❌

Reading view

There are new articles available, click to refresh the page.
↗

Raporti i Deloitte nxit dyshime për përdorimin e inteligjencës artificiale

✇Revista Monitor
By: Armela Toska

Një raport i rëndësishëm i përgatitur nga kompania Deloitte për qeverinë australiane është i mbushur me gabime në citime, duke ngjallur shqetësime se mund të jetë gjeneruar me ndihmën e inteligjencës artificiale. Por kompania këmbëngul se bëhet fjalë vetëm për pasaktësi në titujt dhe, në disa raste, në datat dhe botuesit e referencave.

Chris Rudge, akademik i Universitetit të Sidneit në fushën e mirëqenies sociale, zbuloi gabimet në një raport të Deloitte për Departamentin e Marrëdhënieve të Punës (DEWR), mbi sistemin informatik që përdoret për të automatizuar gjobat dhe pezullimet e përkohshme të pagesave të ndihmës sociale.

Citime për libra që nuk ekzistojnë

Raporti i datĂ«s 4 korrik, i publikuar javĂ«n e kaluar, citon dy vepra tĂ« studiueses Lisa Burton Crawford: njĂ« tĂ« titulluar “Shteti i sĂ« DrejtĂ«s dhe DrejtĂ«sia Administrative nĂ« Shtetin e MirĂ«qenies: NjĂ« studim mbi Centrelink” dhe tjetrĂ«n “Shteti i sĂ« DrejtĂ«s dhe Diskrecioni Administrativ”. TĂ« dyja tĂ« ashtuquajturat botime pretendohej se ishin publikuar nĂ« vitin 2021 nga shtĂ«pia botuese Federation Press.

Crawford deklaroi pĂ«r Australian Financial Review se megjithĂ«se ajo ka publikuar studime pĂ«r çështje tĂ« ngjashme dhe disa prej tyre lidhen me temat qĂ« trajton raporti, “veprat e pĂ«rmendura nĂ« raport nĂ« fakt nuk ekzistojnĂ« dhe nuk ishte gjithmonĂ« e qartĂ« pĂ«r mua se si kĂ«rkimet qĂ« kam botuar mbĂ«shtesnin argumentet pĂ«r tĂ« cilat isha cituar”. Ajo shtoi se â€œĂ«shtĂ« shqetĂ«suese tĂ« shoh qĂ« emri im Ă«shtĂ« pĂ«rdorur nĂ« kĂ«tĂ« mĂ«nyrĂ«â€ dhe kĂ«rkoi shpjegime nga Deloitte pĂ«r mĂ«nyrĂ«n se si janĂ« gjeneruar citimet.

Raporti pĂ«rfshin gjithashtu njĂ« artikull tĂ« supozuar nga Carolyn Adams me titull “Zgjedhja, PĂ«rgjegjĂ«sia dhe Rregullimi i Sjelljes: MĂ«sime nga Sistemi i Sigurimeve ShoqĂ«rore”, tĂ« publikuar thuhet nĂ« vitin 2012 nga UNSW Law Journal. NĂ« realitet, asnjĂ« artikull i tillĂ« nuk gjendet as nĂ« prodhimin akademik tĂ« autores, as nĂ« atĂ« numĂ«r tĂ« revistĂ«s. PĂ«rkundrazi, faqet e cituara pĂ«rmbanin njĂ« artikull me titull “Nga Platoni te NATO: Ligji dhe DrejtĂ«sia Sociale nĂ« Kontekst Historik”.

Reagimi i Deloitte

PĂ«rmes njĂ« zĂ«dhĂ«nĂ«seje, Deloitte deklaroi se “qĂ«ndron pas punĂ«s sonĂ« dhe gjetjeve tĂ« raportit”, por refuzoi tĂ« pĂ«rgjigjej drejtpĂ«rdrejt nĂ«se ishte pĂ«rdorur AI pĂ«r hartimin e tij. “PĂ«rmbajtja e çdo artikulli tĂ« cituar Ă«shtĂ« e saktĂ«,” tha zĂ«dhĂ«nĂ«sja, duke shtuar se “nĂ« finalizimin e shĂ«nimeve poshtĂ«faqe, disa tituj nuk pĂ«rputheshin plotĂ«sisht me burimet pĂ«rkatĂ«se. Kjo Ă«shtĂ« komunikuar me klientin dhe referencat po korrigjohen.”

Lista e re e burimeve pĂ«r Crawford pĂ«rfshinte kapituj si “Ligje pĂ«r Makina dhe Ligje tĂ« Gjeneruara nga Makina” dhe “Pushteti Ekzekutiv nĂ« EpokĂ«n e Statuteve”, tĂ« botuara nĂ« vepra tĂ« redaktuara nĂ« vitet 2020–2021. NdĂ«rsa pĂ«r Adams, artikulli i ri i cituar kishte njĂ« vit, revistĂ« dhe titull krejt tjetĂ«r: “NjĂ« ZyrĂ«, Tre KampionĂ«? Integrimi Strukturor nĂ« ZyrĂ«n e Komisionerit Australian pĂ«r Informacionin” nga Australian Journal of Administrative Law, botuar nĂ« vitin 2014.

Dyshimet e akademikëve

Rudge theksoi se reputacioni i akademikĂ«ve ndĂ«rtohet mbi pĂ«rpjekje tĂ« mĂ«dha pĂ«r tĂ« krijuar kĂ«rkime me cilĂ«si tĂ« lartĂ«, por nĂ« kĂ«tĂ« rast “emrat e tyre janĂ« pĂ«rdorur nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« gabuar”. Ai u shpreh se pĂ«rdorimi i AI Ă«shtĂ« njĂ« hipotezĂ« e fortĂ«, “sepse nuk ka shumĂ« shpjegime tĂ« tjera. Nuk mund tĂ« gabosh titujt nĂ« kĂ«tĂ« mĂ«nyrĂ« thjesht duke i shtypur gabim.”

Sipas tij, kĂ«to gabime “janĂ« tĂ« natyrĂ«s thelbĂ«sore, jo thjesht formale”. Argumentet qĂ« raporti i atribuon autorĂ«ve, sipas Rudge, “nuk janĂ« thĂ«nĂ« kurrĂ« prej tyre”.

Gabime edhe në citime të tjera

Raporti i Deloitte citonte gabimisht edhe njĂ« artikull tĂ« akademikut Terry Carney, me titull tĂ« supozuar “Automatizimi i PĂ«rputhshmĂ«risĂ« dhe DrejtĂ«sia Administrative nĂ« Shtetin Australian tĂ« MirĂ«qenies”. Titulli i saktĂ« ishte “Automatizimi dhe KushtĂ«zimi: Drejt njĂ« Sigurimi ShoqĂ«ror “Virtual”?”. Carney tha se kishte qenĂ« i angazhuar nga Deloitte nĂ« njĂ« fazĂ« tĂ« vonĂ« tĂ« raportit dhe se megjithĂ«se titulli ishte shtrembĂ«ruar, “pĂ«rmbajtja e asaj qĂ« citohej ishte e saktĂ«â€.

Raporti i Deloitte arriti nĂ« pĂ«rfundimin se “nuk ka prova tĂ« mjaftueshme pĂ«r tĂ« treguar se kuadri i pĂ«rputhshmĂ«risĂ« sĂ« synuar dhe sistemi informatik mbi tĂ« cilin mbĂ«shtetet janĂ« tĂ«rĂ«sisht tĂ« harmonizuara me legjislacionin pĂ«rkatĂ«s”. Ky konstatim pason njĂ« raport tĂ« ashpĂ«r tĂ« Avokatit tĂ« Popullit nĂ« Australi, i cili zbuloi se qindra pezullime tĂ« pagesave tĂ« ndihmĂ«s sociale ishin tĂ« paligjshme.

Hetim nga autoritetet

Rudge u shpreh se duke qenĂ« se Deloitte “po kĂ«shillon mbi njĂ« çështje kaq serioze qĂ« prek qindra mijĂ«ra persona nĂ« mbarĂ« vendin, pritej njĂ« shkallĂ« shumĂ« mĂ« e lartĂ« kujdesi”.
“Ky raport ka pĂ«r qĂ«llim tĂ« japĂ« garanci pĂ«r integritetin e sistemit, por vetĂ« raporti duket se nuk ka integritet. Kjo Ă«shtĂ« shumĂ« shqetĂ«suese,” tha ai.

NjĂ« zĂ«dhĂ«nĂ«s i DEWR deklaroi se departamenti â€œĂ«shtĂ« nĂ« kontakt me Deloitte si autor i raportit tĂ« pavarur dhe po heton pretendimet”. PĂ«r pyetjet mbi hartimin e raportit, shtoi ai, “duhet tĂ« drejtoheni te Deloitte/ Financial Review

The post Raporti i Deloitte nxit dyshime për përdorimin e inteligjencës artificiale appeared first on Revista Monitor.

↗

Europa nĂ« flakĂ«, 10 mijĂ« kmÂČ tĂ« djegura vetĂ«m kĂ«tĂ« verĂ«

✇Revista Monitor
By: Armela Toska

Nga pikëpamja meteorologjike, Europa është një kontinent relativisht i qetë. Uraganet, monsunet dhe stuhitë e rërës nuk e prekin. Por në një aspekt shqetësues, Europa veçohet: ajo po ngrohet më shpejt se kontinentet e tjera.

QĂ« nga mesi i viteve ’90, temperaturat mesatare janĂ« rritur me 0.53°C pĂ«r dekadĂ«, mĂ« shumĂ« se dyfishi i mesatares globale mbi tokĂ« prej 0.26°C. KĂ«tĂ« verĂ«, pasojat ishin mĂ« tĂ« dukshme se kurrĂ«.

ValĂ«t e tĂ« nxehtit goditĂ«n veriun e EuropĂ«s nĂ« qershor dhe jugun nĂ« gusht. Sipas tĂ« dhĂ«nave tĂ« Sistemit Europian tĂ« Informacionit pĂ«r Zjarret Pyjore, deri mĂ« 19 gusht flakĂ«t pĂ«rfshinĂ« rreth 10,000 kmÂČ tĂ« territorit tĂ« Bashkimit Europian– gati katĂ«r herĂ« mĂ« shumĂ« se mesatarja e vitit 2006, prej vetĂ«m 2,440 kmÂČ.

Zjarret kanë përshkuar sipërfaqe të mëdha në Ballkan, Qipro, Francë, Greqi, Portugali dhe Spanjë, duke u afruar rrezikshëm edhe pranë qyteteve të mëdha si Madridi, Porto, Podgorica dhe Patra. Deri tani janë raportuar të paktën tetë viktima, por numri pritet të jetë më i lartë.

PĂ«rmasat e emergjencĂ«s kanĂ« detyruar vendet e prekura tĂ« kĂ«rkojnĂ« ndihmĂ« nga mekanizmi i mbrojtjes civile tĂ« BE-sĂ« plot 17 herĂ« – mĂ« shumĂ« se kurrĂ« mĂ« parĂ«.

Portugalia Ă«shtĂ« vendi mĂ« i goditur nĂ« raport me madhĂ«sinĂ« e saj: flakĂ«t kanĂ« pĂ«rpirĂ« rreth 2.9% tĂ« territorit, ose 2,600 kilometra katrorĂ« – mĂ« shumĂ« se e gjithĂ« sipĂ«rfaqja e djegur nĂ« BE nĂ« tĂ« njĂ«jtĂ«n periudhĂ« tĂ« vitit tĂ« kaluar.

Në Spanjë janë shkatërruar mbi 4,000 kilometra katrorë tokë dhe rreth 30 mijë banorë janë detyruar të largohen nga shtëpitë e tyre. Shumë prej zjarreve kanë pasur një intensitet të jashtëzakonshëm, duke e bërë të pamundur kontrollin e tyre.

“Ka zona ku zjarret nuk mund tĂ« ndalen me asnjĂ« mjet njerĂ«zor,” deklaroi ministrja spanjolle e Mbrojtjes, Margarita Robles. “VetĂ«m ndryshimi i kushteve tĂ« motit mund tĂ« na japĂ« njĂ« shans pĂ«r t’i vĂ«nĂ« nĂ«n kontroll.”

Me rënien e temperaturave dhe reshjet e parashikuara, rreziku më i madh mund të jetë shmangur. Por mbetet pyetja nëse qeveritë qendrore dhe ato rajonale po bëjnë sa duhet. Në Spanjë, fondet publike për parandalimin e zjarreve janë përgjysmuar mes viteve 2009 dhe 2022, sipas një shoqate të industrisë pyjore.

NdĂ«rkohĂ«, ngrohja globale po e kthen njĂ« pjesĂ« tĂ« madhe tĂ« zonave rurale tĂ« EuropĂ«s nĂ« njĂ« “fuçi baruti”. Ajo qĂ« mungon Ă«shtĂ« shkĂ«ndija ndezĂ«se – qĂ« nĂ« shumicĂ«n e rasteve nuk vjen nga natyra, por nga njerĂ«zit.

NjĂ« studim i viteve tĂ« fundit mbi shkaqet e zjarreve qĂ« mori tĂ« dhĂ«na nga viti 2016 tregoi se, nga rastet ku u pĂ«rcaktua origjina, vetĂ«m 4% kishin si shkak fenomene natyrore si rrufeja. Rreth 39% ishin pasojĂ« e aksidenteve apo pakujdesisĂ«, ndĂ«rsa pjesa mĂ« e madhe, 57%, rezultuan zjarrvĂ«nie tĂ« qĂ«llimshme.”

