Nga Gazeta âSiâ- GjatĂ« fushatĂ«s elektorale, Donald Trump premtoi se do tâi jepte fund luftĂ«s nĂ« UkrainĂ« ditĂ«n e parĂ« tĂ« presidencĂ«s sĂ« tij dhe do tĂ« pĂ«rfundonte me shpejtĂ«si edhe luftĂ«n nĂ« Gaza.
Por gjashtë muaj pas marrjes së detyrës, paqja në të dy frontet duket më larg se kurrë.
Në Gaza, negociatat për armëpushim dhe shkëmbim pengjesh që vetëm pak javë më parë kishin shpresa të mëdha, kanë dështuar dhe situata humanitare është katastrofike. Në Ukrainë, përpjekjet diplomatike janë përballur me sulmet ajrore më të mëdha të Rusisë deri më sot.
Përfundimi i një lufte është një nga detyrat më të vështira diplomatike, dhe Trump nuk është presidenti i parë që e mëson këtë në mënyrën më të vështirë:
Dwight D. Eisenhower në vitin 1952 premtoi se do përfundonte luftën në Kore dhe pas zgjedhjes, iu deshën 7 muaj dhe kërcënime për përshkallëzim që të arrihej armëpushimi, një marrëveshje që vetëm e ngriu gjendjen, por nuk e përfundoi luftën.
Richard Nixon nĂ« vitin 1968 premtoi fund âme nderâ tĂ« luftĂ«s nĂ« Vietnam, por gjatĂ« mandatit tĂ« tij lufta u pĂ«rshkallĂ«zua dhe vetĂ«m pas rizgjedhjes, nĂ« vitin 1973, nĂ«nshkroi marrĂ«veshjen e Parisit.
Barack Obama, gjithashtu premtoi përfundimin e luftës në Irak, por ndoqi planin e përgatitur nga administrata e Bushit për tërheqje graduale.
Donald Trump, si president nĂ« mandatin e parĂ«, premtoi njĂ« âplan sekretâ pĂ«r tĂ« mposhtur ISIS, por nĂ« realitet ndoqi planin e trashĂ«guar nga Obama dhe e pĂ«rfundoi atĂ« nĂ« vitin e tretĂ« tĂ« mandatit tĂ« tij, pĂ«rcjell A2 CNN.
Në Gaza, grupi Hamas ka një kërkesë kryesore që nga dita kur kreu sulmin e 7 tetorit 2023: të mbetet në pushtet nën një armëpushim të njohur ndërkombëtarisht dhe një plan rindërtimi. Hamas nuk ka pranuar as të diskutojë për dorëzimin e kontrollit të sigurisë një force tjetër, qoftë ajo arabe apo palestineze.
Kjo kĂ«rkesĂ« refuzohet kategorikisht nga Izraeli, i cili kĂ«rkon qĂ« Hamas tĂ« mos mbetet nĂ« pushtet nĂ« fund tĂ« luftĂ«s. Edhe SHBA, Britania dhe vende tĂ« tjera e mbĂ«shtesin kĂ«tĂ« qĂ«llim. Prandaj, meqenĂ«se nuk ka asnjĂ« âZonĂ« MarrĂ«veshjeje tĂ« Mundshmeâ (ZOPA), fokusi Ă«shtĂ« zhvendosur te marrĂ«veshje tĂ« pjesshme dhe tĂ« pĂ«rkohshme.
Plani i propozuar nga administrata Biden përfshinte një armëpushim fazor në këmbim të lirimit të pengjeve, tërheqjen e ushtrisë izraelite nga zonat e populluara dhe një rritje të ndihmës humanitare. Ky plan u miratua edhe nga Këshilli i Sigurimit i OKB-së. Por Hamas e ka refuzuar për shkak se nuk pranon të heqë dorë nga pushteti.
Në Ukrainë, qëllimi i Rusisë është të aneksojë territore dhe të dobësojë totalisht shtetin ukrainas. Ndërkohë, Ukraina kërkon të çlirojë territoret e pushtuara dhe të sigurojë mbështetje ushtarake nga Perëndimi.
Edhe këtu, nuk ekziston një hapësirë për marrëveshje mes palëve. Prandaj, strategjia e SHBA-së ka qenë forcimi i pozitës së Ukrainës përmes ndihmës ushtarake dhe sanksioneve ndaj Rusisë, ndërsa përpiqej të negocionte marrëveshje të vogla, si shkëmbime të të burgosurve.
Trump, gjatë këtyre gjashtë muajve, ka pasur një qëndrim të paqëndrueshëm: në shkurt fajësoi Zelenskyn si pengesë për paqen, pastaj në mars fajësoi Rusinë. Ai ndërpreu ndihmën ushtarake për Ukrainën dhe më pas e riktheu. Këto lëvizje pa një strategji të qartë i dhanë mundësi Putinit të përshkallëzojë sulmet dhe të besojë se mund ta fitojë luftën.
Gjatë administratës Biden, pati përpjekje të përditshme për të koordinuar ndihmën humanitare në Gaza dhe për të mbajtur presion mbi të gjitha palët, përfshi edhe Izraelin.
Ndryshe nga Biden, Trump:
Ka shfuqizuar pozicionin e koordinatorit për ndihmën humanitare
Ka shuar USAID-in
Ka heshtur për bllokadën 77-ditore izraelite të ndihmave
Ka kërkuar zhvendosje masive të palestinezëve nga Gaza
Ka mirëpritur politikanë ekstremistë izraelitë në resortin e tij Mar-a-Lago
Vetëm në 48 orët e fundit, si pasojë e presionit ndërkombëtar, SHBA dhe Izraeli kanë lejuar sërish hyrjen e ndihmave përmes OKB-së.
Për Gazën: Prioriteti kryesor duhet të jetë ndihma humanitare. Presioni ndaj Izraelit për të lejuar ndihmat duhet të jetë i qëndrueshëm. SHBA duhet të rikthejë funksionin e koordinatorit të ndihmës. Negociatat për armëpushim nuk duhet të braktisen. Nëse është e nevojshme, presioni për kompromis duhet të ushtrohet edhe ndaj Izraelit.
Për Ukrainën: Trump ka ndryshuar qëndrim dy javë më parë, duke premtuar ndihmë ushtarake përmes NATO-s dhe sanksione për vendet që blejnë energji nga Rusia (si India dhe Kina). Kjo qasje duhet të vazhdojë me vendosmëri. Qëllimi është të përforcohet mbrojtja ukrainase dhe të dërgohet një sinjal serioz ndaj Putinit se Perëndimi është i bashkuar dhe i vendosur.
Burimi: CNN
The post Pse po pĂ«rshkallĂ«zohen luftĂ«rat qĂ« Trump premtoi se do tâi pĂ«rfundonte? appeared first on Gazeta Si.
Nga Gazeta âSiâ- Standardet pĂ«r samitin e NATO-s muajin e kaluar nĂ« HagĂ« ishin jashtĂ«zakonisht tĂ« ulĂ«ta: mund tĂ« konsiderohet njĂ« sukses qĂ« aleanca i mbijetoi samitit e paprekur.
Siç pritej, rezultati kryesor ishte premtimi evropian pĂ«r tĂ« shpenzuar 3.5% pĂ«r mbrojtje dhe 1.5% pĂ«r infrastrukturĂ«n pĂ«rkatĂ«se tĂ« mbrojtjes deri nĂ« vitin 2035, duke e çuar totalin e shpenzimeve nga vendet evropiane nĂ« 5% tĂ« PBB-sĂ« â numri qĂ« Donald Trump kishte kĂ«rkuar disa muaj mĂ« parĂ«. Premtimi pĂ«r shpenzimet duket se e ka qetĂ«suar presidentin amerikan pĂ«r momentin.
Por, ndĂ«rsa askush nuk e kundĂ«rshton faktin qĂ« Evropa duhet tĂ« bĂ«jĂ« mĂ« shumĂ«, fokusi te sa shpenzohet nĂ« vend tĂ« asaj pĂ«r tĂ« cilĂ«n shpenzohet Ă«shtĂ« i dĂ«mshĂ«m. Ai shpĂ«rqendron vĂ«mendjen nga ajo nĂ« tĂ« cilĂ«n Evropa duhet tĂ« pĂ«rqendrohet vĂ«rtet: zhvillimi i kapaciteteve dhe ndĂ«rveprimi. NĂ« tĂ« vĂ«rtetĂ«, detyrimi i evropianĂ«ve pĂ«r tâu angazhuar pĂ«r njĂ« objektiv arbitrar shpenzimesh pĂ«r mbrojtjen Ă«shtĂ« mĂ«nyra mĂ« e mirĂ« pĂ«r ta penguar EvropĂ«n tĂ« arrijĂ« autonomi strategjike.
Së pari, duke pasur parasysh madhësitë shumë të ndryshme të ekonomive evropiane, shpenzimi i 5 përqind të PBB-së për mbrojtje do të thotë rezultate shumë të ndryshme për sa i përket efektivitetit luftarak që prodhon. Për krahasim, PBB-ja e Gjermanisë është 4.3 trilionë euro, që do të thotë një buxhet mbrojtjeje prej më shumë se 200 miliardë eurosh me 5 përqind shpenzime. PBB-ja e Estonisë është pak më pak se 40 miliardë euro, që do të thotë se 5 përqind arrin në pak më pak se 2 miliardë euro. Situata duket e ngjashme për dy shtetet e tjera baltike, Letoninë dhe Lituaninë, të cilat janë më të rrezikuara nëse Rusia zgjeron luftën e saj në territorin e NATO-s.
Pra, shpenzimet e mbrojtjes jo vetĂ«m do tĂ« shpĂ«rndahen nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« pabarabartĂ«. AleatĂ«t evropianĂ« tĂ« NATO-s duhet tĂ« fillojnĂ« tĂ« mendojnĂ« pĂ«r rishpĂ«rndarjen financiare pĂ«r tâu siguruar qĂ« kapacitetet tĂ« ndĂ«rtohen aty ku nevojiten mĂ« urgjentisht. NjĂ« kontribut nĂ« mbrojtjen ajrore tĂ« Baltikut mund tĂ« konsiderohet si pjesĂ« e pranisĂ« gjermane nĂ« Lituani.
Së dyti, nuk është e zgjuar të shpenzosh shumë nëse mund të shpenzosh më pak. Përpjekja për të arritur një shumë objektivi në vend të objektivave të aftësive krijon stimuj për të paguar shumë në vend që të përqendrohesh te rezultatet. Ukraina, për shembull, ka mësuar të prodhojë pajisje me çmim të lirë dhe në shkallë të gjerë. Objektivat kombëtare të shpenzimeve për mbrojtjen nuk inkurajojnë një koordinim dhe bashkëpunim më të mirë në BE, gjë që është thelbësore nëse Evropa dëshiron të zgjidhë problemet e një baze industriale mbrojtëse shumë të fragmentuar dhe joefikase. Përpjekjet për të koordinuar kërkesën dhe ofertën për prokurim dhe prodhim më koherent janë, pra, më të rëndësishme se çdo objektiv shpenzimesh.
Një objektiv i lartë shpenzimesh nuk inkurajon automatikisht rregullime me kosto efektive, siç janë ushtritë e rekrutimit me bazë rezerviste, të zakonshme në rajonin Nordik-Baltik. Ndryshe nga forcat profesionale, rezervistët nuk mungojnë në fuqinë punëtore të rregullt dhe pensionet nuk zënë një pjesë të madhe të buxhetit të mbrojtjes. Në Belgjikë, Bullgari dhe Itali, gati 20 përqind e buxheteve të mbrojtjes shkojnë për pagesat e pensioneve.
Së treti, një objektiv i tillë shpenzimesh do të çojë në mënyrë të pashmangshme në një kontabilitet krijues. Italia ka thënë tashmë se do të fillojë të llogarisë pensionet si pjesë të buxhetit të saj të mbrojtjes. Kryeministri spanjoll, Pedro Sånchez, ka sugjeruar që veprimet për klimën të llogariten si shpenzime mbrojtëse. Aleatët e NATO-s, për fat të mirë, lejohen të llogarisin mbështetjen e tyre ushtarake për Ukrainën në 5 përqindëshin, gjë që krijon një nxitje për ta ruajtur atë. Por objektivi i shpenzimeve vlen vetëm për aleatët evropianë; SHBA-të nuk janë të nxitura të rifillojnë ndihmën e tyre ushtarake për Kievin.
SĂ« fundmi, nĂ« vend qĂ« tĂ« investohet mĂ« shumĂ« fonde shtetĂ«rore nĂ« industrinĂ« evropiane tĂ« mbrojtjes pĂ«rmes procedurave tĂ« ngurta dhe tĂ« ngadalta tĂ« prokurimit publik, do tĂ« ishte mĂ« mirĂ« tĂ« pĂ«rmirĂ«sohej rregullimi i tregjeve industriale tĂ« mbrojtjes dhe tĂ« inkurajoheshin mĂ« shumĂ« investime private â siç ndodhi me ndryshimin e fundit tĂ« rregullave tĂ« BankĂ«s Evropiane tĂ« Investimeve pĂ«r tâi lejuar asaj tĂ« japĂ« hua ose tĂ« investojĂ« indirekt nĂ« kompani.
Kjo do tâi jepte industrisĂ« hapĂ«sirĂ« pĂ«r tĂ« pasur sukses.
Burimi: Financial Times
The post Rritja e shpenzimeve të mbrojtjes në 5% nuk e bën NATO-n më të fortë appeared first on Gazeta Si.
Nga Gazeta âSiâ- Kishte diçka thellĂ«sisht ironike nĂ« faktin qĂ« drejtuesit e lartĂ« tĂ« BE-sĂ« duhej tĂ« fluturonin pĂ«r nĂ« Britani pĂ«r tĂ« nĂ«nshkruar marrĂ«veshjen mĂ« tĂ« madhe tĂ« bllokut qĂ« nga Brexit â por kjo Ă«shtĂ« ajo qĂ« donte Donald Trump dhe kjo Ă«shtĂ« ajo qĂ« mori Donald Trump.
