NĂ« foto: Presidenti i Lidhjes sĂ« ShkrimtarĂ«ve dhe ArtistĂ«ve tĂ« ShqipĂ«risĂ«, DhimitĂ«r S. Shuteriqi nĂ« bisedĂ« me pionierĂ«t nĂ« Kampin Veror âQemal Stafaâ nĂ« DurrĂ«s, viti 1972
Ndoshta vĂ«mendja qĂ« regjimi i kaluar kishte pĂ«r librin ishte mĂ« e theksuar. Ndoshta kjo vĂ«mendje sot nuk ekziston fare. Ndoshta kjo Ă«shtĂ« arsyeja pse lexuesit janĂ« rralluar as shumĂ« saqĂ« shkrimtarĂ«t dhe poetĂ«t, si âkundĂ«rpĂ«rgjigjeâ, po reallohen po aq.
Siç tregon edhe fotoja e vitit 1972, ishin të shumtë fëmijët në takimin e organizuar asokohe me Presidentin e Lidhjes së Shkrimtarëve dhe Artistëve të Shqipërisë, Dhimitër S. Shuteriqi.
âHerĂ« pas here shkrimtarĂ«t takoheshin me lexuesit e tyre. NĂ« kĂ«to takime sipas ata mĂ«sojnĂ« pĂ«r pĂ«rshtypjet qĂ« librat e tyre kanĂ« lĂ«nĂ« te masat lexuese. Lexuesit japin vĂ«rejtje dhe sugjerime. NĂ« tĂ« njĂ«jtĂ«n kohĂ«, shkrimtarĂ«t i informojnĂ« lexuesit pĂ«r atĂ« qĂ« po bĂ«jnĂ«â raportohej nĂ« kronikat e kohĂ«s.
Dhimitër Shuteriqi, i lindur në 26 korrik 1915 në Elbasan ishte shkrimtar dhe studiues i rrallë i historisë së letërsisë sonë.
U nda nga jeta më 22 korrik të vitit 2003./liberale/KultPlus.com
Robert Anthony De Niro (lindi mĂ« 17 gusht 1943) Ă«shtĂ« njĂ« aktor amerikan.Â
I njohur pĂ«r bashkĂ«punimet me Martin Scorsese, ai konsiderohet si njĂ« nga aktorĂ«t mĂ« me ndikim tĂ« brezit tĂ« tij. De Niro Ă«shtĂ« marrĂ«s i vlerĂ«simeve tĂ« ndryshme, duke pĂ«rfshirĂ« dy Academy Awards, njĂ«Â Golden Globe Award, Cecil B. DeMille Award, dhe njĂ«Â Screen Actors Guild Life Achievement Award.Â
Në vitin 2009, De Niro mori Kennedy Center Honor dhe fitoi një Medalje Presidenciale të Lirisë nga Presidenti i SHBA-së Barack Obama në vitin 2016.
De Niro studioi aktrim nëHB Studio, Stella Adler Conservatory, dhe Actors Studio të Lee Strasberg. Bashkëpunimi i tij i parë me Scorsese ishte me filmin e vitit 1973, Mean Streets. De Niro fitoi dy Academy Awards, një për Aktorin më të Mirë Dytësor për rolin e tij si Vito Corleone në The Godfather: Part 2 (1974) të Francis Ford Coppola dhe tjetri për Aktorin më të Mirë duke portretizuar Jake LaMotta në dramën e Scorsese, Raging Bull (1980). Rolet e tjera të tij të nominuara për Oscar ishin për Taxi Driver (1976), The Deer Hunter (1978), Awakenings (1990), Cape Fear (1991), dhe Silver Linings Playbook (2012).
Ai ka luajtur gjithashtu nĂ« filmat 1900 (1976), The King of Comedy (1982), Once Upon a Time in America (1984), Brazil (1985), The Mission (1986), Goodfellas (1990), This Boyâs Life (1993), Mary Shelleyâs Frankenstein (1994), Heat (1995), Casino (1995), Jackie Brown (1997), Joker (2019), The Irishman (2019), dhe Killers of the Flower Moon (2023). Ai drejtoi dhe luajti si nĂ«Â A Bronx Tale (1993) dhe The Good Shepherd (2006). Rolet e tij komike pĂ«rfshijnĂ«Â Midnight Run (1988), Wag the Dog (1997), Analyze This (1999), filmat Meet the Parents (2000â2010), dhe The Intern (2015)./ KultPlus.com
Shqipëria po preferohet gjithmonë e më shumë jo vetëm për detin por edhe për historinë e kulturën.Kruja është transformuar në një destinacion të mirfilltë për turistët gjatë kësaj vere .
Vetëm në 4 muaj janë regjistruar rreth 1.3 milionë vizitorë të cilët kanë preferuar të eksplorojnë muzeun Historik Kombëtar dhe atë Etnografik por edhe  parkun Kombëtar të Qaf Shtamës, malin e Skënderbeut, si dhe objekte kulti.Turistët e huaj vlerësojnë historinë ,kulturën por edhe mikpritjen që u ofrohet.
Ndikim në tërheqjen e turistëve në këtë zonë ka dhënë shtimi i numrit të bujtinave, cilësia e gatimeve tradicionale dhe çmimet me standarte që i ofrohen turistëve.
Drejtuesit e në Muzeun e Krujës theksojnë se turistët kryesor gjatë kësaj vere janë amerikan por nuk kanë munguar edhe nga shtete europiane./abcnews/KultPlus.com
Ikona e rock-ut, Billy Joel po mbyll dyqanin e tij të dashur të motoçikletave në Long Island, Nju Jork, pas pothuajse 15 viteve duke u ofruar fansave mundësinë të shihnin koleksionin e tij personal me dhjetëra motoçikleta, sipas AP.
Joel do tĂ« mbyllĂ« dyqanin â20th Century Cyclesâ nĂ« Oyster Bay nĂ« fund tĂ« shtatorit dhe do ta nxjerrĂ« koleksionin nĂ« ankand pĂ«r shkak tĂ« njĂ« çrregullimi tĂ« trurit me tĂ« cilin Ă«shtĂ« diagnostikuar kohĂ«t e fundit, sipas zĂ«dhĂ«nĂ«ses, Claire Mercuri.
NĂ« maj, Joel njoftoi se po anulonte koncertet e tij tĂ« ardhshme pasi u diagnostikua me hidrocafalit tĂ« presionit normal Normal, njĂ« grumbullimi Ă« lĂ«ngut nĂ« tru qĂ« mund tĂ« ndikojĂ« nĂ« tĂ« menduarit, pĂ«rqendrimin, kujtesĂ«n, lĂ«vizjen e tĂ« tjera, sipas âCleveland Clinicâ.
Këngëtari 76-vjeçar tha se kishte vështirësi me ekuilibrin, por ndjehej mirë në përgjithësi.
Joel, i cili u rrit nĂ« Hicksville pranĂ« Oyster Bay, hapi â20th Century Cyclesâ nĂ« fund tĂ« vitit 2010 si vend pĂ«r tĂ« mirĂ«mbajtur dhe riparuar motoçikletat e tij, pĂ«r tĂ« restauruar dhe personalizuar ato qĂ« blinte dhe pĂ«r tĂ« ekspozuar koleksionin pĂ«r publikun pa pagesĂ«.
âMĂ« pĂ«lqen stili i vjetĂ«r, stili automobilistik nga vitet â30 deri nĂ« â60. Desha tĂ« mbledh shumĂ« nga kĂ«to motoçikleta, tâi vendos nĂ« njĂ« vend dhe tâi lejoj njerĂ«zit tĂ« shohin se si duket ajo epokĂ« e motoçikletave, sepse po humbet kjo estetikĂ«â,  tha ai nĂ« njĂ« video tĂ« vitit 2013.
Koleksioni i tij pĂ«rfshin mbi 75 motoçikleta qĂ« datojnĂ« qĂ« nga vitet 1940, duke pĂ«rfshirĂ« âHarley-Davidsonâ, âTriumphâ, âDucatiâ,â Moto Guzziâ ,âIndianâ dhe BMW.
âNjĂ« nga mĂ« tĂ« çmuarat ishte njĂ« âVincent Rapideâ i vitit 1952, qĂ« mund tĂ« shitet pĂ«r dhjetĂ«ra mijĂ«ra dollarĂ«.
Data e ankandit për koleksionin e tij nuk është vendosur ende./  KultPlus.com
Aktori britanik Terence Stamp, njĂ« figurĂ« e shquar e kinemasĂ«, i njohur pĂ«r rolin e tij si superkeqbĂ«rĂ«si me emrin gjenerali Zod nĂ« filmat âSupermanâ, ka vdekur nĂ« moshĂ«n 87 vjeç, sipas âThe Independentâ.
Aktori i nominuar pĂ«r çmimin Oscar, i cili luajti nĂ« mĂ« shumĂ« se 60 filma gjatĂ« karrierĂ«s sĂ« tij, duke pĂ«rfshirĂ« âThe Limey dhe The Adventures of Priscilla, Queen of the Desertâ vdiq sot mĂ«ngjes, bĂ«ri tĂ« ditur familja e tij.
