Ata dyshojnë se rrjeti social u lejoi palëve të treta, përfshirë firmën Cambridge Analytica, të kishin akses në të dhënat personale të përdoruesve në vitin 2018.
Në padi, investitorët pretendojnë se Meta nuk arriti të zbulojë plotësisht rreziqet e keqpërdorimit të të dhënave personale të përdoruesve të Facebook nga kompania Cambridge Analytica, e cila mbështeti fushatën presidenciale republikane të Donald Trump në vitin 2016.
Aksionarët pretendojnë se zyrtarët e Facebook-ut kanë shkelur në mënyrë të përsëritur dhe të vazhdueshme një marrëveshje të vitit 2012 me Komisionin Federal të Tregtisë (FTC), sipas së cilës Facebook u zotua të ndalonte mbledhjen dhe ndarjen e të dhënave personale të përdoruesve dhe miqve të tyre pa pëlqimin e tyre.
Padia pretendon më tej se Facebook më vonë ua shiti të dhënat e përdoruesve partnerëve komercialë, në shkelje të drejtpërdrejtë të asaj marrëveshjeje, dhe se hoqi njoftimet nga cilësimet e privatësisë që ishin pjesë e marrëveshjes.
Si rezultat i këtyre ngjarjeve, Facebook pranoi të paguante një gjobë prej 5.1 miliardë dollarësh për të zgjidhur akuzat ndaj FTC-së. Tani, aksionarët po kërkojnë që Zuckerberg dhe të tjerët të rimbursojnë Metën për gjobën e FTC-së dhe kostot e tjera ligjore, të cilat paditësit i vlerësojnë në më shumë se 8 miliardë dollarë.
Gjyqi pritet të zgjasë deri në fund të javës së ardhshme dhe do të përfshijë dëshmi si nga Zuckerberg ashtu edhe nga ish-drejtoresha operative Sheryl Sandberg. /alsatm/ KultPlus.com
Administrata Kombëtare Oqeanike dhe Atmosferike ka kapur disa pamje mahnitëse të Diellit, veçanërisht një shpërthim të fuqishëm që është shkëputur prej tij.
Kjo ngjarje ndodhi më 14 korrik dhe u regjistrua gjatë një periudhe 10-orëshe.
Ajo përkoi pikërisht me 25-vjetorin e njërës prej ngjarjeve më të fuqishme diellore të epokës hapësinore, e njohur si Ngjarja Diellore e Ditës së Bastijës ose Dita Kombëtare e Francës.
Kjo ngjarje shkaktoi stuhi të fuqishme gjeomagnetike, keqfunksionime të satelitëve dhe ndërprerje të radio komunikimeve, dhe është tashmë një pikë referimi për shkencëtarët që merren me motin hapësinor./ rtk/ KultPlus.com
Në ambientet e bibliotekës “Sotir Kolea” në Tiranë, Muzeu Historik Kombëtar zhvilloi sot një aktivitet me vlerë historike dhe kulturore, në kuadër të ciklit të bisedave me ekspertë të albanologjisë.
I ftuar në këtë veprimtari ishte studiuesi Mark Palnikaj, i cili ndau me publikun të dhëna të rëndësishme nga relacionet e Fra Giacinto da Sospello, një dorëshkrim i vitit 1652, që ruhet në Bibliotekën e Bashkisë së Fermos në Itali. Dokumenti përshkruan 16 misione fetare të zhvilluara ndër vite në trojet shqiptare dhe përmban fakte të vyera historike e sociale për Shqipërinë e shekullit XVII.
Me këtë aktivitet, Muzeu Historik Kombëtar vijon misionin për promovimin e historisë kombëtare, duke sjellë në vëmendje dokumente, figura dhe ngjarje që dëshmojnë për identitetin dhe trashëgiminë shqiptare./ atsh/ KultPlus.com
Studentët tanë nga programet e Shkencave Shëndetësore dhe Mjekësisë së UNI – Universum International College tashmë po ndjekin orët klinike dhe punën praktike në një nga spitalet më prestigjioze të Madridit, Hospital de Móstoles. Kjo është një mundësi e jashtëzakonshme për studentët tanë për të fituar njohuri praktike dhe eksperiencë të drejtpërdrejtë në një mjedis profesional shëndetësor.
Gjatë kësaj periudhe, studentët tanë po punojnë në departamente të ndryshme të spitalit, duke u angazhuar me staf profesional të kualifikuar dhe duke aplikuar njohuritë e tyre teorike në praktikë.
Kjo eksperiencë e veçantë jo vetëm që i ndihmon studentët të zhvillojnë aftësitë e tyre profesionale, por gjithashtu forcon bashkëpunimin akademik dhe praktik mes UNI – Universum International College dhe institucioneve shëndetësore në Evropë.
Jemi krenarë që studentët tanë po e përfaqësojnë kolegjin me dinjitet dhe profesionalizëm në një ambient ndërkombëtar, duke përparuar për të qenë profesionistë të suksesshëm në fushën e tyre.
TI JE UNIK! Krijo suksesin tënd, me edukim amerikan. Fuqizohu nga Arizona State University, Universiteti më i madh publik në SHBA. Studio në UNI duke aplikuar këtu!
