❌

Reading view

There are new articles available, click to refresh the page.
↗

Dodik sfidon vendimin e gjykatës: Nuk ka zgjedhje, mbetem president

✇Gazeta Fjala
By: el da

Pas shpalljes së vendimit nga Gjykata Shtetërore e Bosnjë dhe Hercegovinës, e cila e dënoi me një vit burg për mosrespektimin e vendimeve të përfaqësuesit të lartë ndërkombëtar, presidenti i entitetit të Republikës Serbe, Milorad Dodik, ka reaguar me sfidë ndaj drejtësisë.

Në një konferencë për shtyp të mbajtur në Banja Lluka, Dodik deklaroi se nuk ka ndërmend të tërhiqet nga posti dhe se nuk do të lejojë mbajtjen e zgjedhjeve të parakohshme.

“UnĂ« do tĂ« vazhdoj tĂ« jem president i RepublikĂ«s Serbe. Ky Ă«shtĂ« vullneti i popullit dhe askush nuk mund ta ndryshojĂ« kĂ«tĂ« me vendime tĂ« orkestruara politikisht”, u shpreh Dodik, duke e quajtur procesin gjyqĂ«sor kundĂ«r tij tĂ« motivuar politikisht.

Ai theksoi se vendimi nuk është ende përfundimtar dhe se do të shfrytëzojë të gjitha mjetet ligjore për ta apeluar.

“AsnjĂ« vendim nuk ka fuqi ligjore derisa tĂ« bĂ«het i formĂ«s sĂ« prerĂ«â€, shtoi ai.

Sipas aktgjykimit, nëse dënimi konfirmohet nga gjykata e apelit, Dodik do të ndalohet të mbajë funksione publike për gjashtë vjet, përfshirë edhe detyrën aktuale si president i Republikës Serbe. Kjo parashikohet në nenin 203a, paragrafi 5 i Kodit Penal të Bosnjë dhe Hercegovinës.

Reagimet nga opozita dhe analistët politikë janë të ndara: disa e shohin deklaratën e Dodikut si një sfidë të hapur ndaj sistemit të drejtësisë, ndërsa të tjerë e interpretojnë si përpjekje për të forcuar mbështetjen politike në një moment të vështirë.

Nëse vendimi i apelit mbetet në fuqi, vendi mund të përballet me një krizë të re institucionale, me pasoja të mundshme për stabilitetin politik të Bosnjë dhe Hercegovinës. m.p.

↗

U gjet i vrarë në rrugë, ish-efektivi i policisë 20 vite më parë ekzekutoi kushëririn

✇Gazeta Fjala
By: el da

Një ngjarje e rëndë u regjistrua mbrëmjen e sotme në Vaun e Dejës ku 65-vjeçari Frrok Lleshaj është gjetur i vrarë me armë zjarri.

Lleshaj, ish efektiv i policisë së shteti u gjet i vrarë në rrugë në fshatin Paçram të Shkodrës. Mësohet se 65-vjeçari ka qenë i dënuar më parë më 25 vite burg pasi para 20 vitesh ka ekzekutuar me armë zjarri kushëririn e tij Dode Lleshaj.

Pasi ka vuajtur dënimin me 18 vite burgi, Frrok Lleshaj para dy vitesh, më 16 mars 2023 ishte liruar nga burgu.

“Me vendim nr.37, date 17.03.2006 GjykatĂ«s ShkodĂ«r dĂ«nuar 25 vite burgim pĂ«r Vrasje me dashje dhe Ă«shtĂ« liruar mĂ« datĂ«n 16.03.2023 nga IEVP ShkodĂ«r.”

Policia ka mbërritur në vendin e ngjarjes ku po punon për zbardhjen e vrasjes si dhe identifikimin dhe kapjen e autorit/ëve. Pista kryesore e hetimit është gjakmarrja. m.p.

↗

Ledri dhe Xhensila, të pandarë! Kapen në momente intime

✇Gazeta Fjala
By: el da

Tashmë ndjekësit janë të bindur se Xhensila dhe Ledri janë çifti më i ri i showbizz-it shqiptar.

Prej disa muajsh u pĂ«rfol se ishin nĂ« njĂ« lidhje intime si dhe shpesh ‘’u kapĂ«n’’ nĂ«n shoqĂ«rinĂ« e njĂ«ri-tjetrit brenda ShqipĂ«risĂ« si dhe nĂ« pushime jashtĂ« vendit.

Pasi ngritĂ«n dyshime pĂ«r marrĂ«dhĂ«nien e tyre, teksa performuan sĂ« bashku nĂ« “Sunny Hill Festival”, Xhensila dhe Ledri kanĂ« janĂ« kapur duke kĂ«rcyer dhe festuar nĂ« njĂ« party.

Të dy shihen shumë pranë njëri-tjetrit duke shkëmbyer biseda dhe shikime. Duket se çifti tashmë janë të pandarë edhe jashtë skenës. m.p.

↗

Joan Laporta befason me premtimin e tij për tifozët e Barcelonës

✇Gazeta Fjala
By: el da

Vitin e ardhshëm do ketë zgjedhje presidenciale te Barcelona. Joan Laporta do rikandidojë dhe deri tani konsiderohet si fituesi i sigurt. Presidenti aktual i Barcelonës ka filluar që tani fushatën zgjedhore dhe premtimi më i bujshëm është që vitin e ardhshëm klubi katalanas do transferojë të paktën një yll botëror që kushton mbi 100 milionë euro.

NĂ« krye tĂ« listĂ«s sĂ« tij tĂ« prioriteteve Ă«shtĂ« Erling Haaland, njĂ« dĂ«shirĂ« e vjetĂ«r e LaportĂ«s. Edhe pse mĂ« shumĂ« duket njĂ« premtim bosh, duke ditur qĂ« Manchester City do tĂ« kĂ«rkonte tĂ« paktĂ«n 200 milionĂ« euro pĂ«r ta lĂ«nĂ« tĂ« lirĂ« norvegjezin, shifĂ«r shumĂ« e vĂ«shtirĂ« pĂ«r t’u pĂ«rballuar nga Barcelona.

MegjithatĂ«, Haaland nuk Ă«shtĂ« opsioni i vetĂ«m qĂ« Laporta po shqyrton. Pista B Ă«shtĂ« Julian Alvarez, pĂ«r tĂ« cilin Ă«shtĂ« pĂ«rfolur edhe gjatĂ« kĂ«saj vere pĂ«r interesimin e BarcelonĂ«s. Laporta premton se Ă«shtĂ« i gatshĂ«m tĂ« paguajĂ« 100 milionĂ« euro pĂ«r tĂ« sjellĂ« nĂ« “Camp Nou” sulmuesin argjentinas. Por, sĂ«rish duket njĂ« transferim shumĂ« i vĂ«shtirĂ«, pasi Alvarez Ă«shtĂ« pikĂ« kyçe e projektit tĂ« Diego Simeone-s dhe vĂ«shtirĂ« se Atletico Madrid do heq dorĂ« prej tij.

Opsioni i tretë, që është më i mundshëm se dy të parët, është Bradley Barcola. Edhe pse klubi parizien po punon për të zgjatur kontratën e tij, interesi i Barçës mund ta ndryshojë situatën. Tarifa e transferimit vlerësohet të jetë rreth 80 deri në 100 milionë euro. m.p.

↗

“Burri qĂ« mori miliona jetĂ«â€, vajza sekrete e Putinit e kritikon

✇Gazeta Fjala
By: el da

Një seri mesazhesh të fshehta në Telegram e kanë rikthyer në qendër të vëmendjes Louisa Rozova-n, 22-vjeçaren që përflitet të jetë vajza sekrete e Vladimir Putinit.

Ajo është shfaqur për herë të parë në publik duke kritikuar në mënyrë indirekte presidentin rus dhe duke dënuar hapur luftën në Ukrainë.

“Burri qĂ« mori miliona jetĂ« dhe shkatĂ«rroi timen.” Edhe pse nuk e pĂ«rmend drejtpĂ«rdrejt Putinin, mesazhi i saj Ă«shtĂ« interpretuar gjerĂ«sisht si njĂ« akuzĂ« personale ndaj tij, pĂ«r shkak tĂ« indikacioneve tĂ« shumta ndĂ«r vite qĂ« e lidhin me presidentin rus. Sipas raportimeve, ajo Ă«shtĂ« fryt i marrĂ«dhĂ«nies sĂ« Putinit me ish-muzikanten Svetlana Krivonogik.

“ËshtĂ« çliruese tĂ« mund t’ia tregoj fytyrĂ«n botĂ«s”

NĂ« njĂ« tjetĂ«r postim, e reja qĂ« jeton nĂ« Paris dhe punon nĂ« fushĂ«n e artit, ndau njĂ« selfie me mbishkrimin: “ËshtĂ« çliruese tĂ« jem nĂ« gjendje t’ia tregoj pĂ«rsĂ«ri fytyrĂ«n time botĂ«s. MĂ« kujton kush jam dhe kush ma shkatĂ«rroi jetĂ«n.”

