❌

Reading view

There are new articles available, click to refresh the page.
↗

Masat e BE-së i kushtuan Kosovës 613 milionë euro

✇Revista Monitor
By: Armela Toska

Masat ndĂ«shkuese tĂ« Bashkimit Evropian ndaj KosovĂ«s kanĂ« pasur ndikim tĂ« thellĂ« financiar pĂ«r vendin, me njĂ« kosto tĂ« pĂ«rgjithshme qĂ« arrin nĂ« 613.4 milionĂ« euro pĂ«r periudhĂ«n qershor 2023 – prill 2025.

 

Ish-kryeministri i Kosovës dhe deputeti i Lidhjes Demokratike të Kosovës, Avdullah Hoti ka thënë se për dy vitet e kaluara sa Kosova është nën masa të BE, ato i kushtuan vendit me 613 milionë euro.

Ai ka thënë se nga kjo shumë totale tashmë, 7.1 milionë janë të humbura, përderisa ka përmendur sektorët se ku këto mjete financiare ishin planifikuar të investoheshin.

“613.4 mln euro Ă«shtĂ« kostoja totale e masave tĂ« BE-sĂ« ndaj KosovĂ«s pĂ«r periudhĂ«n qershor 2023 – prill 2025. KĂ«tu pĂ«rfshihen projektet e pezulluara pĂ«r afat tĂ« pacaktuar. Nga kjo shumĂ«, 7.1 mln euro janĂ« tĂ« humbura plotĂ«sisht, tĂ« cilat parashiheshin pĂ«r bujqĂ«si, turizĂ«m rural, ndĂ«rmarrje etj. SektorĂ«t mĂ« sĂ« shumti tĂ« ndikuar janĂ«: mjedisi 351 mln euro, energjia 114 mln euro, digjitalizimi 57 mln euro, kultura 15 mln euro etj”.

Ai postimin e ka shoqëruar me nj tabelë në të cilën paraqiten projektet kryesore që janë të pezulluara.

Bashkimi Evropian vendosi masa ndëshkuese ndaj Kosovës  në qershor 2023, si reagim ndaj situatës së tensionuar në veri, ku ndodhën veprime të pakoordinuara nga autoritetet kosovare.

Masat përfshinin:

Suspendimin e grupeve punuese në kuadër të Marrëveshjes për Stabilizim-Asociim (SAA),

Pezullimin e fondeve të programit IPA (Instrumenti për Para-Anëtarësim),

Mosftesën në nivel të lartë të takimeve përveç dialogut Kosovë-Serbi,

Ndalesa e shqyrtimit për projekte nën kornizën e Investimeve në Ballkanin Perëndimor (WBIF)

Sipas raportit tĂ« GAP Institute, pjesa e projekteve tĂ« pezulluara ose tĂ« vonuara arrin nĂ« 613.4 milionĂ« euro pĂ«r periudhĂ«n qershor 2023–prill 2025

Nga kjo shumë, 7.1 milionë euro janë humbur plotësisht, për shkak të skadimit të afateve procedurale

Sipas të dhënave, sektorët që kanë pësuar dëmin më të madh përfshijnë:

Mjedisin – 350.7 milionĂ« euro,

EnergjinĂ« – 114.4 milionĂ« euro,

Digitalizimin – 57 milionĂ« euro,

KulturĂ«n – 15 milionĂ« euro.

Përveç këtyre parave, Kosova është duke rrezikuar që të humb edhe miliona euro tjera për shkak të bllokimit të institucioneve.

Ditë më parë, përfaqësuesit e shoqërisë civile dhe organizatat joqeveritare u kanë bërë thirrje deputetëve të Kuvendit të Kosovës që të konstituojnë këtë institucion, duke thënë se një nga pasojat e mosthemelimit të institucioneve është ngecja në ratifikimin e Planit të Rritjes.

PĂ«rmes njĂ« reagimi, shoqĂ«ria civile tha se zvarritja e ratifikimit tĂ« marrĂ«veshjes pĂ«r Planin e Rritjes, rrezikon jo vetĂ«m pĂ«rfitimet e drejtpĂ«rdrejta financiare, “por edhe kredibilitetin e KosovĂ«s si partnere e besueshme nĂ« proceset evropiane”, u tha nĂ« reagimin e organizatave tĂ« shoqĂ«risĂ« civile.

Ata u bĂ«nĂ« thirrje Kuvendit tĂ« KosovĂ«s dhe deputetĂ«ve, qĂ« “tĂ« vendosin interesin publik dhe tĂ« ardhmen e qytetarĂ«ve mbi kalkulimet e ngushta politike dhe tĂ« ratifikojnĂ« kĂ«tĂ« marrĂ«veshje sa mĂ« shpejtĂ« qĂ« Ă«shtĂ« e mundur”.

“Ratifikimi i kĂ«saj marrĂ«veshjeje, sĂ« bashku me marrĂ«veshjen pĂ«r huazim, Ă«shtĂ« kyç pĂ«r kualifikimin pĂ«r parafinancim prej 61.8 milionĂ« eurosh. Ky plan parasheh zbatimin e reformave tĂ« rĂ«ndĂ«sishme pĂ«r integrimin evropian tĂ« vendit si dhe financimin e tyre me anĂ« tĂ« fondeve nga ana e BE-sĂ«. Kosova parashihet qĂ« tĂ« pĂ«rfitojĂ« deri nĂ« 883 milionĂ« euro pĂ«r zbatimin e AgjendĂ«s sĂ« Reformave”, u tha nĂ« reagimin e shoqĂ«risĂ« civile.

Plani i Rritjes i Bashkimit Evropian synon përshpejtimin e integrimit të shteteve të Ballkanit Perëndimor në bllokun evropian, dhe sipas shoqërisë civile, ai paraqet një mundësi të jashtëzakonshme për zhvillimin ekonomik dhe për integrimin evropian.

Kuvendi i KosovĂ«s nuk Ă«shtĂ« themeluar ende, edhe pse seanca konstituive ka nisur mĂ« 15 prill. Deri mĂ« tani deputetĂ«t kanĂ« dĂ«shtuar qĂ« tĂ« pĂ«rmbyllin kĂ«tĂ« proces. Çështja ka ngecur te zgjedhja e kryetarit tĂ« Kuvendit, propozimi pĂ«r tĂ« cilin i takon fitueses sĂ« zgjedhjeve tĂ« shkurtit, LĂ«vizjes VetĂ«vendosje.  VetĂ«m pas konstituimit tĂ« Kuvendit, hapet rruga pĂ«r zgjedhjen e QeverisĂ« sĂ« re tĂ« KosovĂ«s.

The post Masat e BE-së i kushtuan Kosovës 613 milionë euro appeared first on Revista Monitor.

↗

Mediat nĂ« garĂ« me “Google Zero” dhe InteligjencĂ«n Artificiale

✇Revista Monitor
By: Armela Toska

Botuesit po kĂ«rkojnĂ« me nxitim mĂ«nyra pĂ«r tĂ« zbutur rrezikun e “Google Zero” — rĂ«nien e ndjeshme tĂ« vizitave nĂ« faqet e tyre, tĂ« cilĂ«n shumĂ« drejtues mediash e lidhin me futjen e mjeteve tĂ« reja tĂ« inteligjencĂ«s artificiale nĂ« Google.

Në fund të korrikut, versioni më i fundit i mjeteve të AI të Google u lançua në Mbretërinë e Bashkuar, pas aktivizimit në SHBA. Kjo ka shtuar shqetësimin se një rënie tashmë e dukshme e trafikut nga ky motor kërkimi mund të përshpejtohet më tej.

Funksioni i ri Google AI Mode u përgjigjet pyetjeve të përdoruesve me shpjegime të plota në krye të rezultateve, duke e bërë të panevojshme hyrjen në faqet e mediave. Ai bazohet mbi AI Overviews, opsioni që përmbledh rezultatet e kërkimit pa i çuar lexuesit te burimi origjinal.

“Si tĂ« gjithĂ«, edhe ne kemi ndier pasojat e AI Overviews. Ka vetĂ«m njĂ« drejtim: inteligjenca artificiale po pĂ«rmirĂ«sohet me shpejtĂ«si dhe po ecĂ«n me ritme gjithnjĂ« e mĂ« tĂ« larta,” tha Sean Cornwell, drejtues ekzekutiv i Immediate Media, qĂ« boton Radio Times dhe Good Food nĂ« MB. “Duhet tĂ« presim qĂ« rĂ«nia e trafikut tĂ« bĂ«het mjaft e thellĂ« nĂ« vitet qĂ« vijnĂ«.”

NjĂ« raport i muajit maj nga Enders Analysis dhe Shoqata Profesionale e Botuesve (PPA) paralajmĂ«ronte se mediat po “humbasin vlerĂ« dhe dukshmĂ«ri, pasi pĂ«rmbajtja e tyre pĂ«rdoret por nuk shpĂ«rblehet”, me rreth gjysmĂ«n qĂ« raportuan rĂ«nie tĂ« trafikut nga kĂ«rkimi krahasuar me vitin e kaluar.

Sipas raportit, AI Overviews po zvogĂ«lon vizitat direkte nĂ« faqet e mediave, pasi katĂ«r nga pesĂ« pĂ«rdorues mbĂ«shteten te rezultatet “pa klikim” pĂ«r tĂ« paktĂ«n 40% tĂ« kĂ«rkimeve tĂ« tyre.

Trafiku në rënie, Google kundërshton

Studime tĂ« Pew Research Center dhe Authoritas treguan se pĂ«rdoruesit e Google klikojnĂ« mĂ« pak nĂ« faqe kur shfaqet njĂ« pĂ«rmbledhje nga AI. Google e kundĂ«rshtoi, duke e quajtur metodologjinĂ« e kĂ«tyre studimeve “thelbĂ«sisht tĂ« gabuara”.

Sipas Digital Content Next, një organizatë që përfaqëson botuesit në SHBA, trafiku mesatar i referimeve nga Google drejt faqeve të anëtarëve premium ra me rreth 10% në maj dhe qershor, krahasuar me të njëjtën periudhë të vitit të kaluar.

Neil Vogel, drejtues i People Inc — botuesi mĂ« i madh digjital dhe i shtypur nĂ« SHBA — tha se “Google Zero” Ă«shtĂ« strategjia udhĂ«rrĂ«fyese e kompanisĂ« pĂ«r tĂ« menduar sesi lexuesit do tĂ« gjejnĂ« artikujt nĂ« tĂ« ardhmen.

Grupi sapo ka ndryshuar emrin nga Dotdash Meredith nĂ« People Inc, pĂ«r tĂ« theksuar markĂ«n e tij mĂ« tĂ« njohur. “Gazetaria jonĂ« Ă«shtĂ« nga njerĂ«zit, pĂ«r njerĂ«zit; nuk Ă«shtĂ« sintetike dhe as artificiale,” theksoi Vogel.

Ai shtoi se referimet nga kërkimi i Google kanë rënë në pesë vitet e fundit nga 65% e trafikut total në rreth 30%, madje edhe para futjes së AI Overviews dhe AI Mode.

Botuesit britanikë ndjejnë goditjen

Sajeeda Merali, drejtore e PPA-së, tha se disa botues në Britani po shohin rënie të klikimeve pas aktivizimit të AI Overviews. Kjo prek sidomos mediat e stilit të jetesës, që tradicionalisht siguronin lexues përmes këshillave dhe rekomandimeve praktike.

Një botues i sektorit të automobilave raportoi ulje 25% të trafikut në artikujt që renditeshin të parët në kërkimin organik, megjithëse dukshmëria e tyre në Google ishte rritur me 7%.

“Duke qenĂ« se ky funksion shfaq mĂ« pak lidhje direkte, kjo s’mund tĂ« sjellĂ« veçse pasoja negative pĂ«r botuesit. AI Mode Ă«shtĂ« vetĂ«m thellim i problemit,” tha Merali.