Tridhjetë vjet më parë, një metodë revolucionare e kompresimit audio shndërroi thellësisht botën e muzikës. Ky format i ri, i quajtur MP3, u zhvillua në Institutin Fraunhofer për Qarqet e Integruara (IIS) në Erlangen të Gjermanisë, një shpikje që vazhdon të formësojë jetën tonë teknologjike edhe sot e kësaj dite.
Bernhard Grill, një nga bashkëthemeluesit e MP3-së dhe aktualisht drejtor i Institutit Fraunhofer IIS, ka qenë në qendër të vëmendjes mediatike këto ditë, duke shënuar këtë përvjetor të rëndësishëm. Grill ishte pjesë e ekipit të zhvilluesve që për vite me radhë punuan me zell në Erlangen, me qëllim që të zvogëlonin madhësinë e skedarëve muzikorë praktikisht pa humbje të cilësisë. Në vitin 1995, përpjekjet e tyre u kurorëzuan me sukses, dhe metoda e re e kompresimit audio ishte gati për treg.
Parimi i reduktimit- më pak është më shumë
Sipas Grillit, epoka e kompjuterëve ishte ende në fillimet e saj, dhe emri i shpikjes së re u bazua në zgjatimet e skedarëve, duke lejuar vetëm tre shkronja. Në një votim të brendshëm demokratik, MP3 u zgjodh si emri zyrtar.
Formati i ri audio revolucionarizoi industrinë muzikore duke përdorur “matematikë të aplikuar dhe një sasi të madhe njohurish për veshin e njeriut,” siç e përmbledh Grill. Procesi i MP3-së thjesht heq pjesët e tepërta të muzikës që janë të padëgjueshme për veshin e njeriut, duke eliminuar zërat dhe zhurmat që nuk janë thelbësore. Kjo bën që të ruhet vetëm ajo që është e rëndësishme, duke reduktuar madhësinë e një skedari muzikor në rreth një të dhjetën e madhësisë së tij origjinale, pa ndryshuar ndjeshëm sinjalin aktual.
Ndryshimi i zakoneve të konsumit dhe rritja e Institutit
MP3 ndryshoi rrënjësisht zakonet e konsumit të muzikës në mbarë botën. Disqet e vinilit, kasetat dhe CD-të filluan të lihen në plan të dytë, ndërsa platforma të reja, fillimisht shpesh të paligjshme, shpërthyer në internet për shpërndarjen e muzikës. Konvertimi i CD-ve të tëra në skedarë MP3 u bë një “sport popullor”.
Në fillim, lexuesit e projektuar posaçërisht për këtë format kishin kapacitet të kufizuar për disa këngë, por kapaciteti i ruajtjes u rrit me shpejtësi, duke bërë të mundur ruajtjen e qindra këngëve në një lexues MP3.
“Ndoshta nuk e kuptuam menjëherë se po ndryshonim botën, por sigurisht që e kishim atë ambicie,” thotë Grill. Fokusi në internet ishte padyshim vendimi i duhur në atë kohë.
Instituti Fraunhofer ka gjeneruar të ardhura në qindra milionë euro falë shpikjes së tij. Numri i punonjësve është rritur vazhdimisht, duke arritur në rreth 1.200 punonjës në kampusin e Erlangenit. Kjo rritje u financua, ndër të tjera, nga licencimi i patentës MP3. Edhe pas skadimit të saj në vitin 2017, kodekët pasardhës vazhdojnë të gjenerojnë të ardhura. Megjithatë, fituesit e vërtetë kanë qenë prodhuesit e pajisjeve si Apple, Sony dhe SanDisk, të cilët kanë gjeneruar miliona të ardhura nga shitja e lexuesve të MP3.
E ardhmja e formateve audio
Teknologjia MP3 dhe kodekët pasardhës të saj gjenden sot në pothuajse çdo celular, shërbim transmetimi dhe radio digjitale. Sipas Grillit, brezi i katërt i kodekëve është aktualisht me sukses në treg, ndërsa i pesti, me një bërthamë AI, është tashmë gati në laborator.
Kodekët më të përparuar të sotëm zvogëlojnë shpejtësinë e transmetimit të të dhënave dhjetë herë më shpejt se MP3. Kjo është thelbësore kur shpejtësitë e transmetimit janë më të ngadalta ose kur shumë njerëz qasen në një sinjal në të njëjtën kohë. Kjo u lejon njerëzve të shikojnë filma ose të dëgjojnë muzikë me cilësi të qëndrueshme të zërit gjatë udhëtimeve. Kështu, historia e suksesit të kësaj shpikjeje 30-vjeçare nuk ka mbaruar ende./rtsh/ KultPlus.com
Në çdo përvjetor të ngjarjeve që kanë shënjuar historinë tonë kombëtare, kujtesa nuk vjen vetëm si një rit ceremonial, por si një thirrje për të ballafaquar të shkuarën me të tashmen. Ka ngjarje që koha përpiqet t’i mbulojë me pluhurin e harresës, por nuk ia del dot, sepse ato bartin peshën e një sakrifice që nuk mund të zbehet, dhe një të vërtetë që nuk mund të fshihet.