KĂ«to deklarata janĂ« raportuar nga gazeta gjermane Bild, e cila ka qasje nĂ« kanalin e saj tĂ« Telegram-it me emrin “Arti i LuizĂ«s.”

↗

U shpall i zhdukur nga familja, gjendet i groposur

✇Gazeta Fjala
By: el da

Një ngjarje e rëndë ka ndodhur në fshatin Baincë të komunës së Lipjanit në Kosovë. Një person i cili ishte raportuar më herët si i zhdukur nga familjarët, është gjetur i groposur nga ata.

Lajmin e ka konfirmuar zĂ«dhĂ«nĂ«sja e PolicisĂ« pĂ«r rajonin e PrishtinĂ«s, Flora Ahmeti, e cila tha se rasti po trajtohet si “vrasje e rĂ«ndĂ«â€.

“Sot rreth orĂ«s 12:00, nĂ« fshatin BaicĂ« tĂ« Lipjanit, Ă«shtĂ« gjetur i groposur njĂ« trup i pajetĂ« (ende i paidentifikuar). Hetuesit policorĂ«, nĂ« koordinim me prokurorinĂ«, kanĂ« nisur veprimet procedurale, ndĂ«rsa trupi Ă«shtĂ« dĂ«rguar nĂ« Institutin e MjekĂ«sisĂ« Ligjore pĂ«r autopsi dhe identifikim”, ka thĂ«nĂ« Ahmeti.

Sipas informacioneve të para, trupi i pajetë është gjetur nga familjarët e viktimës, i cili ishte raportuar i zhdukur. Dyshohet se i groposur është gjetur E.B, zhdukjen e të cilit e bëri të ditur familja e tij, e cila kërkoi edhe ndihmë për ta gjetur.

Hetimet janë duke vazhduar, ndërsa autoritetet nuk kanë dhënë ende detaje mbi motivet apo të dyshuarit e mundshëm. Policia dhe prokuroria kanë nisur punën për zbardhjen e plotë të kësaj ngjarjeje. m.p.

↗

Vrasje me armë zjarri në Vaun e Dejës!

✇Gazeta Fjala
By: el da

Një 65-vjeçar dyshohet se është vrarë me armë zjarri mbrëmjen e së hënës, në Vaun e Dejës.

“Rreth orĂ«s 21:00, nĂ« fshatin Paçram, nĂ« Vau e DejĂ«s, nĂ« rrugĂ« Ă«shtĂ« gjetur pa shenja jete shtetasi F. Ll., 65 vjeç, i cili dyshohet se Ă«shtĂ« vrarĂ« me armĂ« zjarri”, lexohet nĂ« njoftimin e policisĂ«, shkruan A2.

Sipas bluve, â€œĂ«shtĂ« ngritur njĂ« grup i posaçëm hetimor, i cili, nĂ«n drejtimin e ProkurorisĂ«, po punon intensivisht pĂ«r sqarimin e rrethanave, dokumentimin ligjor, si dhe pĂ«r identifikimin dhe kapjen e autorit/Ă«ve”. m.p.

↗

Zhvillimi i temës së diversitetit kulturor në marrëdhëniet ndërkombëtare

✇Gazeta Fjala
By: el da

ARBEN JAUPAJ – Zhvillimi i temĂ«s sĂ« diversitetit kulturor nĂ« marrĂ«dhĂ«niet ndĂ«rkombĂ«tare. Diversiteti kulturor Ă«shtĂ« njĂ« nga temat mĂ« tĂ« debatuara tĂ« shoqĂ«risĂ« nĂ« mijĂ«vjecarin e ri. MijĂ«vjecari i ri bashkĂ« me ritmet e larta globalizuese solli nĂ« diskutimet e elitave edhe cĂ«shtjen e diversitetit kulturor si dimension shumĂ« i rĂ«ndĂ«sishĂ«m i integrimit nĂ« shoqĂ«rinĂ« e re globale qĂ« duhej pasqyruar nĂ« konvĂ«ntat ndĂ«rkombĂ«tare. NjĂ« nga shtysat e kĂ«saj vĂ«mĂ«ndjeje ishte praktika e rregullimeve ligjore ndĂ«rkombĂ«tare qĂ« fokusohej kryesisht tek shkĂ«mbimet ekonomike.

Një grup studjuesish, kryesisht franko-kanadezë, u morën gjatë me perspektivat, të ardhmen e diversitetit dhe u përpoqën të influenconin me kërkesat e tyre, sanksionimin e ekzistencës dhe zhvillimit të tij në konventat ndërkombëtare (UNESCO), duke ia bashkangjitur me shkathtësi cështjen e diversitetit, temave juridike mbi marrëveshjet për shkëmbimet tregtare, rregullimet e tregjeve etj.
Një grup i dytë (nga të cilët më i spikaturi ishte Hofstede) e orientoi vëmëndjen në integrimin e grupeve të ndryshme kulturore në procesin e prodhimit dhe menaxhimit në skemat e reja globale, duke studjuar dhe prezantuar përfundime me interes të cështjes multikulturore.

NĂ« fund tĂ« LuftĂ«s sĂ« FtohtĂ«, politologu i famshĂ«m amerikan Samuel P. Huntington, nĂ« njĂ« artikull tĂ« titulluar “PĂ«rplasja e qytetĂ«rimeve”, sugjeroi se konfliktet e sĂ« ardhmes do tĂ« lidhen gjithnjĂ« e mĂ« shumĂ« me çështjet kulturore ose identitare. Paradoksalisht, sa mĂ« shumĂ« qĂ« globalizimi zhvillohet nĂ« kuptimin e njĂ« homogjenizimi tĂ« kulturĂ«s dhe tĂ« imponimit tĂ« disa modeleve kulturore, kryesisht qĂ« vijnĂ« nga kultura perĂ«ndimore dhe anglo-saksone, aq mĂ« shumĂ« bota moderne pĂ«rballet me konflikte tĂ« reja.

LigjĂ«rimi pĂ«r rĂ«ndĂ«sinĂ« e diversitetit kulturor nĂ« periudhĂ«n e re tĂ« globalizimit, tĂ« pĂ«rcaktuar si “fundi i historisĂ«â€ nga Fukyuama dhe “pĂ«rplasje civilizimesh” nga Huntington, u zhvillua nĂ« ambjentet e institucioneve ndĂ«rkombĂ«tare krahas me ligjĂ«rimin pĂ«r ruajtjen e biodiversitetit. Edhe pĂ«r diversitetin kulturor argumentet u ndĂ«rtuan me temĂ« dhe leksik tĂ« orientuar drejt rĂ«ndĂ«sisĂ« sĂ« ruajtjes sĂ« ekosistemeve kulturore (zhvillimeve kulturore brĂ«nda njĂ« habitati tĂ« caktuar gjeografik).

Tema e diversitetit kulturor u zhvillua në këtë mënyrë si një objektiv global për tu arritur dhe që gjeneron interes, pjesëmarrje, fushata, lobime nga intelektualë të fushave të ndryshme etj. Periudha pas Luftës së Dytë Botërore, zhvillimi i institucioneve ndërkombëtare dhe ndërtimi i vazhdueshëm i arkitekturës së sigurisë, përpjekjet për ruajtjen e paqes pas tmerreve të luftës, ndihmoi në zhvillimin e temës së diversitetit.

Hofstede, njĂ« antropolog hollandez nĂ« fund tĂ« viteve ’60-tĂ«, filloi studimin e proceseve ndĂ«rkulturore nĂ« procesin e prodhimit duke patur nĂ« fokus korporatat shumĂ«kombĂ«she. Puna e tij do tĂ« reflektonte dhe ndikonte nĂ« zhvillimin e temĂ«s sĂ« diversitetit kulturor nĂ« marrĂ«dhĂ«niet ndĂ«rkombĂ«tare
Teoria e dimensioneve kulturore tĂ« Geert Hofstedes ofron edhe sot njĂ« kuadĂ«r tĂ« rĂ«ndĂ«sishĂ«m pĂ«r tĂ« kuptuar ndikimin e kulturĂ«s nĂ« mjediset organizative dhe marrĂ«dhĂ«niet ekonomike ndĂ«rkombĂ«tare. Dimensionet Kulturore tĂ« formuluara prej tij – distanca hierarkike, individualizmi vs kolektivizmit, feminiteti vs maskulinitetit, kontrolli i pasigurisĂ«, orientimi afatgjatĂ« kohor, falja vs vetĂ«pĂ«rmbajtjes – shpjegojnĂ« sesi kulturat e ndryshme qasen ndaj autoritetit, bashkĂ«punimit, vendimmarrjes, riskut, strategjisĂ« afatgjatĂ« dhe komunkimit ndĂ«rkulturor. KĂ«to dallime kulturore nuk janĂ« vetĂ«m çështje tĂ« brendshme tĂ« menaxhimit, por ndikojnĂ« drejtpĂ«rdrejt nĂ« mĂ«nyrĂ«n se si ndĂ«rmarrjet lidhen me partnerĂ« ndĂ«rkombĂ«tarĂ«, pĂ«rshtaten me rregullat e tregjeve tĂ« huaja dhe ndĂ«rtojnĂ« marrĂ«dhĂ«nie tĂ« qĂ«ndrueshme tregtare.

