrĂ« nĂ« konsideratĂ« perspektiva alternative. Me pak fjalĂ«, kĂ«tu gjendet njĂ« nga arsyet pse institucionet demokratike nuk funksionojnĂ« nĂ« mĂ«nyrĂ« efektive, kurse qoftĂ« edhe njerĂ«zit qĂ« duhet t’i shĂ«rbejnĂ« tĂ« mirĂ«s publike veprojnĂ« nĂ« mĂ«nyrĂ« individualiste. Me kĂ«tĂ« nivel yes-men qĂ« ka nĂ« demokracinĂ« tonĂ«, mĂ« sĂ« shumti nĂ« dy partitĂ« kryesore, ku dominon PS-ja pĂ«r shkak tĂ« pushtetit, individi zyrtar dhe ai privat se kuptojnĂ« dot qĂ« e drejta e individit duhet tĂ« harmonizohet me nevojat e  komunitetit. Demokracia po humbet nga individualizmi sepse shteti ynĂ« pĂ«r fat tĂ« keq s’bĂ«het dot aq demokratik sa ne aspirojnĂ« ose ka nevojĂ« pĂ«r njĂ« maskĂ«. Sak atĂ« qĂ« ka vendosur administrata Rama tani dhe bĂ«n sikur nuk e di. Por edhe  kjo e ka njĂ« logjikĂ«. Ciniku Oscar Wilde qĂ« jetoi nĂ« kohĂ«n e vet nĂ«n njĂ« tĂ« tillĂ« e thoshte mĂ« thukĂ«t: “Njeriu Ă«shtĂ« mĂ« pak vetvetja kur flet si vetja. Aman, jepini njĂ« maskĂ« dhe ai do t’ju tregojĂ« tĂ« vĂ«rtetĂ«n”. (Homo Albanicus)

 

The post Maska, individualizmi vs demokraci first appeared on JavaNews.al.

“Mosbindja civile” vs “Bindje e verbĂ«r”

✇Java News
By: Ben Andoni
1 July 2025 at 18:16

Nga Ben Andoni

Përballja e parë e çdo shqiptari me sistemin që kemi ndërtuar është dhe mbetet të jetë racionale. Anipse, kryetari i maxhorancës Rama mëton se do të iki nga pushteti kur të dojë ai!; kurse, kryetari i opozitës Berisha mohon nenin e statutit që e shkarkon pas humbjes, duke u justifikuar me parregullsitë e zgjedhjeve por edhe verdiktin e përjetshëm të Demokratëve pro tij! Edhe pse jemi me të varfrit bashkë me Kosovën në rajon, apo se zgjedhjet tek ne po kthehen në sfilitje me numërimin dhe rinumërimin e lodhshëm, askush nga politikanët nuk e ka idenë se edhe mund të tërhiqet dhe të lerë radhë, ashtu si mund të jetë më modest.

