âMbramĂ«, nĂ« ora dy mbas mesit tĂ« natĂ«s u zbulue nĂ« seksion se ku ndodhet Jup Kazazi. NĂ« rrethimin qĂ« i bĂ«mĂ« shtĂ«pisĂ« dhe mbasi si e pa se neve e gjetĂ«m bodrumin ku ishte mĂ«shefur dhe sâkishte shpĂ«tim, vrau vehten. KĂ«tu popullarizohet se e vramĂ« neve (nĂ« dokument nĂ«nvizohet me shkrim dore âMirĂ«â, qĂ« nĂ«nkupton se e miratojnĂ«). Kemi gjetur disa dokumenta, por ma tĂ« randĂ«sishmet do tâua dĂ«rgojmĂ«. Zoi Themeliâ.
Dokumenti i mësipërm tregon qëndrimin zyrtar që mbajti regjimi komunist për vdekjen e Jup Kazazit, ndër organizatorët e kryengritjes së Postribës, e para antikomuniste në Europën e Lindjes, që po niste instalimin e perdes së hekurt.
Autoriteti për Informim mbi Dokumentet e ish-Sigurimit të Shtetit  publikoi dosjen e Jup Kazazit, ndër organizatorët e kryengritjes së Postribës.
MĂ« 9 shtator 1946, duke synuar qĂ« me âPostribĂ«nâ tĂ« lironin tĂ« burgosurit e tĂ« merrnin institucionet, shpĂ«rtheu para kohe ajo qĂ« sot njihet si Kryengritja e PostribĂ«s, me disa qindra kundĂ«rshtarĂ« tĂ« regjimit, mes tĂ« cilĂ«ve, vĂ«llezĂ«rit Kazazi. Duke qenĂ« mĂ« tĂ« paktĂ« nĂ« numĂ«r dhe me armĂ«, kryengritĂ«sit dĂ«shtuan, ndĂ«rsa pushteti u bĂ« mĂ« i egĂ«r duke arrestuar mbi 1200 veta, hapur 11 burgje tĂ« pĂ«rkohshme e vrarĂ« dhjetĂ«ra tĂ« tjerĂ«. Jupi shpĂ«toi, por u detyrua tĂ« fshihej dhe u strehua te daja i tij.
Me 17 shtator, shtĂ«pia ku fshihej u zbulua, pasi u torturua njĂ« dĂ«shmitar qĂ« kishte dijeni. Duke mos dashur tĂ« binte i gjallĂ« nĂ« duart e komunistĂ«ve, ai thirri âRrnoftĂ« ShqipĂ«ria. Nuk i dorzohem klyshĂ«ve tËStalinitâ dhe vrau veten. EkzekutorĂ«t futĂ«n nĂ« shtĂ«pi tĂ« kontrollonin tĂ« vdekurin, nipin 16-vjeçar, Ahmet Kopliku.
I biri i Jupit, Hamza Kazazi thotë se të atin e masakruan edhe për së vdekuri, kënduan e hodhën valle dhe e ekspozuan në qytet.
Pas ngjarjes, 7 anëtarë dhe të afërm të familjes Kazazi u ekzekutuan, vranë veten ose vdiqën, ndërsa dhjetëra të tjerë u internuan. Trupat e të vrarëve nuk iu kthyen kurrë familjeve.
74 vite më pas, ende nuk ndihen varret e:
Halit Kazazi(vëllai i madh)- lindur me 3 mars 1900, i dënuar më 1945 dhe ekzekutuar më 1945 në Shkodër.
Jup Kazazi(vëllai i dytë)- lindur më 6 tetor 1905, vret veten e nuk dorëzohet, më 17 shtator 1946.
Sait(Seit) Kazazi (vëllai i tretë), lindur më 9 prill 1913. Rrethohet në shtëpinë e Hafiz Adem Kazazit. Nuk dorëzohet e vret veten më 6 tetor 1946.
Abdullah Kazazi(xhaxha i Jupit), arrestohet për kryengritjen e Postribës, pushkatohet diku në Shkodër pas 1946-s, në moshën 64- vjeçare.
Rifat Kopliku, daja i Jup Kazazit. Pas arrestimit më 17 shtator 1946 sepse strehoi nipin, u ekzekutua më 24 shkurt 1947.
Osman Kazazi, kushëri i parë i Jup Kazazit, arrestohet me 17 shtator 1946, dënohet me pushkatim dhe thuhet se vdiq në hetuesi, në moshën 24-vjeçare.
Asim Abdurrahmani (Shpuza), djali i tezes së gruas së Jup Kazazit. Inxhinier, kimist, dënohet me pushkatim si spiun. Arrestuar e pushkatuar në Tiranë, më 8 qershor 1947.
âI biri i Jupit, Hamza Kazazi, pas 1990-s ka nisur kĂ«rkimet pĂ«r eshtrat e tĂ« afĂ«rmve. Ka gĂ«rmuar nĂ« Kir, sipas dĂ«shmive tĂ« njĂ« 13-vjeçari qĂ« kishte shkuar tĂ« lahej nĂ« lumĂ«, kur ka parĂ« tĂ« varroset njĂ« burrĂ« me pizhame (si nĂ« fotot e trupit tĂ« pajetĂ« tĂ« Jupit), nĂ« vendin ku mĂ« vonĂ« u vu Drejtoria e UjĂ«rave, pas varrezave tĂ« Rrmajit. Hamza Kazazi, pas shumĂ« gĂ«rmimesh, nuk arriti dot tĂ« identifikonte tĂ« atin, por gjeti eshtra tĂ« mbĂ«shtjella nĂ« njĂ« veladon, me dorĂ« nĂ« zemĂ«r e me njĂ« kryq, qĂ« mendohet se qenĂ« eshtrat e njĂ« prifti dhe ia dorĂ«zoi ipeshkvit, imzot Zef Simonit nĂ« ShkodĂ«r. NdĂ«rsa kĂ«rkon 7 tĂ« zhdukurit e tij prej 30 vitesh, ka arritur tĂ« kuptojĂ« se âprocesverbalet baheshin tĂ« rrejshmeâ. NĂ« qershor 2017, Jup Kazazit, qyteti i ShkodrĂ«s i ka dhĂ«nĂ« titullin âQytetar Nderiâ (pas vdekjes) dhe Presidenti i RepublikĂ«s, Nishani, i ka akorduar âDekoratĂ«n e ArtĂ« tĂ« ShqiponjĂ«sâ (pas vdekjes).
Dosja nĂ« fjalĂ« mund tĂ« vihet nĂ« dispozicion tĂ« tĂ« interesuarve, pranĂ« AIDSSHâ, shprehet Autoriteti i Dosjeve.
Shfaqja âArkaâ me regji dhe interpretim tĂ« Mentor Zymberaj u selektua dhe prezantua nĂ« edicionin e XXI-tĂ« tĂ« Festivalit NdĂ«rkombĂ«tar tĂ« monodramĂ«s âAct Aloneâ nĂ« Srdureryi, Islande, pĂ«rcjell KultPlus.
Ky sukses i shfaqjes âArkaâ vjen pas suksesit nĂ« Etno Fest ku aktori Mentor Zymberaj u shpĂ«rblye me çmimin âAktori mĂ« i mirĂ«â dhe pas vlerĂ«simit laureat nĂ« festivalin âMoldfestâ nĂ« Kishneu tĂ« MoldavisĂ«.
Shfaqja âArkaâ po vazhdon sukseset pas shfaqjes âĂndrrat e Hamletitâ e cila u prezantua nĂ« shumĂ« festivale ndĂ«rkombĂ«tare./KultPlus.com
Sonte hĂ«na Ă«ndĂ«rron e lodhur, e mĂ«rzitur Si njĂ« grua e bukur qĂ« mes jastĂ«kĂ«sh tâbutĂ« PĂ«rkĂ«dhel gjijt butĂ«sisht e lehtĂ«, e dremitur, NdĂ«rsa ledhatimi Ă«mbĂ«l nĂ« Ă«ndrra e fut.