Vrasja e Çerçiz Topullit dhe Muço Qullit më 17 korrik 1915 është një nga ato çaste dramatike ku historia merr fytyrën e saj më të ashpër, por edhe më të lavdishme. Ata nuk ishin thjesht dy emra të shkruar në faqet e një libri, por ishin mishërimi i një ideali që nuk kërkoi asnjë shpërblim përveç lirisë së vendit. Në kohë pushtimesh dhe intrigash të egra politike, kur jeta e njeriut vlente më pak se një urdhër gjenerali, këta dy burra qëndruan me dinjitet dhe u përballën me plumbin si me një gjyq të drejtësisë hyjnore.
Atdhetari dhe rilindasi, Çerçiz Topulli
Në përvjetorin e kësaj ngjarjeje, është e pamundur të mos reflektojmë mbi fjalët e Charles de Gaulle: “Për të kuptuar të tashmen dhe për të ndërtuar të ardhmen, duhet të mbajmë gjallë kujtimet e sakrificave që na sollën deri këtu.”
Dhe kur lexojmë rrëfimet e dëshmitarëve të asaj kohe, ndjejmë se këtu nuk kemi të bëjmë me një thjesht kronikë lufte, por me një testament të gjallë të karakterit dhe burrërisë shqiptare. Ata u përballën me fundin e tyre jo si viktima, por si luftëtarë që, edhe në çastet e fundit, nuk iu përkulën armikut.
Kujtesa e tyre nuk na kërkon të thjesht të qajmë të kaluarën, por të kuptojmë se liria, dinjiteti dhe e vërteta janë themele që nuk mund të ndërtohen mbi harresë. Sot, kur përkujtojmë rënien e tyre në Golem të Shkodrës, ne nderojmë jo vetëm dy individë, por një brez të tërë që me gjakun e tij hapi shtigje për një Shqipëri më të drejtë dhe më të lirë.
Ky përvjetor është një ftesë për të mos harruar: se historia nuk është vetëm e atyre që e shkruajnë, por sidomos e atyre që e jetuan dhe e vulosën me jetën e tyre.
Si çdo vrasje e këtij kalibri, edhe kjo e këtyre dy personazheve me peshë, do të vinte me kohën të interpretohej një mënyra dhe pretendime të ndryshme të së vërtetës. Por falë dëshmitarëve që jetuan atyre kohëve të trazimta, thjeshtësisë dhe vërtetësisë, me të cilën ata rrëfejnë këtë ngjarje, ne kemi mundësinë të njohim të vërtetën dhe të ballafaqohemi me faktet.
Sejfi Vllamasi në librin e tij “Ballafaqime politike në Shqipëri” shkruan mes të tjerash për një nga vrasjet e bujshme të asokohëshme. Më 17 korrik 1915 u pushkatuan në fshatin Golem të Shkodrës atdhetari dhe veprimtari i shquar Rilindjes Kombëtare, Çerçiz Topulli dhe intelektuali Muço Qolli.
“Mua më thirri gjeneral Veshoviq, nis rrëfimi, me porosi që të marr edhe diplomën me vete. Pasi e kontrolloi me vërejtje m’i nguli sytë e tij prej krimineli në bebëzën e syrit dhe më tha: “Ik, se të thërras kur të kem nevojë”. Kështu, pasi Bashkia kishte nevojë për veterinar, ashtu edhe ai vetë, më la të lirë. Të gjithë të arrestuarit u nisën për Cetinë. Më 16 korrik, bashkë me Hamit Gjylbegun shkuam në kazermë, ku takohemi me toger Halimin prej Peje, oficer në ushtrinë malaziase i cili na tha: “Çerçizi me Muço Qullin janë në kazermë”. Halimi ishte i mërzitur dhe na shtoi, “Pritet të vijë major Bahri Begolli, adjutant i kral Nikolës. Në qoftë se majori vjen sonte, të dy të burgosurit kanë shpëtue”. Mjerisht, Bahri Begolli u vonua dhe natën e 17 korrikut, duke u gdhirë, patrioti dhe trimi legjendar Çerçiz Topulli me Muço Qullin u pushkatuan në fushë të Shtoj, afër katundit Golem, prej një toge ushtarake malaziase. Vrasjen e tyre me hollësi e morëm vesh në janar të vitit 1916, kur hyri ushtria austriake në Shkodër. Qysh atë ditë, si dy shokë të ditëve të zeza e të pandarë, prapë bashkë me Hamitin kaluam nëpër Golem, ku hasëm rastësisht një të quajtur Mahmut Golemi, i cili, kur ia treguan shkakun e vizitës, na u përgjigj si vijon: “Natën e së premtes, natë ramazani, para se del drita, dola me ngarkue sanë prej livadhit, në freskë, kur prej së largut pashë tuj ardhë dy njerëz të përcjellë prej afro 15 ushtarësh, të cilët kur më panë, më urdhëruan të largohem, dhe unë u fsheha mbrapa qerres. Kur erdhën deri në një vend, atje u ndalën dhe ushtarët morën pozicion me qitë mbi dy personat në fjalë.