PĂ«rgjatĂ« pak muajve tĂ« shkuar, Partia Demokratike u mundua ta shpallĂ« disa herĂ« “Mosbindjen Civile” (M.C.), si moto tĂ« udhĂ«s sĂ« saj. Veçse, jo thjesht se nĂ« pak protesta ku e kĂ«rkoj M.C.-nĂ« zgjati nĂ« vetĂ«m pak orĂ« (saktĂ«sisht aq sa ishte leja e qeverisĂ«), por edhe se ishte pa ide qendrore, lĂ«vizja u kthye disi nĂ« qesharake dhe pĂ«r vetĂ« njerĂ«zit e PD-sĂ« nĂ« parlament qĂ« e shpalosnin si argument. NjĂ« pjesĂ« syresh qĂ« nuk e kuptonin as si koncept provuan ta mbronin nĂ« formĂ« patetike para medias, por duke e shtuar pjesĂ«n qesharake tĂ« sĂ« gjithĂ«s me mĂ«nyrĂ«n sesi e realizonin nĂ« realitet. Ku jo vetĂ«m gjetja e idesĂ« por edhe mĂ«nyra e mobilizimit tĂ« njerĂ«zve ishte e pamundur. Dhe, me atĂ« pĂ«rbĂ«rje dhe me ato ide qĂ« mĂ«ton, Partia Demokratike e ka realisht tĂ« vĂ«shtirĂ« tĂ« realizojĂ« njĂ« opozitĂ« bindĂ«se pĂ«r Mosbindjen Civile. NdĂ«rkohĂ« qĂ« pĂ«rveç protestave masive popullore tĂ« fillim viteve ’90, asnjĂ«ra syresh qĂ« Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« mĂ« pas (qoftĂ« dhe me pjesĂ«marrje masive kundĂ«r PS dhe PD) nuk ka krijuar njĂ« trashĂ«gimi, apo tĂ« ketĂ« mbetur si ndonjĂ« pikĂ« referimi si model. E vetmja, e cila u zhvillua pak vite mĂ« parĂ« nga studentĂ«t, u shua dhe ka qenĂ« njĂ« nga zhgĂ«njimet mĂ« tĂ« mĂ«dha tĂ« qytetarĂ«ve pĂ«r mĂ«nyrĂ«n sesi u manipulua kjo fashĂ« e qashtĂ«r sociale dhe sesi u shuajt, por edhe pĂ«r ata qĂ« e pĂ«rçanĂ« duke nisur qysh nga grevĂ«thyesit &CO. AsnjĂ« nga partitĂ« tona nuk ka lĂ«nĂ« ndonjĂ« trashĂ«gimi demokratike dhe janĂ« plot xhelozi pĂ«r studentĂ«t qĂ« tashmĂ« i kanĂ« manipuluar frikshĂ«m. Jo thjesht duke i mikluar dhe u hapur portat e politikĂ«s pak syreshve, por duke u dhĂ«nĂ« dhe narracionin dhe mbi tĂ« gjitha duke u diktuar dhe metodologjinĂ«. Shtuar edhe mĂ«nyrĂ«n e mendimit dhe atĂ« tĂ« veprimit. Zgjedhjet e fundit e treguan kĂ«tĂ« trashĂ«gimi. Dhe pa njĂ« trashĂ«gimi tĂ« mirĂ« tĂ« kulturave tĂ« protestave (NĂ« EvropĂ«n e Lindjes ka kohĂ« qĂ« ka nisur ndĂ«rgjegjĂ«simi) qĂ« tĂ« gjitha partitĂ« tona politike nuk e kanĂ« lĂ«nĂ« ose e kanĂ« fashitur po tregon se nuk mund tĂ« ketĂ« njĂ« ndryshim tĂ« brendshĂ«m tĂ« kĂ«tij rendi problematik shoqĂ«ror, veshur me kanone demokratike. ËshtĂ« fat i keq qĂ« shumĂ« pĂ«rfaqĂ«sues tĂ« rinisĂ« sot mĂ« shumĂ« janĂ« tĂ« futur nĂ« hullitĂ« e partive kryesore sesa nĂ« realitetet e ndryshimit. E shton problemin edhe fakti se: nĂ« ShqipĂ«ri nuk ka traditĂ« tĂ« Mosbindjes Civile. Ashtu, si nuk ka traditĂ« tĂ« veprimit tĂ« organizuar politik, sĂ« pari nĂ« komunitete tĂ« vogla lokale dhe, pastaj edhe nĂ« komunitete mĂ« tĂ« mĂ«dha, pĂ«rtej autoritetit tĂ« ndonjĂ« partie apo shtetit. Bindja e verbĂ«r ndaj pushtetit ka zĂ«vendĂ«suar reagimin dhe gjetjen e ideve pĂ«r ndryshim.

Çdo protestĂ« qĂ« nis Ă«shtĂ« e lidhur kryesisht me interesat e partive tĂ« mĂ«dha, fara pak ato tĂ« vogla dhe shumĂ« mĂ« pak me iniciativa civile. Kulmon vetĂ«m ajo qĂ« lidhet me armĂ«t kimike dhe katrahura e vitit 1997, e para ku angazhimi qytetar i paparti ishte mbresĂ«lĂ«nĂ«s dhe i dyti pĂ«r sensin tonĂ« ndaj shkatĂ«rrimit, lidhur nĂ« fakt me humbjen e kursimeve nĂ« Piramida.

Mosbindja Civile nuk mund të bëhet pa ide të mira, drejtues vizionarë dhe një strukturë të zhvilluar dhe të pavarur bashkë me vullnetin e vetë njerëzve. E cila në këtë kohë lë shumë për të dëshiruar në Shqipëri. Përdorimi i administratës nga maxhoranca dhe puna e militantëve te PD është e lodhshme sepse nuk po e lëviz statusquo-në e lodhshme. Do të ishte një ndihmë e madhe ekzistenca e një sindikatë të fortë dhe të pakorruptueshme, por kjo nuk ndodh, sepse kjo lëvizje nuk ekziston, madje ishte një nga krenaritë e kryeministrit kur grishte investime të huaja para kolegëve të huaj. E mbi të gjitha morali i mbetur i gjithnjë e më pak njerëzve që nuk bëjnë pakte. Por fakti i pamohueshëm i papunësisë në sistemet hibride demokratike si ne, e bën atë një burim i qeverisë për shantazh, pasi një kontingjent i tërë pune është gati kur i duhet qeverisë!! Dhe, nëse nuk pranon të bësh atë që të kërkohet ka kush të zëvendëson, kurse kolegët thjesht të kthejnë krahët. Në shoqëritë demokratike, qenësia si grevëthyes apo si i përdorur nga administrata është ofendim dhe turp dhe askush nuk të flet dhe të mënjanon në shoqëri. Kurse tek ne, rastet e solidaritetit janë të ngurta, ndërsa kolegët pothuajse kurrë nuk u bashkohen atyre, me përjashtime të cilat duhen konsideruar si të lavdërueshme. Rasti i Serbisë dhe Hungarisë po na mësojnë shumë në demokraci, por më shumë se çfarë do të thotë vendosmëri përballë autokratëve Vuçiq& Orban dhe grevëthyesve jo të paktë. Megjithatë, edhe demokracia që kërkojnë ata në ato vende po duket e paqartë dhe akuzohen deri në ndërhyrje, ata vranë frikën dhe paqartësinë që po e mbyt protestën në Shqipëri.

