Nga Enver Robelli

Një grup shkencëtarësh në Zvicër nën drejtimin e profesorëve Omer Xhemali dhe Robert Katzschmann kanë krijuar një arnim kardiak të ndërtuar nga indi biologjik, i cili mund të ndihmojë në rigjenerimin e zemrës së dëmtuar pas një ataku kardiak.

Bëhet fjalë për një arnim 3D të zemrës, i cili në të ardhmen mund të përdoret për të forcuar zonat e dëmtuara të këtij organi jetik dhe për t’i rigjeneruar ato gradualisht, njofton agjencia zvicerane e lajmeve SDA & Keystone.

Sipas një njoftimi të Universitetit të Zürichut, avantazhet krahasuar me metodën tradicionale – ku përdoren inde nga qeset e zemrës së lopës – janë të mëdha. Ky arnim i ri, i quajtur RCPatch (Reinforced Cardiac Patch), kombinon një rrjet mbrojtës, një shtresë strukturore mbështetëse dhe një hidrogel me qeliza të zemrës, duke i mundësuar atij të përshtatet me indin kardiak.

Ekipi ndërdisiplinor i ETH Cyrih dhe Spitalit Universitar të Cyrihut, nën drejtimin e profesorëve Omer Xhemali, i cili është me origjinë nga Tetova, dhe Robert Katzschmann, ka zhvilluar këtë arnim inovativ, i cili së fundmi është prezantuar në revistën shkencore Advanced Materials.

Pas një ataku në zemër, rrjedhja e gjakut ndërpritet dhe mungesa e oksigjenit shkakton dëmtime serioze në muskujt e zemrës. Në raste të rënda, kjo mund të çojë deri në këputjen e murit të zemrës, duke kërkuar ndërhyrje të menjëhershme kirurgjikale. Aktualisht, defektet e tilla riparohen me arnime të përftuara nga indet e lopës, të cilat megjithëse janë të forta dhe lehtësisht të implantueshme, mbeten përgjithmonë si trup i huaj në organizëm dhe mund të shkaktojnë komplikacione si tromboza apo inflamacion. Pra, arnimet aktuale, të njohura si Bovine Pericardial Patches (BPPs), kanë kufizime të mëdha.

“Arnimet tradicionale të zemrës nuk integrohen me indin kardiak dhe mbeten përgjithmonë si trup i huaj. Ne deshëm ta zgjidhim këtë problem me arnimet tona, të cilat bashkohen natyrshëm me indin ekzistues të zemrës”, shpjegoi Lewis Jones, autori kryesor i studimit.

Zbulimi RCPatch i profesorëve Omer Xhemali dhe Robert Katzschmann ka potencialin të integrohet plotësisht me indin rrethues dhe të bashkohet me qelizat e muskujve të zemrës, pa lënë pas asnjë trup të huaj. Eksperimentet e para në kafshë kanë treguar se arnimi është i qëndrueshëm ndaj presionit të lartë të zemrës, parandalon gjakderdhjet dhe përmirëson funksionin kardiak.

Shkencëtarët besojnë se ky zbulim ofron një bazë premtuese për krijimin e një arnimi kardiak të implantueshëm tek njerëzit. Hapat e ardhshëm përfshijnë zhvillimin e mëtejshëm të materialit dhe testimin e tij në studime afatgjata me kafshë./E.T

Barnat u dizajnuan atom pas atomi nga një sistem gjenerues i AI-së dhe kanë treguar rezultate premtuese në testet laboratorike dhe eksperimentet me kafshë. Sipas studiuesve, ky arritje mund të shënojë fillimin e një “epoke të dytë të artë” në zbulimin e antibiotikëve.

Megjithatë, barnat janë ende në fazat e hershme dhe kërkojnë disa vite rafinimi dhe prova klinike para se të mund të përdoren te pacientët.

Rezistenca ndaj antibiotikëve është një nga kërcënimet më serioze shëndetësore në botë, duke shkaktuar mbi një milion vdekje çdo vit, dhe mungesa e antibiotikëve të rinj ka qenë një problem për dekada.

Ndryshe nga studimet e mëparshme që përdornin AI për të analizuar kimikate ekzistuese, ekipi i MIT e përdori teknologjinë për të dizajnuar nga e para molekula të reja me potencial antibakterial.

Nga 36 milionë komponime të analizuara, vetëm pak u sintetizuan dhe u testuan, duke rezultuar në dy kandidatë të fortë për antibiotikë të rinj.

Pavarësisht optimizmit, ekspertët theksojnë se testimi për sigurinë dhe efikasitetin do të jetë një proces i gjatë dhe i kushtueshëm, me sfida të mëdha shkencore, prodhuese dhe ekonomike./E.

Plakja nuk është një proces i lehtë, ajo kërkon pranim, përgatitje dhe përshtatje.

Sipas një studimi të ri nga Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS), shkencëtarët kanë përcaktuar saktësisht moshën kur truri ynë fillon të dobësohet më shpejt; dhe pasi dobësimi i njohurive të lidhura me moshën ndjek një progres specifik, të kuptuarit e këtij procesi mund të të ndihmojë të kesh pak ndikim mbi të.

“Të kuptosh faktorët kryesorë që shkaktojnë plakjen e trurit është thelbësore për parandalimin dhe trajtimin efektiv të sëmundjeve neurodegjenerative,” thuhet në studim.

Plakja e trurit zakonisht nis kur hyjmë në moshë të mesme, rreth moshës 40 vjeç.

Hulumtime të mëparshme kanë treguar se rrjetet e trurit kalojnë ndryshime të rëndësishme duke nisur nga fundi i të 40-ave, gjë që mund të shkaktojë efekte që destabilizojnë dhe çorganizojnë funksionet e trurit, thuhet në studim.

Si rrjedhojë, zgjedhjet tona të jetesës në moshë të mesme janë shumë të rëndësishme midis moshave 40 dhe 60 vjeç.

Po ashtu, nëse zakonet e jetesës nuk janë ato që dëshiron, mosha 40-60 vjeç është kritike për ndërhyrje.

Për më tepër, periudha e stresit metabolik, domethënë një balancë e prishur e homeostazës, zgjat zakonisht nga mosha 40 deri në 59 vjeç, duke e bërë këtë periudhë thelbësore për ndërhyrje në moshë të mesme, nëse nevojitet.

Duke përdorur katër grupe të dhënash nga Mayo Clinic Study of Aging, studiuesit identifikuan tri pika kryesore tranzicioni në plakje: në 43.7 vjeç, kur nis destabilizimi metabolik; në 66.7 vjeç, kur ndodh destabilizimi më i shpejtë; dhe në 89.7 vjeç, kur destabilizimi arrin një pikë kulmore.

Rezistenca ndaj insulinës gjithashtu mund të luajë një rol të rëndësishëm në mënyrën se si zhvillohen këto pika tranzicioni dhe në rritjen e destabilizimit; nëse ke probleme me insulinën, është mirë të kontrollosh dhe menaxhosh simptomat ndërsa plakesh.

Në fund të fundit, stresi metabolik është shkaktari kryesor i dobësimit njohës të lidhur me moshën.

Ai mund të shkaktohet nga shumë zakone të jetesës, mungesa e lëndëve ushqyese, mungesa e aktivitetit fizik dhe stresi kronik janë vetëm disa nga faktorët kryesorë që përcaktojnë se si do të shfaqet stresi metabolik.

Ndërsa plakemi, është e rëndësishme të jemi të vetëdijshëm për atë që hamë, si trajtojmë trupin tonë dhe si menaxhojmë stresin në jetën tonë.

Sepse, edhe pse plakja është një pjesë e pashmangshme e jetës, zgjedhjet e shëndetshme të jetesës mund ta bëjnë këtë proces më të përballueshëm. m.p.

Tensioni i lartë i gjakut është një diagnozë e shpeshtë gjatë kontrolleve rutinë dhe lidhet me një rrezik më të madh për infarkt, goditje në tru, dëmtim të veshkave, humbje të shikimit dhe madje edhe demencë

Edhe pse shumë njerëz mendojnë se ulja e tij kërkon ndryshime të mëdha në stilin e jetesës dhe orë të tëra ushtrimesh, ekspertët thonë se nganjëherë mund të ndihmojë edhe një zakon shumë i thjeshtë.