Intelektuali Muço Qulli
Ai që ishte veshë me petka bojëhini që ia kisha dhënë unë pse kishte mbetur pa xhaketë (Muço Qulli) bërtiti në një mënyrë alarmante, e një burrë i gjatë dhe i plotë, i bërtiti shokut tue i thanë: “Mos u tremb se patriotët kështu e kanë”. Ushtarët qitën; ai me petka bojëhini ra dekun, kurse tjetri, tue sha, me një zë luani e me një shpejtësi të rrufeshme, mësyn ushtarët dhe pa u lanë kohë të qesin të dytën herë, hyn midis tyre dhe erdhi fytyrat me ta për të marrë një pushkë prej tyre. Kjo luftë vazhdoi afro një minutë. Në atë përleshje mbasi gjetën rast i ranë për herë të dytë dhe e vranë. Të nesërmen shkova në vendin e ngjarjes, ku i pashë se ishin mbulue krejt cekët e me ferra. Si myslimanë që ishin, për sevap, i mbulova më thellë. Në kontrollimin e gropës gjetëm shumë shenja që i përkisnin Muço Qullit, pasi trupin e Çerçizit që ishte mbuluar më thellë nuk e prekëm. Gjeneral Veshoviq kishte vrarë më se 2.000 shqiptarë në atë kohë nga malet e rrethet e Shkodrës e të Kosovës. Kështu mori fund jeta e Heroit të Mashkullorës, pa mundur të hakmerrej nga armiqtë e kombit shqiptar. Çerçizi u vra me nxitjen e Tozlit, tregtar grek në Shkodër, për ta marrë hakun e peshkopit grek që e kishte varë Çerçizi bashkë me Mihal Gramenon në Guri i Cjapit më 1907 për të marrë gjakun e Spiro Kosturit, vrarë nga grekët në Selanik. Muço Qulli u vra si austrofil./ KultPlus.com
Një nga sopranot më të vlerësuara në botë, Ermonela Jaho, më 19 Korrik vjen në Gjakovë për të ndarë “7 këshillat e mia për artistët e rinj”, në kuadër të Festivalit Ditët e Shqiptarit, shkruan KultPlus.
Përmes një bisede të rrallë, intime dhe frymëzuese, sopranoja Jaho në këtë takim me artistët e rinj do të ndajë përvojën e saj të fituar përgjatë viteve, në skenat prestigjioze si: Royal Opera House (Londër), Metropolitan Opera (New York), Teatro alla Scala (Milano) etj.
“Kemi kënaqësinë me ju njoftu që n’kuadër t’festivalit, vjen Ermonela Jaho — një nga sopranot ma t’vlerësuara n’botë për t’u takuar me artistët e rinj kosovarë n’Gjakovë.
Hajdeni me marrë pjesë në një bisedë t’rrallë, intime dhe frymëzuese:
Ermonela Jaho: “7 këshillat e mia për artistët e rinj””, thuhet në njoftim.
Takimi mbahet në Shkollën e Muzikës “Prenk Jakova”- Gjakovë, më 19 Korrik, në ora 10:00.
Festivali organizohet nga Fondacioni për Gjakovën. Të gjitha koncertet dhe aktivitetet e festivalit janë falas, pa rezervime dhe të hapura për të gjithë./ KultPlus.com
Artistja shqiptare, Shqipe Ajeti Rexhepi është në emrin e artistëve të tjerë, pjesë e ekspozitës kolektive “Arrivals and Departures”, kuruar nga Mari Blomroos-Heininen në Galerinë Kookos, Helsinki.
Ajo po përfaqësohet me dy veprat e saj, “Unheard Voice” dhe “In Between”.
“Jeta është një lëvizje në ndryshim të vazhdueshëm. Materialja dhe jomaterialja janë në lëvizjen e kohës dhe hapësirës, duke ndryshuar thelbin e tyre dhe duke krijuar variacione të pafundme. Ajo që largohet nuk kthehet kurrë plotësisht e njëjtë ose në të njëjtin vend. Diçka ka ndryshuar dhe ndryshimi po ndryshon gjithashtu. Ne mbërrijmë dhe ikim përsëri e përsëri”, thuhet në njoftimin e ekspozitës.
Ekspozita qëndron e hapur deri më 26.7.2025, nga ora 13:00 deri 18:00.
Artisti shqiptar i njohur në botë, Petrit Halilaj, në muajin shtator do të hap ekspozitën “Syrigana” në Berlin të Gjermanisë, shkruan KultPlus.
Ekspozita “Syrigana” do të hapet në Hamburger Bahnhof – Nationalgalerie der Gegenwart – në një nga institucionet më të njohura të artit bashkëkohor në Gjermani dhe Evropë.
Lajmi për hapjen e kësaj ekspozite është bërë i ditur nga Ambasadori i Kosovës në Gjermani, Faruk Ajeti, përmes një shkrimi në rrjetin social “Facebook”.
“Ky nuk është „bahnhof“-i në Runik, por Hamburger Bahnhof – Nationalgalerie der Gegenwart – një nga institucionet më të njohura të artit bashkëkohor në Gjermani dhe Evropë.
Nga shtatori, artisti ynë Petrit Halilaj do të hapë ekspozitën e tij të veçantë „Syrigana“, ku do të sjellë në zemër të Berlinit elemente dhe tregime unike të kulturës sonë – nga Runiku ynë nga Kosova jonë”, ka njoftuar ambasadori Ajeti./ KultPlus.com
Presidentja e vendit, Vjosa Osmani, ka thënë se Serbia ka pasur dhe ka ende qëllim që ta destabilizojë dhe ta përshkallëzojë situatën në Kosovë.
E para e shtetit tha se ky vlerësim është bërë mbi bazën e informatave të vazhdueshme që i marrin nga institucionet e sigurisë së Kosovës.
