Ish-kryetari i GjykatĂ«s Kushtetuese tĂ« KosovĂ«s, Enver Hasani, ka vlerĂ«suar se kĂ«rkesa e presidentes Vjosa Osmani pĂ«r masĂ« tĂ« pĂ«rkohshme dhe sqarim të afatit 30-ditor pĂ«r konstituimin e Kuvendit Ă«shtĂ« âqartazi e pabazuarâ dhe, si e tillĂ«, e papranueshme pĂ«r Kushtetuesen.
Në një intervistë për Radion Evropa e Lirë, Hasani, aktualisht profesor i së Drejtës dhe Marrëdhënieve Ndërkombëtare në Universitetin e Prishtinës, tha se Gjykata Kushtetuese pritet të marrë vendim mbi këtë çështje në bazë të kërkesave të paraqitura nga deputetët e dy partive politike dhe jo mbi kërkesën e presidentes.
âĂĂ«shtja lĂ«viz vetĂ«m atĂ«herĂ« kur tĂ« ketĂ« njĂ« qartĂ«si nga Gjykata Kushtetuese sa i pĂ«rket pasojave juridike tĂ« moskonstituimit tĂ« Kuvendit, dhe tĂ« drejtĂ«s sĂ« partisĂ« sĂ« parĂ« pĂ«r tĂ« propozuarâ, tha ai.
Sipas tij, konstituimi i Kuvendit pas skadimit të afatit nuk e bën automatikisht atë jokushtetues. Vetëm Gjykata Kushtetuese, tha ai, ka të drejtë të përcaktojë kushtetutshmërinë e një procesi të tillë.
Presidentja Osmani iu drejtua mĂ« 22 korrik GjykatĂ«s Kushtetuese, me kĂ«rkesĂ« pĂ«r sqarim se cilat do tĂ« jenĂ« pasojat juridike nĂ«se Kuvendi nuk konstituohet deri mĂ« 26 korrik â afat i pĂ«rcaktuar mĂ« herĂ«t nga vetĂ« Kushtetuesja. Ajo ka kĂ«rkuar, gjithashtu, vendosjen e njĂ« mase tĂ« pĂ«rkohshme pĂ«r pezullimin e afatit 30-ditor.
Deputetët e zgjedhur të Kuvendit të premten do të mblidhen për herë të 52-të për ta konstituar Kuvendin e Kosovës.
Radio Evropa e Lirë: Profesor Hasani, a prisni që Gjykata Kushtetuese të miratojë kërkesën e presidentes së Kosovës, Vjosa Osmani, për vendosjen e masës së përkohshme lidhur me afatin 30-ditor për konstituimin e Kuvendit?
Enver Hasani: Jo, për shkak se kërkesa e zonjës Osmani është e papranueshme, për shkak se është qartazi e pabazuar, dhe masa e përkohshme vihet vetëm në kërkesa kur kërkesa bazë ka merita. Kur ajo është, në shikim të parë, siç është rasti, qartazi e pabazuar, atëherë Gjykata e shpall të papranueshme. Ajo kërkesë bazë e presidentes është absurde, pasi thotë se bëhet fjalë për konflikt për kompetenca, që nuk ekziston, absolutisht nuk mund të ekzistojë. Nuk ka konflikt pozitiv, as negativ, për kompetencë. As nuk po ia ushtron askush kompetencat e presidentes, as presidentja nuk është duke abstenuar nga ushtrimi i tyre.
Radio Evropa e Lirë: A prisni që Gjykata Kushtetuese ta shqyrtojë kërkesën e Osmanit lidhur me sqarimet se çfarë pasojash juridike mund të ketë në rast se nuk respektohet afati i 26 korrikut për konstituimin e Kuvendit?
Enver Hasani: Absolutisht jo. Nuk besoj, nuk ka asnjĂ« tĂ« drejtĂ« presidentja qĂ« tâi drejtohet GjykatĂ«s Kushtetuese pĂ«r konflikt pĂ«r kompetencĂ«, dhe pĂ«r sqarime tĂ« aktgjykimit tĂ« GjykatĂ«s Kushtetuese.
Radio Evropa e LirĂ«: ĂfarĂ« pasojash juridike prisni qĂ« tĂ« vendosĂ« Gjykata Kushtetuese apo nuk do tĂ« vendosĂ« fare asgjĂ«?