Për Presidenten e Komisionit Evropian, Ursula von der Leyen, ky ishte një triumf personal shumë i nevojshëm, pasi kishte përjetuar një fillim të vështirë të mandatit të saj të dytë në krye të ekzekutivit të bllokut, duke tërhequr kritika nga i gjithë spektri politik dhe duke humbur një vendim të profilit të lartë të gjykatës së BE-së.
Pasi konturet e një marrëveshjeje tregtare BE-SHBA u shfaqën më në fund midis zyrtarëve gjatë ditëve të fundit, ishte ajo që i vuri pikat dhe kryqëzoi pikat me Trump gjatë një diskutimi njëorësh të dielën në mbrëmje.
PĂ«r ta bĂ«rĂ« kĂ«tĂ«, asaj i Ă«shtĂ« dashur tĂ« vrapojĂ« drejt resortit tĂ« tij tĂ« golfit nĂ« Turnberry nĂ« Skoci, ku ai po shijon paqen dhe qetĂ«sinĂ«, si dhe njĂ«Â pushim veror larg punĂ«ve botĂ«rore . MegjithatĂ«, von der Leyen prapĂ«seprapĂ« Ă«shtĂ« dashur tĂ« presĂ« derisa presidenti amerikan tĂ« ketĂ« kaluar pjesĂ«n mĂ« tĂ« madhe tĂ« ditĂ«s duke shĂ«titur nĂ« fushĂ«n e gjelbĂ«r dhe pastaj, pĂ«rpara grupit tĂ« gazetarĂ«ve tĂ« mbledhur me nxitim, tĂ« flasĂ« kundĂ«r tmerreve tĂ« âmullinjve me erĂ«.â
Megjithatë, në fund ia arritën qëllimit. Ndërsa hynë në takim në orën 5:40 pasdite sipas kohës së Mbretërisë së Bashkuar, dyshja ende i vlerësonte shanset e suksesit jo më shumë se 50-50 . Kur më në fund biseduan për çështje biznesi, frika e një problemi të minutës së fundit, për të cilin zyrtarët e lartë dukeshin vërtet të shqetësuar gjatë gjithë së dielës, u shua shpejt.
Trump, i cili nuk i shmanget kurrĂ« hiperbolave dhe i cili nĂ« muajt e fundit ka nĂ«nshkruar marrĂ«veshje tĂ« ngjashme me MbretĂ«rinĂ« e Bashkuar dhe JaponinĂ«, e pĂ«rshkroi menjĂ«herĂ« marrĂ«veshjen e BE-sĂ« si âmĂ« tĂ« madhen nga tĂ« gjithaâ.Â
MarrĂ«veshja fikson tarifat amerikane prej 15 pĂ«rqind pĂ«r shumicĂ«n e importeve nga BE-ja. Von der Leyen dhe kompania kishin arritur tâi kundĂ«rviheshin kĂ«rcĂ«nimit tĂ« Trump pĂ«r tĂ« rritur tarifat pĂ«r shumicĂ«n e mallrave tĂ« BE-sĂ« nĂ« 30 pĂ«rqind mĂ« 1 gusht. MarrĂ«veshja ka tĂ« ngjarĂ« tĂ« nxisĂ« ekonominĂ« evropiane, e cila ende mbetet prapa pjesĂ«s tjetĂ«r tĂ« botĂ«s dhe po pĂ«rpiqet tĂ« rimĂ«kĂ«mbet pas pandemisĂ« Covid.Â
âIshte njĂ« punĂ« e rĂ«ndĂ« qĂ« duhej tĂ« bĂ«nimâ, tha von der Leyen pĂ«rpara se tĂ« nxitonte pĂ«r tĂ« kapur fluturimin e saj pĂ«r nĂ« Bruksel. âPor tani ia dolĂ«m.â
âGolfi ishte i mrekullueshĂ«mâ, u tha Trump gazetarĂ«ve. âEdhe pse e kam unĂ«, Ă«shtĂ« ndoshta fusha mĂ« e mirĂ« nĂ« botĂ«. Dhe kur shikoj pĂ«rtej horizontit shoh nĂ«ntĂ« mullinj me erĂ« nĂ« fund tĂ« shekullit tĂ« 18-tĂ«, them, a nuk Ă«shtĂ« turp?â
Trump tha se BE do të bjerë dakord të blejë energji në vlerë prej 750 miliardë dollarësh. Gjithashtu, do të bjerë dakord të investojë 600 miliardë dollarë më shumë se sa ishte planifikuar në SHBA.
Evropa do të zëvendësonte gazin rus me blerje energjie nga SHBA-të me blerje prej 250 miliardë dollarësh në vit për pjesën e mbetur të mandatit të Trump, shtoi ajo.
Trump tha gjithashtu se çeliku dhe alumini do tĂ« vazhdojnĂ« tâi nĂ«nshtrohen tarifave prej 50 pĂ«rqind. Von der Leyen tha se Uashingtoni dhe Brukseli do tĂ« punojnĂ« sĂ« bashku pĂ«r tĂ« krijuar njĂ« gardh rrethor pĂ«r tĂ« adresuar mbikapacitetin global.
Bisedimet pasuan një bllokim dyjavor të shkaktuar nga Trump, i cili në një letër drejtuar von der Leyen kërcënoi të rriste tarifat nëse nuk arrihej një marrëveshje këtë muaj.
Përshkallëzo për të çtensionuar
Përshkallëzimi i situatës nga ana e Trumpit i kishte habitur negociatorët tregtarë të BE-së , të cilët ishin bindur nga bashkëbiseduesit e tyre amerikanë se një marrëveshje paraprake ishte e arritshme .
NjĂ« betejĂ« nervozizmi pasoi, ndĂ«rsa Trump njoftoi njĂ« sĂ«rĂ« marrĂ«veshjesh tĂ« tjera â pĂ«rfshirĂ« njĂ« me JaponinĂ«Â qĂ« vendosi njĂ« tarifĂ« bazĂ« prej 15 pĂ«rqind, ndĂ«rsa ofroi lehtĂ«sim pĂ«r industrinĂ« e saj tĂ« automobilave. Disa vĂ«zhgues e panĂ« kĂ«tĂ« si njĂ« pikĂ« referimi.
NĂ« tĂ« njĂ«jtĂ«n kohĂ«, blloku 27-vendesh aktivizoi kundĂ«rmasat e tij tregtare, duke hartuar njĂ« listĂ« qĂ« synonte 93 miliardĂ« euro nĂ« mallra amerikane â duke filluar nga avionĂ«t te automobilat dhe nga soja te burboni i Kentucky-t â qĂ« do tĂ« pĂ«rballeshin me tarifa hakmarrĂ«se deri nĂ« 30 pĂ«rqind. KĂ«to tarifa duhej tĂ« hynin nĂ« fuqi nga 7 gushti e tutje, nĂ« mungesĂ« tĂ« njĂ« marrĂ«veshjeje.
Von der Leyen mĂ« parĂ« kishte theksuar rĂ«ndĂ«sinĂ« e marrĂ«dhĂ«nies tregtare transatlantike prej 1.7 trilion dollarĂ«sh â mĂ« e madhja nĂ« botĂ« â dhe i bĂ«ri thirrje Trump tĂ« bĂ«nte marrĂ«veshjen mĂ« tĂ« madhe qĂ« tĂ« dy kanĂ« bĂ«rĂ« ndonjĂ«herĂ«.
Duke folur mĂ« pas, ajo tha: âDy ekonomitĂ« mĂ« tĂ« mĂ«dha duhet tĂ« kenĂ« njĂ« fluks tĂ« mirĂ« tregtar midis nesh. Mendoj se arritĂ«m pikĂ«risht pikĂ«n qĂ« donim tĂ« gjenim. Ribalancim, por mundĂ«sim tĂ« tregtisĂ« nĂ« tĂ« dyja anĂ«t. QĂ« do tĂ« thotĂ« vende tĂ« mira pune nĂ« tĂ« dyja anĂ«t e Atlantikut, do tĂ« thotĂ« prosperitet nĂ« tĂ« dyja anĂ«t e Atlantikut dhe kjo ishte e rĂ«ndĂ«sishme pĂ«r ne.â
Trump, i cili më parë tha se ishte me humor të keq, u shpreh i kënaqur me rezultatin.
âDo tĂ« sjellĂ« shumĂ« unitet dhe miqĂ«si. Do tĂ« funksionojĂ« shumĂ« mirĂ«â, tha Trump.
Von der Leyen u shoqĂ«rua nĂ« Turnberry tĂ« dielĂ«n nga Komisioneri i TregtisĂ« MaroĆĄ Ć efÄoviÄ, shefi i kabinetit tĂ« saj Bjoern Seibert dhe zyrtarĂ«t e lartĂ« Sabine Weyand dhe Tomas Baert. Nga ana e SHBA-sĂ«, Sekretari i TregtisĂ« HoĂ«ard Lutnick fluturoi pĂ«r bisedimet e para dypalĂ«she tregtare tĂ« nivelit tĂ« lartĂ« qĂ« kur Trump vendosi tarifa gjithĂ«pĂ«rfshirĂ«se ndaj pjesĂ«s tjetĂ«r tĂ« botĂ«s nĂ« prill.Â
Lutnick u tha gazetarëve se rezultati i një hetimi mbi industrinë e gjysmëpërçuesve, i cili mund të çojë në vendosjen e tarifave të reja sektoriale, pritej brenda rreth dy javësh.
MarrĂ«veshja me BE-nĂ« rezultoi mĂ« e vĂ«shtirĂ« pĂ«r tâu arritur nga ekipi i Trump sesa me JaponinĂ« dhe njĂ« grusht vendesh tĂ« tjera â duke reflektuar fuqinĂ« ekonomike tĂ« bllokut si njĂ« treg prej 450 milionĂ« konsumatorĂ«sh.
MĂ«nyra se si BE-ja e trajton politikĂ«n tregtare â me Komisionin e saj ekzekutiv qĂ« negocion nĂ« emĂ«r tĂ« 27 anĂ«tarĂ«ve tĂ« bllokut dhe qĂ« duhet tĂ« konsultohet me ta â pengoi gjithashtu stilin arrogant tĂ« Trump nĂ« arritjen e marrĂ«veshjeve , i cili i ka dhĂ«nĂ« njĂ« goditje shkatĂ«rruese sistemit tregtar shumĂ«palĂ«sh tĂ« epokĂ«s sĂ« pas LuftĂ«s sĂ« DytĂ« BotĂ«rore.
AsnjĂ« deklaratĂ« e pĂ«rbashkĂ«t apo tekst marrĂ«veshjeje nuk u publikua menjĂ«herĂ«. NjĂ« person pranĂ« ekipit negociator evropian tha se do tĂ« ishte jetike tĂ« stabilizohej njĂ« marrĂ«veshje me shkrim sa mĂ« shpejt tĂ« ishte e mundur.Â
Megjithatë, Trump dukej po aq i shqetësuar për mullinjtë e erës sesa për marrëveshjen midis dy blloqeve më të mëdha tregtare në botë.
«Po na vrasin», u tha ai gazetarĂ«ve nĂ« Turnberry. «Po na vrasin bukurinĂ« e peizazhit tonĂ«, tĂ« luginave tona⊠Ato prodhohen nĂ« KinĂ«, pothuajse tĂ« gjitha. Kur fillojnĂ« tĂ« ndryshken dhe tĂ« kalben pas tetĂ« vitesh, nuk mund tâi fikĂ«sh. Nuk mund tâi varrosĂ«sh.»
Marrë nga Politico/ Përshtati Gazeta Si
The post NĂ« âstrehĂ«n skocezeâ tĂ« Trumpit- Si Von der Leyen mori marrĂ«veshjen qĂ« donte pĂ«r tarifat appeared first on Gazeta Si.
âParaja rrotullon botĂ«nâ, thotĂ« njĂ« kĂ«ngĂ« dhe paraja do tĂ« vendosĂ« tĂ« ardhmen e EuropĂ«s. LiderĂ«t politikĂ« po pĂ«rballen me vendime tĂ« dhimbshme se si tĂ« shpĂ«rndajnĂ« paratĂ« publike nĂ« njĂ« botĂ« tĂ« pasigurt.
Europa ka 3 prioritete urgjente. E para dhe mĂ« e dukshmja â mbrojtja. Kjo nevojĂ« Ă«shtĂ« mĂ« shumĂ« njĂ« kundĂ«rpĂ«rgjigje pĂ«r agresionin e Vladimir Putin dhe kritikat e Donald Trump pĂ«r aleatĂ«t e NATO-s. KĂ«to presione e kanĂ« bĂ«rĂ« njĂ« nevojĂ« strategjikĂ« armatimin e EuropĂ«s.
E dyta Ă«shtĂ« mbĂ«shtetja pĂ«r UkrainĂ«n nĂ« luftĂ«n kundĂ«r RusisĂ«. NĂ«se mbrojtja e UkrainĂ«s bie, njĂ« Rusi revanshiste do tĂ« pĂ«rfitonte. MbĂ«shtetja pĂ«r UkrainĂ«n do tâi kushtojĂ« EuropĂ«s mĂ« shumĂ« nga sa janĂ« tĂ« gatshĂ«m tĂ« shpenzojnĂ«.
Dhe e fundit, është procesi i gjatë i prodhimit të buxhetit të ardhshëm shumëvjeçar të Bashkimit Europian, i cili do të mbulojë periudhën nga 2028 deri në 2034. Komisioni Europian ka paraqitur tashmë propozimin e tij, por sfida e vërtetë qëndron përpara, pasi vendet anëtare dhe Parlamenti Europian duhet të kalojnë përmes negociatave të brendshme përpara se të bien dakord për numrat përfundimtarë.