Mbi supin âsaten tĂ« reshmeve tĂ« bardheme, Syri i saj mashtrohet me pamje tĂ« rreme Ajo tretet e tĂ«ra nĂ« prehrin e zalisĂ«, QĂ« lulĂ«zojnĂ« , ngjitjen e drejt kaltĂ«risisĂ«.
NâkĂ«tĂ« molisje tâĂ«mbĂ«l, ashtu tinĂ«s e kot, Kur ajo ndonjĂ«herĂ« lĂ«shon njĂ« pikĂ« lot, NjĂ« poet besnik, qĂ« tĂ«rĂ« natĂ«n sâka fjetur,
NĂ« dorĂ«n e vet na e merr lotin e trishtimit, Me njĂ« shkĂ«lqim ylberi si tâish prej rrezatimit, Dhe e shtrĂ«ngon nĂ« zemĂ«r, nga sytĂ« e djellit fshehur./KultPlus.com
Norvegjia ka vendosur pasqyra masive në shpatet e maleve për të reflektuar dritën e diellit drejt qyteteve që për muaj të tërë gjatë dimrit mbeten pa rreze të drejtpërdrejta dielli. Ky zgjidhje inovative u zbatua në Rjukan, një qytet i vogël i vendosur thellë në Luginën Vestfjord në jug të Norvegjisë, transmeton KultPlus.
Për shkak të maleve të thepisura që e rrethojnë, Rjukan nuk merr dritë të drejtpërdrejtë nga dielli nga shtatori deri në mars. Sipas CNET, në vitin 2013 qyteti instaloi tre pasqyra gjigante, secila me sipërfaqe rreth 17 metra katrorë, në një shpat mali aty pranë, për të reflektuar rrezet e diellit drejt sheshit qendror të qytetit.
Këto pasqyra kontrollohen në distancë, furnizohen me energji diellore dhe të erës, dhe janë programuar të ndjekin lëvizjen e diellit në qiell. Ato ndodhen rreth 450 metra mbi qytet dhe rrotullohen në dy akse për të drejtuar dritën poshtë në luginë. Projekti u frymëzua nga një ide e propozuar që në vitin 1913 nga themeluesi i qytetit, Sam Eyde, por u bë i realizueshëm vetëm falë teknologjisë moderne.
Sipas The Hyper Hive, këto pasqyra kanë transformuar jetën në Rjukan, duke u mundësuar banorëve të shijojnë dritën natyrale edhe gjatë muajve më të errët. Ky është një shembull mbresëlënës se si inxhinieria dhe krijimtaria mund të kapërcejnë sfidat gjeografike./KultPlus.com
NĂ« foto: Presidenti i Lidhjes sĂ« ShkrimtarĂ«ve dhe ArtistĂ«ve tĂ« ShqipĂ«risĂ«, DhimitĂ«r S. Shuteriqi nĂ« bisedĂ« me pionierĂ«t nĂ« Kampin Veror âQemal Stafaâ nĂ« DurrĂ«s, viti 1972
Ndoshta vĂ«mendja qĂ« regjimi i kaluar kishte pĂ«r librin ishte mĂ« e theksuar. Ndoshta kjo vĂ«mendje sot nuk ekziston fare. Ndoshta kjo Ă«shtĂ« arsyeja pse lexuesit janĂ« rralluar as shumĂ« saqĂ« shkrimtarĂ«t dhe poetĂ«t, si âkundĂ«rpĂ«rgjigjeâ, po reallohen po aq.
Siç tregon edhe fotoja e vitit 1972, ishin të shumtë fëmijët në takimin e organizuar asokohe me Presidentin e Lidhjes së Shkrimtarëve dhe Artistëve të Shqipërisë, Dhimitër S. Shuteriqi.
âHerĂ« pas here shkrimtarĂ«t takoheshin me lexuesit e tyre. NĂ« kĂ«to takime sipas ata mĂ«sojnĂ« pĂ«r pĂ«rshtypjet qĂ« librat e tyre kanĂ« lĂ«nĂ« te masat lexuese. Lexuesit japin vĂ«rejtje dhe sugjerime. NĂ« tĂ« njĂ«jtĂ«n kohĂ«, shkrimtarĂ«t i informojnĂ« lexuesit pĂ«r atĂ« qĂ« po bĂ«jnĂ«â raportohej nĂ« kronikat e kohĂ«s.
Dhimitër Shuteriqi, i lindur në 26 korrik 1915 në Elbasan ishte shkrimtar dhe studiues i rrallë i historisë së letërsisë sonë.
U nda nga jeta më 22 korrik të vitit 2003./liberale/KultPlus.com
Robert Anthony De Niro (lindi mĂ« 17 gusht 1943) Ă«shtĂ« njĂ« aktor amerikan.Â
I njohur pĂ«r bashkĂ«punimet me Martin Scorsese, ai konsiderohet si njĂ« nga aktorĂ«t mĂ« me ndikim tĂ« brezit tĂ« tij. De Niro Ă«shtĂ« marrĂ«s i vlerĂ«simeve tĂ« ndryshme, duke pĂ«rfshirĂ« dy Academy Awards, njĂ«Â Golden Globe Award, Cecil B. DeMille Award, dhe njĂ«Â Screen Actors Guild Life Achievement Award.Â
Në vitin 2009, De Niro mori Kennedy Center Honor dhe fitoi një Medalje Presidenciale të Lirisë nga Presidenti i SHBA-së Barack Obama në vitin 2016.
De Niro studioi aktrim nëHB Studio, Stella Adler Conservatory, dhe Actors Studio të Lee Strasberg. Bashkëpunimi i tij i parë me Scorsese ishte me filmin e vitit 1973, Mean Streets. De Niro fitoi dy Academy Awards, një për Aktorin më të Mirë Dytësor për rolin e tij si Vito Corleone në The Godfather: Part 2 (1974) të Francis Ford Coppola dhe tjetri për Aktorin më të Mirë duke portretizuar Jake LaMotta në dramën e Scorsese, Raging Bull (1980). Rolet e tjera të tij të nominuara për Oscar ishin për Taxi Driver (1976), The Deer Hunter (1978), Awakenings (1990), Cape Fear (1991), dhe Silver Linings Playbook (2012).
Ai ka luajtur gjithashtu nĂ« filmat 1900 (1976), The King of Comedy (1982), Once Upon a Time in America (1984), Brazil (1985), The Mission (1986), Goodfellas (1990), This Boyâs Life (1993), Mary Shelleyâs Frankenstein (1994), Heat (1995), Casino (1995), Jackie Brown (1997), Joker (2019), The Irishman (2019), dhe Killers of the Flower Moon (2023). Ai drejtoi dhe luajti si nĂ«Â A Bronx Tale (1993) dhe The Good Shepherd (2006). Rolet e tij komike pĂ«rfshijnĂ«Â Midnight Run (1988), Wag the Dog (1997), Analyze This (1999), filmat Meet the Parents (2000â2010), dhe The Intern (2015)./ KultPlus.com
Shqipëria po preferohet gjithmonë e më shumë jo vetëm për detin por edhe për historinë e kulturën.Kruja është transformuar në një destinacion të mirfilltë për turistët gjatë kësaj vere .
Vetëm në 4 muaj janë regjistruar rreth 1.3 milionë vizitorë të cilët kanë preferuar të eksplorojnë muzeun Historik Kombëtar dhe atë Etnografik por edhe  parkun Kombëtar të Qaf Shtamës, malin e Skënderbeut, si dhe objekte kulti.Turistët e huaj vlerësojnë historinë ,kulturën por edhe mikpritjen që u ofrohet.