Sipas një studimi të publikuar në vitin 2023 në British Journal of Sports Medicine, kryerja e rregullt e një ushtrimi të shkurtër mund të ulë ndjeshëm vlerat e tensionit brenda disa muajsh. Fjala është për uljen statike pranë murit dhe kardiologët e konfirmojnë efikasitetin e tij.

Pse ulja statike ndikon te tensioni i gjakut?

“Mbajtja e këtij pozicioni aktivizon në mënyrë izometrike muskujt e mëdhenj të kofshës pa lëvizje të nyjeve”, shpjegon kardiologu Dr. Adedapo Adeyinka Iluyomade.

“Ky ‘shtrëngim’ i shkurtër ul përkohësisht qarkullimin e gjakut, pastaj nxit zgjerimin e arterieve. Me kalimin e kohës, enët e gjakut mësohen të qëndrojnë më të relaksuara edhe në gjendje pushimi.”

Kardiologu ndërhyrës, Dr. Nishant Kalra, shton se këto efekte lidhen me përmirësimin e rregullimit autonom (rritje e aktivitetit parasimpatik dhe ulje e atij simpatik), uljen e pulsit në pushim dhe reduktimin e rezistencës totale periferike të enëve të gjakut. Me fjalë të thjeshta, ushtrimi ndihmon trupin të relaksohet.

Studimi tregoi se kryerja e rregullt e kësaj ushtrimi mund të ulë tensionin sistolik mesatarisht me 8 mmHg dhe atë diastolik me rreth 4 mmHg, raporton Parade, përcjell Telegrafi.

#tiktoksehat ♬ Mashups Remix – Kifli_laode

Sa shpesh dhe sa gjatë duhet bërë?

Kohëzgjatja optimale e një mbajtjeje është dy minuta.

“Kjo është mjaftueshëm për të arritur efektin, por jo aq gjatë sa të shkaktojë ngarkesë të tepërt te gjunjët ose rritje të shpejtë të pulsit”, thotë Dr. Iluyomade.

Dr. Kalra paralajmëron se mbajtja më e gjatë mund të shkaktojë parehati dhe të ulë motivimin, duke rrezikuar vazhdimësinë. Ai rekomandon katër seri nga dy minuta, me pushim po aq të gjatë mes tyre. Nëse fillimisht ju duket e vështirë, mund të nisni me mbajtje më të shkurtra dhe t’i zgjatni gradualisht.

Frekuenca e rekomanduar është tre herë në javë për 4-12 javë dhe më pas ruajtja e rezultateve me një ose dy seanca në javë.

“Është e rëndësishme ta mbani këtë zakon afatgjatë, sepse ndërprerja e ushtrimeve sjell humbjen e përfitimeve të arritura,” thekson Dr. Kalra.

Si ta bëni siç duhet ushtrimin:

Gjeni një mbështetje të fortë: Qëndroni me shpinë drejt një muri dhe vendosni këmbët rreth 50-60 cm para jush, në gjerësi të shpatullave.

Zbrisni poshtë murit: Lëvizni ngadalë poshtë duke rrëshqitur shpinën derisa kofshët të jenë paralele me tokën. Gjunjët duhet të jenë të përkulur në kënd rreth 90°, këmbët të vendosura sheshtë.

Kontrolloni gjunjët: Sigurohuni që gjunjët të jenë mbi kyçe dhe jo përpara gishtave të këmbëve – kjo ul ngarkesën mbi nyje.

Aktivizoni muskujt: Shtrëngoni barkun dhe mbani shpinën plotësisht ngjitur me murin. Supet të jenë të relaksuara, krahët poshtë ose të kryqëzuar mbi gjoks.

Mbani pozicionin: Qëndroni kështu për dy minuta (ose sa mundeni në fillim). Frymëmarrja duhet të jetë e qetë dhe e rregullt – mos e mbani frymën.

Ngrihuni ngadalë: Kur të përfundoni, ngrihuni ngadalë përgjatë murit dhe ecni pak për të çlodhur këmbët.

Përsëriteni: Për rezultate optimale, bëni katër seri nga dy minuta, me pushim të barabartë mes tyre./e.t

Kanceri nuk është një sëmundje e vetme, por një klasë e tërë sëmundjesh dhe fitorja ndaj tij nuk po vjen si rezultat i një zbulimi madhor, por nga mijëra përparime të vogla në parandalim, kirurgji dhe mjekime. Megjithëse kanceri mbetet një ndër shkaqet kryesore të vdekjes në mbarë botën, shkenca po përparon ndjeshëm në luftën kundër tij.
Lufta që nisi me shumë shpresë

Në vitin 1971, presidenti amerikan Richard Nixon shpalli “luftën kundër kancerit”, në një kohë kur besimi në shkencë ishte i lartë, vetëm dy vjet më parë, njerëzimi kishte zbritur në Hënë. Disa mjekë madje besuan se kanceri do të kurohej brenda pak vitesh. Por realiteti nuk e justifikoi këtë optimizëm. Sot, në vendet e pasura, gjysma e burrave dhe një e treta e grave preken nga kanceri gjatë jetës. Në SHBA, ai është shkaku i dytë i vdekjeve pas sëmundjeve të zemrës, me rreth 600,000 viktima në vit.

Megjithatë, një analizë e The Economistthekson se realiteti është më premtues se sa duket në pamje të parë.

Përparim i ngadaltë, por i qëndrueshëm
Kanceri është i lidhur fort me plakjen. Në vendet e zhvilluara, që nga fillimi i viteve 1990, shkalla e vdekjeve të rregulluara sipas moshës ka rënë në mënyrë të qëndrueshme. Në SHBA, kjo shkallë është aktualisht një e treta më e ulët se në vitet ’90, dhe trende të ngjashme shihen edhe në vende të tjera të pasura.

Tri burimet kryesore të sukseseve të ardhshme
Sipas The Economist, fitoret e ardhshme ndaj kancerit do të vijnë nga tre drejtime:

1. Zbatimi global i përvojave të vendeve të zhvilluara
Një ndër sukseset më të mëdha, por më pak të dukshme, është parandalimi. Në vendet e pasura, shkalla e duhanpirjes ka rënë ndjeshëm, duke parandaluar mbi 3 milionë vdekje nga kanceri që nga viti 1975. Si rezultat, nëse vendet me të ardhura të ulëta e të mesme zbatojnë politika të forta kundër duhanit, mund të shpëtojnë miliona jetë.

2. Barnat më të lira dhe zgjerimi i qasjes ndaj tyre
Kanceri i qafës së mitrës, pothuajse gjithmonë pasojë e infektimit me HPV, ka pësuar rënie dramatike në Britani që nga fillimi i vaksinimit të vajzave adoleshente në vitin 2008. Sot, për grupmoshën 20–29 vjeç, rastet janë ulur me 90%. Vaksina indiane më e lirë po mundëson fushata të gjera vaksinimi në vende me të ardhura më të ulëta.

3. Shfrytëzimi klinik i shkencës së re
Shkenca po përparon në dy drejtime kyçe: identifikimin e personave me rrezik më të lartë dhe ndërhyrjen sa më herët. Disa variante gjenetike, si mutacioni BRCA-1, janë tashmë të njohura për lidhjen me kancerin e gjirit apo prostatës. Por për më shumë se gjysmën e rasteve të kancerit, faktorët rrezikues janë ende të panjohur.

Qëllimi është të zbulohen pacientët në fazat më të hershme, kur trajtimi është më efikas. Ky përparim bazohet në analiza të ADN-së në qeliza të gjalla, biomarkues të rinj në gjak apo frymë, dhe kuptimin më të thellë të ndërveprimit mes gjeneve dhe mjedisit, përcjell dritare.net

Ilaçet që mund të ndryshojnë lojën

Sapo të identifikohen ata që kanë nevojë për trajtim, mjekët kanë një arsenal gjithnjë e më të madh mjetesh. Disa ilaçe të zakonshme po tregojnë veti parandaluese ndaj kancerit. Për shembull:

-Aspirina ul në gjysmë rrezikun për kancer të zorrës së trashë te personat me sindromën Lynch.

-Metformina, ilaç i lirë për diabetin, redukton rikthimin e kancerit të gjirit për një grup të caktuar grash.