Jason Kint, nga Digital Content Next, shtoi: “PĂ«r botuesit kjo do tĂ« thotĂ« mĂ« pak lexues, mĂ« pak shikime reklamash dhe mĂ« pak abonime.”

Google mbron modelin e ri

NĂ« njĂ« takim me botuesit nĂ« fund tĂ« korrikut, drejtuesit e Google argumentuan se klikimet qĂ« vijnĂ« nga rezultatet me AI Overviews janĂ« “mĂ« cilĂ«sore”, pasi lexuesit qĂ« hyjnĂ« nĂ« faqe kalojnĂ« mĂ« shumĂ« kohĂ« aty.

NĂ« njĂ« postim zyrtar, Google deklaroi se numri total i klikimeve organike nga Google Search drejt faqeve ka mbetur “i qĂ«ndrueshĂ«m” vit pas viti, ndĂ«rsa cilĂ«sia e trafikut Ă«shtĂ« pĂ«rmirĂ«suar.

Liz Reid, drejtuesja e Google Search, tha: “Edhe pse trafiku total Ă«shtĂ« stabil, zakonet e pĂ«rdoruesve po ndryshojnĂ« dhe kjo ka bĂ«rĂ« qĂ« disa faqe tĂ« humbasin lexues, ndĂ«rsa tĂ« tjera tĂ« pĂ«rfitojnĂ«.”

NĂ« njĂ« deklaratĂ« pĂ«r Financial Times, kompania shtoi: “Çdo ditĂ« ne çojmĂ« miliarda klikime drejt faqeve tĂ« internetit dhe nuk kemi parĂ« rĂ«nie tĂ« konsiderueshme tĂ« trafikut nĂ« total.”

Një të ardhme më pak e varur nga Google

Pavarësisht kundërshtive, botuesit po përgatiten për një realitet ku Google nuk do të jetë burimi kryesor i vizitorëve.

Piers North, drejtues i Reach — grupi britanik qĂ« boton Mirror dhe Express — tha: “ËshtĂ« e qartĂ« qĂ« ndryshimi ka nisur. Duhet tĂ« jemi tĂ« pĂ«rgatitur pĂ«r njĂ« ekosistem tjetĂ«r, ndryshe nga ai i bazuar vetĂ«m te kĂ«rkimi nĂ« internet qĂ« ka dominuar pĂ«r 25 vjet.”

Ai theksoi se strategjia e grupit është të ndërtojë audiencë direkte, të forcojë kanale të tjera referimi dhe të mos mbështetet tek një burim i vetëm.

Shumë media tashmë po diversifikojnë të ardhurat, duke u orientuar drejt eventeve dhe konferencave. Immediate Media, për shembull, ka zgjeruar abonimet dixhitale për revistat e ushqimit, Radio Times, historinë dhe kopshtarinë, duke ndërtuar marrëdhënie të drejtpërdrejta me lexuesit.

Cornwell shtoi se kompania po e kthen autorin individual nĂ« njĂ« “markĂ«â€ mĂ« vete, pasi gjeneratat e reja kanĂ« tendencĂ« tĂ« ndjekin personalitetet dhe jo logot e mediave.

Ai tha gjithashtu se ndikimi i AI ndryshon sipas llojit tĂ« pĂ«rmbajtjes: pĂ«rmbajtja “evergreen” (udhĂ«zime tĂ« pĂ«rhershme, si “si tĂ« ziesh njĂ« vezĂ«â€ apo “si tĂ« mbjellĂ«sh trĂ«ndafila”) Ă«shtĂ« mĂ« e lehtĂ« tĂ« riprodhohet nga AI, ndĂ«rsa lajmet aktuale ose temat lokale mbeten mĂ« rezistente.

Henry Faure Walker, drejtues i Newsquest, shtoi se gazetaria lokale ka avantazh, pasi është e vështirë të zëvendësohet nga inteligjenca artificiale.

Strategjitë e mbijetesës

People Inc po gjeneron tĂ« ardhura tĂ« tjera pĂ«rmes abonimeve, buletineve, rrjeteve sociale, sindikimeve dhe platformave si Apple News. “E kemi kompensuar me qindra mĂ«nyra; nga pikĂ«pamja e audiencĂ«s jemi tĂ« qĂ«ndrueshĂ«m,” tha Vogel.

Ai theksoi se grupi duhet tĂ« prodhojĂ« pĂ«rmbajtje tĂ«rheqĂ«se dhe me vlerĂ«, qĂ« lexuesit tĂ« duan tĂ« kthehen: “Bota nuk ka nevojĂ« pĂ«r mĂ« shumĂ« pĂ«rmbajtje mesatare.”

“Jam optimist pĂ«r njĂ« botĂ« pas-Google. NĂ« fund tĂ« fundit, mediat janĂ« ndĂ«rtuar duke u lidhur drejtpĂ«rdrejt me njerĂ«zit. NĂ«se si botues po e kupton kĂ«tĂ« vetĂ«m tani, je vonuar. Loja ka mbaruar.”

The post Mediat nĂ« garĂ« me “Google Zero” dhe InteligjencĂ«n Artificiale appeared first on Revista Monitor.

↗

Shqipëria përjashtim nga rasti, raporti: Papunësia më e madhe tek ata me arsim të mesëm

✇Revista Monitor
By: Armela Toska

Teksa normat më të mëdha të papunësisë në Ballkanin Perëndimor vërehen tek individët me arsim të ulët duket se Shqipëria është përjashtim nga rasti.

Një raport i fundit i Bankës Botërore dhe Institutit të Vjenës lidhur me tregun e punës në rajon nënvizon disa fenomene të hasura rast pas rasti.

“Kur analizohen normat e papunĂ«sisĂ« sipas nivelit arsimor, bĂ«het e qartĂ« se individĂ«t me nivele mĂ« tĂ« ulĂ«ta arsimimi vazhdojnĂ« tĂ« pĂ«rballen me norma mĂ« tĂ« larta papunĂ«sie nĂ« tĂ« gjithĂ« Ballkanin PerĂ«ndimor.

MegjithatĂ«, ShqipĂ«ria spikat si njĂ« pĂ«rjashtim, pasi normat mĂ« tĂ« larta tĂ« papunĂ«sisĂ« janĂ« vĂ«rejtur te individĂ«t me arsim tĂ« mesĂ«m, dhe jo te ata me arsim tĂ« ulĂ«t” thuhet nĂ« raport.

Dokumenti vëren gjithashtu se si në Ballkanin Perëndimor ashtu edhe në BE, prirja e përgjithshme mbetet e njëjtë: arsimi i lartë zakonisht shoqërohet me norma më të ulëta papunësie.

Megjithatë, ekzistojnë disa dallime të lehta mes rajoneve. Tek ata me arsim të ulët, diferenca e papunësisë midis Ballkanit Perëndimor dhe BE-së është relativisht e vogël, vetëm 2.5 pikë përqindje.

Por kjo diferencë zgjerohet ndjeshëm te individët me arsim të mesëm, duke arritur në 6.1 pikë përqindje, si dhe te ata me arsim të lartë, ku diferenca është 4.2 pikë përqindje.

Të dhënat tregojnë se të tre grupet arsimore panë një rënie të papunësisë në vitin 2023, me uljen më të madhe tek individët me arsim të mesëm, ku papunësia ra me 1 pikë përqindje.

“ MegjithatĂ«, ndryshimet e dukshme mes vendeve e bĂ«jnĂ« tĂ« vĂ«shtirĂ« nxjerrjen e pĂ«rgjithĂ«simeve pĂ«r prirjet.

Në Bosnje dhe Hercegovinë dhe në Maqedoninë e Veriut, ulja më e madhe u regjistrua te individët me arsim të ulët; në Serbi dhe Kosovë, përmirësimi më i madh u vu re te ata me arsim të mesëm; ndërsa në Shqipëri dhe Mal të Zi, reduktimi më i madh i papunësisë u pa te individët me arsim të lartë.

Po kĂ«shtu, nuk shfaqen modele tĂ« qarta kur shihen vendet krahasuese tĂ« BE-sĂ«. MegjithatĂ«, nĂ« BE nĂ« tĂ«rĂ«si, individĂ«t me arsim tĂ« ulĂ«t panĂ« njĂ« rĂ«nie mĂ« tĂ« madhe tĂ« papunĂ«sisĂ« sesa dy grupet e tjera” thuhet nĂ« raport.

The post Shqipëria përjashtim nga rasti, raporti: Papunësia më e madhe tek ata me arsim të mesëm appeared first on Revista Monitor.

↗

Kur 100 punonjës duhet të mbajnë 41 pensionistë, kriza demografike e Gjermanisë

✇Revista Monitor
By: Armela Toska

Ekonomia më e madhe e Evropës po u ofron të rinjve një ndihmë për të investuar në aksione, ndërsa skema publike e pensioneve lëkundet.

Kur kancelari gjerman Friedrich Merz paralajmëroi këtë muaj përmes YouTube të rinjtë që të mos mbështeten vetëm te pensioni shtetëror, por të investojnë rregullisht shuma të vogla në bursë, reagimi i sindikatave ishte i ashpër.
Sindikata e fuqishme e metalurgĂ«ve IG Metall e cilĂ«soi kĂ«tĂ« qasje si “tĂ« shkĂ«putur nga realiteti dhe tĂ« rrezikshme”. Sipas saj, nĂ« vend qĂ« tĂ« promovojĂ« planet private tĂ« pensioneve tĂ« bazuara nĂ« aksione, qeveria duhet tĂ« forcojĂ« sistemin shtetĂ«ror tĂ« pensioneve “pay-as-you-go”, qĂ« tashmĂ« Ă«shtĂ« nĂ«n presion.

Sistemi publik i pensioneve, i themeluar në vitin 1889 nga kancelari Otto von Bismarck, ka mbijetuar luftëra dhe kriza, por tani përballet me një sfidë edhe më të madhe: plakjen dhe tkurrjen e fuqisë punëtore.

Sipas Institutit tĂ« KĂ«lnit pĂ«r KĂ«rkime Ekonomike (IW), deri nĂ« vitin 2036, 19.5 milionĂ« “baby boomers” gjermanĂ« do tĂ« kenĂ« dalĂ« nĂ« pension, ndĂ«rsa vetĂ«m 12.5 milionĂ« punĂ«torĂ« tĂ« rinj do tĂ« kenĂ« hyrĂ« nĂ« tregun e punĂ«s. Kjo do tĂ« çojĂ« nĂ« njĂ« rĂ«nie 9% tĂ« forcĂ«s sĂ« punĂ«s. NĂ« vitin 2040, çdo 100 punonjĂ«s do tĂ« duhet tĂ« mbajnĂ« 41 pensionistĂ«, krahasuar me 30 qĂ« Ă«shtĂ« raporti aktual.

Subvencioni i ri: 10 euro në muaj për fëmijët

Koalicioni i qendrĂ«s sĂ« majtĂ« i udhĂ«hequr nga Merz nuk po guxon tĂ« ndĂ«rmarrĂ« njĂ« reformĂ« tĂ« thellĂ« tĂ« sistemit shtetĂ«ror tĂ« pensioneve. NĂ« vend tĂ« kĂ«saj, qeveria po pĂ«rpiqet t’i nxisĂ« familjet drejt kursimeve private dhe llogarive tĂ« investimeve tĂ« mbĂ«shtetura nĂ« kapital, pĂ«r tĂ« plotĂ«suar pensionin shtetĂ«ror.

Nga viti i ardhshĂ«m, prindĂ«rit do tĂ« mund tĂ« pĂ«rfitojnĂ« njĂ« subvencion prej 10 eurosh nĂ« muaj pĂ«r çdo fĂ«mijĂ« tĂ« moshĂ«s 6 deri 18 vjeç, pĂ«r ta investuar nĂ« njĂ« plan kursimi mujor me aksione. Fondet do tĂ« “ngrijen” deri nĂ« moshĂ«n e pensionit tĂ« fĂ«mijĂ«s.

