NGA ILIR ĂUMANI
(Në një kohë kur poezia shpesh ndrydhet nga banaliteti apo përmbysja e vlerave, vepra e Bardhyl Londos mbetet një oaz i pastër ku lexuesi gjen veten, fjalën dhe ndjenjën. Ai është ndër ata poetë që e kanë kthyer fjalën në një akt shpëtimi dhe poezinë në një mënyrë të qenies).

Bardhyl Londo, padyshim, mbetet edhe sot njĂ« nga emrat mĂ« pĂ«rfaqĂ«sues tĂ« letĂ«rsisĂ« shqipe tĂ« gjysmĂ«s sĂ« dytĂ« tĂ« shekullit XX dhe mĂ« tej. Ai Ă«shtĂ« njĂ« poet qĂ« ka ditur tĂ« ngulĂ« rrĂ«njĂ« nĂ« kujtesĂ«n letrare tĂ« lexuesit shqiptar jo me zhurmĂ«, por me finesĂ«; jo me pompozitet, por me thellĂ«si e pĂ«rulĂ«si krijuese. I lindur nĂ« qytetin jugor tĂ« PĂ«rmetit mĂ« 1948, Londo i pĂ«rket brezit tĂ« poetĂ«ve qĂ« u afirmuan gjatĂ« viteve â70 âtĂ«, njĂ« periudhĂ« e ndĂ«rlikuar nĂ« jetĂ«n politike e kulturore tĂ« vendit, por qĂ« megjithatĂ«, lindi njĂ« brez tĂ« ri zĂ«rash tĂ« fuqishĂ«m nĂ« poezi.

Poezia e tij nuk ndjek klishetë e zakonshme dhe as format e zhurmshme të shprehjes; ajo përkundrazi rrjedh e qetë, e thellë dhe përçon me delikatesë një përvojë njerëzore të pasur, shpeshherë të heshtur, por gjithnjë të ndjeshme. Me një gjuhë të përpunuar, me simbole të përzgjedhura dhe me një ndërthurje të bukur të reales dhe imagjinares, Londo arriti të krijojë një botë poetike unike, ku njeriu, dashuria, koha dhe kujtesa qëndrojnë në qendër të universit letrar. Ai nuk rreshti kurrë së krijuari, duke dëshmuar një besnikëri të rrallë ndaj misionit të tij si poet, dhe duke mbetur një pikë referimi për çdo lexues e studiues serioz të poezisë shqiptare.
Qysh nĂ« vĂ«llimet e tij tĂ« para, si âEmrin e ka dashuriâ (1975) apo âNĂ« udhĂ«t e fatitâ (1978), Londo shfaqi njĂ« ndjeshmĂ«ri tĂ« veçantĂ« poetike dhe njĂ« qasje introspektive ndaj pĂ«rvojĂ«s njerĂ«zore, duke u larguar nga retorika politike e kohĂ«s dhe duke u zhytur nĂ« njĂ« botĂ« intime, ku emocioni, kujtimi, humbja dhe dashuria zinin vendin kryesor. Poezia e tij Ă«shtĂ« lirike nĂ« pĂ«rmbajtje dhe moderne nĂ« formĂ« â njĂ« poezi qĂ« flet me tone tĂ« ulĂ«ta, por qĂ« prek thellĂ«. Ai nuk e shpĂ«rfaq asnjĂ«herĂ« ndjenjĂ«n nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« drejtpĂ«rdrejtĂ«, por e lĂ« tĂ« shpĂ«rthejĂ« pĂ«rmes metaforave, pĂ«rmes figurave delikate, pĂ«rmes njĂ« gjuhe qĂ« herĂ« tĂ« pĂ«rkund si njĂ« ninullĂ« dhe herĂ« tĂ« trazon si njĂ« kujtim i dhembshĂ«m.

Me një veprimtari krijuese të pandërprerë, ai ka botuar një sërë vëllimesh poetike që janë bërë pjesë e fondit më të çmuar të letërsisë sonë kombëtare. Krahas poezisë, Bardhyl Londo ka kontribuar edhe në fushën e përkthimit dhe të kritikës letrare, si dhe ka mbajtur detyra të rëndësishme kulturore, mes të cilave spikat drejtimi i Lidhjes së Shkrimtarëve dhe Artistëve të Shqipërisë në periudha të ndryshme.