-Agonistët GLP-1, si Ozempic, po tregojnë rezultate premtuese në parandalimin e disa kancereve.

Një armë e re: sistemi imunitar
Përveç trajtimeve tradicionale, kirurgji, kimioterapi dhe radioterapi, po zhvillohet një metodë e re që mobilizon sistemin imunitar për të luftuar kancerin. Disa vaksina, të personalizuara sipas profilit gjenetik të pacientit, shënjestrojnë kancerin ekzistues. Të tjera vaksina janë parandaluese, si ato kundër gripit, që veprojnë ndaj qelizave parakanceroze. Vaksinat për kancerin e gjirit dhe kolorektal tashmë janë në faza të avancuara të testimeve klinike.

Shkenca nuk ka gjetur një “kurë magjike” për kancerin, por ka ndërtuar, hap pas hapi, një arsenal të fuqishëm kundër tij. Lufta vazhdon, por çdo vit, ajo po shkon më shumë në favorin e njeriut./Kb

Me shumë gjasë e keni në kuzhinë

Studiuesit nga Universiteti William Paterson në New Jersey kanë analizuar 41 lloje të ndryshme frutash, duke i renditur në bazë të përmbajtjes së lëndëve ushqyese esenciale për kalori. Në krye të listës ka dalë pikërisht ai frut i thjeshtë që shumë prej nesh e përdorin çdo ditë: limoni.

Kur mendojmë për frutin më të shëndetshëm në botë, shumica prej nesh do të parashikonin ndonjë frut tropikal, të rrallë apo të kushtueshëm. Por, rezultati befasues i këtij studimi nxjerr në pah rëndësinë e ushqimeve të zakonshme me vlera të jashtëzakonshme.

Çfarë kanë zbuluar shkencëtarët?

Ekipi hulumtues e vlerësoi çdo frut në bazë të asaj që quhet “dendësi ushqyese”, pra, sasia e lëndëve ushqyese të rëndësishme që ofron një ushqim për çdo 100 kalori. Kjo metodë, e përdorur edhe nga CDC (Centers for Disease Control and Prevention), synon të promovojë ushqime që ndihmojnë në parandalimin e sëmundjeve kronike.

Limonët, vitaminë C dhe shumë më tepër

Në vend të parë u rendit limoni, falë përmbajtjes së lartë të vitaminës C, një antioksidant i fuqishëm që ndihmon në forcimin e sistemit imunitar dhe në rigjenerimin e indeve. Vetëm një limon mbulon mbi 50% të nevojës ditore për vitaminë C, transmeton Telegrafi.

Por përfitimet nuk mbarojnë me kaq.

Redukton lodhjen dhe përmirëson lëkurën, falë antioksidantëve që luftojnë dëmet e shkaktuara nga radikalet e lira, stresi oksidativ, ndotja dhe mungesa e gjumit.

Ndihmon tretjen – aciditeti i limonit stimulon prodhimin e acidit klorhidrik në stomak, duke përmirësuar tretjen dhe thithjen e lëndëve ushqyese.

Pastron mëlçinë – përbërësit bioaktivë në limon, si limonoidet, ndihmojnë në detoksifikimin natyral të organizmit.

Vlera të mëdha në një frut të vogël

Limoni përmban gjithashtu kalium, i cili ndihmon në mbajtjen e presionit të gjakut në nivele të shëndetshme, si dhe flavonoide, që njihen për efektin pozitiv në shëndetin kardiovaskular. Po ashtu, fibra si pektina ndihmojnë në uljen e kolesterolit dhe mbështesin florën e zorrëve.

Ndryshe nga shumë fruta të tjerë, limoni ka pak sheqer dhe një indeks glikemik të ulët – një kombinim ideal për ata që kujdesen për nivelet e sheqerit në gjak.

Përfundim

Në një kohë kur tregu ushqimor ofron pafundësisht produkte “superfood” të shtrenjta dhe të reklamuar, ky studim rikujton se ndonjëherë zgjidhja më e shëndetshme gjendet në më të thjeshtën. Limoni është i lirë, i gjithanshëm dhe, sipas shkencës, ndër frutat më të fuqishëm për shëndetin tonë./e.t

Një raport i ri ekspertësh, i publikuar në revistën mjekësore prestigjioze The Lancet, paralajmëron se plastika përbën një “kërcënim serioz, në rritje dhe të nënvlerësuar” për shëndetin e njeriut dhe të planetit.

Sipas analizës, bota ndodhet në një “krizë të plastikës”, e cila po shkakton sëmundje dhe vdekje nga fëmijëria deri në pleqëri, dhe i kushton shoqërisë të paktën 1.5 trilionë dollarë në vit nga përkeqësimet në shëndetin e njeriut.

Që nga viti 1950, prodhimi global i plastikës është rritur mbi 200 herë dhe pritet të trefishohet deri në vitin 2060, duke kapur shifrën e mbi një miliard tonësh në vit.

Ndërsa plastika ka përdorime të rëndësishme, rritja më e shpejtë ka ndodhur te plastikat njëpërdorimëshe si shishet dhe ambalazhet e ushqimit të shpejtë.

Për pasojë, ndotja plastike është përhapur në gjithë globin. Aktualisht, mbi 8 miliardë tonë plastikë ndotin mjedisin, ndërsa më pak se 10% e saj riciklohet.

Raporti thekson se plastika paraqet rrezik për njerëzit dhe natyrën në çdo faze, që nga nxjerrja e lëndëve djegëse fosile prej nga ajo prodhohet, tek procesi i prodhimit, përdorimi dhe deri te asgjësimi. Këto procese çojnë në ndotje të ajrit, ekspozim ndaj kimikateve toksike dhe përthithje të mikroplastikave në trupin e njeriut. Ndotja plastike mund të krijojë edhe kushte të favorshme për përhapjen e mushkonjave bartëse të sëmundjeve, duke u bërë strehë për shumim në mbeturinat plastike me ujë të ndenjur.

Profesor Philip Landrigan, epidemiolog dhe autor kryesor i raportit, u shpreh: “Ndikimet janë më të theksuara tek grupet vulnerabël, veçanërisht foshnjat dhe fëmijët e vegjël. Ekspozimi ndaj plastikës shoqërohet me rrezik të shtuar për abort, lindje të parakohshme ose të vdekura, defekte të lindjes, probleme me zhvillimin e mushkërive, kancer të fëmijërisë dhe vështirësi me fertilitetin në moshë madhore.”

Plastika përmban mbi 16,000 kimikate, shumë prej të cilave janë të lidhura me efekte negative në çdo fazë të jetës së njeriut. Megjithatë, mungon transparenca mbi përbërjen kimike të produkteve plastike, çka e vështirëson mbrojtjen e konsumatorëve.

Industria e plastikës dhe vendet prodhuese të karburanteve fosile argumentojnë se zgjidhja qëndron në riciklim. Por ndryshe nga materialet si letra apo qelqi, plastika është kimikisht komplekse dhe shumë e vështirë për t’u ricikluar në mënyrë të qëndrueshme.

Raporti ka dalë në përfundimin se “bota nuk mund të riciklojë dot krizën e ndotjes nga plastika.”

Mbi 98% e plastikës prodhohet nga nafta, gazi dhe qymyri. Procesi energjetik i prodhimit lëshon rreth 2 miliardë tonë CO2 në vit, më shumë se sa emetimet totale të Rusisë. Më shumë se gjysma e mbetjeve plastike të pamenaxhuara digjen në natyrë, duke rënduar ndotjen e ajrit.

Ky raport u publikua përpara raundit të gjashtë të bisedimeve ndërkombëtare për të arritur një traktat global dhe të detyrueshëm për ndalimin e ndotjes plastike. Më shumë se 100 vende mbështesin kufizimin e prodhimit të plastikës, ndërsa shtetet prodhuese të naftës, si Arabia Saudite, kundërshtojnë fuqishëm.

Raporti është pjesa e parë e një serie analizash që do të ndihmojnë qeveritë të hartojnë politika efektive kundër ndotjes plastike./e.t

Edhe pse frutat shpesh rekomandohen si mënyra ideale për të filluar ditën, disa prej tyre nuk janë zgjedhja më e mirë për mëngjes, veçanërisht kur konsumohen me stomakun bosh

Kështu pohon profesori Tim Spector, epidemiolog i njohur britanik dhe ekspert i të ushqyerit nga King’s College në Londër, i cili paralajmëron se disa lloje frutash mund të kenë efekt të kundërt, duke shkaktuar urí edhe më të madhe dhe lodhje, vetëm një orë pas konsumimit.