Në fillim të viteve 2000, policia pyjore e Italisë (CPS), një trupë që më vonë iu  bashkua Karabinierëve, kreu një studim të detajuar me të dhënat e vitit 2001. Përqindja e zjarreve të shkaktuara nga zjarrvënia ishte 60%, pothuajse e njëjtë me shifrat e studimit të mëvonshëm në shkallë europiane.

CPS gjeti se vetëm rreth një në dhjetë raste kishin si shkaktarë piromanë ose persona me probleme mendore.

Arsyeja më e zakonshme ishte përpjekja për të pastruar tokën për kullota, e cila doli jashtë kontrollit. Zjarre të tjera vendoseshin qëllimisht, në mënyrë që zonat e djegura të ricilësoheshin më pas si të përshtatshme për ndërtim.

ËshtĂ« e qartĂ« se nevojiten dĂ«nime mĂ« tĂ« ashpra pĂ«r zjarrvĂ«nĂ«sit dhe garanci qĂ« tokat e shkatĂ«rruara nga flakĂ«t tĂ« mos pĂ«rdoren mĂ« pas pĂ«r kullota apo ndĂ«rtime. Po ashtu, vlen tĂ« mendohet me kujdes para se tĂ« shuhen ose tĂ« humbin autonominĂ« trupat e specializuara, si CPS-ja italiane./ The Economist 

The post Europa nĂ« flakĂ«, 10 mijĂ« kmÂČ tĂ« djegura vetĂ«m kĂ«tĂ« verĂ« appeared first on Revista Monitor.

↗

Pasuritë e konfiskuara do shndërrohen në hapësira sociale për fëmijët dhe komunitetin

✇Revista Monitor
By: Armela Toska

Agjencia për Administrimin e Pasurive të Sekuestruara dhe të Konfiskuara (AAPSK) dhe UNICEF Shqipëri nënshkruan sot një Marrëveshje Bashkëpunimi me qëllim transformimin e pasurive të konfiskuara nga krimi i organizuar në hapësira të dobishme për fëmijët, të rinjtë dhe komunitetin.

Kjo marrëveshje synon që pasuritë e konfiskuara të shndërrohen në qendra dhe mjedise sociale që promovojnë të drejtat e fëmijëve, ofrojnë shërbime dhe mundësi për të rinjtë, si edhe fuqizojnë komunitetin në luftën për një shoqëri më të drejtë, të barabartë dhe gjithëpërfshirëse.

BashkĂ«punimi parashikon identifikimin dhe vĂ«nien nĂ« dispozicion tĂ« pasurive tĂ« konfiskuara nga AAPSK, ndĂ«rsa UNICEF ShqipĂ«ri do tĂ« ofrojĂ« ekspertizĂ«n ndĂ«rkombĂ«tare, praktikat mĂ« tĂ« mira dhe mbĂ«shtetjen teknike pĂ«r t’i transformuar kĂ«to pasuri nĂ« modele funksionale qĂ« i shĂ«rbejnĂ« zhvillimit social.

Kryeadministratorja e AAPSK, znj. Risena Xhaja, theksoi rëndësinë e këtij bashkëpunimi:

“Sot hedhim njĂ« hap tĂ« madh pĂ«rpara nĂ« kthimin e pasurive tĂ« konfiskuara nĂ« vlerĂ« tĂ« prekshme pĂ«r fĂ«mijĂ«t, tĂ« rinjtĂ« dhe gjithĂ« shoqĂ«rinĂ«. NĂ«pĂ«rmjet kĂ«tij partneriteti me

UNICEF ShqipĂ«ri, ne jo vetĂ«m qĂ« i japim njĂ« destinacion tĂ« ri kĂ«tyre pasurive, por ndĂ«rtojmĂ« hapĂ«sira ku fĂ«mijĂ«t dhe tĂ« rinjtĂ« ndihen tĂ« mbrojtur, tĂ« pĂ«rfshirĂ« dhe tĂ« fuqizuar. Ky proces Ă«shtĂ« njĂ« shembull konkret i mĂ«nyrĂ«s sesi drejtĂ«sia mund tĂ« shndĂ«rrohet nĂ« mundĂ«si pĂ«r komunitetin.”

Nga ana e tij, Përfaqësuesi i UNICEF Shqipëri, z. Murat Sahin, vuri në dukje se kjo marrëveshje është në linjë me angazhimin e UNICEF për të mbështetur të drejtat e fëmijëve në Shqipëri:

“Transformimi i pasurive tĂ« konfiskuara nĂ« hapĂ«sira pĂ«r fĂ«mijĂ«t dhe komunitetin Ă«shtĂ« njĂ« nga mĂ«nyrat mĂ« tĂ« forta pĂ«r tĂ« kthyer drejtĂ«sinĂ« sociale nĂ« realitet. UNICEF Ă«shtĂ« i angazhuar tĂ« bashkĂ«punojĂ« me AAPSK nĂ« kĂ«tĂ« nismĂ«, duke sjellĂ« ekspertizĂ«n dhe pĂ«rvojĂ«n ndĂ«rkombĂ«tare pĂ«r tĂ« krijuar mjedise qĂ« u japin fĂ«mijĂ«ve mundĂ«si tĂ« reja pĂ«r tĂ« mĂ«suar, pĂ«r t’u zhvilluar dhe pĂ«r t’u pĂ«rfshirĂ« nĂ« jetĂ«n shoqĂ«rore. Ky Ă«shtĂ« njĂ« investim i drejtpĂ«rdrejtĂ« pĂ«r tĂ« ardhmen e vendit.”

Marrëveshja e nënshkruar do të shërbejë si bazë për një sërë iniciativash të përbashkëta, përfshirë krijimin e qendrave komunitare në pasuritë e konfiskuara; programe të dedikuara për fëmijët dhe të rinjtë në fusha si edukimi, shëndeti mendor dhe përfshirja sociale; fuqizimin e organizatave vendore për të menaxhuar dhe mirëmbajtur këto hapësira; si edhe ngritjen e modeleve të qëndrueshme të ripërdorimit social që mund të shërbejnë si shembull edhe në rajon.

Ky bashkëpunim është një hap i rëndësishëm në kthimin e pasurive të konfiskuara nga krimi në një aset të përbashkët për shoqërinë shqiptare. Ai përforcon mesazhin se pasuritë e përfituara në mënyrë të paligjshme mund dhe duhet të rikthehen si burim i zhvillimit dhe i shpresës për brezat e rinj.

The post Pasuritë e konfiskuara do shndërrohen në hapësira sociale për fëmijët dhe komunitetin appeared first on Revista Monitor.

↗

Trump shkarkon guvernatoren e Rezervës Federale mes akuzave për mashtrim hipotekor

✇Revista Monitor
By: Armela Toska

Donald Trump ka deklaruar se po shkarkon guvernatoren e RezervĂ«s Federale, Lisa Cook, pas akuzave se ajo ka kryer mashtrim hipotekor – njĂ« lĂ«vizje e jashtĂ«zakonshme qĂ« pĂ«rbĂ«n pĂ«rshkallĂ«zimin mĂ« tĂ« fundit tĂ« sulmit tĂ« presidentit amerikan ndaj pavarĂ«sisĂ« sĂ« bankĂ«s qendrore.

NĂ« njĂ« letĂ«r dĂ«rguar Cook tĂ« hĂ«nĂ«n, Trump i komunikoi se “shkarkimi hyn nĂ« fuqi menjĂ«herĂ«â€, duke u bazuar nĂ« pretendimet e njĂ« aleati tĂ« tij se ajo kishte marrĂ« njĂ« hipotekĂ« pĂ«r njĂ« banesĂ« tĂ« dytĂ«, tĂ« cilĂ«n e kishte deklaruar gabimisht si rezidencĂ« kryesore.

Cook reagoi disa orĂ« mĂ« vonĂ«, pĂ«rmes njĂ« deklarate tĂ« shpĂ«rndarĂ« nga zyra ligjore e avokatit Abbe Lowell, ku theksoi se “nuk ekziston asnjĂ« shkak ligjor dhe Trump nuk ka autoritetin pĂ«r ta shkarkuar nga posti” qĂ« iu besua prej presidentit Joe Biden nĂ« vitin 2022. “Do tĂ« vijoj tĂ« ushtroj detyrat e mia pĂ«r tĂ« ndihmuar ekonominĂ« amerikane”, tha ajo.

Avokati Lowell shtoi se urdhri i Trump “mungon nĂ« çdo bazĂ« ligjore dhe procedurĂ« tĂ« rregullt” dhe paralajmĂ«roi se do tĂ« ndĂ«rmerren tĂ« gjitha hapat ligjorĂ« pĂ«r ta ndaluar kĂ«tĂ« veprim. Trump publikoi tekstin e plotĂ« tĂ« letrĂ«s nĂ« rrjetet sociale tĂ« hĂ«nĂ«n nĂ« mbrĂ«mje, duke argumentuar se kishte “arsye tĂ« mjaftueshme” pĂ«r shkarkim.

Largimi i Cook do t’i jepte mundĂ«sinĂ« Trump tĂ« emĂ«ronte njĂ« pasues, duke forcuar ndikimin e tij mbi politikat monetare tĂ« Fed-it, ku kĂ«rkesat e tij tĂ« vazhdueshme pĂ«r ulje tĂ« normave tĂ« interesit janĂ« injoruar deri mĂ« tani.

Administrata e tij ka ndjekur edhe kundĂ«rshtarĂ« tĂ« tjerĂ« politikĂ« me akuza tĂ« ngjashme pĂ«r mashtrim hipotekor, pĂ«rfshirĂ« prokuroren e pĂ«rgjithshme tĂ« Nju Jorkut, Letitia James, dhe senatorin e KalifornisĂ«, Adam Schiff – tĂ« dy i kanĂ« mohuar akuzat.

Lisa Cook nuk është politikane, por është një nga zyrtaret më të larta të Fed-it që ka refuzuar presionin e Trump për ulje të normave. Ajo ishte gruaja e parë me ngjyrë që u ul në bordin e bankës qendrore, me një mandat që zgjatej deri në vitin 2038. E njohur si një ekonomiste e respektuar, ajo ka dhënë mësim në Harvard dhe Stanford dhe ka shërbyer në Këshillin e Këshilltarëve Ekonomikë gjatë presidencës Obama.

Në maj, Gjykata e Lartë e SHBA sugjeroi se presidenti nuk ka fuqi të shkarkojë pa shkak guvernatorët e Fed-it, një institucion i pavarur, anëtarët e të cilit nuk varen nga vullneti i presidentit.

Sulmi ndaj Cook u udhĂ«hoq fillimisht nga Bill Pulte, njĂ« zyrtar i emĂ«ruar nga Trump nĂ« AgjencinĂ« Federale tĂ« Financimit tĂ« Banesave, i cili e akuzoi se kishte deklaruar dy prona tĂ« ndryshme si banesĂ« kryesore pĂ«r tĂ« marrĂ« hipoteka nĂ« vitin 2021. “Si mund tĂ« jetĂ« kjo grua pĂ«rgjegjĂ«se pĂ«r normat e interesit, nĂ«se dyshohet se ka manipuluar normat e veta?”, shkroi Pulte nĂ« X (ish-Twitter), duke ia kaluar çështjen Departamentit tĂ« DrejtĂ«sisĂ« pĂ«r hetim.

Trump e pĂ«rdori menjĂ«herĂ« kĂ«tĂ« akuzĂ«, duke shkruar nĂ« rrjetin e tij Truth Social: “Duhet tĂ« japĂ« dorĂ«heqjen, tani!!!”.

Kryetari i demokratĂ«ve nĂ« Senat, Chuck Schumer, e quajti kĂ«tĂ« veprim “njĂ« lojĂ« tĂ« rrezikshme me njĂ« prej shtyllave kyçe tĂ« ekonomisĂ«â€. Ai paralajmĂ«roi se “ky kapje e hapur e pushtetit duhet ndaluar nga gjykatat, pĂ«rpara se Trump tĂ« shkaktojĂ« dĂ«me tĂ« pĂ«rhershme pĂ«r ekonominĂ« kombĂ«tare, shtetĂ«rore e lokale”.

NdĂ«rkohĂ«, kryetari i Fed-it, Jerome Powell, sinjalizoi tĂ« premten se banka qendrore po pĂ«rgatitej tĂ« ulte normat e interesit qĂ« muajin e ardhshĂ«m, por pĂ«rsĂ«riti paralajmĂ«rimet pĂ«r rreziqet qĂ« sjellin politikat e Trump, pĂ«rfshirĂ« tarifat doganore tĂ« gjera dhe kufizimet ndaj emigracionit. “Tarifat e larta po ndryshojnĂ« dukshĂ«m sistemin tregtar global”, tha Powell nĂ« njĂ« fjalim nĂ« takimin vjetor tĂ« bankierĂ«ve qendrorĂ« nĂ« Jackson Hole, Wyoming. “Politikat mĂ« tĂ« ashpra tĂ« emigracionit kanĂ« ngadalĂ«suar papritur rritjen e fuqisĂ« punĂ«tore.”