Enver Hasani: Gjykata Kushtetuese, nĂ« aktgjykimin e fundit, ka bĂ«rĂ« njĂ« gabim qĂ« nuk ka caktuar pasojat juridike. UnĂ« kam menduar, dhe vazhdoj tĂ« mendoj, qĂ« afati 30-ditor Ă«shtĂ« zbulim i GjykatĂ«s Kushtetuese, pĂ«r shkak se Kushtetua Ă«shtĂ« e qartĂ«, e pĂ«rcakton afatin 30-ditor pĂ«r konstituim tĂ« Kuvendit, pĂ«r atĂ« Ă«shtĂ« e qartĂ«. Gjykata ka mundur tâi pĂ«rdorĂ« ato qĂ« quheshin punime pĂ«rgatitore, qĂ« unĂ« e di qĂ« nuk ekzistojnĂ«, por para pesĂ«-gjashtĂ« vjetĂ«sh gjoja i gjetĂ«m, dhe jam i bindur qĂ« edhe ato punime pĂ«rgatitore do tĂ« thoshin qĂ« afati 30-ditor nuk Ă«shtĂ« afat, por Ă«shtĂ« afat pĂ«r tĂ« filluar seanca, por jo edhe pĂ«r konstituim. MeqĂ« e ka caktuar, Ă«shtĂ« dashur qĂ« tâi caktojĂ« edhe pasojat pĂ«r moskonstituim. KĂ«tĂ« nuk e ka bĂ«rĂ« Gjykata, prandaj Ă«shtĂ« detyrĂ« prerogative e GjykatĂ«s, mbi bazĂ«n e kĂ«rkesave qĂ« janĂ« nĂ« vijim e sipĂ«r tĂ« deputetĂ«ve tĂ« dy forcave politike, tĂ« vendosĂ« lidhur me pasojat juridike tĂ« moszbatimit tĂ« aktgjykimit tĂ« fundit tĂ« saj.
Radio Evropa e Lirë: Domethënë, nuk prisni që Gjykata të vendosë në bazë të kërkesës së presidentes, por në bazë të kërkesës që kanë bërë deputetët?
Enver Hasani: Po, sepse Gjykata nuk ka tĂ« drejtĂ« ta shpallĂ« tĂ« pranueshme â po e pĂ«rsĂ«ris, kĂ«rkesa e presidentes Ă«shtĂ« qartazi e pabazuar dhe pĂ«r pasojĂ« e papranueshme. Gjykata mund tĂ« ndĂ«rmarrĂ« masĂ« tĂ« pĂ«rkohshme edhe ex officio, jo vetĂ«m sipas kĂ«rkesĂ«s sĂ« palĂ«ve, nĂ« kĂ«tĂ« rast e kam fjalĂ«n pĂ«r deputetĂ«. Dhe, nĂ« vijim tĂ« vendosjes pĂ«r dy kĂ«rkesat e forcave politike, pĂ«rkatĂ«sisht tĂ« deputetĂ«ve, Gjykata Kushtetuese, jam shumĂ« i sigurt, do tĂ« sqarojĂ« pasojat juridike tĂ« aktgjykimit tĂ« fundit, se çfarĂ« ndodh nĂ« qoftĂ« se ndodh konstituimi pas 27 korrikut, pas kalimit tĂ« afatit 30-ditor. Sepse, jo vetĂ«m Gjykata jonĂ« Kushtetuese, por edhe gjykatat e tjera, Ă«shtĂ« standard qĂ« ato e caktojnĂ« mĂ«nyrĂ«n e ekzekutimit tĂ« vendimeve tĂ« tyre, kohĂ«n e ekzekutimit tĂ« tyre, dhe i menaxhojnĂ« pasojat juridike tĂ« vendimeve tĂ« tyre. DomethĂ«nĂ«, Gjykata mund tĂ« tregojĂ« edhe nĂ«se formohet pas kalimit tĂ« afatit 30-ditor, ka tĂ« drejtĂ« tĂ« tregojĂ« se cilat janĂ« pasojat juridike, mund tĂ« vazhdohen tutje apo mund tĂ« mos vazhdohen. Dhe, kĂ«tĂ« e ka bĂ«rĂ«, ju e dini, nĂ« disa aktgjykime, edhe nĂ« kohĂ«n sa kam qenĂ« unĂ« kryetar, dhe kohĂ«t e fundit, sikurse rasti âHotiâ dhe shumĂ« tĂ« tjerĂ«. Sepse, po e pĂ«rsĂ«ris, Ă«shtĂ« e drejtĂ« e GjykatĂ«s Kushtetuese pĂ«r tĂ« caktuar mĂ«nyrĂ«n, kohĂ«n dhe tĂ« menaxhojĂ« pasojat juridike tĂ« aktgjykimeve tĂ« saj.