Sipas tij, në mëngjes duhet të shmangen bananet dhe mangoja. Edhe pse janë të pasura me vitamina dhe minerale, ato kanë përmbajtje të lartë sheqeri dhe relativisht pak fibra. Kur hahen me stomakun bosh, sheqeri i tyre përthithet shpejt në gjak, duke shkaktuar një rritje të menjëhershme të energjisë, por kjo zgjat shumë pak. Shumë shpejt, nivelet e sheqerit bien ndjeshëm, gjë që mund të shkaktojë lodhje, nervozizëm dhe nevojë për ushqim shtesë.

Kjo rënie e sheqerit në gjak shpesh çon në ngrënie të tepërt dhe dëshirë për ushqime të shpejta gjatë ditës.

Cilat fruta janë më të përshtatshme për mëngjes?

Në vend të bananes dhe mangos, profesori Spector rekomandon frutat e pyllit si boronicat, mjedrat, dredhëzat apo manaferrat. Këto fruta kanë më pak sheqer, janë të pasura me fibra dhe polifenole, antioksidantë të fuqishëm që ndihmojnë në shëndetin e zorrëve.

Fibrat ngadalësojnë thithjen e sheqerit dhe mbajnë të qëndrueshme nivelet e tij në gjak, duke zgjatur ndjesinë e ngopjes.

Polifenolët mbështesin rritjen e baktereve të dobishme në zorrë, duke ndikuar pozitivisht në shëndetin e përgjithshëm.

Si të kombinoni siç duhet frutat në mëngjes?

Nëse nuk dëshironi të hiqni dorë nga bananet apo mangoja, profesori këshillon të mos i konsumoni të vetme, por në kombinim me ushqime që përmbajnë yndyra dhe proteina, për shembull, me kos grek të plotë ose një grusht arra dhe bajame. Kjo kombinim ndihmon në ngadalësimin e tretjes dhe ruajtjen e qëndrueshme të energjisë gjatë paradites.

A është i domosdoshëm mëngjesi?

Profesori shton se mëngjesi nuk është i nevojshëm për të gjithë. Nëse nuk ndiheni të uritur menjëherë pas zgjimit, nuk ka arsye të detyroheni ta hani. Tek disa persona, veçanërisht ata që praktikojnë agjërim të ndërprerë, shmangia e mëngjesit mund të ketë efekte pozitive për shëndetin./e.t

Mbi 100 mijë thirrje telefonike për ndihmë mjekësore i janë drejtuar Urgjencës Kombëtare gjatë muajve të verës.

Ministrja e Shëndetësisë dhe Mbrojtjes Sociale, Albana Koçiu, nëpërmjet një njoftimi në rrjete sociale tha se shërbimi i urgjencës ka qenë në vijën e parë të ndihmës mjekësore për qytetarët dhe turistët.

Gjatë këtyre dy muajve janë kryer mbi 34 mijë vizita në banesa dhe rreth 12 mijë këshillime mjekësore.

“Shërbimi i Urgjencës është çdo ditë më pranë qytetarëve duke garantuar kujdes të shpejtë dhe të sigurt shëndetësor, aty ku ka më shumë nevojë”, shkroi ajo në rrjetet sociale./e.t

Kjo është një teori që po hetohet me intensitet nga komuniteti shkencor, ndërsa studimet po tregojnë lidhje midis glutenit dhe një sërë çrregullimesh mendore nga ADHD-ja te skizofrenia

Dina L. Kelly, profesore e psikiatrisë në Fakultetin e Mjekësisë të Universitetit të Maryland-it, ka kaluar 17 vitet e fundit duke drejtuar studime klinike mbi skizofreninë dhe sëmundje të rënda mendore, duke u angazhuar gjithashtu në kërkime mbi psikofarmakologjinë.

“Do të isha treguar skeptike nëse dikush do më thoshte se do studioja këtë lidhje”, thotë Kelly. “Mendoja se trajtimi ishte vetëm çështje ilaçesh, nuk e dija që ushqimi dhe dieta mund të ishin në vetvete një lloj terapie.”

Rruga e saj kërkimore filloi kur analizoi të dhëna të ushtarëve gjatë Luftës së Dytë Botërore. Rezultatet treguan se gjatë mungesës së grurit pati një rënie të ndjeshme të rasteve të shtrimeve për skizofreni.

Më tej, ajo dhe kolegët e saj studiuan punën e psikiatrit Curtis Dohan nga vitet ’70, i cili dokumentoi raste të pacientëve me skizofreni që u përmirësuan pasi lanë dietën me grurë. Ai gjithashtu vizitoi zona të izoluara në Papua Guinenë e Re, ku gruri nuk ishte pjesë e dietës, dhe zbuloi se nuk kishte fare raste të skizofrenisë, ndryshe nga popullsitë që konsumonin grurë.

Kelly më pas pati mundësinë të realizojë një studim klinik në shkallë të gjerë, ku analizoi antitrupat që trupi prodhon si përgjigje ndaj glutenit. Gjetjet e saj treguan për nivele të larta antitrupash kundër glutenit tek njerëzit me skizofreni. Kjo e çoi drejt bindjes se ekziston një lidhje e fortë midis funksionimit të trurit dhe ndjeshmërisë ndaj glutenit dhe nuk është e vetmja që mendon kështu, transmeton Telegrafi.

Gluteni dhe shëndeti mendor

Dëshmitë tregojnë se ushqimet që përmbajnë gluten mund të lidhen me shumë simptoma psikiatrike, nëpërmjet një përgjigjeje imune, tek një në 17 persona.

Në librin “Lirohuni nga drithërat”, ku Kelly është bashkautore, paraqiten kërkimet më të fundit mbi këtë temë.

“Ekziston një hendek midis gastroenterologjisë dhe psikiatrisë. Nuk i dimë të gjitha, por kjo është një hap më pranë lidhjes së këtyre pikave.”

Çfarë është ndjeshmëria ndaj glutenit?

Gluteni është një grup proteinash që gjendet në grurë, elb dhe thekër, pjesë e zakonshme e bukës, makaronave, produkteve të brumit etj. Disa njerëz janë të ndjeshëm ndaj glutenit, pra, sistemi i tyre imunitar e trajton si një “pushtues” të huaj.

Sëmundja celiake është forma më e njohur e ndjeshmërisë ndaj glutenit dhe shoqërohet me dëmtime të traktit tretës, diare, fryrje barku, dhimbje, lodhje, humbje peshe dhe skuqje të lëkurës. Ka edhe një formë më të zakonshme, të quajtur ndjeshmëri joceliake ndaj glutenit (NCGS), që nuk diagnostikohet lehtësisht pasi analizat për celiaki shpesh rezultojnë negative.

Gluteni dhe inflamacioni

Gluteni është bërë pjesë e dietës njerëzore vetëm rreth 6.000 vjet më parë. Sipas Kelly, trupi ynë e ka të vështirë ta zbërthejë plotësisht. Nëse një person i ndjeshëm ndaj glutenit e konsumon, trupi prodhon antitrupa për ta luftuar, veçanërisht ndaj një pjese të glutenit të quajtur gliadin, e cila nxit inflamacion dhe dëmton zorrën, duke krijuar sindromën e zorrës së përshkueshme.

Kjo lejon që antitrupat të qarkullojnë në gjak dhe të ndikojnë edhe në tru, duke shkaktuar simptoma si mjegull mendore, mungesë përqendrimi, ankth, luhatje humori, halucinacione apo kriza epileptike.

“Ekziston një sekuencë specifike proteinike, e quajtur 33-mer, që gjendet te gruri dhe është shumë e ngjashme me një strukturë të receptorëve në tru,” shpjegon Kelly. “Sistemi imunitar mund të mos arrijë ta dallojë diferencën.”

Kjo mund të nënkuptojë se te disa persona, sistemi imunitar gabimisht sulmon trurin, duke e ngatërruar me glutenin.