Propozimi i Komisionit pĂ«rfshin rritjen e fondeve pĂ«r sigurinĂ«, angazhimet globale dhe konkurrencĂ«n, si dhe mbĂ«shtetje shtesĂ« pĂ«r UkrainĂ«n. Edhe pse kĂ«to prioritete janĂ« mbĂ«shtetur gjerĂ«sisht, rialokimi i burimeve tĂ« nevojshme pĂ«r financimin e tyre ka qenĂ« subjekt i njĂ« debati tĂ« ashpĂ«r. ĂshtĂ« e sigurt tĂ« thuhet se Komisioni po shkon drejt njĂ« pĂ«rballjeje tĂ« ashpĂ«r politike pĂ«rpara se tĂ« arrihet njĂ« konsensus. Buxheti qĂ« ka propozuar Komisioni Ă«shtĂ« i ulĂ«t, sa 1.26% e tĂ« ardhurave vjetore tĂ« 27 shteteve tĂ« BE-sĂ«, por shtetet ende nuk kanĂ« shlyer borxhet e Covid.
Për mbrojtjen, numrat janë më të lartë. Në të gjithë Europën, buxhetet e mbrojtjes janë rritur afërsisht me 1/3 vitet e fundit, me shumicën e anëtarëve europianë të NATO-s që shpenzojnë rreth 2% të PBB-së së tyre ose i afrohen këtij standardi.
Por edhe kjo nuk mjafton më. Në samitin e qershorit të NATO-s në Hagë, anëtarët u zotuan të shpenzojnë 3.5% të PBB-së për mbrojtjen deri në vitin 2035, me një shtesë prej 1.5% të caktuar për investime të përcaktuara lirshëm për mbrojtjen dhe sigurinë. 1.5% shtesë duket se është krijuar për të qetësuar Trump, i cili ka bërë thirrje në mënyrë të përsëritur që aleatët europianë të rrisin shpenzimet ushtarake në 5% të PBB-së. Pjesa më e madhe e këtyre shpenzimeve shtesë pritet të mbështetet në kontabilitetin krijues dhe jo në financimin e ri aktual.
MbĂ«shtetja e UkrainĂ«s gjatĂ« luftĂ«s dhe rindĂ«rtimit eventual tĂ« vendit do tĂ« kĂ«rkojĂ« gjithashtu njĂ« angazhim tĂ« konsiderueshĂ«m financiar. NdĂ«rsa vlerĂ«simet ndryshojnĂ«, 100 miliardĂ« dollarĂ« nĂ« vit, pĂ«r shembull, do tĂ« arrinin nĂ« pak mĂ« shumĂ« se 0.4% tĂ« PBB-sĂ« sĂ« kombinuar tĂ« BE-sĂ« dhe MbretĂ«risĂ« sĂ« Bashkuar â domethĂ«nĂ«se, por larg tĂ« qenit tĂ« pamenaxhueshme.
Në një moment brenda dritares së buxhetit 2028-35, kostoja e rindërtimit të Ukrainës do të duhet të adresohet. Disa studime kanë vlerësuar koston e rindërtimit në rreth 500 miliardë dollarë, megjithëse kjo shifër përfshin zona që mund të mbeten nën kontrollin rus për të ardhmen e parashikueshme. Shumë do të varet gjithashtu nga fakti nëse garancitë e sigurisë dhe perspektiva e anëtarësimit të Ukrainës në BE mund të nxisin një mjedis të favorshëm për investime private në shkallë të gjerë.
Natyrisht, mund të shfaqen kërkesa të reja, duke vendosur tendosje shtesë mbi financat e Europës. Disa qeveri europiane, për shembull, kanë ulur tashmë ndihmën për zhvillim ose kanë devijuar një pjesë të saj për të mbështetur Ukrainën. Ndërsa kjo mund të ketë qenë një përgjigje e nevojshme afatshkurtër ndaj pushtimit të Rusisë, pasojat e tij afatgjata mbeten të paqarta.
Aktualisht, vetëm Norvegjia, Suedia dhe Danimarka përmbushin objektivin e Kombeve të Bashkuara për të ndarë 0.7% të të ardhurave vjetore për ndihmën për zhvillim. Pas shkurtimeve dramatike të ndihmës së huaj të administratës Trump dhe mbylljes së Agjencisë Amerikane për Zhvillim Ndërkombëtar (USAID), ekziston një mundësi e fortë që Europa të mbushë boshllëkun. Një botë më e dëshpëruar do të jetë më e paqëndrueshme dhe më pak e sigurt, duke e bërë zhvillimin një imperativ strategjik dhe moral.
PĂ«rmbushja e tĂ« gjitha kĂ«tyre angazhimeve nuk do tĂ« jetĂ« e lehtĂ«, veçanĂ«risht pĂ«r qeveritĂ« qĂ« tashmĂ« po pĂ«rballen me deficite tĂ« larta dhe borxhin publik nĂ« rritje. Pritjet janĂ« qĂ« vendet e EuropĂ«s Veriore do tĂ« arrijnĂ« objektivin e NATO-s pĂ«r shpenzimet e mbrojtjes prej 3.5% tĂ« PBB-sĂ« shumĂ« pĂ«rpara vitit 2035, ndĂ«rsa vendet e EuropĂ«s Jugore â me pĂ«rjashtim tĂ« GreqisĂ« â ka tĂ« ngjarĂ« tĂ« dĂ«shtojnĂ« ta pĂ«rmbushin atĂ«. Me FrancĂ«n, ItalinĂ« dhe SpanjĂ«n qĂ« tĂ« gjitha shkojnĂ« drejt zgjedhjeve deri nĂ« vitin 2027, oreksi politik pĂ«r shkurtimet e shpenzimeve tĂ« nevojshme pĂ«r tĂ« rritur buxhetet e mbrojtjes ka tĂ« ngjarĂ« tĂ« mbetet i kufizuar.
Ky trend tashmë është i dukshëm në shpërndarjen e ndihmës për Ukrainën. Në katër muajt e parë të vitit 2025, vendet nordike kontribuan 6.8 miliardë dollarë, Britania e Madhe dha 5.3 miliardë dollarë dhe Gjermania siguroi 760 milionë dollarë, ndërsa Spanja dhe Italia dhanë vetëm një pjesë të këtyre shumave.
Ironia Ă«shtĂ« se shtetet anĂ«tare tĂ« BE-sĂ« tĂ« etiketuara shpesh si âkoprace â janĂ« ato qĂ« nĂ« tĂ« vĂ«rtetĂ« janĂ« tĂ« gatshĂ«m tĂ« ofrojnĂ« fonde pĂ«r tĂ« çuar pĂ«rpara prioritetet e dakorduara tĂ« bllokut. NdĂ«rkohĂ«, vendet mĂ« pak tĂ« kursyera preferojnĂ« tĂ« kĂ«rkojnĂ« mĂ« shumĂ« huamarrje, edhe pse kanĂ« hapĂ«sirĂ« tĂ« kufizuar pĂ«r ta bĂ«rĂ« kĂ«tĂ« vetĂ«.
KĂ«to tensione tani po nxisin intensifikimin e betejĂ«s mbi financat e EuropĂ«s. Ekziston njĂ« kontrast i fortĂ« midis miratimit tĂ« shpejtĂ« tĂ« NATO-s tĂ« premtimeve pĂ«r shpenzime tĂ« mĂ«dha dhe grindjeve tĂ« BE-sĂ« pĂ«r shuma shumĂ« mĂ« tĂ« vogla. Sido qĂ« tĂ« jetĂ« rezultati, lufta fiskale e ardhshme do tĂ« testojĂ« se sa tĂ« aftĂ« dhe tĂ« gatshĂ«m janĂ« liderĂ«t e EuropĂ«s pĂ«r tâu pĂ«rballur me sfidat serioze tĂ« sigurisĂ« pĂ«rpara./ProjectSyndicate
The post Lufta për para që do të vendosë të ardhmen e Europës! appeared first on Gazeta Si.
Me një postim të vetëm, Presidenti Francez Emmanuel Macron ndryshoi gjithçka, dhe asgjë. Njoftimi i tij vonë në mbrëmje në X se Franca do të njohë një shtet palestinez në shtator, anëtarja e parë e Këshillit të Sigurimit të Kombeve të Bashkuara dhe kombeve të G7 që e bën këtë, i zuri shumë njerëz në befasi.
Edhe pse njohja e Francës është pritur prej disa muajsh tani, (lufta Izrael-Iran detyroi një shtyrje të samitit mbi Izrael-Palestinë me Arabinë Saudite dhe aleatët europianë që Parisi kishte nxitur) nuk pritej të ndodhte kështu.
Njoftimi i papritur na tregon dy gjëra.
Së pari, se Emmanuel Macron mendon se kjo është koha për të vepruar. Udhëheqësit nga Franca, Mbretëria e Bashkuar dhe Gjermania do të flasin për të kërkuar veprime urgjente mbi nivelet e reja të krizës humanitare në Gaza.
Më shumë se një mijë banorë të Gazës janë vrarë duke kërkuar me dëshpërim ushqim që nga maji, dhjetëra të tjerë nga vetë uria.
Imazhet e banorëve të Gazës të uritur dhe të pafuqishëm, përfshirë fëmijë, kanë sjellë ndërmend cepat më të errët të shekullit të 20, duke nxitur neverinë perëndimore ndaj krizës humanitare.
Vendimi i Macron është i guximshëm, pas një numri të vogël aleatësh europianë: Irlandës, Norvegjisë dhe Spanjës, por duke hapur rrugën që fuqitë e mëdha ndërkombëtare të ndjekin shembullin.
âKam folur me kolegĂ« tĂ« tjerĂ« nĂ« telefon dhe jam i sigurt se nuk do tĂ« jemi tĂ« vetmit qĂ« do ta njohin PalestinĂ«n nĂ« shtatorâ, tha njĂ« zyrtar i lartĂ« nĂ« presidencĂ«n franceze pĂ«r CNN tĂ« enjten pas njoftimit tĂ« Macron.
Sytë tani ka të ngjarë të kthehen nga Mbretëria e Bashkuar, ndoshta edhe nga Gjermania. Perspektiva e Shteteve të Bashkuara, aleati më i ngushtë i Izraelit edhe pa një presidencë Trump, duket e pamundur.
Por për ata në terren, vendimi francez ka të ngjarë të ndryshojë pak.
LĂ«vizja u mirĂ«prit nga Hamasi si njĂ« âhap pozitivâ. PĂ«r udhĂ«heqĂ«sit izraelitĂ«, nuk u prit aspak mirĂ«.
Njohja âshpĂ«rblen terrorinâ, tha kryeministri izraelit (dhe kundĂ«rshtar i hershĂ«m i njĂ« shteti palestinez) Benjamin Netanyahu tĂ« enjten nĂ« mbrĂ«mje, me ministra tĂ« tjerĂ« qĂ« argumentojnĂ« se ky veprim tani justifikon aneksimin zyrtar tĂ« Bregut PerĂ«ndimor.
Kjo ndjesi u pranua shpejt nga Shtetet e Bashkuara, të cilat e kanë gjetur veten gjithnjë e më shumë në kundërshtim me aleatët e tyre perëndimorë në Europë për shkak të luftës së Izraelit në Gaza.
Sekretari i Shtetit Marco Rubio tha se SHBA-tĂ« âe hedhin poshtĂ« me forcĂ«â planin e Macron.
âKy vendim i pamatur i shĂ«rben vetĂ«m propagandĂ«s sĂ« Hamasit dhe pengon paqenâ, shkroi ai tĂ« enjten nĂ« X. âĂshtĂ« njĂ« shuplakĂ« nĂ« fytyrĂ« pĂ«r viktimat e 7 tetorit.â
Edhe nëse njohja ndërkombëtare mund të sjellë magjikisht ndryshime konkrete për Gazën, afati i shtatorit do të vijë shumë vonë për palestinezët që vdesin nga uria nën bllokadën e ushqimit të kontrolluar nga Izraeli.
Philippe Lazzarini, kreu i UNRĂA-sĂ«, agjencisĂ« kryesore tĂ« Kombeve tĂ« Bashkuara pĂ«r refugjatĂ«t palestinezĂ«, tha tĂ« enjten se njerĂ«zit nĂ« Gaza u ngjanin âkufomave nĂ« kĂ«mbĂ«â ndĂ«rsa uria po pĂ«rhapej.
Të gjithë 2.1 milionë njerëzit në Gaza tani janë të pasigurt për ushqim dhe të martën, ministria e shëndetësisë e Gazës tha se 900,000 fëmijë po vuajnë nga uria.
Rreth 70,000 fëmijë tashmë tregojnë shenja të kequshqyerjes, thanë ata.
Njoftimi solo i Francës sugjeron gjithashtu një shenjë dëshpërimi nga ana e Macronit.
Ai është një njeri që i pëlqen një koalicion në skenën botërore dhe kjo është zakonisht një strategji fituese.
Një muaj më parë, dukej se ishte gati skena që Franca të njihte Palestinën, një samit i bashkëorganizuar me Arabinë Saudite ishte planifikuar në Riad nga 17 deri në 20 qershor. Por kur shpërtheu konflikti i hapur midis Izraelit dhe Iranit më 13 qershor, ky plan u prish.
Pritja midis ekspertëve ishte që Franca dhe Arabia Saudite do të mobilizonin aleatët e tjerë në një njohje të përbashkët, një sinjal i fortë për Jerusalemin dhe Uashingtonin mbi rëndësinë e zgjidhjes me dy shtete dhe paqen.