âAi lĂ« pas njĂ« vepĂ«r tĂ« jashtĂ«zakonshme, si aktor dhe si shkrimtar, qĂ« do tĂ« vazhdojĂ« tĂ« prekĂ« dhe frymĂ«zojĂ« njerĂ«zit pĂ«r vite me radhĂ«â, tha familja.
Stamp u lind në East End të Londrës në vitin 1938, bir i një punëtori rimorkiatorësh.
Ai i mbijetoi bombardimeve gjatë Luftës së Dytë Botërore dhe, menjëherë pas përfundimit të shkollës, ndoqi një karrierë në reklama, ku punoi për disa vite.
MĂ« vonĂ« fitoi njĂ« bursĂ« pĂ«r tĂ« studiuar nĂ« âWebber Douglas Academy of Dramatic Artâ dhe shpejt mori pjesĂ« nĂ« njĂ« turne kombĂ«tar tĂ« dramĂ«s sĂ« Willis Hall âThe Long and the Short and the Tallâ, sĂ« bashku me aktorin tjetĂ«r Michael Caine./KultPlus.com
Në vitin 1964, pushtuesit serbomëdhenj kishin burgosur shumë patriotë gjithandej Kosove.Atëkohë në burgje mbaheshin dhe torturoheshin pamëshirshëm patriotët tashmë të ndjerë:Adem Demaçi, Metush Krasniqi, Shaban Shala, Fazli Greicevci e shumë të tjerë.Mirëpo,më së keqi pësuan këta dy të fundit-ushtarë të Demaçit, të vrarë mizorisht.
Mirëpo,UDB-ja rankoviçiane ia kishte frikën e madhe nga mësuesi,poeti e patrioti, Fazli Greiçevci(1935-1964) nga fshati Sankovc I Drenasit.
Dhe,17 gushti i vitit 1964 ishte natĂ« e kobshme. PolicĂ«t vrasĂ«s serbosllav,dorĂ«zezĂ« nĂ« orĂ«t e vona tĂ« natĂ«s nĂ« burgun famĂ«keq tĂ« PrishtinĂ«s e mbysin mizorisht mĂ«suesin,edukatorin,revolucionarin,veprimtarin Fazli i cili u bĂ« i njohur si âsimbol i flamuritâ tĂ« shqiptarĂ«ve gjatĂ« viteve â60-ta.PolicĂ«t vrasĂ«s e mbytĂ«n barbarisht,por nuk kishin arritur ta mbysnin idealin e lartĂ« tĂ« tij,frymĂ«n patriotike shqiptare tĂ« tij, pasi nuk arritĂ«n ta bĂ«jnĂ« pĂ«r vete Fazliun tĂ« bashkĂ«punonte me ta nĂ« dĂ«m tĂ« interesave tĂ« popullit shqiptar.VetĂ«m tĂ« guximshmit dhe tĂ« pathyeshmit mund ta pĂ«rballonin dhunĂ«n shtazarake tĂ« pushtuesit serbomĂ«dhenj,hegjemonist e militarist.
Dhe, për të mbuluar gjurmët e veta të krimit policia ia kishte mësyer ish-Klinikës të sëmundjeve të mushkërive në spitalin e Prishtinës(tani Ministria e Shëndetësisë),ku punonte i ndjeri Primarus,Docent,Profesor Doktor Ali Sokoli.Pasi nuk e takojnë në spital,policët serbojugoslav ia mësyejnë natën shtëpisë dhe e ftojnë që të vij në spital.Asokohe ky ka menduar se është përkeqësuar gjendja shëndetësore e ndonjë pacienti.Por, jo.Ai kur shkon në spital takon policinë sekrete rankoviqiane.Xhelatët kërkonin nga Ali Sokoli të nënshkruante një dokument se kinse Fazli Greiçevci kishte vdekur nga sëmundja e tuberkulozit në Klinikën e spitalit.Mirëpo, mjeku Ali parimor dhe I paluhatshëm para furtunave si gjithmonë, nuk pranon të nënshkruaj aktin falso të vdekjes së Fazliut,duke u thënë:
âUnĂ« nuk nĂ«nshkruaj e as qĂ« do tĂ« nĂ«nshktuaj kurrĂ« njĂ« akt tĂ« tillĂ« pĂ«r vdekjen e mĂ«suesit dhe poetit Fazli Greiçevciâ, kishte deklaruar Ali Sokoli,mjek e patriot I rrallĂ«.AtĂ«kohĂ« policia serbe fillojnĂ« edhe ta kĂ«rcĂ«nonin mjekun,duke I thĂ«nĂ« se edhe ai do tĂ« pĂ«sojĂ« njĂ« ditĂ« apo njĂ« natĂ« sikur mĂ«suesi Fazli, Shaban Shala dhe shumĂ« tĂ« tjerĂ« para tij.Edhe nĂ« rastin e mbytjes sĂ« patriotit dhe mĂ«suesit Shaban Shala,(1933-1963),nga fshati Letanc I PodujevĂ«s,mĂ« 20 janar 1963,policĂ«t kishin vepruar nĂ« tĂ« njejtĂ«n mĂ«nyrĂ«.Ata kĂ«rkonin me kĂ«mbĂ«ngulje duke e kĂ«rcĂ«nuar qĂ« tĂ« nĂ«nshkruaj aktin e turpshĂ«m tĂ« vrasjes se kinse Shaban Shala kishte vdekur nga sĂ«mundja natyrale.MirĂ«po,ish-drejtori i KlinikĂ«s,Ali Sokoli pa hamendje udbashĂ«ve rankoviqianĂ« iu pat thĂ«nĂ« troç:âJo! Nuk e nĂ«nshkruaj vdekjen e Shaban ShalĂ«s!â
Pra,NjerĂ«zit nuk harrohen pĂ«r aq kohĂ« sa lĂ«nĂ« gjurmĂ« veprimi nĂ« kohĂ« tĂ« trishta.NĂ« vitet e â60-ta,nuk ka pasur mjekĂ« nĂ« KosovĂ« tĂ« cilĂ«t kanĂ« pasur guximin tĂ« refuzojnĂ« kĂ«rkesat apo vendimet e regjimit shovinist-terrorist jugosllav (serb).Por, njĂ« I tillĂ« ishte dhe mbeti ish-Primarius Doc.Prof.Dr.Ali Sokoli.Ky ishte personi I cili luftoi njĂ«kohĂ«sisht dy tĂ« kĂ«qia tĂ« cilat e kishin kapluar KosovĂ«n nĂ« vitin 1960:sĂ«mundjen e mushkĂ«rive dhe UDB-Ă«n rankoviqiane (Uprava Drzavne Bezbednosti),qĂ« nĂ« shqip I bie Drejtoria e Sigurimit ShtetĂ«ror.
Pra,NjerĂ«zit nuk harrohen pĂ«r aq kohĂ« sa lĂ«nĂ« gjurmĂ« veprimi nĂ« kohĂ« tĂ« trishta.NĂ« vitet e â60-ta,nuk ka pasur mjekĂ« nĂ« KosovĂ« tĂ« cilĂ«t kanĂ« pasur guximin tĂ« refuzojnĂ« kĂ«rkesat apo vendimet e regjimit shovinist-terrorist jugosllav (serb).Por, njĂ« I tillĂ« ishte dhe mbeti ish-Primarius Doc.Prof.Dr.Ali Sokoli.Ky ishte personi I cili luftoi njĂ«kohĂ«sisht dy tĂ« kĂ«qia tĂ« cilat e kishin kapluar KosovĂ«n nĂ« vitin 1960:sĂ«mundjen e mushkĂ«rive dhe UDB-Ă«n rankoviqiane (Uprava Drzavne Bezbednosti),qĂ« nĂ« shqip I bie Drejtoria e Sigurimit ShtetĂ«ror.
Njeriu I cili I luftoi këto dy të këqia deri në frymën e tij të fundit,dy të zeza që donin atëkohë të shkatërronin popullin e Kosovës, ishte mjeku I popullit trim dhe patrioti shqiptar Ali Sokoli (8 maj 1921-23 shtator 1974).Ai hyri në historinë tonë të lavdishme si njeriu trim I pathyeshëm e patriot I patrembur para udbashëve rankoviqianë. Atëkohë e sot u bë simbol I qëndresës, u bë legjendë e gjallë për gjeneratat e tij dhe për gjeneratat e ardhshme në Kosovë.Ali Sokoli me një personalitet të veçantë me origjinë rahoveciane,ishte pishtar I mjekësisë kosovare,tuberkulozin e luftoi me punë të parreshtur,të palodhshme e dinjitoze, kurse politikën okupuese serbe e luftoi me guxim, me trimëri dhe me qëndresë stoike.Që të dy këta armiq të popullit shqiptar në Kosovë Aliu I luftoi njësoj dhe I mundi me punë dhe trimëri të pashoqe.Mija e mija të sëmurë në Kosovë janë shëruar nga dora dhe ndihma e këtij mjeku i cili kurrën e kurrës nuk u gjunjëzua para kërcënimeve të inspektorëve duarpërgjakur të UDB-së rankoviqiane.
Kujtojmë se për merita në punë,angazhim në mjekësinë kosovare Ali Sokoli është dekoruar me shumë mirënjohje në nivelin komunal dhe atë qendror.