Lidhja me depresionin dhe ankthin

Zona e trurit e quajtur amigdala luan një rol në përpunimin e frikës dhe ankthit. Studimet tregojnë se njerëzit me çrregullime ankthi kanë reagim më të lartë në këtë zonë. Gjithashtu, serotonina, një neurotransmetues i rëndësishëm për gjendjen shpirtërore, prodhohet në masën 95% nga zorrët. Balanca e baktereve në zorrë ndikon drejtpërdrejt në këtë proces.

“Të gjithë këta çrregullime kanë të përbashkët inflamacionin si shkaktar,” thotë Kelly. “Sistemi imunitar i disa njerëzve nuk funksionon siç duhet dhe kjo mund të lidhet edhe me glutenin.”

Simptomat më të zakonshme që Kelly vëren te pacientët janë: mjegull mendore, ankth, depresion, dhimbje koke, migrenë dhe dhimbje kyçesh.

Dieta pa gluten dhe përmirësimi i simptomave

Studimet tregojnë se njerëzit me ADHD kanë më shumë gjasa të kenë sëmundje celiake ose NCGS. Lidhja midis depresionit dhe celiakisë është e mirëdokumentuar, një studim me mbi 2.000 pacientë celiakë tregoi se 39% kishin pasur simptoma depresioni gjatë jetës.

“Një teori është se depresioni vjen si pasojë e përballjes me një sëmundje kronike,” shpjegon Kelly, “por ka studime që tregojnë edhe lidhje fiziologjike midis glutenit dhe depresionit.”

Ndërkaq, të dhënat janë edhe më të qarta për pacientët me skizofreni: dieta pa gluten mund të ndihmojë në menaxhimin e simptomave. /E.T

Në kuadër të angazhimit të vazhdueshëm për modernizimin e sistemit shëndetësor dhe rritjen e efikasitetit në procesin e përshkrimit dhe shpërndarjes së barnave është miratuar receta e re mjekësore në formatin e ri unik.

Ministrja e Shëndetësisë dhe Mbrojtjes Sociale Albana Koçiu zhvilloi sot një vizitë në dy farmaci në Tiranë nga ku deklaroi se nga data 1 gusht, receta mjekësore në formatin e ri unik, hyn në fuqi në të gjithë sistemin shëndetësor, publik dhe privat.

Gjatë bashkëbisedimit me farmacistët, ministrja Koçiu prezantoi zyrtarisht përmbajtjen dhe lehtësirat e recetës së re duke theksuar se “nga data 1 gusht të gjithë profesionistët e shëndetësisë do të përdorin një model të unifikuar të recetës mjekësore”.

Ministrja Koçiu u ndal edhe tek lehtësirat që receta e re do të sjellë për farmacistët dhe pacientët.

Ky model i ri i recetës, lehtëson ndjeshëm punën e farmacistëve, ofron më shumë siguri për qytetarët dhe përmirëson ndjekjen e trajtimeve sipas rekomandimeve të mjekut.

“Receta e re mjekësore krahas atyre standardeve me informacionet bazë ka të domosdoshme vendosjen e diagnozës. Kjo ju lehtëson juve që të jeni më të qartë lidhur me ato barna të cilat do t’i jepni pacientit. Kjo është një garanci më shumë për të siguruar që pacienti po merr medikamentet e duhura nga profesionistët e duhur të shëndetësisë“, nënvizoi Koçiu.

Ministrja e Shëndetësisë dhe Mbrojtjes Sociale, Albana Koçiu deklaroi se me formatin e ri, mjekët do të kenë mundësinë të lëshojnë recetë mjekësore deri në 6 muaj, në rastet kur pacientët do të kenë nevojë për trajtim afatgjatë,  si dhe me përmbajtjen dhe të dhënat e kërkuara për plotësim, rritet me tej siguria e pacientëve në marrjen e barnave.

Formati i ri i recetës mjekësore ka edhe elementë të tjerë teknikë të rëndësishme si vendosja e emrit gjenerik të barit, tipi i recetës për pacientët me sëmundje akute apo kronike, si dhe vendosja e emrit dhe vulës së farmacistit.

Receta e re mjekësore e unifikuar shënon një hap të rëndësishëm për më shumë cilësi, siguri dhe lehtësi për pacientët dhe profesionistët e shëndetësisë./e.t

Pa vaksinat kundër COVID-19, koronavirusi SARS-CoV-2 do të kishte marrë 2.533 milionë jetë shtesë në të gjithë botën nga viti 2020 deri në vitin 2024, sipas vlerësimit më gjithëpërfshirës të ndikimit të fushatës së imunizimit në shëndetin publik global.

Sipas studimit të kryer nga Universiteti Katolik i Zemrës së Shenjtë në Milano dhe Universiteti Stanford (Kaliforni), vaksinat kundër COVID-19 kanë shpëtuar gjithsej 14.8 milionë vite jetë në të gjithë botën (një vit jetë i shpëtuar për çdo 900 doza vaksine të administruara).

Edhe pas përfundimit “zyrtar” të pandemisë

Nxehtësia është sfiduese, por djersitja nuk është armiku juaj, përkundrazi, është një funksion vital i trupit

Djersitja është një proces i natyrshëm dhe jetik për organizmin, që ndihmon në rregullimin e temperaturës së trupit. Megjithatë, gjatë muajve të verës, ajo mund të kthehet në një problem të bezdisshëm dhe të sikletshëm për shumë njerëz. Djersitja jo vetëm që ndikon në rehatinë fizike, por shpesh ndikon edhe në vetëbesimin, performancën ditore dhe higjienën personale.

Sipas Mayo Clinic, ndonëse djersa përbëhet kryesisht nga ujë dhe elektrolite, ndërveprimi i saj me bakteret në sipërfaqen e lëkurës mund të prodhojë erë të pakëndshme, sidomos në zonat me gjëndra apokrine, si sqetullat. Prandaj, për të mbajtur situatën nën kontroll, është e rëndësishme të kuptohen faktorët që ndikojnë në djersitje dhe mënyrat e thjeshta, por efektive, për ta menaxhuar atë.

Me disa ndryshime të vogla në stilin e jetës si kujdesi për dietën, zgjedhja e veshjes dhe produkteve për kujdes personal, si dhe menaxhimi i stresit, djersitja mund të mbahet nën kontroll në mënyrë natyrale dhe të shëndetshme.

1. Çfarë hani ndikon në sa dhe si djersiteni

Shumë njerëz nuk e lidhin ushqimin me djersitjen, por sipas Harvard Health, disa përbërës në dietë stimulojnë gjëndrat e djersës:

Kafeina (e pranishme në kafe, çaj të zi, çokollatë) stimulon sistemin nervor simpatik, duke rritur djersitjen. Në vend të ekspresit të nxehtë, zgjidhni një kafe të ftohtë dhe pa kafeinë për të reduktuar këtë efekt.

Specat djegës përmbajnë kapsaicinë, që i “mashtron” receptorët e nxehtësisë në tru dhe nxit prodhimin e djersës si mekanizëm ftohës.

Alkooli rrit temperaturën trupore dhe shkakton dehidrim, duke i detyruar gjëndrat e djersës të punojnë më shumë për të ftohur trupin.

Këshillë praktike: Përfshini në dietë ushqime të pasura me magnez, si farat e kungullit dhe arrat braziliane, WebMD thekson se mungesa e këtij minerali mund të përkeqësojë djersitjen.

2. Stresi nxit djersë me aromë më të fortë

Djersa që prodhohet nga emocionet si stresi, ankthi apo frika, është ndryshe nga ajo që lidhet me nxehtësinë. Ajo vjen nga gjëndrat apokrine, të cilat prodhojnë një djersë me përbërje më komplekse (yndyrna dhe proteina). Kjo djersë, në kontakt me bakteret në lëkurë, është më e prirur të shkaktojë erë të pakëndshme.

The Cleveland Clinic sugjeron që teknikat e menaxhimit të stresit, si meditimi, joga ose frymëmarrja e kontrolluar, mund të ndihmojnë ndjeshëm në uljen e djersitjes emocionale.

3. Zgjidhni rrobat që ndihmojnë lëkurën të marrë frymë

Veshja ndikon drejtpërdrejt në sa dhe si djersiteni. Materialet sintetike si poliesteri dhe najloni e pengojnë avullimin natyror të djersës dhe bllokojnë ajrosjen e trupit.