Ndikim në tërheqjen e turistëve në këtë zonë ka dhënë shtimi i numrit të bujtinave, cilësia e gatimeve tradicionale dhe çmimet me standarte që i ofrohen turistëve.
Drejtuesit e në Muzeun e Krujës theksojnë se turistët kryesor gjatë kësaj vere janë amerikan por nuk kanë munguar edhe nga shtete europiane./abcnews/KultPlus.com
Ikona e rock-ut, Billy Joel po mbyll dyqanin e tij të dashur të motoçikletave në Long Island, Nju Jork, pas pothuajse 15 viteve duke u ofruar fansave mundësinë të shihnin koleksionin e tij personal me dhjetëra motoçikleta, sipas AP.
Joel do tĂ« mbyllĂ« dyqanin â20th Century Cyclesâ nĂ« Oyster Bay nĂ« fund tĂ« shtatorit dhe do ta nxjerrĂ« koleksionin nĂ« ankand pĂ«r shkak tĂ« njĂ« çrregullimi tĂ« trurit me tĂ« cilin Ă«shtĂ« diagnostikuar kohĂ«t e fundit, sipas zĂ«dhĂ«nĂ«ses, Claire Mercuri.
NĂ« maj, Joel njoftoi se po anulonte koncertet e tij tĂ« ardhshme pasi u diagnostikua me hidrocafalit tĂ« presionit normal Normal, njĂ« grumbullimi Ă« lĂ«ngut nĂ« tru qĂ« mund tĂ« ndikojĂ« nĂ« tĂ« menduarit, pĂ«rqendrimin, kujtesĂ«n, lĂ«vizjen e tĂ« tjera, sipas âCleveland Clinicâ.
Këngëtari 76-vjeçar tha se kishte vështirësi me ekuilibrin, por ndjehej mirë në përgjithësi.
Joel, i cili u rrit nĂ« Hicksville pranĂ« Oyster Bay, hapi â20th Century Cyclesâ nĂ« fund tĂ« vitit 2010 si vend pĂ«r tĂ« mirĂ«mbajtur dhe riparuar motoçikletat e tij, pĂ«r tĂ« restauruar dhe personalizuar ato qĂ« blinte dhe pĂ«r tĂ« ekspozuar koleksionin pĂ«r publikun pa pagesĂ«.
âMĂ« pĂ«lqen stili i vjetĂ«r, stili automobilistik nga vitet â30 deri nĂ« â60. Desha tĂ« mbledh shumĂ« nga kĂ«to motoçikleta, tâi vendos nĂ« njĂ« vend dhe tâi lejoj njerĂ«zit tĂ« shohin se si duket ajo epokĂ« e motoçikletave, sepse po humbet kjo estetikĂ«â,  tha ai nĂ« njĂ« video tĂ« vitit 2013.
Koleksioni i tij pĂ«rfshin mbi 75 motoçikleta qĂ« datojnĂ« qĂ« nga vitet 1940, duke pĂ«rfshirĂ« âHarley-Davidsonâ, âTriumphâ, âDucatiâ,â Moto Guzziâ ,âIndianâ dhe BMW.
âNjĂ« nga mĂ« tĂ« çmuarat ishte njĂ« âVincent Rapideâ i vitit 1952, qĂ« mund tĂ« shitet pĂ«r dhjetĂ«ra mijĂ«ra dollarĂ«.
Data e ankandit për koleksionin e tij nuk është vendosur ende./  KultPlus.com
Aktori britanik Terence Stamp, njĂ« figurĂ« e shquar e kinemasĂ«, i njohur pĂ«r rolin e tij si superkeqbĂ«rĂ«si me emrin gjenerali Zod nĂ« filmat âSupermanâ, ka vdekur nĂ« moshĂ«n 87 vjeç, sipas âThe Independentâ.
Aktori i nominuar pĂ«r çmimin Oscar, i cili luajti nĂ« mĂ« shumĂ« se 60 filma gjatĂ« karrierĂ«s sĂ« tij, duke pĂ«rfshirĂ« âThe Limey dhe The Adventures of Priscilla, Queen of the Desertâ vdiq sot mĂ«ngjes, bĂ«ri tĂ« ditur familja e tij.
âAi lĂ« pas njĂ« vepĂ«r tĂ« jashtĂ«zakonshme, si aktor dhe si shkrimtar, qĂ« do tĂ« vazhdojĂ« tĂ« prekĂ« dhe frymĂ«zojĂ« njerĂ«zit pĂ«r vite me radhĂ«â, tha familja.
Stamp u lind në East End të Londrës në vitin 1938, bir i një punëtori rimorkiatorësh.
Ai i mbijetoi bombardimeve gjatë Luftës së Dytë Botërore dhe, menjëherë pas përfundimit të shkollës, ndoqi një karrierë në reklama, ku punoi për disa vite.
MĂ« vonĂ« fitoi njĂ« bursĂ« pĂ«r tĂ« studiuar nĂ« âWebber Douglas Academy of Dramatic Artâ dhe shpejt mori pjesĂ« nĂ« njĂ« turne kombĂ«tar tĂ« dramĂ«s sĂ« Willis Hall âThe Long and the Short and the Tallâ, sĂ« bashku me aktorin tjetĂ«r Michael Caine./KultPlus.com
Në vitin 1964, pushtuesit serbomëdhenj kishin burgosur shumë patriotë gjithandej Kosove.Atëkohë në burgje mbaheshin dhe torturoheshin pamëshirshëm patriotët tashmë të ndjerë:Adem Demaçi, Metush Krasniqi, Shaban Shala, Fazli Greicevci e shumë të tjerë.Mirëpo,më së keqi pësuan këta dy të fundit-ushtarë të Demaçit, të vrarë mizorisht.
Mirëpo,UDB-ja rankoviçiane ia kishte frikën e madhe nga mësuesi,poeti e patrioti, Fazli Greiçevci(1935-1964) nga fshati Sankovc I Drenasit.
Dhe,17 gushti i vitit 1964 ishte natĂ« e kobshme. PolicĂ«t vrasĂ«s serbosllav,dorĂ«zezĂ« nĂ« orĂ«t e vona tĂ« natĂ«s nĂ« burgun famĂ«keq tĂ« PrishtinĂ«s e mbysin mizorisht mĂ«suesin,edukatorin,revolucionarin,veprimtarin Fazli i cili u bĂ« i njohur si âsimbol i flamuritâ tĂ« shqiptarĂ«ve gjatĂ« viteve â60-ta.PolicĂ«t vrasĂ«s e mbytĂ«n barbarisht,por nuk kishin arritur ta mbysnin idealin e lartĂ« tĂ« tij,frymĂ«n patriotike shqiptare tĂ« tij, pasi nuk arritĂ«n ta bĂ«jnĂ« pĂ«r vete Fazliun tĂ« bashkĂ«punonte me ta nĂ« dĂ«m tĂ« interesave tĂ« popullit shqiptar.VetĂ«m tĂ« guximshmit dhe tĂ« pathyeshmit mund ta pĂ«rballonin dhunĂ«n shtazarake tĂ« pushtuesit serbomĂ«dhenj,hegjemonist e militarist.