Makron mund të ketë ende fitoren e tij në shtator nëse aleatët i bashkohen njohjes së Francës, por kjo nuk do të kishte ndodhur pa rrezikuar kapitalin diplomatik të Francës dhe duke bindur partnerë më të pavullnetshëm.
âIdeja Ă«shtĂ« tĂ« ushtrohet pak presion mbi vendet e tjeraâ, tha zyrtari i lartĂ« francez pĂ«r CNN.
Dhe vendimi i Macronit ka peshë.
Vendet europiane kanë treguar kokëfortësi për të vepruar zyrtarisht mbi një zgjidhje me dy shtete dhe për të njohur shtetësinë palestineze. Respekti për aleatin e Perëndimit, Izraelin, mospëlqimi për qeverinë islamiste në Gaza dhe mangësitë e Autoritetit Palestinez të Bregut Perëndimor, si dhe një status quo me sa duket e pranueshme për dekada të tëra, kanë sjellë zemërim të heshtur ndaj vendbanimeve dhe sulmeve izraelite ndaj palestinezëve, me pak ndryshim në veprimin ndërkombëtar.
Franca tani po e thyen atë tavan prej qelqi.
Brenda Francës, një vend që prej kohësh ka mbajtur një qëndrim ndaj kauzës palestineze, njohja e shtetësisë palestineze nuk do të jetë një veprim i diskutueshëm.
UdhĂ«heqĂ«si pas LuftĂ«s sĂ« DytĂ« BotĂ«rore, Charles de Gaulle, e mblodhi FrancĂ«n pranĂ« popullit palestinez pas luftĂ«s sĂ« vitit 1967, me Parisin qĂ« u angazhua me OrganizatĂ«n Ălirimtare Palestineze pĂ«r dekada tĂ« tĂ«ra, edhe pse sulmet terroriste u kryen nĂ« emĂ«r tĂ« grupit nĂ« tokĂ«n franceze.
Në vitin 2014, parlamenti francez i bëri thirrje qeverisë të njihte Palestinën, një apel që qeveria e mbështeti në Këshillin e Sigurimit të Kombeve të Bashkuara në një votim të pasuksesshëm për të sjellë shtetësinë palestineze deri në vitin 2017.
Franca prej kohësh ka mbështetur një zgjidhje me dy shtete për Izraelin dhe Palestinën bazuar në kufijtë e vitit 1967, megjithëse burimi i Elysee tha se njohja franceze nuk do të specifikonte kufijtë.
Macron mbështeti me vendosmëri hakmarrjen e Izraelit për masakrat e 7 tetorit, por me kalimin e kohës i ka ashpërsuar kritikat e tij ndaj Netanyahut dhe Izraelit për drejtimin e luftës.
Publikisht, ai shqetĂ«sohej pĂ«r âimportiminâ e konfliktit nĂ« FrancĂ«, shtĂ«pi e komunitetit mĂ« tĂ« madh tĂ« hebrenjve dhe myslimanĂ«ve nĂ« EuropĂ«.
Por, ndërsa viktimat në Gaza u shtuan, Franca ndaloi eksportet e armëve në Izrael, orkestroi dërgesat e ndihmave në territor dhe bëri thirrje vazhdimisht për një armëpushim dhe akses në ndihmë humanitare dhe gazetarë.
Duke ndërmarrë këtë hap besimi, duke njohur një shtet palestinez përpara kolegëve të Francës, Pallati Elysee me siguri shpreson për një efekt domino të njohjes në të gjithë Perëndimin.
Me ndihmën ende mizorisht përtej mundësive të banorëve të Gazës, ndoshta është një përpjekje e fundit për të sjellë njëfarë lehtësimi.
Burimi: CNN. PĂ«rshtati: Gazeta Si
The post CNN: Njohja e Palestinës, një veprim i guximshëm nga Macron, me një dozë dëshpërimi⊠appeared first on Gazeta Si.
TIRANĂ- Kryeministri i ShqipĂ«risĂ«, Edi Rama, theksoi se nuk do ketĂ« asnjĂ« mbĂ«shtetje financiare pĂ«r universitet e vendit, nĂ«se ato nuk ndjekin shembullin qĂ« po bĂ«n Universiteti BujqĂ«sor i TiranĂ«s.
Ai theksoi se qeveria do vijojë ta mbështesë me fonde e buxhet këtë universitet, i cili sipas tij, do të kthehet në një prej institucioneve rrezatuese në rajon dhe burim dijesh të rëndësishme për nevojat e Shqipërisë.
âNatyrisht qĂ« ky territor ka nevojĂ« pĂ«r forcat e reja. NĂ« kapitujt e negociatave pĂ«r anĂ«tarĂ«sim, bujqĂ«sia dhe zhvillimi rural Ă«shtĂ« njĂ« kapitull mĂ« vetĂ«e qĂ« Ă«shtĂ« e ânĂ«ne o nĂ«neâ, realisht. Ata pedagogĂ« qĂ« merren shumĂ« ose pak me direktivat evropiane e dinĂ« shumĂ« mirĂ«, mjedisi dhe ndryshimet klimatike Ă«shtĂ« kapitull mĂ« vete.
UjĂ«rat dhe menaxhimi i mbetjeve janĂ« kapituj nĂ« vete dhe tĂ« gjitha kĂ«to bashkĂ«, Ă«shtĂ« dhimbja mĂ« e madhe e kokĂ«s pĂ«r njĂ« vend si ne, por dhimbja e madhe e kokĂ«s jo se ne kemi problem qĂ« tĂ« tjerĂ«t sâi kanĂ« pasur, por se ne na duhen dije, na duhen njerĂ«z tĂ« ditur dhe patjetĂ«r qĂ« bazĂ« Ă«shtĂ« ky universitet.
Nuk bëhet kjo me miell të huaj, sado të marrim ekspertë dhe ndihmë, por na duhet ky brum, që kjo furrë po bëhet gati për ta pjekur, por ama prurjet janë të rëndësishme, por është interes kombëtar dhe prioritet mbështetje pa rezervë e kësaj reforme edhe këtij universiteti. Të gjithë universitetet e Shqipërisë duhet ta kenë të qartë që tani që e kemi shembullin, nëse duan mbështetje ekstra, duhet të bëjnë atë që po bën UBT.
Duhet tĂ« gjejnĂ« shokun apo shoqen nĂ« EuropĂ«, tĂ« ngjiten me tĂ«, tĂ« dorĂ«zojnĂ« letrat e fejesĂ«s qĂ« ne tâi mbĂ«shtesim pĂ«r martesĂ«. Historia qĂ« kemi njĂ« program, jo do bĂ«jmĂ« atĂ«, jo kĂ«tĂ«, mund tâi bĂ«jnĂ«, janĂ« autonon, por nuk kanĂ« mbĂ«shtetje nga qeveria.
Qeveria do ndryshojĂ« komplet qasjen financiare dhe pĂ«r sa kohĂ« nuk do ketĂ« njĂ« tĂ« dytĂ«, çfarĂ« janĂ« ekstra, ne do tâi vendosim tĂ« UBT. Do ta bĂ«jmĂ« UBT njĂ« rrezatim nĂ« tĂ« gjithĂ« rajonin. Do ta fusim nĂ« listĂ«n dinjitoze tĂ« EvropĂ«s pĂ«r kĂ«to tema dhe do tâi japim ShqipĂ«risĂ« njĂ« burim tĂ« jashtĂ«zakonshĂ«m dijejeâ, tha ai./abcnews.al
Vendet e BE-së duan ta përshpejtojnë politikën më të ashpër të azilit, si Gjermania.
Disa propozime diskutohen në takimin e ministrave të Brendshëm të BE të martën.
Ministri i BrendshĂ«m gjerman, Alexander Dobrindt, CSU do tĂ« duhet tĂ« martĂ«n tĂ« shpjegojĂ« kontrollet kufitare tĂ« GjermanisĂ« nĂ« takimin pĂ«r herĂ« tĂ« parĂ« si ministĂ«r me homologĂ«t e tij nga vendet e BE-sĂ«. Por para sĂ« gjithash Dobrindt dĂ«shiron tĂ« demonstrojĂ« nĂ« Kopenhagen âse Gjermania nuk Ă«shtĂ« mĂ« nĂ« rolin e frenuesit kur bĂ«het fjalĂ« pĂ«r çështjet e migracionit nĂ« EvropĂ«, por nĂ« rolin e drejtuesitâ. Ministri i BrendshĂ«m gjerman e kishte deklaruar kĂ«tĂ« tashmĂ« nĂ« fund tĂ« javĂ«s sĂ« kaluar nĂ« samitin e migracionit tĂ« thirrur nga vetĂ« ai nĂ« Zugspitze, nĂ« Gjermani. aty mori pjesĂ« edhe komisionieri i BE pĂ«r çështjet e Brendshme, Magnus Brunner. âEvropa mĂ« nĂ« fund po bĂ«het mĂ« e ashpĂ«r nĂ« politikĂ«n e azilit. Kjo Ă«shtĂ« ajo qĂ« Ă«shtĂ« vendimtare: Ne mund tâi zgjidhim kĂ«to sfida vetĂ«m sĂ« bashku â jo secili pĂ«r veten e tij, jo secili individualishtâ, tha Brunner nĂ« samit.
Gjermania nis dëbimet në Afganistan, Austria në Siri
Sot nĂ« Kopenhagen diskutohet pĂ«r kĂ«tĂ« ashpĂ«rsim tĂ« ri. Sidomos pĂ«r âtemĂ«n e dĂ«bimeve dhe kthimeve, ku sĂ« fundmi kemi krijuar mundĂ«si tĂ« rejaâ, tha Brunner, qĂ« vetĂ« vjen nga Austria. SĂ« fundmiAustria ka shtuar dĂ«bimet nĂ« Siri, kurse Gjermania nĂ« Afganistan.
âKĂ«to janĂ« tĂ« gjitha hapa jashtĂ«zakonisht tĂ« rĂ«ndĂ«sishĂ«m pĂ«r ne nĂ«se mund tâi kthejmĂ« gjithnjĂ« e mĂ« shumĂ« kriminelĂ«t nĂ« vendet e tyre tĂ« origjinĂ«sâ, theksoi ai.
PĂ«r kĂ«tĂ« qĂ«llim nĂ« mars Komisioni i BE-sĂ« paraqiti njĂ« rregullore tĂ« re pĂ«r kthimin. Ajo pĂ«rfshin, ndĂ«r tĂ« tjera, procedura mĂ« tĂ« rrepta dĂ«bimi dhe tĂ« njĂ«suara nĂ« tĂ« gjithĂ« BE-nĂ«, si edhe tĂ« ashtuquajtura âqendra kthimiâ, ku do tĂ« koordinohet dĂ«bimi i azilkĂ«rkuesve tĂ« refuzuar â duke pĂ«rfshirĂ« edhe qendra jashtĂ« BE-sĂ« nĂ«n mbikĂ«qyrjen e autoriteteve kombĂ«tare, sĂ« bashku me agjencitĂ« e BE-sĂ« si Frontex. PĂ«r kĂ«tĂ« qĂ«llim, Frontex, Agjencia e Mbrojtjes sĂ« Kufijve brenda BE do tĂ« marrĂ« trefish mĂ« shumĂ« fonde nĂ« tĂ« ardhmen, sipas Komisionerit tĂ« PunĂ«ve tĂ« Brendshme Brunner. Sipas propozimit tĂ« buxhetit tĂ« paraqitur nga Presidentja e Komisionit Ursula von der Leyen javĂ«n e kaluar, 34 miliardĂ« euro do tĂ« ndahen pĂ«r menaxhimin e migracionit, forcimin e kufijve tĂ« jashtĂ«m tĂ« BE-sĂ« dhe sigurinĂ« e brendshme.
Vetëm çdo i katërti azilkërkues i refuzuar largohet nga BE
Por edhe më tej shtrohet pyetja: Ku do të dëbohen këta njerëz? Sipas Agjencisë së Azilit të BE-së, kohët e fundit ka pasur rreth 2,700 kërkesa për azil në ditë. Pothuajse gjysma refuzohen menjëherë, por aktualisht vetëm rreth një në katër prej atyre që duhet të largohen, largohen në të vërtetë nga Bashkimi Evropian.
Danimarka, e cila aktualisht mban PresidencĂ«n e KĂ«shillit tĂ« BE-sĂ« prej kohĂ«sh Ă«shtĂ« konsideruar si njĂ« mbĂ«shtetĂ«se e vijĂ«s sĂ« ashpĂ«r nĂ« politikĂ«n e migracionit. Kaare Dybvad, Ministrja Daneze e Migracionit, dĂ«shiron tâi pĂ«rshpejtojĂ« gjĂ«rat: âNe duhet tĂ« bĂ«jmĂ« mĂ« shumĂ« sesa thjesht tâi bindim vendet e treta tĂ« marrin mbrapsht shtetasit e tyre. Ne duhet tĂ« punojmĂ« urgjentisht pĂ«r zgjidhje tĂ« mĂ«tejshme dhe tĂ« reja.â
Marrëveshjet me shtetet e treta në fokus
NjĂ« sugjerim qĂ« Ă«shtĂ« veçanĂ«risht i rĂ«ndĂ«sishĂ«m edhe pĂ«r Ministrin e BrendshĂ«m gjerman Ă«shtĂ« eliminimi i tĂ« ashtuquajturit elementi familjar ose lidhjet me njĂ« vend. Deri mĂ« tani, azilkĂ«rkuesit mund tĂ« deportohen vetĂ«m nĂ« atĂ« vend jashtĂ« BE-sĂ« ku kanĂ« familjen ose kanĂ« qĂ«ndruar pĂ«r njĂ« periudhĂ« tĂ« gjatĂ«. âNe nuk duam ta mbajmĂ« mĂ« mĂ« elementinn familjat lidhjet me njĂ« vend nĂ« mĂ«nyrĂ« qĂ« ligji evropian tĂ« mos na pengojĂ« tĂ« arrijmĂ« marrĂ«veshje me vendet e tretaâ, tha Dobrindt. Mbrojtja nga BE-ja nuk do tĂ« thotĂ« domosdoshmĂ«risht mbrojtje brenda BE-sĂ«.