Nderim përjetë kryemjekut patriot Ali Sokoli,mësuesit,poetit dhe patriotit Fazli Graiçevci,Shaban Shalës dhe shumë të tjerëve./KultPlus.com
Ka ndĂ«rruar jetĂ« nĂ« moshĂ«n 94-vjeçare aktori i njohur shqiptar, Zija Grapshi, i cili njihej nga publiku si âgjyshi i pĂ«rrallaveâ.
Ai lindi nĂ« GjirokastĂ«r dhe pĂ«rfundoi Liceun Artistik âJordan Misjaâ nĂ« vitin 1952.
Grapshi nisi karrierën e tij artistike në vitin 1949 në grupin filodramatik pranë Radio Tiranës. Gjatë viteve interpretoi role të ndryshme në komedi, në Teatrin e Estradës së Shtetit dhe në Teatrin Popullor.
Ka qenë pedagog në Institutin e Lartë të Arteve për disa vite. Në mbi 160 shfaqjet e shumta të teatrit të kukullave ku mori pjesë, ka luajtur në përgjithësi role kryesore, ku u bë i dashur për fëmijët me rolet e Shvejkut (1957), Ivanit të madh (1959), sidomos me figurën e Baba Vitit (1987).
Zëri i tij i veçantë, me një ngjyrim karakteristik, me aftësitë imituese, kujdesi për të qenë sa më i natyrshëm, si dhe ndjesia e vërtetësisë në marrëdhëniet me partnerët, kanë qenë disa nga cilësitë e tij interpretative më të zëshme në krijimin e figurave.
Më së shumti u bë i njohur dhe i dashur si aktor i Teatrit të Kukullave të Tiranës, ku edhe dha kontributin më të madh.
Kontributi i tij në teatrin për fëmijë dhe përkrahja e artit të kukullave e bëri atë një figurë të dashur dhe të respektuar në komunitetin artistik shqiptar./atsh/KultPlus.com
Aktorja e njohur shqiptare Tinka Kurti jo pak herë e ka kujtuar një puthje në jetën e saj.
Puthja e saj me Naim Frashërin ishte e para puthje në një film shqiptar, dhe kjo e theu një tabu të asaj kohe për mentalitetin sidomos shumë tradicional.
âĂshtĂ« e vĂ«rtetĂ« dhe kjo mĂ« bĂ«n krenare. Nuk pata asnjĂ« hezitim kur tek filmi âTanaâ, nĂ«n njĂ« pemĂ« i dhashĂ« puthjen partnerit tim, aktorit tĂ« madh Naim FrashĂ«ri. ĂshtĂ« puthja e parĂ« nĂ« historinĂ« e filmit shqiptar dhe kjo mĂ« bĂ«n tĂ« ndjehem vĂ«rtetĂ« mirĂ«. Ishte koha e tillĂ«, mentaliteti qĂ« tĂ« pengonte pĂ«r tĂ« realizuar skena tĂ« tilla. MegjithatĂ«, edhe pse isha shumĂ« e re, pasioni e bĂ«n aktorin tĂ« interpretojĂ« edhe skena tĂ« tilla qĂ« tashmĂ« janĂ« tĂ« zakonshmeâ tregon aktorja Tinka Kurti.
âSigurisht qĂ« nuk ishte e lehtĂ«. Madje ju them se pĂ«r tĂ« bĂ«rĂ« atĂ« puthje, na u desh tĂ« realizonim 29 dubla dhe fatkeqĂ«sisht skenĂ«n e hoqĂ«n mĂ« pas. ZemĂ«rohem me vete dhe them: âMirĂ« atĂ«herĂ« qĂ« nuk lejonte koha dhe regjimi, po sot, pĂ«rse nuk jepet puthja ime me Naim FrashĂ«rin?â PĂ«r mua Ă«shtĂ« njĂ« nga momentet mĂ« tĂ« bukura tĂ« karrierĂ«s sime si aktore, jo vetĂ«m se kam partner njĂ« aktor tĂ« madh, porse isha njĂ« aktore e vĂ«rtetĂ« qĂ« shkela çdo bestytni pĂ«r tĂ« realizuar rolin. Dhe kĂ«tĂ« nuk e bĂ«nte çdo femĂ«r aktoreâ tregon Kurti.
Filmi âTanaâ, i cili u prodhua nga Kinostudio ShqipĂ«ria nĂ« vitin 1958, njihet si filmi i parĂ« artistik i metrazhit tĂ« gjatĂ« shqiptarĂ«. Premiera e filmit Ă«shtĂ« dhĂ«nĂ« mĂ« 17 gusht tĂ« vitit 1958.
Ky film pĂ«r regjisor kishte Kristaq Dhamo, skenari Ă«shtĂ« punuar nga Kristaq Dhamo, Fatmir Gjata dhe Nasho Jorgaqi, ndĂ«rsa muzika nga Ăesk Zadeja. / KultPlus.com
Edhe 99 herë të rrëzohemi prapë duhet të ngrihemi.
Petro Nini Luarasi
17 gushti shënon helmimin e martirit të kombit, një prej qëndrestarëve dhe atit të shqiptarizmës, Petro Nini Luarasit. Nuk ka ngjarje të rëndësishme të kombit ku të mos ketë lënë kontributin e vet ky vigan i arsimit shqip, që në hapjen e shkollave shqip në Kolonjë, themelimin e shoqatave patriotike në emigracion e deri në Kongresi e II të Manastirit që përcaktoi përfundimisht përdorimin e alfabetit latin.
LajmĂ«tar i dritĂ«s dhe epokĂ«s sĂ« re qĂ« po vinte pĂ«r shqiptarĂ«t ra preh e shovinizmit tĂ« fqinjve duke dÄshmuar se rruga drejt lirisĂ« nuk Ă«shtĂ« e lehtĂ«. I ringjallur nĂ« kujtesĂ«n e shqiptarĂ«ve pĂ«rmes njĂ« monografie enciklopedi pĂ«r lĂ«vizjen patriotike shqiptare e shkruar nga i biri, intelektuali Skender Luarasi, ai gjallon gjithandej nĂ« memorjen kolektive tĂ« kombit.
Parku Arkeologjik i Antigonesë në Gjirokastër, një prej monumenteve më të rëndësishme historike dhe kulturore në jug të Shqipërisë, është kthyer në një destinacion tërheqës për vizitorët vendas dhe të huaj.
Kryeministri Edi Rama, ndau në rrjete sociale pamje nga Mozaiku i Kishës Paleokristiane që gjendet në Parkun Arkeologjik të Antigonesë, në Gjirokastër, si një nga vendet që ia vlen të vizitohet, për vlerën e çmuar të trashëgimisë sonë kulturore.
âParku Arkeologjik i AntigonesĂ« nĂ« GjirokastĂ«r, njĂ« destinacion pĂ«r tâu vizituar gjatĂ« kĂ«tij muaji, ku mund tĂ« shikoni edhe âMozaikun e KishĂ«s Paleokristianeâ, pĂ«r tĂ« cilin specialistĂ«t e DrejtorisĂ« sĂ« TrashĂ«gimisĂ« Kulturore tĂ« GjirokastrĂ«s janĂ« kujdesur ta bĂ«jnĂ« tĂ« vizitueshĂ«m pĂ«r turistĂ«tâ, shkroi Rama.
Falë punës së përkushtuar të specialistëve të Drejtorisë së Trashëgimisë Kulturore të Gjirokastrës, mozaiku i rrallë është restauruar dhe është bërë i vizitueshëm për publikun. Ky element shtesë pasuron më tej ofertën kulturore të parkut, duke ofruar për turistët një përvojë të veçantë dhe autentike.
Mozaiku i Kishës Paleokristiane, i vendosur brenda hapësirës së parkut, është një dëshmi e rëndësishme e ndikimit të hershëm të krishterimit në këtë zonë. Punuar me mjeshtëri të lartë artistike, ai paraqet motive simbolike dhe dekore të periudhës së shekujve IV-V pas Krishtit.
Antigonea, e themeluar në shekullin e III p.e.s. nga mbreti Pirro i Epirit dhe emëruar në nder të gruas së tij, Antigona, ofron një pasuri të gjerë arkeologjike, përfshirë rrënojat e qytetit antik, muret mbrojtëse, shtëpitë karakteristike, si dhe elementë të kulturës urbane të kohës.
Vizitorët që zgjedhin të eksplorojnë këtë vend do të përjetojnë jo vetëm historinë antike të Epirit, por edhe bukuritë natyrore të luginës së Drinosit, që e rrethon parkun me një peizazh mbresëlënës.
Përmes investimeve të vazhdueshme dhe përkushtimit të institucioneve për ruajtjen dhe promovimin e trashëgimisë kulturore, Antigonea po pozicionohet gjithnjë e më shumë si një pikë referimi për turizmin kulturor në Shqipëri./atsh/KultPlus.com
Evropa aktualisht po pĂ«rballet me njĂ« krizĂ« tĂ« rĂ«ndĂ« zjarresh, me flakĂ«t qĂ« shpĂ«rthyen qĂ« nga fundi i korrikut, tĂ« shkaktuara nga njĂ« valĂ« e madhe tĂ« nxehti intensiv, shkruan Vita Molyneux, korrespondente udhĂ«timesh pĂ«r prestigjiozen britanike âExpressâ.