Zgjidhni rroba të bëra nga pambuku, liri ose fibra bambuje, të cilat janë më të lehta dhe më të ajrosshme. Po ashtu, preferoni ngjyrat e çelëta që reflektojnë dritën e diellit dhe shmangni ngjyrat e errëta që e përthithin atë.

4. Ruani higjienën, një hap i thjeshtë, por i domosdoshëm

Temperaturat e larta favorizojnë shumimin e baktereve në sipërfaqen e lëkurës. Prandaj:

Bëni dush çdo ditë, sidomos pas ushtrimeve fizike ose qëndrimit të gjatë në ambient të nxehtë.
Depilimi i sqetullave redukton sipërfaqen ku bakteret mund të shumohen, duke ndihmuar në uljen e aromës së pakëndshme.
Pastroni mirë dhe thani lëkurën për të shmangur irritimet dhe infeksionet.

5. Zgjedhja e deodorantit të duhur ka rëndësi

Jo çdo deodorant është i njëjtë dhe jo çdo produkt është i padëmshëm. Ja çfarë duhet të keni parasysh:

Përdorni deodorantë pa alkool, veçanërisht nëse keni lëkurë të ndjeshme apo të irrituar.
Shmangni produktet që përmbajnë alumini (si alumini klorohidrat), i cili ndonëse ndalon bllokimin e djersës, mund të ketë efekte anësore.

Disa studime të publikuara nga National Institutes of Health (NIH) kanë lidhur ekspozimin e tepërt ndaj aluminit me probleme potenciale në sistemin nervor dhe risk më të lartë për sëmundje neurologjike apo kancer të gjirit – edhe pse kjo lidhje ende nuk është plotësisht e konfirmuar.

Alternativa më të sigurta janë deodorantët natyralë me bazë shkëmbi mineral (alunite), vaj kokosi, ose bikarbonat sode, të cilët neutralizojnë erën pa ndërhyrë në procesin natyral të djersitjes.

Mos harroni: hidratimi është çelësi!

Djersitja është mënyra se si trupi ftohet, por për të funksionuar siç duhet, ka nevojë për mjaftueshëm ujë. Centers for Disease Control and Prevention (CDC) rekomandon që në ditët e nxehta të verës të pini ujë gjatë gjithë ditës, edhe kur nuk ndjeni etje. E.T

Temperaturat e larta nuk po shkaktojnë vetëm zjarre, por edhe rreziqe shëndetësore tek qytetarët, kryesisht ata të moshave të treta.

Ministrja e Shëndetësisë dhe Mbrojtjes Sociale, Albana Koçiu, iu kthye vëmëndjes për kujdesin shëndetësor në këto ditë të nxehta vere, me këshilla për qytetarët.

Nëpërmjet një postimi në rrjetin social Facebook, ministrja ka ndarë sot (26 korrik) për qytetarët edhe këshillat e mjekut për ta përballuar më lehtë të nxehtin, duke iu referuar sugjerimeve të një mjekeje.

“Të gjithë jemi të rrezikuar nga temperaturat e larta. Ndër këshillat që ne rekomandojmë është mos ekspozimi në temperaturat e larta, këshillojmë shmangien e daljeve gjatë kohës së pikut, këshillojmë të mbajnë shtëpinë e freskët, trupin të freskët. Nëse duhet të dalim, duhet të vishemi me rroba sa më të lehta, me ngjyra të çelëta, të mbajmë kapele, syze apo edhe çadër.

Gjithashtu e rëndësishme është edhe ushqyerja. Duhet të ushqehemi me vakte të shpeshta, të lehta, të pasura me perime të freskëta dhe fruta”, u shpreh mjekja në video-mesazhin që ka shpërndarë ministrja.

Gjithashtu vetë Koçiu thekson se duhet të shmanget ekspozimi në diell në orët e pikut.

“Në këto ditë me temperatura të larta, kujdesi për shëndetin është më i rëndësishëm se kurrë. Mjekët këshillojnë të shmanget ekspozimi në diell gjatë orëve të pikut, të konsumohet shumë ujë dhe të qëndrohet në ambiente të freskëta. Kujdesuni për veten dhe për të afërmit tuaj”, shkruan ajo në postimin e saj./E.T

Organizata Botërore e Shëndetësisë (OBSH) bëri thirrje urgjente për të parandaluar përsëritjen e një epidemie të virusit ‘chikungunya’, i cili përhapet nga mushkonjat dhe ka përfshirë botën para dy dekadash.

Shkak për shqetësimin janë shpërthimet e reja në rajonin e Oqeanit Indian, që tashmë po përhapen edhe në Evropë dhe kontinente të tjera.

Sipas zyrtares së OBSH-së, Diana Rojas Alvarez, rreth 5.6 miliardë njerëz në 119 vende jetojnë në zona ku ekziston rreziku nga ky virus, i cili shkakton ethe, dhimbje të forta në nyje dhe mund të çojë në paaftësi afatgjate.

“Po shohim përsëritjen e historisë”, tha ajo, duke e krahasuar situatën aktuale me epideminë e viteve 2004-2005, e cila preku afro gjysmë milioni njerëz – kryesisht në territore të vogla ishullore – përpara se të përhapej në gjithë botën.

Vala e fundit e përhapjes nisi në fillim të vitit 2025, me shpërthime të mëdha në të njëjtat ishuj të Oqeanit Indian që ishin prekur edhe më parë, përfshirë La Reunionin dhe Mauritiusin.

Alvarez tha se virusi ka prekur tashmë rreth një të tretën e banorëve në La Reunion.

Përhapja po vazhdon edhe në vende të tjera, si Madagaskari, Somalia dhe Kenia, ndërsa raste të shumta janë shënuar edhe në Indi dhe në pjesë të Azisë Juglindore, sipas saj.

Një shqetësim i veçantë është edhe rritja e numrit të rasteve të importuara brenda Evropës.

Që nga 1 maji, në Francë janë regjistruar rreth 800 raste të importuara të virusit ‘chikungunya’, tha Alvarez.

‘Chikungunya’, për të cilën nuk ekziston trajtim specifik, mund të shkaktojë shpërthime të shpejta dhe të mëdha.

Për shkak se mushkonjat pickojnë gjatë ditës, parandalimi është thelbësor, duke përdorur insekticidë dhe veshje me mëngë të gjata, rekomandon OBSH-ja. /e.t

Vera ka ardhur dhe bashkë me të vjen edhe nevoja për të ngrënë ushqime freskuese, dhe mënyra më e mirë për ta bërë këtë është duke konsumuar një nga ushqimet më hidratuese të sezonit – shalqirin.

Megjithatë, pavarësisht shumë përfitimeve të tij, konsumimi i shalqirit në sasi të mëdha mund të jetë i dëmshëm për trupin tuaj.

Ky ushqim i shijshëm përbëhet nga afërsisht 92 përqind ujë. Jo vetëm që ka shije të shkëlqyer, por ka edhe shumë përfitime shëndetësore. Nuk përmban yndyrë dhe është një burim i shkëlqyer i vitaminave A, B6 dhe C, kaliumit dhe komponimeve të dobishme si likopeni dhe citrulina.

Përmbajtja e fibrave që përmban shalqiri e bën atë një frut të mrekullueshëm për humbjen e peshës. Është i njohur për të gjitha anët e mira, por çfarë të keqe mund të ketë konsumimi i tij në sasi të mëdha?

Mund të shkaktojë diarre dhe probleme të tjera të tretjes

Shalqiri është një burim i shkëlqyer uji dhe një burim po aq i mirë i fibrave dietike. Megjithatë, konsumimi i tij në sasi të mëdha mund të shkaktojë probleme me tretjen, siç janë diarreja, fryrja, gazrat, gazrat dhe të ngjashme.

Fruti përmban sorbitol, një përbërës sheqeri i njohur për shkaktimin e jashtëqitjeve të lirshme dhe problemeve me gazrat. Një tjetër shkak i zakonshëm i problemeve të tilla është përmbajtja e tij e likopenit, një antioksidant i pigmentuar që i jep shalqirit ngjyrën e tij të ndritshme.