Kjo do tĂ« funksiononte kĂ«shtu: NjĂ« azilkĂ«rkues i refuzuar nuk mund tĂ« deportohet nĂ« Afganistan pĂ«r arsye tĂ« caktuara â pse jo, pĂ«r shembull, nĂ« Pakistan? QĂ« kjo tĂ« ndodhĂ«, vendi do tĂ« duhet tĂ« jetĂ« nĂ« listĂ«n e vendeve tĂ« treta tĂ« sigurta. Komisioni i BE-sĂ« tashmĂ« e ka paraqitur njĂ« listĂ« tĂ« tillĂ« dhe synon ta diskutojĂ« mĂ« tej atĂ« me Parlamentin dhe, pĂ«r shembull, me ministrat e BrendshĂ«m, sipas Brunner. âKĂ«to janĂ« tĂ« gjitha masa shumĂ« tĂ« rĂ«ndĂ«sishme dhe ne duhet tĂ« veprojmĂ« mĂ« shpejtâ, shpjegon Komisioneri i BE-sĂ«. BĂ«het fjalĂ« pĂ«r tâi bĂ«rĂ« ato efektive dhe pĂ«r tĂ« demonstruar besueshmĂ«rinĂ« e politikĂ«s evropiane tĂ« azilit.
Bisedime të vështira për marrëveshje migracioni
Sa i vĂ«shtirĂ« Ă«shtĂ« ky proces nĂ« praktikĂ«, Komisioneri i BE-sĂ« Brunner sapo e ka pĂ«rjetuar. NjĂ« numĂ«r veçanĂ«risht i madh emigrantĂ«sh nisen nga Libia drejt EvropĂ«s e mbĂ«rrijnĂ« sidomos nĂ« ishujt grekĂ«. Bisedimet fillestare tĂ« Brunner nĂ« Libi rreth njĂ« marrĂ«veshjeje pĂ«r migracionin e ndĂ«rprenĂ« papritur: NĂ« vendin e shkatĂ«rruar nga trazirat dhe lufta pĂ«r pushtet, delegacioni i BE-sĂ« u shpall âi padĂ«shirueshĂ«mâ.
Sfida e radhĂ«s pĂ«r EvropĂ«n qĂ« tregoi, se pavarĂ«sisht tĂ« gjitha pĂ«rpjekjeve pĂ«r ta zhvendosur jashtĂ« BE âproblemin e migracionitâ, BE varet gjithnjĂ« e mĂ« shumĂ« nga vullneti i palĂ«s tjetĂ«r. /DW/
The post Dëbimet e azilkërkuesve, analiza: Ashpërsohet politika e migracionit në BE appeared first on Gazeta Si.
Në Ukrainë pritet ndryshimi më i madh i kabinetit qeveritar që nga fillimi i luftës. Cili është qëllimi i Presidentit Zelensky me emërimet e reja?
ZĂ«rat pĂ«r ndryshime nĂ« qeveri kanĂ« kohĂ« q% kanĂ« qarkulluar nĂ« UkrainĂ« tani ato janĂ« bĂ«rĂ« realitet. TĂ« mĂ«rkurĂ«n, parlamenti ukrainas miratoi dorĂ«heqjen e kryeministrit Denys Shmyhal. Kabineti u shpĂ«rbĂ« automatikisht. Shmyhal kishte shĂ«rbyer mĂ« parĂ« pĂ«r mĂ« shumĂ« se pesĂ« vjet â mĂ« gjatĂ« se çdo kryetar tjetĂ«r qeverie ukrainas para tij. Dy ditĂ« mĂ« parĂ«, Presidenti Volodymyr Zelensky kishte propozuar ish-Ministren e EkonomisĂ«, Yulia Svyrydenko nĂ« krye tĂ« qeverisĂ« sĂ«. 39-vjeçarja kishte qenĂ« mĂ« parĂ« zĂ«vendĂ«se e Shmyhal dhe u bĂ« e njohur gjatĂ« negociatave disajavore pĂ«r njĂ« marrĂ«veshje pĂ«r lĂ«ndĂ«t e para me Shtetet e Bashkuara, e cila u nĂ«nshkruan nĂ« Uashington nĂ« fund tĂ« prillit. Svyrydenko dĂ«shmoi tĂ« ishte njĂ« negociatore e fortĂ«.
Zelensky tha se ishte e nevojshme të ristrukturohej ekzekutivi në vend, mënyrë që të zbatoheshin marrëveshjet e arritura me partnerët ndërkombëtarë. Presidenti ukrainas deklaroi se priste së shpejti një program të ri qeveritar.
A mund të bëhet ndryshim qeverie nën gjendjen e jashtëzakonshme?
Parlamenti ukrainas pritet tĂ« votojĂ« qeverinĂ« e re qĂ« tĂ« enjten (17 korrik). MegjithatĂ«, neni 10 i gjendjes sĂ« jashtĂ«zakonshme thotĂ« se kompetencat e presidentit, parlamentit, qeverisĂ«, BankĂ«s KombĂ«tare dhe disa organeve tĂ« tjera shtetĂ«rore nuk mund tĂ« ndĂ«rpriten gjatĂ« vendosjes sĂ« tij. PĂ«rfaqĂ«suesit e opozitĂ«s dyshojnĂ« nĂ« legjitimitetin e ndryshimit tĂ« qeverisĂ«. âParlamenti kohĂ«t e fundit e zgjati afatin e gjendjes sĂ« jashtĂ«zakonshme dhe mund tĂ« shkelĂ« Nenin 10 me kĂ«tĂ«, megjithĂ«se tĂ« gjithĂ« bien dakord se legjislacioni duhet tĂ« mĂ« parĂ« precizohet ose ndryshohet â, tha Yaroslav Zheleznyak, njĂ« anĂ«tar i fraksionit opozitar âHolosâ- âZĂ«riâ.
Ishte presidenti i pakënaqur me qeverinë?
Studiuesi i shkencave politike dhe bashkĂ«themeluei i PlatformĂ«s KombĂ«tare pĂ«r QĂ«ndrueshmĂ«ri dhe Kohezion, Oleh Saakyan, Ă«shtĂ« i mendimit, se parlamenti do tĂ« votojĂ« pĂ«r kĂ«tĂ« rezolutĂ« pĂ«r shkak tĂ« oportunitetit politik, duke injoruar ligjet. Saakyan argumenton se ky ndryshim i qeverisĂ« âĂ«shtĂ« i vonuarâ, nĂ« fakt ai ishte planifikuar pĂ«r vitin 2024.
Arsyet kryesore pĂ«r kĂ«tĂ« janĂ« tensionet e vazhdueshme brenda qeverisĂ« dhe ânjĂ« numĂ«r problemesh tĂ« dukshme tĂ« menaxhimitâ nĂ« fusha tĂ« ndryshme tĂ« politikave qeverisĂ«se â nga sektori i mbrojtjes te infrastruktura dhe politika sociale. âQeveria dĂ«shiron tĂ« qetĂ«sojĂ« publikisht disa nga kĂ«to tensione. Ata duan tĂ« fitojnĂ« âkredibilitet tĂ« riâ, si tĂ« thuash, nĂ« kohĂ«n e duhurâ, thekson eksperti.
NdĂ«rsa Volodymyr Fesenko, politolog dhe kreu i QendrĂ«s Ukrainase pĂ«r Studimet Politike tĂ« Aplikuara âPentaâ, dyshon megjithatĂ« se ndryshimi i kreut tĂ« qeverisĂ« do tĂ« sjellĂ« ndryshime tĂ« mĂ«dha politike tĂ« brendshme. âVendimet kryesore politike do tĂ« vazhdojnĂ« tĂ« merren nĂ« zyrĂ«n presidenciale dhe Svyrydenko, ashtu si qeveria, do tâi zbatojĂ« atoâ, tha Fesenko. Svyrydenko, qĂ« mĂ« parĂ« ka qenĂ« zĂ«vendĂ«skryetare e administratĂ«s presidenciale nĂ«n Andriy Yermak, konsiderohet si e besuara e Zelensky-t dhe njĂ« politikane e re dhe dinamike qĂ« potencialisht mund tĂ« sjellĂ« qasje tĂ« reja. Fesenko thekson se Svyrydenko ka âpĂ«rvojĂ«n e nevojshme nĂ« punĂ«n nĂ« kushte lufte dhe nĂ« marrĂ«dhĂ«niet me institucionet ndĂ«rkombĂ«tareâ.
Do të ndryshojë puna e qeverisë?
Petro Oleshchuk, ekspert i politikĂ«s nĂ« Universitetin Taras Shevchenko nĂ« Kiev, beson se pavarĂ«sisht disa skandaleve tĂ« korrupsionit nĂ« kabinetin qeveritar, Zelensky dĂ«shiron tĂ« tregojĂ« se ai ende ka njĂ« ekip qĂ« do tĂ« vazhdojĂ« tĂ« punojĂ« me tĂ« â aq mĂ« tepĂ«r qĂ« qeveria nuk do tĂ« ndryshohet plotĂ«sisht dhe njĂ« numĂ«r ministrash do tĂ« mbeten nĂ« detyrĂ«.
Edhe Denys Shmyhal nuk pritet tĂ« largohet plotĂ«sisht nga qeveria, pĂ«rkundrazi pritet tĂ« bĂ«het MinistĂ«r i Mbrojtjes. âTransferimi i Shmyhal nĂ« njĂ« pozicion tjetĂ«r brenda qeverisĂ« synon tĂ« tregojĂ« se nuk ka mosmarrĂ«veshje tĂ« brendshme. KĂ«to janĂ« thjesht ndryshime personeli brenda njĂ« ekipiâ, tha Oleshchuk pĂ«r DW.
Nga ana tjetĂ«r, eksperti Oleh Saakyan beson se ndryshimi i pjesshĂ«m i qeverisĂ« tregon njĂ« mungesĂ« akute tĂ« personelit tĂ« kualifikuar dhe tĂ« besueshĂ«m. Ministrat e rinj dhe ata aktualĂ« janĂ« tĂ« detyruar tĂ« japin rezultate shpejt. Saakyan Ă«shtĂ« skeptik nĂ« lidhje me perspektivat afatgjata. âKjo Ă«shtĂ« njĂ« dozĂ« adrenaline pĂ«r qeverinĂ« aktuale. Por nuk do ta ndryshojĂ« nĂ« thelb cilĂ«sinĂ«â, thekson eksperti politik ukrainas.
Ndërkohë, Presidenti Zelensky ka përcaktuar tashmë prioritetet kryesore për qeverinë e re të ardhshme, duke përfshirë rritjen e prodhimit vendas të armëve, zhvillimin e projekteve të mbrojtjes dhe liberalizimin gjithëpërfshirës të ekonomisë./DW
The post Pse presidenti Zelensky po ndryshon qeverinë në Ukrainë? appeared first on Gazeta Si.
Nga Rafael Behr â Para se Donald Trump tĂ« bĂ«hej politikan, ai ishte njĂ« manjat i pasurive tĂ« paluajtshme. NatyrshĂ«m, ai mendoi se mund ta zgjidhte luftĂ«n nĂ« UkrainĂ« me njĂ« marrĂ«veshje tĂ« tipit pasuror. NĂ« kĂ«mbim tĂ« njĂ« armĂ«pushimi, Vladimir Putini do tĂ« mbante territoret qĂ« kishte pushtuar tashmĂ«.
Por, përpara se Putini të bëhej politikan, ai ishte agjent i KGB-së dhe e vajtonte shpërbërjen e Bashkimit Sovjetik. Ideja e tij për një zgjidhje të drejtë fillon me dorëzimin total të Ukrainës ndaj një mëmëdheu ruse imperialist.
Nuk ka asnjĂ« provĂ« se Trump Ă«shtĂ« ndjerĂ« ndonjĂ«herĂ« i tronditur nga kjo ambicie apo nga mizoritĂ« e kryera nĂ« emĂ«r tĂ« saj. Por sot ai shprehet se Ă«shtĂ« âshumĂ« i pakĂ«naqurâ me presidentin rus pĂ«r shkak tĂ« intensifikimit tĂ« luftimeve, duke sfiduar pĂ«rpjekjet e ShtĂ«pisĂ« sĂ« BardhĂ« pĂ«r tâi dhĂ«nĂ« fund konfliktit.
Nuk është vrasja ajo që e shqetëson presidentin amerikan, por mosmirënjohja. Trump i ofroi Putinit një copë të madhe të Ukrainës (sikur toka të ishte e tij për ta dhuruar), dhe gjithçka që kërkonte në këmbim ishte mundësia për të mburrur veten si paqebërës. Refuzimi i Rusisë për të pranuar një marrëveshje të tillë e bën Shtëpinë e Bardhë të duket e pafuqishme, një mënyrë efikase për të acaruar një autokrat të ndjeshëm.
Shprehja e kĂ«saj pakĂ«naqĂ«sie erdhi pĂ«rmes njĂ« marrĂ«veshjeje pĂ«r tĂ« furnizuar UkrainĂ«n me sisteme tĂ« domosdoshme mbrojtjeje kundĂ«rraketore dhe njĂ« kĂ«rcĂ«nimi pĂ«r vendosjen e tarifave âtĂ« ashpraâ ndaj MoskĂ«s, nĂ«se nuk arrihet njĂ« armĂ«pushim brenda 50 ditĂ«sh.