LigjvĂ«nĂ«sit kryesorĂ« demokratĂ« reaguan ashpĂ«r. Senatorja Elizabeth Warren e quajti vendimin e Trump “shembullin mĂ« tĂ« fundit tĂ« njĂ« presidenti tĂ« dĂ«shpĂ«ruar qĂ« kĂ«rkon njĂ« fajtor pĂ«r tĂ« mbuluar dĂ«shtimin e tij pĂ«r tĂ« ulur kostot pĂ«r amerikanĂ«t”. Ajo shtoi se bĂ«hej fjalĂ« pĂ«r “njĂ« kapje autoritare tĂ« pushtetit, nĂ« shkelje flagrante tĂ« ligjit mbi RezervĂ«n Federale, qĂ« duhet rrĂ«zuar nĂ« gjykatĂ«â€.

EkonomistĂ« e ekspertĂ« paralajmĂ«ruan gjithashtu pĂ«r pasoja tĂ« drejtpĂ«rdrejta ekonomike. Rohit Chopra, ish-drejtor i ZyrĂ«s sĂ« Mbrojtjes sĂ« Konsumatorit nĂ«n Joe Biden, akuzoi administratĂ«n e Trump se po pĂ«rpiqej tĂ« “kthejĂ« rregullatorĂ«t financiarĂ« nga rojtarĂ« tĂ« pavarur nĂ« vegla tĂ« bindura”.

“ShkatĂ«rrimi i institucioneve me veprime tĂ« paligjshme sjell kosto pĂ«r qytetarĂ«t amerikanĂ«â€, tha Skanda Amarnath, ish-ekonomist nĂ« Fed dhe aktualisht drejtor ekzekutiv i think-tank-ut Employ America. “DobĂ«simi i qeverisjes po e zhvlerĂ«son dollarin, duke rritur çmimet pĂ«r tĂ« gjitha mallrat. Kryetari Powell duhet tĂ« sigurojĂ« qĂ« Lisa Cook tĂ« mos shkarkohet nga veprime arbitrare e tĂ« paligjshme tĂ« presidentit.”/The Guardian

The post Trump shkarkon guvernatoren e Rezervës Federale mes akuzave për mashtrim hipotekor appeared first on Revista Monitor.

↗

Treguesit e rrezikut të borxhit publik, në ulje edhe këtë vit

✇Revista Monitor
By: Armela Toska

Treguesit e riskut të borxhit të publik këtë vit paraqiten në rënie edhe gjatë vitit 2025. Sipas informacionit të publikuar nga Ministria e Financave, rreziku i rifinancimit ose vlera e borxhit të brendshëm që maturohet brenda një viti në mesin e këtij viti përbënte 40.9% të totalit, nga 43.9% që zinte një vit më parë.

Në dekadën e fundit, Ministria e Financave ka ndjekur një strategji të zgjatjes graduale të maturitetit të borxhit publik, me qëllim kryesor uljen e rrezikut të rifinancimit, por edhe përfitimin nga cikli i normave të ulëta të interesit.

Vlera e borxhit të brendshëm me maturim brenda një viti pësoi një rënie të ndjeshme nga 53.5% në vitin 2016, në 44.8% në vitin 2020.

Ndërkohë, në periudhën 2021-2022 kjo tendencë u frenua, për shkak të pasigurisë që shkaktoi rritja e normave të interesit, që e detyroi Ministrinë e Financave të rriste peshën e emetimeve të titujve afatshkurtër të borxhit.

Rritja e shpejtë e normave të interesit nga Banka e Shqipërisë bëri që investitorët institucionalë, kryesisht bankat, të ishin hezitues në investimet në instrumente afatgjata.

Në këtë situatë, qeveria u detyrua të përshtatej dhe ta orientonte më shumë huamarrjen e brendshme drejt bonove të thesarit.

Në fund të vitit 2022, borxhi me maturim brenda një viti arriti në 47.9% të totalit të borxhit të brendshëm, ndërsa piku u shënua në fund të tremujorit të parë 2023, me 51.9% të totalit.

Por, frenimi i ciklit të rritjes së normave të interesit dhe rënia e yield-eve në vijim i mundësoi qeverisë shqiptare vijimësinë e strategjisë për të zgjatur maturitetin e borxhit publik.

Në mesin e këtij viti, maturiteti mesatar i instrumenteve të borxhit të brendshëm u rrit në 2.9 vjet, nga 2.56 vjet që kishte qenë në të njëjtën periudhë të një viti më parë. Kjo rritje dëshmon pikërisht përdorimin më të madh të instrumenteve me maturim afatgjatë gjatë 12-mujave të fundit.

Edhe indikatorët e tjerë të riskut të borxhit publik po ndjekin një tendencë rënëse këtë vit.

Risku i normave të interesit, i shprehur si përqindja e borxhit që rifiksohet brenda një viti kundrejt totalit të borxhit publik zbriti në 41%, nga 44.4% që kishte qenë në fund të vitit të kaluar. Edhe ky tregues është në nivelin më të ulët, të paktën që prej vitit 2016.

Ndërkohë, rreziku i kursit të këmbimit, i shprehur si raporti i borxhit në monedhë të huaj ndaj totalit të borxhit publik, ishte në nivelin në 43.3%, po aq sa një vit më parë.

Qeveria shqiptare emetoi në shkurt të këtij viti Eurobondin e radhës në Bursën e Londrës, çka solli zgjerim të mëtejshëm të portofolit të borxhit në valutë të huaj. Por, megjithatë forcimi i vazhdueshëm i Lekut në kursin e këmbimit në vitet e fundit po ndikon në uljen e  vlerës së borxhit në valutë të huaj dhe peshën e tij specifike ndaj totalit të borxhit publik.

Borxhi publik i Shqipërisë po ndjek një tendencë rënëse, i mbështetur nga forcimi i Lekut në kursin e këmbimit dhe një politikë fiskale konsoliduese, me deficite buxhetore më të ulëta. Në fund të vitit 2024, borxhi publik zbriti në 54.21% të PBB-së, ndërsa sipas vlerësimeve paraprake të Ministrisë së Financave në mesin e këtij viti borxhi publik ishte 54.02% e PBB-së./ E.Shehu

The post Treguesit e rrezikut të borxhit publik, në ulje edhe këtë vit appeared first on Revista Monitor.

↗

Pas gjashtë muajve bllokim, Dimal Basha zgjidhet kryetar i Kuvendit të Kosovës

✇Revista Monitor
By: Armela Toska

Pas gjashtë muajve ngërçi politik, deputetët e Kuvendit të Kosovës arritën të zgjedhin për kryeparlamentar Dimal Bashën. Basha mori 73 vota pro, kundër ishin 30 dhe 3 abstenuan.

 

Deputeti i Lëvizjes Vetëvendosje, Dimal Basha, është zgjedhur kryetar i Kuvendit të Kosovës të martën.

Zgjedhja e Bashës kryeparlamentar i hap rrugën konstituimit të Kuvendit dhe formimit të Qeverisë së re, pas një ngërçi të gjatë politik, pas zgjedhjeve të 9 shkurtit.

Basha mori 73 vota pro, 30 kundër dhe 3 abstenime.

Kryetari i sapozgjedhur i Kuvendit, Dimal Basha, ka thënë se ndien përgjegjësinë e madhe që i është besuar.

Ai ka thënë se Republika e Kosovës është e ndërtuar mbi sakrifica.

Basha ka falënderuar gratë e Kosovës për kontributin.

“Sot kjo republikĂ« qĂ«ndron e pavarur edhe falĂ« ndihmĂ«s sĂ« shteteve mike nĂ« krye me SHBA-nĂ«. Ka disa muaj qĂ« ky Kuvend Ă«shtĂ« ballafaquar me njĂ« sfidĂ« qĂ« nuk e ka parĂ« mĂ« herĂ«t. Por mos harroni, qĂ« me gjithĂ« betejat, besoj qĂ« ka qenĂ« shkollĂ« qĂ« i ka shĂ«rbyer demokracisĂ« dhe emancipimit tĂ« shoqĂ«risĂ«â€.

Ai ka bërë thirrje për bashkëpunim dhe unifikim.

“Shumica prej nesh dallojmĂ« me parti por qytetarĂ«t presin qĂ« tĂ« jemi tĂ« bashkuar nĂ« objektivat tona, si zhvillimi ekonomik, forcimi i sĂ« drejtĂ«s e mbi tĂ« gjitha mbrojtja e integritetit territorial”, ka thĂ«nĂ« ai.

Ai ka lavdëruar punën e bërë në veri të vendit, duke thënë se është minimizuar krimi në atë pjesë. Sipas tij, mbrojtja e republikës është detyrë e të gjithëve.

Basha i ka bërë thirrje Serbisë që të sillet në mënyrë demokratike.

Si kishte filluar ngërçi politik në Kosovë?

Seanca konstituive nisi më 15 prill. Por, ajo deri më tani nuk është përmbyllur për shkak të mungesës së një marrëveshjeje politike mes partive politike, pasi asnjëra parti nuk e ka fituar shumicën për të qeverisur e vetme.

Pasi kandidatja e Lëvizjes Vetëvendosje për kryeparlamentare, Albulena Haxhiu, disa herë dështoi të zgjidhej në krye të organit ligjvënës në gjashtë votime të hapura, Dehari më 1 maj ndryshoi rendin e ditës.

Ai më pas kërkoi nga Partia Demokratike, Lidhja Demokratike, Aleanca për Ardhmërinë e Kosovës dhe Lista Serbe që të propozonin nga një anëtar për një komision që do të mbikëqyrte votimin e fshehtë për kryeparlamentarin.

Kjo u kundërshtua nga partitë që mandatin e kaluar ishin në opozitë, të cilat refuzuan që të propozonin anëtar për këtë Komision.

Fillimisht, Aleanca për Ardhmërinë e Kosovës iu drejtua Kushtetueses për çështjen e ngërçit. Gjykata u përgjigj më 26 qershor, duke thënë se votimi duhej të bëhej sipas praktikave të deritanishme. Ajo u dha deputetëve 30 ditë afat ta përmbyllnin procesin e konstituimit, por ky afat u shpërfill.

Në ndërkohë, PDK-ja dhe LDK-ja, dorëzuan lëndë të ndara për çështjen e votimit të kryeparlamentarit.

Kushtetuesja vendosi masë të përkohshme nga 27 qershori deri më 8 gusht, duke ua ndaluar deputetëve që të ndërmerrnin vendime dhe veprime për konstituimin e Kuvendit.

MĂ« 8 gusht, Kushtetuesja njoftoi pĂ«r vendimin pĂ«r dy lĂ«ndĂ«t e paraqitura – aktgjykimin e plotĂ« tĂ« tĂ« cilit e publikoi mĂ« 18 gusht – pĂ«rmes sĂ« cilit tha se ndryshimi i rendit tĂ« ditĂ«s ishte shkelje, duke obliguar Kuvendit qĂ« t’i kthehet votimit tĂ« hapur.

Asnjëra nga subjektet nuk ka fituar vota të mjaftueshme për të bërë vet shumicën dhe po ashtu nuk është arritur një marrëveshje politike.

LVV-ja e kryeministrit në detyrë, Albin Kurti, i fitoi 48 ulëse gjatë zgjedhjeve të 9 shkurtit dhe partitë e tjera parlamentare nuk kanë pranuar ta votojnë kandidaten e saj për kryetare të Kuvendit, për emërimin e së cilës nevojiten të paktën 61 vota.

PDK-ja doli e dyta me 24 ulĂ«se, LDK-ja e treta me 20, pasuar nga Lista Serbe – partia mĂ« e madhe e serbĂ«ve nĂ« KosovĂ« me 9, dhe koalicioni mes AAK-sĂ« dhe NismĂ«s Socialdemokrate, me 8 tĂ« tilla. Edhe 11 ulĂ«se tjera janĂ« tĂ« pakicave.

Kush është Dimal Basha, kryetar i ri i Kuvendit?

Deputeti i Lëvizjes Vetëvendosje, Dimal Basha me 73 vota pro të martën u zgjodh kryetar i ri i Kuvendit të Kosovës.

Biografia e tij, e publikuar në uebfaqen e Lëvizjes Vetëvendosje:

Dimal Basha ka lindur më 12 tetor 1979 në Prishtinë dhe jeton në qytetin e Ferizajt.

Studimet e larta i ka pĂ«rfunduar nĂ« “John Jay College of Criminal Justice” nĂ« New York, duke diplomuar me vlerĂ«simin mĂ« tĂ« lartĂ« nĂ« drejtimin “E Drejta Penale NdĂ«rkombĂ«tare.”

Dimali gjithashtu ka pĂ«rfunduar studimet Master nĂ« MarrĂ«dhĂ«nie NdĂ«rkombĂ«tare, me fokus nĂ« “Konflikt dhe Siguri,” nĂ« Universitetin “The New School University,” po ashtu nĂ« New York.

Me një përvojë të pasur profesionale, Dimali ka punuar në zyrën e ish-Kongresmenit Eliot Engel, si dhe si Analist i të Dhënave Kualitative në Gjykatën Federale të ShBA-së.