Kriza e pensioneve në Gjermani shihet si një kambanë alarmi për vendet e tjera të BE-së, të cilat shpenzojnë mesatarisht 12% të PBB-së për skemat publike të pensioneve dhe po përballen po ashtu me rënie demografike.

Nisma e Merzit për të nxitur të rinjtë të investojnë në tregun e aksioneve pasqyron praktikat e SHBA-së dhe Mbretërisë së Bashkuar, ku kursimet e pensioneve drejtohen edhe drejt aseteve produktive si infrastruktura, pasuritë e paluajtshme apo fondet e kapitalit privat.

Një barrë gjithnjë e më e madhe për buxhetin

Rasti gjerman Ă«shtĂ« veçanĂ«risht i mprehtĂ«. Çdo vit, rreth njĂ« e katĂ«rta e buxhetit federal — 117.9 miliardĂ« euro nĂ« vitin 2024 — pĂ«rdoret pĂ«r tĂ« mbuluar deficitin e skemĂ«s sĂ« pensioneve. Zyrat Federale tĂ« Auditimit kanĂ« paralajmĂ«ruar se kjo barrĂ« do tĂ« rritet edhe mĂ« shumĂ« nĂ«n politikat aktuale.

Këshilli i Ekspertëve Ekonomikë të Gjermanisë ka paralajmëruar se niveli i përfitimeve të pensioneve do të duhet të ulet, ndërsa normat e kontributeve do të rriten ndjeshëm nëse nuk ndryshohet asgjë.

Aktualisht, vetĂ«m 17% e tĂ« rriturve gjermanĂ« zotĂ«rojnĂ« aksione, fonde investimi ose ETF, krahasuar me 39% nĂ« MB dhe 62% nĂ« SHBA. Kjo lidhet edhe me premtimin e hershĂ«m tĂ« qeverive gjermane se “pensioni shtetĂ«ror Ă«shtĂ« i sigurt”, shpjegon Andreas Hackethal, profesor finance nĂ« Universitetin e Frankfurtit.

Ministria e Financave tha se skema e re prej 10 eurosh nĂ« muaj, e quajtur “pensioni i nisjes sĂ« hershme”, Ă«shtĂ« prioritet, por ende “nĂ« fazĂ« konceptuale”. Kostoja vjetore e saj llogaritet rreth 1.5 miliardĂ« euro.

“Duam qĂ« gjenerata e ardhshme tĂ« njihet herĂ«t me tregun e kapitalit,” tha Carsten Linnemann, sekretar i pĂ«rgjithshĂ«m i CDU-sĂ« dhe aleat i ngushtĂ« i Merzit.

Nga simbolikë te ndryshimi i sjelljes

Ideja e subvencionit erdhi nga Ulrike Malmendier, profesore e financave në Universitetin e Kalifornisë, Berkeley, dhe anëtare e Këshillit të Ekspertëve Ekonomikë.

“Sapo investon nĂ« njĂ« portofol tĂ« diversifikuar dhe me perspektivĂ« 30-vjeçare, kthimet e mira janĂ« thuajse tĂ« garantuara,” tha ajo. “ShumĂ« gjermanĂ« thjesht nuk e kanĂ« kuptuar kĂ«tĂ«. Si akademike mund ta shpjegoj teorikisht, por mĂ« mirĂ« Ă«shtĂ« qĂ« njerĂ«zit ta pĂ«rjetojnĂ« vetĂ«.”

Gjermanët zotërojnë rreth 9 trilionë euro asete financiare, por 37% e tyre i mbajnë në para kesh ose depozita me kthim të ulët, sipas Bundesbankës. Një sondazh i muajit maj tregoi se 49% e tyre i japin përparësi riskut të ulët, 25% fleksibilitetit dhe vetëm 14% kthimeve të larta.

Sipas Christian Hecker, themelues i platformĂ«s sĂ« brokerimit online Trade Republic, “pĂ«r tĂ« mbyllur hendekun e pensioneve nevojiten kthime prej 6–8% nĂ« vit”.

Nëse 10 eurot e subvencionit investohen çdo muaj për një fëmijë nga mosha 6 deri 18 vjeç dhe japin një mesatare prej 7% në vit, deri në moshën e pensionit ato mund të arrijnë teorikisht rreth 65 mijë euro. Por me një inflacion vjetor prej 2%, vlera reale do të bjerë me dy të tretat, paralajmëron Ali Masarwah, drejtues i këshilltarit financiar Envestor.

“E parĂ« pĂ«rmes shifrave tĂ« thata, kjo Ă«shtĂ« mĂ« shumĂ« politikĂ« simbolike sesa zgjidhje reale,” tha ai.

Malmendier dhe mbështetës të tjerë shpresojnë se përfitimi kryesor do të jetë ndryshimi i sjelljes, pasi fëmijët dhe prindërit mund të fillojnë të investojnë më shumë për të përfituar kthime më të larta.

Një histori e dështimeve të mëparshme

MegjithatĂ«, Gjermania ka histori dĂ«shtimesh me skemat private tĂ« pensioneve. Produkti europian i pensioneve private ndĂ«rkufitare, i nisur nĂ« 2022, nuk pati sukses. Po kĂ«shtu, “Riester pensioni” i prezantuar nga kancelari Gerhard Schröder nĂ« 2002 — qĂ« ofronte lehtĂ«sira tatimore pĂ«r kursimet private — rezultoi i shtrenjtĂ« dhe joefikas, me deri nĂ« njĂ« tĂ« katĂ«rtĂ«n e kontratave tĂ« braktisura.

Pasardhësi i Merzit, Olaf Scholz, u përpoq ta riparonte këtë, dhe ministri i Financave Christian Lindner prezantoi në shtator 2023 një plan ambicioz për të vendosur pensionet private mbi baza më të forta. Por qeveria ra dy muaj më vonë, para se plani të miratohej.

Malmendier thekson se nuk ka më kohë për gabime:
“E dĂ«shtuan me Riester, dhe nuk e di sa shanse tĂ« tjera do tĂ« kemi. Thjesht nuk mund tĂ« pĂ«rballojmĂ« njĂ« tjetĂ«r dĂ«shtim.”

The post Kur 100 punonjës duhet të mbajnë 41 pensionistë, kriza demografike e Gjermanisë appeared first on Revista Monitor.

↗

Në Shqipëri ka rreth 22 mijë të huaj, 54% janë për punë, kryesojnë India e Italia, rritet Afrika

✇Revista Monitor
By: Armela Toska

 

Gjeografia e shtetasve të huaj që vijnë në Shqipëri për të punuar, bashkim familjar apo arsye të tjera sa vjen e po zgjerohet. INSTAT raportoi se shtetasit nga India dhe Italia kanë pasur numrin më të madh të aplikimeve për leje qëndrimi në 2024-n. Rritje shënuan dhe Amerika, Afrika dhe Oqeania.

Në fund të vitit 2024, numri i të huajve me leje qëndrimi në Shqipëri rezultoi 21.940, duke pësuar rritje me 2,2 %, krahasuar me vitin 2023, raportoi INSTAT. Nga këta gati 12 mijë janë për të punuar.

61,9 % e të huajve me leje qëndrimi dominohet nga meshkujt, kundrejt femrave me 38,1 %;

Grupmosha mĂ« e pĂ«rfaqĂ«suar Ă«shtĂ« ajo 30–39 vjeç, me 24,6 % tĂ« tĂ« huajve gjithsej;

Sipas INSTAT, numri i aplikimeve për leje qëndrimi në Shqipëri, në vitin 2024 shënoi rritje prej 6,0 %, krahasuar me vitin 2023. Shtetasit nga Italia dhe India përbëjnë 28,8 % të aplikimeve.

Europa zë pjesën më të madhe me 65,5 % (14.367 persona me leje qëndrimi), duke shënuar një rënie prej 5,6 %, krahasuar me 2023. Edhe Azia ka shënuar rritje të ndjeshme me 20,1 % (4.545 persona). Amerika, Afrika dhe Oqeania shënuan rritje me 23,4 % (3.028 persona).

Të huajt me origjinë nga Kosova, Italia dhe Turqia përbëjnë numrin më madh të të huajve me leje qëndrimi në Shqipëri;

Punësimi është arsyeja kryesore: 54,3 % e lejeve të qëndrimit ndjekur nga:
– bashkimi familjar: 24,5 %;
– arsye tĂ« tjera: 16,3 %;
– studimi: 4,0 %;
-qëllime humanitare: 0,9 %.

Në 2024 u identifikuan 1.540 të huaj të parregullt në territorin e Shqipërisë, duke shënuar një rënie të konsiderueshme, krahasuar me 6.630 në vitin 2023.

Në vitin 2024, të huajt me origjinë nga Kosova janë 4.592 banorë, duke shënuar një rritje me 23,7 %, krahasuar me 2023, ndërsa të huajt me leje qëndrimi në Shqipëri me origjinë nga Italia janë 3.763 banorë, duke shënuar një rritje me 11,5 %, krahasuar me 2023.

The post Në Shqipëri ka rreth 22 mijë të huaj, 54% janë për punë, kryesojnë India e Italia, rritet Afrika appeared first on Revista Monitor.

↗

Pagat reale në 2023-2024 u rritën me ritmet më të larta që nga 2007-a

✇Revista Monitor
By: Armela Toska

Paga reale në ekonomi u rrit me ritme dyshifrore për të dytin vit radhazi në 2024, me 10%, por me ngadalësim të lehtë në raport me vitin 2023 ku ndryshimi ishte 11.7%.

Paga reale (Rritja nominale duke zbritur inflacionin) në dy vitet e fundit shënoi ritmet më të larta që nga viti 2007.

Pas qëndrimit në vendnumëro gjatë dekadës së kaluar, pagat u rimëkëmbën dy vitet e fundit, ndërkohë që në sektorin shtetëror u rrit me ritme më të larta 16.9% në 2023  dhe 12.4% në 2024.

Dy ishin shtysat për ndryshimin e pagave.

E para lidhet me reformën e qeverisë për pagën mesatare sektorin publik 900 euro ndërmjet 2023-2025, dhe e dyta mungesa e punonjësve në sektorin privat ka ndikuar tek kompanitë që të rrisin fondet për personelin, si një mjet për mbajtjen e stafeve.

Në fillim të viteve 2000, rritja e pagave reale ishte e fortë. Në vitin 2001 arriti në 17.7%, duke reflektuar një periudhë rigjallërimi ekonomik pas krizave të tranzicionit.

Kjo rritje u shoqërua me një lëvizje të ngjashme edhe në pagat në sektorin shtetëror, që po atë vit shënuan një rritje prej 17.7%.

Në vitet që pasuan ritmet e rritjes u zbutën ndjeshëm, duke zbritur nën 10% në mesin e dekadës.

Në vitin 2007, si pagat reale në sektorin privat, ashtu edhe ato në sektorin shtetëror patën një ringritje, me rritje përkatësisht 13.8% dhe 17.1%, duke reflektuar rritjen ekonomike përpara se të fillonte krizës globale.

Vitet e krizĂ«s 2008–2010 sollĂ«n ulje tĂ« ritmeve, ku paga reale mbeti nĂ« nivele modeste prej 6.0% nĂ« 2008 dhe vetĂ«m 3.0% nĂ« 2010, ndĂ«rkohĂ« qĂ« nĂ« sektorin shtetĂ«ror ritmet ishin pak mĂ« tĂ« larta, por sĂ«rish nĂ« rĂ«nie krahasuar me vitet e mĂ«parshme.