NdĂ«rsa nĂ« ShqipĂ«ri pĂ«rbĂ«nin momente tĂ« pakta, lĂ«vizjet e M. C.-sĂ« nĂ« EvropĂ«n Lindore, kishin mĂ« peshĂ« dhe ajo qĂ« i bashkoi si ide ishte pĂ«rballja me sfida tĂ« mĂ«dha. Regjimet Komuniste u mbijetuan dhe nĂ« fund tĂ« fundit nuk u pĂ«rmbysĂ«n ashtu si mund tĂ« mendohet. NdĂ«rsa disa lĂ«vizje si “Solidarnost” nĂ« Poloni, nĂ« kĂ«to regjime, arriti sukses tĂ« madh dhe duket se paratha ndryshimin pĂ«r kĂ«tĂ« vend, lĂ«vizje tĂ« tjera hasĂ«n mĂ« shumĂ« rezistencĂ« dhe shtypje nga autoritetet komuniste. PĂ«r teoricienĂ«t e demokracisĂ«, suksesi i M.C. mĂ« sĂ« shumti varej para RĂ«nies sĂ« Murit tĂ« Berlinit nga faktorĂ« si niveli i mbĂ«shtetjes popullore, gatishmĂ«ria e regjimit pĂ«r tĂ« negociuar dhe konteksti mĂ« i gjerĂ« ndĂ«rkombĂ«tar, veçanĂ«risht qĂ«ndrimi i ish-Bashkimit Sovjetik.

ShumĂ« dekada pas RĂ«nies sĂ« Murit ka shumĂ« segmente tĂ« shoqĂ«risĂ« qĂ« u intereson kjo statusquo, ashtu si regjimi i sotĂ«m hibrid demokratik nĂ« ShqipĂ«ri e sheh M.C.-nĂ« si kĂ«rcĂ«nim pĂ«r pushtetin e vet dhe e ka mbytur qĂ« nĂ« djep, qoftĂ« dhe me bashkĂ«punimin e vet opozitĂ«s. Jo mĂ« kot media raporton shpesh burime interesi tĂ« pĂ«rbashkĂ«ta dhe bashkĂ«punime tĂ« paskrupullta nĂ« biznes. Koncepti i tĂ« DrejtĂ«s qĂ« mund tĂ« rregullojĂ« shumĂ« nga paqartĂ«sitĂ« nuk zbatohet dhe mĂ« keq nuk ndjehet si i dobishĂ«m. Kurse, Bindja e VerbĂ«r nĂ« vend i Ă«shtĂ« kundĂ«rvĂ«nĂ« konceptit tĂ« sĂ« DrejtĂ«s, e cila duhet tĂ« ndihte ndryshimin. Kjo duhet ta alarmojĂ« sot individin shqiptar dhe DemokracinĂ«. “UnĂ« mendoj se ne duhet tĂ« jemi njerĂ«z sĂ« pari dhe mĂ« pas nĂ«nshtetas. Nuk Ă«shtĂ« e dĂ«shirueshme tĂ« kultivojmĂ« respekt pĂ«r ligjin, aq sa pĂ«r tĂ« drejtĂ«n. I vetmi detyrim qĂ« kam tĂ« drejtĂ« tĂ« marr pĂ«rsipĂ«r Ă«shtĂ« tĂ« bĂ«j nĂ« çdo kohĂ« atĂ« qĂ« mendoj se Ă«shtĂ« e drejtĂ«â€, shkruante nĂ« shekullin XIX Henry David Thoreau tek koncepti i tij pĂ«r “Mosbindjen Civile”, si respekt pĂ«r tĂ« DrejtĂ«n, kundĂ«r Bindjes sĂ« VerbĂ«r qĂ« po e asfikson demokracinĂ«. (Homo Albanicus)

 

 

The post “Mosbindja civile” vs “Bindje e verbĂ«r” first appeared on JavaNews.al.

E vetmja përvojë e politikanëve të Kosovës është borxhi ndaj saj

✇Java News
By: Ben Andoni
27 June 2025 at 19:02

Nga Ben Andoni

ËshtĂ« pjesĂ« dhe detyrim i studiuesve qĂ« t’i tregojnĂ« KosovĂ«s kalvarin e saj ekonomik, qysh prej qenĂ«sisĂ« nĂ«n RepublikĂ«n ish-Federative Jugosllave dhe tashmĂ« nĂ« pavarĂ«sinĂ« e merituar pas viteve ‘90. PĂ«r shkak tĂ« administrimit tĂ« saj dhe shfrytĂ«zimit, lexuesi do gjejĂ« nga ekonomia tĂ« gjithĂ« problematikat e saj. NĂ« vitin 1997 (kohĂ« kur ishin ende nĂ«n federatĂ«n e cunguar), rreth 65% e popullsisĂ« nĂ« moshĂ« pune konsiderohej “‘ekonomikisht joaktive’ — ose thjesht ‘e papunë’, referuar ekspertĂ«ve vendas, cituar nga Lajos HĂ©thy nĂ« artikullin “Employment and workers’ protection in Kosovo”. Sot ajo Ă«shtĂ« mĂ« e vogĂ«l, por sfiduese pĂ«r njĂ« vend nĂ« zhvillim. Shkalla e papunĂ«sisĂ« nĂ« KosovĂ« sot ka arritur nĂ« 11,5%, referuar Agjencia e Statistikave tĂ« KosovĂ«s (ASK) pĂ«r vitin 2023. Dy problemet mĂ« tĂ« mĂ«dha tĂ« qytetarĂ«ve tĂ« KosovĂ«s e pĂ«rcjellin shqetĂ«simin te papunĂ«sia (16.3%) dhe varfĂ«ria (16.6). KĂ«to janĂ« gjetjet nĂ« raportin e “Pulsit Publik tĂ« Programit tĂ« Kombeve tĂ« Bashkuara pĂ«r Zhvillim” (UNDP) nĂ« KosovĂ«, i cili u bĂ« publik mĂ« 25.07.2024.