Përveç kësaj, ai ka ushtruar një karrierë të suksesshme menaxheriale në Angli dhe ShBA. Në politikë, Dimal Basha ka shërbyer si deputet i Kuvendit të Republikës së Kosovës për dy mandate, duke përfaqësuar Lëvizjen Vetëvendosje! Ai ka qenë anëtar në Komisionin për Punë të Jashtme, Komisionin për Legjislacion, Komisionin për Mbikëqyrjen e AKI-së dhe Komisionin për Stabilizim-Asociim

 

The post Pas gjashtë muajve bllokim, Dimal Basha zgjidhet kryetar i Kuvendit të Kosovës appeared first on Revista Monitor.

↗

BE-ja ndan 7.5 milionë euro për qëndrueshmërinë energjetike të Kosovës

✇Revista Monitor
By: Armela Toska

Bashkimi Evropian ka ndarë 7.5 milionë euro shtesë për Kosovën në kuadër të Pakos së Mbështetjes Energjetike (IPA 2023), duke e rikonfirmuar mbështetjen e tij për tranzicionin e gjelbër dhe energjinë e pastër në vend.

Fondet u disbursuan më 19 gusht 2025 dhe janë pjesë e ndihmës së përgjithshme prej 75 milionë eurosh që ka ofruar BE-ja deri tani për sektorin energjetik.

“Nga kjo mbĂ«shtetjeje, mbi 200,000 familje kanĂ« marrĂ« ndihmĂ« pĂ«r pagesĂ«n e faturave tĂ« energjisĂ«, janĂ« rinovuar mbi 3,600 shtĂ«pi pĂ«r efiçiencĂ« energjetike, 28 objekte banesore tĂ« familjeve tĂ« cenueshme janĂ« nĂ« proces rinovimi, mbi 40,000 familje dhe 154 biznese janĂ« pajisur me panele solare dhe teknologji tĂ« kursimit tĂ« energjisĂ«. BE-ja qĂ«ndron pranĂ« KosovĂ«s dhe popullatĂ«s sĂ« saj nĂ« rrugĂ«n drejt energjisĂ« sĂ« qĂ«ndrueshme, dekarbonizimit dhe sigurisĂ« energjetike”, thuhet nĂ« njoftim.

Ministrja në detyrë e Ekonomisë, Artane Rizvanolli ka deklaruar se tashmë do të mundësojnë 1 mijë e 435 familje dhe 10 biznese.

“ËshtĂ« lĂ«shuar kĂ«sti i fundit nga Bashkimi Evropian, duke mundĂ«suar disbursimin e mjeteve pĂ«r 1,435 familje dhe 10 biznese qĂ« kanĂ« pĂ«rfituar nĂ« raundin e fundit tĂ« subvencioneve pĂ«r pajisje efiçiente tĂ« energjisĂ«. Prej vitit 2022, fillimisht pĂ«rmes masave tĂ« QeverisĂ« sĂ« RepublikĂ«s sĂ« KosovĂ«s e tutje me mbĂ«shtetje tĂ« Bashkimit Evropian, kemi pĂ«rkrahur mbi 43 mijĂ« familje dhe biznese me mbi 19.6 milionĂ« euro, duke ulur kostot e energjisĂ« dhe pĂ«rmirĂ«suar kushtet e jetesĂ«s nĂ« mbarĂ« vendin”, ka deklaruar Rizvanolli.

Ajo ka falënderuar Bashkimin Evropian  për partneritetin e vazhdueshëm dhe besimin që e bën të mundur realizimin e programeve të tilla që prekin drejtpërdrejt jetën e qytetarëve tanë.

Me mbështetjen e BE-së në vlerë prej 75 milionë eurosh deri më tani:

Mbi 200,000 familje kanë marrë ndihmë për faturat e energjisë

Mbi 3,600 shtëpi janë rinovuar për efiçiencë të energjisë.

28 objekte banesore të familjeve të cenueshme janë në rinovim e sipër.

Mbi 40,000 familje dhe 154 biznese janë mbështetur me pajisje solare dhe pajisje me energji efiçiente.

Ndryshe, sipas njoftimit të Zyrës së BE-së në Kosovë, fondet u disbursuan më 19 gusht 2025 dhe janë pjesë e ndihmës së përgjithshme prej 75 milionë eurosh që ka ofruar BE-ja deri tani për sektorin energjetik.

The post BE-ja ndan 7.5 milionë euro për qëndrueshmërinë energjetike të Kosovës appeared first on Revista Monitor.

↗

Interesat mesatare të depozitave në Lekë ranë lehtë në gjysmën e parë të vitit

✇Revista Monitor
By: Armela Toska

Normat e interesit të depozitave në Lekë kanë pësuar rënie në 12 muajt e fundit. Sipas të dhënave nga Banka e Shqipërisë, për muajin qershor norma mesatare e interesit për depozitat e reja me afat të individëve ishte 1.58%, nga 1.62% që kishte qenë në fund të vitit të kaluar dhe 2.02% që kishte qenë në të njëjtën periudhë të një viti më parë.

Ulja e normave të interesit nga Banka Qendrore është përcjellë edhe te normat e interesit të depozitave në Lekë. Por, megjithatë, duket se në gjysmën e parë të këtij viti, rënia e normave të interesit është ngadalësuar ndjeshëm. Madje, norma mesatare e interesit për sasitë gjendje të depozitave është pothuajse e pandryshuar gjatë gjithë pjesës së parë të këtij viti.

Pavarësisht se sinjalet e politikës monetare prej një viti janë për një ulje të normave të interesit (mes korrikut 2024 dhe korrikut 2025, norma bazë është ulur nga 3.25% në 2.5%), brenda sektorit bankar ka një konkurrencë në rritje për depozitat e publikut.

Kjo konkurrencë ka tendencën të bëhet më e theksuar gjatë muajve të verës, kur prurjet e depozitave janë më të mëdha, për shkak të sezonit turistik. Kërkesa vjen sidomos prej bankave që në vitet e fundit po rriten me ritme më të shpejta dhe që kanë nevojë për të shtuar fondet që mbështesin rritjen e huadhënies. Edhe në këtë periudhë, disa prej bankave kanë dalë me oferta depozitash që në nivelet e tyre maksimale janë ndjeshëm më të larta se ato mesatare të raportuara nga Banka e Shqipërisë. Në këtë kuptim, për depozitat tregu ofron edhe kthime më të larta se ato që tregojnë shifrat mesatare zyrtare.

Ndërkohë, normat e interesit për depozitat në monedhën Euro ngelen më të ulëta, por me një luhatshmëri më të larta gjatë muajve të fundit. Për muajin qershor, norma mesatare e interesit për depozitat e reja në Euro ishte 1.27%, nga 1.12% që ishte në fund të vitit 2024 dhe 1.53% që kishte qenë në të njëjtën periudhë të një viti më parë.

Edhe Banka Qendrore Europiane (ECB) prej fillimit të vitit 2024 ka nisur uljen e normave të interesit. Kjo ulje është reflektuar edhe në treguesit benchmark të tregjeve për monedhën europiane, kryesisht të Euriborit.

Megjithatë, edhe në periudhën kur normat e ECB-së ishin më të larta, normat e interesit të depozitave në tregun shqiptar shënuan një rritje mjaft modeste.

Në rastin e Euros, konkurrenca e produkteve të tjera financiare është më e dobët, sepse individët nuk kanë shumë alternativa investimi financiar me rrezik të ulët, siç ndodh me Lekun. Gjithashtu, ndërmjetësimi në Euro për bankat ka kosto më të lartë, sepse Banka e Shqipërisë aplikon normë remunerimi zero për rezervat e detyrueshme në valutë, përveçse kërkon edhe nivele më të larta të këtyre rezervave./ E.Shehu

Burimi: Banka e Shqipërisë

The post Interesat mesatare të depozitave në Lekë ranë lehtë në gjysmën e parë të vitit appeared first on Revista Monitor.

↗

Mbështetja sociale, raporti: Shqipëria ofron përfitimin më të ulët në rajon, vetëm 70 euro

✇Revista Monitor
By: Armela Toska

Shqipëria është vendi me mbështetjen më të ulët sa i takon përfitimeve sociale të familjeve në nevojë. Një raport i Bankës Botërore dhe Institutit të Vjenës analizon llojet e përfitimit për gjashtë vendet e Ballkanit Perëndimor ku rezulton se vendi ynë është i fundit me vetëm 70 euro ndërkohë që në krye qëndron Republike Srpska me 335 euro.

“Shumat e pĂ«rfitimeve ndryshojnĂ« ndjeshĂ«m nĂ« rajon. Republika Srpska ofron shumĂ«n mĂ« tĂ« lartĂ« mujore totale (335 euro), duke kombinuar asistencĂ«n sociale dhe ndihmat pĂ«r fĂ«mijĂ«. NĂ« tĂ« kundĂ«rt, ShqipĂ«ria ofron pĂ«rfitimet mujore totale mĂ« tĂ« ulĂ«ta (70 euro), tĂ« pĂ«rbĂ«ra nga Ndihma Ekonomike dhe njĂ« ndihmĂ« pĂ«r energjinĂ«.

PĂ«r vendet e tjera, pĂ«rfitimet mujore totale janĂ« si mĂ« poshtĂ«: Federata e BiH (304 euro), Serbia (282 euro), Mali i Zi (267 euro), Maqedonia e Veriut (207 euro) dhe Kosova (191 euro)” thuhet nĂ« raport.

Në një tabelë specifike raporti përmbledh se cilat janë skemat që aplikon kryesisht rajoni sa i takon mbështetjes sociale.

Kështu llojet kryesore të përfitimeve sociale që aplikohen janë: skemat e përgjithshme të lehtësimit të varfërisë (që synojnë të ofrojnë mjete minimale jetese), ndihmat për fëmijë (për të mbështetur financiarisht familjet me fëmijë) dhe ndihmat për energjinë (të krijuara për të lehtësuar shpenzimet e larta të energjisë për familjet me të ardhura të ulëta, veçanërisht gjatë muajve të ftohtë).

Një tjetër pikë që raporti merr në analizë është procesi i ndërprerjes së ndihmës ku pavarësisht vlerës së ulët duket se Shqipëria ka disi fleksibilitet me të lartë kur një prej anëtarëve punësohet.

“Pragu nĂ« tĂ« cilin kĂ«to pĂ«rfitime ndĂ«rpriten ndryshon dukshĂ«m, por njĂ« model i pĂ«rbashkĂ«t Ă«shtĂ« se shumica e pĂ«rfitimeve tĂ« lidhura me varfĂ«rinĂ« humben sapo nis punĂ«simi formal, edhe nĂ« nivele minimale tĂ« tĂ« ardhurave.

Serbia dhe Shqipëria janë përjashtimet e vetme. Në Serbi, ndihma financiare sociale (FSA) ulet gradualisht me rritjen e të ardhurave dhe humbet plotësisht vetëm kur të ardhurat neto nga puna arrijnë 210 euro.

Në Shqipëri, Ndihma Ekonomike nuk ndërpritet automatikisht kur një anëtar i familjes fillon punë, por programi përdor një formulë të testit të mjeteve indirekte (PMT) për të përcaktuar të drejtën e përfitimit.

Kjo formulĂ«, e cila rillogaritet çdo 12 muaj, i jep njĂ« peshĂ« tĂ« caktuar punĂ«simit formal dhe, nĂ«se vlera e llogaritur nga formula tejkalon pragun pĂ«r marrjen e NdihmĂ«s Ekonomike, familja nuk pĂ«rfiton mĂ«â€ thuhet nĂ« raport./ N.Maho

 

The post Mbështetja sociale, raporti: Shqipëria ofron përfitimin më të ulët në rajon, vetëm 70 euro appeared first on Revista Monitor.

↗

Numri i pagesave me kartë kalon për herë të parë tërheqjet e parasë cash në ATM

✇Revista Monitor
By: Armela Toska

Pagesat me kartë po shënojnë një rritje të shpejtë këtë vit, madje për herë të parë ato kanë kaluar në numër tërheqjet e parasë cash në ATM.

Sipas të dhënave nga Banka e Shqipërisë, në gjashtë muajt e parë të vitit u regjistruan gjithsej rreth 12.57 milionë pagesa me kartë në terminalet elektronike të shitjes (POS). Numri i pagesave me kartë është rritur me 42% krahasuar me gjashtëmujorin e parë të vitit të kaluar.

Për çdo 100 veprime të kryera me karta pagesash (pa përfshirë veprimet me para elektronike), afërsisht 52 prej tyre ishin pagesa në terminale POS, ndërsa diferenca ishin tërheqje apo depozitime paraja cash.

Ndërkohë, vlera totale e pagesave me kartë për gjashtë muaj ka arritur në 48.3 miliardë lekë, me një rritje prej 11% krahasuar me të njëjtën periudhë të vitit të kaluar.

Të matura në vlerë monetare, pagesat me kartë përbënin 17.4% të totalit të veprimeve me karta, në rritje nga niveli prej 16.3% i vitit të kaluar.

Duke pasur parasysh se periudhat e pikut turistik korrik-gusht shoqërohet me rritje të pagesave me kartë, është e pritshme që vlera e pagesave për gjysmën e dytë të vitit të jetë më e lartë.

Rritja e numrit të turistëve të huaj në vitet e fundit është ndër faktorët kryesorë që po ndikon në rritjen e shpejtë të pagesave me kartë bankare në Shqipëri.

Megjithatë, përveç ndikimit të ndjeshëm të turizmit, vlerësohet se edhe përdorimi i pagesave me kartë nga rezidentët është në rritje në vitet e fundit, sidomos pas periudhës së pandemisë.