Radio Evropa e Lirë: Profesor Hasani, nëse eventualisht deputetët e konstituojnë Kuvendin pas afatit të vendosur nga Kushtetuesja, çfarë do të thotë kjo, a do të jetë konstituimi i Kuvendit jokushtetues?
Enver Hasani: Jo, nuk domethĂ«nĂ«, se nĂ«se Ă«shtĂ« jokushtetues, vetĂ«m Gjykata Kushtetuese e tregon, pĂ«r shkak se, nĂ« aktgjykimin e saj tĂ« fundit, ajo nuk ka treguar pasojat juridike, por vetĂ«m e ka dhĂ«nĂ« njĂ« afat, e ka ridefinuar, e ka ndryshuar KushtetutĂ«n, e ka ndryshuar afatin 30-ditor, qĂ« Ă«shtĂ« nisja e seancĂ«s, dhe ka thĂ«nĂ« se Ă«shtĂ« i barabartĂ« me konstituimin e Kuvendit. Por, nuk ka caktuar pasoja juridike. DeputetĂ«t dhe organet do tĂ« funksionojnĂ«, do tĂ« vazhdojnĂ« edhe pas 27 korrikut. Hipotetikisht, nĂ«se nuk ndodh asgjĂ«, ata duhet tĂ« vazhdojnĂ« me 48-orĂ«shin, sepse e kanĂ« njĂ« rregullore, e kanĂ« njĂ« KushtetutĂ« qĂ« Ă«shtĂ« nĂ« fuqi, pra njĂ« normĂ« kushtetuese. MĂ« pas, Gjykata Kushtetuese â nĂ«se konstituohet Kuvendi dhe rasti shkon nĂ« Kushtetuese, ose nĂ« ndĂ«rkohĂ« â jep pĂ«rgjigje nĂ« kĂ«rkesat e deputetĂ«ve, ajo cakton fatin ose pasojĂ«n juridike tĂ« Kuvendit tĂ« konstituar pas kalimit tĂ« afatit 30-ditor. VetĂ«m Gjykata Kushtetuese, dhe askush tjetĂ«r, cakton se çfarĂ« Ă«shtĂ« kushtetuese dhe çfarĂ« nuk Ă«shtĂ« kushtetuese.
Radio Evropa e Lirë: Në ndërkohë, nëse arrihet konstituimi i Kuvendit, a do të mundet presidentja të refuzojë caktimin e mandatarit për formimin e Qeverisë, në pritje të një vendimi ose sqarimi nga Kushtetuesja?
Enver Hasani: Jo, nĂ« mĂ«nyrĂ« absolute jo, pĂ«r shkak se ajo nuk ka ndalesĂ«, dhe presidentja nuk Ă«shtĂ« interpretuese e KushtetutĂ«s. Ajo duhet tĂ« bĂ«jĂ« mandatin, e ka afatin kushtetues, konstituohet Kuvendi, duhet qĂ« menjĂ«herĂ« tĂ« caktojĂ« mandatarin dhe tĂ« formohen organet. Kurdo qĂ« tĂ« vendosĂ«, Gjykata Kushtetuese do tâi tregojĂ« pasojat juridike, siç ka treguar, ju e dini, nĂ« rastin âPacolliâ. Ai nuk Ă«shtĂ« konsideruar president i shkarkuar, por president jokushtetues. Por, vendimet e presidentit kanĂ« mbetur, sepse ai ka pranuar kredenciale, ka emĂ«ruar ambasadorĂ«, dhe ato nuk mund tĂ« zhvlerĂ«sohen, qĂ« do tĂ« thotĂ« se Gjykata Kushtetuese i menaxhon pasojat juridike eventuale, por nuk guxon shteti tĂ« ndalojĂ«. Kuvendi duhet tĂ« konstituohet nĂ«se arrihet marrĂ«veshja, edhe pas afatit 30-ditor. Mandatari duhet tĂ« bĂ«het edhe pas asaj kohe, dhe vetĂ«m Gjykata Kushtetuese pĂ«rcakton pasojat juridike tĂ« njĂ« konstituimi tĂ« tillĂ« dhe tĂ« njĂ« mandatimi tĂ« tillĂ«. Askush tjetĂ«r.
Radio Evropa e Lirë: Domethënë, nëse votohet Qeveria, ajo do të jetë kushtetuese?