Në kontekstin e tregtisë ndërkombëtare, ku bashkëpunojnë aktorë me profile kulturore të ndryshme, kuptimi i këtyre dimensioneve është thelbësor për të shmangur keqkuptime, për të lehtësuar negociatat dhe për të krijuar partneritete afatgjata. Për shembull, një kulturë me distancë të lartë hierarkike mund të interpretojë ndryshe procesin e vendimmarrjes nga një kulturë më horizontale, çka ndikon në ritmin dhe stilin e bashkëpunimit ekonomik.

Për më tepër, pranimi dhe menaxhimi i diversitetit kulturor në mjediset shumëkombëshe sjell përfitime konkrete në treg: rritje të kreativitetit, shmangie të mendësisë së njëtrajtshme (groupthink), si dhe përmirësim të reputacionit të kompanisë. Ndërmarrjet që promovojnë përfshirjen e kulturave të ndryshme janë më tërheqëse në ditët e sotme për brezat e rinj të cilët e shohin larmishmërinë si vlerë themelore. Në këtë mënyrë, diversiteti kulturor kthehet në një avantazh konkurrues, duke ndikuar pozitivisht në performancën tregtare dhe në etikën e brendshme të kompanive.

Kontributi i Hofstedes qëndron në faktin se ai e lidhi çështjen e diversitetit kulturor me një fushë praktike dhe me ndikim si biznesi, duke i dhënë legjitimitet kulturës si faktor i rëndësishëm në globalizimin ekonomik. Përmes kësaj teorie, menaxherët dhe sipërmarrësit ndërkombëtarë mund të bëhen jo vetëm aktorë më të suksesshëm ekonomikisht, por edhe promotorë të vlerave ndërkulturore në tregtinë globale.

Por “betejat” kryesore tĂ« diversitetit kulturor dhe zhvillimit tĂ« temĂ«s sĂ« tij nĂ« marrĂ«dhĂ«niet ndĂ«rkombĂ«tare u bĂ«nĂ« nĂ« gjirin e UNESCO-s. E krijuar nĂ« vitin 1945, si pjesĂ« e OKB-sĂ«, u bĂ« hapĂ«sira kryesore pĂ«r tĂ« promovuar diversitetin si pĂ«rpjekje e vazhdueshme pĂ«r njĂ« paqe tĂ« qĂ«ndrueshme nĂ« botĂ« nĂ«pĂ«rmjet bashkĂ«punimit nĂ« fushĂ«n e artit, kulturĂ«s dhe edukimit.

NjĂ« nga meritat e para tĂ« drejtuesve tĂ« UNESCO-s dhe ekipeve tĂ« saj ishte pasurimi me termin “kulturĂ«â€ i shprehjeve tekstuale tĂ« traditĂ«s “bashkĂ«punim intelektual”. NĂ« kĂ«tĂ« mĂ«nyrĂ«, termi kulturĂ« dhe mĂ« vonĂ« diversitet kulturor do tĂ« bĂ«heshin pjesĂ« e fjalorit tĂ« sĂ« drejtĂ«s ndĂ«rkombĂ«tare dhe ligjĂ«rimeve tĂ« marrĂ«dhĂ«nieve ndĂ«rkombĂ«tare bashkĂ«kohore.

NĂ« kĂ«tĂ« kĂ«ndvĂ«shtrim, bashkĂ«punimi kulturor ndĂ«rkombĂ«tar prezantohet edhe sot, i pazĂ«vĂ«ndĂ«sueshĂ«m pĂ«r objektivin e garantimit dhe ruajtjes sĂ« paqes dhe sigurisĂ« ndĂ«rkombĂ«tare nĂ« botĂ«. Ky proces mund tĂ« ekzistojĂ« duke u kujdesur jo vetĂ«m pĂ«r respektimin e pavarĂ«sisĂ« dhe integritetit tĂ« shteteve anĂ«tare, por edhe pĂ«r sigurimin e “diversitetit tĂ« frytshĂ«m tĂ« kulturave tĂ« tyre”.

Kjo Ă«shtĂ« filozofia mbi tĂ« cilĂ«n vazhdon tĂ« bazohet i gjithĂ« sistemi dhe pĂ«rfaqĂ«son atĂ« “fil rouge” qĂ« bashkon dhe karakterizon veprimin normativ tĂ« UNESCO-s nĂ« sektorin kulturor, duke i dhĂ«nĂ« asaj koherencĂ« logjike dhe sistematike. PikĂ«risht pĂ«r kĂ«tĂ«, diversiteti kulturor figuron nĂ« opinionin publik, ndĂ«r parimet themelore juridike tĂ« sĂ« drejtĂ«s kulturore ndĂ«rkombĂ«tare.

Gjatë gjithë proceseve të studimit, konvergimit të qëndrimeve, hartimit të teksteve ligjore, negocimit me delegacionet e shteteve për ratifikimet etj., trajtimi i temës së diversitetit kulturor nuk u shkëput asnjëherë nga tema e tregtisë ndërkombëtare dhe kjo solli jo pak probleme për studjuesit dhe ekspertët që u angazhuan.

Gjatë negociatave, disa shtete, e konsideruan tekstin e konventës një instrument të proteksionizmit të maskuar në fushë e tregtisë dhe shkëmbimeve ndërkombëtare dhe si të tillë jo të frytshëm për qarkullimin e lirë të ideve. Ky kundërshtim prodhoi disa kritika ndaj aktivitetit të UNESCO-s, por që gjithsesi nuk e zbehu punën e saj për promovimin dhe kontrollin e zbatimit të dispozitave të konventës.
Kultura, dhe nĂ« veçanti politikat kulturore, shkaktuan nĂ« periudhĂ«n pas LuftĂ«s sĂ« DytĂ«, njĂ« debat ndĂ«rkombĂ«tar qĂ« vazhdon edhe sot dhe ka tĂ« bĂ«jĂ« me trajtimin e tĂ« mirave dhe shĂ«rbimeve kulturore nĂ« marrĂ«dhĂ«niet ekonomike ndĂ«rkombĂ«tare. Dy ishin perspektivat nĂ« dukje tĂ« papajtueshme nĂ« qendĂ«r tĂ« tij, qĂ«ndrimi se nĂ«se mallrat dhe shĂ«rbimet kulturore kanĂ« njĂ« vlerĂ« tregu dhe janĂ« pjesĂ« e qarqeve tregtare, ato nuk mund tĂ« krahasohen me mallra tĂ« thjeshta, sepse ato janĂ« bartĂ«se vlerash dhe simbolesh dhe prej andej ndikojnĂ« nĂ« identitetin kulturor tĂ« njĂ« kombi. Rrjedhimisht kultura duhet t’i nĂ«nshtrohet njĂ« pĂ«rjashtimi nga normat dhe rregullat e liberalizimit tĂ« tregtisĂ«. Ky Ă«shtĂ« parimi i pĂ«rjashtimit kulturor, i mbrojtur nĂ« radhĂ« tĂ« parĂ« nga qeveritĂ« e FrancĂ«s dhe KanadasĂ« (Quebec-ut).
Qëndrimi tjetër konsideronte kulturën një sektor ekonomik si çdo tjetër, dhe masat publike për promovimin dhe mbrojtjen e industrive kulturore janë vetëm një formë tjetër e papranueshme e proteksionizmit. Shtetet e Bashkuara e kanë mbrojtur këtë qasje, që mallrat dhe shërbimet kulturore nuk mund të jenë objekt i dispozitave specifike në marrëveshjet ndërkombëtare tregtare. Ndryshe nga konteksti frankofon, referenca amerikane për diversitetin kulturor është e lidhur me lirinë e zgjedhjes së individit për të konsumuar një shumëllojshmëri të madhe të produkteve kulturore. Diversiteti i produkteve kulturore të ofruara duhej të përputhej me diversitetin gjithmonë në rritje të tregut global. Në këtë mënyrë koncepti aplikohet si produkti efektiv i tregut dhe jo si produkti i politikave aktive nga ana e qeverisë.

Specialistë të ndryshëm, lobuan që kultura dhe diversiteti kulturor, të gjenin përdorimin e duhur në marrëveshjet ndërkombëtare. Fillimisht politika zyrtare të shteteve të ndryshme treguan interes të bashkonin temën e diversitetit kulturor, (ruajtjen, mbrojtjen, promovimin), futjen dhe pasqyrimin e saj në legjislacionin ndërkombëtar- me interesat e tyre në fushën e tregtisë ndërkombëtare. Këto qëndrime sollën që studjues dhe lobues si Dorval Brunelle apo Louise Beaudoin të fillojnë ti konsiderojnë marrëveshjet tregtare jo thjesht nga këndvështrimi i impaktit në kulturë por si praktika të mirëfillta kulturore.

