❌

Normal view

There are new articles available, click to refresh the page.
Today — 12 July 2025Ekonomi

Qytetet më të mira për të jetuar për 2025

✇Revista Monitor
By: Megi Dumi
12 July 2025 at 12:30

Sipas Indeksit Global të Jetueshmërisë për vitin 2025, i përgatitur nga The Economist Intelligence Unit, qyteti më i banueshëm në botë është Kopenhageni, duke i dhënë fund epërsisë trevjeçare të Vjenës. Ky indeks vlerëson mbi 30 tregues të shpërndarë në pesë kategori: stabilitet, shëndetësi, kulturë dhe mjedis, arsim dhe infrastrukturë.

Kopenhageni arriti rezultatin më të lartë të përgjithshëm me 98 pikë nga 100 të mundshme, falë notave maksimale në stabilitet, arsim dhe infrastrukturë. Vjena dhe Zyrihu ndajnë vendin e dytë me nga 97.1 pikë.

Vjenë

Melburni dhe Gjeneva renditen më pas, ndërsa Australia konfirmon dominimin e saj në renditje me tre qytete në dhjetëshen e parë: Melburn, Sidnej dhe Adelaide.

Ndërkohë, Vankuveri është i vetmi qytet nga Amerika e Veriut që mbetet në listë, pasi Kalgari ra nga vendi i pestë në të tetëmbëdhjetin, për shkak të rënies së vlerësimeve në sektorin e kujdesit shëndetësor.

Zvicra gjithashtu shënon një prani të fortë me dy qytete, Zyrihun dhe Gjenevën, dhe është shpallur vendi më i mirë për të jetuar dhe punuar për vitin 2025.

Zyrih

Në rastin e Vjenës, rënia në renditje lidhet me një kërcënim për bombë para një koncerti të Taylor Swift dhe një sulm të planifikuar në një stacion treni, të cilat ndikuan negativisht në pikët për stabilitetin.

Në përgjithësi, qytetet e Europës Perëndimore dhe rajonit Azi-Paqësor vazhdojnë të dominojnë renditjen. Megjithëse rezultati mesatar global i jetueshmërisë mbeti i pandryshuar nga viti 2024 në 76.1 pikë, ka një rënie të vazhdueshme në kategorinë e stabilitetit për shkak të tensioneve gjeopolitike dhe trazirave civile në shumë pjesë të botës.

Renditja e 10 Qyteteve më të Banueshme në Botë për 2025:

1. Kopenhagen – DanimarkĂ« – 98.0
2. VjenĂ« – Austri – 97.1
3. Cyrih – ZvicĂ«r – 97.1
4. Melburn – Australi – 97.0
5. GjenevĂ« – ZvicĂ«r – 96.8
6. Sidnej – Australi – 96.6
7. Osaka – Japoni – 96.0
8. Auckland – ZelandĂ« e Re – 96.0
9. Adelaide – Australi – 95.9
10. Vankuver – Kanada – 95.8

/ VC, Shqip.al

The post Qytetet më të mira për të jetuar për 2025 appeared first on Revista Monitor.

“Aventura me turizmin”, kur shteti zgjedh forcĂ«n, jo vizionin

✇Revista Monitor
By: Mira Leka
11 July 2025 at 23:50

Editorial / Aktori Liam Neeson e “bĂ«ri tĂ« njohur” ShqipĂ«rinĂ« duke ndjekur Markon nga Tropoxha (Tropoja).

Filmi “Taken”, ku Neeson luan rolin kryesor, dhe seriale si “Blacklist” apo “Bones” kanĂ« pĂ«rfshirĂ« sekuenca ku shqiptarĂ«t pĂ«rshkruhen si rrĂ«mbyes, trafikantĂ« apo terroristĂ«.

Për dekada, Shqipëria ka luftuar me imazhin e një vendi të rrezikshëm, të lidhur me krimin, trazirat dhe paqëndrueshmërinë.

Edhe vetĂ« qeveria shqiptare pĂ«rdori nĂ« njĂ« reklamĂ« sloganin “takenbyalbania”, duke “ftuar” aktorin Neeson tĂ« vizitonte njĂ« ShqipĂ«ri ndryshe nga sa pĂ«rshkruhej nĂ« film.

U desh qĂ« vendi i shqiponjave tĂ« “zbulohej” nga turistĂ«t qĂ« ky imazh tĂ« ndryshonte tĂ«rĂ«sisht. Ishin vetĂ« tĂ« huajt, qĂ« gjetĂ«n njĂ« ShqipĂ«ri tjetĂ«r, qĂ« po zhvillohej me shpejtĂ«si, me diversitet natyror e kulturor, çmime tĂ« lira, traditĂ«, njerĂ«z miqĂ«sorĂ«.

Dalëngadalë Shqipërisë po i largohet stigma e të qenët një vend i rrezikshëm, nga krimi i organizuar dhe turistët janë në fakt ata që po i ndryshojnë imazhin vendit, duke e bërë atë viral për mirë në rrjete sociale.

Vendi madje renditet si një ndër pesë më të mirët për të udhëtuar vetëm nga platformat e specializuara për udhëtime.

MegjithatĂ«, zhvillimet e fundit tregojnĂ« se ky imazh Ă«shtĂ« ende i brishtĂ« – dhe mund tĂ« dĂ«mtohet lehtĂ«sisht.

Pamjet e fundit nga Thethi – njĂ« ndĂ«r perlat natyrore tĂ« ShqipĂ«risĂ« dhe njĂ« destinacion gjithnjĂ« e mĂ« i promovuar – treguan njĂ« skenĂ« krejt tjetĂ«r: pĂ«rplasje fizike mes policisĂ« dhe banorĂ«ve, nxjerrjen e armĂ«ve nĂ« mes tĂ« sezonit turistik, njĂ« shfaqje force qĂ« ngjalli frikĂ« dhe pasiguri te turistĂ«t e huaj dhe vendas.

Kjo nuk ishte më një skenë filmi, por një realitet shqetësues që mund të kthejë mbrapa vite përpjekjesh për përmirësimin e imazhit të vendit.

Sigurisht, shteti ka të drejtë të luftojë ndërtimet pa leje dhe paligjshmërinë, jo vetëm në Theth por në çdo cep të vendit, por ndërhyrja në Theth nxorri në pah dy problematika kryesore:

1.Mungesa e pĂ«rgjegjĂ«sisĂ« institucionale – aksioni nxori zbuluar vetĂ« institucionet shtetĂ«rore, qĂ« me dashje (para zgjedhjeve) apo pa dashje (nga paaftĂ«sia) kishin lejuar qĂ« tĂ« bĂ«heshin kudo ndĂ«rtime pa leje.

Ndërtimet pa leje janë toleruar për vite, shpesh në periudha zgjedhore apo për shkak të mungesës së planeve rregulluese.

2.Metoda e ndĂ«rhyrjes dĂ«mton imazhin – aksionet me fadroma nĂ« kulmin e sezonit krijojnĂ« pasiguri dhe dĂ«mtojnĂ« edhe ata qĂ« operojnĂ« ligjĂ«risht.

Shqipëria nuk po kalon një sezon të lehtë turistik as pa këto episode. Probleme si furnizimi me ujë, ndotja e detit nga ujërat e zeza, menaxhimi i mbetjeve, djegia e plehrave, infrastruktura rrugore, apo trafiku i rënduar kanë krijuar një mjedis stresues për operatorët turistikë dhe pushuesit.

Dhoma Amerikane e Tregtisë, në një deklaratë të drejtpërdrejtë, paralajmëroi për ndikimin negativ që këto probleme po sjellin në cilësinë e jetesës dhe në funksionimin e strukturave akomoduese.

Bumi i sektorit turiztik i erdhi Shqipërisë në një moment kritik, duke amortizuar pasojat e rënies së popullsisë në konsum dhe duke nxitur një sërë sektorësh ekonomikë.

Interesi i lartë e kapi qeverinë disi të papërgatitur, pa një model të qartë të politikave të zhvillimit dhe kjo është e dukshme në mënyrën se si po menaxhohet sektori.

Në disa zona, zhvillimi iu la rastësisë, si në veri, ku banorët ndërtuan pasi nuk po zgjidhnin as problemin e pronësisë dhe as po merrnin dot leje në mungesë të planeve të zhvillimit.

Në disa zona, si në jug, kodrat po betonohen me leje strategjike. Në disa të tjera, zonave natyrore po u hiqet mbrojtja.

Turizmi nuk zhvillohet me aksione policore apo me “fushata” sezonale. Ai kĂ«rkon strategji afatgjata, planifikim tĂ« integruar, bashkĂ«punim institucional dhe respekt pĂ«r komunitetin lokal. Aty ku mungon shteti, lind kaosi. Dhe aty ku kaosi bĂ«het normĂ«, turisti largohet.

Nëse Shqipëria do të vazhdojë të ecë përpara si një destinacion i qëndrueshëm dhe konkurrues, duhet të kuptojë se zhvillimi turistik nuk është çështje force, por çështje vizioni.

Pa njĂ« plan kombĂ«tar pĂ«r zhvillimin e zonave turistike, pa rregullime ligjore pĂ«r pronĂ«sinĂ«, pa standarde ndĂ«rtimi, pa infrastrukturĂ« dhe shĂ«rbime publike funksionale, vendi rrezikon qĂ« ky “aventurizĂ«m turistik” tĂ« pĂ«rfundojĂ« nĂ« njĂ« histori tĂ« palumtur – jo vetĂ«m pĂ«r turistĂ«t, por pĂ«r tĂ« gjithĂ« ekonominĂ«.

Turizmi, njĂ«soj si ekonomia nĂ« tĂ«rĂ«si, nuk ndĂ«rtohet me aksione, por me institucione funksionale, me politika tĂ« qĂ«ndrueshme dhe plane tĂ« qarta zhvillimi. PĂ«rndryshe, “imazhi i ri” i ShqipĂ«risĂ« do tĂ« jetĂ« po aq i rrezikshĂ«m sa nĂ« filma – vetĂ«m se kĂ«tĂ« herĂ«, i vĂ«rtetĂ«.

 

 

 

 

The post “Aventura me turizmin”, kur shteti zgjedh forcĂ«n, jo vizionin appeared first on Revista Monitor.

Netflix, Airbnb dhe Booking, nĂ« “rrjetĂ«n” e TVSH-sĂ«

✇Revista Monitor
By: Mira Leka
11 July 2025 at 22:12

Tatimet kanĂ« nisur arkĂ«timin e TVSH-sĂ« nga kompanitĂ« e mĂ«dha si Netflix, Airbnb dhe Booking.com, qĂ« ofrojnĂ« shĂ«rbime pĂ«r qytetarĂ«t shqiptarĂ«. KĂ«to kompani tani janĂ« tĂ« detyruara tĂ« regjistrohen dhe tĂ« paguajnĂ« taksa nĂ« ShqipĂ«ri. Por a do tĂ« rriten çmimet pĂ«r pĂ«rdoruesit? ÇfarĂ« do tĂ« ndodhĂ« me qiradhĂ«nĂ«sit e pronave nĂ« Booking.com dhe AirBnb

 

Dorina Azo

Kush pĂ«rdor platformĂ«n Netflix dhe paguan pĂ«r shembull njĂ« tarifĂ« prej 9.99 euro nĂ« muaj, tarifa nuk do t’i ndryshojĂ« edhe pse Netflix ka hapur filialin tatimor nĂ« ShqipĂ«ri, qĂ« i paguan 20% TVSH shtetit shqiptar pĂ«r tĂ« ardhurat qĂ« gjeneron nga pĂ«rdoruesit vendas. Edhe njĂ« prind qĂ« blen lojĂ«ra elektronike pĂ«r fĂ«mijĂ«t nĂ« platformĂ«n Roblox do tĂ« vijojĂ« tĂ« paguajĂ« tĂ« njĂ«jtĂ«n tarifĂ« prej 3.49 euro pĂ«r shĂ«rbimin.

Netflix, përfshirë kompanitë e tjera ndërkombëtare të qiradhënies, si: AirBnb apo Booking.com, janë ndër të parët që tashmë kanë regjistruar përfaqësitë tatimore në Shqipëri, me qëllim pagimin 20% të TVSH-së mbi të ardhurat që sigurojnë prej përdoruesve shqiptarë.

TVSH-ja për shtetin shqiptar llogaritet mbi komisionet apo tarifat që paguajnë përdoruesit vendas të këtyre platformave dhe paguhet nga vetë kompania, nëpërmjet një përfaqësuesi tatimor të regjistruar në Shqipëri.

Pra konsumatori nuk do të ngarkohet me tarifë shtesë.

Drejtoria e Përgjithshme e Tatimeve (DPT) pohon se gjatë fazës së parë të procesit synohet regjistrimi i përfaqësuesve tatimorë të kompanive ndërkombëtare, shërbimet e të cilave përdoren nga shqiptarët. Për evidentimin e tyre, Administrata Tatimore pohon se ka përdorur vetëm  burime të hapura, si interneti dhe media.

DPT sqaron se nga regjistrimi i filialeve me qëllim arkëtimin e TVSH-së, përdoruesi shqiptar nuk do të preket nga rritja e tarifave. Për rastin e Netflix, nga regjistrimi i përfaqësuesit tatimor të kompanisë në Shqipëri, nuk pritet të ndodhë edhe në të ardhmen rritje tarifash të pajtimit mujor që paguhet nga përdoruesit, pasi TVSH-ja që arkëton shteti shqiptar, është e paracaktuar dhe depozituar nga kompania.

“PĂ«r shkak tĂ« mungesĂ«s sĂ« njĂ« pĂ«rfaqĂ«sie tatimore nĂ« ShqipĂ«ri, Administrata Tatimore ka ndĂ«rmarrĂ« hapa pĂ«r t’i detyruar kĂ«to subjekte tĂ« regjistrohen pĂ«r qĂ«llime tatimore, me synim rritjen e formalizimit dhe mbledhjen e tĂ« ardhurave qĂ« rrjedhin nga aktiviteti i tyre ekonomik nĂ« territorin shqiptar. Edhe pse disa kompani tĂ« huaja janĂ« regjistruar pĂ«r tĂ« paguar taksa nĂ« ShqipĂ«ri, pĂ«rdoruesit nuk do tĂ« paguajnĂ« mĂ« shumĂ«.

Nuk do tĂ« rritet çmimi pĂ«r ata qĂ« kanĂ« pajtim mujor nĂ« Netflix apo shĂ«rbime tĂ« ngjashme. Tarifa mujore mbetet po ajo, pĂ«r shembull 9.99 euro pĂ«r Netflix. Edhe nĂ« tĂ« ardhmen nuk pritet rritje e tarifave, pasi kjo TVSH Ă«shtĂ« e paracaktuar dhe e depozituar nga kompania”, sqaroi Drejtoria e PĂ«rgjithshme Tatimore.

Nga Tatimet deri tani janë evidentuar 24 kompani ndërkombëtare, të cilat sigurojnë të ardhura nga përdoruesit shqiptarë, për të cilët po merren masa për të regjistruar filialet e tyre në Shqipëri, me qëllim arkëtimin e TVSH-së. Sipas Tatimeve kompanitë operojnë në sektorin e turizmit, teknologjisë së argëtimit dixhital, punësimi i pavarur dhe edukimi online.

Masat e marra pĂ«r vjeljen e TVSH-sĂ« mbĂ«shteten nĂ« zbatimin tĂ« ligjit “PĂ«r procedurat tatimore” dhe pĂ«r Tatimin mbi VlerĂ«n e Shtuar. Vijimi i saj po ndĂ«rmerret edhe nĂ« kuadĂ«r tĂ« implementimit tĂ« prioriteteve dhe masave tĂ« StrategjisĂ« Afatmesme tĂ« tĂ« Ardhurave 2024–2027, si dhe StrategjisĂ« sĂ« AdministratĂ«s Tatimore 2024–2028.

Një nga prioritetet kryesore është ulja e hendekut të TVSH-së, një nga masat për arritjen e këtij objektivi është formalizimi i tregtisë dhe shërbimeve online.

Më herët, nëpërmjet një njoftimi të shpërndarë, Tatimet rikujtuan kompanitë ndërkombëtare për përmbushjen e detyrimit të regjistrimit të filialit tatimor në Shqipëri.

 

Tatimet, projekt pilot për identifikimin e qiradhënësve të pronave në Booking dhe AirBnb

Pas përfundimit të fazës së parë për regjistrimin e përfaqësuesve tatimorë të kompanive ndërkombëtare, shërbimet e të cilave përdoren nga shqiptarët, më tej Tatimet do të marrin nisma për identifikimin e plotë të numrit të qiradhënësve shqiptarë që gjenerojnë të ardhura nëpërmjet AirBnb apo Booking.com.

Drejtoria e Hetimit po harton një projekt pilot për evidentimin e këtyre të dhënave nëpërmjet përfaqësuesve tatimorë në Shqipëri, që japin prona me qira në platformat Booking apo AirBnb.

Projekti parashikon që numri i qiradhënësve të identifikuar nëpërmjet komisioneve të paguara, për formalizimin të kryqëzohen me një sërë të dhënash, përfshirë deklarimet në Deklaratën Individuale Vjetore të të Ardhurave (DIVA) për 2024, me qëllim mbajtjen 15% të tatimit në burim për të ardhurat e patatuara.

Për 2024, risi ishte detyrimi i deklarimit në DIVA, edhe të ardhurat mbi 50 mijë lekë që një individ ka realizuar gjatë vitit, për të cilat nuk është mbajtur tatim përfundimtar në burim.

Edhe në rast se ky individ nuk kishte realizuar një total të ardhurash vjetore mbi 1,2 mln lekë (vetëm nëse të ardhurat janë mbi 1,2 mln lekë individi ka detyrim për plotësim e DIVA), por kishte realizuar mbi 50 mijë lekë në vit të ardhura të cilat nuk ishin tatuar, kishte detyrimin për plotësimin e DIVA-s.

Pra mund të mos kenë realizuar një total të ardhurash mbi 1,2 milionë lekë, por kanë realizuar mbi 50 mijë lekë dhe nuk janë të tatuara, në këtë rast do të duhet të deklarojnë DIVA-n.

Të ardhura të tilla mund të jenë: Të ardhurat nga qiradhënia, kur qiramarrës është një individ i paregjistruar si tatimpagues tregtar, i vetëpunësuar apo entitet; Të ardhura të realizuara jashtë territorit të Shqipërisë, pavarësisht nëse janë taksuar apo jo; të ardhura të tjera të çfarëdoshme, për të cilat paguesi nuk ka mbajtur tatim në burim, megjithëse mund të ketë pasur detyrimin ligjor për mbajtjen e tatimit në burim.

 

Si funksionon skema për pagesën e TVSH-së nga përfaqësitë tatimore?

Kompanitë ndërkombëtare që fitojnë të ardhura nga përdoruesit në Shqipëri (si Netflix, Airbnb, Booking etj.) duhet të paguajnë 20% TVSH mbi të ardhurat që marrin këtu.

Sipas Tatimeve, TVSH nuk merret nga qytetari, por nga vetë kompania ndërkombëtare, nëpërmjet një përfaqësuesi të regjistruar në Shqipëri. Tatimet sqarojnë se TVSH paguhet mbi komisionin apo tarifën e siguruar si e ardhur nga përdoruesi shqiptar.

P.sh. individët shqiptarë që publikojnë banesat apo apartamentet për qiradhënie në Booking.com, për shërbimin e ofruar i paguajnë kompanisë një komision prej 12% mbi totalin e arkëtuar mujor prej qiradhënies.

Pra nëse të ardhurat mujore nga qiradhënia janë 524 euro, vlera e komisionit që i paguhet Booking.com llogaritet 62.8 euro. Ndaj këtij komisioni të siguruar nga përdoruesit shqiptarë, kompania Booking.com është e detyruar të paguajë 20% TVSH për Tatimet shqiptare, pas regjistrimit të përfaqësisë tatimore në vend.

“PĂ«r shĂ«rbimet e ofruara nga kompanitĂ« ndĂ«rkombĂ«tare, individĂ«t shqiptarĂ« paguajnĂ« njĂ« tarifĂ« ose komision. Administrata Tatimore kĂ«rkon 20% TVSH ndaj totalit tĂ« kĂ«tij komisioni tĂ« paguar, qĂ« pĂ«rbĂ«n tĂ« ardhurĂ«n qĂ« kompania siguron nĂ« ShqipĂ«ri.

Komisioni ose tarifa paguhet nga individĂ«t brenda vendit. TVSH-ja llogaritet çdo muaj nga pĂ«rfaqĂ«suesit tatimorĂ« tĂ« regjistruar nĂ« vend, bazuar nĂ« tĂ« ardhurat e arkĂ«tuara nga ShqipĂ«ria mbi bazĂ«n e komisioneve ose tarifave tĂ« pajtimit”, sqaron administrata.