Bardhyl Londo Ă«shtĂ« poet i reflektimit, njĂ« vĂ«zhgues i heshtur i shpirtit njerĂ«zor. NĂ« shumĂ« nga poezitĂ« e tij, dashuria shfaqet si ndjesi qĂ« sfidon kohĂ«n, njĂ« pĂ«rjetim qĂ« nuk vdes, pavarĂ«sisht largĂ«sisĂ« apo humbjes. NĂ« vargjet: âVetĂ«m njĂ«ra do tĂ« qajĂ« me zĂ«â, ku heshtja merr formĂ«n e zĂ«rit dhe e pamundura bĂ«het pĂ«rjetim, ai arrin tĂ« pĂ«rkufizojĂ« atĂ« qĂ« shumĂ« e ndiejnĂ«, por pak mund ta thonĂ«. Kjo aftĂ«si pĂ«r tĂ« thĂ«nĂ« gjĂ«ra tĂ« mĂ«dha me fjalĂ« tĂ« thjeshta e tĂ« pĂ«rmbajtura Ă«shtĂ« pikĂ«risht ajo qĂ« e bĂ«jnĂ« kĂ«tĂ« poet njĂ« nga mjeshtrit e vĂ«rtetĂ« tĂ« poezisĂ« shqipe.
MĂ« poshtĂ«, po sjell njĂ« analizĂ« tĂ« njĂ«rĂ«s prej poezive mbresĂ«lĂ«nĂ«se tĂ« titulluar âVetĂ«m njĂ«ra do tĂ« qajĂ« me zĂ«â. JanĂ« vargje mjaft tĂ« ndjera pĂ«r dashurinĂ« qĂ« mbetet, pĂ«r kujtimet qĂ« nuk vdesin dhe pĂ«r heshtjen qĂ« shpesh flet mĂ« shumĂ« se zĂ«rat.
Në një kohë kur marrëdhëniet ndërnjerëzore po bëhen gjithnjë e më sipërfaqësore, kur ndjenjat konsumohen shpejt dhe kujtimet zëvendësohen me përjetime të përkohshme, një poezi e vogël mund të bëhet urë lidhëse me një të vërtetë të madhe: dashuria që jeton thellë në kujtesë është më e fuqishme se çdo pasion i zhurmshëm.
Kjo poezi intime, e përshkruar me gjuhë të thjeshtë lirike dhe figura të pasura simbolike, flet për një njeri që kthehet pas në jetë, i vetëdijshëm për fundin që i afrohet, dhe që përmes kujtesës rishikon ndjenjat që vërtet kishin rëndësi.
DASHURITĂ QĂ IKIN DHE AJO QĂ MBETET.
âE di qĂ« shumĂ« vajza mĂ« deshĂ«n
ca provokuese, ca të heshtura pa zë,
po unĂ« nĂ« jetĂ«n prej gjysmĂ«murgu prej tyre desha vetĂ«m njĂ«.â
Kjo strofa hapĂ«se pĂ«rmbledh njĂ« jetĂ« tĂ« tĂ«rĂ« nĂ« tre vargje. Poeti pohon se ka qenĂ« objekt dashurie pĂ«r shumĂ« gra â disa mĂ« tĂ« shprehura, disa mĂ« tĂ« mbyllura â por ai vetĂ« e ka pĂ«rjetuar jetĂ«n me pĂ«rmbajtje, si njĂ« âgjysmĂ«murgâ, dhe ka dashur sinqerisht vetĂ«m njĂ«. Kjo zgjedhje stilistike flet pĂ«r njĂ« dashuri tĂ« pĂ«rmbajtur, por tĂ« thellĂ«, qĂ« sâka pasur nevojĂ« pĂ«r shumĂ« fjalĂ«.
KUR KUJTIMET BĂHEN SHTRAT
Nuk e di ku janĂ«, sâe di çfarĂ« bĂ«jnĂ«
çarçafi i bardhĂ« herĂ« herĂ« sâi nxĂ«.