Periudha 2011–2016 pĂ«rfaqĂ«son njĂ« fazĂ« qĂ«ndrimi nĂ« vendnumĂ«ro, ku ndryshimi i pagĂ«s reale zbriti nĂ« vlera minimale, madje edhe negative, si nĂ« vitin 2016, kur paga reale ra me 0.4%. NĂ« tĂ« njĂ«jtĂ«n kohĂ«, rritja e pagĂ«s nĂ« sektorin shtetĂ«ror luhatej nĂ« nivele shumĂ« tĂ« ulĂ«ta, shpesh midis 0–3%, duke reflektuar politikat shtrĂ«nguese buxhetore.

Një kthesë më e dukshme vërehet pas vitit 2017. Në atë vit, paga reale u rrit me 7.8%, ndërsa pagat në sektorin shtetëror me 9.8%, duke sinjalizuar një rigjallërim të të ardhurave si në sektorin privat dhe atë shtetëror.

Ndryshimi i pagĂ«s reale qĂ«ndroi pranĂ« zeros dhe madje ra ndjeshĂ«m nĂ« vitin 2022 me -4.3%, çka tregon se inflacioni i lartĂ« pas pandemisĂ« ka “ngrĂ«nĂ«â€ rritjen e pagĂ«s nominale.

Përkundrazi, paga në sektorin shtetëror u rrit me ritme të konsiderueshme gjatë kësaj periudhe, sidomos në vitin 2021 (+6.4%) dhe 2023 (+16.9%), duke reflektuar ndërhyrjet e qeverisë për të amortizuar ndikimin e krizave te punonjësit e administratës.

Burimi: INSTAT

The post Pagat reale në 2023-2024 u rritën me ritmet më të larta që nga 2007-a appeared first on Revista Monitor.

↗

Franca dhe Gjermania, dy “pushtuesit” e rinj tĂ« ShqipĂ«risĂ«, zĂ«vendĂ«sojnĂ« italianĂ«t 

✇Revista Monitor
By: Armela Toska

Në rrugët e Tiranës dhe jo vetëm, këtë vit  has shpesh djem të rinj gjermanë, me çanta në shpinë, teksa akomodohen në shtëpitë me qira, apo të ulur në bare e restorante. Të shumta janë dhe ata që flasin frëngjisht.

Franca dhe Gjermania janĂ« dy shtetet qĂ« kĂ«tĂ« vit kanĂ« “pushtuar” ShqipĂ«rinĂ«, duke ia marrĂ« stafetĂ«n ItalisĂ«, qĂ« deri njĂ« vit mĂ« parĂ« e kishin tĂ« dukshme preferencĂ«n pĂ«r vendin e shqiponjave.

Të dhënat e INSTAT bënë të ditur se si Franca ashtu dhe Gjermania kanë shënuar rritje të fortë të hyrjeve në vend.

Në janar-korrik, hyrjet nga Gjermania arritën në 231 mijë, me një rritje prej 28%, ose 50 mijë më shumë. Gjermania është ngjitur për herë të parë në vendin e gjashtë, pas Kosovës, Italisë, Maqedonisë së Veriut, malit të Zi e Greqisë, vende që tradicionalisht e kanë vizituar Shqipërinë. Operatorët turistikë pohojnë se kryesisht po vijnë turistë individualë dhe të rinj. Edhe në korrik vijoi tendenca pozitive me 15% hyrje më shumë.

E fortë ka qenë rritja dhe nga Franca, me 160 mijë hyrje nga ky vend për janar-korrik, ose  48% më shumë, duke u ngjitur në vendin e nëntë. Në numër Franca ka pasur dhe nivelin më të lartë të rritjes nga të gjithë shtetet me 51 mijë më shumë. Tendenca e tyre duket e qëndrueshme, me korrikun që shënoi një rritje prej 55%. Operatorët turistikë pohojnë se ata janë në negociata për të mbyllur kontrata me turistët francezë për vitin tjetër.

FrancezĂ«t dhe gjermanĂ«t duket se po “zĂ«vendĂ«sojnĂ«â€ itaianĂ«t, interesi i tĂ« cilĂ«ve pĂ«r ShqipĂ«rinĂ« kĂ«tĂ« vit duket i zbehur. NĂ« janar-korrik hynĂ« nĂ« vend 664 mijĂ« shtetas italianĂ«, me rritje 4.5%. NĂ« tĂ« njĂ«jtĂ«n periudhĂ« tĂ« njĂ« viti mĂ« parĂ« zgjerimi kishte qenĂ« 47%. Gjithsesi italianĂ«t mbeten grupi i dytĂ« mĂ« i madh i turistĂ«ve nĂ« vend, me 10% tĂ« totalit, pĂ«r 7 mujorin, pĂ«rkundrejt GjermanisĂ« 3.5% dhe FrancĂ«s 2.4%.

Shtetasit nga Kosova vijojnë të mbeten grupimi më i madh i turistëve në Shqipëri, me 35% të totalit për 7 mujorin, ndonëse tendenca është në rënie.

Përkundrejt francezëve e gjermanëve, turizmi po shfaq shenja ngadalësimi këtë vit. Për janar-korrik në vend kanë hyrë 6.58 milionë shtetas të huaj, me rritje 3.5% me bazë vjetore, nga 23% të njëjtën periudhë të një viti më parë. Edhe në korrik shifrat ishin të vakëta, me 1.82 milionë hyrje, ose vetëm 0.4% më shumë se korriku 2024.

 

Turizmi bie nga Kosova, më pak dhe turq, polakë e spanjollë, rikthehen serbët

 

Burimi: INSTAT

 

Burimi: INSTAT

 

Burimi: INSTAT

 

The post Franca dhe Gjermania, dy “pushtuesit” e rinj tĂ« ShqipĂ«risĂ«, zĂ«vendĂ«sojnĂ« italianĂ«t  appeared first on Revista Monitor.

↗

Produktiviteti i punës, Shqipëria ngelet e fundit në Rajon

✇Revista Monitor
By: Armela Toska

Shqipëria edhe vitin e kaluar kishte nivelin më të ulët të produktivitetit të punës në Rajon dhe një ndër më të ulëtit në Europë. Sipas të dhënave nga Organizata Ndërkombëtare e Punës (ILO), Prodhimi i Brendshëm Bruto për orë pune në Shqipëri vitin e kaluar vlerësohej në 16.5 dollarë ndërkombëtarë. Ky tregues është rritur me 18.2% krahasuar me vitin 2023, por hendeku me vendet fqinjë të rajonit ende ngelet i konsiderueshëm.

Zakonisht, produktiviteti i punës matet si raport i vlerës së prodhimit me kohën e shpenzuar për ta prodhuar. Statistikat krahasuese përdorin si njësi matëse dollarin ndërkombëtar, njësi monetare hipotetike që përdoret në funksion të paritetit të fuqisë blerëse.

Mes vendeve të rajonit, Shqipëria paraprihet nga Bosnje Hercegovina, me 26.5 dollarë, Serbia, me 28.8 dollarë, Maqedonia e Veriut, me 33.6 dollarë dhe Mali i Zi, me 37.5 dollarë.

Statistikat e ILO nuk japin informacion për Kosovën.

Shqipëria renditet e parafundit në gjithë Europën, duke lënë pas vetëm Moldavinë.

Faktorët kryesorë që përcaktojnë nivelin e produktivitetit janë investimet në teknologji dhe automatizim, inovacioni dhe cilësia e kapitalit njerëzor ose aftësitë e forcës së punës. Një ndikim gjithashtu mund të ketë edhe struktura e ekonomisë dhe pesha në të e sektorëve që në përgjithësi mundësojnë një vlerë më të madhe të shtuar për njësi kohë pune.

Shtetet me produktivitetin më të lartë të punës në Botë janë Luksemburgu, me 166.1 dollarë në orë, i ndjekur nga Irlanda, me 139.1 dollarë në orë dhe Norvegjia, me 123.6 dollarë.

Të dhënat e ILO tregojnë se në përgjithësi ato shtete që mund të kenë në dispozicion një forcë pune më të kosto të ulët kanë edhe produktivitet më të ulët të punës. Për shembull, Kina, megjithëse është një nga ekonomitë më të mëdha në Botë, ka një produktivitet puna pothuajse në të njëjtin nivel me Shqipërinë.

Edhe në vendin tonë, kosto e ulët e krahut të punës dhe informaliteti i lartë nuk kanë krijuar shumë stimuj për të rritur produktivitetin në dekadat pas rënies së komunizmit. Për shkak të pagave të ulëta, ndërmarrjet kanë ndier pak presion për të investuar në pajisje dhe teknologji, çka do të mundësonte rritje të prodhimit pa shtuar kostot e punës.

Në vitet e fundit, rënia e peshës së fasonerisë dhe rritja e peshës së turizmit në strukturën e ekonomisë duket se ka ndikuar pozitivisht produktivitetin në ekonominë shqiptare. Megjithatë, Shqipëria ngelet ende dukshëm mbrapa ekonomive të rajonit dhe Europës.

Problem tjetër për ekonominë shqiptare se ka qenë aftësia e fuqisë punëtore. Cilësia në rënie e sistemit arsimor, mospërputhja mes kërkesës dhe ofertës dhe emigracioni i lartë mes të rinjve kanë ndikuar negativisht aftësinë e forcës së punës.

Përmirësimi i produktivitetit të punës është i lidhur me ngushtë me nivelin e pagave. Produktiviteti i ulët nuk krijon mundësi reale për paga të larta, ndaj përmirësimi i këtij treguesi është thelbësor për rritjen e mirëqenies së një vendi. Nga ana tjetër, tyrsnia nga tregu i punës për rritjen e pagave (siç ka ndodhur në Shqipëri në vitet e fundit) mund të krijojë më shumë presione për nevojën e rritjes së produktivitetit të punës, në mënyrë që bizneset të arrijnë në ruajnë konkurrueshmërinë./ E.Shehu

Burimi: ILO

The post Produktiviteti i punës, Shqipëria ngelet e fundit në Rajon appeared first on Revista Monitor.

↗

Kredia pĂ«r shtĂ«pi, ja si ndahet “torta” mes bankave

✇Revista Monitor
By: Armela Toska

Kredia për shtëpi e dhënë nga sektori bankar shqiptar arriti rekorde të reja në gjysmën e parë të këtij viti. Sipas Bankës së Shqipërisë, në gjashtë muaj sektori bankar dha 36.2 miliardë lekë kredi të re për shtëpi, në rritje me 31.6% krahasuar me të njëjtën periudhë të një viti më parë.

Portofoli aktiv i kredisë për blerjen e banesave ka arritur vlerën e 230.1 miliardë lekëve, në rritje vjetore me 17.4%. Ky portofol përbën tashmë 27% të kredisë totale për ekonominë shqiptare.

Sipas të dhënave operative, të raportuara nga sektori bankar, në mesin e këtij viti tregu i kredisë për shtëpi kryeson nga Banka Kombëtare Tregtare (BKT). Banka më e madhe në vend zotëronte një portofol total prej 46.9 miliardë lekësh. Kjo shumë përbën rreth 21.9% të portofolit të kredisë për shtëpi të dhënë nga sektori bankar në Shqipëri.

Ndjek OTP Albania, që historikisht ka pasur një fokus të rëndësishëm në këtë produkt. Në mesin e 2025, banka me kapital hungarez zotëronte një portofol prej 40.2 miliardë lekësh ose afërsisht sa 18.7% e portofolit total të kredisë për shtëpi.

BKT dhe OTP Albania, kanë një avantazh të konsiderueshëm në këtë produkt, kundrejt bankave të tjera tregtare në vend. Së bashku, ato zotërojnë afërsisht 40% të tregut të kredisë për shtëpi.

Në vend të tretë pozicionohet Credins Bank, me një portofol aktiv prej 27.3 miliardë lekësh. Kjo shumë përbën 12.7% të portofolit të sektorit bankar në vend. Megjithëse është banka më e madhe kredituese ekonomisë shqiptare, Credins Bank vazhdon ta ketë fokusin kryesor në segmentin e biznesit, ndërsa renditet më mbrapa në huadhënien për individët dhe familjet.