A e lexon politika kosovare kĂ«tĂ« shqetĂ«simin? Duke pasur parasysh moskonstitutimin e parlamentit deri mĂ« tani pĂ«r 38 herĂ« rresht, duket se shqetĂ«simi ekonomiko-social nuk Ă«shtĂ« aq i veçantĂ« pĂ«r mirĂ«qenien e qytetarĂ«ve tĂ« tyre tek politikanĂ«t e KosovĂ«s. Jo thjesht se nĂ«n drejtimin e politikanĂ«ve tĂ« ndryshĂ«m dhe forcave politike, Kosova veçse pĂ«rball shqetĂ«sime nĂ« ngritje, porse jetesa e qytetarit po bĂ«het gjithnjĂ« e mĂ« sfiduese dhe nga ana tjetĂ«r shumĂ« mĂ« e paperceptueshme. Kur dĂ«gjon qĂ« debati nĂ« parlamentin e KosovĂ«s mbeti pĂ«r javĂ« tĂ« tĂ«ra tek forma e votimit dhe tek emri i pandryshuar kandidates pĂ«r kryetare tĂ« Kuvendit, atĂ«herĂ« trandesh, por edhe kupton se: nderin do e kishte ai qĂ« do tĂ« tĂ«rhiqej pĂ«r interes tĂ« sĂ« gjithĂ«s. NĂ« morinĂ« e shqetĂ«simeve tĂ« KosovĂ«s, nĂ« raportin e vitit 2024 shtohej veç dy tĂ« parave tĂ« lartpĂ«rmendura edhe se “çmimet pĂ«r furnizimet esenciale (12.7%) janĂ« identifikuar si tri problemet kryesore me tĂ« cilat po pĂ«rballet Kosova. Teksa shĂ«rbimet e kujdesit shĂ«ndetĂ«sor (7.8%) dhe mjedisi (5.6%)” mbeteshin pesĂ« problemet kryesore. TĂ« mjaftojnĂ« shifrat tĂ« besosh qĂ« para KosovĂ«s tĂ« gjithĂ« politikanĂ«t janĂ« humbĂ«s, veçanĂ«risht ata qĂ« kanĂ« drejtuar, ndaj duhet tĂ« ishin modestĂ« dhe nĂ« kĂ«to ditĂ« tĂ« na privoheshin me patetizmin e tyre dhe interesat meskine. Ish-presidenti Richard Niksoni me katrahurĂ«n amerikane qĂ« bĂ«ri e kuptoi shumĂ« mirĂ« dhe nĂ« njĂ« nga kthjellimet e tij do tĂ« shprehej: “Do tĂ« doja t’ju jepja shumĂ« kĂ«shilla, bazuar nĂ« pĂ«rvojĂ«n time nĂ« fitimin e debateve politike. Veçse se kam atĂ« pĂ«rvojĂ«. E vetmja pĂ«rvojĂ« qĂ« kam Ă«shtĂ« humbja e tyre”. A thua do tĂ« jenĂ« ndonjĂ«herĂ« kokulur politikanĂ«t e KosovĂ«s?! (Javanews)

 

The post E vetmja përvojë e politikanëve të Kosovës është borxhi ndaj saj first appeared on JavaNews.al.

Modestia si hipokrizi e politikës

✇Java News
By: Ben Andoni
22 June 2025 at 11:56

Nga Ben Andoni

PĂ«r opozitĂ«n Ă«shtĂ« e pĂ«rcaktuar: Mohimi i moralit tĂ« zgjedhjeve tĂ« pĂ«rgjithshme Maj ’25 dhe denoncimi me çdo mjet i legjitimitetit tĂ« tyre. Veçse pjesĂ«marrja e demokratĂ«ve nĂ« parlament do t’ua bĂ«jĂ« tĂ« vĂ«shtirĂ« kauzĂ«n morale dhe shpotitĂ«se pĂ«rballĂ« ligjvĂ«nĂ«sve tĂ« rinj socialistĂ«, qĂ« me gjasĂ« do jenĂ« njĂ« klasĂ« tĂ« bindurish ndaj kryetarit Rama. PĂ«r socialistĂ«t ku mandat do tĂ« jetĂ« barok: Do flitet gjithĂ« kohĂ«n pĂ«r integrimin, modalitet evropiane dhe tĂ« ardhmen e ShqipĂ«risĂ«, si vendi i integruar, por edhe sfidat e luftrave. TĂ« pakĂ«t e tĂ« DjathtĂ«ve qĂ« ia dolĂ«n nga Listat e Hapura mund tĂ« flasin dhe madje tĂ« ngrihen pĂ«r kauza dhe mbi partinĂ« e tyre. Sa pĂ«r tĂ« MajtĂ«t dihet se pĂ«rveç njĂ«jtĂ«simit me kryetarin nuk do paraqesin gjĂ« ndryshe. Modestia e parlamentarĂ«ve tĂ« rinj Ă«shtĂ« njĂ« sens pĂ«r tĂ« parĂ« nĂ«nshtrimin e tyre. Dhe, provat na i kanĂ« dhĂ«nĂ« me diskutimet dhe kinse integritetin. “Me njerĂ«zit me aftĂ«si jo shumĂ« tĂ« mĂ«dha, modestia Ă«shtĂ« thjesht ndershmĂ«ri. Por me ata qĂ« kanĂ« talent tĂ« madh, Ă«shtĂ« hipokrizi”, shkruante dikur Arthur Schopenhauer.