“Më konkretisht, në fund të muajit maj kemi marrë informacione të reja specifike lidhur me veprimet e Serbisë në kufi me Kosovën. Menjëherë pas marrjes së këtyre informatave kam pasur takime me institucionet e sigurisë që më raportojnë si presidente”.
“Jemi siguruar që çdo institucion në Kosovë ka mobilizimin e duhur për mbrojtjen e vendit. Menjëherë kam ndarë këto informata me aleatët tanë të sigurisë, duke kërkuar mbështetjen e tyre për ta ndalur përshkallëzimin e planifikuar nga ana e Serbisë”, tha Osmani, njofton Klankosova.tv.
Tutje, ajo tha se gënjeshtrat e Serbisë se kinse ajo nuk ndërmerr hapa destabilizues janë pjesë e propagandës së tyre.
“Siç e dini, deklarata të tilla kishin edhe pak para aktit të agresionit të shtatorit 2023 por edhe në çdo akt tjetër agresioni, përfshirë sulmin kundër infrastrukturës kritike që kanë bërë kundër Kosovës”, tha ajo.
Për ndaljen e një sulmi nga Serbia ndaj Kosovës ka pasur disa herë deklarata edhe nga presidenti i ShBA-së, Donald Trump.
Presidentja Vjosa Osmani ka folur për vizitën që e pati në ShBA, duke treguar se çfarë ka biseduar atje me zytarët e Administratës Trump.
Ajo, në një konferencë për media, ka thënë se Kosova mori mbështetje nga ShBA-ja, si dhe theksoi që Amerika e përkrah Kosovën në rrugën e saj të anëtarësimit në mekanizmat ndërkombëtar.
“Njëra në ShBA dhe tjetra në Letoni, në ShBA kemi pasë takime jashtëzakonisht të rëndësishme. Në të gjitha këto takime pa dallim u konfirmuar se ShBA-ja e shohin Kosovën si aleate strategjike. U rikonfirmua përkrahja për shtetin tonë, për sovranitetin e Republikës sonë, për integrimin euroatlantik, si dhe për anëtarësimin në Kombet e Bashkuara”.
“Gjatë këtyre takimeve kam pasë diskutime të rëndësishme dhe shumë konkrete edhe për hapjen kapitujve të rinj në ekonomi mes Kosovës dhe ShBA-së, duke pasë parasysh potencialin tonë, sundimin e ligjit, luftën pa kompromis kundër krimit dhe mbrojtjen e kufirit”.
“Në këto takime kam folur edhe për Kosovën si eksportuese e sigurisë, mobilizimin tonë nëpërmjet rritjes së buxhetit të mbrojtjes, por edhe përkushtimin e pa lëkundur që të kontribuojmë për sigurinë globale me anëtarësiminë në NATO”, u shpreh Osmani.
Komedia romantike e William Shakespeare, “Si ta doni”, do të jetë pjesë e sezonit të ri të Teatrit Kombëtar.
Kjo komedi romantike për dashurinë dhe lirinë, vjen me regji të John Blondell dhe me interpretim nga Genti Deçka, Lulzim Zeqja, Laert Vasili, Luli Bitri, Elia Zaharia, Donald Shehu, Dritan Boriçi, Besmir Bitraku, Flaura Kureta, Erjona Kakeli, Florian Agalliu, Ilirda Bejleri, Krist Lleshi.
“Si ta doni”, në origjinal “As you like it”, është një komedi baritore nga William Shakespeare që besohet se është shkruar në vitin 1599. Ajo u vu në skenë në Wilton House në 1603. Prej atëherë është adaptuar si pjesë për radio, film dhe muzikal.
“As You Like It” ndjek heroinën e saj Rosalind ndërsa ajo ikën nga persekutimi në oborrin e xhaxhait të saj, e shoqëruar nga kushërira, Celia për të gjetur sigurinë dhe dashurinë, në Pyllin e Ardenit. Në pyll, ata ndeshen me një sërë personazhesh të paharrueshëm, veçanërisht udhëtarin melankolik Jaques, i cili reciton një nga fjalimet më të famshme të shkruara nga Shekspiri, “Gjithë bota është një skenë” dhe ofron një kontrast të mprehtë me personazhet e tjerë në shfaqje, duke vëzhguar dhe diskutuar gjithmonë vështirësitë e jetës në vend./atsh/KultPlus.com
Të fshehura thellë në pyjet e Balmoralit, pronës mbretërore skoceze të dashur për Mbretëreshën Viktoria, ndodhen 11 gurë memorialë që përfshijnë një piramidë gjigante prej graniti.
Të ndërtuara për të përkujtuar momente të rëndësishme mbretërore dhe humbje personale, ato tregojnë një histori të heshtur dashurie, pikëllimi dhe ndërtimi kombëtar.
Kur Mbretëresha Viktoria vizitoi për herë të parë Kalanë Balmoral në Aberdeenshire-in, më 8 shtator 1848, gjashtë vjet pas vizitës së saj të parë në Skoci, ajo mori kohë për të shijuar pyjet, kopshtet dhe malet e valëzuara përreth.