Ky afat Ă«shtĂ« i mjaftueshĂ«m qĂ« Trump tĂ« rikthehet nĂ« zakonin e tij tĂ« vjetĂ«r pĂ«r tĂ« pĂ«rkĂ«dhelur Kremlinin. PĂ«r mĂ« tepĂ«r, afatet e tij janĂ« elastike. Do tĂ« ishte e nxituar tĂ« festohej vetĂ«dijĂ«simi i presidentit amerikan se Putini e ka âmashtruarâ si njĂ« moment ndriçimi strategjik, e aq mĂ« pak si shenjĂ« solidariteti me UkrainĂ«n.
Presidenti që këtë javë foli për të drejtën e Kievit për vetëmbrojtje është i njëjti që vetëm pesë muaj më parë përçmoi Volodymyr Zelensky-n si autor të fatkeqësisë së vendit të tij dhe si një mashtrues që e kishte bindur Joe Biden-in të jepte ndihma të çmuara për një kauzë të humbur ushtarake. Favori që mohohet dhe më pas jepet, mund të tërhiqet sërish. Kjo është mënyra e Trump-it.
Pozicioni aktual mund të jetë i përkohshëm, por kjo nuk do të thotë se është pa përmbajtje. Ndryshimi kyç është se Zelensky dhe aleatët e tij europianë e kanë bindur Trump-in se janë ata që po paguajnë për luftën; se pavarësia e Ukrainës nuk është një mashtrim.
Faza e parĂ« e kĂ«saj bindjeje ishte krijimi i njĂ« fondi tĂ« pĂ«rbashkĂ«t investimesh pĂ«r shfrytĂ«zimin e mineraleve, naftĂ«s dhe gazit nĂ« UkrainĂ«n e pasluftĂ«s. Pjesa e pĂ«rfytyruar prej 50% pĂ«r SHBA-nĂ« nĂ« kĂ«to burime u paraqit si njĂ« âshlyerjeâ pĂ«r ndihmĂ«n ushtarake.
MĂ« pas erdhi angazhimi i vendeve anĂ«tare tĂ« NATO-s pĂ«r tĂ« rritur buxhetet e tyre tĂ« mbrojtjes nĂ« 5% tĂ« tĂ« ardhurave kombĂ«tare brenda njĂ« dekade. Samiti vjetor i NATO-s muajin e kaluar u organizua pothuajse tĂ«rĂ«sisht pĂ«r ta paraqitur kĂ«tĂ« premtim si njĂ« nderim personal ndaj Trump-it. Nuk ishte njĂ« spektakĂ«l i denjĂ«. Mark Rutte, sekretari i pĂ«rgjithshĂ«m i NATO-s, nuk e nderoi postin e tij duke e quajtur presidentin amerikan âbabiâ. Por shfaqja duket se i bĂ«ri pĂ«rshtypje audiencĂ«s sĂ« synuar. NĂ« konferencĂ«n e tij pĂ«r shtyp pas samitit, Trump foli me njĂ« ngrohtĂ«si tĂ« pazakontĂ« pĂ«r vendosmĂ«rinĂ« europiane.
Kjo dashamirĂ«si u shfaq sĂ«rish kĂ«tĂ« javĂ« nĂ« njĂ« transmetim nga ShtĂ«pia e BardhĂ«, ku Trump, me Rutte-n nĂ« krah, deklaroi se âtĂ« kesh njĂ« EuropĂ« tĂ« fortĂ« Ă«shtĂ« njĂ« gjĂ« shumĂ« e mirĂ«â. Ai iu referua sĂ«rish samitit âshumĂ« tĂ« suksesshĂ«mâ tĂ« NATO-s, premtimit pĂ«r 5% dhe njĂ« marrĂ«veshjeje tĂ« re, sipas sĂ« cilĂ«s sistemet e nevojshme tĂ« mbrojtjes kundĂ«rraketore, konkretisht sistemi Patriot, do tĂ« blihen pĂ«r llogari tĂ« Kievit nga aleatĂ«t europianĂ«.
Qëllimi i Trump-it nuk është se kauza është e drejtë, por se faturën e paguajnë të tjerët. (Ky ndryshim qëndrimi reflekton bindjen se Europa është një klient më i mirë se Kremlini.) Dollarët e NATO-s mposhtin mashtrimet e Putinit. Të paktën për tani.
Ky është një lehtësim për Ukrainën, por jo më shumë se kaq. Patriot-ët ndihmojnë për të mbrojtur qytete që ndodhen nën bombardime të ashpra ruse, por nuk e ndryshojnë ndjeshëm ekuilibrin e forcave në fushëbetejë. Kremlini vazhdon të bëjë përparime territoriale me një kosto të lartë në jetë njerëzish. Forcat ukrainase vazhdojnë të bëjnë një mbrojtje heroike dhe herë pas here arrijnë fitore spektakolare me kundërsulme, por guximi nuk mund të përballojë pafundësisht peshën e numrave.
Plani i Putinit Ă«shtĂ« mĂ« shumĂ« njĂ« llogari aritmetike sesa njĂ« strategji. Ai synon tĂ« vazhdojĂ« tĂ« dĂ«rgojĂ« ushtarĂ« nĂ« âmullirin e mishitâ, siç e quajnĂ« rusĂ«t frontin, derisa tĂ« mos ketĂ« mĂ« mjaftueshĂ«m ukrainas me forcĂ« apo armĂ« pĂ«r tĂ« luftuar. Prandaj fronti ekonomik veçanĂ«risht sanksionet qĂ« synojnĂ« tĂ« kufizojnĂ« tĂ« ardhurat e MoskĂ«s nga eksportet e naftĂ«s dhe gazit, Ă«shtĂ« kaq jetik. Dhe prandaj gatishmĂ«ria e Trump-it pĂ«r tĂ« forcuar kĂ«tĂ« pĂ«rpjekje, nĂ«se Ă«shtĂ« e sinqertĂ«, do tĂ« kishte njĂ« rĂ«ndĂ«si tĂ« madhe.
Putini mund tĂ« supozojĂ« me tĂ« drejtĂ« se bĂ«het fjalĂ« pĂ«r njĂ« blof ose pĂ«r njĂ« tekĂ« kalimtare. Por ai mund ta ketĂ« tepruar me lĂ«vizjen e tij. Ai ka mĂ« pak kontroll mbi ngjarjet sesa mendojnĂ« adhuruesit mĂ« tĂ« mĂ«dhenj dhe kritikĂ«t mĂ« tĂ« frikĂ«suar. Propaganda e Kremlinit kultivon mitin e udhĂ«heqĂ«sit tĂ« madh dhe vizionar qĂ« qĂ«ndron mbi historinĂ«. Kjo figurĂ« pĂ«rçohet jashtĂ« vendit si hija e njĂ« âkukulltariâ tĂ« gjithfuqishĂ«m qĂ« tĂ«rheq fijet pĂ«r tĂ« rrĂ«zuar demokracitĂ« perĂ«ndimore.
E vĂ«rteta Ă«shtĂ« ende e errĂ«t, por mĂ« banale. Putini Ă«shtĂ« bosi i bosĂ«ve nĂ« njĂ« kleptokraci gangstere, ku shĂ«rbimet e sigurisĂ« pĂ«rbĂ«jnĂ« klanin mĂ« tĂ« fuqishĂ«m. Ideologjia ultranacionaliste dhe kultit i personalitetit tĂ« presidentit janĂ« tĂ« ngulitura nĂ« gjithĂ« diskursin publik si prova lojaliteti. ĂshtĂ« e vĂ«shtirĂ« tĂ« dihet kush beson me tĂ« vĂ«rtetĂ«, kur dĂ«nimi pĂ«r fjalĂ«n e gabuar Ă«shtĂ« i rĂ«ndĂ«. Ekonomia Ă«shtĂ« organizuar pĂ«r luftĂ« totale, nga industritĂ« qĂ« prodhojnĂ« municione deri te pagesat pĂ«r rekrutĂ«t dhe kompensimet pĂ«r familjet e viktimave, tĂ« cilat mbajnĂ« gjallĂ« rajonet e largĂ«ta ku ushtarakĂ«t janĂ« e vetmja mundĂ«si punĂ«simi.
Putini u ka thënë rusëve në mënyrë të përsëritur se ata janë të përfshirë në një luftë ekzistenciale me Perëndimin, e barazvlefshme me rezistencën ndaj pushtimit nazist në vitin 1941. Nëse ai tani do ta ndalonte luftën në këmbim të një pjese të Ukrainës Lindore, kjo nuk do të ishte fitorja që ka premtuar. Ai ka mobilizuar një zjarr patriotik për të heshtur çdo dyshim mbi mençurinë e kësaj përpjekjeje dhe shpërblimi implicit është lavdia kombëtare.
NĂ«se luftimet pĂ«rfundojnĂ« me kushte tĂ« zbehta, ai do tĂ« pĂ«rballet me nĂ«na tĂ« zemĂ«ruara, bijtĂ« e tĂ« cilave kanĂ« vdekur kot. Do tâi duhet tĂ« gjejĂ« punĂ« civile pĂ«r veteranĂ« tĂ« zhgĂ«njyer. KĂ«to janĂ« probleme qĂ« ai preferon tâi shtyjĂ«. ĂshtĂ« mĂ« e lehtĂ« tĂ« vazhdosh mbi rripin transportues tĂ« vdekjes sesa tĂ« zbresĂ«sh prej tij pĂ«r njĂ« marrĂ«veshje si ajo qĂ« ka nĂ« mend Trump-i , njĂ« marrĂ«veshje, duhet theksuar, qĂ« mbetet tmerrĂ«sisht bujare nĂ« shpĂ«rblimin e njĂ« agresioni tĂ« paprovokuar.
Hezitimi i Putinit për të ndjekur këtë rrugë nuk është zgjedhje e një strategu të madh , ashtu siç nuk ishte as pushtimi i plotë në shkurt 2022. Plani A ishte të pushtonte Ukrainën brenda pak ditësh. Presidenti rus e nënvlerësoi rëndë kundërshtarin e tij atëherë. Plani B është kasaphanë dhe durim  me shpresën se pala tjetër do të mbetet pa municion dhe pa vullnet. Ta mbash Trump-in pezull mund të rezultojë të ketë qenë një tjetër gabim i rëndë në gjykim. Ukraina dhe aleatët e saj më të besueshëm duhet të shpresojnë që po  dhe ta shfrytëzojnë fort këtë avantazh, për sa kohë që zgjat.
Burimi: The Guardian. PĂ«rshtati: Gazeta Si.
The post Dollarët e NATO-s (për Trumpin) mund të jenë më bindëse se propaganda e Putinit appeared first on Gazeta Si.
Nga Nick Thorpe â HungarezĂ«t kanĂ« njĂ« shprehje popullore: âVisszanyal a fagyiâ, qĂ« pĂ«rkthehet: âAkullorja lĂ«pin mbrapshtâ. Me fjalĂ« tĂ« tjera, bĂ«j kujdes, sepse ajo qĂ« tĂ« pĂ«lqen ta shijosh, mund tĂ« kthehet tĂ« tĂ« pĂ«rpijĂ«.
Kryeministri hungarez Viktor OrbĂĄn ka sulmuar nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« vazhdueshme botĂ«kuptimin liberal pĂ«r mĂ« shumĂ« se dy dekada, duke e shndĂ«rruar vendin nĂ« atĂ« qĂ« ai vetĂ« e ka pĂ«rshkruar si njĂ« âdemokraci joliberaleâ dhe njĂ« komb tĂ« âlirisĂ« sĂ« krishterĂ«â.
NdĂ«rkohĂ«, ai ka fituar simpatizantĂ« nĂ« mbarĂ« botĂ«n  qĂ« nga zĂ«vendĂ«spresidenti amerikan JD Vance e deri te kryeministri gjeorgjian Irakli Kobakhidze. Presidenti Donald Trump e ka cilĂ«suar OrbĂĄnin si âtĂ« zgjuarâ dhe ânjeri tĂ« fortĂ«â.
âNga burrat mĂ« tĂ« respektuar . NjĂ« lider i hekurtâ, deklaroi Trump nĂ« shtator tĂ« vitit 2024.
Para zgjedhjeve të ardhshme në Hungari, të parashikuara për prillin e vitit 2026, komuniteti LGBTQ duket se është bërë shënjestër e re e Orbånit. Partia e tij, Fidesz, miratoi një ligj të ri për ndalimin e Paradës së Krenarisë. Megjithatë, midis 100,000 dhe 200,000 vetë morën pjesë këtë vit, nga vetëm 35,000 që ishin vitin e kaluar.
Duke parë turma të mëdha që marshojnë nëpër rrugët e Budapestit për të mbrojtur të drejtën e fjalës, të drejtën për të protestuar dhe për të afirmuar identitetin e tyre, shumë vetë shtrojnë pyetjen: A po i kundërvihet më në fund liberalizmi qeverisjes së Orbånit?
Por në të vërtetë, kjo mund të mos jetë pyetja e duhur. Sepse sfida më serioze ndaj pushtetit të Orbånit nuk vjen nga e majta liberale  por nga qendra e djathtë.
Një sfidant i papritur nga brenda kampit të tij
Peter Magyar, 44 vjeç, një ish-bashkëpunëtor i ngushtë i Orbånit, u shfaq në skenën politike si sfidues në shkurt 2024. Kjo pasoi një skandal që shpërtheu pas faljes së një burri të dënuar për fshehjen e abuzimit seksual ndaj fëmijëve, një vendim që detyroi Presidenten Katalin Novak të japë dorëheqjen drejtpërdrejt në televizion. Edhe Ministrja e Drejtësisë, Judit Varga (ish-Zonja e Parë e Hungarisë), u tërhoq nga posti.
Në një intervistë për Partizån, kanali kryesor opozitar në YouTube, Magyar e akuzoi Fideszin për nepotizëm dhe korrupsion.