Dhe, për të mbuluar gjurmët e veta të krimit policia ia kishte mësyer ish-Klinikës të sëmundjeve të mushkërive në spitalin e Prishtinës(tani Ministria e Shëndetësisë),ku punonte i ndjeri Primarus,Docent,Profesor Doktor Ali Sokoli.Pasi nuk e takojnë në spital,policët serbojugoslav ia mësyejnë natën shtëpisë dhe e ftojnë që të vij në spital.Asokohe ky ka menduar se është përkeqësuar gjendja shëndetësore e ndonjë pacienti.Por, jo.Ai kur shkon në spital takon policinë sekrete rankoviqiane.Xhelatët kërkonin nga Ali Sokoli të nënshkruante një dokument se kinse Fazli Greiçevci kishte vdekur nga sëmundja e tuberkulozit në Klinikën e spitalit.Mirëpo, mjeku Ali parimor dhe I paluhatshëm para furtunave si gjithmonë, nuk pranon të nënshkruaj aktin falso të vdekjes së Fazliut,duke u thënë:
âUnĂ« nuk nĂ«nshkruaj e as qĂ« do tĂ« nĂ«nshktuaj kurrĂ« njĂ« akt tĂ« tillĂ« pĂ«r vdekjen e mĂ«suesit dhe poetit Fazli Greiçevciâ, kishte deklaruar Ali Sokoli,mjek e patriot I rrallĂ«.AtĂ«kohĂ« policia serbe fillojnĂ« edhe ta kĂ«rcĂ«nonin mjekun,duke I thĂ«nĂ« se edhe ai do tĂ« pĂ«sojĂ« njĂ« ditĂ« apo njĂ« natĂ« sikur mĂ«suesi Fazli, Shaban Shala dhe shumĂ« tĂ« tjerĂ« para tij.Edhe nĂ« rastin e mbytjes sĂ« patriotit dhe mĂ«suesit Shaban Shala,(1933-1963),nga fshati Letanc I PodujevĂ«s,mĂ« 20 janar 1963,policĂ«t kishin vepruar nĂ« tĂ« njejtĂ«n mĂ«nyrĂ«.Ata kĂ«rkonin me kĂ«mbĂ«ngulje duke e kĂ«rcĂ«nuar qĂ« tĂ« nĂ«nshkruaj aktin e turpshĂ«m tĂ« vrasjes se kinse Shaban Shala kishte vdekur nga sĂ«mundja natyrale.MirĂ«po,ish-drejtori i KlinikĂ«s,Ali Sokoli pa hamendje udbashĂ«ve rankoviqianĂ« iu pat thĂ«nĂ« troç:âJo! Nuk e nĂ«nshkruaj vdekjen e Shaban ShalĂ«s!â
Pra,NjerĂ«zit nuk harrohen pĂ«r aq kohĂ« sa lĂ«nĂ« gjurmĂ« veprimi nĂ« kohĂ« tĂ« trishta.NĂ« vitet e â60-ta,nuk ka pasur mjekĂ« nĂ« KosovĂ« tĂ« cilĂ«t kanĂ« pasur guximin tĂ« refuzojnĂ« kĂ«rkesat apo vendimet e regjimit shovinist-terrorist jugosllav (serb).Por, njĂ« I tillĂ« ishte dhe mbeti ish-Primarius Doc.Prof.Dr.Ali Sokoli.Ky ishte personi I cili luftoi njĂ«kohĂ«sisht dy tĂ« kĂ«qia tĂ« cilat e kishin kapluar KosovĂ«n nĂ« vitin 1960:sĂ«mundjen e mushkĂ«rive dhe UDB-Ă«n rankoviqiane (Uprava Drzavne Bezbednosti),qĂ« nĂ« shqip I bie Drejtoria e Sigurimit ShtetĂ«ror.
Pra,NjerĂ«zit nuk harrohen pĂ«r aq kohĂ« sa lĂ«nĂ« gjurmĂ« veprimi nĂ« kohĂ« tĂ« trishta.NĂ« vitet e â60-ta,nuk ka pasur mjekĂ« nĂ« KosovĂ« tĂ« cilĂ«t kanĂ« pasur guximin tĂ« refuzojnĂ« kĂ«rkesat apo vendimet e regjimit shovinist-terrorist jugosllav (serb).Por, njĂ« I tillĂ« ishte dhe mbeti ish-Primarius Doc.Prof.Dr.Ali Sokoli.Ky ishte personi I cili luftoi njĂ«kohĂ«sisht dy tĂ« kĂ«qia tĂ« cilat e kishin kapluar KosovĂ«n nĂ« vitin 1960:sĂ«mundjen e mushkĂ«rive dhe UDB-Ă«n rankoviqiane (Uprava Drzavne Bezbednosti),qĂ« nĂ« shqip I bie Drejtoria e Sigurimit ShtetĂ«ror.
Njeriu I cili I luftoi këto dy të këqia deri në frymën e tij të fundit,dy të zeza që donin atëkohë të shkatërronin popullin e Kosovës, ishte mjeku I popullit trim dhe patrioti shqiptar Ali Sokoli (8 maj 1921-23 shtator 1974).Ai hyri në historinë tonë të lavdishme si njeriu trim I pathyeshëm e patriot I patrembur para udbashëve rankoviqianë. Atëkohë e sot u bë simbol I qëndresës, u bë legjendë e gjallë për gjeneratat e tij dhe për gjeneratat e ardhshme në Kosovë.Ali Sokoli me një personalitet të veçantë me origjinë rahoveciane,ishte pishtar I mjekësisë kosovare,tuberkulozin e luftoi me punë të parreshtur,të palodhshme e dinjitoze, kurse politikën okupuese serbe e luftoi me guxim, me trimëri dhe me qëndresë stoike.Që të dy këta armiq të popullit shqiptar në Kosovë Aliu I luftoi njësoj dhe I mundi me punë dhe trimëri të pashoqe.Mija e mija të sëmurë në Kosovë janë shëruar nga dora dhe ndihma e këtij mjeku i cili kurrën e kurrës nuk u gjunjëzua para kërcënimeve të inspektorëve duarpërgjakur të UDB-së rankoviqiane.
Kujtojmë se për merita në punë,angazhim në mjekësinë kosovare Ali Sokoli është dekoruar me shumë mirënjohje në nivelin komunal dhe atë qendror.
Nderim përjetë kryemjekut patriot Ali Sokoli,mësuesit,poetit dhe patriotit Fazli Graiçevci,Shaban Shalës dhe shumë të tjerëve./KultPlus.com
Ka ndĂ«rruar jetĂ« nĂ« moshĂ«n 94-vjeçare aktori i njohur shqiptar, Zija Grapshi, i cili njihej nga publiku si âgjyshi i pĂ«rrallaveâ.
Ai lindi nĂ« GjirokastĂ«r dhe pĂ«rfundoi Liceun Artistik âJordan Misjaâ nĂ« vitin 1952.
Grapshi nisi karrierën e tij artistike në vitin 1949 në grupin filodramatik pranë Radio Tiranës. Gjatë viteve interpretoi role të ndryshme në komedi, në Teatrin e Estradës së Shtetit dhe në Teatrin Popullor.
Ka qenë pedagog në Institutin e Lartë të Arteve për disa vite. Në mbi 160 shfaqjet e shumta të teatrit të kukullave ku mori pjesë, ka luajtur në përgjithësi role kryesore, ku u bë i dashur për fëmijët me rolet e Shvejkut (1957), Ivanit të madh (1959), sidomos me figurën e Baba Vitit (1987).
Zëri i tij i veçantë, me një ngjyrim karakteristik, me aftësitë imituese, kujdesi për të qenë sa më i natyrshëm, si dhe ndjesia e vërtetësisë në marrëdhëniet me partnerët, kanë qenë disa nga cilësitë e tij interpretative më të zëshme në krijimin e figurave.
Më së shumti u bë i njohur dhe i dashur si aktor i Teatrit të Kukullave të Tiranës, ku edhe dha kontributin më të madh.
Kontributi i tij në teatrin për fëmijë dhe përkrahja e artit të kukullave e bëri atë një figurë të dashur dhe të respektuar në komunitetin artistik shqiptar./atsh/KultPlus.com
Aktorja e njohur shqiptare Tinka Kurti jo pak herë e ka kujtuar një puthje në jetën e saj.
Puthja e saj me Naim Frashërin ishte e para puthje në një film shqiptar, dhe kjo e theu një tabu të asaj kohe për mentalitetin sidomos shumë tradicional.