Këtë vit, afërsisht 440 000 hektarë janë djegur nga zjarret në Evropën Jugore, me pika kyçe që përfshijnë Greqinë, Spanjën, Portugalinë, Turqinë dhe Shqipërinë.
Zjarret kanë rezultuar në viktima: të paktën një person ka vdekur në Shqipëri, së bashku me disa në vende të tjera, me qindra të plagosur dhe dhjetëra mijëra të evakuuar.
Vetëm në Shqipëri, shpërthyen rreth 30 zjarre dhe ka pasur dëme të mëdha në shtëpi, të mbjella dhe kafshë, si dhe evakuime nga fshatrat në Elbasan, Vlorë dhe Berat.
Megjithatë, ndërsa zjarre ka pothuajse në të gjithë Shqipërinë, industria e turizmit po vazhdon si zakonisht.
Kjo Ă«shtĂ« sipas tre turistĂ«ve tĂ« ZelandĂ«s sĂ« Re qĂ« udhĂ«tojnĂ« nĂ«pĂ«r vendin ballkanik, tĂ« cilĂ«t thonĂ« se Ă«shtĂ« ânjĂ« nga vendet mĂ« tĂ« pabesueshme qĂ« kanĂ« qenĂ« ndonjĂ«herĂ«â.
Phoenix Attwood dhe i fejuari i saj, Benjamin Fisher kanë qenë në Shqipëri që nga fundi i korrikut me mikun e tyre Conor Downey dhe folën me ne rreth asaj se si është të jesh turist mes zjarreve.
Treshja është aktualisht në Përmet dhe thonë se në përgjithësi, udhëtimi i tyre ka qenë i qetë, kryesisht falë reagimeve të vendasve.
Ata e filluan udhĂ«timin e tyre nĂ« SarandĂ«, nĂ« RivierĂ«n Shqiptare ku gjithçka ishte âplotĂ«sisht mirĂ«â, sipas Ben-it.
âKishim dĂ«gjuar mĂ« parĂ« ( kur  mbĂ«rritĂ«m nĂ« ShqipĂ«ri) pĂ«r zjarret, por nuk kishim parĂ« asgjĂ«. NĂ« SarandĂ« ishte plotĂ«sisht mirĂ« dhe nuk ishim tĂ« vetĂ«dijshĂ«m pĂ«r kĂ«tĂ«, por sapo filluam tĂ« udhĂ«tonim me autobus pĂ«r nĂ« GjirokastĂ«r, pamĂ« pika tĂ« shumta tymi dhe zjarri nĂ«pĂ«r male dhe ishim pak mĂ« tĂ« shqetĂ«suar atĂ«herĂ« sepse ishte padyshim mĂ« afĂ«r nga sa mendonimâ, shtoi ai.
Realiteti i zjarreve u bë i dukshëm kur grupi vendosi të shkonte në një udhëtim me kajak në Syrin e Kaltër, në jug të Shqipërisë, një destinacion i njohur turistik ku uji nga burimi natyror është aq i pastër sa mund të shihni deri në një thellësi prej 50 metrash.
âNdĂ«rsa po bĂ«nim kajak nĂ« Syrin e KaltĂ«r, njĂ« re e madhe tymi zvarritej mbi mal, gjĂ« qĂ« ishte mjaft e çuditshme. Kjo ishte njĂ« thirrje e vĂ«rtetĂ« zgjimi pĂ«r ne, tĂ« gjithĂ« po bĂ«heshim mjaft nervozâ, tha Ben-i.
Reja e tymit u rrit me shpejtësi dhe treshja vendosi të largohej nga zona dhe të kthehej në akomodimin e tyre.
Një nga gjërat që Connor thotë ishte ankthi për mungesën e një komunikimi të qartë.
Ai shtoi se të tre anëtarët e grupit janë me fat që janë në një pozicion mjaft të privilegjuar për të përballuar sigurim udhëtimi gjithëpërfshirës dhe se qeveria në Shqipëri e ka situatën nën kontroll.
âNa Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« mjaft e qartĂ« se qeverisja lokale nĂ« ShqipĂ«ri ka qenĂ« proaktive nĂ« evakuimin e turistĂ«ve, sa herĂ« ka qenĂ« e nevojshmeâ, shtoi Connor.
âDuke qenĂ« nga Zelanda e Re, ne nuk dimĂ« shumĂ« nga zjarret e mĂ«dha, kĂ«shtu qĂ« mendoj se aty hyn njĂ« pjesĂ« e ankthit. Ky Ă«shtĂ« njĂ« territor i panjohur pĂ«r ne, ndĂ«rsa pĂ«r njerĂ«zit kĂ«tu, Ă«shtĂ« shumĂ« mĂ« qetĂ«suesâ, thotĂ« Phoenix.
PavarĂ«sisht ankthit nga zjarret, tĂ« tre bien dakord se ShqipĂ«ria Ă«shtĂ« njĂ« vend i mrekullueshĂ«m pĂ«r tâu vizituar dhe tĂ« tre kanĂ« ndĂ«rmend tĂ« kthehen sĂ«rish.
âĂshtĂ« njĂ« vend kaq i bukur dhe ne nuk kemi ndjerĂ« gjĂ« tjetĂ«r veçse mikpritje. Kemi pasur kaq shumĂ« ndĂ«rveprime tĂ« jashtĂ«zakonshme me vendasit, sidomos pĂ«r ushqiminâ, tha Ben-i.
âNĂ«se do tĂ« vini nĂ« ShqipĂ«ri pĂ«r ndonjĂ« gjĂ«, ushqimi duhet tĂ« jetĂ« patjetĂ«r nĂ« krye tĂ« listĂ«sâ, thekson ai.
Megjithatë, nëse grupi kthehet, nuk do të jetë përsëri në sezonin e zjarreve.
âMegjithatĂ«, tĂ« gjithĂ« kemi rĂ«nĂ« dakord qĂ« nĂ«se do tĂ« ktheheshim nĂ« ShqipĂ«ri, do tĂ« donim tĂ« ktheheshim jo nĂ« tĂ« njĂ«jtĂ«n kohĂ« tĂ« vititâ, pĂ«rfundon Connor./atsh/KultPlus.com
Një grua e shndërruar në një grusht dheu ende e mban mend që dikur kishte dashuruar shumë aq shumë sa tani nga ajo në një fushë pa Zot mbinë lule Nganjëherë por vetëm nganjëherë kafshët u afrohen i nuhasin ato e dridhen pastaj e lëshojnë një zë të dhimbshëm si në ditën e parë të botës. / KultPlus.com
Në fjalën e hapjes së Parlamentit të parë osman sulltan Abdylhamidi II (1876-1909) premtoi se në kuadër të reformave që do të realizonte do të hapte edhe një shkollë për përgatitjen e nënpunësve e kuadrove të lartë të shtetit osman dhe se brenda një viti do të sillte në Parlament një rregullore të re mbi arsimin.
Në diskutimet që u zhvilluan në Parlament lidhur me legjislacionin e vilajeteve dhe bashkive u vu re se zbatimi i këtyre ligjeve ishte i kushtëzuar nga nënpunësit e shkolluar dhe nga populli që dinte shkrim e këndim. Këto diskutime nxorrën në pah gjendjen e mjeruar që ekzistonte në mbarë Perandorinë Osmane. Deputeti i Ajdënit, Ahmet Efendiu, ngriti shqetësimin se në zonën e tij, me përjashtim të imamëve, nuk kishte njerëz që dinin të lexonin.
Një diskutim po aq të zjarrtë lidhur me këtë problem, më 14 janar 1878, mbajti me cilësinë e deputetit të Janinës edhe Abdyl bej Frashëri.
Ai e filloi diskutimin e tij duke shtruar pyetjen: âCili Ă«shtĂ« vallĂ« shkaku i prapambetjes dhe i moszhvillimit tĂ« PerandorisĂ« Osmane, i mbarĂ« viseve qĂ« ajo zotĂ«ron nĂ« EuropĂ«, nĂ« Azi dhe nĂ« AfrikĂ«?
Sipas disa hamendĂ«sive tre janĂ« shkaqet kryesore: shkaku i parĂ« Ă«shtĂ« injoranca, shkaku i dytĂ« despotizmi dhe shkaku i tretĂ« Ă«shtĂ« paaftĂ«sia e funksionarĂ«ve qĂ« ndodhen nĂ« krye tĂ« punĂ«ve, tĂ« cilĂ«t merren ose me argĂ«time ose me kotĂ«sira, por aspak me pĂ«rparimin e shtetit dhe tĂ« kombitâ.
Abdyl Frashëri mbajti një qëndrim kritik, sidomos ndaj mos zbatimit siç duhej të reformave të Tanzimatit (1839) të nisura nga sulltan Abdylmexhidi lidhur me përmirësimin e arsimit.
Sipas tij, baza e një shteti dhe e një populli ishte arsimi, ligjet e drejta dhe zbatuesit e tyre. Por këto tre elementë në Perandorinë Osmane ishin të mangëta.