 

Të ardhurat nga TVSH të arkëtuara nga përfaqësitë tatimore

Sipas të dhënave të DPT-së në total për 4 vitet e fundit, përkatësisht nga 2021 deri në 2024, është arkëtuar 1,8 miliardë lekë, apo rreth 18,5 milionë euro TVSH nga përfaqësitë tatimore të kompanive të huaja.

Për vitin 2024 është arkëtuar TVSH me vlerë 748 milionë lekë. Krahasuar me 2023, arkëtimet janë rritur me 55%.

Nga të dhënat konstatohet rritje e ndjeshme e detyrimeve tatimore të paguara nga kompanitë ndërkombëtare që arkëtojnë të ardhura nëpërmjet përdoruesve shqiptarë, duke reflektuar efektin e masave që po ndërmerren.

“GjatĂ« kĂ«tij procesi janĂ« arritur rezultate pozitive, veçanĂ«risht nĂ« regjistrimin e pĂ«rfaqĂ«suesve tatimorĂ« tĂ« kompanive ndĂ«rkombĂ«tare qĂ« merren me qiradhĂ«nien e banesave.

Kompanitë si Booking.com dhe Airbnb tashmë janë të regjistruara me përfaqësues tatimor në Shqipëri.

Ndër të parët që është regjistruar ka qenë AirBnb, Booking.com është regjistruar që dy vite më parë. Netflix gjithashtu ka përfaqësues tatimor në Shqipëri dhe ushtron aktivitet të rregullt.

Gjithashtu, së fundmi administrata i është drejtuar edhe kompanisë TripAdvisor për regjistrim.

Kemi gjithashtu tatimpagues qĂ« na kanĂ« njoftuar dhe kĂ«rkojnĂ« qĂ« t’u jepet kohĂ« pĂ«r t’i regjistruar me njĂ« pĂ«rfaqĂ«sues tatimor nĂ« ShqipĂ«ri, por ka edhe tatimpagues qĂ« ende nuk janĂ« pĂ«rgjigjur”, sqaron DPT.

 

Burimi: DPT

 

 

 

 

The post Netflix, Airbnb dhe Booking, nĂ« “rrjetĂ«n” e TVSH-sĂ« appeared first on Revista Monitor.

Si do të funksionojë TVSH-ja te platformat online

✇Revista Monitor
By: Mira Leka
11 July 2025 at 22:10

Prononcim i tatimeve pĂ«r “Monitor”

 

Drejtoria e PĂ«rgjithshme e Tatimeve, nĂ« njĂ« prononcim pĂ«r “Monitor”, sqaron se si po funksionon skema pĂ«r arkĂ«timin e TVSH-sĂ« nga kompanitĂ« ndĂ«rkombĂ«tare qĂ« gjenerojnĂ« tĂ« ardhura nĂ«pĂ«rmjet pĂ«rdoruesve shqiptarĂ«.

Efektet te përdoruesit e platformave dhe pronarët që lëshojnë shtëpi me qira në Booking dhe AirBnb.

 

ÇfarĂ« parashikon nisma pĂ«r regjistrimin e pĂ«rfaqĂ«suesve tatimorĂ« tĂ« kompanive ndĂ«rkombĂ«tare qĂ« gjenerojnĂ« tĂ« ardhura nĂ« ShqipĂ«ri nga pĂ«rdoruesit vendas?

NĂ« kuadĂ«r tĂ« implementimit tĂ« prioriteteve dhe masave tĂ« StrategjisĂ« Afatmesme tĂ« tĂ« Ardhurave 2024–2027, si dhe StrategjisĂ« sĂ« AdministratĂ«s Tatimore 2024–2028, njĂ« nga prioritetet kryesore Ă«shtĂ« ulja e hendekut tĂ« TVSH-sĂ«, njĂ« nga masat pĂ«r arritjen e kĂ«tij objektivi Ă«shtĂ« formalizimi i tregtisĂ« dhe shĂ«rbimeve online.

Në këtë kuadër, Administrata Tatimore ka ndërmarrë një nismë për evidentimin e shoqërive ndërkombëtare që ushtrojnë aktivitet në Shqipëri, pa qenë të regjistruara në administratën tatimore.

Janë evidentuar një numër tatimpaguesish, të regjistruar dhe të paregjistruar, me qëllim trajtimin e tyre. Për të krijuar një ambient sa më konkurrues dhe të barabartë për bizneset, nga burimet e hapura të informacionit (përfshirë median dhe internetin), është identifikuar një numër tatimpaguesish që nuk rezultojnë të regjistruar në administratën tatimore me përfaqësi tatimore.

Këto subjekte sigurojnë të ardhura në Republikën e Shqipërisë, por nuk paguajnë detyrimet tatimore.

QĂ« nga viti 2024 e nĂ« vazhdim, administrata tatimore iu Ă«shtĂ« drejtuar kĂ«tyre kompanive me letra dhe njoftime tĂ« personalizuara, ku iu komunikohet detyrimi ligjor pĂ«r t’u regjistruar nĂ« ShqipĂ«ri.

Deri tani rezultatet janë pozitive.

Disa kompani ndërkombëtare janë regjistruar, kanë caktuar përfaqësues tatimor në Shqipëri dhe kanë filluar deklarimin e TVSH-së.

Po ashtu, ka tatimpagues qĂ« kanĂ« njoftuar administratĂ«n dhe kanĂ« kĂ«rkuar kohĂ« pĂ«r t’u regjistruar me pĂ«rfaqĂ«sues tatimor, por ka edhe tatimpagues qĂ« ende nuk janĂ« pĂ«rgjigjur.

Administrata Tatimore do tĂ« vijojĂ« tĂ« kĂ«mbĂ«ngulĂ« nĂ« kĂ«tĂ« proces, pasi tĂ« gjitha subjektet qĂ« sigurojnĂ« tĂ« ardhura nĂ« RepublikĂ«n e ShqipĂ«risĂ« kanĂ« detyrimin pĂ«r t’u regjistruar dhe pĂ«r tĂ« paguar TVSH-nĂ«, veçanĂ«risht kompanitĂ« ndĂ«rkombĂ«tare qĂ« kanĂ« njohuri tĂ« plota mbi funksionimin e ligjeve.

 

Si evidentohen nga administrata tatimore kompani ndërkombëtare me përdorues individë vendas dhe sa është numri i tyre?

Deri në momentin aktual, Administrata Tatimore ka evidentuar nga burimet e hapura të informacionit, përfshirë median dhe internetin, rreth 24 kompani ndërkombëtare që ushtrojnë veprimtari të ndryshme dixhitale dhe gjenerojnë të ardhura nga përdoruesit shqiptarë.

Këto kompani mbulojnë një gamë të gjerë aktivitetesh, nga turizmi dhe teknologjia tek argëtimi dixhital, punësimi i pavarur dhe edukimi online.

PĂ«r shkak tĂ« mungesĂ«s sĂ« njĂ« pĂ«rfaqĂ«sie tatimore nĂ« ShqipĂ«ri, Administrata Tatimore ka ndĂ«rmarrĂ« hapa pĂ«r t’i detyruar kĂ«to subjekte tĂ« regjistrohen pĂ«r qĂ«llime tatimore, me synim rritjen e formalizimit dhe mbledhjen e tĂ« ardhurave qĂ« rrjedhin nga aktiviteti i tyre ekonomik nĂ« territorin shqiptar.

Gjatë këtij procesi janë arritur rezultate pozitive, veçanërisht në regjistrimin e përfaqësuesve tatimorë të kompanive ndërkombëtare që merren me qiradhënien e banesave.

Kompanitë si Booking.com dhe Airbnb tashmë janë të regjistruara me përfaqësues tatimor në Shqipëri.

Ndër të parët që është regjistruar ka qenë AirBnb. Booking.com është regjistruar që dy vite më parë. Netflix gjithashtu ka përfaqësues tatimor në Shqipëri dhe ushtron aktivitet të rregullt.

Së fundmi, administrata i është drejtuar edhe kompanisë TripAdvisor për regjistrim.

Kemi gjithashtu tatimpagues qĂ« na kanĂ« njoftuar dhe kĂ«rkojnĂ« qĂ« t’u jepet kohĂ« pĂ«r t’i regjistruar me njĂ« pĂ«rfaqĂ«sues tatimor nĂ« ShqipĂ«ri, por ka edhe tatimpagues qĂ« ende nuk janĂ« pĂ«rgjigjur.

 

Si funksionon skema e mbledhjes së TVSH-së? A ndikon kjo te tarifat për konsumatorët?

Për shërbimet e ofruara nga kompanitë ndërkombëtare, individët shqiptarë paguajnë një tarifë ose komision. Administrata Tatimore kërkon 20% TVSH ndaj totalit të këtij komisioni të paguar, që përbën të ardhurën që kompania siguron në Shqipëri.

Komisioni ose tarifa paguhet nga individët brenda vendit. TVSH-ja llogaritet çdo muaj nga përfaqësuesit tatimorë të regjistruar në vend, bazuar në të ardhurat e arkëtuara nga Shqipëria mbi bazën e komisioneve ose tarifave të pajtimit.

 

A do të ndikojë kjo në çmimin e pajtimit mujor për konsumatorët e Netflix?

Jo. Konsumatorët nuk do të paguajnë më shumë. Tarifa e pajtimit mujor (p.sh. për Netflix) do të vazhdojë të jetë 9.99 euro. TVSH-ja e arkëtuar nga tatimet është e përfshirë në këtë tarifë dhe detyrimi paguhet nga kompania ndërkombëtare, jo nga konsumatori.

Edhe në të ardhmen nuk pritet rritje e tarifave, pasi kjo TVSH është e paracaktuar dhe e depozituar nga kompania.

 

A është arritur nëpërmjet kësaj skeme të evidentohet numri i individëve që japin banesa me qira në platformat ndërkombëtare?

Fillimisht, në gjithë zinxhirin e këtij procesi, qëllimi është që platformat ndërkombëtare të regjistrohen me përfaqësi tatimore. Më pas synohet identifikimi i individëve shqiptarë përmes të cilëve sigurohen të ardhurat.

Për momentin, për shkak të ligjeve për mbrojtjen e të dhënave personale, kompanitë nuk vënë në dispozicion të dhëna mbi numrin e përdoruesve apo individëve që japin shërbime. Kjo është një sfidë jo vetëm për Shqipërinë, por edhe për vendet e Bashkimit Europian.

Megjithatë, kjo situatë do të rregullohet me Direktivën DAC7 të miratuar nga BE, e cila vendos detyrimin për raportim nga operatorët e platformave.

Sipas kĂ«saj direktive, operatorĂ«t do tĂ« duhet t’u japin autoriteteve tatimore informacion mbi shitĂ«sit qĂ« pĂ«rdorin platformat, pĂ«rfshirĂ« tĂ« ardhurat e tyre.

Drejtoria e Hetimit po harton një projekt pilot për evidentimin e këtyre të dhënave me përfaqësuesit tatimorë në Shqipëri, me qëllim që më tej të verifikohet nëse të ardhurat e siguruara nga individët vendas (p.sh. nga qiradhënia nëpërmjet platformave online), janë deklaruar në Deklaratën Vjetore të të Ardhurave, si të ardhura nga qiraja që deklarohen më 31 Mars.

Ky është një proces që do të ndiqet në vijim, i cili po konsultohet edhe me administratat tatimore të rajonit dhe me Fondin Monetar Ndërkombëtar, me synim ndërveprimin dhe shkëmbimin e eksperiencave për formalizimin e tregtisë online.

 

Si qëndron Shqipëria krahasuar me rajonin?

Krahasuar me vendet e rajonit, numri i kompanive ndërkombëtare të kontaktuara dhe të regjistruara në Shqipëri është më i lartë.

Kjo tregon angazhimin e administratës tatimore për të ndërtuar një sistem më të drejtë, transparent dhe efikas në përmbushjen e detyrimeve tatimore në ekonomi gjithnjë e më dixhitale.

 

 

 

The post Si do të funksionojë TVSH-ja te platformat online appeared first on Revista Monitor.

Shtrëngimi për zyrat e këmbimit valutor

✇Revista Monitor
By: Mira Leka
11 July 2025 at 22:08

Brenda sektorit financiar, zyrat e këmbimit valutor janë perceptuar si një lloj hallke e dobët, në parandalimin e pastrimit të parave dhe në qarkullimin e fondeve nga burime joformale. Banka e Shqipërisë ka përgatitur një projektrregullore të re, që synon të forcojë kriteret e licencimit dhe të mbikëqyrjes së tyre. Ndryshimet vendosin kërkesa për reputacion të mirë ndaj zotëruesve të këtyre zyrave, kufizojnë veprimet në para fizike dhe shtojnë kërkesat për kapital për licencimin e tyre. Ndërkohë, Banka e Shqipërisë nuk e përjashton mundësinë e kufizimit të numrit të licencave, bazuar në analiza të tregut.

 

Ersuin Shehu

Banka e ShqipĂ«risĂ« ka pĂ«rgatitur disa ndryshime nĂ« rregulloren “PĂ«r licencimin, organizimin, veprimtarinĂ« dhe mbikĂ«qyrjen e zyrave tĂ« kĂ«mbimit valutor”, qĂ« forcojnĂ« kriteret e licencimit dhe tĂ« mbikĂ«qyrjes sĂ« kĂ«tyre institucioneve financiare. Ndryshimet kanĂ« kryesisht qĂ«llim tĂ« shtrĂ«ngojnĂ« kriteret qĂ« lidhen me parandalimin e pastrimit tĂ« parave.

NĂ« njĂ« prononcim pĂ«r “Monitor”, Banka e ShqipĂ«risĂ« shprehet se ndryshimet nĂ« rregullat e licencimit dhe mbikĂ«qyrjes sĂ« zyrave tĂ« kĂ«mbimit valutor synojnĂ« tĂ« forcojnĂ« kĂ«rkesat pĂ«r licencimin dhe mbikĂ«qyrjen e zyrave tĂ« kĂ«mbimit valutor, kryesisht nĂ« lidhje me reputacionin e mirĂ« dhe integritetin e zotĂ«ruesve tĂ« kapitalit, pĂ«rfshirĂ« edhe pronarĂ«t pĂ«rfitues, nĂ« kuadĂ«r edhe tĂ« parandalimit tё pastrimit tё parave dhe financimit tĂ« terrorizmit, nĂ« pĂ«rputhje me kĂ«rkesat ligjore dhe standardet ndĂ«rkombĂ«tare nĂ« pĂ«rgjithĂ«si, duke synuar dhe plotĂ«simin e rekomandimeve tĂ« ekspertĂ«ve tĂ« MONEYVAL nĂ« raundin e mĂ«parshĂ«m tĂ« vlerĂ«simit tĂ« ShqipĂ«risĂ«.

Sipas BankĂ«s sĂ« ShqipĂ«risĂ«, qĂ«llimi i kĂ«tyre ndryshimeve lidhet me nevojĂ«n e forcimit tĂ« rregullave tĂ« hyrjes nĂ« treg tĂ« subjekteve qĂ« janĂ« financiarisht tĂ« qĂ«ndrueshĂ«m dhe me integritet, si dhe me aspektet e parandalimit tё pastrimit tё parave dhe financimit tĂ« terrorizmit.

Ndryshimet e propozuara konsistojnĂ« nĂ« pĂ«rmirĂ«simin e procesit tĂ« licencimit dhe tĂ« mbikĂ«qyrjes, nĂ«pĂ«rmjet pĂ«rfshirjes sĂ« informacionit dhe dokumentacionit pĂ«rkatĂ«s lidhur me burimin dhe evidencĂ«n e krijimit tĂ« kapitalit tĂ« subjektit dhe çdo shtesĂ« tĂ« mĂ«vonshme tĂ« tij, zgjerimin e disa kĂ«rkesave rregullatore edhe pĂ«r pronarĂ«t pĂ«rfitues, parashikimin e konceptit tĂ« “reputacionit tĂ« mirĂ«â€ pĂ«r aksionerĂ«t/ortakĂ«t/pronarĂ«t pĂ«rfitues dhe administratorĂ«t e subjektit, rritjen lehtĂ«sisht tĂ« komisioneve tĂ« parashikuara pĂ«r t’u paguar nga subjekti pĂ«r tĂ« ushtruar veprimtarinĂ« e kĂ«mbimit valutor, vendosjen e disa limiteve pĂ«r vlerat monetare nĂ« para fizike (cash) qĂ« mund tĂ« mbahen nga subjekti nĂ« arkĂ« mbi baza ditore, si dhe nĂ« lidhje me vlerĂ«n maksimale tĂ« transaksioneve nĂ« para fizike (cash), tĂ« kryer nĂ« njĂ« transaksion tĂ« vetĂ«m ose nĂ« disa transaksione tĂ« lidhur me njĂ«ri-tjetrin, etj.

 

KĂ«rkohet “reputacion i mirĂ«â€

Përveç kërkesave të rregullores ekzistuese, projektrregullorja e re parashikon që në shqyrtimin e kërkesës për licencim të zyrës së këmbimit valutor, Banka e Shqipërisë do të vlerësojë përshtatshmërinë, reputacionin e mirë dhe integritetin e aksionerit, pronarit përfitues dhe administratorit të subjektit gjatë momentit të licencimit, si dhe sa herë që ka ndryshime në përbërjen e strukturës së pronësisë dhe organeve drejtuese gjatë ushtrimit të veprimtarisë.

PĂ«r qĂ«llime tĂ« rregullores, “reputacion i mirĂ«â€ i referohet reputacionit tĂ« aksionerit, pronarit pĂ«rfitues dhe administratorit tĂ« subjektit, i cili duhet tĂ« jetĂ« i karakterizuar nga etika profesionale dhe integriteti financiar, si dhe pĂ«rputhshmĂ«ria me kuadrin ligjor e rregullator.

Një aksioner, pronar përfitues apo administrator do të konsiderohet të ketë reputacion të mirë, nëse respekton kuadrin ligjor e rregullator në fuqi, përfshirë ato që lidhen me parandalimin e pastrimit të parave dhe financimin e terrorizmit; nuk ka rekorde kriminale të lidhura me krime financiare, aktivitete të paligjshme ose shkelje të rënda ligjore; ka qëndrueshmëri financiare dhe nuk është i përfshirë në çështje financiare ose ligjore të rëndësishme që mund të dëmtojnë reputacionin ose besueshmërinë dhe nuk është subjekt i hetimeve ose sanksioneve për mosrespektimin e kuadrit ligjor e rregullator të zbatueshëm.

Subjektit gjithashtu do t’i kĂ«rkohet vĂ«rtetim nga Ministria e DrejtĂ«sisĂ« qĂ« tĂ« provojĂ« se aksionerĂ«t, pronarĂ«t pĂ«rfitues dhe administratorĂ«t nuk janĂ« dĂ«nuar penalisht (dokumenti duhet tĂ« jetĂ« i lĂ«shuar jo mĂ« larg se tre muaj nga dita e paraqitjes).

Në listën e institucioneve që do të konsultohen nga Banka e Shqipërisë gjatë shqyrtimit të kërkesës për licencim, do të shtohet edhe Agjencia e Inteligjencës Financiare (AIF), përveç institucioneve të tjera të parashikuara edhe në kuadrin ekzistues, si Autoriteti i Mbikëqyrjes Financiare, Autoriteti i Konkurrencës, Drejtoria e Përgjithshme e Policisë së Shtetit, Drejtoria e Tatim Taksave, etj.

 

Rritet kërkesa për kapital

Projektrregullorja parashikon që kapitali minimal i kërkuar për licencimin e këtyre zyrave do të dyfishohet, nga 2.5 milionë lekë në 5 milionë lekë (ose kundërvlera e shumës në Dollar Amerikan ose Euro).

Çdo pagesĂ« e kapitalit fillestar minimal, çdo shtesĂ« e mĂ«vonshme e tij, si dhe çdo ndryshim nĂ« strukturĂ«n e kapitalit shoqĂ«rohet me paraqitjen nĂ« BankĂ«n e ShqipĂ«risĂ« tĂ« informacionit lidhur me burimin e krijimit tĂ« kĂ«tij kapitali. Banka e ShqipĂ«risĂ« ka tĂ« drejtĂ« tĂ« kĂ«rkojĂ« sqarime dhe tĂ« bĂ«jĂ« verifikime tĂ« mĂ«tejshme lidhur me burimin e krijimit tĂ« fondeve qĂ« do tĂ« shĂ«rbejnĂ« si kapital

fillestar minimal, ose si shtesë e mëvonshme e tij.

Në çdo rast, nëse gjatë procesit të licencimit nuk plotësohet kundërvlera në Lek, si pasojë e luhatjeve të kursit të këmbimit, Banka e Shqipërisë mund të kërkojë plotësimin e shumës së depozituar të kapitalit.

 

Limite për veprimet cash

Gjithashtu, projektrregullorja vendos për herë të parë limite mbi veprimet në para fizike të kryera nga zyrat e këmbimit.