âĂshtĂ« e vĂ«rtetĂ« dhe kjo mĂ« bĂ«n krenare. Nuk pata asnjĂ« hezitim kur tek filmi âTanaâ, nĂ«n njĂ« pemĂ« i dhashĂ« puthjen partnerit tim, aktorit tĂ« madh Naim FrashĂ«ri. ĂshtĂ« puthja e parĂ« nĂ« historinĂ« e filmit shqiptar dhe kjo mĂ« bĂ«n tĂ« ndjehem vĂ«rtetĂ« mirĂ«. Ishte koha e tillĂ«, mentaliteti qĂ« tĂ« pengonte pĂ«r tĂ« realizuar skena tĂ« tilla. MegjithatĂ«, edhe pse isha shumĂ« e re, pasioni e bĂ«n aktorin tĂ« interpretojĂ« edhe skena tĂ« tilla qĂ« tashmĂ« janĂ« tĂ« zakonshmeâ tregon aktorja Tinka Kurti.
âSigurisht qĂ« nuk ishte e lehtĂ«. Madje ju them se pĂ«r tĂ« bĂ«rĂ« atĂ« puthje, na u desh tĂ« realizonim 29 dubla dhe fatkeqĂ«sisht skenĂ«n e hoqĂ«n mĂ« pas. ZemĂ«rohem me vete dhe them: âMirĂ« atĂ«herĂ« qĂ« nuk lejonte koha dhe regjimi, po sot, pĂ«rse nuk jepet puthja ime me Naim FrashĂ«rin?â PĂ«r mua Ă«shtĂ« njĂ« nga momentet mĂ« tĂ« bukura tĂ« karrierĂ«s sime si aktore, jo vetĂ«m se kam partner njĂ« aktor tĂ« madh, porse isha njĂ« aktore e vĂ«rtetĂ« qĂ« shkela çdo bestytni pĂ«r tĂ« realizuar rolin. Dhe kĂ«tĂ« nuk e bĂ«nte çdo femĂ«r aktoreâ tregon Kurti.
Filmi âTanaâ, i cili u prodhua nga Kinostudio ShqipĂ«ria nĂ« vitin 1958, njihet si filmi i parĂ« artistik i metrazhit tĂ« gjatĂ« shqiptarĂ«. Premiera e filmit Ă«shtĂ« dhĂ«nĂ« mĂ« 17 gusht tĂ« vitit 1958.
Ky film pĂ«r regjisor kishte Kristaq Dhamo, skenari Ă«shtĂ« punuar nga Kristaq Dhamo, Fatmir Gjata dhe Nasho Jorgaqi, ndĂ«rsa muzika nga Ăesk Zadeja. / KultPlus.com
Edhe 99 herë të rrëzohemi prapë duhet të ngrihemi.
Petro Nini Luarasi
17 gushti shënon helmimin e martirit të kombit, një prej qëndrestarëve dhe atit të shqiptarizmës, Petro Nini Luarasit. Nuk ka ngjarje të rëndësishme të kombit ku të mos ketë lënë kontributin e vet ky vigan i arsimit shqip, që në hapjen e shkollave shqip në Kolonjë, themelimin e shoqatave patriotike në emigracion e deri në Kongresi e II të Manastirit që përcaktoi përfundimisht përdorimin e alfabetit latin.
LajmĂ«tar i dritĂ«s dhe epokĂ«s sĂ« re qĂ« po vinte pĂ«r shqiptarĂ«t ra preh e shovinizmit tĂ« fqinjve duke dÄshmuar se rruga drejt lirisĂ« nuk Ă«shtĂ« e lehtĂ«. I ringjallur nĂ« kujtesĂ«n e shqiptarĂ«ve pĂ«rmes njĂ« monografie enciklopedi pĂ«r lĂ«vizjen patriotike shqiptare e shkruar nga i biri, intelektuali Skender Luarasi, ai gjallon gjithandej nĂ« memorjen kolektive tĂ« kombit.
Parku Arkeologjik i Antigonesë në Gjirokastër, një prej monumenteve më të rëndësishme historike dhe kulturore në jug të Shqipërisë, është kthyer në një destinacion tërheqës për vizitorët vendas dhe të huaj.
Kryeministri Edi Rama, ndau në rrjete sociale pamje nga Mozaiku i Kishës Paleokristiane që gjendet në Parkun Arkeologjik të Antigonesë, në Gjirokastër, si një nga vendet që ia vlen të vizitohet, për vlerën e çmuar të trashëgimisë sonë kulturore.
âParku Arkeologjik i AntigonesĂ« nĂ« GjirokastĂ«r, njĂ« destinacion pĂ«r tâu vizituar gjatĂ« kĂ«tij muaji, ku mund tĂ« shikoni edhe âMozaikun e KishĂ«s Paleokristianeâ, pĂ«r tĂ« cilin specialistĂ«t e DrejtorisĂ« sĂ« TrashĂ«gimisĂ« Kulturore tĂ« GjirokastrĂ«s janĂ« kujdesur ta bĂ«jnĂ« tĂ« vizitueshĂ«m pĂ«r turistĂ«tâ, shkroi Rama.
Falë punës së përkushtuar të specialistëve të Drejtorisë së Trashëgimisë Kulturore të Gjirokastrës, mozaiku i rrallë është restauruar dhe është bërë i vizitueshëm për publikun. Ky element shtesë pasuron më tej ofertën kulturore të parkut, duke ofruar për turistët një përvojë të veçantë dhe autentike.
Mozaiku i Kishës Paleokristiane, i vendosur brenda hapësirës së parkut, është një dëshmi e rëndësishme e ndikimit të hershëm të krishterimit në këtë zonë. Punuar me mjeshtëri të lartë artistike, ai paraqet motive simbolike dhe dekore të periudhës së shekujve IV-V pas Krishtit.
Antigonea, e themeluar në shekullin e III p.e.s. nga mbreti Pirro i Epirit dhe emëruar në nder të gruas së tij, Antigona, ofron një pasuri të gjerë arkeologjike, përfshirë rrënojat e qytetit antik, muret mbrojtëse, shtëpitë karakteristike, si dhe elementë të kulturës urbane të kohës.
Vizitorët që zgjedhin të eksplorojnë këtë vend do të përjetojnë jo vetëm historinë antike të Epirit, por edhe bukuritë natyrore të luginës së Drinosit, që e rrethon parkun me një peizazh mbresëlënës.
Përmes investimeve të vazhdueshme dhe përkushtimit të institucioneve për ruajtjen dhe promovimin e trashëgimisë kulturore, Antigonea po pozicionohet gjithnjë e më shumë si një pikë referimi për turizmin kulturor në Shqipëri./atsh/KultPlus.com
Evropa aktualisht po pĂ«rballet me njĂ« krizĂ« tĂ« rĂ«ndĂ« zjarresh, me flakĂ«t qĂ« shpĂ«rthyen qĂ« nga fundi i korrikut, tĂ« shkaktuara nga njĂ« valĂ« e madhe tĂ« nxehti intensiv, shkruan Vita Molyneux, korrespondente udhĂ«timesh pĂ«r prestigjiozen britanike âExpressâ.
Këtë vit, afërsisht 440 000 hektarë janë djegur nga zjarret në Evropën Jugore, me pika kyçe që përfshijnë Greqinë, Spanjën, Portugalinë, Turqinë dhe Shqipërinë.
Zjarret kanë rezultuar në viktima: të paktën një person ka vdekur në Shqipëri, së bashku me disa në vende të tjera, me qindra të plagosur dhe dhjetëra mijëra të evakuuar.
Vetëm në Shqipëri, shpërthyen rreth 30 zjarre dhe ka pasur dëme të mëdha në shtëpi, të mbjella dhe kafshë, si dhe evakuime nga fshatrat në Elbasan, Vlorë dhe Berat.