Robert Puzser, aktivist dhe drejtues i njĂ« nisme jopartiake tĂ« quajtur âRezistenca Qytetareâ, thotĂ« se elita politike hungareze po ecĂ«n me kujdes, ndĂ«rkohĂ« qĂ« disa pĂ«rpiqen ta etiketojnĂ« Magyarin si liberal apo tĂ« majtĂ«, pĂ«r ta diskredituar para bazĂ«s konservatore tĂ« vendit.
Sipas Puzserit, Magyar ka formësuar një narrativë të re: atë të një vendi që po shembet nga brenda. Dhe shumë duket se po e besojnë. Partia e re e Magyarit, Tisza, në shumicën e sondazheve del mes 9% dhe 18% përpara Fideszit. Vetëm një institut i afërt me qeverinë, Viewpoint Institute, vazhdon ta rendisë Fideszin si forcën më të votuar.
Gjendja alarmante e spitaleve publike, shkollave shtetërore dhe infrastrukturës hekurudhore është kthyer në armë kundër qeverisë. Strategjia e Orbånit, që për shumë kohë është admiruar nga jashtë, po has gjithnjë e më shumë rezistencë në vend.
Një strateg i vjetër
OrbĂĄn ka qenĂ« nĂ« pushtet pĂ«r 19 nga 35 vitet qĂ« nga rĂ«nia e komunizmit mĂ« 1990, duke e kthyer atĂ« nĂ« njĂ« prej liderĂ«ve mĂ« tĂ« qĂ«ndrueshĂ«m tĂ« Bashkimit Evropian. NĂ« vitet â90, ai e shkĂ«puti Fideszin nga rrĂ«njĂ«t e saj liberale dhe e riktheu nĂ« njĂ« formacion nacionalist dhe konservator tĂ« djathtĂ«.
NĂ« krizĂ«n e emigrantĂ«ve tĂ« vitit 2015, ai e pĂ«rshkroi lĂ«vizjen drejt EvropĂ«s si njĂ« âmigracion tĂ« pĂ«rzier me azilkĂ«rkues dhe luftĂ«tarĂ« tĂ« huajâ. Ai ka refuzuar mbĂ«shtetjen ushtarake pĂ«r UkrainĂ«n dhe kundĂ«rshton pranimin e saj nĂ« BE.
Fitorja në zgjedhje ka qenë gjithmonë e lidhur me një aftësi të mprehtë për të identifikuar frikërat e elektoratit. Që nga viti 2010, Orbån ka fituar zgjedhje me mesazhe të thjeshta dhe të fuqishme, shpesh të nxitura nga sondazhe të brendshme dhe të papublikuara.
Ligji zgjedhor i vitit 2011, që uli numrin e deputetëve dhe hoqi balotazhin, ka ndihmuar Fideszin të dominojë skenën. Në vitin 2014, me 45% të votave, Fidesz mori 67% të vendeve në Parlament.
Orbån ka ndikuar edhe në drejtësinë e vendit, duke emëruar gjyqtarë miqësorë me Fideszin në Gjykatën Kushtetuese dhe atë të Lartë.
Goditje dhe gabime
Referendumi i vitit 2022 pĂ«r âmbrojtjen e fĂ«mijĂ«veâ, qĂ« pĂ«rkoi me zgjedhjet, u pĂ«rdor si njĂ« instrument pĂ«r tĂ« mobilizuar elektoratin konservator. Shumica dĂ«rrmuese votuan kundĂ«r âorientimit seksual pa pĂ«lqimin e prindĂ«rveâ dhe âpromovimit tĂ« ndĂ«rrimit tĂ« gjinisĂ« pĂ«r tĂ« miturâ.
Por sot, rrëshqitjet janë të dukshme. Orbån nuk arriti ta ndalojë Paradën e Krenarisë, ndonëse e premtoi. Ai gjithashtu gaboi rëndë kur mbështeti kandidatin ultranacionalist rumun George Simion, i cili ka bërë deklarata anti-hungareze dhe humbi befas raundin e dytë të zgjedhjeve presidenciale.
Nga ana tjetër, ekonomia hungareze është në stanjacion dhe e varur nga industria gjermane e automjeteve, ndërkohë që Orbån nuk mund të premtojë më rritje ekonomike.
Në udhëkryq
Peter Magyar është kthyer në një simbol të shpresës për shumë qytetarë. Ai udhëton nëpër vend, viziton spitale e shkolla dhe shpesh transmeton gjithçka drejtpërdrejt në Facebook.
âDo ta ndĂ«rtojmĂ« sĂ«rish kĂ«tĂ« vend, tullĂ« pas tulle,â pĂ«rsĂ«rit ai. Turmat i pĂ«rgjigjen: âTullĂ« pas tulle!â
NdĂ«rkohĂ«, analistĂ«t politikĂ« si ZoltĂĄn Kiszelly paralajmĂ«rojnĂ« se zgjedhjet e vitit 2026 do tĂ« vendosen nga afro njĂ« milion votues tĂ« pavendosur. OrbĂĄn mund tĂ« luajĂ« kartĂ«n e âpaqesâ  siç bĂ«ri nĂ« vitin 2022 duke akuzuar opozitĂ«n se do ta fuste HungarinĂ« nĂ« luftĂ« pĂ«rkrah UkrainĂ«s.
Nëse lufta përfundon deri atëherë, Orbån mund të pretendojë se kishte të drejtë. Nëse vazhdon, ai do të mund të përforcojë mesazhin kundër Perëndimit dhe të pozicionohet si garant i stabilitetit energjetik përmes lidhjeve me Rusinë.
Por kundĂ«rshtarĂ«t e tij nuk heqin dorĂ«. âHungaria ndodhet nĂ« njĂ« udhĂ«kryq,â thotĂ« Puzser. âKa njĂ« rrugĂ« drejt njĂ« tranzicioni demokratik dhe njĂ« tjetĂ«r qĂ« tĂ« çon drejt njĂ« diktature.â
OrbĂĄn vetĂ« thotĂ« se kjo Ă«shtĂ« njĂ« betejĂ« âpĂ«r shpirtin e botĂ«s perĂ«ndimoreâ. Por pĂ«r shumĂ«kĂ«nd, zgjedhjet e prillit 2026 janĂ« mbi tĂ« gjitha njĂ« betejĂ« pĂ«r shpirtin e HungarisĂ«.
Burimi: BBC; PĂ«rshtati: Gazeta âSiâ
The post Nga model për Trumpin, në një udhëheqës në krizë / Si po shpërbëhet pushteti i Viktor Orbån appeared first on Gazeta Si.
Nga Gazeta âSiâ- A ka ndonjĂ« lidhje tĂ« drejtpĂ«rdrejtĂ« midis asaj qĂ« thotĂ« Presidenti i SHBA-sĂ«, Donald Trump, dhe asaj qĂ« bĂ«n Presidenti rus, Vladimir Putin?
Sigurisht, fjalĂ«t e ashpra dhe dhuna e hidhur e ditĂ«ve tĂ« fundit nĂ« UkrainĂ« sugjerojnĂ« se pĂ«rgjigjja Ă«shtĂ« ândoshtaâ.
SĂ« pari, Presidenti Trump shprehu zhgĂ«njimet e tij pĂ«r mungesĂ«n e angazhimit nga homologu i tij rus pĂ«r tâu angazhuar nĂ« njĂ« proces serioz paqeje.
«Putini na thotë shumë budallallëqe, nëse doni ta dini të vërtetën», tha Trump me inat në një mbledhje të kabinetit të martën. «Ai është shumë i sjellshëm gjatë gjithë kohës, por rezulton se bën gjëra pa kuptim», u ankua ai.
Të nesërmen, sikur e tërbuar nga këto komente, Rusia nisi sulmin e saj më të madh me dronë ndaj Ukrainës , duke dërguar 728 dronë dhe 13 raketa për të goditur qytete anembanë vendit në valë të shumta.
Ishte njĂ« âsulm domethĂ«nĂ«sâ, vĂ«rejti Presidenti ukrainas Volodymyr Zelensky , i cili i dĂ«noi sulmet si tĂ« planifikuara pĂ«r tĂ« kundĂ«rshtuar pĂ«rpjekjet pĂ«r paqe.
JavĂ«n e kaluar, pasi Trump u ankua publikisht se nuk kishte bĂ«rĂ« âasnjĂ« pĂ«rparimâ drejt njĂ« armĂ«pushimi pas njĂ« telefonate tĂ« gjatĂ« me udhĂ«heqĂ«sin e Kremlinit, Rusia lĂ«shoi âânjĂ« tjetĂ«r breshĂ«ri masive mbi UkrainĂ«n. Ajo hodhi 539 dronĂ« dhe 11 raketa nĂ« atĂ« qĂ« zyrtarĂ«t ukrainas e pĂ«rshkruan si njĂ« nga sulmet mĂ« tĂ« kĂ«qija tĂ« konfliktit.
Mund të faleni nëse mendoni se sa herë që Presidenti Trump shpreh zemërim, frustrim apo edhe negativitet ndaj homologut të tij në Kremlin, përgjigja e menjëhershme nga Rusia është të rrisë ndëshkimin e pamëshirshëm që i jep fqinjit të saj ukrainas.
Por nuk është aq e drejtpërdrejtë sa kaq.
Problemi është se Rusia kryen gjithashtu sulme shkatërruese ndaj Ukrainës gjatë periudhave kur presidenti amerikan është relativisht i heshtur në lidhje me konfliktin për të cilin ai u zotua ta përfundonte brenda një dite të vetme.
MĂ« 29 qershor, pĂ«r shembull, Moska nisi 477 dronĂ« dhe 60 raketa kundĂ«r UkrainĂ«s â nĂ« atĂ« kohĂ«, sulmi mĂ« i madh ajror rus i luftĂ«s. MegjithatĂ«, Presidenti Trump kishte bĂ«rĂ« pak komente tĂ« rĂ«ndĂ«sishme publike nĂ« lidhje me RusinĂ« nĂ« ditĂ«t e mĂ«parshme.
PĂ«r mĂ« tepĂ«r, kur Presidenti Trump u tha udhĂ«heqĂ«sve tĂ« tjerĂ« tĂ« G7 tĂ« demokracive tĂ« industrializuara se nĂ« thelb i vinte keq pĂ«r mungesĂ«n e Putinit nĂ« samitin e qershorit dhe kritikoi udhĂ«heqĂ«sit e mĂ«parshĂ«m pĂ«r pĂ«rjashtimin e RusisĂ«Â nga ajo qĂ« atĂ«herĂ« ishte G8, Moska vazhdoi tĂ« shtonte sulmet ndaj Kievit, duke vrarĂ« tĂ« paktĂ«n 28 ââpersona nĂ« njĂ« natĂ« tĂ« vetme sulmesh me dronĂ« dhe raketa nĂ« kryeqytetin ukrainas, disa ditĂ« mĂ« vonĂ«.
Edhe komentet pozitive nga presidenti i SHBA-së, të cilat mund të priten në mënyrë të arsyeshme për të zbutur çdo zemërim të ndezur rus për mënyrën se si flitet për të në Shtëpinë e Bardhë, nuk duket se veprojnë si frenues për teprimet e Kremlinit.
Nga ana e tij, Kremlini ka minimizuar çdo sugjerim se shpërthimi kritik i kohëve të fundit i Presidentit Trump ka pasur shumë ndikim.
âPo e marrim me qetĂ«siâ, u tha zĂ«dhĂ«nĂ«si i Kremlinit, Dmitry Peskov, gazetarĂ«ve nĂ« njĂ« konferencĂ« telefonike tĂ« pĂ«rditshme, duke shtuar se âTrump, nĂ« pĂ«rgjithĂ«si, tenton tĂ« pĂ«rdorĂ« njĂ« stil dhe shprehje mjaft tĂ« ashpraâ.
Në realitet, taktikat ushtarake ruse kanë shumë më tepër gjasa të drejtohen nga objektivi i saj i palëkundur ushtarak për të kapur sa më shumë territor të jetë e mundur, përpara se konflikti i ashpër në Ukrainë, tani në vitin e tij të katërt, të ndalet përfundimisht.
Po kështu, rritja e tmerrshme e përdorimit të dronëve rusë në javët e fundit ka më shumë të ngjarë të jetë një pasqyrim i mungesës së raketave dhe rritjes së prodhimit të dronëve në Rusi sesa ndonjë kundërpërgjigje e zemëruar e Putinit ndaj një prej komenteve të rastësishme të Presidentit Trump.
Burimi: CNN/PĂ«rshtati Gazeta Si
The post A po bëhet Putin gjithnjë e më agresiv pas kritikave të Trump? appeared first on Gazeta Si.
Ishte vetëm një makth? Paniku që ndjeu ekonomia botërore pas tarifave të Donald Trump është zëvendësuar nga optimizmi. Efekti inflacionist i tarifave nuk është ndjerë. Në biseda informale, biznesmenët presin që lufta tregtare të prodhojë më shumë tregti dhe jo ta fundosë atë. Sondazhet tregojnë se besimi i bizneseve dhe konsumatorëve, megjithëse i ulët, po përmirësohet. Indeksi S&P 500, i bursës amerikane, ka arritur një rekord të ri.
Dhe nĂ« kĂ«tĂ« moment qĂ« raportojmĂ«, projektligji i quajtur âNjĂ« FaturĂ« e Madhe dhe e Bukurâ (BBB -Big Beautiful Bill), qĂ« kaloi nĂ« Senat mĂ« 1 korrik dhe nĂ« DhomĂ«n e PĂ«rfaqĂ«suesve mĂ« 3 korrik, duket mĂ« shumĂ« si republikanizĂ«m klasik qĂ« ul taksat dhe shkurton shpenzimet, i denjĂ« pĂ«r Paul Ryan apo Mitt Romney, sesa si njĂ« fantazi MAGA. Papritur, drejtuesit e biznesit janĂ« sĂ«rish tĂ« gatshĂ«m ta shohin Trump-in si populistin e mandatit tĂ« tij tĂ« parĂ«: njĂ« njeri pĂ«r tâu marrĂ« seriozisht, por jo fjalĂ« pĂ«r fjalĂ«.