Po pse luajnĂ« me modestinĂ« nĂ« politikĂ«? ËshtĂ« njĂ« sens pĂ«r tĂ« treguar sesa tĂ« afĂ«rt janĂ« politikanĂ«t me tĂ« vĂ«rtetĂ«n dhe pse vetĂ«m atyre duhet t’u besohet. Kjo ka bĂ«rĂ« qĂ« njĂ« grup i tĂ«rĂ« emrash qĂ« nuk prodhojnĂ« asgjĂ«, veç sherrnajĂ«s boshe nĂ« parlament dhe besnikĂ«risĂ« ndaj BerishĂ«s, sot pĂ«rfaqĂ«sojnĂ« PD-nĂ«, ashtu si njĂ« masĂ« pa histori do pĂ«rfaqĂ«sojnĂ« PS-nĂ«, lexo lidĂ«rshipin e paprakshĂ«m. Modestia e pĂ«rfaqĂ«simit Ă«shtĂ« sot ironia mĂ« e madhe para njĂ« klase politike qĂ« nĂ« pamundĂ«si pĂ«r tĂ« sjell ndryshime e prezanton atĂ« si virtyt. Mjaftoi lĂ«nia nĂ« lista tĂ« hapura e shumĂ« individĂ«ve, qĂ« njĂ« pjesĂ« nxori kthetrat dhe tashmĂ« po rreshton akuza dhe pretendime, duke treguar se modestia nuk tĂ« bĂ«n shumĂ« punĂ« kur je vetja, siç ishin pas zgjedhjeve politikanĂ«t; ndĂ«rsa kur je i sofistikuar e ke atĂ« si mjet hipokrizie pĂ«r tĂ« cilĂ«n politika jonĂ« shquhet. DĂ«shmi janĂ« akuzat brenda familjeve partiake por edhe vetĂ« zhvillimi i vendit tonĂ«, qĂ« lĂ« aq shumĂ« pĂ«r tĂ« dĂ«shiruar. PĂ«r mĂ« tepĂ«r, kjo hipokrizi po duket nĂ« marrĂ«dhĂ«niet ndĂ«rkombĂ«tare dhe mĂ«nyra sesi veprohet sot nĂ« botĂ«. Veçse politikanĂ«t tanĂ« nuk e bĂ«jnĂ« dot shtetin tonĂ« tĂ« duket me dinjitet, ashtu si nuk u thonĂ« dot shqiptarĂ«ve qĂ« aleancat tona dhe integrimi evropian ka kosto sociale dhe pĂ«rgjegjĂ«si tĂ« larta dhe nuk Ă«shtĂ« tallava. “Modestia” sesi na tregojnĂ« tĂ« ardhmen sot politikanĂ«t, po rrĂ«fen hipokrizinĂ« ku gjendemi dhe ku politika jonĂ« Ă«shtĂ« protagonistĂ« e pamohueshme. (Javanews)

The post Modestia si hipokrizi e politikës first appeared on JavaNews.al.

“ShoqĂ«ria Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« si njĂ« masĂ« veshtullore”

✇Java News
By: Ben Andoni
16 June 2025 at 19:15

Nga Ben Andoni

GjĂ«rat qĂ« nuk “kuptojmĂ«â€ sot me ndryshimet e shumta tĂ« ShqipĂ«risĂ« janĂ« ato qĂ« na bĂ«jnĂ« tĂ« marrim vesh sesi shoqĂ«ria jonĂ« nuk po orientohet e pĂ«rshtatet dot me kĂ«tĂ« masĂ« zhvillimi tĂ« pashoq e konfuz. Ikja nga vendi Ă«shtĂ« njĂ« nga pasojat.