“Gjithçka dukej se rrezatonte liri dhe paqe, dhe të bënte të harroje botën dhe shqetësimet e saj të trishta,” shkroi ajo në ditarin e saj. Së shpejti, ajo pronë u bë një vend i përhershëm për pjesën tjetër të jetës së saj dhe mbetet një strehë për Familjen Mbretërore Britanike edhe sot.
Ka shumë histori të fshehura në Kalanë Balmoral, por ndoshta asnjë nuk është aq intriguese sa ajo e “piramidave” sekrete të pronës, gurët memorial që ngjasojnë me murana. Ka 11 të tillë, të shpërndarë thuajse me pak kujdes në pronën prej gati 50,000 hektarësh. Më i madhi është një monument prej guri që përngjan më shumë me ndërtimet dinastike të Egjiptit të Lashtë sesa me ndonjë strukturë skoceze, ndërsa të tjerët janë të shpërndarë si të ishin pjesë të një misteri më të madh, përcjellë KultPlus.
Pse u krijuan këto struktura memoriale?
Sipas Ewen Cameron, profesor i historisë skoceze në Universitetin e Edinburgut, shumica u ndërtuan me porosi të Mbretëreshës Viktoria për të përkujtuar ngjarje të rëndësishme në jetën e familjes së saj, përfshirë martesat e nëntë fëmijëve të saj. Gurët përkujtojnë Princin Albert Edward, Princeshën Alice, Princin Arthur dhe Princeshën Beatrice ndër të tjerë, duke formuar një lloj harte familjare përmes kodrave të pyllëzuara.
“Murana e Princeshës Louise ka ndoshta historinë më interesante,” tha Cameron, studiues i historisë, për mediat ndërkombëtare. “Ajo ishte fëmija i gjashtë dhe vajza e katërt, dhe u martua me John Campbell, Dukën e 9-të të Argyllit. Kjo ndihmoi në forcimin e lidhjeve të familjes me Highlands, që ishte kaq i rëndësishëm për Mbretëreshën Viktoria. Ka një ironi të caktuar që një pasardhëse e Shtëpisë së Hanoverit u magjeps nga ky imazh romantik i Skocisë.”
Një tjetër monument u ndërtua pas vdekjes së Princit Albert në dhjetor 1861. Kjo solli ndërtimin e memorialit më të madh të pronës, në formën e një piramide prej graniti, shpjegoi Gordon Casely. E fshehur në majën e kodrës Craig an Lurachain, me një panoramë mahnitëse të Parkut Kombëtar të Cairngorms, ajo kërkon më shumë përpjekje për t’u arritur dhe shpesh quhet “Piramida e Madhe e Skocisë”.
“Gurët memorial janë një shtesë e mrekullueshme, edhe pse e papritur, për pronën,” tha Casely. “Janë tepër intriguese, pasi secila ka historinë dhe dizajnin e vet, dhe nuk më çudit që gjithnjë e më shumë vizitorë po i kërkojnë. Legjendat e tyre vlejnë të tregohen.”
Mirëpo në gjithë këto mistere pamja e Piramdës së Princit Albert, gati 11 metra e gjatë, perkufizon bukurinë natyrore. Piramida, e ftohtë dhe e gurtë, përfaqëson një version të papritur të Highlands-it, ndryshe nga ai që shumica ëndërrojnë.
Edhe në një vend të mbushur me gurë të lashtë, vendbanime neolitike dhe histori të mistershme, ky ndërtim viktorian mbetet një mrekulli./KultPlus.com
Më 17 korrik 1977, regjimi komunist shqiptar pushkatoi dy zëra të lirë të poezisë shqipe: Vilson Blloshmin dhe Genc Lekën, të dënuar përmes një aktakuze absurde që e konsideronte fjalën artistike si krim kundër pushtetit.
Në mesin e dokumenteve të sekuestruara nga Sigurimi i Shtetit, një poezi e Blloshmit, me titull “Saharaja”, u konsiderua “vepër penale”, pasi e përfytyronte realitetin shqiptar si një shkretëtirë të thatë, pa shpresë e pa jetë:
“Saharaja s’di të ëndërrojë.
Ajo bluan gurë me mend’ e saj…
Saharaja s’ka këngë të këndojë,
Saharaja s’ka as lot të qajë…”
Vilson Blloshmi lindi më 18 mars 1948 në Bërzeshtë të Librazhdit. Edhe pse me rezultate të shkëlqyera, iu mohua e drejta për të ndjekur arsimin e lartë për shkak të “biografisë së keqe”. Jetoi si bujk, minator e druvar, por letërsia ishte fryma e tij e përditshme e ndaluar, e padukshme, por e gjallë.
Ai u arrestua në vitin 1977, bashkë me Genc Lekën, dhe më 13 qershor u dënuan me vdekje për “agjitacion e propagandë”. Vendimi u ekzekutua më 17 korrik. Poetët e rinj lanë pas dorëshkrime, përkthime, poezi dhe një jetë të ndërprerë brutalisht nga frika e fjalës.
Pas rënies së diktaturës, Vilson Blloshmi u nderua me dekoratën “Martir i Demokracisë” (1994) dhe titullin “Qytetar Nderi” i Librazhdit (2006). Sot, një memorial në qytetin e tij përkujton dy poetët martirë si zëra që nuk heshtën./KultPlus.com
Arkeologët që punojnë në brigjet e Liqenit të Ohrit në Shqipëri janë të bindur se kanë zbuluar vendbanimin më të vjetër njerëzor të ndërtuar në një liqen evropian duke gjetur prova të një komuniteti të organizuar gjuetie dhe bujqësor që ka jetuar deri në 8 000 vjet më parë, sipas Reuters.