Rritja e kërkesës së tregut për pagesa me kartë po shoqërohet edhe me zgjerimin e bazës së bizneseve që pranojnë pagesa të tilla dhe besohet se sektori i turizmit i ka dhënë një shtysë të konsiderueshme këtyre pagesave.

Sipas të dhënave nga Banka e Shqipërisë, numri i terminaleve POS për pranimin e pagesave me kartë në mesin e këtij viti arriti në 27 969, në rritje të mëtejshme me 28.4% krahasuar me mesin e vitit të kaluar.

Një nga operatorët e mëdhenj globalë të pagesave me kartë, Mastercard, këtë vit po e mbështet zgjerimin e pagesave me kartë me një program të shtimit të pajisjeve POS me kushte lehtësuese për bizneset.

Rritja e pagesave me kartë është një sinjal pozitiv në drejtim të uljes së përdorimit të parasë fizike në ekonomi. Shqipëria është një vend me shkallë të përdorimit të lartë të parasë cash, fenomen i lidhur me një përfshirje ende të pamjaftueshme financiare, por edhe me nivelin e konsiderueshëm të informalitetit dhe evazionit fiskal.

Sipas të dhënave nga Banka e Shqipërisë, në mesin e vitit 2024 numri i kartave aktive arriti në 1.57 milionë, në rritje me 6% krahasuar me një vit më parë. / E.Shehu

The post Numri i pagesave me kartë kalon për herë të parë tërheqjet e parasë cash në ATM appeared first on Revista Monitor.

↗

Parku fotovoltaik i Spitallës, Voltalia gati të nisë ndërtimin, operimi tregtar në janar 2027

✇Revista Monitor
By: Armela Toska

NdĂ«rtimi pĂ«r parkun fotovoltaik tĂ« SpitallĂ«s pritet qĂ« tĂ« nisĂ« kĂ«tĂ« vit dhe nĂ«se punimet ecin siç duhet vĂ«nia nĂ« punĂ« dhe testimi pritet tĂ« bĂ«hen nĂ« gusht-dhjetor tĂ« vitit 2026 ndĂ«rkohĂ« qĂ« operimi tregtar pritet nĂ« janar 2027. “Spitalla Solar” e themeluar nga kompania Voltalia si pĂ«rfaqĂ«suese e saj nĂ« ShqipĂ«ri, ka njoftuar autoritetet pĂ«rmes dokumentacionit vendndodhjen e saktĂ« tĂ« impiantit dhe detaje tĂ« tjera tĂ« lidhura me tĂ«.

“Projekti ndodhet nĂ« territorin e BashkisĂ« DurrĂ«s, pranĂ« fshatrave Adriatik, Vrinas (ShĂ«navlash) dhe SpitallĂ«, brenda NjĂ«sisĂ« Administrative tĂ« Rrashbullit, NjĂ«sisĂ« sĂ« Administrative (NjA) Nr.6 tĂ« qytetit tĂ« DurrĂ«sit dhe brenda PrefekturĂ«s sĂ« DurrĂ«sit. Vendndodhja e zonĂ«s sĂ« propozuar pĂ«r ndĂ«rtimin e Parkut Fotovoltaik nĂ« SpitallĂ« Ă«shtĂ« nĂ« zonĂ«n kadastrale nr. 8517 dhe pĂ«rfshin njĂ« sipĂ«rfaqe prej rreth 123. Ha” thuhet nĂ« dokument.

Impianti me kapacitet të instaluar 100 MW pritet që të ndërtohet për një periudhë 15 mujore. Konkretisht sipas një kalendari paraprak kompania parashikon që ndërtimi në nisë në nëntor të këtij viti teksa përgjatë periudhës maj-qershor 2025 është bërë gati kantieri.

Punimet mekanike dhe ato elektrike pritet të zenë vend gjatë nëntor-2025 dhe nëntor 2026.  Impianti fotovolatik i Spitallës është i dyti që Voltalia do të zbatojë në vendin tonë pas atij të Karavastasë tashmë në operim prej dhjetorit 2023.

Projektet e Voltalia

Voltalia fitoi ankandin e parë të qeverisë për Karavastanë në vitin 2020, ku ofroi një çmim 24,89 euro për megavat.  Sipas marrëveshjes 70 megavat janë të ndara për prodhim dhe shitje në treg të lirë dhe 70 megavat me çmim të rregulluar.

Çmimi i rregulluar zgjat pĂ«r 15 vjet dhe do tĂ« blihet nga Operatori i ShpĂ«rndarjes sĂ« EnergjisĂ«. Sa i takon SpitallĂ«s, gara u mbyll me çmim 29.89 euro/MWh nĂ« njĂ« ankand tĂ« mbajtur gjatĂ« 2021-it.

Parku Fotovoltaik i SpitallĂ«s do tĂ« ketĂ« kapacitet tĂ« instaluar 100 MW, nga tĂ« cilat 70 MW do tĂ« blihen nga Operatori i ShpĂ«rndarjes sĂ« EnergjisĂ« Elektrike, nĂ«pĂ«rmjet njĂ« kontrate pĂ«r blerjen e energjisĂ« me çmim tĂ« paracaktuar dhe 30 MË do tĂ« tregtohen nĂ« treg tĂ« lirĂ«.  Impianti i KaravastasĂ« prodhoi vitin e shkuar 258,383 MË energji qĂ« pĂ«rbĂ«nte 3.2 pĂ«r qind tĂ« prodhimit neto vendas.

Aktualisht Voltalia duket se ka një interes të shtuar për Shqipërinë sa i takon zgjerimit me projekte të reja ku kohëve të fundit ka bërë thirrje për investitorë privatë apo individë që disponojnë truall të cilat kompania mund ti marrë me qira për të zbatuar aty projekte energjie diellore. / N.Maho

 

Voltalia zgjeron interesin për Shqipërinë, nis kërkimin e tokave me qira 30-vjeçare

The post Parku fotovoltaik i Spitallës, Voltalia gati të nisë ndërtimin, operimi tregtar në janar 2027 appeared first on Revista Monitor.

↗

​Diaspora dĂ«rgoi mbi 651 milionĂ« euro nĂ« KosovĂ« brenda gjashtĂ« muajve

✇Revista Monitor
By: Armela Toska

Mbi 651 milionë euro ka dërguar diaspora në Kosovë në periudhën janar-qershor të këtij viti.

Vlerë kjo mbi 21 milionë euro më shumë, krahasuar me periudhën e njëjtë të vitit të kaluar.

Sipas të dhënave të Bankës Qendrore të Kosovës (BQK), gjatë periudhës janar-qershor të këtij viti, shuma e dërgesave nga diaspora ka arritur në 651.7 milionë euro, ndërsa të dhënat për muajin qershor janë ende paraprake.

Krahasuar me periudhën e njëjtë të vitit të kaluar, kur dërgesat kishin arritur në 630.1 milionë euro, këtë vit është shënuar një rritje prej 21.6 milionë eurosh.

“PĂ«r periudhĂ«n janar-qershor tĂ« kĂ«tij viti, shuma e dĂ«rgesave e shĂ«nuar Ă«shtĂ« 651.7 milionĂ« euro (tĂ« dhĂ«nat e muajit qershor janĂ« preliminare). Krahasuar me periudhĂ«n e njĂ«jtĂ« tĂ« vitit tĂ« kaluar, Ă«shtĂ« shĂ«nuar njĂ« rritje pĂ«r 21.6 milionĂ« euro. DĂ«rgesat pĂ«r periudhĂ«n janar-qershor 2024 janĂ« 630.1 milionĂ«â€.

Vlera e remitencave në gjashtëmujorin e parë të vitit 2023, ishin afro633 milionë euro. Ndërkaq, në periudhën e njëjtë të vitit 2022, diaspora kishte dërguar në Kosovë mbi 555 milionë euro.

The post ​Diaspora dĂ«rgoi mbi 651 milionĂ« euro nĂ« KosovĂ« brenda gjashtĂ« muajve appeared first on Revista Monitor.

↗

Masat e BE-së i kushtuan Kosovës 613 milionë euro

✇Revista Monitor
By: Armela Toska

Masat ndĂ«shkuese tĂ« Bashkimit Evropian ndaj KosovĂ«s kanĂ« pasur ndikim tĂ« thellĂ« financiar pĂ«r vendin, me njĂ« kosto tĂ« pĂ«rgjithshme qĂ« arrin nĂ« 613.4 milionĂ« euro pĂ«r periudhĂ«n qershor 2023 – prill 2025.

 

Ish-kryeministri i Kosovës dhe deputeti i Lidhjes Demokratike të Kosovës, Avdullah Hoti ka thënë se për dy vitet e kaluara sa Kosova është nën masa të BE, ato i kushtuan vendit me 613 milionë euro.

Ai ka thënë se nga kjo shumë totale tashmë, 7.1 milionë janë të humbura, përderisa ka përmendur sektorët se ku këto mjete financiare ishin planifikuar të investoheshin.

“613.4 mln euro Ă«shtĂ« kostoja totale e masave tĂ« BE-sĂ« ndaj KosovĂ«s pĂ«r periudhĂ«n qershor 2023 – prill 2025. KĂ«tu pĂ«rfshihen projektet e pezulluara pĂ«r afat tĂ« pacaktuar. Nga kjo shumĂ«, 7.1 mln euro janĂ« tĂ« humbura plotĂ«sisht, tĂ« cilat parashiheshin pĂ«r bujqĂ«si, turizĂ«m rural, ndĂ«rmarrje etj. SektorĂ«t mĂ« sĂ« shumti tĂ« ndikuar janĂ«: mjedisi 351 mln euro, energjia 114 mln euro, digjitalizimi 57 mln euro, kultura 15 mln euro etj”.

Ai postimin e ka shoqëruar me nj tabelë në të cilën paraqiten projektet kryesore që janë të pezulluara.

Bashkimi Evropian vendosi masa ndëshkuese ndaj Kosovës  në qershor 2023, si reagim ndaj situatës së tensionuar në veri, ku ndodhën veprime të pakoordinuara nga autoritetet kosovare.

Masat përfshinin:

Suspendimin e grupeve punuese në kuadër të Marrëveshjes për Stabilizim-Asociim (SAA),

Pezullimin e fondeve të programit IPA (Instrumenti për Para-Anëtarësim),

Mosftesën në nivel të lartë të takimeve përveç dialogut Kosovë-Serbi,

Ndalesa e shqyrtimit për projekte nën kornizën e Investimeve në Ballkanin Perëndimor (WBIF)

Sipas raportit tĂ« GAP Institute, pjesa e projekteve tĂ« pezulluara ose tĂ« vonuara arrin nĂ« 613.4 milionĂ« euro pĂ«r periudhĂ«n qershor 2023–prill 2025

Nga kjo shumë, 7.1 milionë euro janë humbur plotësisht, për shkak të skadimit të afateve procedurale

Sipas të dhënave, sektorët që kanë pësuar dëmin më të madh përfshijnë:

Mjedisin – 350.7 milionĂ« euro,

EnergjinĂ« – 114.4 milionĂ« euro,

Digitalizimin – 57 milionĂ« euro,

KulturĂ«n – 15 milionĂ« euro.

Përveç këtyre parave, Kosova është duke rrezikuar që të humb edhe miliona euro tjera për shkak të bllokimit të institucioneve.

Ditë më parë, përfaqësuesit e shoqërisë civile dhe organizatat joqeveritare u kanë bërë thirrje deputetëve të Kuvendit të Kosovës që të konstituojnë këtë institucion, duke thënë se një nga pasojat e mosthemelimit të institucioneve është ngecja në ratifikimin e Planit të Rritjes.

PĂ«rmes njĂ« reagimi, shoqĂ«ria civile tha se zvarritja e ratifikimit tĂ« marrĂ«veshjes pĂ«r Planin e Rritjes, rrezikon jo vetĂ«m pĂ«rfitimet e drejtpĂ«rdrejta financiare, “por edhe kredibilitetin e KosovĂ«s si partnere e besueshme nĂ« proceset evropiane”, u tha nĂ« reagimin e organizatave tĂ« shoqĂ«risĂ« civile.

Ata u bĂ«nĂ« thirrje Kuvendit tĂ« KosovĂ«s dhe deputetĂ«ve, qĂ« “tĂ« vendosin interesin publik dhe tĂ« ardhmen e qytetarĂ«ve mbi kalkulimet e ngushta politike dhe tĂ« ratifikojnĂ« kĂ«tĂ« marrĂ«veshje sa mĂ« shpejtĂ« qĂ« Ă«shtĂ« e mundur”.

“Ratifikimi i kĂ«saj marrĂ«veshjeje, sĂ« bashku me marrĂ«veshjen pĂ«r huazim, Ă«shtĂ« kyç pĂ«r kualifikimin pĂ«r parafinancim prej 61.8 milionĂ« eurosh. Ky plan parasheh zbatimin e reformave tĂ« rĂ«ndĂ«sishme pĂ«r integrimin evropian tĂ« vendit si dhe financimin e tyre me anĂ« tĂ« fondeve nga ana e BE-sĂ«. Kosova parashihet qĂ« tĂ« pĂ«rfitojĂ« deri nĂ« 883 milionĂ« euro pĂ«r zbatimin e AgjendĂ«s sĂ« Reformave”, u tha nĂ« reagimin e shoqĂ«risĂ« civile.