NĂ« fund tĂ« viteve ‘90-tĂ«, u rrit trysnia nĂ« media dhe organizmat ndĂ«rkombĂ«tare, pĂ«r cilĂ«simin e diversitetit kulturor si temĂ« jo dytĂ«sore, por tĂ« barabartĂ« me temat e tjera, edhe atĂ« ekonomike. KundĂ«rshtarĂ«t e saj do tĂ« jenĂ« sipas Beaudoin -it, “mumifikimi i kulturĂ«s”, nacionalizmi etnik dhe proteksionizmi.

Grupi franko -kanadez theksoi tezën se marrëveshjet ndërkombëtare duhet të synojnë njohjen e rolit thelbësor të diversitetit kulturor në zhvillimin ekonomik dhe social në shoqëri. Ato theksuan, ndër të tjera, natyrën e dyfishtë kulturore dhe ekonomike të mallrave dhe shërbimeve kulturore, si dhe të drejtën themelore të çdo individi dhe shoqërie për të qenë në gjendje të marrë pjesë dhe të përfitojë nga jeta kulturore.

Objekti i marrëveshjeve duhet të arrijë, sipas tyre, në një perspektivë kulturore të artikuluar mbi raportin kulturës-tregti, duke specifikuar të drejtat dhe detyrimet e shteteve pale, duke iu përgjigjur nevojave të vendeve në zhvillim për çështjet e diversitetit kulturor, duke i rregulluar por pa iu shmangur rregullave të tregut. (Edhe taksa e një bilete kinemaje për të ndjekur një film perëndimor në një vend në zhvillim, duhet të gjejë referime juridike).

Formimi kulturor i kĂ«tij grupimi i dedikohej “shkollĂ«s” franceze dhe u reflektua nĂ« debatet dhe polemikat e zhvilluara nĂ« gjirin e organizatave ndĂ«rkombĂ«tare, vecanĂ«risht brenda UNESCO-s. NĂ« FrancĂ« diversiteti kulturor Ă«shtĂ« i lidhur me politikat kulturore tĂ« cilat kanĂ« pĂ«r qĂ«llim mbrojtjen e kulturĂ«s nga “dora e padukshme” e tregut. “Kultura” kĂ«tu korrespondon me kulturĂ«n vendase, ndĂ«rsa “tregu” korrespondon me kulturĂ«n globale dominante, ose, nĂ« fjale tĂ« tjera, kulturĂ«n amerikane. Prandaj, fraza e vogĂ«l qĂ« simbolizonte fushatĂ«n franceze pĂ«r diversitetin kulturor nĂ« UNESCO, “kultura nuk Ă«shtĂ« njĂ« mall si tĂ« tjerat”, thekson kĂ«tĂ« ndarje midis kulturĂ«s dhe tregut. Ajo sugjeron se kultura Ă«shtĂ« esencialisht koncept mĂ« i lartĂ« se tregu, pĂ«r kĂ«tĂ« arsye meritonte trajtim “tĂ« veçantĂ«â€ duke e larguar nga mekanizmat automatikĂ« tĂ« tregut.

Konventa e vitit 2005, e UNESCO-s “Mbi mbrojtjen dhe promovimin e diversitetit kulturor” ishte njĂ« arritje e rĂ«ndĂ«sishme nĂ« kĂ«tĂ« fushĂ«. Ajo erdhi mbas miratimit po nga UNESCO tĂ« “DeklaratĂ«s universale mbi diversitetin kulturor” tĂ« vitit 2001.

Këto dokumente -pjesë e legjislacionit ndërkombëtar dhe funksionale nëpërmjet sistemit të marrëveshjeve ndërkombëtare, janë fryt edhe i punës studimore të studjuesve dhe aktivistëve shoqërorë si Francois de Bernard, George Azzaria, Raphael Canet, Geert Hofstede, Nancy Adler, Renald Goulet etj. Dy nga studjuesit dhe intelektualët që dhanë dhe vazhdojnë të japin kontribut në zhvillimin e kësaj teme janë Francois de Bernard dhe Raphael Canet.

I pari vuri në dukje rrezikun e reduktimit në një slogan të diversitetit kulturor dhe e konsideroi thelbësore të riformulohej konceptualisht ideja e diversitetit kulturor. Diversiteti kulturor sipas tij është: I larmishëm, jo në kuptimin e një vëzhgimi, por të një lëvizjeje dinamike të pandërprerë; Kulturor, duke insistuar në specifikën e kulturës, ndër të tjera në lidhje me natyrën dhe biodiversitetin; Dinamik, jo statik; Edhe përgjigje edhe pyetje; Një projekt, në kuptimin e një grupi koherent idesh, përpjekjesh dhe objektivash. Po sipas de Bernard-it, diversiteti kulturor përfaqëson një projekt që është njëkohësisht teorik, juridik dhe politik, i cili duhet të jetë pjesë e takimit të filozofisë, shkencave njerëzore dhe shoqërore me ligjin, në mënyrë që të vazhdoje qëndrueshmëria e domenit kulturor ndaj atij tregtar.

I dyti e përshkroi epokën e globalizimit dhe të Shoqërisë së Informacionit si sfidë për të ruajtur diversitetin kulturor, sidomos përballë forcave të tregtisë ndërkombëtare. Raphaël Canet theksoi në tezat e tij asimetrinë e thellë në qarkullimin global të informacionit mes vendeve të zhvilluara dhe atyre në zhvillim, duke ngritur pikëpyetje rreth mbrojtjes së identiteteve kulturore. Ai identifikoi katër qasje kryesore në këtë drejtim: rregullimin e flukseve të informacionit (qasje konfrontuese e viteve 1970 e zhvilluar në UNESCO); tregun e lirë (i përfaqësuar nga OBT-ja, që mohon natyrën e veçantë të produkteve kulturore); konceptin e singularitetit kulturor (qasje aktuale në UNESCO që kërkon mbrojtje të veçantë për produktet kulturore nga rregullat e tregut); si dhe ruajtjen e diversitetit brenda Shoqërisë së Informacionit (një qasje më e vonshme dhe më neutrale, që i lë shtetet të vetme në këtë detyrë). Tensioni midis vlerave kulturore dhe logjikës së tregut vazhdon të mbetet një sfidë e hapur sipas Canet-it për politikat ndërkombëtare, ruajtja e diversitetit nuk mund të mbështetet vetëm në mekanizmat e tregut, por kërkon vazhdimisht ndërhyrje të qëndrueshme dhe të qëllimshme politike.
Diversiteti kulturor është shndërruar në kohën e sotme në një element të qënësishëm të rendit ndërkombëtar. Në ndërthurjen mes tregtisë dhe kulturës, marrëveshjet ndërkombëtare mbeten dëshmi e përpjekjes për ta mbrojtur identitetin përmes dialogut dhe mirëkuptimit. Aty ku takohen interesat ekonomike dhe pasuritë shpirtërore, lind mundësia për një botë më të drejtë dhe më të pasur në nuanca njerëzore.

Bibliografi e konsultuar:
1. “La diversite culturelle: entre historie et geopolitique”. Mattelart, Armand. (Universite de Paris VIII). Bogues. Montreal, avril 2002 (Conf.)
2. Hofstede, Geert,“Vivre dans un monde multiculturel”, Les Éditions de l’Organisation, 1994.
3. “La Diversite Culturelle: Vers une Convention International Effective?”. Gagne, Gilbert. GRIC. (Groupe de recherche sur l’intĂ©gration continentale de l’UniversitĂ© du QuĂ©bec). MontrĂ©al, mars 2004 (Conf.)
4. “Les concepts de ‘diversite culturelle’ et de ‘capital social’ comme facteurs explicatifs de la capacite d’innovation des organizations et des territories”. Fabrice Periac (Universite Jean Monnet -Saint Etienne), HAL -archives ouvertes, 2014
5. “Il problema del melting pot”. De La Torre, Miguel A. EthicsDaily.com, 2009.
6. “Going Off the Reservation: A Memoir”. Hauptman, Laurence M. University of California Press. (Academia.edu)
7. “Lo svantaggio della diversità”. Jonas, Michael. The Boston Globe, agosto 2007.
8. “Diversita culturale e cooperazione culturale internazionale alla luce dell’azione normativa dell’UNESCO”. Vittorio Mainetti (Università di Ginevra). Giuseppe Cataldi e Valentina Grado (a cura di), Diritto internazionale e pluralità delle culture. XVIII Convegno Napoli, 13-14 giugno 2013, Editoriale scientifica, Napoli, 2014. (Academia.edu)
9. “Il turismo: benedizione o maledizione?”. Gino Satta, (Università di Modena e Reggio Emilia (https://turismoepsicologia.padovauniversitypress.it/system/files/papers/2007)
10. “Come instagram influenza il processo decisionale di acquisto dei Millenial nel setttore del turismo”. Nicola Pocellini. (Universita Luis Guido Carli). Roma, 2018

ShĂ«nim -Shkrimi Ă«shtĂ« fragment leksioni i pĂ«rshtatur, mbajtur nĂ« Universitetin “Marin Barleti”, si lector i jashtĂ«m nĂ« programin e guidave turistike, Tetor 2021- Janar 2022. m.p.