Raiffeisen Bank është banka e katërt më e madhe financuese e blerjes së shtëpive nga familjet shqiptare, me një portofol prej 23.9 miliardë lekësh, ose sa 11.1% e totalit të sektorit bankar në vend.

Tirana Bank po fiton një peshë në rritje edhe në tregun e kredisë për shtëpi. Në mesin e këtij viti, banka e grupit Balfin raportonte një portofol total prej 19.5 miliardë lekësh. Kjo shumë përbën afërsisht 9.1% të totalit të portofolit të sektorit.

Ndjek Banka Intesa Sanpaolo Shqipëri, me një portofol në shumën e 17.7 miliardë lekëve osa sa 8.2% e totalit të sektorit.

Vijon Banka e Parë e Investime Shqipëri (Fibank), me një portofol total prej 13.4 miliardë lekësh. Banka me kapital bullgar është aktor i rëndësishëm në tregun e kredisë për shtëpi, me më shumë se 6.2% të portofolit total.

Banka Amerikane e Investimeve (ABI Bank) në mesin e 2025 raportonte një portofol të kredisë për shtëpi në vlerën e 8.9 miliardë lekëve, shumë kjo që përbën 4.1% të totalit të sektorit.

Union Bank zotëronte 3.7% të tregut të kredisë për shtëpi, me një vlerë totale portofoli prej 7.9 miliardë lekësh.

Renditja mbyllet nga Banka e Bashkuar e Shqipërisë (UBA). Banka më e vogël e sektorit zotëron një portofol të kredisë për shtëpi në vlerën e 4.3 miliardë lekëve, shumë kjo që i jep 2% të tregut të këtij produkti.

Rritja e kredisë për shtëpi vlerësohet të ketë arritur pikun në mesin e këtij viti, ndërsa pas muajit korrik huadhënia mund të ketë një ngadalësim, për shkak të hyrjes në fuqi të masave kufizuese të vendosura nga Banka e Shqipërisë. Këto masa, priten të ndikojnë veçanërisht kreditë për blerjen e shtëpive të dyta ose në përgjithësi për qëllime investimi.

Banka Qendrore ka vendosur nivele tavan pĂ«r treguesit “Raporti i kredisĂ« ndaj vlerĂ«s” dhe “Raporti i shĂ«rbimit tĂ« borxhit ndaj tĂ« ardhurave”, pĂ«r kreditĂ« qĂ« japin bankat pĂ«r pasuri tĂ« paluajtshme rezidenciale.

Raporti i kredisë ndaj vlerës është përqindja e çmimit të blerjes së banesës që banka merr përsipër të financojë nëpërmjet kredisë. Raporti tavan i kredisë ndaj vlerës në monedhën Lekë do të jetë 85% për shtëpinë e parë dhe 80% për shtëpinë e dytë, ndërsa në valutë të huaj 75% për shtëpinë e parë dhe 70% për shtëpinë e dytë.

Ndërsa raporti i shërbimit të borxhit ndaj të ardhurave përfaqëson raportin mes këstit ose kësteve të kredisë për prona, në raport me të ardhurat e huamarrësve. Raporti i shërbimit të borxhit ndaj të ardhurave për kreditë në Lekë do të jetë në nivelin 40% për shtëpinë e parë dhe 35% për shtëpinë e dytë. Në valutë të huaj, niveli tavan do të jetë 35% për shtëpinë e parë dhe 30% për shtëpinë e dytë./ E.Shehu

Burimi: BSH

The post Kredia pĂ«r shtĂ«pi, ja si ndahet “torta” mes bankave appeared first on Revista Monitor.

↗

Turizmi bie nga Kosova, më pak dhe turq, polakë e spanjollë, rikthehen serbët

✇Revista Monitor
By: Armela Toska

Turizmi bie nga Kosova, më pak dhe turq, polakë e spanjollë, rikthehen serbët

Turizmi po shfaq tendenca të reja përgjatë këtij viti. Në total, ritmet e hyrjes së shtetasve të huaj në vend janë ngadalësuar ndjeshëm, në krahasim me vitin e mëparshëm. Për janar-korrik në vend kanë hyrë 6.58 milionë shtetas të huaj, me rritje 3.5% me bazë vjetore, nga 23% të njëjtën periudhë të një viti më parë. Edhe në korrik shifrat ishin të vakëta, me 1.82 milionë hyrje, ose vetëm 0.4% më shumë se korriku 2024.

Ngec turizmi, hyrjet e shtetasve tĂ« huaj rriten 0.4% nĂ« korrik; “arratisen” shqiptarĂ«t

Nëse e shohim gjeografinë sipas shteteve, faktori kryesor që po e ndikon ngadalësimin e turizmit është Kosova. Në 7 mujorin 2025 hynë gjithsej 2.3 milionë shtetas nga Kosova, me rënie 5%, ose 121 mijë shtetas më pak. Për shkak të peshës së lartë që zë turizmi nga shteti fqinjë, me 35% të totalit për 7 mujorin, efekti është i dukshëm. Edhe në korrik hyrjet nga Kosova ranë me 6%.
Zbehja e turizmit patriotik lidhet me tre arsye. Së pari, që nga janari 2024 Kosova lëviz pa viza në shtete e BE-së, duke bërë që një pjesë e pushuesve me aftësi të lartë paguese të shkojnë në vende të tjera. Së dyti, shtrenjtimi i çmimeve në Shqipëri i ka larguar shumë të tjerë. Së treti, rënia e euros e bën të paleverdishëm monedhën e përbashkët që përdor Kosova, në krahasim me shtetet që e përdorin të njëjtën valutë, si psh Greqia.
Edhe italianët, grupi i dytë më i madh i turistëve në vend, me 10% të totalit po largohen gradualisht për shkak të rritjes së çmimeve. Për 7 mujorin, hyjnë 664 mijë shtetas italianë, me rritje 4.5%. Në të njëjtën periudhë të një viti më parë zgjerimi kishte qenë 47%.
Maqedonia e Veriut vijon të mbetet besnike ndaj plazheve shqiptare, me rritje përkatësisht 11.3% për 7 mujorin, por me ngadalësim prej 1.3% në korrik. Në rënie të fortë në korrik ishte dhe Mali i Zi (-25%), ndërsa për 7 mujorin tkurrja është gati 2%.
Greqia vijon me rritje, 12% për 7 mujorin dhe 7.4% për korrikun.
Në rënie janë vizitat nga Turqia, që në korrik ranë me 33% dhe për 7 mujorin me 8.3%.
Në rënie janë dhe polakët, që u tkurrën 12% në korrik dhe po aq për 7 mujorin, e spanjollët me tkurrje 5.3% për 7 mujorin. Operatorët turistikë pohojnë se tkurrja ka ardhur kryessht nga largimi i turistëve individualë.
Janë rikthyer serbët, me 16% më shumë hyrje për 7 mujorin, ose 77 mijë. Në korrik rritja është më e fortë, me 28%, teksa ata po preferojnë kryesisht jugun.
Në rritje të fortë ishin hyrjet nga Franca e Gjermania, përkatësisht me 47% dhe 27% për 7 mujorin.

 

The post Turizmi bie nga Kosova, më pak dhe turq, polakë e spanjollë, rikthehen serbët appeared first on Revista Monitor.

↗

Tregu i sigurimeve përmirësoi lehtë rritjen gjatë korrikut

✇Revista Monitor
By: Armela Toska

Tregu i sigurimeve e përmirësoi lehtë rritjen gjatë muajit korrik. Sipas të dhënave nga Autoriteti i Mbikëqyrjes Financiare (AMF), për 7-mujorin tregu raportoi prime të shkruara bruto në vlerën e 15.5 miliardë lekëve, në rritje me 9% krahasuar me të njëjtën periudhë të një viti më parë.

Rritja është zgjeruar nga niveli prej afërsisht 8% i 6-mujorit, por megjithatë në masën dërrmuese ajo vazhdon të vijë nga sigurimet e detyrueshme motorike, ndërsa shumica e produkteve të sigurimit vullnetar janë në rënie.

Sigurimet e detyrueshme motorike për përgjegjësitë ndaj palëve të treta u rritën me 13.1% në 7-mujorin e parë të viti. Normat më të larta të rritjes u regjistruan në produktin e sigurimit të brendshëm TPL, me 13.5% dhe Kartonit Jeshil, me 13.3%. Pjesërisht, rritja e sigurimit TPL i detyrohet shtrenjtimit mesatar të çmimeve, pas fillimit të aplikimit të rregullores që parashikon diferencimin e primeve mbi bazën e disa elementeve të rrezikut.

Tashmë, pesha e sigurimeve të detyrueshme motorike në sigurimin e Jo-Jetës ka arritur në 66%, nga 63.3% që kishte qenë më parë.

Shumica e produkteve të sigurimit vullnetar janë në rënie. Rritje me ritme të kënaqshme këtë vit po shënojnë vetëm sigurimi Kasko dhe sigurimi i përgjegjësive civile.

Produkti më i rëndësishëm i sigurimit vullnetar, sigurimi i pronës nga zjarri dhe fatkeqësitë natyrore, është në rënie me 2.5% krahasuar me një vit më parë. Ky produkt sjell vetëm 11% të primeve në tregun e Jo-Jetës, nga 12.3% një vit më parë.

Në pjesën më të madhe, kontratat e sigurimit për këtë produkt janë të lidhura me sigurimin e kolateraleve, për kreditë bankare, duke bërë që edhe ky produkt faktikisht të jetë më shumë i detyrueshëm sesa vullnetar.

Situata paraqitet e ngjashme edhe në tregun e sigurimit të jetës. Primet e shkruara bruto u rritën me 13.2% për 7-mujorin e parë të vitit, por edhe në këtë rast rritja është përcaktuar në masën dërrmuese nga sigurimi i jetës së debitorit, me më shumë se 81% të primeve të shkruara bruto. Edhe ky është një produkt i kërkuar në shumicën e rasteve në mënyrë të detyrueshme nga bankat dhe institucionet financiare ndaj huamarrësve.

Nga ana tjetër, vlera e dëmeve të paguara për 7-mujorin është në rritje shumë të lehtë me 0.9% krahasuar me një vit më parë. Kompanitë e sigurimeve paguan gjithsej 4.8 miliardë lekë dëme.

Dëmet janë rritur me ritme më të larta në segmentin e sigurimit të Jetës, me 14%, ndërsa në tregun e Jo-Jetës rritja është më e vogël, me 2.5%. Por, dëmet e paguara me objekt Fondin e Kompensimit të Byrosë Shqiptare të Sigurimeve kanë pësuar rënie të ndjeshme gjatë 7-mujorit, duke bërë që rritja e dëmeve bruto për totalin e tregut të jetë e vogël.

Burimi: AMF

The post Tregu i sigurimeve përmirësoi lehtë rritjen gjatë korrikut appeared first on Revista Monitor.

↗

Anketa: 76 % e të moshuarve kanë nevojë për ndihmë në përditshmëri

✇Revista Monitor
By: Armela Toska

Rreth 76% e të moshuarve mbi 65 vjeç në vendin tonë nevojë për asistencë në aktivitetet e përditshme, sipas një anketë që zhvilloi programi i Kombeve të Bashkuara (PNUD) në fund të vitit të kaluar në 790 familje me të moshuar mbi 65 vjeç.

Të moshuarit u ndanë në tre grupe kryesore: Të pavarur ose minimalisht të varur (49%), pjesërisht të varur dhe me vështirësi fizike (28%), si dhe shumë të varur me sëmundje të shumta (24%).