Subjekti i licencuar, gjatë ushtrimit të veprimtarisë së këmbimit valutor nuk do të lejohet të mbajë në arkë vlera monetare (cash) mbi baza ditore, më të larta se vlera e kapitalit fillestar minimal.

Zyrat e këmbimit nuk do të lejohen gjithashtu të kryejnë transaksione në para fizike, të cilat tejkalojnë një shumë prej një milion lekësh ose kundërvlerën e saj në monedha të tjera të huaja, të kryera në një transaksion të vetëm ose në disa transaksione të lidhura me njëri-tjetrin.

Transaksionet që tejkalojnë shumën një milion lekë ose kundërvlerën e saj në monedha të tjera të huaja, duhet kryhen nëpërmjet llogarive bankare ose llogarive të pagesave.

Projektrregullorja parashikon edhe rritjen e komisioneve që subjekti aplikues i paguan Bankës së Shqipërisë për licencimin. Komisioni për dhënien e licencës do të rritet në 3000 lekë (nga 1500 lekë që parashikohet në rregulloren aktuale), ndërsa komisioni për çdo kartë identifikimi të kambistëve rritet në 1000 lekë (nga 500 lekë që parashikohet në rregulloren aktuale).

 

Gjobat rriten deri në 1 milion lekë

Projektrregullorja parashikon gjithashtu rritje të vlerës maksimale të gjobës për shkelje të kuadrit ligjor dhe rregullator. Në rregulloren e mëparshme, gjobat për subjektin ose administratorin parashikoheshin nga 20 mijë lekë deri në 100 mijë lekë, ndërsa me rregulloren e re gjobat mund të arrijnë deri në 1 milion lekë.

Gjobat deri nĂ« vlerĂ«n e 1 milion lekĂ«ve mund tĂ« aplikohen nĂ« rastet kur subjekti nuk zbaton dispozitat e ligjit “PĂ«r kontabilitetin dhe pasqyrat financiare”; kur punonjĂ«sit e subjektit nuk janĂ« autorizuar si kambistĂ« nga Banka; kur subjekti nuk afishon licencĂ«n pĂ«r ushtrimin e veprimtarisĂ« sĂ« kĂ«mbimit valutor; kur kambistĂ«t e subjektit nuk lĂ«shojnĂ« faturĂ«n pĂ«rkatĂ«se pĂ«r transaksionet e

kĂ«mbimit valutor; kur subjekti nuk plotĂ«son kĂ«rkesat pĂ«r ushtrimin e veprimtarisĂ« lidhur me kushtet teknike dhe tĂ« sigurisĂ«, nĂ« pĂ«rputhje me aktet nĂ«nligjore tĂ« BankĂ«s; kur subjekti nuk vepron nĂ« pĂ«rputhje me dispozitat ligjore dhe nĂ«nligjore nĂ« lidhje me parandalimin e pastrimit tĂ« parave dhe luftĂ«s kundĂ«r financimit tĂ« terrorizmit; kur subjekti nuk raporton nĂ« BankĂ«n e ShqipĂ«risĂ«; kur subjekti nuk informon klientin nĂ«pĂ«rmjet “DeklaratĂ«s pĂ«r njohjen paraprake me

komisionin e aplikuar”; kur kambisti ushtron veprimtarinĂ« e kĂ«mbimit valutor jashtĂ« ambienteve tĂ« zyrĂ«s sĂ« kĂ«mbimit valutor.

Me rregulloren aktuale, Banka e Shqipërisë pezullon licencën e zyrës për 60 ditë, në rast se ka prova të besueshme që subjekti është përfshirë në aktivitete të pastrimit të parave dhe financimit të terrorizmit. Me projektrregulloren e re, propozohet që pezullimi i licencës të bëhet pa afat.

 

BSH: Do të analizojmë nëse duket kufizuar numri i licencave të reja

Sipas informacionit zyrtar në raportin vjetor të Bankës së Shqipërisë, në fund të vitit të kaluar, numri i Zyrave të licencuara të Këmbimit Valutor arriti në 642. Numri i zyrave të licencuara u rrit me 3.4% krahasuar me një vit më parë.

Gjatë vitit 2024, u licencuan 46 zyra të reja të këmbimit valutor dhe iu revokua licenca 25 zyrave ekzistuese. Në harkun e pesë viteve të fundit, numri i tyre është rritur me 27.6%.

Të dhënat e deritanishme të vitit 2025 tregojnë se në pesë muajt e parë të vitit, Banka e Shqipërisë u ka revokuar licencat 45 zyrave të tjera të këmbimit valutor.

 

Burimi: Banka e Shqipërisë

 

Mbështetur në informacionin e Bankës së Shqipërisë, tre qarqet me përqendrimin më të lartë të ZKV-ve janë Qarku i Tiranës (49.6%), i Fierit (9.31%), i Vlorës (8.51%) dhe i Durrësit (8.19%).

Banka e Shqipërisë vlerëson se në rastet kur, bazuar në studime të zhvillimeve të tregut, ajo do të gjykojë se në treg operon një numër i madh subjektesh që ushtrojnë veprimtari të caktuara financiare përtej kërkesave të tregut, mund të kufizojë përkohësisht licencimin e subjekteve të reja që kërkojnë të ushtrojnë këto veprimtari financiare.

“Nga ana tjetĂ«r, bazuar mbi nevojĂ«n e shpĂ«rndarjes gjeografike tĂ« shĂ«rbimeve financiare, do tĂ« nxiten subjektet qĂ« synojnĂ« tĂ« fokusohen nĂ« zona qĂ« nuk kanĂ« prani tĂ« bankave apo institucioneve tĂ« tjera financiare jobanka, siç janĂ« zonat rurale dhe periferike, ku nevoja pĂ«r shĂ«rbime tĂ« tilla si shĂ«rbimet e kĂ«mbimit valutor, etj., Ă«shtĂ« mĂ« e madhe.

Pra, vlerĂ«sojmĂ« se numri i subjekteve qĂ« veprojnĂ« nĂ« tregun e kĂ«mbimeve valutore do tĂ« vijojĂ« tĂ« analizohet nĂ« vazhdimĂ«si nga Banka e ShqipĂ«risĂ« dhe, eventualisht, mund tĂ« ndĂ«rmerren masat e lartpĂ«rmendura, kufizuese apo stimuluese, sipas rastit”, – shprehet Banka e ShqipĂ«risĂ«.

 

BSH, 12 masa për ZKV-të vitin e kaluar

Sipas raportit vjetor të Bankës së Shqipërisë, gjatë vitit 2024 u vendosën masa administrative (gjoba) për 12 zyra të këmbimit valutor dhe revokim licence për njërën prej tyre.

MbĂ«shtetur nĂ« prononcimin zyrtar tĂ« BankĂ«s sĂ« ShqipĂ«risĂ« pĂ«r “Monitor”, problematikat qĂ« hasen gjatĂ« kontrollit nĂ« zyrat e kĂ«mbimit tĂ« parasĂ« dhe qĂ« kanĂ« natyrĂ« tĂ« parandalimit tĂ« parasĂ« dhe financimit tĂ« terrorizmit janĂ« me tipologji tĂ« ndryshme.

Problematikat kryesore të listuara nga Banka e Shqipërisë janë:

– Mungesa e njohurive dhe moszbatimi i detyrimeve ligjore tĂ« pĂ«rcaktuara nĂ« Ligjin Nr. 157/2013 “PĂ«r masat kundĂ«r financimit tĂ« terrorizmit” dhe nĂ« ligjin Nr. 72/2019, datĂ« 17.10.2019 “PĂ«r masat shtrĂ«nguese ndĂ«rkombĂ«tare nĂ« RepublikĂ«n e ShqipĂ«risĂ«, si dhe ligjit nr. 9917, datĂ« 19.05.2008 “Pёr Parandalimin e Pastrimit tё Parave dhe Financimin e Terrorizmit”, si dhe akteve nĂ«nligjore pĂ«r PPP/PFT.

– Moszbatimi i vigjilencĂ«s sĂ« duhur pĂ«r rastet e transaksioneve tĂ« parashikuara nĂ« nenin 4, germa “b” dhe “c” tĂ« Ligjit nr.9917, datĂ« 19.05.2008 “PĂ«r parandalimin e pastrimit tё parave dhe financimin e terrorizmit”, i ndryshuar.

– Mosraportimi nĂ« BankĂ«n e ShqipĂ«risĂ«, nĂ« pĂ«rputhje me kĂ«rkesat e nenit 19 tĂ« rregullores nr. 31, datĂ« 06.06.2007 “PĂ«r licencimin, organizimin, veprimtarinĂ« dhe mbikĂ«qyrjen e zyrave tĂ« kĂ«mbimit valutor”, ndryshuar.

– MosplotĂ«simi i sistemit tĂ« centralizuar me tĂ« gjitha tĂ« dhĂ«nat sipas aneksit IV tĂ« UdhĂ«zimit nr. 28, datĂ« 31.12.2012 tĂ« ministrit tĂ« Financave, nĂ« pĂ«rputhje me pikĂ«n 1, shkronja “c”, tĂ« nenit 11 tĂ« Ligjit nr.9917, datĂ« 19.05.2008 “PĂ«r parandalimin e pastrimit tё parave dhe financimin e terrorizmit”, i ndryshuar.

– Mosmbajtja e evidencave pĂ«r verifikimet e kryera pĂ«r klientĂ«t e regjistruar nĂ« bazĂ«n e tĂ« dhĂ«nave me listat “person i shpallur” dhe listĂ«n e sanksioneve tĂ« KĂ«shillit tĂ« Sigurimit tĂ« Kombeve tĂ« Bashkuara.

Lidhur me sistemin e rregullimit dhe të kontrollit të tyre, Banka e Shqipërisë sqaron se ZKV-të janë të detyruara që të pajisin klientin me faturë për çdo transaksion këmbimi valutor, si dhe të dokumentojnë transaksionin duke ruajtur një kopje të faturës dhe duke e regjistruar atë.

Banka e Shqipërisë kryen inspektime periodike pranë ZKV-ve me fokus përmbushjen e kërkesave të sipërpërmendura dhe detyrimeve në lidhje me vigjilencën e duhur dhe të zgjeruar, përfshi edhe raportimet e transaksioneve cash pranë autoritetit përgjegjës, të parashikuara sipas ligjit.

“NĂ« rast tĂ« konstatimit tĂ« problematikave nĂ« lidhje me identifikimin e klientĂ«ve, Banka e ShqipĂ«risĂ«, sipas parashikimit tĂ« nenit 20, tĂ« rregullores 31/2007 ‘PĂ«r licencimin, organizimin, veprimtarinĂ« dhe mbikĂ«qyrjen e zyrave tĂ« kĂ«mbimit valutor’, version i integruar, aplikon masĂ« administrative dhe nĂ« rast se konstatohen se shkeljet janĂ« tĂ« pĂ«rsĂ«ritura, Banka revokon licencĂ«n e Subjektit sipas parashikimeve ligjore.

Banka e ShqipĂ«risĂ«, nĂ« bashkĂ«punim me AgjencinĂ« e InteligjencĂ«s Financiare, ka organizuar trajnime me qĂ«llim rritjen dhe forcimin e njohurive mbi detyrimet ligjore pĂ«r parandalimin e pastrimit tĂ« parasĂ« dhe financimit tĂ« terrorizmit, si dhe pasojat nĂ« rast mosrespektimi tĂ« kĂ«rkesave ligjore dhe rregullatore”, – shprehet Banka e ShqipĂ«risĂ«.

 

Agjencia e Inteligjencës, 24 masa ndaj ZKV-ve në pesë vitet e fundit

“Monitor” kĂ«rkoi njĂ« prononcim nga Agjencia e InteligjencĂ«s Financiare, lidhur me projektrregulloren e re, problematikat e evidentuara nĂ« aktivitetin e zyrave tĂ« kĂ«mbimit valutor dhe sugjerimet e kĂ«tij institucioni pĂ«r pĂ«rmirĂ«sime tĂ« mundshme tĂ« kuadrit qĂ« rregullon aktivitetin e kĂ«tyre institucioneve.

NĂ« pĂ«rgjigje, drejtuesi i AIF sugjeroi qĂ« pĂ«r problematikat nĂ« aktivitetin e ZKV-ve t’i referohemi raportit tĂ« fundit vjetor tĂ« kĂ«tij institucioni.

Sipas të dhënave nga Agjencia e Inteligjencës Financiare të cituara në raportin vjetor 2024, vitin e kaluar, zyrat e këmbimit valutor raportuan gjithsej vetëm 19 transaksione të dyshimta pranë këtij institucioni. Numri i transaksioneve të raportuara pësoi rënie me 41% krahasuar me një vit më parë.

Në pesë vitet e fundit, numri total i rasteve të raportuara nga ZKV-të është gjithsej 68. Numrat e raportimeve janë shumë të vogla, nëse i krahasojmë me bankat, institucionet financiare të transfertave të parave apo edhe noterët.

Për shembull, vitin e kaluar, bankat tregtare raportuan 718 transaksione të dyshimta, shoqëritë e transfertave 365 transaksione, ndërsa noterët, 413 transaksione.

Gjithnjë sipas AIF, vitin e kaluar u evidentuan katër kundërvajtje administrative mes Zyrave të Këmbimit Valutor të inspektuara. Për këto kundërvajtje, u ndërmorën dy masa administrative me gjobë, në vlerën totale 1 milion lekë dhe dy masa të tjera me paralajmërim.

Në pesë vitet e fundit, AIF ka vendosur gjithsej 24 masa me gjoba ndaj Zyrave të Këmbimit Valutor, për një shumë totale prej 10.9 milionë lekësh. Viti më problematik për këto institucione financiare ishte 2023, kur AIF vendosi 11 gjoba, për një shumë totale prej 5.6 milionë lekësh.

Lidhur me projektrregulloren e re dhe me problematikat e tregut tĂ« zyrave tĂ« kĂ«mbimit valutor, “Monitor” kĂ«rkoi njĂ« prononcim edhe nga operatorĂ«t e rĂ«ndĂ«sishĂ«m tĂ« tregut.MegjithatĂ«, ata u shprehĂ«n se qĂ«ndrimet e tyre lidhur me projektrregulloren kanĂ« vendosur t’i adresojnĂ« zyrtarisht te Banka e ShqipĂ«risĂ«, nĂ«pĂ«rmjet ShoqatĂ«s sĂ« KĂ«mbimit Valutor.

Në këtë fazë të diskutimeve, shoqata përfaqësuese e këtyre subjekteve ka vendosur të mos shprehet publikisht lidhur me qëndrimet e saj.

 

 

Vlerësimi i MONEYVAL, i përmirësuar

NĂ« tetor tĂ« vitit 2023, ShqipĂ«ria doli zyrtarisht nga e ashtuquajtura “lista gri” apo statusi i monitorimit tĂ« shtuar pĂ«r pastrimin e parave.

Ndërkohë, raporti i fundit i MONEYVAL (Komitet ekspertësh i Këshillit të Europës për vlerësimin e masave për parandalimin e pastrimit të parave dhe financimit të terrorizmit) për Shqipërinë i takon qershorit të vitit 2023 dhe në të vlerësohej se Shqipëria ka përmirësuar masat e saj për të luftuar pastrimin e parave dhe financimin e terrorizmit (AML/CFT).

Raporti vinte në dukje se Shqipëria ka përmirësuar përputhshmërinë e saj me Rekomandimet 25 të Task Forcës së Veprimit Financiar, të lidhur me transparencën dhe pronarët përfitues, si dhe rekomandimin 28, për rregullimin dhe mbikëqyrjen e bizneseve dhe profesioneve të caktuara jashtë sektorit financiar.

Vendi Ă«shtĂ« rivlerĂ«suar pĂ«r kĂ«to dy rekomandime nga “pjesĂ«risht nĂ« pĂ«rputhje” nĂ« “gjerĂ«sisht nĂ« pĂ«rputhje”.

Që nga qershori 2022, Shqipëria ndërmori masa shtesë, të cilat adresuan mangësi të rëndësishme në lidhje me administratorët që u nënshtrohen kërkesave të AML/CFT (parandalimit të pastrimit të parave dhe financimit të terrorizmit) dhe thjeshtuan aksesin në informacionin e pronësisë përfituese për autoritetet kompetente.

Sipas raportit, gjithashtu Shqipëria përmirësoi masat për rregullimin dhe mbikëqyrjen e noterëve dhe agjentëve të pasurive të paluajtshme. Autoriteti licencues për noterët tani ka të drejtë të revokojë licencat për shkelje të legjislacionit AML/CFT.

Shqipëria gjithashtu miratoi rregulla mbikëqyrjeje të bazuar në risk mbi agjentët e pasurive të paluajtshme.

Duke ju referuar raportit të plotë, rekomandimet e ngelura të MONEYVAL janë të lidhura kryesisht me aktivitetin e profesioneve jashtë sektorit financiar, si agjentët e pasurive të paluajtshme, noterët apo avokatët.

Problematikat lidhen kryesisht me nevojën për detajim të kuadrit raportues dhe mbikëqyrës për këto profesione. Ndërkohë, raporti i fundit nuk përmban vërejtje apo rekomandime lidhur me Zyrat e Këmbimit Valutor.

Raportimi i radhës së Shqipërisë pranë MONEYVAL pritet të bëhet brenda këtij viti.

 

 

The post Shtrëngimi për zyrat e këmbimit valutor appeared first on Revista Monitor.

RIT Tirana, universiteti i ri, i fokusuar te teknologjia dhe inovacioni

✇Revista Monitor
By: Mira Leka
11 July 2025 at 22:06

Ndërkohë që kërkesa për profesionistë të teknologjisë në Shqipëri po rritet, shumë kompani, si startup-et dhe bizneset e mëdha të sektorit IT, përballen me sfida për të mbajtur talentin vendas. Për të frenuar këtë fenomen dhe për të krijuar një ekosistem më tërheqës për të rinjtë e talentuar, një nga zgjidhjet më efikase është investimi në arsim cilësor brenda vendit, duke ofruar diploma me standarde ndërkombëtare dhe programe studimi që lidhen drejtpërdrejt me nevojat e tregut të punës.

 

Deada Hyka

Në një treg pune gjithnjë e më të ndikuar nga zhvillimet teknologjike dhe kërkesat e reja të ekonomisë globale, arsimi mbetet faktori kyç për suksesin profesional.

Statistikat tregojnë se profesionet më të kërkuara sot lidhen ngushtë me teknologjinë, inxhinierinë dhe shkencat kompjuterike, ndërsa sipas një raporti të Forumit Ekonomik Botëror, deri në vitin 2030, mbi 85 milionë vende pune mund të mbeten bosh për shkak të mungesës së aftësive të duhura në fuqi punëtore.

Shqipëria, si pjesë e këtij ekosistemi të ndërlidhur, përballet me sfidën e përshtatjes së sistemit arsimor me nevojat e tregut të punës, pasi aktualisht, sipas të dhënave të INSTAT, mbi 30% e të rinjve të diplomuar nuk gjejnë një vend pune në përputhje me profilin akademik.

Po sipas të dhënave të fundit të INSTAT, gjatë dekadës së fundit, Shqipëria ka humbur një pjesë të konsiderueshme të të rinjve të kualifikuar në fushën e teknologjisë dhe inxhinierisë.

Të dhëna të tjera tregojnë se një pjesë e madhe e studentëve, që ndjekin studime jashtë vendit, në fusha si informatikë, inxhinieri softuerike dhe Inteligjencë Artificiale, zgjedhin të mos kthehen më në Shqipëri pas diplomimit. Kjo ka sjellë një boshllëk të madh në tregun vendas të punës, duke vështirësuar përpjekjet e kompanive për të gjetur specialistë të fushave teknologjike.

Ndërkohë që kërkesa për profesionistë të teknologjisë në Shqipëri po rritet, shumë kompani, si startup-et dhe bizneset e mëdha të sektorit IT, përballen me sfida për të mbajtur talentin vendas.

Për të frenuar këtë fenomen dhe për të krijuar një ekosistem më tërheqës për të rinjtë e talentuar, një nga zgjidhjet më efikase është investimi në arsim cilësor brenda vendit, duke ofruar diploma me standarde ndërkombëtare dhe programe studimi që lidhen drejtpërdrejt me nevojat e tregut të punës.

 

Universiteti i ri, i fokusuar te teknologjia dhe inovacioni

NĂ« kĂ«tĂ« kontekst, hapja e RIT Tirana, nĂ« bashkĂ«punim me Institutin “Harry Fultz” dhe Institutin e TeknologjisĂ« Rochester, vjen si njĂ« zhvillim domethĂ«nĂ«s pĂ«r sistemin arsimor shqiptar, duke ofruar njĂ« model tĂ« ri edukimi, i fokusuar te teknologjia dhe inovacioni.