Marrë nga rev. Monitor, dt 11 Korrik 2025

↗

Befasi në Korçë! Zbulohet një specie unike, një protestues!

✇Gazeta Fjala
By: el da

LUFTI DERVISHI – NĂ« Korçë Ă«shtĂ« zbuluar njĂ« qenie e rrallĂ«: njĂ« protestues. Jo me pankarta. Jo me peticione. Por me një  gur nĂ« dorĂ«. I vetĂ«m. Pa shoqĂ«ri. Pa sponsor. Pa hashtag. Pa kamera. NatĂ«n. Goditi njĂ« xham tĂ« godinĂ«s sĂ« bashkisĂ«.

Ky burrë, në moshë madhore, nuk është pjesë e ndonjë grupi rebel, nuk ka bërë thirrje për revolucion, as ka kërcënuar askënd. Thjesht nuk duroi më.

Mediat kombëtare e morën videon e publikuar, nga vetë protestuesi në TikTok, dhe ia përcollën menjëherë per analizë të detajuar institucioneve kompetente.

Zyrtarisht thuhet se protestuesi është ndaluar nga policia, por burime shumë familjare me ngjarjen, thonë se ai është dërguar për ekzaminim mjeksor jashtë vendit.

Ekspertët kanë vënë re sjellje devijante, pasi kanë konstatuar se i riu nuk kishte as selfie, nuk punonte si influencer, nuk ishte paguar dhe më e çuditshmja, nuk ishte anëtar partie.

Shkencëtarët thonë se do të analizojnë trurin e tij për të kuptuar se çfarë e shtyn një njeri normal të reagojë, në vend që të shkruajë një koment anonim në Facebook apo në Instagram?

Analistët e shpjegojnë aktin e të riut si pasojë e temperaturave të larta të ditëve të fundit. Megjithatë zyrtarisht autoritetet nuk kanë sqaruar se çfarë do të bëjnë me këtë protestues, një specie e mbijetuar nga koha kur njerëzit mendonin me mendjen e tyre

Sjellja e protestuesit nuk përcaktohet ende në Kodin e ri Penal, por po shqyrtohet futja e një neni të posaçëm:

Neni 1099/1 – Reagimi pa miratim paraprak.

Dënimi: nga 30 ditë heshtje publike dhe 6 muaj bërje like dhe komente pozitive (Bravo, ju lumtë,) në postimet e ministrave dhe kryeministrit.

Në të njëjtën kohë UNESCO po shqyrtohen mundësine që veprimi i tij të futet në listën e trashëgimisë së rrezikuar shpirtërore! m.p.

↗

Netanjahu: Do e pushtojmë plotësisht Gazën

✇Gazeta Fjala
By: el da

Kryeministri i Izraelit, Benjamin Netanyahu, konfirmoi të hënën se është marrë një vendim për pushtimin e plotë të Rripit të Gazës, duke përfshirë operacionet ushtarake në zonat ku besohet se mbahen pengje.

“Ne po angazhohemi pĂ«r tĂ« çliruar GazĂ«n nga tirania e kĂ«tyre terroristĂ«ve”, tha Netanyahu nĂ« njĂ« video-adresim tĂ« postuar nĂ« X.

“ShumĂ« banorĂ« tĂ« GazĂ«s vijnĂ« tek ne dhe thonĂ« ‘Na ndihmoni tĂ« çlirohemi. Na ndihmoni tĂ« çlirohemi nga Hamasi’ dhe kjo Ă«shtĂ« ajo qĂ« ne do tĂ« bĂ«jmĂ«â€.

Zyra e Kryeministrit tha gjithashtu nĂ« njĂ« mesazh drejtuar Shefit tĂ« Shtabit, GjenerallejtĂ«nant Eyal Zamir: “NĂ«se kjo nuk ju pĂ«rshtatet, atĂ«herĂ« duhet tĂ« jepni dorĂ«heqjen”. m.p.

↗

“Berisha jo pensionist politik”, kompania lobuese e PD ndryshon tekstin

✇Gazeta Fjala
By: el da

Kompania lobuese e pajtuar nga Partia Demokratike nĂ« SHBA, Continental Strategy, ka pĂ«rcjellĂ« njĂ« amendament tĂ« dokumentit tĂ« fundit duke korrigjuar frazĂ«n referuar Sali BerishĂ«s, “nuk Ă«shtĂ« njĂ« politikan aktiv” nĂ« “nuk mban asnjĂ« post qeveritar”.

Ky amendament erdhi pasi nĂ« kĂ«rkesĂ«n e parĂ«, pĂ«rcjellĂ« Marco Rubios, ku u kĂ«rkua heqja e “non gratĂ«s”, ishte dhĂ«nĂ« si argument se “Berisha nuk Ă«shtĂ« mĂ« njĂ« politikan aktiv” dhe, ndaj, dizenjimi duhej hequr.

Por, kjo frazĂ« binte nĂ« kontradiktĂ« me aktivitetin e pĂ«rditshĂ«m tĂ« BerishĂ«s, duke detyruar kompaninĂ« lobuese qĂ« tĂ« pĂ«rcjellĂ« kĂ«rkesĂ«n pĂ«r tĂ« hequr “non gratĂ«n” nga e para, me amendamentin pĂ«rkatĂ«s. m.p.

↗

Nxehtësi ekstreme në Emiratet e Bashkuara, temperatura deri 51.8 gradë

✇Gazeta Fjala
By: el da

Emiratet e Bashkuara Arabe po përballen me një rritje të ndjeshme të temperaturave këtë verë, pas pranverës më të ngrohtë të regjistruar ndonjëherë, me temperatura që arrijnë nivele rekord në fillim të gushtit, sipas të dhënave nga Qendra Kombëtare Meteorologjike (NCM).

Temperatura në qytetin e Sweihan arriti në 51.8 gradë celsius më 1 gusht, që është vetëm pak më e ulët se temperatura më e lartë e të gjitha kohërave në Emiratet e Bashkuara Arabe prej 52.1 gradë Celsius, e cila u mat në korrik 2002, gjithashtu në Sweihan, raporton Reuters.

Edhe pse NCM i paralajmëroi banorët të kufizojnë ekspozimin në diell dhe të shmangin qëndrimin jashtë gjatë pjesës më të nxehtë të ditës, masa të tilla paraprake nuk janë gjithmonë të realizueshme për ata që punojnë jashtë, siç janë punëtorët e ndërtimit dhe fermerët.

Rritja e temperaturave pasoi prillin dhe majin më të nxehtë në historinë e Emirateve të Bashkuara Arabe, tha NCM.

Nxehtësia ekstreme në vendet e Gjirit Persik është pjesë e një tendence më të gjerë globale të rritjes së temperaturave. m.p.

↗

3 orë përballje me SPAK, Meta: Hetimet janë të fabrikuara

✇Gazeta Fjala
By: el da

Ish-presidenti Ilir Meta la qelinë e paraburgimit 313 dhe u paraqit mesditën e së hënës në Prokurorinë e Posaçme, ku iu komunikua mbyllja e hetimeve për dy dosjet, ajo e aferës korruptive CEZ-DIA dhe e lobimit të LSI në SHBA.

Ajo që u mendua si një seancë e shkurtër ku pritej vetëm firma e ish-presidentit të Republikës për mbylljen e hetimeve, në të vërtetë mori plot 3 orë. Bashkë me të ishte e dhe avokati mbrojtës, Kujtim Cakrani, i cili në përfundim deklaroi për mediat se prokurorët nuk u dhanë asgjë të re, tek asnjëra prej dosjeve që Meta akuzohet për korrupsion, pastrim parash dhe fshehje pasurie.

“Edhe pas 6 vitesh hetimesh pĂ«r çështjen CEZ-DIA nuk ka asnjĂ« gjĂ« tĂ« re, apo pĂ«r lobimin. Zoti Meta ka dhĂ«nĂ« shpjegimet e tij dhe ka kĂ«rkuar nga prokuroria hetime tĂ« thelluara pĂ«r tĂ« zbuluar kush ka kryer pagesat pĂ«r lobimin. Prokurorja nuk ka informacion nga kanĂ« dalĂ« pagesat, nga cila bankĂ« kanĂ« hyrĂ« dhe nga cila llogari”.

Avokati theksoi se betejën do e vijojnë në gjykatë me proces të zakonshëm dhe jo të shkurtuar, çka pritet të jetë një proces i gjatë gjyqësor.

“S’ka prova qĂ« tĂ« vĂ«rtetohet se rĂ«ndojnĂ« akuzat mbi z. Meta. Nuk ka fakt penal. Organi i procedurĂ«s thotĂ« qĂ« ta zgjidhim nĂ« gjykatĂ«. Do shkojmĂ« nĂ« gjykim tĂ« zakonshĂ«m”, deklaroi avokati i MetĂ«s.