Të dhënat e përpunuara nga anketa treguan se sa më i lartë niveli i varësisë, aq më e përhapur është prania e sëmundjeve kronike. Në grupin shumë të varur, 84% vuajnë nga sëmundje kardiovaskulare, 61% nga artriti dhe 53% nga dhimbjet kronike. Mesatarisht, këta individë raportuan 4.3 sëmundje secili, krahasuar me 2.3 tek grupi i pavarur.

Mbi gjysma e të moshuarve shumë të varur (56%) vizitojnë mjekun çdo 1-2 muaj. Po ashtu, gjysma e tyre marrin rregullisht më shumë se pesë barna, ndërsa 43% raportojnë nevojë për pajisje shtesë mjekësore.

Megjithëse nevoja për ndihmë financiare është e madhe, shumë të moshuar përballen me pengesa burokratike dhe mungesë informacioni mbi programet e mbrojtjes sociale. Vetëm 6% përfitojnë aktualisht pagesa për paaftësi, ndërsa 41% nuk kanë dijeni për programet ekzistuese.

Grupi shumĂ« i varur i tĂ« moshuarve ka nevoja tĂ« theksuara, pasi 92% kĂ«rkojnĂ« ndihmĂ« pĂ«r ecjen, 85% pĂ«r t’u ngritur nga shtrati, 77% pĂ«r larje e veshje. Po ashtu, mbi 90% kanĂ« nevojĂ« pĂ«r ndihmĂ« nĂ« menaxhimin e barnave, blerje dhe pagesa faturash.

Grupi pjesĂ«risht i varur shfaq kĂ«rkesa mĂ« tĂ« moderuara pĂ«r ndihmĂ«, 69% pĂ«r ecje, 37% pĂ«r t’u ngritur nga shtrati, ndĂ«rsa mbi 70% kĂ«rkojnĂ« ndihmĂ« nĂ« blerje dhe pagesa.

Grupi i pavarur nuk ka nevoja për shërbime të tilla si pastrimi (68%) dhe blerjet (66%).

Anketa tregoi se për të moshuarit shumë të varur kërkohet kujdes i vazhdueshëm dhe asistencë gjithëpërfshirëse, ndërsa për grupin pjesërisht të varur më efektive do të ishin shërbimet rehabilituese dhe teknologjitë ndihmëse që mund të parandalojnë rritjen e varësisë.

Të dhënat e studimit tregojnë qartë se grupi shumë i varur i të moshuarve përbën kategorinë më të rrezikuar, duke pasur nevojë për kujdes të vazhdueshëm dhe asistencë gjithëpërfshirëse, jo vetëm shëndetësore, por edhe ekonomike e sociale./ B.Hoxha

The post Anketa: 76 % e të moshuarve kanë nevojë për ndihmë në përditshmëri appeared first on Revista Monitor.

↗

Ngec turizmi, hyrjet e shtetasve tĂ« huaj rriten 0.4% nĂ« korrik; “arratisen” shqiptarĂ«t

✇Revista Monitor
By: Armela Toska

Korriku ka vijuar të shfaqë një tendencë të ngadalësuar të turizmit, e konstatuar kjo në gjithë pjesën e parë të vitit.

Të dhënat e INSTAT bëjnë të ditur se në korrik në vend hynë 1.82 milionë shtetas të huaj, shifër që është vetëm 0.4% më e lartë se e njëjta periudhë e një viti më parë. Ky është ritmi më i ulët i hyrjeve këtë vit, me përjashtim të muajit mars, kur tendenca ishte me rënie (-2.7%).

Për 7 mujorin, në vend kanë hyrë gjithsej 6.58 milionë shtetas të huaj, me rritje prej 3.5% në krahasim me të njëjtën periudhë të një viti më parë. Një vit më parë, për të njëjtën periudhë në vend kishin hyrë 23% të huaj më shumë.

Ngadalësimi i turizmit në fakt nisi që në gjysmën e dytë të vitit të kaluar, teksa rritja e çmimeve duket se stepi shumë turistë që vinin në Shqipëri pasi vendi ishte reklamuar si një destinacion me kosto të ulët.

Operatorët e kishin parashikuar që ky sezon veror pritej të ishte relativisht i dobët. Rezervimet individuale për korrik-gusht janë më të ulëta se një vit më parë sidomos nga Vlora në Sarandë. Ata që po mungojnë janë diaspora dhe Kosova. Pjesa më e qëndrueshme mbetet turizmi i organizuar, i cili po respekton shifrat e kontratave me garanci të nënshkruara. Operatorët turistikë druhen se vlerësimet jo shumë të mira që Shqipëria po merr së fundmi nga turistët që sjellin agjencitë e huaja mund të na çojnë një hap pas.

“PĂ«rveç turizmit tĂ« organizuar, qĂ« ka rritje, sepse janĂ« kontratat me garanci, pra tĂ« parapaguara dhe po respektohen, rezervimet individuale janĂ« shfaqur dobĂ«t. PĂ«rjashto ShĂ«ngjinin dhe VelipojĂ«n, ku frekuentimi kryesor mbetet nga Kosova, nĂ« tĂ« gjithĂ« bregdetin nga DurrĂ«si nĂ« VlorĂ« e SarandĂ«, rezervimet individuale kanĂ« qenĂ« mĂ« pak se qershori i vitit 2024. Kjo Ă«shtĂ« mĂ« e dukshme sidomos nĂ« VlorĂ« dhe nĂ« SarandĂ«â€, – ka pohuar mĂ« herĂ«t pĂ«r Monitor Rrahman Kasa, Kryetar i Unionit Turistik Shqiptar.

Pavarësisht investimeve dhe masave të marra, sektori vuan nga infrastruktura e dobët, trafiku, mbetjet, zhurmat dhe kantieret e ndërtimit aktive në zonat turistike, ndërkohë që së fundmi po shfaqen edhe probleme bazë si mungesa e ujit, kryesisht në Golem. Edhe rritja e vazhdueshme e çmimeve ka bërë që të largohen një pjesë e pushuesve, si italianët, që në qershor ishin me rënie dhe që janë grupi i dytë më i madh pas Kosovës, me rreth 1% të totalit. Edhe Kosova, që pas heqjes së vizave ka ulur fluksin e hyrjeve drejt Shqipërisë, ndërsa dhe ata janë ankuar për shtrenjtim të çmimeve.

Ngadalësimi i fluksit të turistëve është reflektuar dhe në uljen e çmimeve.  Në javën e parë të korrikut, panorama u bë më e qartë dhe mungesa në plazhe, të cilat mbusheshin plot vetëm në fundjava, solli një ulje zinxhir të çmimeve të hoteleve, si dhe fushata agresive sponsorizimi në rrjete sociale. Nga Saranda në Ksamil, Vlorë dhe Himarë çmimet u rishikuan me rënie 10-25%. Borshi dhe Qeparoi ishin të vetmit në rritje për shkak të kërkesës, teksa Durrësi dhe Golemi mbeten rajoni me raportin më të mirë çmim/shërbim.

 

Edhe shqiptarët po zgjedhin të ikin jashtë

Rritja e çmimeve gjatë viteve të fundit ka bërë që edhe vetë shqiptarët të zgjedhin të ikin jashtë, ku një destinacion i preferuar është Greqia. INSTAT raportoi që Në muajin Korrik 2025, 782.849 shtetas shqiptarë numërohen të kenë dalë nga territori i Shqipërisë, duke shënuar rritje me 11,1 %, krahasuar me Korrik 2024. Hyrja e operatorëve ajrorë me kosto të ulët është një tjetër arsye që ka nxitur daljen e shqiptarëve jashtë vendit.

 

The post Ngec turizmi, hyrjet e shtetasve tĂ« huaj rriten 0.4% nĂ« korrik; “arratisen” shqiptarĂ«t appeared first on Revista Monitor.

↗

Sektori bankar financon rreth 42% të borxhit publik të Shqipërisë

✇Revista Monitor
By: Armela Toska

Sektori bankar është gjithnjë e më shumë financuesi kryesor i borxhit publik të vendit.

Të dhënat nga Shoqata Shqiptare e Bankave tregojnë se vlera e titujve qeveritarë në bilancin e sektorit bankar në mesin e këtij viti arriti në vlerën e afërsisht 591 miliardë lekëve, në rritje me 9.1% krahasuar me një vit më parë. Ekspozimi ndaj qeverisë shqiptare përbënte rreth 27.5% të vlerë totale të bilancit të sektorit bankar. Kjo shumë përfshin investimin në letra borxhi në monedhën vendase dhe në valutë të huaj (Eurobonde).

Borxhi i mbajtur nga bankat tregtare vendase përbënte rreth 41.7% të stokut të përgjithshëm të borxhit publik të Shqipërisë (duke përfshirë edhe garancitë) në mesin e vitit 2025.

Mes bankave tregtare, Banka Kombëtare Tregtare (BKT) ngelet financuesi kryesor i borxhit të qeverisë shqiptare. Në mesin e këtij viti, BKT kishte investime në vlerën e afërsisht 182 miliardë lekëve në titujt qeveritarë. Kjo shumë përbënte 30.6% të investimeve të sektorit bankar në titujt e qeverisë shqiptare dhe afërsisht 12.9% të stokut total të borxhit të qeverisë shqiptare.

BKT ka një diferencë të ndjeshme me bankat e tjera në tregun e letrave me vlerë të qeverisë, edhe falë disponibilitetit të lartë të fondeve krahasuar me bankat e tjera. Në mesin e këtij viti, BKT zotëronte 24.7% të totalit të depozitave bankare. Pjesa e lartë në tregun e letrave me vlerë të qeverisë ka një ndikim të rëndësishëm në rezultatin financiar të bankave, sepse siguron përfitime të kënaqshme me një shkallë të ulët rreziku.

Në vend të dytë renditet Credins Bank, me një portofol prej 98.3 miliardë lekësh ose sa rreth 17% e totalit të letrave me vlerë të qeverisë në bilancin e sektorit bankar. E matur si peshë ndaj totalit të borxhit të brendshëm, përllogaritet se Credins Bank në mesin e këtij viti financonte rreth 6.9% të borxhit publik.

Historikisht, Credins ka qenë një bankë më e fokusuar te huadhënia për sektorin privat dhe është aktualisht huadhënësi më i madh në ekonominë shqiptare. Megjithatë, në vitet e fundit Credins gradualisht ka rritur peshën e investimeve në tituj, me qëllim diversifikimin e strukturës së aktiveve në bilanc.

Banka e tretë me pjesën më të lartë të tregut të titujve qeveritarë renditet Raiffeisen Bank Shqipëri, me një portofol prej 71.6 miliardë lekësh ose 12.1% të totalit të investuar nga sektori bankar në këto instrumente. Në raport me vlerën totale të borxhit publik të vendit, Raiffeisen mban një pjesë prej rreth 5.1%.

Dikur financuesi kryesor i borxhit të brendshëm të qeverisë shqiptare, Raiffeisen nisi uljen e ekspozimeve në këto instrumente pas vitit 2011. Ky vendim u diktua nga grupi bankar zotërues, për shkak të vështirësive pas rritjes së kërkesave për kapital në mbulim të aktiveve që grupi zotëronte në tregjet jashtë Eurozonës.

Megjithatë, mes bankave që investojnë në borxhin e qeverisë shqiptare, Raiffeisen është e vetmja bankë që nuk ka ekspozim në Eurobonde dhe i gjithë portofoli i saj përbëhet nga tituj në Lekë.

Vijon Banka Intesa Sanpaolo Shqipëri, që zotëron rreth 11.3% të ekspozimeve të sektorit bankar në tituj të qeverisë shqiptare, për një vlerë totale prej rreth 67.1 miliardë lekësh.

 

Pjesa e mbetur e investimeve të bankave tregtare në tituj të qeverisë shqiptare ndahet mes Tirana Bank, me 8.5% të totalit,  ABI Bank, me 7.9%, OTP Bank Albania, me 5.6%, Union Bank, me 5% dhe Fibank, me 2.2%. Procredit Bank dhe Banka e Bashkuar e Shqipërisë (UBA) nuk raportojnë në bilancet e tyre investime në këto instrumente.