Mund të rrisë nivelet e glukozës

Nëse vuani nga diabeti, ekziston mundësia që konsumimi i tepërt i shalqirit të rrisë nivelin e sheqerit në gjak. Mund të jetë i shëndetshëm, por ka një indeks të lartë glicemik (72). Prandaj, konsultohuni gjithmonë me mjekun tuaj përpara se ta konsumoni çdo ditë.

Mund të rrisë rrezikun e zhvillimit të inflamacionit të mëlçisë

Njerëzit që pinë rregullisht alkool duhet të shmangin sasitë e mëdha të shalqirit sepse nivelet e larta të likopenit mund të reagojnë me alkoolin, duke shkaktuar më tej inflamacion të mëlçisë. Stresi i tepërt oksidativ në mëlçi mund të jetë i dëmshëm.

Mbihidratim

Intoksikimi nga uji ose mbihidratimi është një gjendje ku trupi juaj ka ujë të tepërt, gjë që çon në humbje të natriumit. Konsumimi i sasive të mëdha të shalqirit mund të rrisë nivelet e ujit në trupin tonë.

Nëse uji i tepërt nuk nxirret jashtë, kjo mund të çojë në një rritje të vëllimit të gjakut, gjë që shkakton më tej ënjtje të këmbëve, lodhje, veshka të dobëta… Gjithashtu mund të çojë në një humbje të niveleve të natriumit në trup.

Probleme kardiovaskulare

Shalqiri njihet si një burim i shkëlqyer i kaliumit, një lëndë ushqyese jetësore që luan role të shumta në ruajtjen e shëndetit të trupit. Ndihmon në ruajtjen e funksionit të elektroliteve, e mban zemrën tonë të shëndetshme dhe forcon kockat dhe muskujt tanë. Megjithatë, shumë kalium mund të çojë në probleme kardiovaskulare, të tilla si rrahje të çrregullta të zemrës dhe puls të dobët./e.t

Frutat e thata janë një burim i madh antioksidantësh që kontribuojnë në shëndetin tonë afatgjatë. Më poshtë do të gjeni 4 frutat e thata më të mira që sjellin përfitimet më të shumta për shëndetin.

Arra – janë të pasura me hekur, kalcium, magnez, vitaminë E, vitaminë B dhe elemente gjurmësh. Ato përmbajnë antioksidantë të fuqishëm që përfitojnë shëndetin e zemrës, trurit dhe zorrëve. Përveç kësaj, arrat përmbajnë melatonin, e cila ndihmon në luftimin e pagjumësisë, dhe antioksidantët e tyre forcojnë ekuilibrin e hormoneve.

Lajthitë – janë të pasura me proteina dhe ndihmojnë në uljen e kolesterolit të keq. Ato gjithashtu kanë një efekt pozitiv në shëndetin kardiovaskular, duke ulur kolesterolin LDL dhe duke forcuar shëndetin e përgjithshëm të trupit.

Bajame – janë të shkëlqyera për shëndetin e kockave për shkak të përmbajtjes së tyre të lartë të fosforit dhe kalciumit, të cilat rrisin mineralizimin e kockave dhe i mbajnë ato të forta në afat të gjatë. Është gjithashtu një burim i shkëlqyer kalciumi për ata që janë intolerantë ndaj qumështit ose janë vegjetarianë.

Kikirikë – janë të pasur me vitaminë B6, e cila është thelbësore për rregullimin e nivelit të sheqerit në gjak dhe krijimin e hemoglobinës. Ato janë gjithashtu të pasura me vitaminë E dhe minerale të tilla si kaliumi, magnezi dhe fosfori, të cilat nxisin shëndetin e mirë kardiovaskular. Kikirikët kanë më pak kalori se çdo frut tjetër të thatë dhe përmbajnë antioksidantë që mbrojnë qelizat nga dëmtimi oksidativ. m.p.

Kaliumi është një nga mineralet thelbësore që çdo qelizë në trupin tonë e përdor për të funksionuar si duhet, dhe organizmi nuk mund ta prodhojë vetë, duhet ta marrim patjetër përmes ushqimit

Historikisht, njerëzit kanë konsumuar një dietë të pasur me bimë të freskëta dhe të papërpunuara, duke arritur deri në 10.000 mg kalium në ditë. Sot, në shumë vende të zhvilluara, përfshirë SHBA-në, më pak se 2% e njerëzve arrijnë të marrin sasinë e rekomanduar ditore prej rreth 4.700 mg.

Arsyeja kryesore është kalimi nga një dietë natyrale, me shumë fruta dhe perime, në një regjim të mbushur me produkte të përpunuara, të gatshme dhe me pak vlera ushqyese.

Por pse është kaliumi kaq i rëndësishëm?

Një analizë e shumë studimeve të besueshme ka treguar një lidhje të fortë mes marrjes më të lartë të kaliumit dhe uljes së rrezikut nga dy ndër shkaqet më të zakonshme të vdekjes: sëmundjet kardiovaskulare dhe goditjet në tru. Rritja e konsumit të kaliumit me vetëm 1.640 mg në ditë lidhet me një ulje rreth 21% të rrezikut nga goditjet cerebrale.

Edhe pse kjo sasi nuk është e mjaftueshme për të përmbushur nevojën ditore të trupit, mund të ketë një ndikim domethënës në shëndet, veçanërisht nëse shoqërohet me një dietë më të pasur me ushqime bimore të freskëta. Vetëm imagjinoni efektin nëse kjo sasi dyfishohet apo trefishohet!

Shumë njerëz mendojnë se banania është një burim i jashtëzakonshëm i kaliumit, por në të vërtetë ajo nuk është ndër frutat më të pasura me këtë mineral. Sipas të dhënave të fundit të Departamentit Amerikan të Bujqësisë, bananet nuk renditen as në mesin e 1.500 ushqimeve më të pasura me kalium, një fakt që shpesh habit.

Për të përmbushur nevojën ditore vetëm me banane, do t’ju duhej të hanit më shumë se 10 copa në ditë, diçka pak e realizueshme dhe jo shumë praktike, transmeton Telegrafi.

Atëherë, cilat janë disa nga burimet më të pasura të kaliumit?

Perimet me gjethe jeshile si spinaqi, patatet (veçanërisht të ziera me lëkurë), fasulet, thjerrëzat, soja, arrorët dhe drithërat integrale janë zgjedhje të shkëlqyera. Avokado, pjepri, domatet, lëngjet e freskëta të perimeve dhe disa produkte të bulmetit janë gjithashtu alternativa të mira.

Për më tepër, dietat me më shumë ushqime të freskëta dhe më pak produkte të përpunuara nuk sjellin vetëm kalium, ato ndihmojnë edhe në ruajtjen e ekuilibrit të mineraleve të tjera të rëndësishme, përfshirë magnezin dhe natriumin, duke ulur rrezikun nga tensioni i lartë i gjakut dhe sëmundjet e zemrës.

Prandaj, përfshirja e përditshme e sa më shumë frutave, perimeve dhe produkteve të plota është një nga mënyrat më të thjeshta dhe më të sigurta për të ruajtur shëndetin e zemrës dhe të trurit./E.T

Familja e një burri që u paralizua kur ishte ende fëmijë dyvjeçar, pasi u sëmur me grip, nxiti shkencëtarët të zbulonin se një gjen i dëmtuar mund të jetë përgjegjës për këtë gjendje të rrallë.

Shpresohet që ky zbulim një ditë mund të çojë në një trajtim për sëmundjen. Kur Timothy Bingham ishte dy vjeç, ai pati një sëmundje të lehtë të ngjashme me gripin, e cila e la të paaftë të ecte.

Tre vjet më vonë, pas një infeksioni tjetër, ai u paralizua dhe që atëherë ka qenë në karrocë me rrota. Kate Bingham, nëna e Timothy-t, i cili tani është 28 vjeç, tha se “rreth 25 vjet më parë, Tim mori një infeksion të ngjashëm me gripin dhe temperaturë”.

“Ajo që dukej si një sëmundje e lehtë pati pasoja shkatërruese”, tha ajo.

“Sulmi dhe gjendjet pasuese shkaktuan dëmtime të tmerrshme. Së pari në këmbë, pastaj në krahë, në fytyrë dhe në gjoks. Dhe tani ai ka nevojë për kujdes 24-orësh. Diafragma e tij mezi funksionon, kështu që nuk mund të kollitet. Është e vështirë për të që të përtypë dhe nuk mund të pijë pa ndihmë. Nuk mund të lëvizë në shtrat, kështu që duhet të rrotullohet gjatë gjithë natës. Gjërat që të gjithë i marrim si të mirëqena, ai nuk mund t’i bëjë”, shton Kate.