Ashtu sikurse deklaroi edhe avokati i tij, edhe vetĂ« Meta thekson se ka ngritur me forcĂ« kĂ«rkesĂ«n pĂ«r tĂ« hetuar se kush kishte bĂ«rĂ« pagesat e paligjshme pĂ«r llogari tĂ« ish-LSI pĂ«r kompaninĂ« nĂ« SHBA dhe se kujt ia dĂ«rgonte faturat pĂ«r t’u aprovuar nĂ« partinĂ« e LirisĂ«, kompania GSIS.

Ilir Meta ndodhet në qeli që prej 21 tetorit të vitit të kaluar, ndërsa zyrtarisht akuzat iu komunikuan në muajin maj, kur dhe u mor i pandehur.

MĂ« herĂ«t SPAK mbylli hetimet edhe pĂ«r ish-bashkĂ«shorten e tij Monika Kryemadhin, nĂ«nĂ«n e saj Fatimen, si dhe dy bashkĂ«punĂ«torĂ«ve tĂ« tyre, Ema Çoku dhe Piro Xhixho. m.p.

↗

Kush i gjuan penalltite te Real Madrid? Xabi Alonso merr vendimin final

✇Gazeta Fjala
By: el da

Duke qenë se sezonin e kaluar, Real Madrid humbi një të tretën e penalltive të dhëna, nga 19 në total, duke ndezur një debat të madh se kush të jetë ekzektuesi kryesor i 11-metërshave, trajneri Xabi Alonso ka vendosur ta zgjidhë këtë problem para se të nisë sezoni.

Sipas tĂ« pĂ«rditshmes spanjolle “Marca”, Xabi Alonso ka vendosur se do jetĂ« Kylian Mbappe, ai i cili do tĂ« jetĂ« ekzekutuesi kryesor i penalltive pĂ«r Real Madrid nĂ« sezonin e ri.

Që nga fillimi i karrierës, përfshi këtu dhe ndeshjet me kombëtaren franceze, Mbappe ka ekzekutuar 63 penallti, 50 prej të cilave i ka shndërruar në gol dhe ka humbur 13 prej tyre, me një normë suksesi rreth 79%, duke tejkaluar Vinicius Junior me normë suksesi 66%. m.p.

↗

Fakulteti i Sigurisë dhe Hetimit, Policia e Shtetit bën njoftimin

✇Gazeta Fjala
By: el da

Drejtoria e Përgjithshme e Policisë së Shtetit ka dalë me një njoftim zyrtar lidhur me plotësimin e formularit për të gjithë efektivët të cilët dëshirojnë që të studiojnë në Fakultetin e Sigurisë dhe Hetimit dhe për të gjithë ata persona të cilët kanë përfunduar shkollën e mesme edhe përpara vitit 2024.

Në vijim të procedurave për konkurrimin në 150 vende të lira në programin Bachelor është miratuar data 6 gusht 2025, nga ora 08:00 deri në 16:00, si periudhë për plotësimin e formularit A1 (për maturantët) dhe formularit A1Z (për kandidatët e tjerë).

PlotĂ«simi do tĂ« bĂ«het online nĂ« shĂ«rbimin “Matura ShtetĂ«rore” nĂ« portalin e-Albania, dhe mĂ« pas do tĂ« konfirmohet nĂ« shkollĂ«n pĂ«rkatĂ«se.

“Sa mĂ« sipĂ«r sqarojmĂ« se formulari A1 dhe A1Z do tĂ« jetĂ« aktiv pĂ«r t’u plotĂ«suar mĂ« datĂ« 06 gusht 2025, nga ora 08:00 deri nĂ« orĂ«n 16:00, nĂ« shĂ«rbimin elektronik “Matura ShtetĂ«rore”, nĂ«pĂ«rmjet portalit e-Albania. Formulari A1 duhet tĂ« plotĂ«sohet nga maturantĂ«t e kĂ«tij viti shkollor, ndĂ«rsa formulari A1Z plotĂ«sohet nga tĂ« gjithĂ« kandidatĂ«t qĂ« duan tĂ« aplikojnĂ« pĂ«r ndjekjen e studimeve tĂ« arsimit tĂ« lartĂ«.

FormularĂ«t A1/A1Z plotĂ«sohen fillimisht online nĂ«pĂ«rmjet portalit e-Albania dhe mĂ« pas duhet tĂ« konfirmohen nĂ« shkollĂ«n pĂ«rkatĂ«se nga vetĂ« maturanti ose kandidati”, thuhet nĂ« njoftimin e PolicisĂ«. m.p.

↗

Aksident në aksin Fier-Levan, makina përplaset me shtyllën elektrike

✇Gazeta Fjala
By: el da

NjĂ« aksident ka ndodhur sot nĂ« aksin Fier- Levan, nĂ« afĂ«rsi tĂ« “ KthesĂ«s sĂ« Zhupanit”. NjĂ« automjet ka humbur kontrollin dhe pĂ«r pasojĂ« Ă«shtĂ« pĂ«rplasur me shtyllĂ«n elektrike.

Nga përplasja e fortë ka mbetur i lënduar drejtuesi i automjetit, i cili është transportuar me urgjencë drejt Spitalit Rajonal Fier, ku ndodhet nën kujdesin e mjekëve jashtë rrezikut për jetën.

Ndërkohë në vendngjarje ndodhet policia dhe grupi hetimor për të bërë të mundur zbardhjen e shkaqeve të aksidentit në fjalë dhe punonjësit e OSHEE, për të bërë të mundur riparimin e kabujve të tensionit të lartë, të cilët ranë përtokë duke penguar edhe qarkullimin e automjeteve në këtë aks veçanërisht të frekuentuar gjatë muajve të verës. m.p.

↗

Ben Blushi: Pse nuk i kuptoj biznesmenët e Shqipërisë

✇Gazeta Fjala
By: el da

Njoh shumĂ« nga biznesmenĂ«t e ShqipĂ«risĂ«. JanĂ« manipulatorĂ« tĂ« admirueshĂ«m. Ata kanĂ« njĂ« teknikĂ« marramendĂ«se pĂ«r tĂ« t’i nxjerrĂ« paratĂ« nga xhepi. Me tĂ« njĂ«jtĂ«n shpejtĂ«si ia marrin paratĂ« dhe shtetit.

Deri këtu i kuptoj. Ajo që nuk kuptoj është se pse këmbëngulin për të na i marrë paratë vetëm ne, dy milion shqiptarëve që jetojmë bashkë me ta në të njëjtin diell?

Pse nuk bëjnë asgjë për ta zgjeruar tregun tonë të vogël? Para disa ditësh bëra një shkrim ku thosha se e vetmja mundësi për të shpëtuar universitetet shqiptare është që të thithim studentë nga shtete të tjera.

Natyrisht nga vende të mëdha si India, Kina, Vietnami, Burma, Filipinet, Indonezia, Malazia, Bangladeshi, Pakistani etj.

Këto vende kanë më shumë se 5 miliardë banorë dhe çojnë nëpër shkolla 500 milion fëmijë në vit dhe më shumë se 100 milionë prej tyre përfundojnë në shkollë të lartë.

Dhjetë vjet më vonë këto numra do dyfishohen. Natyrisht studentët e pasur të këtyre vendeve do shkojnë në Amerikë, në Londër, në Pekin dhe në Berlin. Të varfërit do mbeten në universitetet lokale që nuk e kënaqin më shtresën e mesme.

Fëmijët e kësaj shtrese kërkojnë pak më shumë. Ata duan të dalin jashtë, të marrin dilploma evropiane, të njohin vende të reja.

Nëse nuk shkojnë dot në Londër, gëzohen po të shkojnë në Pragë, në Beograd, në Zagreb pse jo dhe në Tiranë.

Për një kinez nga provinca, një indian nga fshati apo një bangladeshas që e ka babain pronar të një punishteje të vogël do ishte e njëjta gjë si në Tiranë dhe në Ljubjanë apo Bratislavë.

Për ta Shqipëria është Evropë dhe Mesdhe, njëlloj si Italia dhe Greqia.

Këtu dielli është poaq i shndritshëm, deti është poaq i bukur, por jeta është më e lirë, ushqimi më i mirë dhe njerëzit më të dashur. Këto janë avantazhet tona që biznesmenët kokëfortë të Shqipërisë nuk i marketojnë fare.

Kokëfortësia e tyre është provinciale.

Ata kanĂ« vendosur t’ia falin studentĂ«t e varfĂ«r tĂ« botĂ«s SerbisĂ«, CekisĂ«, SllovakisĂ« dhe t’u marrin para vetĂ«m studentĂ«ve tĂ« varfĂ«r shqiptarĂ«.

ÇfarĂ« nacionalizmi dembel. ShqipĂ«ria ka njĂ« kapacitet akomodues pĂ«r 250 mijĂ« deri nĂ« 300 mijĂ« studentĂ« nĂ« vit.