Plani i Rritjes i Bashkimit Evropian synon përshpejtimin e integrimit të shteteve të Ballkanit Perëndimor në bllokun evropian, dhe sipas shoqërisë civile, ai paraqet një mundësi të jashtëzakonshme për zhvillimin ekonomik dhe për integrimin evropian.

Kuvendi i KosovĂ«s nuk Ă«shtĂ« themeluar ende, edhe pse seanca konstituive ka nisur mĂ« 15 prill. Deri mĂ« tani deputetĂ«t kanĂ« dĂ«shtuar qĂ« tĂ« pĂ«rmbyllin kĂ«tĂ« proces. Çështja ka ngecur te zgjedhja e kryetarit tĂ« Kuvendit, propozimi pĂ«r tĂ« cilin i takon fitueses sĂ« zgjedhjeve tĂ« shkurtit, LĂ«vizjes VetĂ«vendosje.  VetĂ«m pas konstituimit tĂ« Kuvendit, hapet rruga pĂ«r zgjedhjen e QeverisĂ« sĂ« re tĂ« KosovĂ«s.

The post Masat e BE-së i kushtuan Kosovës 613 milionë euro appeared first on Revista Monitor.

↗

Mediat nĂ« garĂ« me “Google Zero” dhe InteligjencĂ«n Artificiale

✇Revista Monitor
By: Armela Toska

Botuesit po kĂ«rkojnĂ« me nxitim mĂ«nyra pĂ«r tĂ« zbutur rrezikun e “Google Zero” — rĂ«nien e ndjeshme tĂ« vizitave nĂ« faqet e tyre, tĂ« cilĂ«n shumĂ« drejtues mediash e lidhin me futjen e mjeteve tĂ« reja tĂ« inteligjencĂ«s artificiale nĂ« Google.

Në fund të korrikut, versioni më i fundit i mjeteve të AI të Google u lançua në Mbretërinë e Bashkuar, pas aktivizimit në SHBA. Kjo ka shtuar shqetësimin se një rënie tashmë e dukshme e trafikut nga ky motor kërkimi mund të përshpejtohet më tej.

Funksioni i ri Google AI Mode u përgjigjet pyetjeve të përdoruesve me shpjegime të plota në krye të rezultateve, duke e bërë të panevojshme hyrjen në faqet e mediave. Ai bazohet mbi AI Overviews, opsioni që përmbledh rezultatet e kërkimit pa i çuar lexuesit te burimi origjinal.

“Si tĂ« gjithĂ«, edhe ne kemi ndier pasojat e AI Overviews. Ka vetĂ«m njĂ« drejtim: inteligjenca artificiale po pĂ«rmirĂ«sohet me shpejtĂ«si dhe po ecĂ«n me ritme gjithnjĂ« e mĂ« tĂ« larta,” tha Sean Cornwell, drejtues ekzekutiv i Immediate Media, qĂ« boton Radio Times dhe Good Food nĂ« MB. “Duhet tĂ« presim qĂ« rĂ«nia e trafikut tĂ« bĂ«het mjaft e thellĂ« nĂ« vitet qĂ« vijnĂ«.”

NjĂ« raport i muajit maj nga Enders Analysis dhe Shoqata Profesionale e Botuesve (PPA) paralajmĂ«ronte se mediat po “humbasin vlerĂ« dhe dukshmĂ«ri, pasi pĂ«rmbajtja e tyre pĂ«rdoret por nuk shpĂ«rblehet”, me rreth gjysmĂ«n qĂ« raportuan rĂ«nie tĂ« trafikut nga kĂ«rkimi krahasuar me vitin e kaluar.

Sipas raportit, AI Overviews po zvogĂ«lon vizitat direkte nĂ« faqet e mediave, pasi katĂ«r nga pesĂ« pĂ«rdorues mbĂ«shteten te rezultatet “pa klikim” pĂ«r tĂ« paktĂ«n 40% tĂ« kĂ«rkimeve tĂ« tyre.

Trafiku në rënie, Google kundërshton

Studime tĂ« Pew Research Center dhe Authoritas treguan se pĂ«rdoruesit e Google klikojnĂ« mĂ« pak nĂ« faqe kur shfaqet njĂ« pĂ«rmbledhje nga AI. Google e kundĂ«rshtoi, duke e quajtur metodologjinĂ« e kĂ«tyre studimeve “thelbĂ«sisht tĂ« gabuara”.

Sipas Digital Content Next, një organizatë që përfaqëson botuesit në SHBA, trafiku mesatar i referimeve nga Google drejt faqeve të anëtarëve premium ra me rreth 10% në maj dhe qershor, krahasuar me të njëjtën periudhë të vitit të kaluar.

Neil Vogel, drejtues i People Inc — botuesi mĂ« i madh digjital dhe i shtypur nĂ« SHBA — tha se “Google Zero” Ă«shtĂ« strategjia udhĂ«rrĂ«fyese e kompanisĂ« pĂ«r tĂ« menduar sesi lexuesit do tĂ« gjejnĂ« artikujt nĂ« tĂ« ardhmen.

Grupi sapo ka ndryshuar emrin nga Dotdash Meredith nĂ« People Inc, pĂ«r tĂ« theksuar markĂ«n e tij mĂ« tĂ« njohur. “Gazetaria jonĂ« Ă«shtĂ« nga njerĂ«zit, pĂ«r njerĂ«zit; nuk Ă«shtĂ« sintetike dhe as artificiale,” theksoi Vogel.

Ai shtoi se referimet nga kërkimi i Google kanë rënë në pesë vitet e fundit nga 65% e trafikut total në rreth 30%, madje edhe para futjes së AI Overviews dhe AI Mode.

Botuesit britanikë ndjejnë goditjen

Sajeeda Merali, drejtore e PPA-së, tha se disa botues në Britani po shohin rënie të klikimeve pas aktivizimit të AI Overviews. Kjo prek sidomos mediat e stilit të jetesës, që tradicionalisht siguronin lexues përmes këshillave dhe rekomandimeve praktike.

Një botues i sektorit të automobilave raportoi ulje 25% të trafikut në artikujt që renditeshin të parët në kërkimin organik, megjithëse dukshmëria e tyre në Google ishte rritur me 7%.

“Duke qenĂ« se ky funksion shfaq mĂ« pak lidhje direkte, kjo s’mund tĂ« sjellĂ« veçse pasoja negative pĂ«r botuesit. AI Mode Ă«shtĂ« vetĂ«m thellim i problemit,” tha Merali.

Jason Kint, nga Digital Content Next, shtoi: “PĂ«r botuesit kjo do tĂ« thotĂ« mĂ« pak lexues, mĂ« pak shikime reklamash dhe mĂ« pak abonime.”

Google mbron modelin e ri

NĂ« njĂ« takim me botuesit nĂ« fund tĂ« korrikut, drejtuesit e Google argumentuan se klikimet qĂ« vijnĂ« nga rezultatet me AI Overviews janĂ« “mĂ« cilĂ«sore”, pasi lexuesit qĂ« hyjnĂ« nĂ« faqe kalojnĂ« mĂ« shumĂ« kohĂ« aty.

NĂ« njĂ« postim zyrtar, Google deklaroi se numri total i klikimeve organike nga Google Search drejt faqeve ka mbetur “i qĂ«ndrueshĂ«m” vit pas viti, ndĂ«rsa cilĂ«sia e trafikut Ă«shtĂ« pĂ«rmirĂ«suar.

Liz Reid, drejtuesja e Google Search, tha: “Edhe pse trafiku total Ă«shtĂ« stabil, zakonet e pĂ«rdoruesve po ndryshojnĂ« dhe kjo ka bĂ«rĂ« qĂ« disa faqe tĂ« humbasin lexues, ndĂ«rsa tĂ« tjera tĂ« pĂ«rfitojnĂ«.”

NĂ« njĂ« deklaratĂ« pĂ«r Financial Times, kompania shtoi: “Çdo ditĂ« ne çojmĂ« miliarda klikime drejt faqeve tĂ« internetit dhe nuk kemi parĂ« rĂ«nie tĂ« konsiderueshme tĂ« trafikut nĂ« total.”

Një të ardhme më pak e varur nga Google

Pavarësisht kundërshtive, botuesit po përgatiten për një realitet ku Google nuk do të jetë burimi kryesor i vizitorëve.

Piers North, drejtues i Reach — grupi britanik qĂ« boton Mirror dhe Express — tha: “ËshtĂ« e qartĂ« qĂ« ndryshimi ka nisur. Duhet tĂ« jemi tĂ« pĂ«rgatitur pĂ«r njĂ« ekosistem tjetĂ«r, ndryshe nga ai i bazuar vetĂ«m te kĂ«rkimi nĂ« internet qĂ« ka dominuar pĂ«r 25 vjet.”

Ai theksoi se strategjia e grupit është të ndërtojë audiencë direkte, të forcojë kanale të tjera referimi dhe të mos mbështetet tek një burim i vetëm.

Shumë media tashmë po diversifikojnë të ardhurat, duke u orientuar drejt eventeve dhe konferencave. Immediate Media, për shembull, ka zgjeruar abonimet dixhitale për revistat e ushqimit, Radio Times, historinë dhe kopshtarinë, duke ndërtuar marrëdhënie të drejtpërdrejta me lexuesit.

Cornwell shtoi se kompania po e kthen autorin individual nĂ« njĂ« “markĂ«â€ mĂ« vete, pasi gjeneratat e reja kanĂ« tendencĂ« tĂ« ndjekin personalitetet dhe jo logot e mediave.

Ai tha gjithashtu se ndikimi i AI ndryshon sipas llojit tĂ« pĂ«rmbajtjes: pĂ«rmbajtja “evergreen” (udhĂ«zime tĂ« pĂ«rhershme, si “si tĂ« ziesh njĂ« vezĂ«â€ apo “si tĂ« mbjellĂ«sh trĂ«ndafila”) Ă«shtĂ« mĂ« e lehtĂ« tĂ« riprodhohet nga AI, ndĂ«rsa lajmet aktuale ose temat lokale mbeten mĂ« rezistente.

Henry Faure Walker, drejtues i Newsquest, shtoi se gazetaria lokale ka avantazh, pasi është e vështirë të zëvendësohet nga inteligjenca artificiale.

Strategjitë e mbijetesës

People Inc po gjeneron tĂ« ardhura tĂ« tjera pĂ«rmes abonimeve, buletineve, rrjeteve sociale, sindikimeve dhe platformave si Apple News. “E kemi kompensuar me qindra mĂ«nyra; nga pikĂ«pamja e audiencĂ«s jemi tĂ« qĂ«ndrueshĂ«m,” tha Vogel.

Ai theksoi se grupi duhet tĂ« prodhojĂ« pĂ«rmbajtje tĂ«rheqĂ«se dhe me vlerĂ«, qĂ« lexuesit tĂ« duan tĂ« kthehen: “Bota nuk ka nevojĂ« pĂ«r mĂ« shumĂ« pĂ«rmbajtje mesatare.”

“Jam optimist pĂ«r njĂ« botĂ« pas-Google. NĂ« fund tĂ« fundit, mediat janĂ« ndĂ«rtuar duke u lidhur drejtpĂ«rdrejt me njerĂ«zit. NĂ«se si botues po e kupton kĂ«tĂ« vetĂ«m tani, je vonuar. Loja ka mbaruar.”

The post Mediat nĂ« garĂ« me “Google Zero” dhe InteligjencĂ«n Artificiale appeared first on Revista Monitor.

↗

Shqipëria përjashtim nga rasti, raporti: Papunësia më e madhe tek ata me arsim të mesëm

✇Revista Monitor
By: Armela Toska

Teksa normat më të mëdha të papunësisë në Ballkanin Perëndimor vërehen tek individët me arsim të ulët duket se Shqipëria është përjashtim nga rasti.

Një raport i fundit i Bankës Botërore dhe Institutit të Vjenës lidhur me tregun e punës në rajon nënvizon disa fenomene të hasura rast pas rasti.

“Kur analizohen normat e papunĂ«sisĂ« sipas nivelit arsimor, bĂ«het e qartĂ« se individĂ«t me nivele mĂ« tĂ« ulĂ«ta arsimimi vazhdojnĂ« tĂ« pĂ«rballen me norma mĂ« tĂ« larta papunĂ«sie nĂ« tĂ« gjithĂ« Ballkanin PerĂ«ndimor.

MegjithatĂ«, ShqipĂ«ria spikat si njĂ« pĂ«rjashtim, pasi normat mĂ« tĂ« larta tĂ« papunĂ«sisĂ« janĂ« vĂ«rejtur te individĂ«t me arsim tĂ« mesĂ«m, dhe jo te ata me arsim tĂ« ulĂ«t” thuhet nĂ« raport.

Dokumenti vëren gjithashtu se si në Ballkanin Perëndimor ashtu edhe në BE, prirja e përgjithshme mbetet e njëjtë: arsimi i lartë zakonisht shoqërohet me norma më të ulëta papunësie.

Megjithatë, ekzistojnë disa dallime të lehta mes rajoneve. Tek ata me arsim të ulët, diferenca e papunësisë midis Ballkanit Perëndimor dhe BE-së është relativisht e vogël, vetëm 2.5 pikë përqindje.