The post Sektori bankar financon rreth 42% të borxhit publik të Shqipërisë appeared first on Revista Monitor.

↗

Ankandi për 101 mijë tonë naftë, shpallet fituesi, vlera e kontratës rreth 30 mln euro

✇Revista Monitor
By: Armela Toska

Bashkimi i operatorĂ«ve “EUROPETROL DURRËS ALBANIA” sha dhe “BITEX REFINERY” sha janĂ« fitues tĂ« ankandit tĂ« fundit tĂ« qeverisĂ« pĂ«r shitjen e rreth 101 mijĂ« tonĂ«ve naftĂ«. Ankandi i njoftuar nga Albpetrol nĂ« fillim tĂ« gushtit Ă«shtĂ« mbyllur me njĂ« ofertĂ« rreth 31 milionĂ« euro bĂ«rĂ« nga kompania fituese.

Në njoftimin e fituesit shpallur nga Albpetrol nuk jepet vlera totale e ofertës por bëhet me dije se kompanitë duhet të paguajnë sigurimin e kontratës në vlerën 311 milionë lekë që përbën 10 për qind të saj. Në rast të finalizimit të kësaj kontrata kompanitë do të duhet të tërheqin sasinë e karburantit brenda 12 muajsh.

“Rrjedhimisht, jeni tĂ« lutur tĂ« paraqisni pranĂ« shoqĂ«risĂ« “Albpetrol” sha, me adresĂ«: Rr. Fier – Patos km 7, sigurimin e kontratĂ«s nĂ« vlerĂ«n 311,234,827 (treqind e njĂ«mbĂ«dhjetĂ« milion e dyqind e tridhjetĂ« e katĂ«r mijĂ« e tetĂ«qind e njĂ«zet e shtatĂ«) lekĂ«, nĂ« masĂ«n 10% tĂ« vlerĂ«s sĂ« pĂ«rllogaritur tĂ« kontratĂ«s, siç parashikohet nĂ« dokumentet e ankandit, dhe tĂ« nĂ«nshkruani kontratĂ«n brenda 15 (pesĂ«mbĂ«dhjetĂ«) ditĂ«ve nga dita e marrjes sĂ« kĂ«tij njoftimi.

NĂ« rast se nuk pajtoheni me kĂ«tĂ« kĂ«rkesĂ«, ose tĂ«rhiqeni nga nĂ«nshkrimi i kontratĂ«s, do tĂ« konfiskohet sigurimi i ofertĂ«s suaj dhe ankandi do tĂ« anulohet, siç parashikohet nĂ« pikĂ«n 16/b, tĂ« Urdhrit nr. 83, datĂ« 10.02.2012, “PĂ«r rregullat dhe procedurat e shitjes sĂ« produkteve hidrokarbure”, i ndryshuar” thuhet nĂ« njoftimin e Albpetrol.

 

Ankandi

Procesi i shitjes ndoqi formulĂ«n e miratuar, ku çmimi minimal pĂ«r njĂ«si Ă«shtĂ« 77.45% i çmimit ndĂ«rkombĂ«tar Brent + K, ndĂ«rsa nĂ« pikat e lĂ«vrimit çmimi llogaritet 77.45% e çmimit Brent – 4.04 USD/bbl + K, duke mbuluar kostot e transportit dhe magazinimit. Diferenca “K” mbetet ofertĂ« e lirĂ« nga pjesĂ«marrĂ«sit dhe do tĂ« pĂ«rcaktojĂ« fituesin e ankandit.

Nafta që do të dalë në treg ndodhet në disa pika magazinimi të Albpetrol, përfshirë Usojë, Visokë, Gorisht, Zharrëz, Kuçovë dhe Amonicë, ndërsa afati i evadimit është 12 muaj nga nisja e procedurës.

PĂ«r herĂ« tĂ« fundit, Albpetrol zhvilloi njĂ« ankand tĂ« ngjashĂ«m vitin e kaluar, kur arriti tĂ« siguronte njĂ« ofertĂ« tĂ« suksesshme pĂ«r shitjen e 159 mijĂ« tonĂ«ve naftĂ« brut me vlerĂ« rreth 70 milionĂ« euro. NĂ« atĂ« ankand, oferta fituese u dha nga bashkimi i operatorĂ«ve “Europetrol DurrĂ«s Albania” dhe “R.B.H. BelinĂ«â€ sha

Albpetrol prodhoi në vitin 2024 mbi 70 mijë tonë naftë, me një rritje modeste prej 1.8% në raport me vitin paraardhës./ N.Maho

The post Ankandi për 101 mijë tonë naftë, shpallet fituesi, vlera e kontratës rreth 30 mln euro appeared first on Revista Monitor.

↗

2022-2024, Shqipëria me popullsinë me të nën-ushqyer në Europë

✇Revista Monitor
By: Armela Toska

Programi i Kombeve tĂ« Bashkuara pĂ«r Ushqimin, FAO, nĂ« hartĂ«n  globale mbi prevalencĂ«n e nĂ«n-ushqyerjes pĂ«r periudhĂ«n 2022–2024 tregon se ShqipĂ«ria ka nivelin mĂ« tĂ« lartĂ« tĂ« nĂ«n-ushqyerjes nĂ« EuropĂ« duke u klasifikuar vetĂ«m me UkrainĂ«n njĂ« vend tashmĂ« prej  vitesh nĂ« luftĂ«.

Sipas tĂ« dhĂ«nave mĂ« tĂ« fundit tĂ« FAO-s pĂ«r periudhĂ«n 2022–2024, ShqipĂ«ria shfaqet si i vetmi vend nĂ« EuropĂ« ku nĂ«n-ushqyerja Ă«shtĂ« ende problem. Teksa pjesa dĂ«rrmuese e vendeve europiane kanĂ« prevalencĂ« pothuajse zero tĂ« popullsisĂ« qĂ« nuk arrin tĂ« sigurojĂ« ushqim tĂ« mjaftueshĂ«m, ShqipĂ«ria paraqitet me njĂ« ngjyrĂ« mĂ« tĂ« errĂ«t, ndryshe nga fqinjĂ«t dhe nga standardi i europian.

Sipas vlerësimeve të FAO-s, prevalenca e nën-ushqyerjes në Shqipëri llogaritet rreth 5.4% e popullsisë, ndërsa në vendet e Bashkimit Europian ky tregues është nën 2%, shpesh edhe i papërfillshëm. Për krahasim, në vendet e rajonit si Maqedonia e Veriut, Mali i Zi apo Greqia, fenomeni është i padukshëm në statistikat e FAO-s, duke treguar se aksesi në ushqim është më i qëndrueshëm.

TĂ« dhĂ«nat e FAO tregojnĂ« se nĂ«n-ushqyerja nĂ« ShqipĂ«ri erdhi nĂ« rritje. NĂ« fillim tĂ« periudhĂ«s (2014–2016), prevalenca e nĂ«n-ushqyerjes ka qenĂ« 4.5%, duke mbetur relativisht e qĂ«ndrueshme pĂ«r disa vite radhazi, me luhatje tĂ« vogla nĂ« intervalin 4.3–4.5%. Kjo tregon se pĂ«r njĂ« periudhĂ« tĂ« gjatĂ«, situata ka qenĂ« pothuajse njĂ«soj, pa rritje apo ulje tĂ« dukshme.

MegjithatĂ«, pas vitit 2019–2020 vihet re njĂ« tendencĂ« rritĂ«se. Nga niveli 4.3%, prevalenca e nĂ«n-ushqyerjes arrin nĂ« 5.4% pĂ«r vitet 2020–2021, duke u rritur mĂ« tej nĂ« 5.8% nĂ« 2021–2022 dhe duke shĂ«nuar njĂ« kulm tĂ« ri nĂ« 6.2% nĂ« periudhĂ«n 2021–2023.

NĂ« periudhĂ«n mĂ« tĂ« fundit, 2022–2024, niveli i nĂ«n-ushqyerjes ra nĂ« 5.4%, duke shĂ«nuar njĂ« pĂ«rmirĂ«sim tĂ« lehtĂ«, por mbetet dukshĂ«m mĂ« i lartĂ« sesa mesatarja e viteve tĂ« mĂ«parshme.

FAO raporton se Shqipëria jo vetëm që nuk ka barë progres po rrezikon të thellojë kontrastin me fqinjët në treguesin e nën-ushqyerjes.

Teksa vendet e tjera europiane e kanĂ« çuar fenomenin e nĂ«n-ushqyerjes drejt zhdukjes, ShqipĂ«ria ka mbetur  njĂ« “pikĂ« e errĂ«t” nĂ« njĂ« kontinent qĂ« konsiderohet shembull i sigurisĂ« ushqimore./ B.Hoxha

 

 

 

The post 2022-2024, Shqipëria me popullsinë me të nën-ushqyer në Europë appeared first on Revista Monitor.

↗

Shqiptarët shpenzuan mesatarisht 108 euro për frymë për sigurime në 2024

✇Revista Monitor
By: Armela Toska

Primi i sigurimit për frymë u rrit për të katërtin vit radhazi vitin e kaluar. Sipas të dhënave nga Autoriteti i Mbikëqyrjes Financiare (AMF), ky tregues, i shprehur ndryshe edhe si densiteti i sigurimeve në vend, arriti në 10634 lekë (rreth 108 euro), në rritje me 11.6% krahasuar me një vit më parë.

Rritja e primit të sigurimit për frymë u ngadalësua ndjeshëm nga niveli prej gati 25% i vitit 2023. Megjithatë, rritja e fortë e vitit 2023 i detyrohej kryesisht rishikimit të dhënave demografike, pas Censit të popullsisë, që tregoi një rënie të ndjeshme të numrit të përgjithshëm të popullsisë.

Ulja e numrit të përgjithshëm të popullsisë sidoqoftë duket se ka vazhduar të ndikojë edhe vitin e kaluar, po të kemi parasysh se primet e shkruara bruto u rritën vetëm me 7%, më pak krahasuar me nivelin e primit mesatar për frymë.

Megjithëse densiteti i sigurimeve në Shqipëri është në nivelet më të larta të regjistruara ndonjëherë, vlerësohet se ai ngelet ende ndër më të ulëtit të Europë.

Treguesi i densitetit të sigurimeve vazhdon të ketë diferenca të mëdha mes Tiranës dhe qarqeve të tjera të vendit. Statistikat e AMF-së tregojnë se Tirana është i vetmi qark me prime mesatare për frymë sipër mesatares kombëtare, në vlerën e afërsisht 20 011 lekëve për vitin e kaluar ose 88% më shumë krahasuar me mesataren kombëtare. Për Tiranën, primet e shkruara bruto për frymë u rritën me 6% krahasuar me një vit më parë.

Tirana është gjithashtu i vetmi qark me një strukturë relativisht të ekuilibruar të primeve, ku sigurimet e detyrueshme motorike përbëjnë rreth 51% të primeve të shkruara bruto. Kjo mund të shpjegohet me përqendrimin e produkteve vullnetare, si ato të biznesit apo të atyre të sigurimit të pronës në kryeqytet.

Në pjesën tjetër të vendit, sigurimet e detyrueshme motorike përbëjnë nga 84% (në Durrës) deri në pothuajse 97% (në Kukës dhe Berat) të primeve të shkruara bruto. Shifrat tregojnë qartë se, jashtë kryeqytetit, tregu i sigurimeve në Shqipëri është pothuajse i gjithi një treg i sigurimeve të detyrueshme të makinave.

Pas Tiranës, qarku dytë për nga vlera e primeve të shkruara bruto është Durrësi, me afërsisht 7885 lekë për frymë.