âQĂ« shteti osman tĂ« qytetĂ«rohet,-vazhdoi mĂ« tej ai,-Ă«shtĂ« detyrĂ« parĂ«sore qĂ« njĂ« orĂ« e mĂ« parĂ« tĂ« pĂ«rqĂ«ndrohet nĂ« zgjidhjen e tre shkaqeve tĂ« mĂ«sipĂ«rme. Ădo begati dhe lulĂ«zim qĂ« ka lidhje me qytetĂ«rimin Ă«shtĂ« arritur me anĂ« tĂ« arsimit.
Pa arsim, asnjë popull nuk ka përparuar, por ka rënë poshtë nga dita në ditë derisa më në fund është ballafaquar me gjithfarë fatkeqësish. Që na mungon arsimi, dhe në fakt na mungon shumë, besoj se të gjithë jemi në gjendje ta vërtetoni.
NĂ« kĂ«tĂ« fushĂ«, jo vetĂ«m nuk Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« sa duhet, por nuk Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« asnjĂ« grime pĂ«rpjekjeâŠPĂ«rveç disa medreseve tĂ« zakonshme, çfar shkollash tĂ« tjera kemi nĂ« popull? Disa kohĂ« mĂ« parĂ« u hap njĂ« universitet, por ende pa filluar mirĂ« edhe ai u mbyll. Pastaj u hap Liceu i Gallatasaraj, por edhe kĂ«saj shkolle ende nuk ia kemi parĂ« frytet.
Po në provinca si është gjendja? Përveç disa qyteteve që kanë shkolla plotore, ku mësimet zhvillohen pa plan dhe pa program, në qytetet e tjera dhe sidomos në fshatra nuk ka jo vetëm plotore por as fillore, madje as foshnjore.
Edhe pse nuk e njoh Anadollin mendoj se atje nuk ka ndonjĂ« dallim nga Rumelia ose, pĂ«r shembull, nga ShqipĂ«ria, ku nuk ka shkolla nĂ« asnjĂ« fshatâŠNĂ«se banorit fatkeq tĂ« kĂ«tyre viseve do t`i kĂ«rkohet njĂ« dokument me shkrim, ai nuk Ă«shtĂ« nĂ« gjendje, pĂ«r shkak tĂ« mos arsimimit, tĂ« paraqesĂ« asgjĂ« tjetĂ«r pĂ«rveç letĂ«rnjoftimit. TĂ« kemi mĂ«shirĂ«âŠSi do tĂ« qytetĂ«rohemi me kĂ«tĂ« padituri? Si do tĂ« pĂ«rparojmĂ«?
Kur do tĂ« zgjohemi nga ky gjumĂ« i rĂ«ndĂ« shekullor? Pastaj, pĂ«rveç dy shkollave pĂ«r vajza qĂ« janĂ« hapur tani vonĂ« nĂ« Stamboll, nĂ« provinca nuk ka asnjĂ« shkollĂ« pĂ«r to. Ăfar tĂ« bĂ«jmĂ«? Mos duhet t`i pĂ«rzemĂ« gratĂ« nga rendi shoqĂ«ror?
Ne duhet tĂ« interesohemi edhe pĂ«r edukimin e tyre. Nuk duhet tĂ« harrojmĂ« se edukata e burrave Ă«shtĂ« nĂ« varĂ«si tĂ« edukatĂ«s sĂ« vajzave. NĂ« qoftĂ«se nĂ«na Ă«shtĂ« e paditur, ju e kuptoni se nĂ« ç`shkallĂ« tĂ« ulĂ«t do tĂ« mbetet fĂ«mija pa edukatĂ«, pa moral, pa karakter.â
Për të përmirësuar dhe zgjeruar sistemin arsimor, Abdyl beu propozoi që të merreshin këto masa emergjente: në medresetë dhe shkollat ekzistuese të ndryshohej metodologjia e mësimdhënies dhe kategorizimi i tyre; në çdo fshat të hapeshin shkolla fillore dhe të ciklit të të ndërmjetëm për djem e për vajza; në çdo qendër vilajeti të hapej nga një shkollë e mesme (idadije); në Stamboll të themelohej një universitet ku nën shembullin e vendeve europiane të kishte nga një degë për çdo shkencë; për t`i shërbyer akoma më mirë nevojave të arsimit të themelohej një Akademi.
Ai e mbylli fjalën duke kërkuar që këto masa emergjente për arsimin, të mos liheshin për vitin tjetër, por një orë e më parë të silleshin në Parlament për t`u miratuar.
Gjatë kohës që Abdyl beu mbante diskutimin, disa deputetë që nuk e kuptonin siç duhej këtë problem, në shenjë refuzimi kishin braktisur sallën, ndërsa shumica e të pranishme e duartrokiti fort në shenjë miratimi.
Sadi efendiu, deputeti i Halepit (Siri), vuri nĂ« dukje se fjalimi i Abdyl beut duhej rregulluar dhe plotĂ«suar nĂ« disa vende, sidomos nĂ« lidhje me viset e Anadollit, pĂ«r tĂ« cilat, sipas tij, Abdyli beu nuk kishte thĂ«nĂ« asnjĂ« fjalĂ«. âNdoshta nuk mĂ« dĂ«gjuat me kujdes,-ndĂ«rhyri Abdyli,-nuk fola pĂ«r anĂ«n e Anadollit mbasi nuk e njoh aq mirĂ«, kurse RumelinĂ«, sidomos ShqipĂ«rinĂ«, e njoh fare mirĂ«. Ajo Ă«shtĂ« mĂ« poshtĂ« se errĂ«siraâ.
Ndërsa kryetari i Parlamentit, Ahmet Vefik Pasha për të zbutuar situatën, meqenëse në sallë ishin të pranishëm edhe përgjegjësit e vërtetë të kësaj gjendjeje theksoi se, shpirti i një kombi ishte arsimi dhe komentoi se qëllimi i Abdyl beut ishte nxjerrja në e pah e mangësive të sistemit arsimor dhe jo mohimi tërësor i tij. Ai i kërkoi Abdyl beut që diskutimin, i cili kishte sipas tij, pamjen e një parashtrese, t`ia dorëzonte komisionit të posaçëm të çështjeve arsimore.
âDakord,-iu pĂ«rgjigj ai, e pastaj shtoi,-Do tĂ« jetĂ« mirĂ« sikur atĂ« ta shqyrtojnĂ« njerĂ«z tĂ« aftĂ«. Besoj, se midis anĂ«tarĂ«ve tĂ« komisionit ka njerĂ«z tĂ« tillĂ«.
Pakujdesia nganjĂ«herĂ« Ă«shtĂ« mĂ« e keqe se padituria, prandaj ne nuk pĂ«rparojmĂ«. Se nga anon mĂ« tepĂ«r burimi i sĂ« keqes sonĂ«, nga paaftĂ«sia apo nga padituria, kjo nuk dihet. MegjithatĂ«, nga çdo anĂ« qĂ« tĂ« peshojĂ«, pĂ«r ne Ă«shtĂ« njĂ«sojâ.
KĂ«saj çështjeje Abdyl beu iu rikthye edhe njĂ« herĂ« nĂ« diskutimin qĂ« ai mbajti mbas dhjetĂ« ditĂ«sh. KĂ«shtu, mĂ« 24 janar 1878 kur iu desh tĂ« mbronte parashtresĂ«n qĂ« kishte mbajtur njĂ« ditĂ« mĂ« parĂ« deputeti shqiptar Mehmed Ali Vrioni lidhur me organizimin e vilajeteve, zĂ«rave kundĂ«rshtues ai iu drejtua me kĂ«to fjalĂ«: âDo t`u jap njĂ« pĂ«rgjigje diskutantĂ«ve qĂ« kundĂ«rshtuan Mehmed Aliun. Ata nuk pranojnĂ« se ne jemi tĂ« paditur.
Ne, pohojnë ata, jemi me qytetërim të përkryer, ne jemi një popull që kemi dalë nga kombi arab. Natyrisht ne jemi të qytetëruar, dhe ashtu siç e morëm ne qytetërimin nga grekët e lashtë, ashtu edhe europianët e morën qytetërimin nga ne, me ndryshimin se ata e morën në një mënyrë të tillë sa nuk na lanë ne asgjë. Ne kemi mësuar histori dhe e dimë se si ishte gjendja e kaluar e perandorisë dhe në ç`shkallë është sot.
Dje, foli Haxhi Ahmed Efendiu pĂ«r mungesĂ«n e shkollave tek ne dhe pĂ«r gjendjen e keqe tĂ« medreseve. KĂ«to fjalĂ« nuk i pranuan ato katĂ«r a pesĂ« deputetĂ« qĂ« po kundĂ«rshtojnĂ« edhe sot Mehmed Aliun. Por fjalĂ«t qĂ« tha ai dje mbi arsimin dhe ato qĂ« thashĂ« edhe unĂ« disa ditĂ« mĂ« parĂ«, po i pĂ«rsĂ«ris: te ne nuk ka asnjĂ« shkollĂ« qĂ« tĂ« jetĂ« me tĂ« vĂ«rtetĂ« shkollĂ«â.
Kjo deklaratĂ« ngjalli reagime nĂ« tĂ« forta nĂ« Parlament dhe bĂ«ri qĂ« disa deputetĂ« tĂ« brohorisnin nĂ« formĂ« kundĂ«rshtimi se shkolla kishte kudo. âUnĂ«,-deklaroi Abdyl beu,-pĂ«rkundrazi, po dĂ«shmoj se nuk ka.