Megjithatë, ndërsa zjarre ka pothuajse në të gjithë Shqipërinë, industria e turizmit po vazhdon si zakonisht.
Kjo Ă«shtĂ« sipas tre turistĂ«ve tĂ« ZelandĂ«s sĂ« Re qĂ« udhĂ«tojnĂ« nĂ«pĂ«r vendin ballkanik, tĂ« cilĂ«t thonĂ« se Ă«shtĂ« ânjĂ« nga vendet mĂ« tĂ« pabesueshme qĂ« kanĂ« qenĂ« ndonjĂ«herĂ«â.
Phoenix Attwood dhe i fejuari i saj, Benjamin Fisher kanë qenë në Shqipëri që nga fundi i korrikut me mikun e tyre Conor Downey dhe folën me ne rreth asaj se si është të jesh turist mes zjarreve.
Treshja është aktualisht në Përmet dhe thonë se në përgjithësi, udhëtimi i tyre ka qenë i qetë, kryesisht falë reagimeve të vendasve.
Ata e filluan udhĂ«timin e tyre nĂ« SarandĂ«, nĂ« RivierĂ«n Shqiptare ku gjithçka ishte âplotĂ«sisht mirĂ«â, sipas Ben-it.
âKishim dĂ«gjuar mĂ« parĂ« ( kur  mbĂ«rritĂ«m nĂ« ShqipĂ«ri) pĂ«r zjarret, por nuk kishim parĂ« asgjĂ«. NĂ« SarandĂ« ishte plotĂ«sisht mirĂ« dhe nuk ishim tĂ« vetĂ«dijshĂ«m pĂ«r kĂ«tĂ«, por sapo filluam tĂ« udhĂ«tonim me autobus pĂ«r nĂ« GjirokastĂ«r, pamĂ« pika tĂ« shumta tymi dhe zjarri nĂ«pĂ«r male dhe ishim pak mĂ« tĂ« shqetĂ«suar atĂ«herĂ« sepse ishte padyshim mĂ« afĂ«r nga sa mendonimâ, shtoi ai.
Realiteti i zjarreve u bë i dukshëm kur grupi vendosi të shkonte në një udhëtim me kajak në Syrin e Kaltër, në jug të Shqipërisë, një destinacion i njohur turistik ku uji nga burimi natyror është aq i pastër sa mund të shihni deri në një thellësi prej 50 metrash.
âNdĂ«rsa po bĂ«nim kajak nĂ« Syrin e KaltĂ«r, njĂ« re e madhe tymi zvarritej mbi mal, gjĂ« qĂ« ishte mjaft e çuditshme. Kjo ishte njĂ« thirrje e vĂ«rtetĂ« zgjimi pĂ«r ne, tĂ« gjithĂ« po bĂ«heshim mjaft nervozâ, tha Ben-i.
Reja e tymit u rrit me shpejtësi dhe treshja vendosi të largohej nga zona dhe të kthehej në akomodimin e tyre.
Një nga gjërat që Connor thotë ishte ankthi për mungesën e një komunikimi të qartë.
Ai shtoi se të tre anëtarët e grupit janë me fat që janë në një pozicion mjaft të privilegjuar për të përballuar sigurim udhëtimi gjithëpërfshirës dhe se qeveria në Shqipëri e ka situatën nën kontroll.
âNa Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« mjaft e qartĂ« se qeverisja lokale nĂ« ShqipĂ«ri ka qenĂ« proaktive nĂ« evakuimin e turistĂ«ve, sa herĂ« ka qenĂ« e nevojshmeâ, shtoi Connor.
âDuke qenĂ« nga Zelanda e Re, ne nuk dimĂ« shumĂ« nga zjarret e mĂ«dha, kĂ«shtu qĂ« mendoj se aty hyn njĂ« pjesĂ« e ankthit. Ky Ă«shtĂ« njĂ« territor i panjohur pĂ«r ne, ndĂ«rsa pĂ«r njerĂ«zit kĂ«tu, Ă«shtĂ« shumĂ« mĂ« qetĂ«suesâ, thotĂ« Phoenix.
PavarĂ«sisht ankthit nga zjarret, tĂ« tre bien dakord se ShqipĂ«ria Ă«shtĂ« njĂ« vend i mrekullueshĂ«m pĂ«r tâu vizituar dhe tĂ« tre kanĂ« ndĂ«rmend tĂ« kthehen sĂ«rish.
âĂshtĂ« njĂ« vend kaq i bukur dhe ne nuk kemi ndjerĂ« gjĂ« tjetĂ«r veçse mikpritje. Kemi pasur kaq shumĂ« ndĂ«rveprime tĂ« jashtĂ«zakonshme me vendasit, sidomos pĂ«r ushqiminâ, tha Ben-i.
âNĂ«se do tĂ« vini nĂ« ShqipĂ«ri pĂ«r ndonjĂ« gjĂ«, ushqimi duhet tĂ« jetĂ« patjetĂ«r nĂ« krye tĂ« listĂ«sâ, thekson ai.
Megjithatë, nëse grupi kthehet, nuk do të jetë përsëri në sezonin e zjarreve.
âMegjithatĂ«, tĂ« gjithĂ« kemi rĂ«nĂ« dakord qĂ« nĂ«se do tĂ« ktheheshim nĂ« ShqipĂ«ri, do tĂ« donim tĂ« ktheheshim jo nĂ« tĂ« njĂ«jtĂ«n kohĂ« tĂ« vititâ, pĂ«rfundon Connor./atsh/KultPlus.com
Një grua e shndërruar në një grusht dheu ende e mban mend që dikur kishte dashuruar shumë aq shumë sa tani nga ajo në një fushë pa Zot mbinë lule Nganjëherë por vetëm nganjëherë kafshët u afrohen i nuhasin ato e dridhen pastaj e lëshojnë një zë të dhimbshëm si në ditën e parë të botës. / KultPlus.com
Në fjalën e hapjes së Parlamentit të parë osman sulltan Abdylhamidi II (1876-1909) premtoi se në kuadër të reformave që do të realizonte do të hapte edhe një shkollë për përgatitjen e nënpunësve e kuadrove të lartë të shtetit osman dhe se brenda një viti do të sillte në Parlament një rregullore të re mbi arsimin.
Në diskutimet që u zhvilluan në Parlament lidhur me legjislacionin e vilajeteve dhe bashkive u vu re se zbatimi i këtyre ligjeve ishte i kushtëzuar nga nënpunësit e shkolluar dhe nga populli që dinte shkrim e këndim. Këto diskutime nxorrën në pah gjendjen e mjeruar që ekzistonte në mbarë Perandorinë Osmane. Deputeti i Ajdënit, Ahmet Efendiu, ngriti shqetësimin se në zonën e tij, me përjashtim të imamëve, nuk kishte njerëz që dinin të lexonin.
Një diskutim po aq të zjarrtë lidhur me këtë problem, më 14 janar 1878, mbajti me cilësinë e deputetit të Janinës edhe Abdyl bej Frashëri.
Ai e filloi diskutimin e tij duke shtruar pyetjen: âCili Ă«shtĂ« vallĂ« shkaku i prapambetjes dhe i moszhvillimit tĂ« PerandorisĂ« Osmane, i mbarĂ« viseve qĂ« ajo zotĂ«ron nĂ« EuropĂ«, nĂ« Azi dhe nĂ« AfrikĂ«?
Sipas disa hamendĂ«sive tre janĂ« shkaqet kryesore: shkaku i parĂ« Ă«shtĂ« injoranca, shkaku i dytĂ« despotizmi dhe shkaku i tretĂ« Ă«shtĂ« paaftĂ«sia e funksionarĂ«ve qĂ« ndodhen nĂ« krye tĂ« punĂ«ve, tĂ« cilĂ«t merren ose me argĂ«time ose me kotĂ«sira, por aspak me pĂ«rparimin e shtetit dhe tĂ« kombitâ.