Ky institucion, pjesë e rrjetit global të Rochester Institute of Technology (RIT), një prej universiteteve më prestigjioze në SHBA në fushën e teknologjisë dhe inxhinierisë, sjell në Shqipëri një standard akademik të krahasueshëm me atë të kampuseve të tij ndërkombëtare në Nju Jork, Dubai, Kosovë, Kroaci dhe Kinë.

Studentët e RIT Tirana, jo vetëm që do të mësojnë nga profesorë të kualifikuar shqiptarë dhe të huaj, por do të kenë mundësinë të studiojnë një ose dy semestra në kampuset e tjerë të RIT, duke përfituar nga një eksperiencë globale, me kosto më të ulët.

Një tjetër aspekt inovativ i këtij institucioni është programi i punësimit profesional (CO-OP), i cili u mundëson studentëve të vendosin në praktikë njohuritë e fituara gjatë studimeve nëpërmjet bashkëpunimeve me kompani dhe organizata ndërkombëtare.

Ky model është dëshmuar i suksesshëm në SHBA dhe vende të tjera, duke rritur ndjeshëm përgatitjen e studentëve për tregun e punës.

Në një kohë kur edukimi cilësor dhe aftësitë teknologjike janë vendimtare për suksesin profesional, RIT Tirana hap një epokë të re për studentët shqiptarë, duke u ofruar atyre jo vetëm një diplomë amerikane të njohur ndërkombëtarisht, por edhe një avantazh real në një treg pune gjithnjë e më konkurrues.

Me regjistrimet, që priten të nisin për vitin akademik 2025-2026, ky institucion premton të bëhet një pikë referimi për të gjithë ata që duan një karrierë të sigurt në fushën e teknologjisë dhe inovacionit.

Në këtë kontekst, Fondacioni Shqiptaro-Amerikan për Zhvillim (AADF) ka ndërmarrë një hap të rëndësishëm në mbështetjen e studentëve shqiptarë nëpërmjet një programi të ri bursash.

Ky program synon të ofrojë mundësi të shkëlqyera për studentët e talentuar, por me mundësi të kufizuara financiare, për të ndjekur studime në institucione të arsimit të lartë me standarde ndërkombëtare, si në Shqipëri ashtu edhe në Shtetet e Bashkuara të Amerikës.

Jonida Lamaj, Menaxhere Projekti për Edukimin në AADF, thotë se ky program do të ndihmojë jo vetëm në promovimin e ekselencës akademike, por edhe në integrimin e standardeve globale në sistemin arsimor shqiptar.

Synimi i tij është që të zhvillojë aftësitë e studentëve, duke i përgatitur ata për të kontribuar në zhvillimin ekonomik dhe social të vendit.

“QĂ«llimi i programit Ă«shtĂ« tĂ« promovojĂ« ekselencĂ«n akademike, duke mbĂ«shtetur studentĂ«t e talentuar, por qĂ« nuk kanĂ« mundĂ«si financiare pĂ«r tĂ« ndjekur programe tĂ« tilla akademike.

Me këtë  projekt, AADF synon të kontribuojë në përmirësimin e sistemit arsimor shqiptar, duke integruar standardet dhe praktikat akademike globale, si dhe duke zhvilluar aftësitë e individëve që mund të kontribuojnë në progresin ekonomik dhe social të vendit.

Aplikimet pĂ«r tĂ« pĂ«rfituar nga bursat qĂ« AADF do tĂ« ofrojĂ« pĂ«r tĂ« rinjtĂ« shqiptarĂ« do tĂ« nisin nĂ« mars, ndaj pĂ«r t’u informuar pĂ«r çdo event nga programi i bursave, ju ftojmĂ« tĂ« vizitoni dhe tĂ« regjistroheni nĂ« websiten zyrtar: https://aadfscholarship.org/.” – thotĂ« znj. Lamaj.

 

RIT Tirana

Hapja e RIT Tirana, nĂ« bashkĂ«punim me Institutin “Harry Fultz” dhe Institutin e TeknologjisĂ« Rochester, vjen si njĂ« zhvillim domethĂ«nĂ«s pĂ«r sistemin arsimor shqiptar, duke ofruar njĂ« model tĂ« ri edukimi, i fokusuar te teknologjia dhe inovacioni. Ky institucion, pjesĂ« e rrjetit global tĂ« Rochester Institute of Technology (RIT), njĂ« prej universiteteve mĂ« prestigjioze nĂ« SHBA nĂ« fushĂ«n e teknologjisĂ« dhe inxhinierisĂ«, sjell nĂ« ShqipĂ«ri njĂ« standard akademik tĂ« krahasueshĂ«m me atĂ« tĂ« kampuseve tĂ« tij ndĂ«rkombĂ«tare nĂ« Nju Jork, Dubai, KosovĂ«, Kroaci dhe KinĂ«.

 

 

RIT Tirana: Një oaz i ri për edukimin teknologjik në Shqipëri

Në fushën e arsimit të lartë, një tjetër zhvillim i rëndësishëm është hapja e RIT Tirana / American Academy of Technology Tirana, një institucion i ri akademik në bashkëpunim me universitetin prestigjioz Rochester Institute of Technology (RIT) në Nju Jork dhe RIT Kosovën.

Ernaso KĂ«rbizi, Drejtor Ekzekutiv i Fondacionit “Instituti Teknologjik i TiranĂ«s”, thotĂ« se RIT Tirana Ă«shtĂ« institucioni i vetĂ«m nĂ« ShqipĂ«ri qĂ« ofron njĂ« diplomĂ« amerikane, duke garantuar cilĂ«si dhe mundĂ«si tĂ« jashtĂ«zakonshme pĂ«r studentĂ«t shqiptarĂ«. Aktualisht ofrohen dy programe kryesore:

Inxhinieri Elektrike dhe Teknologji (Electrical Engineering and Technology); Informatikë dhe Teknologjitë e Informacionit (Computing Information Technology)

Një nga avantazhet kryesore të këtij institucioni është mundësia e shkëmbimit akademik dhe kulturor në kampuset globale të RIT në Nju Jork, Dubai, Kroaci, Kosovë etj. Për më tepër, nëpërmjet programit inovativ të punësimit profesional (CO-OP), studentët do të kenë mundësinë të fitojnë përvojë reale pune gjatë studimeve të tyre.

“StudentĂ«t e RIT Tirana do tĂ« kenĂ« mundĂ«sinĂ« tĂ« shkĂ«mbejnĂ« eksperiencĂ« akademike dhe kulturore njĂ« ose dy semestra nĂ« njĂ« prej kampuseve globale qĂ« RIT ka (Nju Jork, Dubai, Kroaci, PrishtinĂ« etj.), me kosto shumĂ« herĂ« mĂ« tĂ« ulĂ«t sesa studentĂ«t pĂ«rkatĂ«s tĂ« kĂ«tyre kampuseve.

Një tjetër risi që RIT sjell në Shqipëri është ofrimi i mundësive të punësimit profesional (CO-OP) gjatë periudhës së studimeve.

Ky program inovativ u mundëson studentëve të vendosin në praktikë njohuritë e mësuara, duke fituar përvojë reale në industri të ndryshme dhe duke ndihmuar në zhvillimin e aftësive që kërkohen nga tregu global i punës.

Në përfundim të studimeve, diploma me të cilën pajisen studentët është e barasvlershme me atë që moshatarët e tyre marrin në RIT New York, duke u siguruar një kurrikulë të standardizuar gjatë viteve akademike.

Kjo ofron mundĂ«si tĂ« shkĂ«lqyera pĂ«r tĂ« konkurruar nĂ« tregun ndĂ«rkombĂ«tar tĂ« punĂ«s”, – pĂ«rfundon z. KĂ«rbizi.

 

RIT dhe bashkëpunimi me Shqipërinë

Instituti i TeknologjisĂ« i Rochester-it (RIT), i njohur ndĂ«rkombĂ«tarisht pĂ«r kĂ«rkimin dhe inovacionin nĂ« teknologji, inxhinieri dhe dizajn, Ă«shtĂ« tashmĂ« i pranishĂ«m nĂ« ShqipĂ«ri. FalĂ« bashkĂ«punimit me Institutin “Harry Fultz”, ShqipĂ«ria bĂ«het pjesĂ« e rrjetit global tĂ« RIT, duke u ofruar studentĂ«ve mundĂ«sinĂ« pĂ«r tĂ« pĂ«rfituar nga njĂ« arsim i nivelit tĂ« lartĂ« me standarde amerikane.

 

 

 

 

The post RIT Tirana, universiteti i ri, i fokusuar te teknologjia dhe inovacioni appeared first on Revista Monitor.

Diversiteti kulturor në marrëdhëniet ndërkombëtare

✇Revista Monitor
By: Mira Leka
11 July 2025 at 22:04

Nga Arben Jaupaj, PĂ«rgjegjĂ«s i GalerisĂ« sĂ« Arteve “Edward Lear”, Berat*

 

Zhvillimi i temës së diversitetit kulturor në marrëdhëniet ndërkombëtare. Diversiteti kulturor është një nga temat më të debatuara të shoqërisë në mijëvjeçarin e ri.

Mijëvjeçari i ri bashkë me ritmet e larta globalizuese solli në diskutimet e elitave edhe çështjen e diversitetit kulturor si dimension i rëndësishëm i integrimit në shoqërinë e re globale, që duhej pasqyruar në konventat ndërkombëtare.

Një nga shtysat e kësaj vëmendjeje ishte praktika e rregullimeve ligjore ndërkombëtare që fokusoheshin kryesisht te shkëmbimet ekonomike.

Një grup studiuesish, kryesisht franko-kanadezë, u morën gjatë me perspektivat, të ardhmen e diversitetit dhe u përpoqën të influenconin me kërkesat e tyre, sanksionimin e ekzistencës dhe zhvillimit të tij në konventat ndërkombëtare (UNESCO), duke ia bashkangjitur me shkathtësi çështjen e diversitetit, temave juridike mbi marrëveshjet për shkëmbimet tregtare, rregullimet e tregjeve etj.

Një grup i dytë (nga të cilët më i spikaturi ishte Hofstede) e orientoi vëmendjen në integrimin e grupeve të ndryshme kulturore në procesin e prodhimit dhe menaxhimit në skemat e reja globale, duke studiuar dhe duke prezantuar përfundime në interes të çështjes multikulturore.

NĂ« fund tĂ« LuftĂ«s sĂ« FtohtĂ«, politologu amerikan Samuel P. Huntington, nĂ« njĂ« artikull tĂ« titulluar “PĂ«rplasja e qytetĂ«rimeve”, sugjeroi se konfliktet e sĂ« ardhmes do tĂ« lidhen gjithnjĂ« e mĂ« shumĂ« me çështjet kulturore ose identitare.

Paradoksalisht, sa më shumë që globalizimi zhvillohet në kuptimin e një homogjenizimi të kulturës dhe të imponimit të disa modeleve kulturore, kryesisht që vijnë nga kultura perëndimore dhe anglo-saksone, aq më shumë bota moderne përballet me konflikte të reja.

LigjĂ«rimi pĂ«r rĂ«ndĂ«sinĂ« e diversitetit kulturor nĂ« periudhĂ«n e re tĂ« globalizimit tĂ« cilĂ«suar si “fundi i historisĂ«â€ nga Fukyuama u zhvillua nĂ« ambientet e institucioneve ndĂ«rkombĂ«tare krahas me ligjĂ«rimin pĂ«r ruajtjen e biodiversitetit. Edhe pĂ«r diversitetin kulturor, argumentet u ndĂ«rtuan me temĂ« dhe leksik tĂ« orientuar drejt rĂ«ndĂ«sisĂ« sĂ« ruajtjes sĂ« ekosistemeve kulturore (zhvillimeve kulturore brenda njĂ« habitati tĂ« caktuar gjeografik).

Tema e diversitetit kulturor u zhvillua nĂ« kĂ«tĂ« mĂ«nyrĂ« si njĂ« objektiv global pĂ«r t’u arritur dhe qĂ« gjeneron interes, pjesĂ«marrje, fushata, lobime nga intelektualĂ« tĂ« fushave tĂ« ndryshme dhe nĂ« fusha tĂ« ndryshme.

Periudha pas Luftës së Dytë Botërore, zhvillimi i institucioneve ndërkombëtare dhe ndërtimi i vazhdueshëm i arkitekturës së sigurisë, përpjekjet për ruajtjen e paqes pas tmerreve të luftës, ndihmoi në zhvillimin e temës së diversitetit.

Geert Hofstede, antropolog holandez nĂ« fund tĂ« viteve ’60-tĂ«, filloi studimin e proceseve ndĂ«rkulturore nĂ« procesin e prodhimit duke pasur nĂ« fokus korporatat shumĂ«kombĂ«she. Puna e tij do tĂ« reflektonte dhe ndikonte nĂ« zhvillimin e temĂ«s sĂ« diversitetit kulturor nĂ« marrĂ«dhĂ«niet ndĂ«rkombĂ«tare. Teoria e dimensioneve kulturore tĂ« Hofstedes ofron edhe sot njĂ« kuadĂ«r tĂ« rĂ«ndĂ«sishĂ«m pĂ«r tĂ« kuptuar ndikimin e kulturĂ«s nĂ« mjediset organizative dhe marrĂ«dhĂ«niet ekonomike ndĂ«rkombĂ«tare.

Dimensionet Kulturore tĂ« formuluara prej tij – distanca hierarkike, individualizmi vs. kolektivizmit, feminiteti vs. maskulinitetit, kontrolli i pasigurisĂ«, orientimi afatgjatĂ« kohor, falja vs. vetĂ«pĂ«rmbajtjes – shpjegojnĂ« sesi kulturat e ndryshme qasen ndaj autoritetit, bashkĂ«punimit, vendimmarrjes, riskut, strategjisĂ« afatgjatĂ« dhe komunikimit ndĂ«rkulturor.

Në grupet multikulturore (p.sh. grupet punëtore me emigrantë të integruar nëpër fabrika) zgjidhja e problemeve është më e thjeshtë, sepse vlerësohen nga më shumë se një këndvështrim kulturor. Brenda këtyre grupeve shmangen përfundimet e thjeshtuara të arritura më tepër si rrjedhojë e solidaritetit kulturor në grupet homogjene, se sa rrjedhojë e analizës së problemit.

Këto dallime kulturore nuk janë vetëm çështje të brendshme të menaxhimit, por ndikojnë drejtpërdrejt në mënyrën se si ndërmarrjet lidhen me partnerë ndërkombëtarë, përshtaten me rregullat e tregjeve të huaja dhe ndërtojnë marrëdhënie të qëndrueshme tregtare.

Në kontekstin e tregtisë ndërkombëtare, ku bashkëpunojnë aktorë me profile kulturore të ndryshme, kuptimi i këtyre dimensioneve është thelbësor për të shmangur keqkuptime, për të lehtësuar negociatat dhe për të krijuar partneritete afatgjata. Për shembull, një kulturë e organizuar fort rreth hierarkisë vertikale mund të interpretojë ndryshe procesin e vendimmarrjes nga një kulturë më horizontale, çka ndikon në ritmin dhe stilin e bashkëpunimit ekonomik.

Për më tepër, pranimi dhe menaxhimi i diversitetit kulturor në mjediset shumëkombëshe sjell përfitime konkrete në treg: rritje të kreativitetit, shmangie të mendësisë së njëtrajtshme, si dhe përmirësim të reputacionit të kompanisë.

Ndërmarrjet që promovojnë përfshirjen e kulturave të ndryshme janë më tërheqëse në ditët e sotme për brezat e rinj të cilët e shohin larmishmërinë si vlerë themelore. Në këtë mënyrë, diversiteti kulturor kthehet në një avantazh konkurrues, duke ndikuar pozitivisht në performancën tregtare dhe në etikën e brendshme të kompanive.

Kontributi i Hofstedes qëndron në faktin se ai e lidhi çështjen e diversitetit kulturor me një fushë praktike dhe me ndikim si biznesi, duke i dhënë legjitimitet kulturës si faktor i rëndësishëm në globalizimin ekonomik.

Nëpërmjet kësaj teorie, menaxherët dhe sipërmarrësit ndërkombëtarë mund të bëhen jo vetëm aktorë më të suksesshëm ekonomikisht, por edhe promotorë të vlerave ndërkulturore në tregtinë globale.

 

“Betejat” kryesore tĂ« diversitetit kulturor

Por “betejat” kryesore tĂ« diversitetit kulturor dhe zhvillimit tĂ« temĂ«s sĂ« tij nĂ« marrĂ«dhĂ«niet ndĂ«rkombĂ«tare u bĂ«nĂ« nĂ« gjirin e UNESCO-s. E krijuar nĂ« vitin 1945, si pjesĂ« e OKB-sĂ«, u bĂ« hapĂ«sira kryesore pĂ«r tĂ« promovuar diversitetin si pĂ«rpjekje e vazhdueshme pĂ«r njĂ« paqe tĂ« qĂ«ndrueshme nĂ« botĂ« nĂ«pĂ«rmjet bashkĂ«punimit nĂ« fushĂ«n e artit, kulturĂ«s dhe edukimit.

NjĂ« nga meritat e para tĂ« drejtuesve tĂ« UNESCO-s dhe ekipeve tĂ« saj ishte pasurimi me termin “kulturĂ«â€ i shprehjeve tekstuale tĂ« traditĂ«s “bashkĂ«punim intelektual”. NĂ« kĂ«tĂ« mĂ«nyrĂ«, termi kulturĂ« dhe mĂ« vonĂ« diversitet kulturor do tĂ« bĂ«heshin pjesĂ« e fjalorit tĂ« sĂ« drejtĂ«s ndĂ«rkombĂ«tare dhe ligjĂ«rimeve tĂ« marrĂ«dhĂ«nieve ndĂ«rkombĂ«tare bashkĂ«kohore.

NĂ« kĂ«tĂ« kĂ«ndvĂ«shtrim, bashkĂ«punimi kulturor ndĂ«rkombĂ«tar prezantohet edhe sot, i pazĂ«vendĂ«sueshĂ«m pĂ«r objektivin e garantimit dhe ruajtjes sĂ« paqes dhe sigurisĂ« ndĂ«rkombĂ«tare nĂ« botĂ«. Ky proces mund tĂ« ekzistojĂ« duke u kujdesur jo vetĂ«m pĂ«r respektimin e pavarĂ«sisĂ« dhe integritetit tĂ« shteteve anĂ«tare, por edhe pĂ«r sigurimin e “diversitetit tĂ« frytshĂ«m tĂ« kulturave tĂ« tyre”.

Kjo Ă«shtĂ« filozofia mbi tĂ« cilĂ«n vazhdon tĂ« bazohet i gjithĂ« sistemi dhe pĂ«rfaqĂ«son atĂ« “fil rouge” qĂ« bashkon dhe karakterizon veprimin normativ tĂ« UNESCO-s nĂ« sektorin kulturor, duke i dhĂ«nĂ« asaj koherencĂ« logjike dhe sistematike.

Pikërisht për këtë, diversiteti kulturor figuron në opinionin publik, ndër parimet themelore juridike të së drejtës kulturore ndërkombëtare.

Gjatë gjithë proceseve të studimit, konvergimit të qëndrimeve, hartimit të teksteve ligjore, negocimit me delegacionet e shteteve për ratifikimet etj., trajtimi i temës së diversitetit kulturor nuk u shkëput asnjëherë nga tema e tregtisë ndërkombëtare dhe kjo solli jo pak probleme për studiuesit dhe ekspertët që u angazhuan.

Gjatë negociatave, disa shtete, e konsideruan tekstin e konventës (2005) një instrument të proteksionizmit të maskuar në fushën e tregtisë dhe shkëmbimeve ndërkombëtare dhe si të tillë, jo të frytshëm për qarkullimin e lirë të ideve.

Ky kundërshtim prodhoi disa kritika ndaj aktivitetit të UNESCO-s, por që gjithsesi nuk e zbehu punën e saj për promovimin dhe kontrollin e zbatimit të dispozitave të konventës.

Kultura, dhe në veçanti politikat kulturore, shkaktuan në periudhën pas Luftës së Dytë, një debat ndërkombëtar që vazhdon edhe sot dhe ka të bëjë me trajtimin e të mirave dhe shërbimeve kulturore në marrëdhëniet ekonomike ndërkombëtare.

Dy ishin perspektivat në dukje të papajtueshme në qendër të tij, qëndrimi se nëse mallrat dhe shërbimet kulturore kanë një vlerë tregu dhe janë pjesë e qarqeve tregtare, ato nuk mund të krahasohen me mallra të thjeshta, sepse ato janë bartëse vlerash dhe simbolesh dhe prej andej ndikojnë në identitetin kulturor të një kombi.