Por kjo diferencë zgjerohet ndjeshëm te individët me arsim të mesëm, duke arritur në 6.1 pikë përqindje, si dhe te ata me arsim të lartë, ku diferenca është 4.2 pikë përqindje.

Të dhënat tregojnë se të tre grupet arsimore panë një rënie të papunësisë në vitin 2023, me uljen më të madhe tek individët me arsim të mesëm, ku papunësia ra me 1 pikë përqindje.

“ MegjithatĂ«, ndryshimet e dukshme mes vendeve e bĂ«jnĂ« tĂ« vĂ«shtirĂ« nxjerrjen e pĂ«rgjithĂ«simeve pĂ«r prirjet.

Në Bosnje dhe Hercegovinë dhe në Maqedoninë e Veriut, ulja më e madhe u regjistrua te individët me arsim të ulët; në Serbi dhe Kosovë, përmirësimi më i madh u vu re te ata me arsim të mesëm; ndërsa në Shqipëri dhe Mal të Zi, reduktimi më i madh i papunësisë u pa te individët me arsim të lartë.

Po kĂ«shtu, nuk shfaqen modele tĂ« qarta kur shihen vendet krahasuese tĂ« BE-sĂ«. MegjithatĂ«, nĂ« BE nĂ« tĂ«rĂ«si, individĂ«t me arsim tĂ« ulĂ«t panĂ« njĂ« rĂ«nie mĂ« tĂ« madhe tĂ« papunĂ«sisĂ« sesa dy grupet e tjera” thuhet nĂ« raport.

The post Shqipëria përjashtim nga rasti, raporti: Papunësia më e madhe tek ata me arsim të mesëm appeared first on Revista Monitor.

↗

Kur 100 punonjës duhet të mbajnë 41 pensionistë, kriza demografike e Gjermanisë

✇Revista Monitor
By: Armela Toska

Ekonomia më e madhe e Evropës po u ofron të rinjve një ndihmë për të investuar në aksione, ndërsa skema publike e pensioneve lëkundet.

Kur kancelari gjerman Friedrich Merz paralajmëroi këtë muaj përmes YouTube të rinjtë që të mos mbështeten vetëm te pensioni shtetëror, por të investojnë rregullisht shuma të vogla në bursë, reagimi i sindikatave ishte i ashpër.
Sindikata e fuqishme e metalurgĂ«ve IG Metall e cilĂ«soi kĂ«tĂ« qasje si “tĂ« shkĂ«putur nga realiteti dhe tĂ« rrezikshme”. Sipas saj, nĂ« vend qĂ« tĂ« promovojĂ« planet private tĂ« pensioneve tĂ« bazuara nĂ« aksione, qeveria duhet tĂ« forcojĂ« sistemin shtetĂ«ror tĂ« pensioneve “pay-as-you-go”, qĂ« tashmĂ« Ă«shtĂ« nĂ«n presion.

Sistemi publik i pensioneve, i themeluar në vitin 1889 nga kancelari Otto von Bismarck, ka mbijetuar luftëra dhe kriza, por tani përballet me një sfidë edhe më të madhe: plakjen dhe tkurrjen e fuqisë punëtore.

Sipas Institutit tĂ« KĂ«lnit pĂ«r KĂ«rkime Ekonomike (IW), deri nĂ« vitin 2036, 19.5 milionĂ« “baby boomers” gjermanĂ« do tĂ« kenĂ« dalĂ« nĂ« pension, ndĂ«rsa vetĂ«m 12.5 milionĂ« punĂ«torĂ« tĂ« rinj do tĂ« kenĂ« hyrĂ« nĂ« tregun e punĂ«s. Kjo do tĂ« çojĂ« nĂ« njĂ« rĂ«nie 9% tĂ« forcĂ«s sĂ« punĂ«s. NĂ« vitin 2040, çdo 100 punonjĂ«s do tĂ« duhet tĂ« mbajnĂ« 41 pensionistĂ«, krahasuar me 30 qĂ« Ă«shtĂ« raporti aktual.

Subvencioni i ri: 10 euro në muaj për fëmijët

Koalicioni i qendrĂ«s sĂ« majtĂ« i udhĂ«hequr nga Merz nuk po guxon tĂ« ndĂ«rmarrĂ« njĂ« reformĂ« tĂ« thellĂ« tĂ« sistemit shtetĂ«ror tĂ« pensioneve. NĂ« vend tĂ« kĂ«saj, qeveria po pĂ«rpiqet t’i nxisĂ« familjet drejt kursimeve private dhe llogarive tĂ« investimeve tĂ« mbĂ«shtetura nĂ« kapital, pĂ«r tĂ« plotĂ«suar pensionin shtetĂ«ror.

Nga viti i ardhshĂ«m, prindĂ«rit do tĂ« mund tĂ« pĂ«rfitojnĂ« njĂ« subvencion prej 10 eurosh nĂ« muaj pĂ«r çdo fĂ«mijĂ« tĂ« moshĂ«s 6 deri 18 vjeç, pĂ«r ta investuar nĂ« njĂ« plan kursimi mujor me aksione. Fondet do tĂ« “ngrijen” deri nĂ« moshĂ«n e pensionit tĂ« fĂ«mijĂ«s.

Kriza e pensioneve në Gjermani shihet si një kambanë alarmi për vendet e tjera të BE-së, të cilat shpenzojnë mesatarisht 12% të PBB-së për skemat publike të pensioneve dhe po përballen po ashtu me rënie demografike.

Nisma e Merzit për të nxitur të rinjtë të investojnë në tregun e aksioneve pasqyron praktikat e SHBA-së dhe Mbretërisë së Bashkuar, ku kursimet e pensioneve drejtohen edhe drejt aseteve produktive si infrastruktura, pasuritë e paluajtshme apo fondet e kapitalit privat.

Një barrë gjithnjë e më e madhe për buxhetin

Rasti gjerman Ă«shtĂ« veçanĂ«risht i mprehtĂ«. Çdo vit, rreth njĂ« e katĂ«rta e buxhetit federal — 117.9 miliardĂ« euro nĂ« vitin 2024 — pĂ«rdoret pĂ«r tĂ« mbuluar deficitin e skemĂ«s sĂ« pensioneve. Zyrat Federale tĂ« Auditimit kanĂ« paralajmĂ«ruar se kjo barrĂ« do tĂ« rritet edhe mĂ« shumĂ« nĂ«n politikat aktuale.

Këshilli i Ekspertëve Ekonomikë të Gjermanisë ka paralajmëruar se niveli i përfitimeve të pensioneve do të duhet të ulet, ndërsa normat e kontributeve do të rriten ndjeshëm nëse nuk ndryshohet asgjë.

Aktualisht, vetĂ«m 17% e tĂ« rriturve gjermanĂ« zotĂ«rojnĂ« aksione, fonde investimi ose ETF, krahasuar me 39% nĂ« MB dhe 62% nĂ« SHBA. Kjo lidhet edhe me premtimin e hershĂ«m tĂ« qeverive gjermane se “pensioni shtetĂ«ror Ă«shtĂ« i sigurt”, shpjegon Andreas Hackethal, profesor finance nĂ« Universitetin e Frankfurtit.

Ministria e Financave tha se skema e re prej 10 eurosh nĂ« muaj, e quajtur “pensioni i nisjes sĂ« hershme”, Ă«shtĂ« prioritet, por ende “nĂ« fazĂ« konceptuale”. Kostoja vjetore e saj llogaritet rreth 1.5 miliardĂ« euro.

“Duam qĂ« gjenerata e ardhshme tĂ« njihet herĂ«t me tregun e kapitalit,” tha Carsten Linnemann, sekretar i pĂ«rgjithshĂ«m i CDU-sĂ« dhe aleat i ngushtĂ« i Merzit.

Nga simbolikë te ndryshimi i sjelljes

Ideja e subvencionit erdhi nga Ulrike Malmendier, profesore e financave në Universitetin e Kalifornisë, Berkeley, dhe anëtare e Këshillit të Ekspertëve Ekonomikë.

“Sapo investon nĂ« njĂ« portofol tĂ« diversifikuar dhe me perspektivĂ« 30-vjeçare, kthimet e mira janĂ« thuajse tĂ« garantuara,” tha ajo. “ShumĂ« gjermanĂ« thjesht nuk e kanĂ« kuptuar kĂ«tĂ«. Si akademike mund ta shpjegoj teorikisht, por mĂ« mirĂ« Ă«shtĂ« qĂ« njerĂ«zit ta pĂ«rjetojnĂ« vetĂ«.”

Gjermanët zotërojnë rreth 9 trilionë euro asete financiare, por 37% e tyre i mbajnë në para kesh ose depozita me kthim të ulët, sipas Bundesbankës. Një sondazh i muajit maj tregoi se 49% e tyre i japin përparësi riskut të ulët, 25% fleksibilitetit dhe vetëm 14% kthimeve të larta.

Sipas Christian Hecker, themelues i platformĂ«s sĂ« brokerimit online Trade Republic, “pĂ«r tĂ« mbyllur hendekun e pensioneve nevojiten kthime prej 6–8% nĂ« vit”.

Nëse 10 eurot e subvencionit investohen çdo muaj për një fëmijë nga mosha 6 deri 18 vjeç dhe japin një mesatare prej 7% në vit, deri në moshën e pensionit ato mund të arrijnë teorikisht rreth 65 mijë euro. Por me një inflacion vjetor prej 2%, vlera reale do të bjerë me dy të tretat, paralajmëron Ali Masarwah, drejtues i këshilltarit financiar Envestor.

“E parĂ« pĂ«rmes shifrave tĂ« thata, kjo Ă«shtĂ« mĂ« shumĂ« politikĂ« simbolike sesa zgjidhje reale,” tha ai.

Malmendier dhe mbështetës të tjerë shpresojnë se përfitimi kryesor do të jetë ndryshimi i sjelljes, pasi fëmijët dhe prindërit mund të fillojnë të investojnë më shumë për të përfituar kthime më të larta.

Një histori e dështimeve të mëparshme

MegjithatĂ«, Gjermania ka histori dĂ«shtimesh me skemat private tĂ« pensioneve. Produkti europian i pensioneve private ndĂ«rkufitare, i nisur nĂ« 2022, nuk pati sukses. Po kĂ«shtu, “Riester pensioni” i prezantuar nga kancelari Gerhard Schröder nĂ« 2002 — qĂ« ofronte lehtĂ«sira tatimore pĂ«r kursimet private — rezultoi i shtrenjtĂ« dhe joefikas, me deri nĂ« njĂ« tĂ« katĂ«rtĂ«n e kontratave tĂ« braktisura.

Pasardhësi i Merzit, Olaf Scholz, u përpoq ta riparonte këtë, dhe ministri i Financave Christian Lindner prezantoi në shtator 2023 një plan ambicioz për të vendosur pensionet private mbi baza më të forta. Por qeveria ra dy muaj më vonë, para se plani të miratohej.

Malmendier thekson se nuk ka më kohë për gabime:
“E dĂ«shtuan me Riester, dhe nuk e di sa shanse tĂ« tjera do tĂ« kemi. Thjesht nuk mund tĂ« pĂ«rballojmĂ« njĂ« tjetĂ«r dĂ«shtim.”

The post Kur 100 punonjës duhet të mbajnë 41 pensionistë, kriza demografike e Gjermanisë appeared first on Revista Monitor.

↗

Në Shqipëri ka rreth 22 mijë të huaj, 54% janë për punë, kryesojnë India e Italia, rritet Afrika

✇Revista Monitor
By: Armela Toska

 

Gjeografia e shtetasve të huaj që vijnë në Shqipëri për të punuar, bashkim familjar apo arsye të tjera sa vjen e po zgjerohet. INSTAT raportoi se shtetasit nga India dhe Italia kanë pasur numrin më të madh të aplikimeve për leje qëndrimi në 2024-n. Rritje shënuan dhe Amerika, Afrika dhe Oqeania.

Në fund të vitit 2024, numri i të huajve me leje qëndrimi në Shqipëri rezultoi 21.940, duke pësuar rritje me 2,2 %, krahasuar me vitin 2023, raportoi INSTAT. Nga këta gati 12 mijë janë për të punuar.

61,9 % e të huajve me leje qëndrimi dominohet nga meshkujt, kundrejt femrave me 38,1 %;

Grupmosha mĂ« e pĂ«rfaqĂ«suar Ă«shtĂ« ajo 30–39 vjeç, me 24,6 % tĂ« tĂ« huajve gjithsej;

Sipas INSTAT, numri i aplikimeve për leje qëndrimi në Shqipëri, në vitin 2024 shënoi rritje prej 6,0 %, krahasuar me vitin 2023. Shtetasit nga Italia dhe India përbëjnë 28,8 % të aplikimeve.

Europa zë pjesën më të madhe me 65,5 % (14.367 persona me leje qëndrimi), duke shënuar një rënie prej 5,6 %, krahasuar me 2023. Edhe Azia ka shënuar rritje të ndjeshme me 20,1 % (4.545 persona). Amerika, Afrika dhe Oqeania shënuan rritje me 23,4 % (3.028 persona).