Edhe në Shqipëri edhe në Arabi nuk ka shkolla. Dikur, 600 vjet, madje edhe 1000 më parë, në Damask dhe në Bagdad, kishte shkolla ku mësoheshin shkencat, kurse tani nuk ka mbetur asgjë, sepse po të kishte shkolla për të qenë, nxënësit që dalin nga medresetë tona do të ishin në një nivel tjetër.
TĂ« themi tĂ« drejtĂ«n, te ne nuk bĂ«het asnjĂ« punĂ« pĂ«r tĂ« qenĂ«. Ădo gjĂ« qĂ« bĂ«jmĂ« ne, e bĂ«jmĂ« pĂ«r provĂ«, prandaj nuk shohim asnjĂ« rezultat prej tyre. Ne duhet tĂ« heqim dorĂ« nga kjo praktikĂ«. Ne vetĂ« nuk jemi nĂ« gjendje tĂ« realizojmĂ« gjĂ«sendi. NĂ« qoftĂ«se duhen bĂ«rĂ« reforma, duhet qĂ« ato sende qĂ« europianĂ«t i morĂ«n nga Azia dhe i pĂ«rkryen, ne tani t`i marrim prej tyre dhe t`i zbatojmĂ« nĂ« vendin tonĂ«â.
Në njëmemorandum që Abdyl bej Frashëri i dërgoi sulltan Abdylhamidit II më 13 tetor 1880 mbi çështjen shqiptare, ndërmjet të tjerash trajtoheshin edhe tre problematika kryesore: pikëpamjet e tij mbi politikën e vendeve europiane ndaj Perandorisë Osmane dhe Shqipërisë; disa propozime lidhur me riorganizimin administrativ të vilajeteve shqiptare dhe bashkimin e tyre në një të vetëm; dhe disa sugjerime mbi çështjet e arsimit dhe gjuhës shqipe tek popullsia shqiptare.
Në memorandum Abdyl Frashëri ngrinte shqetësimin mbi rrezikun e madh që u kanosej shqiptarëve nga përhapja e shkollave të huaja, sidomos të atyre që ishin hapur nga shtetet ballkanike, të cilat përdornin gjuhën greke, sllave e latine dhe që shumë shpejt ndërmjet popullit shqiptar do të shkaktonin përçarje kombëtare, krahinore dhe fetare. Shkaku kryesor i kësaj situate, sipas tij, ishte mospasja e shkollave shqipe dhe mungesa e shkollave në përgjithësi tek popullsia myslimane.
Si rezultat, një pjesë e mirë, duke mos përfituar saç duhej nga shkollat ekzistuese kishte mbetur injorante, ndërsa pjesa tjetër ashtu si popullsia e krishterë për nevojat e saj sociale apo tregtare ishte e detyruar të mësonte greqisht, sllavisht, italisht apo ndonjë gjuhë tjetër.
Situata ishte e tillë saqë në Janinë popullsia duke mos përdorur gjuhën shqipe nga dita në ditë po e braktiste atë dhe po përdorte çdo ditë e më shumë gjuhën greke, ndërsa në Manastir, Kosovë dhe Shkodër numri i atyre që përdornin gjuhën sllave e italiane po vinte duke u rritur. Kështu, serbët, grekët dhe bullgarët bashkë me përhapjen e gjuhëve të tyre ishin duke përparuar drejt territoreve shqiptare.
Si zgjidhje të kësaj situate, Abdyl beu propozonte përdorimin dhe mësimin e gjuhës shqipe nëpër shkolla. Vetëm në këtë mënyrë, qoftë myslimanët qoftë të krishterët shqiptar krahas gjuhës së tyre do të mësonin edhe gjuhën osmane, që ishte gjuha zyrtare e shtetit. Ai bënte thirrje që sistemi arsimor të mos lihej në duart e të huajve; arsimimit nga shkollat e mësuesit e huaj t`i jepej fund dhe që Shqipëria të shpëtohej nga kjo gjendje.
Prapambetja e popullsisë myslimane për shkak të mos arsimimit, krahasuar kjo me popullsinë e krishterë, do të shoqërohej me një prapambetje edhe në fushën e tregtisë dhe industrisë, çka sipas tij do të prishte ekuilibrat e brendshëm dhe brenda pak vitesh do të bëhej shkak për trazira./ KultPlus.com
Mund të gëzohesh se po më braktis, Se nga dhimbja e gjitha po mpihem Ti mendon se po më shkel me këmbë, Por si pluhur, unë përsëri do ngrihem.
Te shqetĂ«son kryelartĂ«sia ime? ĂâgjĂ« tĂ« shkaktoi, papritur mĂ«rzinĂ«? Se unĂ« rri sikur kam puse me nafte, QĂ« burojnĂ« aty poshtĂ« nĂ« kuzhinĂ«?
Njësoj si dielli, njësoj si hëna Në baticat në harmoni Njësoj si shpresa që çohet lart, Unë do ngrihem përsëri.
Brengosesh se jam e bukur, seksi, Pse të kapi papritur habia? Se unë eci sikur kam diamante Aty ku takohen kofshët e mia?
Nga kasollet e turpit të historisë Unë ngrihem Nga e kaluara e hidhur, mes bukurisë Unë ngrihem; Jam ujëvarë e lartë, e zezë freskuese, Po fryhem e derdhem po aq tmerruese.
Duke lënë pas frikën e natës se gjatë Unë ngrihem Në një agim mrekullisht të qartë Unë ngrihem Duke bartur dhuntitë e të pareve të mia Jam ëndrra dhe shpresa e skllaves për liri Unë ngrihem përsëri, përsëri ngrihem Ngrihem përsëri!/KultPlus.com
Mua nuk mĂ« duhet njĂ« kuti e rĂ«ndomtĂ«, mĂ« duhet njĂ« sarkofag Me lara tigri dhe me fytyrĂ« sipĂ«r kapakut. I rrumbullt, si hĂ«na qĂ« ta shihnin tĂ« gjithĂ« çâpĂ«rposh. Dua tâi shoh tĂ« gjithĂ« ata, kur tĂ« vijnĂ«, Duke depĂ«rtuar pĂ«rmes gurĂ«ve memecĂ« dhe rrĂ«njĂ«ve. TashmĂ« i shoh, â fytyra tĂ« zbehta, tĂ« largĂ«ta, si yjet. TanimĂ« ata janĂ« njĂ« hiç, madje as foshnja. I pĂ«rfytyroj pa nĂ«na e baballarĂ«, si zotat e parĂ«. Ata pyesin, nĂ« duhet tâisha vallĂ«.
Prej fundjavës sime duhet të ziesh reçel, si prej frutash! Pasqyra ime mbulohet mjegullishtë. Edhe një hukamë tjetër dhe në të nuk mbetet pasqyrim. Lulet dhe fytyrat lëbardhen asisoj, sa shndërrohen në çarçafë.
Nuk ia kam besĂ«n. Ai zhduket, si avull NĂ« Ă«ndrra pĂ«rmes vrimĂ«s sĂ« syve ose gojĂ«s. UnĂ« nuk mund ta ndaloj. NjĂ« dite tĂ« bukur ai nuk do kthehet. GjĂ«rat janĂ« sajuar tjetĂ«rsoj. Ata mbeten, madhĂ«shtitĂ« e tyre tĂ« veckla TĂ« ngrohura janĂ« me pĂ«rçikje tĂ« shpeshta. Kur mĂ« mĂ«rdhijnĂ« kĂ«mbĂ«t, Syri blu i bruzit tim mĂ« ngroh. Mâi jepni kotruvet e bakĂ«rta, jepuni kutive me pomadĂ« TĂ« shpleksin rreth meje lulet kundĂ«rmuese tĂ« natĂ«s. Ata do tĂ« mĂ« mbĂ«shtjellin nĂ« fasha, ata do ta vĂ«nĂ« zemrĂ«n time NĂ« njĂ« bohçe tĂ« pastĂ«r te kĂ«mbĂ«t e mia. Zor se do ta njoh veten. Ka me qenĂ« errĂ«t. Dhe drita e kĂ«tyre vogĂ«limave Ă«shtĂ« mĂ« e mrekullt se fytyra e Ishtar-it* ./KultPlus.com
Fradl Shtok (1888 â 1952), shkrimtare hebreo-amerikane e gjuhĂ«s jidish. Ajo kishte emigruar nĂ« Shtetet e Bashkuara nga Austro-Hungaria nĂ« moshĂ«n 19 vjeçare.
Në momentin që Hinde Giteli u kthye me të renë e saj të re, i gjithë qyteti mbeti i shastisur: e reja e Hindi Gitelit ishte bukuria vetë.
E shoqja e Alterit u drodh kur e pa për herë të parë atë. Ajo u tha grave të tjera se të qëndronte pranë asaj fytyre rrëzëllitëse ishte si të qëndronte në praninë e ndonjë princeshe.
A e di emrin e saj ndokush?
âLantsiâ.
âLantsi?â.
Hinde Giteli, e ve, shiste produkte bulmeti nga shtĂ«pia e saj. Ădo vit biri i saj i madh, Ăaimi, ngrente njĂ« çadĂ«r nĂ« pazar pĂ«r tĂ« shitur tĂ« mirat e tyre bulmetore. PĂ«rveç Ăaimit aty ishte edhe Shloymeli, gjashtĂ«mbĂ«dhjetĂ« vjeç.