Rrjedhimisht kultura duhet t’i nĂ«nshtrohet njĂ« pĂ«rjashtimi nga normat dhe rregullat e liberalizimit tĂ« tregtisĂ«. Ky Ă«shtĂ« parimi i pĂ«rjashtimit kulturor, i mbrojtur nĂ« radhĂ« tĂ« parĂ« nga qeveritĂ« e FrancĂ«s dhe KanadasĂ« (Quebec-ut).

Qëndrimi tjetër konsideronte kulturën një sektor ekonomik si çdo tjetër, dhe masat publike për promovimin dhe mbrojtjen e industrive kulturore janë vetëm një formë tjetër e papranueshme e proteksionizmit.

Shtetet e Bashkuara e kanë mbrojtur këtë qasje, që mallrat dhe shërbimet kulturore nuk mund të jenë objekt i dispozitave specifike në marrëveshjet ndërkombëtare tregtare.

Ndryshe nga konteksti frankofon, referenca amerikane për diversitetin kulturor është e lidhur me lirinë e zgjedhjes së individit për të konsumuar një shumëllojshmëri të madhe të produkteve kulturore.

Diversiteti i produkteve kulturore të ofruara duhej të përputhej me diversitetin gjithmonë në rritje të tregut global.

Në këtë mënyrë koncepti aplikohet si produkti efektiv i tregut dhe jo si produkti i politikave aktive nga ana e qeverisë.

Specialistë të ndryshëm, lobuan që kultura dhe diversiteti kulturor, të gjenin përdorimin e duhur në marrëveshjet ndërkombëtare.

Fillimisht politika zyrtare tĂ« shteteve tĂ« ndryshme treguan interes tĂ« bashkonin temĂ«n e diversitetit kulturor (ruajtjen, mbrojtjen, promovimin), futjen dhe pasqyrimin e saj nĂ« legjislacionin ndĂ«rkombĂ«tar – me interesat e tyre nĂ« fushĂ«n e tregtisĂ« ndĂ«rkombĂ«tare.

KĂ«to qĂ«ndrime sollĂ«n qĂ« studiues dhe lobues si Dorval Brunelle apo Louise Beaudoin tĂ« fillojnĂ« t’i konsiderojnĂ« marrĂ«veshjet tregtare jo thjesht nga kĂ«ndvĂ«shtrimi i ndikimit nĂ« kulturĂ«, por si praktika tĂ« mirĂ«fillta kulturore.

 

 

Fokus te cilësia

NĂ« fund tĂ« viteve ‘90-tĂ«, u rrit trysnia nĂ« media dhe organizmat ndĂ«rkombĂ«tarĂ«, pĂ«r cilĂ«simin e diversitetit kulturor si temĂ« jo dytĂ«sore, por tĂ« barabartĂ« me temat e tjera, edhe atĂ« ekonomike.

KundĂ«rshtarĂ«t e saj do tĂ« jenĂ« sipas Beaudoin-it, “mumifikimi i kulturĂ«s”, nacionalizmi etnik dhe proteksionizmi.

Grupi franko – kanadez theksoi tezĂ«n se marrĂ«veshjet ndĂ«rkombĂ«tare duhet tĂ« synojnĂ« njohjen e rolit thelbĂ«sor tĂ« diversitetit kulturor nĂ« zhvillimin ekonomik dhe social nĂ« shoqĂ«ri. Ato theksuan, ndĂ«r tĂ« tjera, natyrĂ«n e dyfishtĂ« kulturore dhe ekonomike tĂ« mallrave dhe shĂ«rbimeve kulturore, si dhe tĂ« drejtĂ«n themelore tĂ« çdo individi dhe shoqĂ«rie pĂ«r tĂ« qenĂ« nĂ« gjendje tĂ« marrĂ« pjesĂ« dhe tĂ« pĂ«rfitojĂ« nga jeta kulturore.

Objekti i marrëveshjeve duhet të arrijë, sipas tyre, në një perspektivë kulturore të artikuluar mbi raportin kulturës-tregti, duke specifikuar të drejtat dhe detyrimet e shteteve pale, duke iu përgjigjur nevojave të vendeve në zhvillim për çështjet e diversitetit kulturor, duke i rregulluar, por pa iu shmangur rregullave të tregut.

(Edhe taksa e një bilete kinemaje për të ndjekur një film perëndimor në një vend në zhvillim, duhet të gjejë referime juridike).

Formimi kulturor i kĂ«tij grupimi i dedikohej “shkollĂ«s” franceze dhe u reflektua nĂ« debatet dhe polemikat e zhvilluara nĂ« gjirin e organizatave ndĂ«rkombĂ«tare, veçanĂ«risht brenda UNESCO-s.

NĂ« FrancĂ«, diversiteti kulturor Ă«shtĂ« i lidhur me politikat kulturore tĂ« cilat kanĂ« pĂ«r qĂ«llim mbrojtjen e kulturĂ«s nga “dora e padukshme” e tregut. “Kultura” kĂ«tu korrespondon me kulturĂ«n vendase, ndĂ«rsa “tregu” korrespondon me kulturĂ«n globale dominuese, ose, nĂ« fjalĂ« tĂ« tjera, kulturĂ«n amerikane.

Prandaj, fraza e vogĂ«l qĂ« simbolizonte fushatĂ«n franceze pĂ«r diversitetin kulturor nĂ« UNESCO, “kultura nuk Ă«shtĂ« njĂ« mall si tĂ« tjerat”, thekson kĂ«tĂ« ndarje midis kulturĂ«s dhe tregut. Ajo sugjeron se kultura Ă«shtĂ« esencialisht koncept mĂ« i lartĂ« se tregu, pĂ«r kĂ«tĂ« arsye meritonte trajtim “tĂ« veçantĂ«â€ duke e larguar nga mekanizmat automatikĂ« tĂ« tregut.

Konventa e vitit 2005, e UNESCO-s “Mbi mbrojtjen dhe promovimin e diversitetit kulturor” ishte njĂ« arritje e rĂ«ndĂ«sishme nĂ« kĂ«tĂ« fushĂ«. Ajo erdhi mbas miratimit po nga UNESCO tĂ« “DeklaratĂ«s universale mbi diversitetin kulturor” tĂ« vitit 2001.

KĂ«to dokumente – pjesĂ« e legjislacionit ndĂ«rkombĂ«tar dhe funksionale nĂ«pĂ«rmjet sistemit tĂ« marrĂ«veshjeve ndĂ«rkombĂ«tare, janĂ« fryt edhe i punĂ«s studimore tĂ« studiuesve dhe aktivistĂ«ve shoqĂ«rorĂ« si Francois de Bernard, George Azzaria, Raphael Canet, Geert Hofstede, Nancy Adler, Renald Goulet etj.

Dy nga studiuesit dhe intelektualët që dhanë dhe vazhdojnë të japin kontribut në zhvillimin e kësaj teme janë Francois de Bernard dhe Raphael Canet.

I pari vuri në dukje rrezikun e reduktimit në një slogan të diversitetit kulturor dhe e konsideroi thelbësore të riformulohej konceptualisht ideja e diversitetit kulturor. Diversiteti kulturor sipas tij është:

I larmishĂ«m, jo ​​nĂ« kuptimin e njĂ« vĂ«zhgimi, por tĂ« njĂ« lĂ«vizjeje dinamike tĂ« pandĂ«rprerĂ«; Kulturor, duke insistuar nĂ« specifikĂ«n e kulturĂ«s, ndĂ«r tĂ« tjera nĂ« lidhje me natyrĂ«n dhe biodiversitetin; Dinamik, jo statik; Edhe pĂ«rgjigje, edhe pyetje; NjĂ« projekt, nĂ« kuptimin e njĂ« grupi koherent idesh, pĂ«rpjekjesh dhe objektivash.

Po sipas de Bernard-it, ky projekt që është njëkohësisht teorik, juridik dhe politik, duhet të jetë pjesë e takimit të filozofisë, shkencave njerëzore dhe shoqërore me ligjin, në mënyrë që të vazhdojë qëndrueshmëria e domenit kulturor ndaj atij tregtar.

I dyti e përshkroi epokën e globalizimit dhe të Shoqërisë së Informacionit si sfidë për të ruajtur diversitetin kulturor, sidomos përballë forcave të tregtisë ndërkombëtare. Raphaël Canet theksoi në tezat e tij asimetrinë e thellë në qarkullimin global të informacionit mes vendeve të zhvilluara dhe atyre në zhvillim, duke ngritur pikëpyetje rreth mbrojtjes së identiteteve kulturore.

Ai identifikoi katër qasje kryesore në këtë drejtim: rregullimin e flukseve të informacionit (qasje konfrontuese e viteve 1970 e zhvilluar në UNESCO); tregun e lirë (i përfaqësuar nga OBT-ja, që mohon natyrën e veçantë të produkteve kulturore); konceptin e singularitetit kulturor (qasje aktuale në UNESCO që kërkon mbrojtje të veçantë për produktet kulturore nga rregullat e tregut); si dhe ruajtjen e diversitetit brenda Shoqërisë së Informacionit (një qasje më e vonshme dhe më neutrale, që i lë shtetet të vetme në këtë detyrë).

Tensioni midis vlerave kulturore dhe logjikës së tregut vazhdon të mbetet një sfidë e hapur sipas Canet-it në politikat ndërkombëtare.

Si njĂ« nga figurat pĂ«rfaqĂ«suese tĂ« altermondializmit (globalizimit ndryshe tĂ« dĂ«shirueshĂ«m) ai shprehu frikĂ«n ndaj hegjemonisĂ« liberale pas viteve ’90-tĂ«, me argumentin se grupimet ekonomike po e zhvendosnin vĂ«mendjen nga problemet e brendshme sociale drejt diskurseve identitare nĂ« shoqĂ«ri, duke dobĂ«suar komponentin multikulturor tĂ« saj.

Në tezat e intelektualëve të këtij grupimi, diversiteti kulturor është kusht për funksionimin e forumeve sociale, një alternativë demokratizuese e qarkullimit të informacionit, që bashkë me ekonominë bashkëpunuese (sharing economy) dhe lëvizjes mjedisore qartësojnë rrugën drejt së ardhmes shoqërore.

Diversiteti kulturor prezantohet sot si element i pashmangshëm i rendit ndërkombëtar. Në ndërthurjen mes tregtisë dhe kulturës, marrëveshjet ndërkombëtare mbeten dëshmi e përpjekjes për ta mbrojtur identitetin përmes dialogut dhe mirëkuptimit. Aty ku takohen interesat ekonomike dhe pasuritë shpirtërore, lind mundësia për një botë më të drejtë dhe më të pasur në nuanca njerëzore.

 

Bibliografi e konsultuar:

  1. “La diversite culturelle: entre historie et geopolitique”. Mattelart, Armand. (Universite de Paris VIII). Bogues. Montreal, avril 2002 (Conf.)
  2. Hofstede, Geert,“Vivre dans un monde multiculturel”, Les Éditions de l’Organisation, 1994.
  3. “La Diversite Culturelle: Vers une Convention International Effective?”. Gagne, Gilbert. GRIC. (Groupe de recherche sur l’intĂ©gration continentale de l’UniversitĂ© du QuĂ©bec). MontrĂ©al, mars 2004 (Conf.)
  4. “Les concepts de ‘diversite culturelle’ et de ‘capital social’ comme facteurs explicatifs de la capacite d’innovation des organizations et des territories”. Fabrice Periac (Universite Jean Monnet -Saint Etienne), HAL -archives ouvertes, 2014
  5. “Il problema del melting pot”. De La Torre, Miguel A. EthicsDaily.com, 2009. 
  6. “Going Off the Reservation: A Memoir”. Hauptman, Laurence M. University of California Press. (Academia.edu)
  7. “Lo svantaggio della diversità”. Jonas, Michael. The Boston Globe, agosto 2007.  
  8. “Diversita culturale e cooperazione culturale internazionale alla luce dell’azione normativa dell’UNESCO”. Vittorio Mainetti (Università di Ginevra). Giuseppe Cataldi e Valentina Grado (a cura di), Diritto internazionale e pluralità delle culture. XVIII Convegno Napoli, 13-14 giugno 2013, Editoriale scientifica, Napoli, 2014. (Academia.edu)
  9. “Il turismo: benedizione o maledizione?”. Gino Satta, (Università di Modena e Reggio Emilia (https://turismoepsicologia.padovauniversitypress.it/system/files/papers/2007)
  10. “Come instagram influenza il processo decisionale di acquisto dei Millenial nel setttore del turismo”. Nicola Pocellini. (Universita Luis Guido Carli). Roma, 2018
  11. “L’interculturalisme, une rencontre inachevĂ©e”. Canet, Raphael. Possibles Printemps, 2019.

 

*ShĂ«nim – Shkrimi Ă«shtĂ« fragment leksioni i pĂ«rshtatur, mbajtur nĂ« Universitetin “Marin Barleti”, si lektor i jashtĂ«m nĂ« programin e guidave turistike, Tetor 2021 – Janar 2022

 

 

 

 

 

The post Diversiteti kulturor në marrëdhëniet ndërkombëtare appeared first on Revista Monitor.

Pse të sapodiplomuarit e sotëm janë në telashe

✇Revista Monitor
By: Mira Leka
11 July 2025 at 22:02

Tregu i punës është tronditur nga themelet, shkruan The Economist

 

Duhet të na vijë keq për të rinjtë ambiciozë. Për dekada me radhë, rruga drejt një jete të mirë ishte e qartë: shko në universitet, diplomohu, gjej një punë, pastaj shijo përfitimet.

Por të rinjtë e sotëm, ndonëse punëtorë e të përkushtuar, duken sikur kanë më pak mundësi sesa më parë.

Të ndjekësh një karrierë në sektorin e teknologjisë? Kompanitë e mëdha po shkurtojnë vende pune. Në sektorin publik?

Nuk ka më prestigjin që kishte dikur. Inxhinier? Shumica e inovacionit, nga automjetet elektrike tek energjitë e rinovueshme, tani po ndodh në Kinë. Avokat?

Inteligjenca Artificiale sĂ« shpejti do t’ua zĂ«rĂ« vendin. E as qĂ« bĂ«het fjalĂ« tĂ« bĂ«hesh gazetar.

Në mbarë Perëndimin, të rinjtë e sapodiplomuar po humbasin pozicionin e privilegjuar që gëzonin; në disa raste, e kanë humbur tashmë. Të dhënat për punësimin e sinjalizojnë këtë ndryshim.

Matthew Martin nga shoqëria e konsulencës Oxford Economics, ka analizuar amerikanët e moshës 22 deri në 27 vjeç me diplomë bachelor ose më të lartë.

Për herë të parë në histori, shkalla e papunësisë për ta është më e lartë se mesatarja kombëtare. Rritja e papunësisë në mesin e të diplomuarve të rinj vjen kryesisht nga ata që kërkojnë punë për herë të parë.

Ky trend nuk kufizohet vetëm në Amerikë. Në Bashkimin Europian, shkalla e papunësisë për të rinjtë me arsim të lartë po afrohet me nivelin e përgjithshëm për grupmoshën e tyre, që përfshin edhe të rinjtë pa arsim të lartë (shih grafikun 1).

Britania, Kanadaja, Japonia duket se po ndjekin të njëjtën prirje. Edhe të rinjtë më elitarë, si të diplomuarit me MBA (master në administrim biznesi), po e pësojnë.

Në vitin 2024, vetëm 80% e të diplomuarve në shkollën e biznesit të Stanford kishin gjetur punë tre muaj pas diplomimit, nga 91% në vitin 2021.

Deri pak kohĂ« mĂ« parĂ«, “primi i diplomimit nĂ« universitet”, fakti qĂ« tĂ« diplomuarit fitonin mĂ« shumĂ« sesa tĂ« tjerĂ«t, ishte nĂ« rritje (shih grafikun 2). Por sĂ« fundmi ka rĂ«nĂ«, pĂ«rfshirĂ« nĂ« SHBA, Britani dhe Kanada.

Duke përdorur të dhëna të Rezervës Federale të Nju Jorkut për të rinjtë amerikanë, llogaritet se në vitin 2015 të diplomuarit në universitet kishin një pagë mesatare 69% më të lartë se ata me vetëm shkollë të mesme.

Deri vitin e kaluar, primi ishte ulur në 50%.

 

 

A është diçka e keqe që të diplomuarit po humbasin privilegjet e tyre?

Edhe kĂ«naqĂ«sia nga puna Ă«shtĂ« mĂ« e ulĂ«t. NjĂ« sondazh gjithĂ«pĂ«rfshirĂ«s sugjeron se nĂ« SHBA “hendeku i kĂ«naqĂ«sisĂ« sĂ« tĂ« diplomuarve”, diferenca nĂ« nivelin e kĂ«naqĂ«sisĂ« nĂ« punĂ« midis tĂ« diplomuarve dhe jo tĂ« diplomuarve, Ă«shtĂ« tani rreth tre pikĂ« pĂ«rqindjeje, nga njĂ« diferencĂ« afatgjatĂ« prej shtatĂ« pikĂ«sh.

A është diçka e keqe që të diplomuarit po humbasin privilegjet e tyre? Nga ana etike, jo domosdoshmërisht. Asnjë grup nuk ka të drejtë të jetë mbi mesataren.

Por praktikisht, ndoshta po. Historia tregon se kur njerëzit e zgjuar, ose ata që mendojnë se janë të tillë, performojnë më keq nga sa besojnë se meritojnë, ndodhin gjëra të këqija.

Peter Turchin, shkencĂ«tar nga Universiteti i Connecticut, argumenton se “mbiprodhimi i elitĂ«s” ka qenĂ« shkaktari i drejtpĂ«rdrejtĂ« i çdo lloj trazire ndĂ«r shekuj, me “kundĂ«relitat” qĂ« udhĂ«heqin revoltĂ«n.

HistorianĂ«t identifikojnĂ« “problemin e tepricĂ«s sĂ« njerĂ«zve tĂ« arsimuar” si njĂ« nga faktorĂ«t qĂ« çuan nĂ« revolucionet e vitit 1848 nĂ« EuropĂ«.

Luigi Mangione do të ishte pjesë e kësaj kundër-elite. Mangione, i diplomuar në Universitetin e Pensilvanisë, duhej të kishte një jetë shumë të mirë.

Por sot ai është i akuzuar për vrasjen e drejtorit të një kompanie sigurimesh shëndetësore. Më domethënës është fakti që shumë njerëz mirëkuptojnë dhe ndajnë ndjenjat e përjashtimit që ai përjetoi: ai ka marrë mbi 1 milion dollarë donacione.

 

Pse po e humbasin të diplomuarit statusin e tyre?

Ndoshta për shkak të zgjerimit të pranimit masiv të universiteteve, që uli standardet.

Nëse universitetet pranojnë aplikantë më pak të talentuar dhe bëjnë një punë më të dobët në formimin e tyre, punëdhënësit me kalimin e kohës mund të presin më pak diferencë mes të diplomuarve dhe jo-diplomuarve.

Një studim i fundit, nga Susan Carlson e Universitetit Shtetëror të Pittsburg dhe kolegë të saj, sugjeron se shumë studentë sot janë analfabetë funksionalë.

NjĂ« numĂ«r shqetĂ«sues i studentĂ«ve tĂ« letĂ«rsisĂ« angleze nuk arrijnĂ« tĂ« kuptojnĂ« romanin “Bleak House” tĂ« Charles Dickens. ShumĂ« prej tyre ngatĂ«rrohen qĂ« nĂ« rreshtin e parĂ«: “Michaelmas term lately over, and the Lord Chancellor sitting in Lincoln’s Inn Hall.”

Sigurisht, disa universitete ofrojnĂ« degĂ« studimi pa vlerĂ« pĂ«r kandidatĂ« qĂ« nuk duhet tĂ« jenĂ« aty. Nga ana tjetĂ«r, ka pak lidhje mes numrit tĂ« tĂ« diplomuarve dhe primit tĂ« pagĂ«s nĂ« afat tĂ« gjatĂ«: tĂ« dy u rritĂ«n nĂ« SHBA gjatĂ« viteve ‘80.

Për më tepër, nëse flisni me studentët në shumicën e universiteteve, sidomos ato elitare, do të kuptoni që nuk janë budallenj. Studentët në Stanford janë jashtëzakonisht të zgjuar.

Dikur, disa studentë në Oxford dhe Cambridge e pranonin me kënaqësi edhe një notë të ulët, mjaft që të kalonin. Sot, kjo është e paimagjinueshme.

NjĂ« artikull i ri nga Leila Bengali e degĂ«s sĂ« San Franciskos tĂ« RezervĂ«s Federale dhe kolegĂ«t e saj ofron njĂ« arsye tjetĂ«r pĂ«r tĂ« vĂ«nĂ« nĂ« dyshim tezĂ«n “tĂ« diplomuarit janĂ« mĂ« pak tĂ« zotĂ«â€.

Ata zbulojnĂ« se ndryshimi nĂ« primin e universitetit “reflekton kryesisht faktorĂ« tĂ« kĂ«rkesĂ«s, konkretisht ngadalĂ«simin e ritmit tĂ« ndryshimit teknologjik qĂ« favorizon aftĂ«sitĂ«â€.