Abdyl Frashëri mbajti një qëndrim kritik, sidomos ndaj mos zbatimit siç duhej të reformave të Tanzimatit (1839) të nisura nga sulltan Abdylmexhidi lidhur me përmirësimin e arsimit.
Sipas tij, baza e një shteti dhe e një populli ishte arsimi, ligjet e drejta dhe zbatuesit e tyre. Por këto tre elementë në Perandorinë Osmane ishin të mangëta.
âQĂ« shteti osman tĂ« qytetĂ«rohet,-vazhdoi mĂ« tej ai,-Ă«shtĂ« detyrĂ« parĂ«sore qĂ« njĂ« orĂ« e mĂ« parĂ« tĂ« pĂ«rqĂ«ndrohet nĂ« zgjidhjen e tre shkaqeve tĂ« mĂ«sipĂ«rme. Ădo begati dhe lulĂ«zim qĂ« ka lidhje me qytetĂ«rimin Ă«shtĂ« arritur me anĂ« tĂ« arsimit.
Pa arsim, asnjë popull nuk ka përparuar, por ka rënë poshtë nga dita në ditë derisa më në fund është ballafaquar me gjithfarë fatkeqësish. Që na mungon arsimi, dhe në fakt na mungon shumë, besoj se të gjithë jemi në gjendje ta vërtetoni.
NĂ« kĂ«tĂ« fushĂ«, jo vetĂ«m nuk Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« sa duhet, por nuk Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« asnjĂ« grime pĂ«rpjekjeâŠPĂ«rveç disa medreseve tĂ« zakonshme, çfar shkollash tĂ« tjera kemi nĂ« popull? Disa kohĂ« mĂ« parĂ« u hap njĂ« universitet, por ende pa filluar mirĂ« edhe ai u mbyll. Pastaj u hap Liceu i Gallatasaraj, por edhe kĂ«saj shkolle ende nuk ia kemi parĂ« frytet.
Po në provinca si është gjendja? Përveç disa qyteteve që kanë shkolla plotore, ku mësimet zhvillohen pa plan dhe pa program, në qytetet e tjera dhe sidomos në fshatra nuk ka jo vetëm plotore por as fillore, madje as foshnjore.
Edhe pse nuk e njoh Anadollin mendoj se atje nuk ka ndonjĂ« dallim nga Rumelia ose, pĂ«r shembull, nga ShqipĂ«ria, ku nuk ka shkolla nĂ« asnjĂ« fshatâŠNĂ«se banorit fatkeq tĂ« kĂ«tyre viseve do t`i kĂ«rkohet njĂ« dokument me shkrim, ai nuk Ă«shtĂ« nĂ« gjendje, pĂ«r shkak tĂ« mos arsimimit, tĂ« paraqesĂ« asgjĂ« tjetĂ«r pĂ«rveç letĂ«rnjoftimit. TĂ« kemi mĂ«shirĂ«âŠSi do tĂ« qytetĂ«rohemi me kĂ«tĂ« padituri? Si do tĂ« pĂ«rparojmĂ«?
Kur do tĂ« zgjohemi nga ky gjumĂ« i rĂ«ndĂ« shekullor? Pastaj, pĂ«rveç dy shkollave pĂ«r vajza qĂ« janĂ« hapur tani vonĂ« nĂ« Stamboll, nĂ« provinca nuk ka asnjĂ« shkollĂ« pĂ«r to. Ăfar tĂ« bĂ«jmĂ«? Mos duhet t`i pĂ«rzemĂ« gratĂ« nga rendi shoqĂ«ror?
Ne duhet tĂ« interesohemi edhe pĂ«r edukimin e tyre. Nuk duhet tĂ« harrojmĂ« se edukata e burrave Ă«shtĂ« nĂ« varĂ«si tĂ« edukatĂ«s sĂ« vajzave. NĂ« qoftĂ«se nĂ«na Ă«shtĂ« e paditur, ju e kuptoni se nĂ« ç`shkallĂ« tĂ« ulĂ«t do tĂ« mbetet fĂ«mija pa edukatĂ«, pa moral, pa karakter.â
Për të përmirësuar dhe zgjeruar sistemin arsimor, Abdyl beu propozoi që të merreshin këto masa emergjente: në medresetë dhe shkollat ekzistuese të ndryshohej metodologjia e mësimdhënies dhe kategorizimi i tyre; në çdo fshat të hapeshin shkolla fillore dhe të ciklit të të ndërmjetëm për djem e për vajza; në çdo qendër vilajeti të hapej nga një shkollë e mesme (idadije); në Stamboll të themelohej një universitet ku nën shembullin e vendeve europiane të kishte nga një degë për çdo shkencë; për t`i shërbyer akoma më mirë nevojave të arsimit të themelohej një Akademi.
Ai e mbylli fjalën duke kërkuar që këto masa emergjente për arsimin, të mos liheshin për vitin tjetër, por një orë e më parë të silleshin në Parlament për t`u miratuar.
Gjatë kohës që Abdyl beu mbante diskutimin, disa deputetë që nuk e kuptonin siç duhej këtë problem, në shenjë refuzimi kishin braktisur sallën, ndërsa shumica e të pranishme e duartrokiti fort në shenjë miratimi.
Sadi efendiu, deputeti i Halepit (Siri), vuri nĂ« dukje se fjalimi i Abdyl beut duhej rregulluar dhe plotĂ«suar nĂ« disa vende, sidomos nĂ« lidhje me viset e Anadollit, pĂ«r tĂ« cilat, sipas tij, Abdyli beu nuk kishte thĂ«nĂ« asnjĂ« fjalĂ«. âNdoshta nuk mĂ« dĂ«gjuat me kujdes,-ndĂ«rhyri Abdyli,-nuk fola pĂ«r anĂ«n e Anadollit mbasi nuk e njoh aq mirĂ«, kurse RumelinĂ«, sidomos ShqipĂ«rinĂ«, e njoh fare mirĂ«. Ajo Ă«shtĂ« mĂ« poshtĂ« se errĂ«siraâ.
Ndërsa kryetari i Parlamentit, Ahmet Vefik Pasha për të zbutuar situatën, meqenëse në sallë ishin të pranishëm edhe përgjegjësit e vërtetë të kësaj gjendjeje theksoi se, shpirti i një kombi ishte arsimi dhe komentoi se qëllimi i Abdyl beut ishte nxjerrja në e pah e mangësive të sistemit arsimor dhe jo mohimi tërësor i tij. Ai i kërkoi Abdyl beut që diskutimin, i cili kishte sipas tij, pamjen e një parashtrese, t`ia dorëzonte komisionit të posaçëm të çështjeve arsimore.
âDakord,-iu pĂ«rgjigj ai, e pastaj shtoi,-Do tĂ« jetĂ« mirĂ« sikur atĂ« ta shqyrtojnĂ« njerĂ«z tĂ« aftĂ«. Besoj, se midis anĂ«tarĂ«ve tĂ« komisionit ka njerĂ«z tĂ« tillĂ«.
Pakujdesia nganjĂ«herĂ« Ă«shtĂ« mĂ« e keqe se padituria, prandaj ne nuk pĂ«rparojmĂ«. Se nga anon mĂ« tepĂ«r burimi i sĂ« keqes sonĂ«, nga paaftĂ«sia apo nga padituria, kjo nuk dihet. MegjithatĂ«, nga çdo anĂ« qĂ« tĂ« peshojĂ«, pĂ«r ne Ă«shtĂ« njĂ«sojâ.