Ekipi, nga Zvicra dhe Shqipëria, kalon orë të tëra çdo ditë rreth tre metra nën ujë, duke nxjerrë me kujdes shtylla druri që mbështesnin shtëpitë.
Ata gjithashtu po mbledhin eshtra të kafshëve të zbutura dhe të egra, objekte bakri dhe qeramikë me gdhendje të detajuara.
Albert Hafner, nga Universiteti i Bernës, tha se vendbanime të ngjashme janë gjetur në rajonet alpine dhe mesdhetare, por vendbanimet në fshatin Lin janë gjysmë mijëvjeçari më të vjetra, duke datuar midis 6 000 dhe 8 000 vjet më parë.
“Meqenëse është nën ujë, materiali organik është i ruajtur mirë dhe kjo na lejon të zbulojmë se çfarë kanë ngrënë këta njerëz, çfarë kanë mbjellë”, tha Hafner.
Studime të shumta tregojnë se Liqeni i Ohrit, i ndarë mes Maqedonisë së Veriut dhe Shqipërisë, është liqeni më i vjetër në Evropë, me mbi një milion vjet.
Mosha e gjetjeve përcaktohet nëpërmjet datimit me radiokarbon dhe dendrokronologjisë, e cila mat unazat vjetore të rritjes në pemë.
Më shumë se 1 000 mostra druri janë mbledhur nga vendi, i cili mund të ketë strehuar disa qindra njerëz.
Besohet se vendbanimi mbulon rreth gjashtë hektarë, por deri më tani, vetëm rreth 1% është gërmuar pas gjashtë vitesh pune.
Hafner tha se zbulimet tregojnë se njerëzit që jetonin në liqen ndihmuan në përhapjen e bujqësisë dhe bagëtive në pjesë të tjera të Evropës.
“Ata ende merreshin me gjueti dhe mbledhje gjërash, por të ardhurat e qëndrueshme për ushqimin vinin nga bujqësia”, tha ai.
Arkeologu shqiptar Adrian Anastasi tha se mund të duhen dekada për të eksploruar plotësisht zonën.
“Nga mënyra se si kishin jetuar, ngrënë, gjuajtur, peshkuar dhe nga mënyra se si arkitektura u përdor për të ndërtuar vendbanimin e tyre, mund të themi se ata ishin shumë inteligjentë për atë kohë”, tha Anastasi./atsh/KultPlus.com
Në botën e televizionit britanik u mbajt premiera e serisë “BOOKISH”, e cila u transmetua më 16 korrik në orën 20:00, në kanalet Sky 109 dhe Virgin 114, pjesë e familjes së madhe UKTV dhe BBC Studios.
Një nga momentet më të veçanta të kësaj serie është prezantimi i Princeshës Nafije Zogu, motrës së Mbretit Ahmet Zogu, një figurë e rëndësishme në historinë shqiptare. Rolin e saj e luan aktorja Rina Krasniqi, që përmes këtij projekti i jep jetë dhe zë historisë shqiptare. Kjo ishte një mundësi për të parë pasionin dhe kompleksitetin e një periudhe të rëndësishme të historisë së Shqipërisë në një format dramatik dhe tërheqës për publikun ndërkombëtar.
“BOOKISH” sjell në ekran një ekip të jashtëzakonshëm aktorësh, ku përfshihen emra të njohur të industrisë si Mark Gatiss (i njohur për rolin në “Sherlock”), Joely Richardson (“101 Dalmatians”), Polly Walker (“Bridgerton”), Elliot Levey (“Peaky Blinders”) dhe Angeliki Papoulia (“Dogtooth”).
Aktorja shqiptare që portretizon Princeshën Nafije Zogu shpreh emocionin e saj për këtë eksperiencë: “Ka qenë një nder i pa përshkruar me fjalë të luaj rolin e një figure kaq të rëndësishme historike. Të punosh pranë legjendave të ekranit dhe një ekipi kaq të jashtëzakonshëm ka qenë një përvojë e paharrueshme.” Ajo shton se ky projekt vlerëson tregimet reale dhe është krenare që po sjellin historinë shqiptare përpara një audience ndërkombëtare, përcjellë KultPlus.
Atmosfera në setin e xhirimeve ka qenë gjithashtu e veçantë dhe e gjallë, me një humor tipik ballkanik. Aktorja thotë me buzëqeshje: “Ne sollëm pak më pak çaj… dhe shumë më shumë raki!”, duke nënkuptuar jo vetëm ngrohtësinë e ekipit, por edhe një dozë të veçantë të kulturës shqiptare që është përfshirë në këtë produksion.
“BOOKISH” arriti të bashkojë historinë, kulturën dhe artin në një rrëfim me dimensione ndërkombëtare, e njëherësh duke bashkuar edhe publikun shqiptar me atë ndërkombëtar, e poashtu edhe ekipin e aktorëve. “BOOKISH” arriti të shpërfaq një histori që përçon jo vetëm një ngjarje, por edhe një pjesë të identitetit shqiptar në një nga platformat më të njohura televizive të botës./KultPlus.com
Prej 20 deri më 26 korrik, 32 sportistë nga Kosova do të përfaqësojnë vendin në Festivalin Olimpik Evropian për të Rinj (EYOF), që këtë vit mbahet në Shkup, Maqedoni e Veriut.