Po unë nën çarçaf shtrihem me kujtimet
dhe e kuptoj qĂ« vend tjetĂ«r sâka mĂ«.
NĂ« kĂ«tĂ« pjesĂ«, çarçafi i bardhĂ« nuk Ă«shtĂ« thjesht njĂ« element fizik; ai bĂ«het simbol i shtratit tĂ« kujtimeve, por edhe i bardhĂ«sisĂ« sĂ« njĂ« fundi tĂ« afĂ«rt â ndoshta qefini. Poeti i Ă«shtĂ« dorĂ«zuar jetĂ«s sĂ« brendshme dhe e ka gjetur ngushĂ«llimin jo mĂ« tek njerĂ«zit e gjallĂ«, por tek kujtimet qĂ« janĂ« tĂ« vetmet qĂ« nuk largohen. Ato bĂ«hen strehĂ«, dĂ«shmi e ndjenjave qĂ« nuk u konsumuan, por u ruajtĂ«n si njĂ« lutje e brendshme.
HAPAT E FUNDIT DHE HESHTJA QĂ FLET.
âTani qĂ« hapat e vdekjes i ndjej si afrohen
të heshtura, të zeza një nga një.
Ndonjëra ndonjë lot do derdhë fshehtaz,
Por vetĂ«m njĂ«ra do tĂ« qajĂ« me zĂ«.â
NĂ« strofĂ«n e fundit, hapat e vdekjes personifikohen nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« heshtur dhe tĂ« zezĂ« â njĂ« pĂ«rshkrim delikat i fundit qĂ« po afron. Poetika kĂ«tu bĂ«het thellĂ«sisht njerĂ«zore, por edhe universale: nĂ« fund, shumĂ« do tĂ« trishtohen, por vetĂ«m ajo qĂ« u dashurua vĂ«rtet, do tĂ« qajĂ« me zĂ«.
Dhe kjo âe vetmeâ nuk Ă«shtĂ« thjesht njĂ« grua mes tĂ« tjerave â Ă«shtĂ« simboli i dashurisĂ« sĂ« rrallĂ«, i ndjenjĂ«s qĂ« nuk harrohet.
NJĂ PĂRSHPIRTJE PĂR DASHURINĂ DHE JETĂN.
Kjo poezi Ă«shtĂ« mĂ« shumĂ« se njĂ« rrĂ«fim personal â Ă«shtĂ« njĂ« elegji pĂ«r dashurinĂ« e humbur, por tĂ« paharruar, njĂ« pĂ«rsiatje mbi fundin dhe njĂ« nderim pĂ«r kujtimet qĂ« mbijetojnĂ«.
PĂ«rballĂ« vdekjes, njeriu nuk Ă«shtĂ« vetĂ«m â ai ka me vete gjithçka qĂ« ka ndier vĂ«rtet. Dhe nĂ« atĂ« moment, nuk ka rĂ«ndĂ«si sa dashuri ke pasur pĂ«rreth, por cilĂ«sia dhe thellĂ«sia e vetĂ«m njĂ« dashurie tĂ« vĂ«rtetĂ«.
Sepse në jetë, shumë mund të të duan, por vetëm njëra do të qajë me zë.

E DI QĂ SHUMĂ VAJZA MĂ DESHĂNâŠ.
(Bardhyl Londo)
E di që shumë vajza më deshën
ca provokuese, ca të heshtura pa zë,
po unë në jetën prej gjysmëmurgu
prej tyre desha vetëm një.
Nuk e di ku janĂ«, sâe di çfarĂ« bĂ«jnĂ«
çarçafi i bardhĂ« herĂ«-herĂ« sâi nxĂ«.
Po unë nën çarçaf shtrihem me kujtimet
dhe e kuptoj qĂ« vend tjetĂ«r sâka mĂ«.
Tani që hapat e vdekjes i ndjej si afrohen
të heshtura, të zeza një nga një.
Ndonjëra ndonjë lot do derdhë fshehtaz,
vetëm njëra do të qajë me zë.
The post TĂ« dashurosh si njĂ« âgjysmĂ«murgâŠ.!â first appeared on JavaNews.al.