Të huajt me origjinë nga Kosova, Italia dhe Turqia përbëjnë numrin më madh të të huajve me leje qëndrimi në Shqipëri;

Punësimi është arsyeja kryesore: 54,3 % e lejeve të qëndrimit ndjekur nga:
– bashkimi familjar: 24,5 %;
– arsye tĂ« tjera: 16,3 %;
– studimi: 4,0 %;
-qëllime humanitare: 0,9 %.

Në 2024 u identifikuan 1.540 të huaj të parregullt në territorin e Shqipërisë, duke shënuar një rënie të konsiderueshme, krahasuar me 6.630 në vitin 2023.

Në vitin 2024, të huajt me origjinë nga Kosova janë 4.592 banorë, duke shënuar një rritje me 23,7 %, krahasuar me 2023, ndërsa të huajt me leje qëndrimi në Shqipëri me origjinë nga Italia janë 3.763 banorë, duke shënuar një rritje me 11,5 %, krahasuar me 2023.

The post Në Shqipëri ka rreth 22 mijë të huaj, 54% janë për punë, kryesojnë India e Italia, rritet Afrika appeared first on Revista Monitor.

↗

Pagat reale në 2023-2024 u rritën me ritmet më të larta që nga 2007-a

✇Revista Monitor
By: Armela Toska

Paga reale në ekonomi u rrit me ritme dyshifrore për të dytin vit radhazi në 2024, me 10%, por me ngadalësim të lehtë në raport me vitin 2023 ku ndryshimi ishte 11.7%.

Paga reale (Rritja nominale duke zbritur inflacionin) në dy vitet e fundit shënoi ritmet më të larta që nga viti 2007.

Pas qëndrimit në vendnumëro gjatë dekadës së kaluar, pagat u rimëkëmbën dy vitet e fundit, ndërkohë që në sektorin shtetëror u rrit me ritme më të larta 16.9% në 2023  dhe 12.4% në 2024.

Dy ishin shtysat për ndryshimin e pagave.

E para lidhet me reformën e qeverisë për pagën mesatare sektorin publik 900 euro ndërmjet 2023-2025, dhe e dyta mungesa e punonjësve në sektorin privat ka ndikuar tek kompanitë që të rrisin fondet për personelin, si një mjet për mbajtjen e stafeve.

Në fillim të viteve 2000, rritja e pagave reale ishte e fortë. Në vitin 2001 arriti në 17.7%, duke reflektuar një periudhë rigjallërimi ekonomik pas krizave të tranzicionit.

Kjo rritje u shoqërua me një lëvizje të ngjashme edhe në pagat në sektorin shtetëror, që po atë vit shënuan një rritje prej 17.7%.

Në vitet që pasuan ritmet e rritjes u zbutën ndjeshëm, duke zbritur nën 10% në mesin e dekadës.

Në vitin 2007, si pagat reale në sektorin privat, ashtu edhe ato në sektorin shtetëror patën një ringritje, me rritje përkatësisht 13.8% dhe 17.1%, duke reflektuar rritjen ekonomike përpara se të fillonte krizës globale.

Vitet e krizĂ«s 2008–2010 sollĂ«n ulje tĂ« ritmeve, ku paga reale mbeti nĂ« nivele modeste prej 6.0% nĂ« 2008 dhe vetĂ«m 3.0% nĂ« 2010, ndĂ«rkohĂ« qĂ« nĂ« sektorin shtetĂ«ror ritmet ishin pak mĂ« tĂ« larta, por sĂ«rish nĂ« rĂ«nie krahasuar me vitet e mĂ«parshme.

Periudha 2011–2016 pĂ«rfaqĂ«son njĂ« fazĂ« qĂ«ndrimi nĂ« vendnumĂ«ro, ku ndryshimi i pagĂ«s reale zbriti nĂ« vlera minimale, madje edhe negative, si nĂ« vitin 2016, kur paga reale ra me 0.4%. NĂ« tĂ« njĂ«jtĂ«n kohĂ«, rritja e pagĂ«s nĂ« sektorin shtetĂ«ror luhatej nĂ« nivele shumĂ« tĂ« ulĂ«ta, shpesh midis 0–3%, duke reflektuar politikat shtrĂ«nguese buxhetore.

Një kthesë më e dukshme vërehet pas vitit 2017. Në atë vit, paga reale u rrit me 7.8%, ndërsa pagat në sektorin shtetëror me 9.8%, duke sinjalizuar një rigjallërim të të ardhurave si në sektorin privat dhe atë shtetëror.

Ndryshimi i pagĂ«s reale qĂ«ndroi pranĂ« zeros dhe madje ra ndjeshĂ«m nĂ« vitin 2022 me -4.3%, çka tregon se inflacioni i lartĂ« pas pandemisĂ« ka “ngrĂ«nĂ«â€ rritjen e pagĂ«s nominale.

Përkundrazi, paga në sektorin shtetëror u rrit me ritme të konsiderueshme gjatë kësaj periudhe, sidomos në vitin 2021 (+6.4%) dhe 2023 (+16.9%), duke reflektuar ndërhyrjet e qeverisë për të amortizuar ndikimin e krizave te punonjësit e administratës.

Burimi: INSTAT

The post Pagat reale në 2023-2024 u rritën me ritmet më të larta që nga 2007-a appeared first on Revista Monitor.

↗

Franca dhe Gjermania, dy “pushtuesit” e rinj tĂ« ShqipĂ«risĂ«, zĂ«vendĂ«sojnĂ« italianĂ«t 

✇Revista Monitor
By: Armela Toska

Në rrugët e Tiranës dhe jo vetëm, këtë vit  has shpesh djem të rinj gjermanë, me çanta në shpinë, teksa akomodohen në shtëpitë me qira, apo të ulur në bare e restorante. Të shumta janë dhe ata që flasin frëngjisht.

Franca dhe Gjermania janĂ« dy shtetet qĂ« kĂ«tĂ« vit kanĂ« “pushtuar” ShqipĂ«rinĂ«, duke ia marrĂ« stafetĂ«n ItalisĂ«, qĂ« deri njĂ« vit mĂ« parĂ« e kishin tĂ« dukshme preferencĂ«n pĂ«r vendin e shqiponjave.

Të dhënat e INSTAT bënë të ditur se si Franca ashtu dhe Gjermania kanë shënuar rritje të fortë të hyrjeve në vend.

Në janar-korrik, hyrjet nga Gjermania arritën në 231 mijë, me një rritje prej 28%, ose 50 mijë më shumë. Gjermania është ngjitur për herë të parë në vendin e gjashtë, pas Kosovës, Italisë, Maqedonisë së Veriut, malit të Zi e Greqisë, vende që tradicionalisht e kanë vizituar Shqipërinë. Operatorët turistikë pohojnë se kryesisht po vijnë turistë individualë dhe të rinj. Edhe në korrik vijoi tendenca pozitive me 15% hyrje më shumë.

E fortë ka qenë rritja dhe nga Franca, me 160 mijë hyrje nga ky vend për janar-korrik, ose  48% më shumë, duke u ngjitur në vendin e nëntë. Në numër Franca ka pasur dhe nivelin më të lartë të rritjes nga të gjithë shtetet me 51 mijë më shumë. Tendenca e tyre duket e qëndrueshme, me korrikun që shënoi një rritje prej 55%. Operatorët turistikë pohojnë se ata janë në negociata për të mbyllur kontrata me turistët francezë për vitin tjetër.

FrancezĂ«t dhe gjermanĂ«t duket se po “zĂ«vendĂ«sojnĂ«â€ itaianĂ«t, interesi i tĂ« cilĂ«ve pĂ«r ShqipĂ«rinĂ« kĂ«tĂ« vit duket i zbehur. NĂ« janar-korrik hynĂ« nĂ« vend 664 mijĂ« shtetas italianĂ«, me rritje 4.5%. NĂ« tĂ« njĂ«jtĂ«n periudhĂ« tĂ« njĂ« viti mĂ« parĂ« zgjerimi kishte qenĂ« 47%. Gjithsesi italianĂ«t mbeten grupi i dytĂ« mĂ« i madh i turistĂ«ve nĂ« vend, me 10% tĂ« totalit, pĂ«r 7 mujorin, pĂ«rkundrejt GjermanisĂ« 3.5% dhe FrancĂ«s 2.4%.

Shtetasit nga Kosova vijojnë të mbeten grupimi më i madh i turistëve në Shqipëri, me 35% të totalit për 7 mujorin, ndonëse tendenca është në rënie.

Përkundrejt francezëve e gjermanëve, turizmi po shfaq shenja ngadalësimi këtë vit. Për janar-korrik në vend kanë hyrë 6.58 milionë shtetas të huaj, me rritje 3.5% me bazë vjetore, nga 23% të njëjtën periudhë të një viti më parë. Edhe në korrik shifrat ishin të vakëta, me 1.82 milionë hyrje, ose vetëm 0.4% më shumë se korriku 2024.

 

Turizmi bie nga Kosova, më pak dhe turq, polakë e spanjollë, rikthehen serbët

 

Burimi: INSTAT

 

Burimi: INSTAT

 

Burimi: INSTAT

 

The post Franca dhe Gjermania, dy “pushtuesit” e rinj tĂ« ShqipĂ«risĂ«, zĂ«vendĂ«sojnĂ« italianĂ«t  appeared first on Revista Monitor.

↗

Produktiviteti i punës, Shqipëria ngelet e fundit në Rajon

✇Revista Monitor
By: Armela Toska

Shqipëria edhe vitin e kaluar kishte nivelin më të ulët të produktivitetit të punës në Rajon dhe një ndër më të ulëtit në Europë. Sipas të dhënave nga Organizata Ndërkombëtare e Punës (ILO), Prodhimi i Brendshëm Bruto për orë pune në Shqipëri vitin e kaluar vlerësohej në 16.5 dollarë ndërkombëtarë. Ky tregues është rritur me 18.2% krahasuar me vitin 2023, por hendeku me vendet fqinjë të rajonit ende ngelet i konsiderueshëm.

Zakonisht, produktiviteti i punës matet si raport i vlerës së prodhimit me kohën e shpenzuar për ta prodhuar. Statistikat krahasuese përdorin si njësi matëse dollarin ndërkombëtar, njësi monetare hipotetike që përdoret në funksion të paritetit të fuqisë blerëse.

Mes vendeve të rajonit, Shqipëria paraprihet nga Bosnje Hercegovina, me 26.5 dollarë, Serbia, me 28.8 dollarë, Maqedonia e Veriut, me 33.6 dollarë dhe Mali i Zi, me 37.5 dollarë.

Statistikat e ILO nuk japin informacion për Kosovën.

Shqipëria renditet e parafundit në gjithë Europën, duke lënë pas vetëm Moldavinë.

Faktorët kryesorë që përcaktojnë nivelin e produktivitetit janë investimet në teknologji dhe automatizim, inovacioni dhe cilësia e kapitalit njerëzor ose aftësitë e forcës së punës. Një ndikim gjithashtu mund të ketë edhe struktura e ekonomisë dhe pesha në të e sektorëve që në përgjithësi mundësojnë një vlerë më të madhe të shtuar për njësi kohë pune.

Shtetet me produktivitetin më të lartë të punës në Botë janë Luksemburgu, me 166.1 dollarë në orë, i ndjekur nga Irlanda, me 139.1 dollarë në orë dhe Norvegjia, me 123.6 dollarë.

Të dhënat e ILO tregojnë se në përgjithësi ato shtete që mund të kenë në dispozicion një forcë pune më të kosto të ulët kanë edhe produktivitet më të ulët të punës. Për shembull, Kina, megjithëse është një nga ekonomitë më të mëdha në Botë, ka një produktivitet puna pothuajse në të njëjtin nivel me Shqipërinë.

Edhe në vendin tonë, kosto e ulët e krahut të punës dhe informaliteti i lartë nuk kanë krijuar shumë stimuj për të rritur produktivitetin në dekadat pas rënies së komunizmit. Për shkak të pagave të ulëta, ndërmarrjet kanë ndier pak presion për të investuar në pajisje dhe teknologji, çka do të mundësonte rritje të prodhimit pa shtuar kostot e punës.

Në vitet e fundit, rënia e peshës së fasonerisë dhe rritja e peshës së turizmit në strukturën e ekonomisë duket se ka ndikuar pozitivisht produktivitetin në ekonominë shqiptare. Megjithatë, Shqipëria ngelet ende dukshëm mbrapa ekonomive të rajonit dhe Europës.

Problem tjetër për ekonominë shqiptare se ka qenë aftësia e fuqisë punëtore. Cilësia në rënie e sistemit arsimor, mospërputhja mes kërkesës dhe ofertës dhe emigracioni i lartë mes të rinjve kanë ndikuar negativisht aftësinë e forcës së punës.

Përmirësimi i produktivitetit të punës është i lidhur me ngushtë me nivelin e pagave. Produktiviteti i ulët nuk krijon mundësi reale për paga të larta, ndaj përmirësimi i këtij treguesi është thelbësor për rritjen e mirëqenies së një vendi. Nga ana tjetër, tyrsnia nga tregu i punës për rritjen e pagave (siç ka ndodhur në Shqipëri në vitet e fundit) mund të krijojë më shumë presione për nevojën e rritjes së produktivitetit të punës, në mënyrë që bizneset të arrijnë në ruajnë konkurrueshmërinë./ E.Shehu

Burimi: ILO

The post Produktiviteti i punës, Shqipëria ngelet e fundit në Rajon appeared first on Revista Monitor.

❌