Me fjalë të thjeshta, punëdhënësit sot mund të gjejnë punonjës pa diplomë universitare për të bërë punë, që më parë u përkisnin vetëm të diplomuarve.

 

Diplomë me rezultate të shkëlqyera? Nuk i intereson askujt

Kjo vlen veçanërisht për ato punë që kërkojnë njohuri bazë teknologjike. Deri së fundmi, shumë persona mund të mësonin përdorimin e kompjuterit vetëm në universitet.

Sot, të gjithë kanë një smartphone dhe ata pa diplomë universitare janë gjithashtu të aftë në teknologji.

Pasojat janë të qarta. Në pothuajse çdo sektor të ekonomisë, kërkesat arsimore po bëhen më pak strikte, sipas të dhënave të faqes së punësimeve Indeed.

Sektori amerikan i shërbimeve profesionale dhe biznesit punëson më shumë persona pa arsim të lartë sesa 15 vite më parë, edhe pse numri i tyre në popullatë është ulur.

Punëdhënësit kanë shkurtuar gjithashtu vendet e punës në industritë, që zakonisht favorizonin të diplomuarit.

NĂ« BE, numri i tĂ« rinjve 15-24 vjeç tĂ« punĂ«suar nĂ« sektorin e financĂ«s dhe sigurimeve ka rĂ«nĂ« me 16% nga 2009 nĂ« 2024. NĂ« SHBA ka vetĂ«m pak mĂ« shumĂ« punĂ« nĂ« “shĂ«rbimet ligjore” sesa nĂ« vitin 2006.

Për një student britanik që shpresonte të fitonte para, rruga e qartë ishte një punë në një bankë. Por që nga viti 2016, numri i të rinjve në sektorin ligjor dhe atë financiar ka rënë me 10%.

Deri nĂ« sezonin e tretĂ« tĂ« serialit “Industry”, qĂ« tregon jetĂ«n e disa tĂ« sapodiplomuarve nga universiteti nĂ« njĂ« bankĂ« londineze, shumica e personazheve kryesorĂ« janĂ« larguar ose kanĂ« ndĂ«rruar jetĂ«.

Nuk mund të fajësohet Inteligjenca Artificiale për rënien e mundësive. Kjo teknologji duket se mund të automatizojë punë të nivelit fillestar të njohurive, si arkivimi ose punët e thjeshta ligjore.

Por tendencat e përshkruara në këtë artikull kanë nisur para ChatGPT. Ka shumë faktorë që ndikojnë.

Shumë industri që tradicionalisht punësonin njerëz me diplomë universitare, kanë pasur vështirësi kohët e fundit.

Vite aktiviteti të vakët në bashkime e blerje kompanish kanë ulur kërkesën për juristë. Bankat e investimit nuk janë më aq agresive sa para krizës financiare globale të viteve 2007-2009.

 

A ka më vlerë universiteti?

AmerikanĂ«t duket se po vendosin pĂ«r “jo”. Nga 2013 deri nĂ« 2022, numri i tĂ« regjistruarve nĂ« programet bachelor ra me 5%, sipas tĂ« dhĂ«nave nga OECD.

Por në shumicën e vendeve të pasura, ku arsimi i lartë është më i lirë sepse financohet pjesërisht nga shteti, të rinjtë vazhdojnë të dynden drejt universiteteve.

Përjashtuar SHBA-në, regjistrimet në vendet e OECD u rritën nga 28 milionë në 31 milionë në dekadën deri më 2022. Në Francë, numri i studentëve u rrit me 36%; në Irlandë me 45%.

Qeveritë po subvencionojnë diploma të padobishme, duke nxitur të rinjtë të humbin kohë me studime pa vlerë.

Studentët mund të mos jenë duke zgjedhur as degët e duhura. Jashtë SHBA-së, përqindja e studentëve në art dhe shkenca sociale është kryesisht në rritje.

Po ashtu, në mënyrë të pashpjegueshme, edhe regjistrimi në degët e gazetarisë. Nëse këto prirje pasqyrojnë pritshmëritë e të rinjve për të ardhmen e punës, atëherë ata vërtet janë në telashe.

 

 

The post Pse të sapodiplomuarit e sotëm janë në telashe appeared first on Revista Monitor.

Yesterday — 11 July 2025Ekonomi

Kursi i kĂ«mbimit Euro – Lek zbret nĂ« njĂ« minimum tĂ« ri historik

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito
11 July 2025 at 14:30

Rënia e kursit të këmbimit Euro-Lek ka arritur një rekord të ri historik ditën e premte. Sipas kursit zyrtar të këmbimit të Bankës së Shqipërisë, monedha europiane u këmbye sot me 97.84 lekë, niveli më i ulët i regjistruar ndonjëherë.

Agjentët e këmbimit valutor shprehen se kursi i këmbimit ndodhet nën ndikimin e e szonit turistik, që shoqërohet me rritje prurjeve të monedhës europiane. Efekti i sezonit ka nisur të forcohet që nga tremujori i dytë, ndërsa në këtë periudhë të vitit arrin pikën më të lartë.

Presionet mbi kursin e këmbimit duket se po shfaqen edhe më të fortë se parashikimet edhe këtë vit, aq sa qysh prej muajit maj Banka e Shqipërisë ka rinisur operacionet e blerjes së drejtpërdrejtë të valutës, me qëllim moslejimin e rënies së mëtejshme të Euros dhe forcimin e Lekut. Këto ndërhyrje motivohen me objektivin e inflacionit, që prej më shumë se një viti është më i ulët se objektivi prej 3% i Bankës së Shqipërisë. Megjithatë, institucionet partnere ndërkombëtare vazhdojnë të kërkojnë ruajtje të regjimit të lirë të kursit të këmbimit.

Në takimin e fundit me Guvernatorin Sejko, misioni i FMN-së theksoi edhe njëherë rëndësinë e vijimit të regjimit të kursit të lirë të këmbimit, duke nënvizuar se ky regjim ofron një instrument mjaft të dobishëm në amortizimin e goditjeve të huaja dhe është përqasja më e mirë në procesin e konvergjencës me standardet e Bashkimit Europian.

Megjithatë, pavarësisht përpjekjeve të Bankës së Shqipërisë për ta mbajtur Euron pranë kufirit të 98 lekëve, presionet e tregut kanë sjellë shmangie të vogla nga ky nivel dhe kanë bërë që kursi në fund të kësaj jave të regjistrojë një minimum të ri historik.

Këtë muaj, Banka e Shqipërisë vendosi, në mënyrë deri diku të papritur, të ulë më tej normën bazë të interesit nga 2.75% në 2.5%. Argumenti kryesor për këtë vendimmarrje ishte vazhdimësia e inflacionit të ulët të importuar, që pjesërisht vazhdon të ndikohet edhe nga forcimi i monedhës vendase në kursin e këmbimit. Megjithëse në teori një ulje e normës bazë duhet të ndikojë në zhvlerësimin e monedhës, ekspertët mendojnë se një efekt i tillë në Shqipëri nuk ekziston, edhe për shkak të stadit të dobët të zhvillimit dhe sofistikimit të tregut financiar.

Një efekt shtesë në forcimin e Lekut vazhdon të japë edhe politika fiskale shtrënguese e qeverisë shqiptare. Edhe këtë vit balanca buxhetore vazhdon të jetë në suficit të gjerë. Në fund të 5-mujorit, suficiti buxhetor arriti në më shumë se 39 miliardë lekë, por megjithatë në rënie me 22% krahasuar me suficitin që raportohej në të njëjtën periudhë të një viti më parë.

Burimi: Banka e Shqipërisë

Burimi: Banka e Shqipërisë

The post Kursi i kĂ«mbimit Euro – Lek zbret nĂ« njĂ« minimum tĂ« ri historik appeared first on Revista Monitor.

Të ardhurat e buxhetit të Kosovës rriten 11% për 6-mujorin

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito
11 July 2025 at 14:30

Të ardhurat nga tatimet në Kosovë kanë shënuar rritje të ndjeshme. Gjatë gjashtëmujorit të parë të vitit 2025, Administrata Tatimore ka mbledhur mbi 524 milionë euro, që është rreth 11% më shumë se në periudhën e njëjtë të vitit të kaluar.

Administrata Tatimore e Kosovës ka inkasuar mbi 524 milionë euro gjatë gjashtëmujorit të parë të këtij viti, duke shënuar një rritje prej rreth 51 milionë euro apo 11 për qind më shumë në krahasim me periudhën e njëjtë të vitit të kaluar.

Kështu ka bërë të ditur drejtori i përgjithshëm i ATK-së, Ilir Murtezaj, në një konferencë për media.

Ai ka thënë se ATK-ja ka vazhduar me përkushtim zbatimin e prioriteteve strategjike, përfshirë rritjen e mbledhjes së të hyrave, luftimin e informalitetit, avancimin e teknologjisë dhe përmirësimin e kulturës tatimore në vend.

“GjatĂ« kĂ«tyre gjashtĂ« muajve, ATK-ja ka vazhduar me pĂ«rkushtim tĂ« zbatojĂ« prioritetet strategjike qĂ« janĂ«, rritja e mbledhjes sĂ« te hyrave, luftimi i informalitetit, zgjerimin apo rritjen e pĂ«rdorimit te teknologjisĂ« nĂ« shĂ«rbim ndaj tatimpaguesve, dhe pĂ«rmirĂ«simin e kulturĂ«s se pĂ«rgjithshme tatimore ne vend.

ATK edhe në këtë periudhe raportuese, sikurse edhe në katër vitet e fundit, vazhdoi me ngritje te performances pothuajse në të gjithë indikatorët matës.

NĂ« gjashtĂ«mujorin e parĂ« tĂ« vitit 2025 kemi inkasim tĂ« te hyrave tatimore mbi 524 milionĂ« euro, qĂ« do tĂ« thotĂ« se kemi rritur tĂ« hyrat mbi 51 milionĂ« apo rreth 11 pĂ«r qind, nĂ« raport me vitin paraprak”.

Përveç të hyrave tatimore, ATK-ja ka mbledhur edhe afër 170 milionë euro nga kontributet pensionale gjatë kësaj periudhe.

“Dihet qĂ« krahas detyrimeve qĂ« kemi, me mbledh tĂ« hyra tatimore, kemi edhe kontributet pensionale, qĂ« po ashtu edhe tek kontributet pensionale shihen tĂ« dhĂ«nat qĂ« pasqyrojnĂ« progres tĂ« vazhdueshĂ«m qĂ« gjatĂ« kĂ«tij gjashtĂ«mujori janĂ« mbledhur afĂ«r 170 milionĂ« euro”, ka shtuar Murtezaj.

Megjithatë, drejtori i ATK-së theksoi se përkundër përparimeve, institucioni vazhdon të përballet me sfida.

“Normalisht e pranojmĂ« se kemi edhe sfida te shumta, e qĂ« me kryesoret do i veçoja sfidĂ«n nĂ« avancimin e digjitalizimit te mĂ«tutjeshĂ«m institucional, si dhe sfidĂ«n me resurse humane. E qĂ« sfida me resurse humane Ă«shtĂ« e ndarĂ« nĂ« dy drejtime, si nga aspekti i rekrutimit te stafit tĂ« ri, po ashtu edhe nĂ« ruajtjen e resurseve ekzistuese”, ka nĂ«nvizuar Murtezaj.

I pyetur lidhur pĂ«r vendimin e ZRRE-sĂ« karshi bizneseve, nĂ«se ATK-ja ka marrĂ« ndonjĂ« veprim pĂ«r tĂ« lehtĂ«suar bizneset, ai ka thĂ«nĂ« se ky institucion “nuk Ă«shtĂ« organizatĂ« humanitare”.

Derisa foli edhe për arkat fiskale që nuk po mund të servisohen askund tjetër përveçse në Pejë.

“ATK nuk Ă«shtĂ« as organizatĂ« humanitare e as mbĂ«shtetĂ«se pĂ«r tĂ« mbĂ«shtet me financa askĂ«nd, jemi pĂ«r tĂ« mbledhur tĂ« hyra tatimore. Roli ynĂ« ka qenĂ« pĂ«r tĂ« dhĂ«nĂ« informata, pĂ«r tĂ« identifikuar cilat janĂ« bizneset qĂ« vinĂ« nĂ« atĂ« kategori tĂ« kritereve


Tek arka fiskale, operatoret ekzistues, kanĂ« pas mundĂ«si, nuk e di a kanĂ« blerĂ« apo jo, ne si ATK nuk kemi pranuar informatĂ« ose ankesĂ« qĂ« nuk ka pĂ«r tĂ« blerë 

NdĂ«rsa sa pika, [tĂ« servsimit] sa qendra vendos zyre nuk Ă«shtĂ« e pĂ«rcaktuar me ligj dhe as me udhĂ«zim, nĂ« kĂ«tĂ« drejtim kemi kĂ«rkuar konstruktivitet nga operatorĂ«t me qĂ«llim tĂ« lehtĂ«sojĂ« procesin e mirĂ«mbajtjes sĂ« pajisjeve fiskale, por tĂ« njĂ«jtĂ«n kohĂ« jemi nĂ« mbikĂ«qyrje, qĂ« nĂ« raste kur ka tejkalim tĂ« ofrimit tĂ« kĂ«tyre shĂ«rbimeve do tĂ« merren masa ndĂ«shkuese ndaj tyre”.

Murtezaj foli edhe për reformën në procesin e fiskalizimit, e cila tashmë është në fazën përfundimtare të implementimit.

“Dua tĂ« ju informoj pĂ«r njĂ« reformĂ« e cila Ă«shtĂ« nĂ« proces dhe ne fazĂ«n finale tĂ« implementimit tĂ« saj. Pra fjala Ă«shtĂ« pĂ«r reformĂ«n nĂ« procesin e fiskalizimit.

Kjo reformĂ« Ă«shtĂ« iniciuar nga ministri i Financave Murati, dhe nĂ«n mbĂ«shtetjen financiare tĂ« UNDP-sĂ« Ă«shtĂ« zhvilluar moduli apo aplikacioni, i cili krijon je çasje te re tĂ« fiskalizimit, nga njĂ« qasje harduerike, nĂ« qasje softuerike”, ka thĂ«nĂ« ai.

Sipas të dhënave që Murtezaj i ka prezantuar së bashku, tatimet dhe kontributet kanë kapur shifrën e 693.8 milionë eurove.

 

 

The post Të ardhurat e buxhetit të Kosovës rriten 11% për 6-mujorin appeared first on Revista Monitor.

Mbretëria e Bashkuar pret që BE të miratojë marrëveshjen e emigracionit me Francën

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito
11 July 2025 at 14:26

Sekretarja e Shteti për Punët Brendshme e Mbretërisë së Bashkuar është e bindur se skema që synon kalimet me anije të vogla nuk do të vonohet nga kundërshtimi i Europës

Mbretëria e Bashkuar pret që Bashkimi Europian të miratojë marrëveshjen për kthimin e emigrantëve me Francën, tha Sekretarja e Shtetit për Punët e Brendshme Yvette Cooper, pasi Franca tha se duhej të ratifikohej ligjërisht përpara se të vihej në veprim.

Yvette Cooper tha se mendonte që Komisioni Europian do të miratonte skemën pilot, e cila do të përfshijë kthimin në Francë të disa njerëzve që kalojnë Kanalin La Manche me anije të vogla, në këmbim të zhvendosjes së disa azilkërkuesve nga Franca në Mbretërinë e Bashkuar.

Skema, e cila u njoftua të enjten nga kryeministri i MB, Keir Starmer, dhe presidenti i Francës, Emmanuel Macron, do të shënonte herën e parë që Franca ka rënë dakord të marrë mbrapsht disa nga ata që kalojnë Kanalin La Manche. Por shumë detaje të skemës mbeten të paqarta, siç është pyetja se sa do të kthehen dhe kur do të fillojë.

Cooper tha se nuk priste që zbatimi të vonohej nga kundërshtimi i Europës, pavarësisht se vendet mesdhetare kanë shprehur shqetësim për perspektivat e azilkërkuesve të kthyer, që udhëtojnë përsëri në Europën Jugore.

“Kemi folur me komisionerĂ«t e BE-sĂ«,” tha ajo. “Kemi folur gjithashtu me ministra tĂ« tjerĂ« tĂ« brendshĂ«m europianĂ« dhe qeveri gjatĂ« gjithĂ« kĂ«tij procesi.

“Ministrja e brendshme franceze dhe unĂ« kemi folur pĂ«r kĂ«tĂ«, pĂ«r ta zhvilluar kĂ«tĂ« plan, qĂ« nga tetori i vitit tĂ« kaluar, dhe komisionerĂ«t e BE-sĂ« kanĂ« qenĂ« shumĂ« mbĂ«shtetĂ«s. Prandaj e kemi hartuar kĂ«tĂ« nĂ« njĂ« mĂ«nyrĂ« qĂ« tĂ« funksionojĂ«, jo vetĂ«m pĂ«r MbretĂ«rinĂ« e Bashkuar dhe FrancĂ«n, por edhe pĂ«r t’iu pĂ«rshtatur tĂ« gjitha shqetĂ«simeve tĂ« tyre.”

E pyetur nĂ«se ishte e bindur se do tĂ« miratohej nga BE, ajo tha: “MeqenĂ«se e kemi bĂ«rĂ« kĂ«tĂ« punĂ« deri nĂ« fund, presim qĂ« komisioni i BE-sĂ« tĂ« vazhdojĂ« tĂ« jetĂ« mbĂ«shtetĂ«s.”

Megjithatë, ajo nuk tha se çfarë qasje priste nga shtetet anëtare, përfshirë Spanjën, Italinë, Greqinë, Maltën dhe Qipron.

Starmer dhe Macron njoftuan projektin pilot në fund të një vizite shtetërore tre-ditore nga presidenti francez, e cila ishte hartuar për të treguar një nivel të ri bashkëpunimi pas Brexit midis dy vendeve.

Sipas skemĂ«s, zyrtarĂ«t britanikĂ« do tĂ« zgjedhin njĂ« numĂ«r tĂ« caktuar tĂ« mbĂ«rritjeve pĂ«r t’u kthyer nĂ« zona tĂ« FrancĂ«s larg bregdetit verior, nĂ« kĂ«mbim tĂ« marrjes sĂ« azilkĂ«rkuesve qĂ« mund tĂ« tregojnĂ« se kanĂ« njĂ« lidhje familjare me BritaninĂ«.

Ministrat shpresojnĂ« se skema do t’i dekurajojĂ« njerĂ«zit qĂ« tĂ« kalojnĂ« Kanalin, megjithĂ«se nuk do tĂ« thonĂ« se sa njerĂ«z do tĂ« kthehen ose si do tĂ« pĂ«rzgjidhen ata.

As Cooper dhe as Starmer nuk i kanë mohuar raportet se projekti pilot fillimisht do të zbatohet vetëm për 50 persona në javë, rreth 6% të totalit mesatar javor.

Chris Philp, Sekretari nĂ« hije pĂ«r PunĂ«t e Brendshme i MbretĂ«risĂ« sĂ« Bashkuar, tha: “Shifrat do tĂ« jenĂ« tĂ« vogla. Ne do tĂ« lejojmĂ« qĂ« 94% e emigrantĂ«ve tĂ« paligjshĂ«m tĂ« qĂ«ndrojnĂ« nĂ« MbretĂ«rinĂ« e Bashkuar, çka nuk pĂ«rbĂ«n aspak pengesĂ«.” / The Guardian

The post Mbretëria e Bashkuar pret që BE të miratojë marrëveshjen e emigracionit me Francën appeared first on Revista Monitor.

Sejko pret misionin e FMN: Mjedisi i jashtëm krijon pasiguri të mëdha edhe për ekonominë shqiptare

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito
11 July 2025 at 14:08

Guvernatori i Bankës së Shqipërisë, Gent Sejko, zhvilloi një takim me misionin e Fondit Monetar Ndërkombëtar (FMN), të kryesuar nga Anke Weber, shefe e Misionit për Shqipërinë.

Sipas njoftimit të Bankës së Shqipërisë, qëllimi i vizitës së Misionit në Shqipëri ishte zhvillimi i dialogut periodik me autoritetet shqiptare mbi zhvillimet ekonomike, monetare e financiare, si dhe politikat e duhura për nxitjen e zhvillimit të qëndrueshëm ekonomik dhe ruajtjen e stabilitetit monetar e financiar të vendit.

Diskutimet u fokusuan mbi zhvillimet më të fundit ekonomike dhe financiare në vend, si dhe perspektivën e tyre për të ardhmen; politikën monetare të ndjekur nga Banka e Shqipërisë dhe masat e marra për ruajtjen dhe forcimin e shëndetit të sektorit bankar dhe stabilitetit financiar të vendit.