Hinde Giteli ishte e frikĂ«suar nga e reja e re. Ăaimi e kishte dĂ«shiruar nga çasti qĂ« ia kishte hedhur sytĂ« pĂ«r herĂ« tĂ« parĂ«. Edhe kur e morĂ«n vesh se mesiti kishte gĂ«njyer dhe ajo sâkishte prikĂ«, ai sâdonte tâia dinte tĂ« hiqte dorĂ« prej saj. SidoqoftĂ« u martuan nĂ« atĂ« qytet tĂ« largĂ«t. Kjo Ă«shtĂ« arsyeja pse Hinde Giteli ishte aq e frikĂ«suar. Ajo mendonte pĂ«r vetveten, Ăka do tĂ« ndodhĂ« mĂ« vonĂ«âŠ
ShumĂ« shpejt pas martesĂ«s Hinde Giteli i hodhi fjalĂ«n tĂ«rthorazi se mbase Lantsi, nĂ« ujdi me traditĂ«n hebreje, nĂ« fund do tâi priste flokĂ«t. Por Lantsi u acarua dhe me njĂ« zĂ« tĂ« çuditshĂ«m tha, âJoâ. Dhe kĂ«shtu mbeti. Ajo nuk i preu flokĂ«t. Hinde Giteli po luante mendsh, nga sikleti si tĂ« dilte nĂ« qytet tash. Por prindĂ«rit e Lantsit i kishin ftuar ata me shumĂ« mirĂ«sjellje tâu shkonin pĂ«r vizitĂ«. Sapo shkuan atje, nĂ«na e Lantsit ia arriti ta bindte atĂ« tĂ« bartte njĂ« parukĂ« mbi flokĂ«t e saj.
SidoqoftĂ«, posa qĂ« Lantsi mbĂ«rriti te vjehrra e vet mĂ«ngjesin e nesĂ«rmĂ«, pĂ«r tmerrin e Hinde Gitelit, ajo e fshehu parukĂ«n nĂ« njĂ« sirtar, vuri njĂ« shami tĂ« kuqe tĂ« mĂ«ndafshtĂ« me dantella ngjyrĂ« kremi qĂ« nuk ia mbulonte tĂ«rĂ«sisht flokĂ«t dhe u ul pranĂ« dritares. Hinde Gitel vejevinte duke psherĂ«tirĂ«. Kur njĂ« gĂ«rshet nxori kokĂ«n nga dantella, ajo u turr drejt Lantsit, duke e qortuar tâi fshehĂ« flokĂ«t: âNuk Ă«shtĂ« e lejueshme, bijĂ«. NjĂ« vajze hebreje nuk i lejohet tâi tregojĂ« flokĂ«t e sajâ.
Por, kur Lantsi e ndjeu dorĂ«n e vjehrrĂ«s, e shtyu kokĂ«n anash dhe i hodhi njĂ« shikim me njĂ« kryelartĂ«si tĂ« tillĂ« sa e la Hinde Gitelin krejtĂ«sisht tĂ« shushatur. AtĂ«herĂ« Lantsi shqiptoi tri fjalĂ« tĂ« shkoqura: âMĂ« lĂ«r rehatâ.
Prej atëherë Hinde Giteli e la të qetë.
TĂ« gjithĂ« tĂ« tjerĂ«t u turren tâi hidhnin njĂ« sy. Gra e burra gjenin çdo shkas tĂ« mundshĂ«m tĂ« ndaleshin para dritares sĂ« saj; vinin tĂ« blinin qumĂ«sht veç pĂ«r ta parĂ« atĂ«. Sapo e shikonin nĂ« fytyrĂ« njĂ«herĂ« mĂ« nuk mund tâia shqitnin sytĂ«.
Kasapi që jetonte mbrapa shtëpisë së Hinde Gitelit nisi të hynte në thertore nga rrugica e mbrapme. Ai e bindi veten se nëse kalonte përmes rrugës në të vërtetë arrinte më shpejt kështu që do të detyrohej për çdo ditë të hidhte shikimin përmes dritareve të Hinde Gitelit. Thënë të vërtetën, kjo i doli për hundësh. Ai vuante në heshtje, duke e ndëshkuar veten me gjysëm dite më shumë kohë pune. Po prapëseprapë detyrohej të shikonte.
Të gjithë ndiheshin të detyruar të shikonin. Lantsi i nxori të gjitha te dritarja, kështu që ata mund të shihnin atë dhe të dridheshin nga frika. Ata dyshonin se po u bënte ndonjë magji. Me sytë që u shkëlqenin dhe gojëhapur i pëshpërisnin njëri-tjetrit për të.
Ajo nuk dilte kurrë jashtë. Thjesht ulej te dritarja dhe nuk bënte gjë. Mund ta kalonte gjithë ditën te dritarja duke i larë duart, duke e spërkatur me ujë fustanin e saj. Kjo gjë e mërziti Hinde Gitelin.
âNĂ« shtĂ«pi, bijĂ«, Ă«shtĂ« mĂ«kat tĂ« rrish me fustan mĂ«ndafshi. Dhe duart e tua janĂ« ta pastra si argjendi; bijĂ«, nuk duhet tâi lash aq shumĂ«â.
Lantsi u pĂ«rgjigj me fjalĂ« tĂ« matura se ajo nuk i kishte mbaruar atĂ« rroba thjesht pĂ«r tâi mbajtur nĂ« dollap dhe se prapĂ« do tâi lante duart. Ajo ishte e kujdesshme tĂ« mos e dĂ«mtonte fustanin, por vazhdoi tâi sapuniste dhe lante duart.
E gjithĂ« kjo natyrisht ishte nĂ«n dinjietin e saj. Ajo shtĂ«pi me gjithĂ« ato tĂ« mira bulmetore. Asaj sâi hynte gjĂ« nĂ« punĂ«. Ajo ishte vazhdimisht e merakosur me vetveten. Jeta e saj e brendshme ishte mister pĂ«r tĂ« gjithĂ« pĂ«rveç vetĂ« asaj. VetĂ«m ajo e kuptonte pse vepronte ashtu e pĂ«rmbajtur, refuzonte idenĂ« tĂ« prekte çkado me dorĂ«, thua se gjithçka ishte e kontaminuar.
Ăaimi ishte njĂ« i ri i rĂ«ndomtĂ« me njĂ« mjekĂ«r tĂ« shkurtĂ«r tĂ« verdhĂ«, i cili i shikonte punĂ«t e veta besnikĂ«risht. Deri mĂ« tash kishte qenĂ« njĂ« djalĂ« i ri si çdo kush tjetĂ«r, por posa njerĂ«zve u ra nĂ« sy gruaja e tij, nisĂ«n ta shikonin ndryshe edhe atĂ«. Filluan tâi kushtonin vĂ«mendje, ta dĂ«gjonin me respekt tĂ« thellĂ« dhe nuk ia ndĂ«rprisnin fjalĂ«n kurrĂ«. Shikonin tĂ« gjenin njĂ« kuptim nĂ« gjithçka qĂ« thoshte a mendonte ai, PĂ«rnjĂ«mend duhej tĂ« kishte diçka nĂ« tĂ« pĂ«rderisa kishte njĂ« grua tĂ« tillĂ«.
NjerĂ«zit filluan tâi dilnin pĂ«rpara, tĂ« shfaqnin zgjuarsinĂ« e tyre, tâi vinin njĂ«ri-tjetrit ndĂ«rskamĂ«za, ta nxirrnin nĂ« shesh gabimet e njĂ«ri-tjetrit ashtu qĂ« Ăaimi tĂ« mund tĂ« shihte dhe mbase tâi fliste asaj pĂ«r ta.
Gruaja e Alterit kallëzoi se si një herë shikoi përmes dritares dhe pa gruan e re të zgjohej natën, të lidhte gërshetë flokët, të vishte fustanin e kuq të mëndafshtë dhe të dilte në bahçen e priftit. Aty ajo dha e mori me lulet, duke mbledhur vesen dhe duke e larë me të fytyrën. Pastaj shkoi nga bahçja në bahçe gjatë gjithë natës, e përthithur nga lulet dhe duke e larë fytyrë me to. Mirë, jo më kot fytyra e saj flakërinte ashtu.
Dikush tha se ajo lahej me qumësht, duke u zhytur në të çdo natë. Jo më kot duart e saj ishin të pastra si argjendi.
âA e keni parĂ« si i bĂ«n gĂ«rshetĂ« flokĂ«t?â.
âMe kĂ«ta dy sytĂ« e miâ.
âJo mĂ« kot ajo shkon rrotull me shami. PĂ«rposh asaj shamie ka dy gĂ«rsheta tĂ« gjata. Nuk i pret. ĂfarĂ« paturpĂ«sie. VajzĂ« hebreje, paleâ.