KĂ«saj çështjeje Abdyl beu iu rikthye edhe njĂ« herĂ« nĂ« diskutimin qĂ« ai mbajti mbas dhjetĂ« ditĂ«sh. KĂ«shtu, mĂ« 24 janar 1878 kur iu desh tĂ« mbronte parashtresĂ«n qĂ« kishte mbajtur njĂ« ditĂ« mĂ« parĂ« deputeti shqiptar Mehmed Ali Vrioni lidhur me organizimin e vilajeteve, zĂ«rave kundĂ«rshtues ai iu drejtua me kĂ«to fjalĂ«: âDo t`u jap njĂ« pĂ«rgjigje diskutantĂ«ve qĂ« kundĂ«rshtuan Mehmed Aliun. Ata nuk pranojnĂ« se ne jemi tĂ« paditur.
Ne, pohojnë ata, jemi me qytetërim të përkryer, ne jemi një popull që kemi dalë nga kombi arab. Natyrisht ne jemi të qytetëruar, dhe ashtu siç e morëm ne qytetërimin nga grekët e lashtë, ashtu edhe europianët e morën qytetërimin nga ne, me ndryshimin se ata e morën në një mënyrë të tillë sa nuk na lanë ne asgjë. Ne kemi mësuar histori dhe e dimë se si ishte gjendja e kaluar e perandorisë dhe në ç`shkallë është sot.
Dje, foli Haxhi Ahmed Efendiu pĂ«r mungesĂ«n e shkollave tek ne dhe pĂ«r gjendjen e keqe tĂ« medreseve. KĂ«to fjalĂ« nuk i pranuan ato katĂ«r a pesĂ« deputetĂ« qĂ« po kundĂ«rshtojnĂ« edhe sot Mehmed Aliun. Por fjalĂ«t qĂ« tha ai dje mbi arsimin dhe ato qĂ« thashĂ« edhe unĂ« disa ditĂ« mĂ« parĂ«, po i pĂ«rsĂ«ris: te ne nuk ka asnjĂ« shkollĂ« qĂ« tĂ« jetĂ« me tĂ« vĂ«rtetĂ« shkollĂ«â.
Kjo deklaratĂ« ngjalli reagime nĂ« tĂ« forta nĂ« Parlament dhe bĂ«ri qĂ« disa deputetĂ« tĂ« brohorisnin nĂ« formĂ« kundĂ«rshtimi se shkolla kishte kudo. âUnĂ«,-deklaroi Abdyl beu,-pĂ«rkundrazi, po dĂ«shmoj se nuk ka.
Edhe në Shqipëri edhe në Arabi nuk ka shkolla. Dikur, 600 vjet, madje edhe 1000 më parë, në Damask dhe në Bagdad, kishte shkolla ku mësoheshin shkencat, kurse tani nuk ka mbetur asgjë, sepse po të kishte shkolla për të qenë, nxënësit që dalin nga medresetë tona do të ishin në një nivel tjetër.
TĂ« themi tĂ« drejtĂ«n, te ne nuk bĂ«het asnjĂ« punĂ« pĂ«r tĂ« qenĂ«. Ădo gjĂ« qĂ« bĂ«jmĂ« ne, e bĂ«jmĂ« pĂ«r provĂ«, prandaj nuk shohim asnjĂ« rezultat prej tyre. Ne duhet tĂ« heqim dorĂ« nga kjo praktikĂ«. Ne vetĂ« nuk jemi nĂ« gjendje tĂ« realizojmĂ« gjĂ«sendi. NĂ« qoftĂ«se duhen bĂ«rĂ« reforma, duhet qĂ« ato sende qĂ« europianĂ«t i morĂ«n nga Azia dhe i pĂ«rkryen, ne tani t`i marrim prej tyre dhe t`i zbatojmĂ« nĂ« vendin tonĂ«â.
Në njëmemorandum që Abdyl bej Frashëri i dërgoi sulltan Abdylhamidit II më 13 tetor 1880 mbi çështjen shqiptare, ndërmjet të tjerash trajtoheshin edhe tre problematika kryesore: pikëpamjet e tij mbi politikën e vendeve europiane ndaj Perandorisë Osmane dhe Shqipërisë; disa propozime lidhur me riorganizimin administrativ të vilajeteve shqiptare dhe bashkimin e tyre në një të vetëm; dhe disa sugjerime mbi çështjet e arsimit dhe gjuhës shqipe tek popullsia shqiptare.
Në memorandum Abdyl Frashëri ngrinte shqetësimin mbi rrezikun e madh që u kanosej shqiptarëve nga përhapja e shkollave të huaja, sidomos të atyre që ishin hapur nga shtetet ballkanike, të cilat përdornin gjuhën greke, sllave e latine dhe që shumë shpejt ndërmjet popullit shqiptar do të shkaktonin përçarje kombëtare, krahinore dhe fetare. Shkaku kryesor i kësaj situate, sipas tij, ishte mospasja e shkollave shqipe dhe mungesa e shkollave në përgjithësi tek popullsia myslimane.
Si rezultat, një pjesë e mirë, duke mos përfituar saç duhej nga shkollat ekzistuese kishte mbetur injorante, ndërsa pjesa tjetër ashtu si popullsia e krishterë për nevojat e saj sociale apo tregtare ishte e detyruar të mësonte greqisht, sllavisht, italisht apo ndonjë gjuhë tjetër.
Situata ishte e tillë saqë në Janinë popullsia duke mos përdorur gjuhën shqipe nga dita në ditë po e braktiste atë dhe po përdorte çdo ditë e më shumë gjuhën greke, ndërsa në Manastir, Kosovë dhe Shkodër numri i atyre që përdornin gjuhën sllave e italiane po vinte duke u rritur. Kështu, serbët, grekët dhe bullgarët bashkë me përhapjen e gjuhëve të tyre ishin duke përparuar drejt territoreve shqiptare.
Si zgjidhje të kësaj situate, Abdyl beu propozonte përdorimin dhe mësimin e gjuhës shqipe nëpër shkolla. Vetëm në këtë mënyrë, qoftë myslimanët qoftë të krishterët shqiptar krahas gjuhës së tyre do të mësonin edhe gjuhën osmane, që ishte gjuha zyrtare e shtetit. Ai bënte thirrje që sistemi arsimor të mos lihej në duart e të huajve; arsimimit nga shkollat e mësuesit e huaj t`i jepej fund dhe që Shqipëria të shpëtohej nga kjo gjendje.
Prapambetja e popullsisë myslimane për shkak të mos arsimimit, krahasuar kjo me popullsinë e krishterë, do të shoqërohej me një prapambetje edhe në fushën e tregtisë dhe industrisë, çka sipas tij do të prishte ekuilibrat e brendshëm dhe brenda pak vitesh do të bëhej shkak për trazira./ KultPlus.com
Mund të gëzohesh se po më braktis, Se nga dhimbja e gjitha po mpihem Ti mendon se po më shkel me këmbë, Por si pluhur, unë përsëri do ngrihem.
Te shqetĂ«son kryelartĂ«sia ime? ĂâgjĂ« tĂ« shkaktoi, papritur mĂ«rzinĂ«? Se unĂ« rri sikur kam puse me nafte, QĂ« burojnĂ« aty poshtĂ« nĂ« kuzhinĂ«?
Njësoj si dielli, njësoj si hëna Në baticat në harmoni Njësoj si shpresa që çohet lart, Unë do ngrihem përsëri.
Brengosesh se jam e bukur, seksi, Pse të kapi papritur habia? Se unë eci sikur kam diamante Aty ku takohen kofshët e mia?
Nga kasollet e turpit të historisë Unë ngrihem Nga e kaluara e hidhur, mes bukurisë Unë ngrihem; Jam ujëvarë e lartë, e zezë freskuese, Po fryhem e derdhem po aq tmerruese.
Duke lënë pas frikën e natës se gjatë Unë ngrihem Në një agim mrekullisht të qartë Unë ngrihem Duke bartur dhuntitë e të pareve të mia Jam ëndrra dhe shpresa e skllaves për liri Unë ngrihem përsëri, përsëri ngrihem Ngrihem përsëri!/KultPlus.com
Login
 /KultPlus.com