Fillimisht, Guvernatori Sejko i njohu bashkëbiseduesit me zhvillimet më të fundit në ekonominë vendase,  ku theksoi se aktiviteti ekonomik është rritur me ritme të qëndrueshme, inflacioni i çmimeve të konsumit është stabilizuar në nivele të ulëta, ndërsa tregjet financiare janë shfaqur të qeta dhe kushtet e financimit mbeten akomoduese.

Gjithashtu, Guvernatori theksoi se politika monetare e ndjekur nga Banka e Shqipërisë ka krijuar kushte të përshtatshme monetare për përmbushjen e objektivit të stabilitetit të çmimeve. Në kuadër të angazhimit për kthimin e inflacionit në objektiv në një kohë sa më të shkurtër, Banka e Shqipërisë ndërmori një lehtësim të qëndrimit të politikës monetare në fillim të muajit korrik, në konsistencë me qasjen fleksibël dhe të bazuar në të dhëna të cilën ka ndjekur për të ruajtur stabilitetin monetar dhe financiar.

Duke u ndalur në ecurinë e sektorit bankar, Guvernatori u shpreh se veprimtaria e tij  karakterizohet nga qëndrueshmëria e shprehur në nivelin e lartë të kapitalizimit,  të  likuiditetit dhe të përmirësimit të cilësisë së aktiveve. Lidhur me cilësinë e portofolit të kredisë, Guvernatori u shpreh se treguesi i kredive me probleme ka prekur nivelin më të ulët që prej vitit 2008, në fund të vitit të 2024 zbriti në 4.17%, nga 4.74% që ishte në fund të vitit 2023.

Kjo rënie është mbështetur nga rritja e kënaqshme ekonomike në vitet e fundit dhe një ecuri e mirë e bilanceve të sektorit privat dhe po vazhdon të ulet edhe në pjesën e parë të vitit 2025.

Gjatë takimit, Guvernatori Sejko vuri theksin në sfidat me të cilat përballet ekonomia vendase të tilla si sfida nga mjedisi i jashtëm, rritja e barrierave tregtare, pasiguritë mbi drejtimin e politikave ekonomike e tregtare, si dhe intensifikimi i konflikteve gjeopolitike që krijojnë një mjedis me pasiguri të lartë duke kërkuar vëmendjen e nevojshme dhe fleksibilitet për të reaguar në mënyrë efektive.

Nga ana e tyre, përfaqësuesit e Fondit Monetar Ndërkombëtar shprehën mbështetjen e tyre për politikën monetare të ndjekur nga Banka e Shqipërisë dhe kontributin e rëndësishëm të saj në stabilitetin monetar e financiar. Gjithashtu, përfaqësuesit e Misionit theksuan rëndësinë e vijimit të regjimit të kursit të lirë të këmbimit, duke nënvizuar se ky regjim ofron një instrument mjaft të dobishëm në amortizimin e goditjeve të huaja dhe është përqasja më e mirë në procesin e konvergjencës me standardet e Bashkimit Evropian.

Ata vlerësuan pozitivisht nismat e mara nga Banka e Shqipërisë në drejtim të mbikëqyrjes bankare, të përmirësimit të kuadrit rregullator për mbrojtjen e konsumatorëve, të rritjes së kujdesit makroprudencial, veçanërisht për kontrollin e ekspozimit të sektorit bankar ndaj kredive hipotekare, si edhe në drejtim të nxitjes e zhvillimit të sistemit të pagesave.

Së fundi, përfaqësuesit e Misionit theksuan rëndësinë primare që një bankë qendrore e pavarur, profesionale dhe transparente, ka për ruajtjen e stabilitetit monetar e financiar, si parakushte për një zhvillim të shpejtë e të qëndrueshëm të vendit, duke nënvizuar se kjo pavarësi është, gjithashtu, edhe një kriter primar i ruajtjes së besimit të investitorëve vendas e të huaj në ekonominë dhe sistemin financiar shqiptar.

Në përfundim të takimit, pjesëmarrësit konfirmuan marrëdhëniet shumë të mira të bashkëpunimit midis Bankës së Shqipërisë dhe Fondit Monetar Ndërkombëtar në kuadër të misioneve të FMN-së, asistencës teknike dhe më gjerë. Gjithashtu, ata vlerësuan rëndësinë që do të ketë për vendin zbatimi i një programi të vlerësimit të sektorit financiar (FSAP), puna për të cilin do të fillojë gjatë vitit të ardhshëm.

 

The post Sejko pret misionin e FMN: Mjedisi i jashtëm krijon pasiguri të mëdha edhe për ekonominë shqiptare appeared first on Revista Monitor.

Mali i Zi dhe Shqipëria kanë nivelet më të larta të kredive me probleme në Rajon

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito
11 July 2025 at 14:00

Me gjithë tendencën e vazhdueshme në rënie gjatë viteve të fundit, Shqipëria ende vazhdon të ketë një raport të kredive me probleme ndër më të lartët në Rajonin e Ballkanit Perëndimor.

Të dhënat krahasuese nga Nisma e Vjenës, projekt i Bankës Europiane për Rindërtim dhe Zhvillim (BERZH), i takojnë fundit të vitit të kaluar, kur raporti i kredive me probleme për sektorin bankar shqiptar në fund të vitit të kaluar ishte në nivelin 4.17%. Krahasuar me një vit më parë, raporti i kredive me probleme në Shqipëri u përmirësua me rreth 0.6 pikë përqindje krahasuar me një viti më parë.

Mbështetur në të dhënat e Nismës së Vjenës për rajonin, vendi me raportin më të lartë të kredive me probleme në fund të vitit 2024 ishte Mali i Zi, në nivelin 4.7%. Edhe në Malin e Zi raporti i kredive me probleme ka pësuar rënie, me rreth një pikë përqindje më pak krahasuar me një vit më parë.

Mali i Zi, së bashku me Shqipërinë, në periudhën e pas krizës financiare të vitit 2008 pati nivelet më të larta të raportit të kredive me probleme. Me gjithë uljen graduale, sidomos pas vitit 2017, ende Mali i Zi dhe Shqipëria vazhdojnë të kenë nivelet më të larta të këtij treguesi krahasuar me vendet e tjera të këtij rajoni.

Pas Shqipërisë, vijon Bosnje Hercegovina, me një raport të kredive me probleme në nivelin 3.2%, e ndjekur nga Maqedonia e Veriut, me 2.6%, Serbia, me 2.5% dhe Kosova, me 1.8%.

Raporti i kredive me probleme në Shqipëri ka ardhur në rënie të vazhdueshme pas vitit 2016. Në fazën e parë, kjo rënie erdhi sidomos falë procesit të nxjerrjes jashtë bilanceve të kredive të humbura, sipas kërkesave rregullatorë të miratuara nga Banka e Shqipërisë. Ndërkohë, në vitet e fundit, ulja po nxitet sidomos nga rritja e shpejtë e portofolit të kredisë për ekonominë dhe gjendja relativisht e mirë e bilanceve të sektorit privat.

Megjithatë, sërish Shqipëria ngelet në nivelet më të larta të rajonit për sa i takon treguesit të kredive me probleme. Nga ana tjetër, në pjesën e parë të këtij viti është shënuar një rritje e stokut të kredive me probleme, ndërsa raporti i tyre nuk ka pësuar rënie domethënëse që nga fundi i vitit të kaluar.

Banka e ShqipĂ«risĂ« Ă«shtĂ« shprehur disa herĂ« e shqetĂ«suar pĂ«r rritjen e shpejtĂ« tĂ« kreditimit, veçanĂ«risht nĂ« segmentin e pasurive tĂ« paluajtshme. Qysh vitin e kaluar, Banka Qendrore vendosi aplikimin e shtesĂ«s kundĂ«rciklike tĂ« kapitalit pĂ«r bankat tregtare. Kjo shtesĂ« ka arritur nĂ« nivelin 0.5% (pĂ«r t’u pĂ«rmbushur prej 31 dhjetorit 2025), ndĂ«rsa Banka Qendrore sĂ« fundmi ka paralajmĂ«ruar njĂ« rritje tĂ« mĂ«tejshme tĂ« saj.

Shtesa kundërciklike e kapitalit ka qëllim posaçërisht ngadalësimin e kreditimit nga sektori bankar, në rastet kur Banka e Shqipërisë gjykon se ndodhemi në kushtet e një rritjeje tepër të shpejtë.

Përveç shtimit të kërkesave për kapital, prej korrikut ka hyrë në fuqi edhe aplikimi i masave të posaçme kufizuese për kredinë për blerje banesash, nëpërmjet vendosjes së disa kufizimeve në tregues të veçantë të administrimit të rrezikut. Këto masa synojnë të shtrëngojnë veçanërisht marrjen e një kredie të dytë për blerjen e pasurive të paluajtshme. / E.Shehu

Burimi: Nisma e Vjenës

The post Mali i Zi dhe Shqipëria kanë nivelet më të larta të kredive me probleme në Rajon appeared first on Revista Monitor.

Greqia, destinacioni kryesor i rumunëve për pushimet verore 2025

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito
11 July 2025 at 13:29

Greqia është shpallur destinacioni ndërkombëtar më i preferuar nga udhëtarët rumunë për verën e vitit 2025.

Një sondazh i fundit i realizuar nga Raiffeisen Bank dhe kompania ndërkombëtare e kërkimeve të tregut Appinio, tregon interes të fortë për pushimet bregdetare në Greqi, i shoqëruar me rritje të buxheteve për udhëtime, pavarësisht pasigurive të vazhdueshme ekonomike.

Studimi, i zhvilluar gjatĂ« muajve maj – qershor 2025 me pjesĂ«marrjen e 1,000 tĂ« anketuarve, analizoi mĂ«nyrĂ«n se si zakonet financiare ndikojnĂ« nĂ« vendimmarrjen pĂ«r pushime.

Nga të anketuarit, 86% thanë se i kishin planifikuar tashmë pushimet, ndërsa 6% deklaruan se nuk do të udhëtonin fare dhe 12% ende nuk kishin vendosur.

Sipas të dhënave, 24% e të anketuarve planifikojnë ta kalojnë pushimin në Greqi, të ndjekur nga 18% që do të shkojnë në Bullgari dhe 15% që kanë zgjedhur Turqinë. Ndërkohë, 70% thanë se do të udhëtonin brenda vendit.

Rreth gjysma e atyre që kanë planifikuar pushime parapëlqejnë pushime në vende bregdetare 5 deri në 10 ditë.

Fundjavat janë zgjedhja tjetër më e zakonshme, me një prirje më të fortë për destinacionet malore (32%) sesa ato bregdetare (25%). Përveç kësaj, 25% e të anketuarve zgjedhin pushime urbane (city breaks), ndërsa 21%, destinacione të qeta dhe të veçuara, zakonisht për pushime më të gjata deri në tre javë.

Të dhënat tregojnë se 63% e rumunëve parashikojnë që shpenzimet për pushime të rriten me 10 deri në 50% krahasuar me vitin e kaluar. Inflacioni dhe konteksti më i gjerë politik e ekonomik vendas, përmenden si arsyet kryesore pas kësaj rritjeje të planifikuar të buxhetit për udhëtime dhe pushime në vitin 2025 në krahasim me 2024.

Buxheti mesatar pĂ«r pushime pĂ«r dy persona arrin nĂ« 7,200 lei (rreth 1,450 euro), ndĂ«rkohĂ« qĂ« njĂ« nĂ« pesĂ« rumunĂ« planifikon tĂ« shpenzojĂ« mĂ« pak se 3,000 lei (rreth 600 euro). NdĂ«rkohĂ«, 35% do tĂ« shpenzojnĂ« midis 3,500 dhe 6,000 lei (700–1,200 euro), dhe 5% deklaruan se do tĂ« shpenzojnĂ« mbi 15,000 lei (mĂ« shumĂ« se 3,000 euro) pĂ«r pushimet e ardhshme.

Megjithatë, 40% e të anketuarve përmendin mungesën e të ardhurave ose pasiguritë financiare si arsye për të mos bërë pushime. Shkaqe të tjera janë mungesa e kohës, angazhimet në punë apo plane të tjera të kushtueshme, si për shembull punime në shtëpi.

Pjesëmarrësit në studim përmendin disa mënyra për të përballuar shpenzimet e pushimeve: 58% kursejnë paraprakisht, 43% mbështeten te të ardhurat mujore të disponueshme dhe dy në dhjetë përdorin kartën e kreditit ose kuponë pushimesh të subvencionuar.

“Fakti qĂ« shumĂ« rumunĂ« po kursejnĂ« posaçërisht pĂ«r pushime, tregon njĂ« qasje mĂ« tĂ« pjekur ndaj planifikimit financiar”, – tha Mihail Ion, nĂ«nkryetar pĂ«r tregjet e kapitalit, shĂ«rbimet bankare tĂ« investimit dhe planifikimit tĂ« financave personale nĂ« Raiffeisen Bank Romania.

Ai vuri nĂ« dukje se Ă«shtĂ« shenjĂ« pozitive qĂ« kursimi po kthehet nĂ« njĂ« praktikĂ« tĂ« zakonshme — edhe kur synon nevoja personale si pushimi dhe rigjenerimi.

 

The post Greqia, destinacioni kryesor i rumunëve për pushimet verore 2025 appeared first on Revista Monitor.

Ministri Malaj kërkon plane rehabilitimi deri më 20 korrik nga 8 bashkitë me probleme financiare

✇Revista Monitor
By: Armela Toska
11 July 2025 at 13:19

Nga 61 bashki në rang vend, 8 prej tyre paraqiten me probleme financiare ose në vështirësi financiare në vitin 2024 për shkak të mosshlyerjes së detyrimeve të prapambetura.

Bashkia Vorë, Konispol, Pogradec, Peqin dhe Cërrik paraqiten me probleme financiare, ndërkohë që bashkia e Dimalit, Rrogozhinës dhe Kavajës paraqiten si bashki me vështirësi financiare.

Bashkia e Vorës dhe bashkia Cërrik nga bashki me vështirësi financiare në 2023 rezultojnë në bashki me probleme financiare në 2024.

TĂ« dhĂ«nat u bĂ«nĂ« publike nga ministri i Financave Petrit Malaj nĂ« takimin e organizuar me Kryeministrin Edi Rama dhe drejtues tĂ« pushtetit vendor me tematikĂ«n “ShqipĂ«ria 2030 – Sfidat dhe angazhimet vendore-Performanca e bashkive”.

“Kemi klasifikuar si bashki tĂ« cilat janĂ« me probleme financiare ato bashki qĂ« kanĂ« detyrimeve tĂ« prapambetura nga 16-25 %, pra detyrime tĂ« prapambetura nĂ« raport me shpenzimet faktike.

Konsiderohen bashki të cilat janë në vështirësi financiare ato bashki që kanë detyrime të prapambetura në masën 80 % në raport me shpenzimet e tyre faktike.

Konsiderohen bashki të cilat kanë vështirësi serioze financiare ato bashki të cilat kanë rreth 130 % detyrimeve të prapambetura në raport me shpenzimet faktike.

TĂ« gjitha ato bashki qĂ« i kanĂ« detyrimet e prapambetura mĂ« shumĂ« se 130 % nĂ« raport me shpenzimet faktike konsiderohen bashki nĂ« paaftĂ«si paguese”, tha Malaj.

Ministri Malaj tha tendenca e numrit të bashkive me probleme financiare është në rënie nga 30 që ishte numri i tyre në 2015 në 8 që ka arritur në 2024.

Pavarësisht numrit më të ulët të bashkive me probleme financiare, ministri Malaj kërkoi prej tyre që brenda 20 Korrikut të marrin masa për shlyerjen e detyrimeve dhe për rehabilitimin financiar.

“Masat qĂ« duhen tĂ« marrin bashkitĂ« respektive, pra bashkitĂ« qĂ« paraqiten me probleme financiare, duhet qĂ« tĂ« bĂ«jnĂ« hartimin e planit tĂ« shlyerjes sĂ« detyrimeve deri nĂ« datĂ«n 20 korrik. KĂ«tĂ« plan duhet ta miratojnĂ« nĂ« kĂ«shillat e tyre pĂ«rkatĂ«s, plan i cili duhet tĂ« paraqitet pranĂ« MinistrisĂ« sĂ« Financave dhe MF mĂ« tej do tĂ« duhet tĂ« ndjekĂ« realizimin e shlyerjes sĂ« kĂ«tyre detyrimeve brenda 12 muajve.

Nga ana tjetĂ«r, bashkitĂ« qĂ« paraqiten me vĂ«shtirĂ«si financiare duhet tĂ« miratojnĂ« planin e rehabilitimit financiar tĂ« tyre deri mĂ« 20 korrik. KĂ«tĂ« plan duhet ta miratojnĂ« nĂ« kĂ«shillat e tyre. MĂ« pas  ky plan duhet t’i kalohet MinistrisĂ« sĂ« Financave pĂ«r komente dhe rekomandime, plan i cili mĂ« pas nga MF do t’i kalohet degĂ«ve tĂ« Thesarit pĂ«r tu ndjekur pĂ«r zbatim.

PĂ«rveç bashkive qĂ« kanĂ« probleme financiare, ministri i Financave Malaj tha se ka edhe bashki tĂ« cilat kanĂ« pasur performancĂ« tĂ« mirĂ« sa i pĂ«rket realizimit tĂ« tĂ« ardhurave vendore dhe investimeve. “TĂ« gjitha ato bashki qĂ« kanĂ« realizuar tĂ« ardhurat e tyre vendore apo kanĂ« kryer investime mbi 70 % tĂ« buxhetit tĂ« tyre tĂ« miratuar janĂ« bashkia e TiranĂ«s, KamzĂ«s, DurrĂ«sit, VlorĂ«s, Elbasanit dhe ShkodrĂ«s. Gjithashtu, edhe nĂ« aspektin e investimeve, janĂ« po prapĂ« tĂ« njĂ«jtat bashki qĂ« kanĂ« realizuar investimet e tyre. KĂ«tu mund tĂ« shtojmĂ« edhe bashkinĂ« e LezhĂ«s, e cila ka performuar mirĂ« sa i pĂ«rket çështjes sĂ« investimeve”.

 

The post Ministri Malaj kërkon plane rehabilitimi deri më 20 korrik nga 8 bashkitë me probleme financiare appeared first on Revista Monitor.

Kostoja e dashurisë, qytetet më të shtrenjta dhe më të lira në Europë për një takim

✇Revista Monitor
By: Megi Dumi
11 July 2025 at 13:15

Dashuria mund të mos ketë çmim, por takimet romantike kanë

Me rritjen e vazhdueshme të kostos së jetesës, edhe romanca po bëhet më e kushtueshme. Nuk janë vetëm takimet e para që po preken nga inflacioni; edhe çiftet në lidhje afatgjata po kufizojnë daljet.

Kosto e një takimi ndryshon shumë nëpër Europë, duke pasqyruar nivelet e ndryshme të çmimeve në secilin vend. Ajo është rritur ndjeshëm në pesë vitet e fundit.

Po cilat janë qytetet më të shtrenjta dhe më të lira për një takim romantik?

NjĂ« studim nga Deutsche Bank Research, pjesĂ« e raportit “Mapping the World’s Prices”, krahason koston e njĂ« takimi nĂ« 67 qytete nĂ« mbarĂ« botĂ«n, nga tĂ« cilat pothuajse gjysma ndodhen nĂ« EuropĂ«.

PĂ«r qĂ«llimet e studimit, njĂ« “takim i lirĂ«â€ pĂ«rfshin: njĂ« shishe verĂ«, njĂ« palĂ« xhinse, njĂ« fustan, dy kafe, njĂ« vakt pĂ«r dy persona nĂ« njĂ« restorant mesatar, dy bileta pĂ«r kinema dhe dy bileta pĂ«r transport urban.

Qytetet zvicerane dhe nordike më të shtrenjtat për takime

KĂ«tĂ« vit, Zvicra kryesoi listĂ«n si vendi mĂ« i shtrenjtĂ« nĂ« EuropĂ« pĂ«r njĂ« takim “tĂ« lirĂ«â€. PĂ«r sa i pĂ«rket qyteteve, Gjeneva kryeson me njĂ« kosto mesatare prej 400 €, e ndjekur nga afĂ«r nga Zyrihu me 393 €, duke zĂ«nĂ« dy vendet e para nĂ« renditje.

Kopenhagen (337 €) dhe Oslo (321 €) ndjekin qytetet zvicerane nĂ« renditje. NĂ« EuropĂ«, Stokholmi renditet i shtati me 292 €, ndĂ«rsa Helsinki zĂ« vendin e nĂ«ntĂ« me 286 €, duke i pozicionuar kryeqytetet nordike sĂ« bashku me ZvicrĂ«n, si vendet mĂ« tĂ« shtrenjta pĂ«r njĂ« takim nĂ« kontinent.