Enver Hasani: Po, deri në momentin që Gjykata Kushtetuese e thotë të kundërtën.
Radio Evropa e Lirë: Profesor Hasani, çfarë nëse nuk arrihet konstituimi edhe brenda këtij afati 30-ditor, edhe pas një vlerësimi apo sqarimi që mund ta japë Gjykata Kushtetuese? A bëhet fjalë për humbjen e mandateve të deputetëve aktualë, apo zëvendësohen me deputetë të tjerë brenda listës?
Enver Hasani: Kjo mund tĂ« ndodhĂ« vetĂ«m nĂ« qoftĂ« se Gjykata Kushtetuese e konsideron si pasojĂ« juridike decertifikimin e deputetĂ«ve, qoftĂ« tĂ« njĂ« pjese tĂ« tyre apo tĂ« gjithĂ«ve. VetĂ«m Gjykata Kushtetuese Ă«shtĂ« ajo qĂ« mund tâua humbĂ« mandatin, dhe tĂ« bĂ«jĂ« decertifikimin e deputetĂ«ve tĂ« Kuvendit tĂ« KosovĂ«s, dhe atĂ« me njĂ« arsyetim tĂ« caktuar pse ndodh ajo. DomethĂ«nĂ«, ajo Ă«shtĂ« pasojĂ« juridike. Pasojat juridike, sot pĂ«r sot, Gjykata nuk i ka caktuar nĂ« aktgjykimin e fundit. Pritet qĂ« Gjykata tâi pĂ«rcaktojĂ« pasojat juridike tĂ« moszbatimit tĂ« aktgjykimit tĂ« saj brenda afatit 30-ditor. Askush tjetĂ«r. Me njĂ« fjalĂ«, nuk ka humbje tĂ« mandatit me automatizĂ«m. AtĂ« e vendos Gjykata Kushtetuese.
Radio Evropa e LirĂ«: Profesor, ju çfarĂ« prisni? ĂfarĂ« mund tĂ« jenĂ« vendimet e GjykatĂ«s?
Enver Hasani: Unë nuk mund të spekuloj. Por, ajo çfarë unë pres, dua të shpresoj shumë, që Gjykata do të dijë ta ruajë dinjitetin profesional të saj, të bazohet fuqishëm në aktgjykimin e fundit, ta operacionalizojë pjesën operative, mbi bazën e arsyetimit që ka dhënë në aktgjykimin e fundit. Sepse, edhe kërkesat e dy palëve të deputetëve janë dhe bazohen në aktgjykimin e fundit, dhe nuk ka asnjë logjikë, dhe do të ishte shumë keq për Gjykatën, sikur ajo të devijonte nga arsyetimi i saj në aktgjykimin e fundit. Ajo çka unë besoj dhe shpresoj është që Gjykata Kushtetuese të përcaktojë pasojat juridike të moszbatimit të aktgjykimit, duke u bazuar në arsyetimin e fundit të dhënë për çështjen e iniciuar nga Aleanca për Ardhmërinë e Kosovës.
Radio Evropa e Lirë: A besoni që mund të vihen në situatë deputetët e Kuvendit të Kosovës që ta votojnë për një afat, po themi të caktuar, konstituimin e Kuvendit?
Enver Hasani: Vështirë është, është vlerësim politik. Nuk mund të them asgjë. E kam problem të spekuloj në atë drejtim.
Radio Evropa e LirĂ«: ĂfarĂ« mund tĂ« pritet deri nĂ« fund?
Enver Hasani: ĂĂ«shtja lĂ«viz vetĂ«m atĂ«herĂ« kur tĂ« ketĂ« njĂ« qartĂ«si nga Gjykata Kushtetuese sa i pĂ«rket pasojave juridike tĂ« moskonstituimit tĂ« Kuvendit, dhe tĂ« drejtĂ«s sĂ« partisĂ« sĂ« parĂ« pĂ«r tĂ« propozuar. Gjykata duhet kĂ«to dy segmente tâi sqarojĂ«, domethĂ«nĂ« cila Ă«shtĂ« natyra juridike e sĂ« drejtĂ«s kushtetuese tĂ« partisĂ« sĂ« parĂ« pĂ«r tĂ« propozuar. A Ă«shtĂ« njĂ« e drejtĂ« absolute qĂ« mund tĂ« vazhdojĂ« pafund. Dhe, e dyta, çfarĂ« nĂ«se nuk konstituohet Kuvendi nĂ« pafundĂ«si./REL