15 vjet më parë ne kishim afro 190 mijë studentë gjithsej.

Sot kemi pak më shumë se gjysmën e kësaj shifre pra rreth 110 mijë që do të thotë se auditoret janë gjysëm bosh, bashkë me konviktet dhe qytetet e vogla që krijojnë ekonomi nga universitetet.

Imagjinoni për një çast sikur në Shqipëri të vijnë çdo vit një qind mijë studentë të huaj dhe seicili prej tyre të harxhojë vetëm dhjetë mijë dollarë.

Janë një miliardë dollarë në vit. Me pak mundim, me shumë marketing, kjo shifër mund të trefishohej për disa vjet.

Universitet mund t’i sillnin vendit mĂ« shumĂ« se turizmi qĂ« duke u sforcuar sjell afro 4 miliardĂ« euro nĂ« vit.

Me kaq të ardhura pikëpyetjet për cilësinë e universiteteve tona do shuheshin rrugës, sepse qindra profesorë gjermanë, italianë anglezë, amerikanë do punonin në Shqipëri me shumë qejf.

Dhjetë vjet më parë kjo përpjekje do ishte e pamundur.

Shqipëria e parë me lupën e google, ishte një vend ku digjeshin goma pas zgjedhjeve dhe ku turistët rriheshin nëpër plazhe. Sot është ndryshe.

Sherret tona politike nuk vrasin më njerëz në bulevard, por përfundojnë në gjykatë si në cdo vend normal. Turistët nuk grabiten në rrugë dhe aftësia e vendit për të bashkëjetuar me të huajt është rritur disa herë.

Ne mikpresim me mirë se serbët, gatuajmë më mirë se kroatët, dhe qeshim më shumë se sllovenët.

Nga 100 kritere që e klasifikojnë një vend si normal, plotësojmë më shumë se 90.

Dhe nga dhjetë kritere që e klasifikojnë një vend si mikpritës plotësojmë të paktën nëntë plus.

Prandaj familja e një fëmije në Pakistan, në Indonezi apo në Indi do paguante kursimet e jetës për ta sjellë fëmijën në një parajsë të varfër evropiane, ku nëse nuk të mësojnë si në Londër të respektojnë më mirë se aty.

Dhe kjo nuk është pak.

Ne nuk e kuptojmĂ« dot se popujt qĂ« dikur kanĂ« qenĂ« koloni paguajnĂ« pĂ«r t’ua respektuar ngjyrĂ«n.

Taksa e ngjyrës sot në Londër është shumë e lartë, në Amerikë po rritet shumë, kurse në Shqipëri është akoma zero.

Përveç diellit dhe detit, targa jonë evropiane, e parë nga largësia e Azisë dhe Afrikës është malli më i vyer që kemi.

Një kinez, një vietnamez apo një bangladeshas nuk na dallon dot nga italianët, nga belgët dhe nga grekët siç nuk dallojmë ne dot një fëmijë nga Laosi nga një fëmijë nga Kamboxhia.

Për ta ne jemi e njëjta gjë.

Nëse biznesmenët e Shqipërisë bashkë me shtetin do hapnin agjensi në Azi dhe në Afrikë për të rekrutuar studentë, tregu jonë i vogël do kthehej me shpejtësi në një treg ndërkombëtar.

Por nëse nuk e bëjmë ne do ta bëjnë serbët, do ta bëjnë sllovenët dhe kroatët. Por e njëjta gjë vlen edhe për ndërtuesit e Shqipërisë të cilët unë nuk i kuptoj fare.

Ata kanë një fiksim të egër. Ata duan të na i shesin shtëpitë që ndërtojnë vetëm neve, shqiptarëve të Shqipërisë.

Shqipëria ndërton me inat dhe me vrull më shumë se çdo vend tjetër në Evropë për frymë, por askush nuk e di kush do i blejë pallatet dhe vilat e saj të panumërta.

Shqiptarët që mund të blenin u ngopën dhe tani po mendohen të shesin.

Gjithmonë kam besuar se biznesmenët e Shqipërisë do tërhiqnin blerës suedezë, polakë, hollandezë, finlandezë, gjermanë, danezë, ukrainas dhe rusë për të blerë prona në det, por kjo nuk po ndodh.

Askush nuk u thotë këtyre popujve pa det dhe pa diell, se ka një vend në Mesdhe që shet apartamente më lirë se në Itali, në Greqi dhe Portugali e ndoshta edhe më lirë se në Mal të Zi.

Imagjinoni një norvegjez që jeton në mes të mjegullës, i ulur në divanin e vet, duke parë një reklamë që tregon se mund të blesh një shtëpi në Vlorë apo Sarandë për çerekun e çmimit që do e blente në Santorini apo në Majorka.

NdĂ«rtuesit shqiptarĂ« nuk harxhojnĂ« asnjĂ« lek marketing pĂ«r t’i ngacmuar fantazinĂ« norvegjezit qĂ« shikon shiun nĂ« dritare.

Shteti duhet t’i detyrojĂ« kompanitĂ« tona tĂ« reklamojnĂ« nĂ« tregje ndĂ«rkombĂ«tare.

Kjo është taksa e tyre e suksesit: të blejnë kohë televizve në televizonet evropiane për të reklamuar Shqipërinë.

Shpenzimet pĂ«r marketing ndĂ«rkombĂ«tar duhet tĂ« jenĂ« njĂ« detyrim qĂ« shteti duhet t’ua kĂ«rkojĂ« me çdo kusht kompanive shqiptare tĂ« ndĂ«rtimit, univesiteteve jo publike dhe klinikave estetike e spitaleve private.

Këto tre shërbime low cost mund ta bëjnë tregun tonë ndërkomëbtar.

Ne mund t’i japim diploma fĂ«mijĂ«ve aziatikĂ«, mund t’i rregullojmĂ« dhĂ«mbĂ«t pensionistĂ«ve evropianĂ« dhe mund t’u shesim shtĂ«pi tĂ« mrekullueshme nĂ« det shtresĂ«s sĂ« mesme evropiane.

Pasthirrmat pa gjini, që mendojnë se një herë jemi, një herë nuk jemi qendra e botës, duhet ta kuptojnë se ky nuk është turp, as ulje, as nënshtrim.

ËshtĂ« biznes.

Serbia harxhon më shumë se 55 milionë dollarë marketing në vit vetëm nga taksat. Kroacia dyfish, më shumë se 100 milionë.

Me njĂ« buxhet tĂ« harmonizuar mes shtetit dhe kompanive private ne mund t’i kapnim kĂ«to shifra marketingu tĂ« domosdoshĂ«m. Ne prodhojmĂ« jo keq, por shesim shumĂ« keq.

Serbia që do futet shumë shpejt në garën e universiteteve low cost, nuk na konkuron dot në tregun imobiliar sepse një shtëpi në Serbi nuk ka asnjë vlerë në krahasim me një apartament në Shëngjin.

E njëjta llogjikë vlen për futbollin tonë të shkatërruar.

Sikur tĂ« kisha mundĂ«si do bleja njĂ« klub futbolli nĂ« provincĂ«, do ta ristrukturoja dhe do i lutesha shtetit tĂ« mĂ« ndihmonte t’ia shisja njĂ« arabi.

Rishitja e aseteve të ngordhura është super biznes.

Arabët janë sot njerëzit më të uritur në planet, për të investuar në sport.

Ata blejnë shkëlqimin e futbollit evropian.

Sauditët dhe Katari por më vonë edhe të tjerët, po blejnë me rradhë të gjitha klubet më të mëdha të Evropës.

Natyrisht ne nuk mund t’ia shesim klubin e Peqinit njĂ« fondi saudit pĂ«r 100 milion euro, as ekipin e Laçit njĂ« kuvajtjani pĂ«r 70 milion euro.

Për fat të keq këto klube nuk vlejnë as sa bonusi i një goli të Cristiano Ronaldos në Arabi.

Ato nuk kanë asnjë vlerë. Ajo që ka vlerë është përkatësia jonë evropiane. Ne nuk shesim makinën, shesim targën.

Të blesh Vllazninë nuk ka ndoshta asnjë përfitim financiar sot, por me pak investime ky klub mund të luajë me Milanin në Champions League, me Liverpoolin apo me Parisin.

Kjo do ishte njĂ« blerje prestigji pĂ«r fondet e lira arabe dhe do t’i ngopte sa duhet deliret e tyre.

Arabët mund të blejnë Ronaldon për një paketë totale 1 miliard euro, por nuk e çojnë dot këtë idhull me 500 milion ndjekës në instagram, të luajë cdo javë me Juventusin, me Chelsea apo me Realin e Madridit dhe Barcelonën.

Por ekipet shqiptare e kanë këtë mundësi.

Bashkitë e qyteteve tona duhet të gjejnë blerës për ekipet e tyre të rrënuara në Arabi në Kinë dhe kudo ku ka fonde të lira.

Kryetarët e Bashkive duhet të jenë biznesmenë, në vend që të jenë hidraulikë dhe zjarrfikës.