NĂ« SocializĂ«m, propaganda theksonte se pushteti buron nga populli dhe i takonte aleancĂ«s sĂ« KlasĂ«s PunĂ«tore me atĂ« tĂ« FshatarĂ«sisĂ«, ndĂ«rsa Inteligjenca Popullore ishte shtresa, rrjedhur prej tyre dhe nĂ« funksion tĂ« kĂ«tyre dy shtresave. Asokohe antropologjia jonĂ« nuk kishte ndonjĂ« funksion tĂ« madh nĂ« dukje, sidomos nĂ« atĂ« qĂ« mori nĂ« dekadat e fundit. Krejt ndryshe, prodhimi i njohurive tĂ« kĂ«saj disipline nĂ« vendet e zhvilluara ndih shumĂ« nĂ« hartimin e politikave tĂ« qeverisĂ«. Antropologjia mund tĂ« kontribuojĂ« ndjeshĂ«m nĂ« tĂ« kuptuarit e kompleksitetit tĂ« ndĂ«rtimit tĂ« kombit dhe shtetbĂ«rjes, por nĂ«se ajo mund tĂ« ndryshojĂ« drejtpĂ«rdrejt njĂ« komb Ă«shtĂ« njĂ« çështje disi e nuancuar, referon literatura. ËshtĂ« e tepĂ«rt dhe jo objekt i kĂ«tij shkrimi sesi u punua pĂ«r raportin e shtresave sociale dhe sesi pak e nga pak Industrializimi i vendit bĂ«ri dhe zhvendosje tĂ« madhe jo thjesht konceptesh, por edhe politikash. Gjithsesi, si pasojĂ« u shuajt krejt borgjezia e para LuftĂ«s sĂ« DytĂ«, njerĂ«zit qĂ« pĂ«rfaqĂ«sonin pronat e mĂ«dha, intelektualĂ«t e njohur tĂ« para LuftĂ«s (veç atyre qĂ« e pĂ«suan prej kolaboracionizmit dhe tĂ« tjerĂ« kundĂ«r zgjidhjeve nga PKSH e PPSH) dhe eksperimenti social shkonte deri nĂ« Ă«ndrrĂ«n e barazisĂ« sublime, ku Diktatura e Proletariatit ishte njĂ« prag ku nuk kalohej aq lehtĂ«. PĂ«rballĂ« kĂ«tyre eksperimenteve, qindra-mijĂ«ra viktimat e kĂ«saj kohe do e kenĂ« tĂ« shĂ«njuar thellĂ« nĂ« fatin e tyre. ISKK (Instituti i Studimeve tĂ« Krimeve tĂ« Komunizmit) ka tĂ« identifikuar pushkatimin e 5.577 burrave dhe 450 grave, burgosjen pĂ«r arsye politike tĂ« 10.133 burrave dhe 7.367 grave (nga tĂ« cilĂ«t 1.065 kanĂ« vdekur gjithsej), humbjen e aftĂ«sive mendore nga torturat tĂ« 408 njerĂ«zve, internimin pĂ«r motive politike tĂ« 20.000 familjeve, nga tĂ« cilĂ«t 7.022 persona do vdisnin nĂ« zonat e internimit.

MegjithatĂ« pas nĂ« temĂ«n tonĂ«: shqetĂ«simi publik Ă«shtĂ« se nĂ« kĂ«tĂ« zhvillim kaq tĂ« madh, pse shoqĂ«ria jonĂ« po has probleme kaq tĂ« mĂ«dha nĂ« elementet e krijimit dhe forcimit tĂ« shtetit modern shqiptar. NĂ« ShqipĂ«ri nuk njihet meritokracia; korrupsioni Ă«shtĂ« gati ligj; nuk bĂ«hen zgjedhje normale, falĂ« edhe manipulimit tĂ« njerĂ«zve (lexo korrupsionin dhe nivelin gati infantil tĂ« demokracisĂ«); shtresat sociale janĂ« shumĂ« likuide; klasa e re tĂ« pasurve nuk njeh mĂ« asnjĂ« kufi; diktimi nĂ« pushtet i grupeve tĂ« ndryshme tĂ« interesit po tjetĂ«rson shumĂ« politika qĂ« mund ta ndihnin shtetin. Ky i fundit Ă«shtĂ« gati i pandjeshĂ«m pĂ«r grupet nĂ« nevojĂ«. Rasti i fundit qĂ« flitet me kufizimin e mbĂ«shtetjes sĂ« jetimĂ«ve, raste tĂ« tjera qĂ« lidhen mĂ« pasuritĂ« publike e bĂ«n problemin tĂ« adresohet deri diku te gjetjet e antropologjisĂ« tonĂ«. NĂ« ShqipĂ«ri ka ndodhur njĂ« ndryshim antropologjik i paimagjinueshĂ«m pas viteve ’90: ËshtĂ« krijuar njĂ« klasĂ« tĂ« pasurish, qĂ« pothuaj ndikojnĂ« nĂ« gjithçka; kurse barra qĂ« bie mbi shtresĂ«n e mesme po bĂ«het shpesh shumĂ« e vĂ«shtirĂ«; po humbet fshati; po zbrazen shumĂ« zona urbane dhe niveli i varfĂ«risĂ« Ă«shtĂ« i frikshĂ«m. Lista Ă«shtĂ« edhe mĂ« e gjatĂ«, por qĂ« kundrohet me njĂ« lloj indiference. “ShoqĂ«ria Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« si njĂ« masĂ« veshtullore”, e tregonte kĂ«tĂ« ndryshim nĂ« vendin e tij shkrimtari Claudio Magris dhe, po tĂ« shikosh ShqipĂ«rinĂ« Ă«shtĂ« e vĂ«rtetĂ«, pasi antropologjia nuk na ndih dot pĂ«rballĂ« pushtetit tĂ« sotĂ«m qĂ« e drejton shtetin. Jo se nuk do apo mbase nuk di, porse zhvillimi i vendit Ă«shtĂ« krejt paradoksal. Po tĂ« shikosh nĂ« renditjen e tĂ« pasurve tanĂ«, janĂ« rreth 20 kompani, qĂ« me pak pĂ«rjashtime kanĂ« fare pak kontribute nĂ« prodhimin kombĂ«tar. TĂ« paktĂ«n, njĂ« rishpĂ«rndarje e tĂ« ardhurave nĂ« njĂ« formĂ« sa mĂ« tĂ« drejtĂ« (TĂ« MajtĂ«t e kanĂ« nĂ« ideologji) do tĂ« ndihte uljen e kĂ«tij polarizimi pasuror qĂ« po i bĂ«n shqiptarĂ«t tĂ« ikin pa pasur mĂ«ndje tĂ« kthehen mĂ« kurrĂ«!! Partia Socialiste jo vetĂ«m nuk arriti ta bĂ«nte si duhej nĂ« tre mandate, por vetĂ«m tĂ« shikosh mĂ«nyrĂ«n sesi shpĂ«rndan lejet pĂ«r investitorĂ«t strategjikĂ« e kupton konceptin e sotĂ«m tĂ« saj tĂ« shtetit pĂ«r tĂ« ardhurat dhe menaxhimin, ndĂ«rkohĂ« qĂ« ka rritur koston e jetesĂ«s dhe lehtĂ«son disa grupime, qĂ« lĂ«nĂ« shumĂ« pĂ«r tĂ« dĂ«shiruar.