VĂ«llai i vogĂ«l i Ăaimit, Shloymele, ishte ai lloji i njeriut qĂ« mpakej sĂ« qeshuri edhe pĂ«r gjĂ«nĂ« mĂ« tĂ« vogĂ«l. Pasi qĂ« Lantsi erdhi nĂ« shtĂ«pinĂ« e tyre, ai zuri njĂ« qoshk. Nuk hante mĂ« rregullisht bukĂ« dhe u zverdh. PjesĂ«n mĂ« tĂ« madhe tĂ« kohĂ«s shmangte shtĂ«pinĂ«. Veç kur dilte nĂ« bahçe vetĂ«m nuk ndihej nĂ« siklet ta ngritne kokĂ«n, ngase aty nuk ishte askush tjetĂ«r ta shikonte nĂ« sy.
Lantsi e pa se ai po rrinte mënjanë dhe e dinte pse. Pas së gjithash, ajo ishte e mësuar me diçka të tillë. Kështu që nisi të tregonte më shumë kudjes për të se për këdo tjetër dhe ta sillte vërdallë.
Njëherë, teksa ai po rrinte në dhomën tjetër, një vajzë erdhi për një çerek qumështi. Bukuria e pashoqe e Lantsit e bëri vajzën aq të vetëdijshme sa e fshehu katruvën në palët e fustanit. Shloymele ngarendi nga dhoma tjetër, ia mori katruvën dhe ia mati një çerek qumështi.
Kur vajza ia zgjati Lantsit gjashtĂ« kruzerĂ«, Lantsi nuk deshi tâi merrte dhe i tha Shloymelet, âMerriâ.
âJo, duhet tâi marrĂ«sh tiâ.
âNuk duhet tĂ« jesh kaq formal me kunatĂ«n tĂ«nde. Hajt, merriâ.
Ai i mori gjashtĂ« kruzerĂ«t dhe nĂ« pjesĂ«n tjetĂ«r tĂ« ditĂ«s qĂ«ndroi i shashatur â Nuk duhet tĂ« jesh kaq formal me kunatĂ«n tĂ«nde⊠Hajt, merriâŠ
AtĂ« mbrĂ«mje Shloymele i kushtoi vĂ«mendje tĂ« madhe Ăaimit. VĂ«rejti njĂ« shikim tĂ« çudtishĂ«m nĂ« sytĂ« e Ăaimit, tĂ« cilit sâe kishte vĂ«rejtur kurrĂ« mĂ« parĂ«. VĂ«llai i tij disi ishte bĂ«rĂ« mĂ« i dinjitetshĂ«m. Dukej sikur donte tâi vĂ«rsulej botĂ«s. Po fliste pĂ«r Lashkowitzin, se si e kishte me nguti tĂ« shkonte nĂ« Lashkowitz tĂ« merrte dhurata pĂ«r tĂ«.
Po ajo? Lantsi? Nuk i hidhte sy. Vazhdonte tĂ« prekte fustanin e saj dhe tâi fuste gishtat nĂ«pĂ«r flokĂ«. Nuk do tĂ« vinte kurrfarĂ« paruke.
NjĂ«herĂ«, pas darkĂ«s, kur Ăaimi doli jashtĂ« tĂ« kujdesej pĂ«r lopĂ«t, ajo e thirri: âShloymele. NjĂ«ra kĂ«pucĂ« e imja po mĂ« vret kĂ«mbĂ«n. Ajo e atllasit tĂ« bardhĂ«. Merre çoje te kĂ«pucari, a mundesh?
Ajo e nxori një këpucë të atllasit të bardhë dhe ia zgjati.
âShiko, kĂ«tu po mĂ« vretâ. Teksa u pĂ«rkul drej tij, ai mundi tâu merrte erĂ« flokĂ«ve tĂ« saj. Koka i erdhi rrotull; ia mori mendja se po vdiste.
Ajo u pĂ«rkul drejt tij, afĂ«r e mĂ« afĂ«r, duke e mbajtur kĂ«pucĂ«n e atllastĂ«, duke e lĂ«nĂ« tâu merrte erĂ« flokĂ«ve tĂ« saj. ZĂ«ri i saj e tronditi: âShloymele!â.
Ishte hera e parë që ajo po e thërriste në emër.
Tingulli i thirjes sĂ« saj âShloymeleâ nuk iu shqit kurrĂ«. I vĂ«rtitej pĂ«rreth si gjarpĂ«r me zile, njĂ« gjarpĂ«r i Ă«mbĂ«l, duke ia shtrydhur jetĂ«n.
Në hajatin e errët të këpucarit nxori këpucën nga kutia, e largoi kapakun e kadifenjtë dhe e futi këpucën brenda.
Balli kishte nisur tâi digjej.
Ajo u ul nĂ« kapelĂ«n e saj, duke shikuar nga dritarja. Kurdo qĂ« ndonjĂ« grua vinte pĂ«r qumĂ«shtin e saj, ajo ngrihej, i hidhte njĂ« sy gruas dhe kovĂ«s sĂ« saj tĂ« qumĂ«shtit dhe me kryelartĂ«si i thoshte: âMate ti vetĂ«!â. Posa gruaja e habitur e maste qumĂ«shtin e saj dhe paguante gjashtĂ« kruzerĂ«t, Lantsi i fuste paratĂ« nĂ« njĂ« tas nĂ« bufe, e shikonte gruan nĂ« sy, lane duart dhe kthehej te dritarja.
Në qytet njerëzia nisën të thoshin se jo më kot fqinji i tyre Menaçemi kishte nisur të vërdallisej si i marrë. Shpesh e më shpesh njerëz të ndryshëm kallëzonin se si ajo ngrihej natën, bënte flokët gërshetë dhe shkonte nga bahçja në bahçe.
Gruaja e Alteri bĂ«ri be: âE kam parĂ« me sytĂ« e mi se si ajo lante fytyrĂ«n mes luleve natĂ«n. Jo mĂ« kot fytyra e saj flakĂ«ron nĂ« atĂ« mĂ«nyrĂ«â.
Dhe tĂ« tjerĂ«t bĂ«nĂ« be,âAjo lahet nĂ« qumĂ«sht. PĂ«r çdo natĂ« ajo bĂ«n banjĂ« nĂ« qumĂ«sht. Jo mĂ« kot duart e saj janĂ« si argjendâŠâ.
/MarrĂ« nga Fradl Shtok, Selected storiesâ, Northwestern University Press, 2002 /PĂ«rkthimi: Gazeta Express/ KultPlus.com
Agjencia për Media dhe Informim bëri të ditur sot se, 44,555 turistë kanë vizituar, vetëm në muajin korrik, Parkun Kombëtar të Butrintit.
âMe njĂ« numĂ«r rekord prej 44,555 turistĂ«sh vetĂ«m nĂ« muajin korrik, Parku KombĂ«tar i Butrintit konfirmon se vizitorĂ«t, veçanĂ«risht tĂ« huajt qĂ« vijnĂ« nĂ« ShqipĂ«ri tĂ«rhiqen nga trashĂ«gimia historike dhe arkeologjike e parkut. Sipas tĂ« dhĂ«nave zyrtare, nĂ« 7 mujorin e parĂ« tĂ« vitit 2025 Parku KombĂ«tar i Butrintit tejkalon 150,000 vizitorĂ«â, thekson MIA.
Sipas MIA, kjo shënon një rritje prej gati 82% krahasuar me të njëjtën periudhë të një viti më parë.
âTuristĂ«t e huaj vlerĂ«sojnĂ« veçanĂ«risht peizazhet natyrore tĂ« ruajtura mirĂ«, mundĂ«sinĂ« pĂ«r tĂ« eksploruar trashĂ«giminĂ« kulturore duke e kombinuar kĂ«tĂ« aventurĂ« edhe me pushimin nĂ« bregdetin e jugutâ, shton MIA./atsh/KultPlus.com
PĂ«rmbi za qĂ« lshon bylbyli, gjuha shqype mâshungullon; pĂ«rmbi erâ qĂ« jep zymbyli, pa da zemren ma ngushllon.
NdĂ«r kombâ tjera, ndĂ«r dhena tjera, ku e shkoj jetĂ«n tash sa mot, veç pĂ«r ty mârreh zemra e mjera e prej mallit derdhi lot.
Nji kto gjuhĂ« qĂ« jam tue ndie, janâ tĂ« bukra me themel por prapâ kjo, si diell pa hije, pĂ«r mue tâtanave iu del.
Ku nâbreg tâCemit rritet trimi me zbardh, Shqype, zanin tand, e ku Drinit a burimi qĂ« shpĂ«rndahet kand e kand.
Gegâ e toskâ, malsi, jallia janâ nji komb, mâu da, sâduron; fund e majâ nji a Shqypnia e nji gjuhâ tâgjithâ na bashkon.
QoftĂ« mallkue kush qet ngatrrime ndĂ«r kto vllazĂ«n shoq me shoq, kush e dan me flakâ e shkrime çka natyra vetâ pĂ«rpoq.
Por me gjuhĂ« kaq tâmoçme e mjera si njâbijâ kjo qĂ« pa prind mbet: pĂ«r tâhuej tâmbajshin dhenat tjera, sâtâkishte kush pĂ«r motĂ«r tâvet.
E njat tokâ qĂ« je tue gzue, e ke zanâ tash sa mijâ vjet, shqyptaria, qĂ« mbet mblue sot nĂ«n dhe, edhe shqyp flet./ KultPlus.com
Login
 /KultPlus.com