Britania kryeson për sa i përket kostove të takimeve

NjĂ« takim “i lirĂ«â€ kushton 313 € (269 ÂŁ) nĂ« LondĂ«r dhe 297 € (255 ÂŁ) nĂ« Edinburg, duke i pozicionuar dy qytetet britanike nĂ« vendin e 5-tĂ« dhe tĂ« 6-tĂ« nĂ« listĂ«. Kjo gjithashtu e bĂ«n MbretĂ«rinĂ« e Bashkuar vendin mĂ« tĂ« shtrenjtĂ« pĂ«r takime nĂ« krahasim me katĂ«r ekonomitĂ« mĂ« tĂ« mĂ«dha tĂ« BE-sĂ«.

NĂ« kryeqytetet e kĂ«tyre ekonomive, kostot janĂ« dukshĂ«m mĂ« tĂ« ulĂ«ta: 268 € nĂ« Paris, 248 € nĂ« Berlin, 224 € nĂ« Madrid dhe 200 € nĂ« RomĂ«. ËshtĂ« interesante se disa qytete jo-kryeqytete janĂ« mĂ« tĂ« shtrenjta se kryeqytetet, tĂ« tilla si Milano (275 €), Mynih (272 €), Frankfurt (251 €), ndĂ«rsa Barcelona Ă«shtĂ« njĂ« pĂ«rjashtim i vogĂ«l me 214 €.

Kostoja mesatare e njĂ« takimi tĂ« lirĂ« nĂ« 28 qytete evropiane Ă«shtĂ« 264 €.

Takime të lira: Stamboll, Pragë dhe Budapest

Stambolli renditet si qyteti mĂ« i lirĂ« europian pĂ«r takime, me 163 €, i ndjekur nga Praga (186 €) dhe Budapesti (192 €).

Megjithatë, këto shifra pasqyrojnë çmimet nominale dhe nuk marrin parasysh standardet e fuqisë blerëse (PPS). Për vendasit, këto kosto mund të duken ende të larta. Kur merren në konsideratë nivelet e të ardhurave, përballueshmëria ekonomike në të gjitha qytetet ka të ngjarë të ndryshojë ndjeshëm.

Qytete tĂ« tjera europiane me kosto relativisht tĂ« lira pĂ«r njĂ« takim romantik pĂ«rfshijnë Amsterdamin (290 €), Dublinin (283 €), Brukselin (275 €), VjenĂ«n (253 €), AthinĂ«n (218 €) dhe LisbonĂ«n (214 €).

Si krahasohen qytetet jo-europiane në kostot e takimeve?

JashtĂ« EuropĂ«s, Nju Jorku renditet si qyteti mĂ« i shtrenjtĂ« globalisht me 301 € (354 $), duke u renditur i 6-ti midis 67 qyteteve. Bangalore, Indi, Ă«shtĂ« mĂ« i liri, me njĂ« takim qĂ« kushton vetĂ«m 88 €.

Buenos Aires (252 €) Ă«shtĂ« mĂ« i shtrenjtĂ« se shumĂ« qytete tĂ« mĂ«dha europiane, si dhe destinacione tĂ« njohura globalisht si Los Angeles (244 €), Dubai (244 €) dhe Tokio (184 €). Nga ana tjetĂ«r, Shangai, Cape Town dhe Rio de Janeiro janĂ« dukshĂ«m mĂ« tĂ« lirĂ« nĂ« terma nominalĂ«, me koston e njĂ« takimi qĂ« bie nĂ«n 150 €.

Takimet janë bërë dukshëm më të shtrenjta

Në tetor 2022, inflacioni në BE arriti nivelin më të lartë në katër dekada, me koston e jetesës që u rrit ndjeshëm në pothuajse të gjitha shtetet anëtare. Kur krahasohet Indeksi i Takimeve të Lira nga viti 2020 deri në vitin 2025, është e dukshme një rritje e konsiderueshme.

Stambolli pa rritjen më të lartë, me koston e një takimi të lirë që u rrit me 84% në terma euro. Rritja është gjithashtu 40% ose më shumë në disa qytete të tjera: Edinburg (46%), Budapest (45%), Londër (41%) dhe Birmingham (40%).

Megjithatë, një pjesë e kësaj rritjeje ndikohet nga luhatjet e kursit të këmbimit. Në Mbretërinë e Bashkuar, për shembull, rritja aktuale do të ishte pak më e ulët kur llogaritet në monedhën vendase, rreth 33% në Londër.

Në Stamboll, ndikimi është edhe më dramatik: për shkak të zhvlerësimit të ndjeshëm të lirës turke në vitet e fundit, kostoja lokale e një takimi të lirë është rritur me mbi 840%.

Në shumicën e qyteteve europiane, kosto e një takimi të lirë është rritur me afërsisht 25-30% gjatë pesë viteve të fundit. Roma shquhet si qyteti i vetëm ku çmimet kanë rënë në terma euro me 2%. / Euronews, Shqip.al

 

 

The post Kostoja e dashurisë, qytetet më të shtrenjta dhe më të lira në Europë për një takim appeared first on Revista Monitor.

IEA parashikon rritjen më të ngadaltë të kërkesës për naftë që nga 2009

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito
11 July 2025 at 13:05

Organizata pret që konsumi global të rritet me 700,000 fuçi në ditë këtë vit

Agjencia Ndërkombëtare e Energjisë (IEA) është shprehur se pret, që kërkesa globale për naftë të rritet me ritmin më të ngadaltë që nga viti 2009, duke përjashtuar periudhën e pandemisë së koronavirusit, mes shenjave të hershme se tarifat e SHBA-së po rëndojnë aktivitetin ekonomik global.

Organizata tha se pret që konsumi të rritet vetëm me 700,000 fuçi në ditë këtë vit. Kjo do të ishte rritja më e vogël e kërkesës vjetore që nga pasojat e krizës financiare globale, me përjashtim të vitit 2020 kur kërkesa u tkurr me 8.7 milionë fuçi në ditë, ndërsa qeveritë mbyllën pjesë kyçe të ekonomisë për të frenuar përhapjen e Covid-19.

Në raportin mujor të tregut të naftës, IEA tha se e kishte ulur parashikimin nga një vlerësim i mëparshëm i rritjes me 720,000 fuçi në ditë, pas kërkesës më të ulët se sa pritej në tremujorin e dytë të vitit, veçanërisht në tregjet në zhvillim.

NdĂ«rsa ngadalĂ«simi i rritjes nĂ« tre muajt e fundit ishte “pjesĂ«risht i lidhur me motin”, IEA gjithashtu vuri nĂ« dukje ndikimin e pasigurisĂ« ekonomike tĂ« krijuar nga tarifat surprizĂ« tĂ« Presidentit tĂ« SHBA-sĂ« Donald Trump mbi shumĂ« partnerĂ« tregtarĂ«.

“Edhe pse mund tĂ« jetĂ« e parakohshme t’ia atribuojmĂ« kĂ«tĂ« rritje mĂ« tĂ« ngadaltĂ« ndikimit tĂ« dĂ«mshĂ«m tĂ« tarifave qĂ« manifestohen nĂ« ekonominĂ« reale, tkurrjet mĂ« tĂ« mĂ«dha pĂ«r tremujor ndodhĂ«n nĂ« vendet qĂ« ishin nĂ« shĂ«njestrĂ«n e trazirave tarifore”, tha IEA.

KĂ«to vende pĂ«rfshinin KinĂ«n, JaponinĂ«, KorenĂ« dhe MeksikĂ«n, ku kĂ«rkesa pĂ«r naftĂ« kishte rĂ«nĂ« nga viti nĂ« vit me 160,000 fuçi nĂ« ditĂ«, 80,000 fuçi nĂ« ditĂ«, 70,000 fuçi nĂ« ditĂ« dhe 40,000 fuçi nĂ« ditĂ« pĂ«rkatĂ«sisht. NĂ« SHBA, kĂ«rkesa pĂ«r naftĂ« ra me 60,000 fuçi nĂ« ditĂ«, ndĂ«rsa Europa dhe tregjet nĂ« zhvillim jashtĂ« AzisĂ« kishin rezultuar “mĂ« elastike”.

Parashikimi i IEA e vë atë në kundërshtim me kartelin e naftës Opec+, i cili ka parashikuar se kërkesa do të rritet me 1.3 milion fuçi në ditë këtë vit. Të dy grupet kanë qenë gjithnjë e më shumë në konflikt vitet e fundit për shkak të pritshmërive të tyre të ndryshme për kërkesën e ardhshme, me udhëheqësit e Opec që madje e kritikojnë drejtpërdrejt IEA për njëanshmëri të supozuar politike.

Që nga prilli, anëtarët e Opec+ kanë hequr dorë nga shkurtimet e prodhimit, të cilat fillimisht ishin vendosur për të rritur çmimet, duke argumentuar se kërkesa ishte mjaft e fortë për të përthithur furnizimin shtesë.

Prodhimi global i naftës ishte 2.9 milionë fuçi në ditë më i lartë në qershor sesa një vit më parë, tha IEA në raport, duke shtuar se 1.9 milionë fuçi në ditë nga ky furnizim i rritur kishte ardhur nga anëtarët e Opec+.

Duke qenë se Opec+ po vazhdon me ndalimin e kufizimit të prodhimit, furnizimi botëror me naftë parashikohet të rritet me 2.1 milionë fuçi në ditë këtë vit në 105.1 milionë fuçi në ditë, duke tejkaluar kërkesën 103.7 milionë fuçi në ditë.

Shumica e tregtarëve presin që kjo tepricë të ndikojë në çmime në gjysmën e dytë të vitit, me disa analistë që parashikojnë që nafta e papërpunuar Brent, standardi global, të bjerë nën 60 dollarë për fuçi në tremujorin e katërt.

Të premten në mëngjes, nafta Brent u tregtua me 68.80 dollarë për fuçi, me 0.2% më lart. / FT

The post IEA parashikon rritjen më të ngadaltë të kërkesës për naftë që nga 2009 appeared first on Revista Monitor.

Pas anulimit, FSHZH rishpall projektin për hotelin e nomadëve në Kodrën e Gjashtës në Sarandë

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito
11 July 2025 at 12:45

Fondi Shqiptar i Zhvillimit rishpall kĂ«tĂ« tĂ« premte procedurĂ«n me objekt “Investime pĂ«r transformimin e aseteve publike me potencial zhvillimi nĂ« modele tĂ« standardit mĂ« tĂ« lartĂ« tĂ« zhvillimit, Loti 3 “Poli i Zhvillimit turistik nĂ« SarandĂ« – Faza 1” e njĂ« fond limit 371 milionĂ« lekĂ« apo 3.7 milionĂ« euro.

Kjo procedurë e hapur fillimisht në muajin shkurt u anulua më pas pasi autoriteti kontraktor konstatoi se dokumentet e tenderit përmbanin gabime ose mangësi të rëndësishme.

Projekti në fjalë synon rikonceptimin e një zone të njohur si Kodra e Gjashtës dhe ku synohet të ndërtohet ndër të tjera një strukturë akomodimi eco-smart me grup të targëtuar nomadët dixhitalë apo artistët.

Sipas dokumentit zona ka sipĂ«rfaqe rreth 3 Ha dhe Ă«shtĂ« e njohur pĂ«r peizazhin e saj tĂ« bukur dhe ambientin e qetĂ«. Zona kufizohet nĂ« Veri nga Varrezat e DĂ«shmorĂ«ve, Lindje nga Rruga “SarandĂ« – Kanali i CukĂ«s” dhe nĂ« PerĂ«ndim nga Rruga “Butrinti”.

“NĂ« kĂ«tĂ« zonĂ« ndodhet njĂ« vile e cila kishte pĂ«rdorim gjatĂ« periudhĂ«s komuniste. Vila qeveritare e ndodhur nĂ« “KodrĂ«n e GjashtĂ«s” nĂ« SarandĂ« pĂ«rfaqĂ«son njĂ« nga ndĂ«rtimet mĂ« tĂ« rĂ«ndĂ«sishme tĂ« periudhĂ«s socialiste nĂ« ShqipĂ«ri.

E vendosur në një nga pikat më strategjike dhe panoramike të qytetit, kjo vilë përbën një dëshmi të gjallë të arkitekturës dhe estetikës që karakterizonte ndërtimet e asaj periudhe. Kombinimi i tipareve moderniste me funksionalitetin praktik tregon për ndikimin e ideologjisë socialiste në urbanistikën e kohës.

Zona ku ndodhet vila ka pasur një rëndësi të veçantë gjatë regjimit komunist. Si një nga vendet më të larta në Sarandë, ajo jo vetëm që ofronte pamje të mrekullueshme të detit Jon dhe qytetit, por gjithashtu shërbente si një pikë simbolike për autoritetet e kohës.

NdĂ«rtesa pĂ«rdorej kryesisht pĂ«r pushime dhe takime tĂ« niveleve tĂ« larta qeveritare, duke reflektuar privilegjet dhe rĂ«ndĂ«sinĂ« strategjike tĂ« qytetit tĂ« SarandĂ«s nĂ« atĂ« periudhĂ«â€ thuhet nĂ« dokument.

Projekti i parashikuar

Projekti parashikon krijimin e një Poli Turistik të Sarandës, si një kampus Eco-Smart, me qëllim që të transformojë zonën në një qendër të integruar kulturore dhe ekonomike që ndërthur akomodimin, turizmin, artin, edukimin, kulturën dhe jetën e komunitetit.

Projekti synon të rigjallërojë asetet e degraduara përmes ndërhyrjeve të qëndrueshme, duke ofruar një platformë për zhvillimin e ekonomisë lokale dhe promovimin e vlerave unike të rajonit.

Ai parashikohet tĂ« ketĂ« disa nivele, ku nĂ« tĂ« parin: KĂ«nd lojĂ«rash ‱ HapĂ«sira pushimi ‱ Pishine publike.

NĂ« nivelin e dytĂ« objekt qeveritar, restorant dhe hotel : Funksionaliteti i objektit qeveritar. ‱ Restorant i integruar ne terren. ‱ Hotel si rezidence pĂ«r artistet dhe vizitores e zonĂ«s.

Në nivelin e tretë shkolla një hapësirë për evente.

NĂ« “KodrĂ«n e GjashtĂ«s” SarandĂ« do ndĂ«rtohet hotel pĂ«r nomadĂ«t dhe artistĂ«t, FSHZH 3.8 milionĂ« euro

 

The post Pas anulimit, FSHZH rishpall projektin për hotelin e nomadëve në Kodrën e Gjashtës në Sarandë appeared first on Revista Monitor.

AAPSK dhe GIZ organizojnë workshop trajnues për kriptoasetet dhe asetet virtuale

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito
11 July 2025 at 12:38

Agjencia e Administrimit tĂ« Pasurive tĂ« Sekuestruara dhe Konfiskuara (AAPSK), nĂ« bashkĂ«punim me GIZ, organizoi sot nĂ« TiranĂ« workshopin “Crypto Currencies and Virtual Assets”, Kriptovalutat dhe Asetet Virtuale, me fokus te kriptoasetet dhe menaxhimi i tyre nĂ« kuadĂ«r tĂ« proceseve tĂ« sekuestrimit dhe konfiskimit.

Ky aktivitet trajnues, i zhvilluar me pjesëmarrjen e ekspertëve ndërkombëtarë si Richard Strike dhe Andrew Tennant, synoi të rrisë kapacitetet e stafit të AAPSK-së dhe administratorëve të përfshirë në menaxhimin e pasurive dixhitale, përfshirë mënyrat e gjurmimit, sekuestrimit dhe ruajtjes së sigurt të kriptoaseteve.

Trajnimi pĂ«rfshiu tema thelbĂ«sore si ndryshimi mes valutave tradicionale (FIAT) dhe kriptovalutave, struktura e portofolĂ«ve dixhitalĂ« dhe siguria e “recovery seeds”, teknologjia blockchain dhe kriptografia, si dhe legjislacioni ndĂ«rkombĂ«tar pĂ«r VASP-et dhe rreziqet e pastrimit tĂ« parave pĂ«rmes kriptoaseteve.

Gjatë sesioneve të workshop-it, vëmendje e veçantë iu kushtua proceseve të sekuestrimit, ruajtjes dhe realizimit të kriptoaseteve, duke u ndalur edhe në mekanizmat për ruajtjen e vlerës, rritjen e përfitimeve dhe strategjitë e sigurta të shitjes apo konvertimit të tyre.

Ky aktivitet vjen në vijim të trajnimit të mëparshëm të zhvilluar në bashkëpunim me UNICEF dhe është pjesë e përpjekjeve të vazhdueshme të AAPSK për të siguruar administrimin profesional dhe të përditësuar të pasurive të sekuestruara apo konfiskuara, në përputhje me zhvillimet më të fundit teknologjike dhe standardet ndërkombëtare.

The post AAPSK dhe GIZ organizojnë workshop trajnues për kriptoasetet dhe asetet virtuale appeared first on Revista Monitor.

Rama: Do të dalin çmimet e reja të referencës; Taksa për shtëpinë e dytë më e madhe se e para

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito
11 July 2025 at 11:43

Brenda pak ditësh do të dalin çmimet e reja të referencës, deklaroi kryeministri Rama, ndërsa shtoi se risi do të jetë që taksa për shtëpinë e dytë do të jetë më e madhe se e para.

“PunĂ« ditĂ«sh ose javĂ«sh, do dalin çmimet e reja tĂ« referencĂ«s. Do kenĂ« dhe njĂ« element tjetĂ«r tĂ« ri, qĂ« taksa pĂ«r shtĂ«pinĂ« e dytĂ« do jetĂ« mĂ« e madhe sesa pĂ«r shtĂ«pinĂ« e parĂ«. KĂ«shtu qĂ«, bashkitĂ«, sidomos ato tĂ« bregdetit, do ketĂ« njĂ« tĂ« ardhur tĂ« shtuar nga ky proces pasi shumĂ« njerĂ«z nĂ« bregdet kanĂ« shtĂ«pitĂ« e dyta.

Por, nga ana tjetër, duke marrë parasysh që çmimet e referencës rritën në mënyrë të konsiderueshme dhe e bëjnë jo të vogël taksën e pasurisë, që do të thotë se kush do ta menaxhojë taksën e pasurisë mirë do ketë të ardhura shumë më tepër, sepse ajo është baza kryesore në të gjithë bashkitë e botës.

NjĂ« gjĂ« duhet patur parasysh se nĂ« disa bashki kemi taksa lokale eksesive, gjĂ« qĂ« nuk na bĂ«n sens. Ne e kemi bĂ«rĂ« zero taksĂ«n e biznesit tĂ« vogĂ«l, por nĂ« disa bashki taksa e tavolinĂ«s psh apo tĂ« tjera. ka edhe raste ekstravagante fare i kĂ«tyre qĂ« merren me miniera apo investime nĂ« energji iu vĂ«nĂ« taksa lokale tĂ« çuditshme por edhe kĂ«tu duhet patur parasysh qĂ« tĂ« ketĂ« njĂ« lloj sensi dhe kuptimi dhe pĂ«r kĂ«tĂ« besoj se ministria e Financave do tĂ« na japĂ« njĂ« udhĂ«rrĂ«fyes”, u shpreh kryeministri Rama.

Ministri i Financave Petrit Malaj deklaroi se paralelisht me taksën do të prezantohet edhe rivlerësimi i pronave.

“Ne jemi drejt finalizimit tĂ« çmimeve tĂ« reja tĂ« referencĂ«s. Paralelisht vlera e pronave Ă«shtĂ« rritur rreth 26%. Pra Ă«shtĂ« njĂ« rritje qĂ« do tĂ« shtojĂ« edhe vlerĂ«n pĂ«r sa i pĂ«rkthehet tĂ« ardhurave mĂ« bashkitĂ«. Taksa e pronĂ«s Ă«shtĂ« njĂ« nga taksat mĂ« tĂ« rĂ«ndĂ«sishme nĂ« bashkitĂ« e EuropĂ«s, duhet tĂ« zĂ« tĂ« njĂ«jtĂ«n peshĂ« edhe nĂ« vendin tonĂ«. Paralelisht qĂ« me taksĂ«n ne do tĂ« bĂ«jmĂ« prezantimin e rivlerĂ«simit tĂ« pronave, qĂ« do tĂ« bĂ«het me njĂ« normĂ« tatimore tĂ« reduktuar. KĂ«shtu qĂ« do t’iu japim mundĂ«si tĂ« gjithĂ« qytetarĂ«ve shqiptarĂ«, qĂ« krahas vlerĂ«s sĂ« re tĂ« pronave tĂ« tyre tĂ« bĂ«jnĂ« dhe rivlerĂ«simin e pronave qĂ« kanĂ« aktualisht”, deklaroi ministri.

 

 

The post Rama: Do të dalin çmimet e reja të referencës; Taksa për shtëpinë e dytë më e madhe se e para appeared first on Revista Monitor.

❌
❌