Kjo gjendje e rrallë u zbulua përsëri në vitin 2011 kur një vajzë 8-muajshe, ishte e paaftë të merrte frymë vetë pa mbështetjen e një ventilatori pas një infeksioni të lehtë në gjoks.

Shkencëtarët dyshuan se mund të ketë një arsye gjenetike pas kësaj gjendjeje, pasi dy vëllezërit e vajzës kishin përjetuar probleme të ngjashme të rënda pas infeksioneve të lehta.

Tani shkencëtarët në Universitetin e Mançesterit kanë gjetur një mekanizëm gjenetik pas reagimeve të rënda ndaj infeksioneve të lehta që shihen tek këta fëmijë – një ndryshim në një gjen të quajtur RCC1.

Hulumtuesit zbuluan se 24 fëmijë nga 12 familje nga Mbretëria e Bashkuar, Turqia, Republika Çeke, Gjermania, Irani, India, Arabia Saudite, Qiproja dhe Sllovakia janë gjetur të kenë ndryshime në të njëjtin gjen. m.p.

Administrata Amerikane e Ushqimit dhe Barnave (FDA) ka miratuar tabletën e parë për trajtimin e karcinomës së mushkërive me qeliza jo të vogla (NSCLC) në fazë të avancuar

Sunvozertinib (Zegfrovy) është i destinuar për të rriturit me NSCLC të avancuar dhe vepron tek ata pacientë që kanë një ndryshim të caktuar gjenetik, mutacion me insertion në eksonin 20 të EGFR.

Kur dhe si përdoret ky ilaç?

Ilaçi përdoret kur kanceri përparon gjatë ose pas kimioterapisë. Merret në formë tablete, një herë në ditë, gjë që ua lehtëson pacientëve ndjekjen e terapisë, e cila shpesh zgjat për një kohë të gjatë.

NSCLC është tipi më i zakonshëm i kancerit të mushkërive, duke përbërë rreth 80-85% të rasteve. Ky kancer është shpesh i vështirë për t’u trajtuar, pasi mutacionet ndryshojnë nga një person te tjetri, duke e bërë të vështirë gjetjen e trajtimeve efektive.

Rezultatet e studimeve

FDA e ka miratuar ilaçin mbi bazën e një studimi klinik me 85 persona me NSCLC të avancuar dhe me mutacion insertion në eksonin 20 të EGFR, të cilëve kanceri u ishte përkeqësuar pavarësisht kimioterapisë. Pacientët e merrnin ilaçin një herë në ditë dhe rezultatet treguan se rreth 46% e tyre u përgjigjën ndaj trajtimit, me përfitime që zgjatën mesatarisht më shumë se 11 muaj, transmeton Telegrafi.

Si vepron Zegfrovy?

Zegfrovy vepron duke bllokuar proteinat problematike EGFR, të cilat ndihmojnë rritjen e qelizave kanceroze. Ai është krijuar për të synuar lloje të ndryshme të ndryshimeve në EGFR, përfshirë mutacionet insertion të eksonit 20, duke kursyer në masë të madhe qelizat e shëndetshme.

Barnat mund të ndihmojnë gjithashtu në trajtimin e disa ndryshimeve të tjera të rralla të EGFR dhe mutacioneve HER2 të eksonit 20.

Çfarë është karcinoma e mushkërive me qeliza jo të vogla?

Karcinoma e mushkërive me qeliza jo të vogla (NSCLC) është forma më e shpeshtë e kancerit të mushkërive. Shenjat e hershme mund të jenë fishkëllima në kraharor, kollë, vështirësi në frymëmarrje, por mund të shfaqen edhe simptoma të tjera si dhimbje në nyje dhe kocka, ënjtje e duarve dhe fytyrës, humbje peshe etj.

Dy format kryesore të kancerit të mushkërive

1. Karcinoma e mushkërive me qeliza të vogla (SCLC) – forma më agresive, zakonisht e lidhur me pirjen e duhanit.
2. Karcinoma e mushkërive me qeliza jo të vogla (NSCLC) – më e zakonshmja, rreth 85% e rasteve.

Krahasuar me SCLC, NSCLC rritet dhe përhapet më ngadalë. Të dyja format ndajnë simptoma të ngjashme: kollë, dhimbje në kraharor, fishkëllimë në gjoks, zë i ngjirur. Fatkeqësisht, kanceri i mushkërive shpesh nuk jep simptoma në fazat e hershme, derisa përhapet në organe të tjera.

Tre nënllojët kryesorë të NSCLC

Adenokarcinoma – zakonisht shfaqet në shtresat e jashtme të mushkërive; po shtohet te gratë, edhe tek ato që nuk kanë pirë kurrë duhan.
Karcinoma e qelizave skuamoze – formohet zakonisht në qendër të mushkërive, pranë bronkeve.
Karcinoma e qelizave të mëdha – mund të formohet kudo dhe shpesh rritet më shpejt se dy llojet e tjera.

Katër stadet e sëmundjes

NSCLC ndahet në katër stade, sipas përhapjes:

Stadet 0-1: kanceri është vetëm në mushkëri.
Stadet 2-4: kanceri përhapet në nyjet limfatike dhe në organet e largëta si mëlçia, truri ose mushkëria tjetër.

Si çdo formë kanceri, edhe NSCLC mund të jetë fatal, por zbulimi i hershëm përmirëson shumë prognozën.

Simptomat e hershme të NSCLC

Simptomat zakonisht lidhen me mushkëritë dhe rrugët e frymëmarrjes:

Kollë e vazhdueshme ose që përkeqësohet
Fishkëllimë në gjoks
Vështirësi në frymëmarrje që përkeqësohet
Zë i ngjirur
Dhimbje kraharori
Infeksione të shpeshta respiratore (bronkit, pneumoni)
Nxjerrje gjaku me kollë

Simptoma të tjera janë humbja e pashpjegueshme e peshës, humbja e oreksit dhe lodhja.

Simptomat në kocka, nyje dhe muskuj

Ndërsa NSCLC fillon të përhapet në pjesë të tjera të trupit, simptomat bëhen gjithnjë e më serioze. Meqenëse ky lloj kanceri shpesh zbulohet në faza të avancuara, në rreth 20% të rasteve tashmë shfaqen shenja të përhapjes në kocka në momentin e diagnostikimit.

Në këtë fazë, simptomat mund të përfshijnë:

Dhimbje ose ndjeshmëri në kocka e nyje (më shpesh në legen e shpinë)
Sindroma Pancoast – dhimbje në shpatulla, krahë, mpirje e dobësi muskulore
Atrofia e thenarit – humbje e muskujve në gishtin e madh dhe pëllëmbën e dorës që ndikon në lëvizjen dhe funksionin.
Osteoartropatia hipertrofike – ënjtje e dhimbshme e kyçeve ose gishtave
Deformime të thonjve.

Simptoma në kokë dhe qafë

Kur kanceri përhapet, mund të shtypë vena dhe nerva të mëdhenj. Sindroma e venës së sipërme kava shkakton ënjtje të fytyrës dhe venat fryhen. Përhapja në nerva mund të shkaktojë sindromën Horner – kapak i varur, bebëza e ngushtuar dhe djersitje e reduktuar në njërën anë të fytyrës.

Simptoma neurologjike

Në fazat e vonshme, nëse përhapet në tru (më shpesh me adenokarcinomën NSCLC):

Dhimbje koke
Të vjella
Shikim i turbullt
Dobësi, lëvizje të pavullnetshme ose humbje e kontrollit të muskujve
Ndryshime ndjeshmërie (mpirje).

Simptoma digjestive

Edhe pse më e zakonshme tek SCLC, edhe NSCLC mund të shkaktojë hiperkalcemi (kalcium i lartë në gjak) në faza të vonshme, që mund të prekë gjëndrat paratiroide. Kjo mund të shkaktojë:

Dhimbje kockash
Lodhje
Të përziera, të vjella, kapsllëk
Humbje oreksi dhe etje të shtuar

/e.t