Ta vendosësh këtë barrë shqyrtimi te antropologjia është pak e tepërt, porse gjithnjë e më shumë, kjo disiplinë duhet të vendosi gishtin në plagën e vërtetë të vendit tonë, ndryshimet sociale-politike që ndihmojnë politikat ku përfitojnë shpesh e më pak njerëz, ndërsa pjesa më e madhe e shqiptarëve të thjeshtë nuk e shikon dot dhe as nuk e beson ndryshimin.

NdĂ«rsa antropologjia mund tĂ« mos ndryshojĂ« drejtpĂ«rdrejt njĂ« komb, ajo mund tĂ« kontribuojĂ« ndjeshĂ«m nĂ« kuptimin tonĂ« tĂ« shteteve-kombe dhe tĂ« informojĂ« pĂ«rpjekjet pĂ«r tĂ« promovuar ndryshime pozitive. Duke ofruar njohuri tĂ« nuancuara mbi kompleksitetin e ndĂ«rtimit tĂ« kombit dhe ndryshimeve shoqĂ«rore, antropologjia mund tĂ« ndihmojĂ« politikĂ«bĂ«rĂ«sit, praktikuesit dhe komunitetet tĂ« zhvillojnĂ« strategji mĂ« efektive pĂ«r adresimin e sfidave dhe mundĂ«sive tĂ« botĂ«s sonĂ« tĂ« globalizuar, shkruan nĂ« konkluzionet e njĂ« studimi tĂ« tij Jean-Pierre Olivier de Sardan nĂ«Â â€œAnthropology and Development: Understanding Contemporary Social Change” (Antropologjia dhe Zhvillimi: Kuptimi i Ndryshimit Social BashkĂ«kohor).

TĂ« jemi tĂ« saktĂ«: NĂ« literaturĂ«, kufizimet e antropologjisĂ« pĂ«r tĂ« ndryshuar drejtpĂ«rdrejt njĂ« komb lidhen me Kompleksitetin e ndryshimeve shoqĂ«rore, qĂ« duhet thĂ«nĂ« se nĂ« ShqipĂ«ri kanĂ« qenĂ« tĂ« jashtĂ«zakonshme dhe kanĂ« mbushur vakume jo vetĂ«m tĂ« sistemit socialist dhe kĂ«tij tĂ« sotmit por edhe tĂ« paraardhĂ«sve; ndĂ«rsa njihet edhe ajo qĂ« konceptohet si Dinamika e pushtetit, ku antropologĂ«t e sotĂ«m pĂ«rballen me sfida nĂ« ndikimin e politikĂ«s ose praktikĂ«s, veçanĂ«risht nĂ« kontekstet ku pushteti Ă«shtĂ« i pĂ«rqendruar nĂ« duart e disa individĂ«ve ose grupeve, referuar literaturĂ«s. Rasti i ShqipĂ«risĂ« e pĂ«rshfaq hapur kĂ«tĂ«. Sfida duket e madhe, sepse e gjithĂ« struktura e shtetit tonĂ« Ă«shtĂ« e trandur, prej njĂ« politike qĂ« e shikon gjithnjĂ« e mĂ« pak mirĂ«qenien e shqiptarit tĂ« ardhshĂ«m, ndĂ«rsa ndih momentin e tĂ« pasuruarve jo normalisht dhe tĂ« fortĂ«t. KÇK-ja (Kap çfarĂ« tĂ« kapĂ«sh, qĂ« u pĂ«rmend kohĂ« mĂ« parĂ« nga kryeministri si motiv pĂ«r njĂ« shtresĂ« jo tĂ« vogĂ«l spekulantĂ«sh) Ă«shtĂ« tashmĂ« njĂ« lloj metafore e ekzistencĂ«s sĂ« shqiptarĂ«ve tĂ« sotĂ«m, ku antropologjia ka shumĂ« punĂ« pĂ«r tĂ« bĂ«rĂ«. (Homo Albanicus)

 

The post “ShoqĂ«ria Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« si njĂ« masĂ« veshtullore” first appeared on JavaNews.al.