Çdo gjĂ« qĂ« Ă«shtĂ« nĂ« Mesdhe shitet. Ky Ă«shtĂ« tregu mĂ« i shtrenjtĂ« i botĂ«s.

Ata duhet t’i shesin klubet e tyre tĂ« futbollit qoftĂ« edhe pĂ«r 1 euro me kusht qĂ« tĂ« investohen.

Atëherë Peqini mund të luajë me Realin në grupe, Elbasani me Interin dhe Dinamo me Arsenalin.

Imagjinoni çfarë do ndodhte në këto qytete sikur futbolli dhe universitetet të gjallëroheshin me investime të huaja.

ÇfarĂ« qyteti do ishte Shkodra me pesĂ« mijĂ« studentĂ« tĂ« huaj.

Tregu i qirave do shpërthente, restorantet e vogla do lulëzonin,pedagogët do paguheshin më shumë, bicikletat e dashura do dyfishoheshin, ndërsa stadiumi ku ekipi i Vllaznisë i blerë nga një arab mendjemadh do luante çdo javë me Romën, me Fenerbahcen, me Dortmundin dhe Marsejën apo me Manchester United do digjej në flakë.

Gjithë qyteti do merrte zjarr sa herë arabi të këpuste tespijet e çmendura pas një goli.

Sepse janë evropiane ekipet tona tona mund të luajnë me kë të duan, të gëzojnë çdo pronar arab që investon duke blerë lojtarë dhe ta çojnë në Manchester të haje darkë si i barabartë me Pep Guardiolën e përkëdhelur apo në Stamboll me Jose Mourinon grindavec.

Ky është çmimi i prestigjit evropian që në Shqipëri është ende low cost.

E kush nuk do ta paguante një çmim kaq të lirë?

Çështja Ă«shtĂ« se askush nuk e di, sepse askujt nuk i thuhet.

Arabët nuk e dinë që klubet tona shiten për një copë bukë, siç nuk e dinë indianët që mund të studjojnë në universitetet tona me një mijë dollarë në muaj.

Ne bëjmë muhabet, por nuk bëjmë marketing.

Shqipëria vazhdon të jetë një thesar i mbuluar me kujdes nga biznesmenët e saj mendjengushtë.

Ata duhet të kuptojnë se ka ardhur koha për të zgjeruar tregun tonë të vogël.

Ka ardhur koha për të shitur lirë gjërat e shtrenjta që nuk duhen. m.p.

↗

Luka Modric prezantohet te Milan dhe tregon objektivin e tij

✇Gazeta Fjala
By: el da

Luka Modric është prezantuar zyrtarisht pasditen e sotme te Milan, ku ka folur gjerë e gjatë si dhe ka zbuluar objektivin minimal të kuqezinjve për sezonin e ri.

“NĂ« çdo moshĂ«, gjithmonĂ« ka kohĂ« pĂ«r t’u emocionuar. U rrita me futbollin italian dhe Milani ka qenĂ« gjithmonĂ« klubi im i preferuar. GjithmonĂ« kam pasur njĂ« dashuri tĂ« veçantĂ« pĂ«r ngjyrat kuq e zi”, tha Modric.

“Duhet tĂ« pĂ«rshtatem me ligĂ«n sa mĂ« shpejt tĂ« jetĂ« e mundur. Kam luajtur shumĂ« herĂ« kundĂ«r ekipeve italiane dhe ato janĂ« shumĂ« tĂ« organizuara dhe u pĂ«lqen tĂ« konkurrojnĂ«â€, shtoi kroati.

“MĂ« pĂ«lqen tĂ« fitoj. TĂ« gjithĂ« e dimĂ« qĂ« Milani Ă«shtĂ« njĂ« nga ekipet mĂ« tĂ« mira nĂ« botĂ«. Nuk mund tĂ« kĂ«naqemi me njĂ« sezon mediokĂ«r. Champions League duhet tĂ« jetĂ« objektivi minimal pĂ«r Milanin”, vijoji mĂ« tutje Modric.

Kroati zbuloi edhe bisedën që bëri me Carlo Ancelotti-n, para se të transferohej te Milan.

“Fola me Ancelottin
 Ai mĂ« tregoi tĂ« gjitha gjĂ«rat mĂ« tĂ« mira pĂ«r Milanin. Ai ishte kĂ«tu si lojtar dhe trajner, dhe mĂ« tregoi gjithçka pĂ«r klubin”, tha Modric.

Modric u shpreh me fjalĂ«t mĂ« tĂ« mira pĂ«r trajnerin Max Allegri, edhe pse ka folur shumĂ« pak me tĂ«, mezi pret tĂ« punojĂ« me italianin. “Mezi po pres ta njoh, kam folur pak me tĂ«. Jam shumĂ« i lumtur qĂ« do tĂ« stĂ«rvitem nga Allegri, Ă«shtĂ« njĂ« nga mĂ« tĂ« mirĂ«t nĂ« botĂ«, njĂ« fitues. Mezi pres tĂ« zbuloj si mĂ« sheh ai nĂ« fushĂ« nĂ« kĂ«tĂ« skuadĂ«r”, tha Modric. m.p.

↗

“Vdekje pĂ«r shqiptarĂ«t”, thirrjet raciste nĂ« ndeshjen e basketbollit nĂ« RMV

✇Gazeta Fjala
By: el da

Federata Shqiptare e Basketbollit (FSHB) ka njoftuar se ka denoncuar zyrtarisht në Federatën Ndërkombëtare të Basketbollit (FIBA) thirrjet raciste kundër shqiptarëve në prani të kryeministrit të Maqedonisë së Veriut, Hristijan Mickoski gjatë ndeshjes mes ekipeve përfaqësuese të Maqedonisë së Veriut dhe Rumanisë.

“Vdekje pĂ«r shqiptarĂ«t”, ishin disa nga thirrjet antishqiptare gjatĂ« ndeshjes kualifikuese pĂ«r FIBA Ëorld Cup mes MaqedonisĂ« sĂ« Veriut dhe RumanisĂ«, nĂ« qytetin e KumanovĂ«s.

“Federata Shqiptare e Basketbollit informon se pas ngjarjes sĂ« ndodhur gjatĂ« ndeshjes kualifikuese pĂ«r FIBA Ëorld Cup mes MaqedonisĂ« sĂ« Veriut dhe RumanisĂ« nĂ« qytetin e KumanovĂ«s ku u dĂ«gjuan thirrje me pĂ«rmbajtje raciste ndaj ShqipĂ«risĂ« dhe shqiptarĂ«ve ka ndĂ«rmarrĂ« hapa zyrtarĂ« pĂ«r ta adresuar kĂ«tĂ« çështje.

FSHB ka dĂ«rguar njĂ« letĂ«r zyrtare pranĂ« FIBA Ëorld, duke denoncuar ngjarjen dhe kĂ«rkuar qĂ« tĂ« merren masa tĂ« qarta ndaj çdo veprimi qĂ« bie ndesh me frymĂ«n e barazisĂ« dhe respektit qĂ« promovon sporti. Federata thekson se basketbolli duhet tĂ« jetĂ« njĂ« hapĂ«sirĂ« pĂ«r bashkĂ«punim, respekt dhe pĂ«rfaqĂ«sim dinjitoz, larg gjuhĂ«s sĂ« urrejtjes dhe çdo forme diskriminimi.” – shkruhet nĂ« njoftimin e FSHB-sĂ«. m.p.

↗

Shiu dhe breshëri godasin Kosovën, përmbytje dhe kaos në qarkullim

✇Gazeta Fjala
By: el da

Gjatë pasdites së sotme, reshje të dendura shiu të shoqëruara me breshër kanë përfshirë disa zona të Kosovës, duke shkaktuar përmbytje dhe probleme serioze në furnizimin me energji elektrike.

Ndër zonat më të prekura janë Brezovica, Gjilani, Ferizaj dhe disa fshatra në komunën e Gjakovës. Pamjet e publikuara në rrjetet sociale tregojnë rrugë të përmbytura, oborre me nivele të larta të ujit dhe shtresa të trasha breshëri në shumë vende.

Në Brezovicë, rruga kryesore që çon drejt komplekseve turistike është bërë e pakalueshme për shkak të përmbytjeve. Gjilani, po ashtu, është prekur rëndë, me rrugë të mbuluara nga uji që po vështirësojnë qarkullimin dhe po rrezikojnë ndërtesat në katet e ulëta.

Situata është e ngjashme edhe në Ferizaj, ku sistemet e kanalizimit nuk kanë përballuar sasinë e madhe të ujit, duke shkaktuar përmbytje në disa pjesë të qytetit. Në komunën e Gjakovës, breshëri i madh ka dëmtuar disa fshatra.

Ndërkohë, Kompania për Distribuimin e Energjisë Elektrike në Kosovë (KEDS) ka njoftuar për dëmtime në rrjetin elektrik si pasojë e motit të keq, duke lënë pa rrymë një numër të madh konsumatorësh, veçanërisht në rajonin e Anamoravës. m.p.

❌