E treta renditet Vlora, me prime sigurimi në vlerën e 7819 lekëve për frymë, Gjirokastra, me afërsisht 7697 lekë për frymë dhe Korça, me 7506 lekë për frymë.

Në fund të renditjes, me diferencë të thellë nga qarqet e tjera të vendit, paraqitet Berati, me afërsisht 3384 lekë për frymë. Kjo shumë është sa 32% e mesatares kombëtare dhe më pak se 17% e nivelit maksimal, që shënohet në Tiranë.

Burimi: AMF

Sipas të dhënave nga Autoriteti i Mbikëqyrjes Financiare (AMF), vitin e kaluar primet e shkruara bruto arritën një vlerë totale prej 24.5 miliardë lekësh ose rreth 249 milionë eurosh./ E.Shehu

The post Shqiptarët shpenzuan mesatarisht 108 euro për frymë për sigurime në 2024 appeared first on Revista Monitor.

↗

Eficienca e energjisë u përkeqësua tek ujësjellësit, ERRU: Bëni studime të dedikuara

✇Revista Monitor
By: Armela Toska

Treguesi i eficiencës së energjisë në ndërmarrjet e ujësjellës-kanalizimeve shënoi hap pas në 2024 edhe pse ulja në raport me 2023-in ishte thuajse e papërfillshme. Gjithsesi Enti Rregullator i Energjisë u kërkon ndërmarrjeve të shohin me kujdes arsyet nga ka ardhur kjo situatë për ta përmirësuar atë në vazhdim.

“Ky tregues Ă«shtĂ« veçanĂ«risht i ndjeshĂ«m, pasi kostot e energjisĂ« elektrike zĂ«nĂ« pjesĂ«n mĂ« tĂ« madhe tĂ« kostove totale operative (O&M) nĂ« sektorin e ujit. PĂ«r vitin 2024, mesatarja sektoriale e eficencĂ«s sĂ« energjisĂ« Ă«shtĂ« nĂ« nivelin 0.66 kWh/mÂł, duke reflektuar njĂ« rritje tĂ« lehtĂ« krahasuar me vitin 2023 (0.63 kWh/mÂł)” nĂ«nvizoi ERRU.

Sipas raportit tĂ« performancĂ«s kostot e energjisĂ« ishin 23.2 pĂ«r qind e kostove tĂ« operimit dhe mirĂ«mbajtjes qĂ« kanĂ« ujĂ«sjellĂ«sit, njĂ« nivel ky i konsiderueshĂ«m dhe me ndikim tĂ« fortĂ«. Kostot e energjisĂ« janĂ« bĂ«rĂ« madje shkak i njĂ« zinxhiri borxhesh tĂ« prapambetura qĂ« ndĂ«rmarrjet kanĂ« ndaj kompanisĂ« sĂ« shpĂ«rndarjes sĂ« energjisĂ« qĂ« arrijnĂ« nĂ« disa qindra milionĂ« euro. Çdo korrigjim nĂ« anĂ«n pozitive tĂ« eficiencĂ«s jep ndikim nĂ« konsumin qĂ« kanĂ« ndĂ«rmarrjet. Enti ka kĂ«rkuar qĂ« ndĂ«rmarrjet e ujĂ«sjellĂ«sit tĂ« ndĂ«rmarrin studime mbi eficiencĂ«n pĂ«r tĂ« parĂ« situatĂ«n specifike tĂ« tyre, problemet por edhe zgjidhjet e mundshme.

“PĂ«rkeqĂ«simi i kĂ«tij treguesi krahasuar me vitin 2023 vjen kryesisht se volumi i ujit tĂ« prodhuar Ă«shtĂ« ulur me afĂ«rsisht 14.6 milion m3 , ndĂ«rsa energjia e konsumuar nĂ« kWh Ă«shtĂ« ulur me rreth 750 mijĂ«, pra afĂ«rsisht 2 herĂ« mĂ« pak se uji i prodhuar. KĂ«tĂ« diferencĂ« mund ta shpjegojmĂ« me faktin se pompat janĂ« konsumuar mĂ« shumĂ« pĂ«r 1 vit dhe nuk janĂ« efikase, por ekziston mundĂ«sia qĂ« raportimi nga shoqĂ«ritĂ« UK, i sasisĂ« sĂ« energjisĂ« sĂ« konsumuar (ose matja e saj) ose i sasisĂ« sĂ« ujit tĂ« prodhuar (40% e vlerĂ«suar) nuk ka qenĂ« i saktĂ«. Nisur nga kjo situatĂ« ShoqĂ«ritĂ« UK duhet domosdoshmĂ«risht tĂ« gjejnĂ« mundĂ«sinĂ« pĂ«r tĂ« realizuar studim mbi eficencĂ«n e energjisĂ« dhe pĂ«rmirĂ«simin e saj, nĂ« sistemet e furnizimit me ujĂ« dhe KUN” thuhet nĂ« raport./ N.Maho

The post Eficienca e energjisë u përkeqësua tek ujësjellësit, ERRU: Bëni studime të dedikuara appeared first on Revista Monitor.

↗

Nga ndalimi i celularëve te masat kundër bullizmit, miratohet udhëzimi për vitin e ri shkollor

✇Revista Monitor
By: Armela Toska

Me nisjen e vitit tĂ« ri shkollor, Ministria e Arsimit dhe Ministria e EkonomisĂ«, KulturĂ«s dhe Inovacionit kanĂ« miratuar njĂ« udhĂ«zim tĂ« pĂ«rbashkĂ«t qĂ« pĂ«rcakton masat kryesore pĂ«r mbarĂ«vajtjen e vitit shkollor 2025–2026 nĂ« sistemin arsimor parauniversitar.

Udhëzimi, i botuar në Fletoren Zyrtare, përfshin një sërë detyrimesh që lidhen me regjistrimin e nxënësve, shpërndarjen e teksteve shkollore, ndalimin e përdorimit të celularëve në shkolla, si dhe parandalimin e dhunës dhe bullizmit në institucionet arsimore.

Fillimisht në udhëzim përcaktohet se regjistrimet e nxënësve në Institucionet Arsimore Parauniversitare (IAP) të bëhen në përputhje me kuadrin ligjor në fuqi që përcakton moshën dhe dokumentacionin e nevojshëm.

Për shpërndarjen e testeve shkollore udhëzimi përcakton se drejtoritë e IAP-ve duhet të afishojnë në vend të dukshëm listën e teksteve shkollore, ku të shënohen titulli, shtëpia botuese, çmimi i tekstit për çdo klasë, vendi ku do të shpërndahen tekstet, si dhe periudha e shpërndarjes sipas një grafiku për çdo klasë.

Institucionet arsimore vendore, pĂ«rgjegjĂ«se pĂ«r arsimin parauniversitar, drejtuesit e IAP-ve dhe mĂ«suesit tĂ« ndjekin me pĂ«rgjegjĂ«si procesin e shpĂ«rndarjes dhe tĂ« shitjes sĂ« teksteve shkollore pĂ«r tĂ« gjithĂ« nxĂ«nĂ«sit para fillimit tĂ« procesit mĂ«simor dhe tĂ« pajisjes me tekste shkollore nĂ« pĂ«rdorim falas pĂ«r klasat I–IX tĂ« arsimit bazĂ«.

Po ashtu kërkohet që prej institucioneve arsimore vendore, përgjegjëse për arsimin parauniversitar dhe institucionet arsimore parauniversitare të marrin masa për zbatimin e legjislacionit në fuqi për ndalimin e përdorimit të telefonit celular në mjediset e institucioneve arsimore parauniversitare.

Prioritet mbetet edhe masat kundĂ«r dhunĂ«s dhe bullizimit, ku u Ă«shtĂ« kĂ«rkuar ZVAP-ve dhe drejtoritĂ« e shkollave tĂ« zbatojnĂ« me prioritet Planin KombĂ«tar tĂ« Veprimit “PĂ«r fuqizimin e mekanizmave tĂ« parandalimit tĂ« çdo forme dhune e bullizimi dhe rritjen e sigurisĂ« nĂ« institucionet arsimore parauniversitare”, miratuar me urdhrin nr. 32, datĂ« 21.1.2025.

NdĂ«r masat konkrete tĂ« kĂ«rkuara janĂ«: zbatimi i Kodit tĂ« EtikĂ«s sĂ« mĂ«suesit (gusht 2025), planifikimi i veprimtarive ndĂ«rgjegjĂ«suese pĂ«r parandalimin e dhunĂ«s, bullizmit dhe ekstremizmit, ngritja e kĂ«ndit “Stop dhunĂ«s nĂ« shkollĂ«â€ dhe ekipeve “antibulling” nĂ« çdo shkollĂ«. Gjithashtu, theksohet nevoja pĂ«r monitorimin e komisioneve tĂ« etikĂ«s dhe disiplinĂ«s, si dhe organizimi i veprimtarive sensibilizuese mĂ« 21 nĂ«ntor, nĂ« kuadĂ«r tĂ« DitĂ«s NdĂ«rkombĂ«tare kundĂ«r DhunĂ«s nĂ« ShkollĂ«.

The post Nga ndalimi i celularëve te masat kundër bullizmit, miratohet udhëzimi për vitin e ri shkollor appeared first on Revista Monitor.

↗

Doganat, strategji të re për sistemet dixhitale doganore sipas standarteve të BE-së

✇Revista Monitor
By: Armela Toska

Drejtoria e Përgjithshme e Doganave në bashkëpunim me AKSHI-n dhe UNCTAD dhe me asistencën e DG Taxud ka filluar prej kohësh draftimin e Strategjisë për Zhvillimin e Sistemeve të Teknologjisë së Informacionit në kuadër të aderimit në Bashkimin Evropian.

Grupi i Përhershëm i Punës zhvilloi sot mbledhjen e radhës duke u fokusuar në tre kolonat kryesore të sistemeve:

I. Sistemet qendrore Transevropiane të zhvilluara nga Komisioni që mund të kërkojnë dhe zhvillime nga vendet kandidate, ku përfshihen 18 sisteme IT si: për shkëmbimin e certifikatave të Dritares së Vetme Doganore të BE-së; kontrolli importit; menaxhimi i riskut doganor; eksportuesit të regjistruar; informacioni i detyrueshëm tarifor evropian; regjistrimi dhe identifikimi i operatorit ekonomik- EORI2; AEO; menaxhimi i garancisë; sistemi IPR; tarifa e integruar etj.

II. Sistemet e decentralizuara Transevropiane të zhvilluara nga Komisioni dhe që kanë një komponent kombëtar që do të zhvillohet nga vendet kandidate për në BE, si NCTS (sistemi tranzitit), Sistemi Autorizuar i Eksportit dhe sistemi i zhdoganimit të centralizuar për import;

III. Kërkesat e BE-së për sistemet kombëtare që duhet të zhvillohen eksluzivisht nga vendet kandidate që synojnë zbatimin e proceseve të përcaktuara në legjislacionin e UCC dhe Dritares së vetme (SW) të BE-së, ku përfshihen Njoftimi i mbërritjes, prezantimit dhe magazinimit të përkohshëm dhe Sistemi kombëtar i importit.

Drejtoria e PĂ«rgjithshme e Doganave Ă«shtĂ« e angazhuar nĂ« procesin e integrimit evropian kryesisht nĂ« kapitullin 29 – Bashkimi Doganor dhe ka si prioritet kryesor pĂ«rafrimin e legjislacionit doganor dhe sidomos tĂ« sistemeve tĂ« IT me standartet e BE-sĂ« pasi doganat nĂ« momentin e aderimit marrin rĂ«ndĂ«si parĂ«sore si porta e parĂ« e hyrjes dhe porta e fundit e daljes nĂ« tregun e pĂ«rbashkĂ«t evropian.

The post Doganat, strategji të re për sistemet dixhitale doganore sipas standarteve të BE-së appeared first on Revista Monitor.

❌