Midis trillimit dhe realitetit

✇Java News
By: Ben Andoni
13 June 2025 at 18:56

Nga Ben Andoni

A shpërdorohen rregullisht zgjedhjet tek ne?! Pse përdoret rëndom çdo aset i partisë në fuqi për të fituar? Pse nuk i pranon asnjëherë zgjedhjet PD-ja? Pse nuk kihet tashmë besim as tek numëruesit partiakë? Pse shqiptari nuk bën dot zgjedhje të mira?

NjĂ« varg pyetjesh qĂ«ndrojnĂ« sot mbi publikun. Por PD-ja i ka dalĂ« para dhe vazhdon tĂ« akuzojĂ« pĂ«r çdo ditĂ«. Me imazh, video dhe pĂ«rmes kryetarit Berisha, ajo nuk lĂ« moment pa treguar tĂ« gjithĂ« procesin e manipuluar, sipas tyre. Nga ana tjetĂ«r, nga PS-ja jo vetĂ«m qĂ« nuk ka pĂ«rgjigje, por shkohet njĂ« hap mĂ« tej: Po pĂ«rgatiten pĂ«r tĂ« bĂ«rĂ« trajnimin e ligjvĂ«nĂ«sve tĂ« tyre! NjĂ« shkollĂ« pĂ«r njerĂ«zit qĂ« do bĂ«jnĂ« dhe do kalojnĂ« ligjet e shtetit shqiptar! Po pse shteti shqiptar Ă«shtĂ« kaq i brishtĂ«?! Si mund t’u besosh rishtarĂ«ve tĂ« paprovuar dhe atyre qĂ« tek PD-ja ngacmojnĂ« votat e njĂ«ri-tjetrit?! Plot 35 vite pas rĂ«nies sĂ« Socializmit, ShqipĂ«ria haset me problematika tĂ« mĂ«dha nĂ« tĂ« gjitha anĂ«t. Dhe, njĂ« pyetje qĂ« vjen nĂ« formĂ« instiktive: Pse Ă«shtĂ« kaq i vĂ«shtirĂ« normaliteti nĂ« Demokraci?!

Mbase pĂ«rgjigja vjen me ndihmĂ«n e pĂ«rhertĂ« nga letĂ«rsia. Svevo thoshte se: “Besoj se jeta Ă«shtĂ« shumĂ« mĂ« origjinale sesa ajo qĂ« jam unĂ« nĂ« gjendje tĂ« trilloj”. Kurse Melville shkonte njĂ« hap mĂ« parĂ« “Jeta Ă«shtĂ« mĂ« e çuditshme sesa trillimi”. NĂ« fakt, jeta nĂ« ShqipĂ«ri dhe jo vetĂ«m po bĂ«het gjithnjĂ« e mĂ« e pabesueshme nĂ« realitetin e hidhur, sesa ajo ç’mund tĂ« sajojĂ« fantazia njerĂ«zore.

Dhe, fantazia e politikanĂ«ve shpesh tĂ« bĂ«n tĂ« ndalesh dhe tĂ« kuptosh se çfarĂ« po ndodh me vendin tonĂ« me ligjet e reja qĂ« imponon maxhoranca, e cila si flamur mban tashmĂ« integrimin dhe pĂ«r fat era evropiane po ia hap ShqipĂ«risĂ« grupkapitujt njĂ« e nga njĂ«. E paimagjinueshme as ta çoje ndĂ«rmend kĂ«tĂ« kohĂ« mĂ« parĂ«.  Ashtu si e lodhshme dhe po aq e paparĂ«, ajo qĂ« sjell opozita pĂ«r ditĂ«. A Ă«shtĂ« jeta qĂ« shikojnĂ« politikanĂ«t mĂ« e sofistikuar se trilli. Me sa duket po, pĂ«rderisa, njĂ«ra palĂ« i afrohet pareshtur nĂ« tĂ« gjithĂ« rrĂ«fimin e saj integrimit (me handikapĂ«t e pafund tĂ« shoqĂ«risĂ«), kurse tjera batĂ«rdisĂ« sĂ« vendit, qĂ« e shikon me zgjedhjet, korrupsionin dhe banditizmin
, tĂ« cilat ajo i rendit tĂ« detajuara dhe tĂ« shkoqura, sikur tĂ« jenĂ« krijuar enkas. A po jetojmĂ« nĂ« realitet apo nĂ« trillin politik?! Kur shikon, se situata nuk ndryshon prej mĂ« shumĂ« se njĂ« dekade, duhet tĂ« jemi nĂ« njĂ« trill, qĂ« e shikojmĂ« ne tĂ« gjymtuarit, ose çyrykĂ«t
 si realitet. (Javanews)

The post Midis trillimit dhe realitetit first appeared on JavaNews.al.

❌
❌