Ekipi ynë konkurron në 9 sporte: xhudo, atletikë, çiklizëm, pingpong, gjimnastikë, not, taekwondo, shenjëtari sportive dhe badminton. Sportistët janë të pajisur me veshje të brendit të njohur 4F, transmeton KultPlus
Presidenti i Komitetit Olimpik të Kosovës, Ismet Krasniqi, priti ekipin dhe uroi suksese, duke i inkurajuar për maksimumin në gara. Disa sportistë munguan në pritje për shkak të përgatitjeve jashtë vendit, të mbështetura po ashtu nga KOK-u.
Udhëtimi drejt Shkupit do të bëhet të shtunën, ndërsa ceremonia hapëse mbahet të dielën./KultPlus.com
Nga të gjithë shkrimtarët që i kanë dhënë letërsisë botërore atmosferën e errët, tronditëse dhe të mbështjellë në mister, Edgar Allan Poe mbetet figura më emblematike. Poeti dhe shkrimtari amerikan, i njohur për tregimet e tij gotike, temat e errëta dhe portretizimet e mendjes njerëzore në kufijtë e çmendurisë dhe ankthit, duket se jetën e tij jo vetëm që e kaloi në hije, por edhe e mbylli në mënyrë po aq të pashpjegueshme.
Vdekja e Poe-s më 7 tetor 1849, në moshën 40-vjeçare, mbetet një nga misteret më të mëdha të historisë letrare. Edhe sot, mbi 170 vjet më vonë, nuk ka një përgjigje të qartë për rrethanat që çuan në fundin e tij tragjik, një përfundim që mund të ishte shkruar prej vetë Poe-s, në ndonjë nga tregimet e tij të ankthshme dhe misterioze.
Poe kishte planifikuar një udhëtim nga Richmond, Virginia, drejt Nju Jorkut, por gjatë rrugës ndaloi në Baltimore më 28 shtator. Pesë ditët në vijim mbeten të paqarta dhe të zhytura në heshtje. Më 3 tetor, ai u gjet në një gjendje të mjerueshme pranë tavernës Gunner’s Hall, i pavetëdijshëm dhe me rroba që nuk i përkisnin. U dërgua në spitalin Washington College, ku kaloi ditët e fundit të jetës në një luhatje mes vetëdijes dhe delirit, përcjellë KultPlus.
Sipas dëshmive të doktor John J. Moran, Poe përjetoi halucinacione, bisedonte me “qenie të padukshme” dhe ishte i mbuluar me djersë, me fytyrë të zbehtë dhe shikim bosh. Asokohe u mendua se ishte viktimë e alkoolit, një plagë që e kishte ndjekur herë pas here gjatë jetës së tij. Por kjo nuk shpjegon shumë: pse ishte me rroba të huaja? Pse ndodhej në një qendër votimi pikërisht ditën e zgjedhjeve?
Një nga teoritë më të përhapura lidhet me praktikën e “cooping”, një metodë mashtrimi elektoral ku viktimat rrëmbeheshin, drogoheshin dhe maskoheshin për të votuar disa herë në emra të ndryshëm. Poe mund të ketë qenë thjesht në vendin e gabuar, në kohën e gabuar dhe me pamjen e një njeriu të paorientuar, ai u bë pre e një praktike brutale.
Të tjerë kanë hedhur hipoteza se mund të jetë rrahur dhe grabitur, ose madje se ka marrë ndonjë sëmundje si tërbimi. Por asnjë nga këto nuk është vërtetuar plotësisht. Misteri mbetet, ashtu siç do ta kishte dashur vetë Poe.
Ironikisht, Poe, mjeshtri i misterit dhe i së panjohurës, u nda nga jeta në mënyrën më të përshtatshme për një autor të tillë: duke lënë pas një fund të hapur, një enigmë dhe një pyetje që vazhdon të ngacmojë mendjet.
Sot, ajo që mbetet nuk është vetëm trishtimi për humbjen e një shkrimtari të madh, por edhe ndjesia e thellë se vetë jeta e Poe-s ishte një rrëfim i paplotë si një poezi e prerë në mes, ose si një tregim që mbyllet me fjali të ftohta, pa përfundim.
Edgar Allan Poe jetoi në mister, dhe vdiq në po të njëjtën mënyrë./KultPlus.com
Këngëtarja e njohur amerikane, Connie Francis, ka vdekur në moshën 87-vjeçare. Disa ditë më parë, ajo ishte shtruar në spital për shkak të dhimbjeve ekstreme, shkruan People.
Lajmin për vdekjen e saj e konfirmoi miku i saj, Ron Roberts.
“Me zemër të rënduar dhe me pikëllim të madh ju njoftoj për ndarjen nga jeta të mikes sime të dashur, Connie Francis, mbrëmë. E di që Connie do të donte që fansat e saj të ishin ndër të parët që e mësojnë këtë lajm të trishtë. Detaje të tjera do të publikohen më vonë”, ka shkruar ai.
Kënga e saj “Pretty Little Baby” është bërë së fundi virale nëpër rrjete sociale./KultPlus.com
Login