Fatkeqësisht, BBB, të cilin Trump synon ta nënshkruajë në ligj më 4 korrik, pritet të hedhë hije mbi këtë panoramë optimiste. Ai ilustron dëmin afatgjatë që Trump po i shkakton themeleve të ekonomisë amerikane.
Fatura âe bukurâ tregon boshllĂ«kun e TrumponomisĂ«
Efekti kryesor i projektligjit është zgjatja e uljes së taksave nga mandati i parë i Trump-it, të cilat do të skadonin së shpejti. Republikanët e paraqesin këtë si vazhdimësi të status quo-së. Por as ata dhe as demokratët para tyre nuk e pranojnë faktin se kjo status quo është e paqëndrueshme. Deficiti buxhetor i Amerikës gjatë 12 muajve të fundit ka qenë 6.7% e PBB-së, një shifër tronditëse. Nëse fatura miratohet, deficiti do të mbetet në këtë nivel, dhe raporti borxh/PBB do të tejkalojë nivelin 106% të pas Luftës së Dytë Botërore, brenda rreth dy vjetësh. Të ardhurat nga tarifat ndihmojnë, por jo mjaftueshëm për të ndalur rritjen e borxhit, që do të thotë se rrëshqitja drejt një krize do të vazhdojë.
Sa për shtrëngimin e rripit, ai bëhet në mënyrë të gabuar. Me rritjen e jetëgjatësisë dhe plakjen e popullsisë, Amerika duhet të shkurtojë përfitimet për të moshuarit, për shembull, duke rritur moshën e pensionit. Por në vend të kësaj, pensionistët përfitojnë lehtësime tatimore, ndërsa republikanët shkurtojnë Medicaid-in, sigurimin shëndetësor për shtresat në nevojë. Disa masa janë të arsyeshme, si kufizimi i manipulimeve të shteteve për të përfituar më shumë fonde federale. Por sipas projeksioneve zyrtare, efekti i përgjithshëm i ligjit do të jetë që gati 12 milionë amerikanë do të mbeten pa sigurim shëndetësor, një numër skandaloz për vendin më të pasur në botë. Shumë prej tyre do të preken nga kërkesat e reja që përfituesit të jenë të punësuar. Këto rregulla, në të kaluarën, janë shndërruar në pengesa burokratike për përfituesit dhe kanë dështuar të rrisin punësimin.
Kursime tĂ« tjera vijnĂ« nga shfuqizimi i krediteve tatimore pĂ«r energjinĂ« e pastĂ«r, tĂ« miratuara nĂ«n Presidentin Joe Biden. KĂ«to kredi ishin tĂ« mbushura me kĂ«rkesa proteksioniste si âblej amerikanâ, qĂ« edhe kjo gazetĂ« i ka kundĂ«rshtuar. Por, meqĂ« Kongresi nuk e do çmimin e karbonit, asgjĂ« nuk do tâi zĂ«vendĂ«sojĂ«. Amerika do tĂ« mbetet pa njĂ« politikĂ« federale pĂ«r dekarbonizimin, dhe emisionet e gazeve serrĂ« do tĂ« jenĂ« mĂ« tĂ« larta sesa do tĂ« ishin ndryshe. Nostalgjia e Trump pĂ«r karburantet fosile injoron potencialin e energjive tĂ« rinovueshme pĂ«r tĂ« rritur bollĂ«kun energjetik, njĂ« naivitet kur gara pĂ«r inteligjencĂ«n artificiale tĂ« avancuar kĂ«rkon sasi kolosale energjie.
Si u miratua ligji? Një pasqyrë e disfunksionit në rritje
MĂ«nyra se si u miratua kjo faturĂ« Ă«shtĂ« vetĂ« simptomĂ« e çrregullimit politik tĂ« AmerikĂ«s. BBB Ă«shtĂ« gjigande, sepse partitĂ« nĂ« pushtet rrallĂ« marrin mĂ« shumĂ« se njĂ« shans nĂ« vit pĂ«r tĂ« kaluar njĂ« ligj tĂ« taksave dhe shpenzimeve me vetĂ«m 51 vota nĂ« Senat, pĂ«r tĂ« shmangur bllokimin (filibuster). Brenda njĂ« fature kaq tĂ« madhe, reformat e rĂ«ndĂ«sishme nuk analizohen me kujdes, dhe shpenzimet pĂ«r interesa elektorale (âpork-barrelâ) pĂ«rdoren pĂ«r tĂ« blerĂ« mbĂ«shtetjen e kongresmenĂ«ve.
OptimistĂ«t e pranojnĂ« kĂ«tĂ«, por argumentojnĂ« se rritja ekonomike do tâi zgjidhĂ« tĂ« gjitha. Rritja mĂ« e shpejtĂ« do ta lehtĂ«sonte barrĂ«n e borxhit, do tĂ« ndihmonte tĂ« varfrit pĂ«rmes punĂ«simit dhe rrogave mĂ« tĂ« larta, dhe do tĂ« bĂ«nte qĂ« problemet politike tĂ« dukeshin ekonomikisht tĂ« parĂ«ndĂ«sishme. Administrata parashikon 5% mĂ« shumĂ« prodhim nĂ« katĂ«r vitet e ardhshme.
Por është gabim të pritet që kjo faturë të sjellë një bum ekonomik. Uljet e taksave që janë tashmë në fuqi nuk ofrojnë ndonjë stimul të ri, ndërsa tarifat kanë efekt të kundërt. Për më tepër, normat e interesit janë tri herë më të larta se kur Trump uli taksat për herë të parë, dhe Rezerva Federale ka më shumë gjasë të balancojë politikat fiskale me rregullime monetare. Uljet e taksave që nxisin ofertën do të ndihmojnë investimet, por ato përbëjnë vetëm 8% të kostos totale. Shumë nga uljet e reja të taksave, si përjashtimet për bakshishet dhe orët shtesë, janë manovra populiste. Fushata për deregulim mund të ndihmojë, por vetëm në kufij të ngushtë.
Borxhi i madh, dëmi i madh
Në fakt, burimi i pafund i borxhit publik amerikan do të dëmtojë gjithnjë e më shumë rritjen. Në kushte normale, borxhi publik përjashton investimet private, duke rritur koston e kapitalit për projekte si qendrat e të dhënave. Dhe kostoja e një rregullimi të papritur fiskal të detyruar nga tregjet e bonove do të ishte katastrofike. Goldman Sachs vlerëson se, nëse Kongresi vonon konsolidimin fiskal edhe për një dekadë, më pas do të detyrohet të shkurtojë shpenzimet ose të rrisë taksat me 5.5% të PBB-së çdo vit, më shumë sesa masat shtrënguese të eurozonës pas krizës së borxhit sovran. Nëse kjo është shumë e vështirë për ligjvënësit, Amerika mund të detyrohet të përdorë taktikat e pas Luftës së Dytë Botërore: inflacionin dhe shtypjen financiare.
Mungesa e vizionit afatgjatë në BBB është pjesë e një sëmundjeje më të gjerë. Duke u mbështetur në fuqinë ekonomike të Amerikës dhe levat e saj negociuese, Trump injoron themelet e suksesit amerikan. Ai ka rinovuar sulmet ndaj Rezervës Federale, duke shtuar një tjetër rrezik për stabilitetin ekonomik. Shkurtimet në financimin e kërkimeve shkencore dëmtojnë inovacionin amerikan. Qasja e tij e sipërfaqshme ndaj sundimit të ligjit e bën Amerikën një vend më të pasigurt për investime. Dhe pavarësisht zbutjes së luftës tregtare, norma mesatare e tarifave mbetet më e larta në një shekull, ndërsa pasiguria për politikat tregtare është një barrë e rëndë.
Edhe pse asetet amerikane po rriten në vlerë në dollarë, ato kanë rënë në krahasim me monedhat e huaja. Rënia 11% e dollarit këtë vit pasqyron rreziqe reale dhe në rritje për ekonominë amerikane./TheEconomist
The post The Economist: Trump-onomiksi do të shkatërrojë themelet e Amerikës appeared first on Gazeta Si.
Nga Gazeta âSiââ Presidenti i SHBA-sĂ«, Donald Trump, thotĂ« se Izraeli ka rĂ«nĂ« dakord me kushtet pĂ«r njĂ« armĂ«pushim 60-ditor nĂ« Gaza. NĂ«se kjo ju duket e dĂ«gjuar, Ă«shtĂ« e vĂ«rtetĂ«.
Ideja e një armëpushimi dy-mujor është diskutuar që nga prishja e armëpushimit të fundit jetëshkurtër në mars. Një propozim i ngjashëm u paraqit në maj, por Hamasi e pa atë si një mekanizëm që Izraeli të vazhdonte luftën pas një pauze të shkurtër, në vend që të arrinte një marrëveshje paqeje të përhershme.
Ndërsa shkatërrimi në Gaza përkeqësohet çdo ditë, a do të jetë ndryshe këtë herë?
Propozimi , i paraqitur nga ndërmjetësuesit e Katarit, thuhet se përfshin lirimin nga Hamasi të dhjetë pengjeve të gjallë dhe trupave të 18 pengjeve të vdekura gjatë periudhës 60-ditore, në këmbim të lirimit të një numri të të burgosurve palestinezë.
22 pengjet e mbetura do të lirohen nëse arrihet një marrëveshje afatgjatë. Periudha 60-ditore e armëpushimit do të përfshijë gjithashtu negociata për një fund të përhershëm të armiqësive dhe një plan veprimi për qeverisjen pas luftës në Gaza.
Por plani është i ngjashëm me armëpushimin tetë-javor, tre-fazor, nga janari deri në mars të këtij viti, i cili dështoi pas fazës së parë të shkëmbimit të pengjeve. Që atëherë, bisedimet e paqes kanë hasur në një bllokim të përsëritur .
Për Hamasin, një armëpushim afatgjatë do të thotë fundi i përhershëm i luftës dhe tërheqja e forcave izraelite nga Gaza. Ndërkohë, Izraeli dëshiron të shohë largimin e plotë të Hamasit nga pushteti, çmontimin dhe çarmatosjen e krahut të tij ushtarak dhe dëbimin e udhëheqësve të lartë të mbetur të Hamasit.
Por, pavarĂ«sisht sfidave tĂ« vazhdueshme, ka disa arsye pse kjo pĂ«rpjekje pĂ«r armĂ«pushim mund tĂ« jetĂ« e ndryshme. E para dhe mĂ« e rĂ«ndĂ«sishmja Ă«shtĂ« e ashtuquajtura âlufta 12-ditoreâ e kohĂ«ve tĂ« fundit midis Izraelit dhe Iranit, tĂ« cilĂ«n Izraeli e ka trumbetuar si njĂ« sukses tĂ« madh pĂ«r degradimin e aftĂ«sive bĂ«rthamore tĂ« Iranit (megjithĂ«se realiteti Ă«shtĂ« mĂ« i nuancuar ).
Fitorja e perceptuar i jep kryeministrit të Izraelit, Benjamin Netanyahu, manovrim politik për të ndjekur një armëpushim pavarësisht kundërshtimeve të ekstremistëve të djathtë në koalicionin e tij, të cilët kanë kërcënuar të rrëzojnë qeverinë në raundet e mëparshme.
Lufta Iran-Izrael, nĂ« tĂ« cilĂ«n SHBA- tĂ« kryen sulme tĂ« diskutueshme ndaj centraleve bĂ«rthamore tĂ« Iranit, ringjalli gjithashtu interesin e Trump nĂ« Lindjen e Mesme. Trump hyri nĂ« detyrĂ« pikĂ«risht kur po miratohej marrĂ«veshja e armĂ«pushimit nĂ« faza nĂ« Gaza. Por Trump ushtroi pak presion diplomatik mbi Izraelin pĂ«r tâu angazhuar nĂ« bisedime serioze pĂ«r tĂ« kaluar nga faza e parĂ« e marrĂ«veshjes nĂ« fazĂ«n e dytĂ«, duke lejuar qĂ« lufta tĂ« rifillonte nĂ« mars.
Të dy burrat e shohin gjithashtu pozicionin e dobësuar të Iranit si një mundësi për zgjerimin e marrëveshjeve të Abrahamit. Ky ishte grupi i marrëveshjeve që normalizonin marrëdhëniet midis Izraelit dhe disa shteteve arabe, përfshirë Emiratet e Bashkuara Arabe, Bahreinin, Sudanin dhe Marokun, të cilat Trump i ndërmjetësoi në fund të mandatit të tij të parë.
Netanyahu prej kohësh ka synuar një marrëveshje të mbështetur nga SHBA-të me Arabinë Saudite, dhe një deklaratë në shkallë më të vogël me Sirinë thuhet se është gjithashtu në diskutim. Por këto marrëveshje nuk mund të ecin përpara ndërsa lufta në Gaza vazhdon.
MegjithatĂ«, pengesat e pĂ«rsĂ«ritura pĂ«r njĂ« marrĂ«veshje mbeten â dhe Ă«shtĂ« e paqartĂ« nĂ«se kushtet e propozuara do tĂ« pĂ«rfshijnĂ« garanci pĂ«r tĂ« parandaluar Izraelin tĂ« rifillojĂ« luftĂ«n pas periudhĂ«s 60-ditore.
QĂ« nga raundi i fundit i bisedimeve kanĂ« lindur edhe çështje tĂ« reja qĂ« mund tĂ« krijojnĂ« sfida tĂ« mĂ«tejshme. Hamasi po kĂ«rkon njĂ« kthim nĂ« shpĂ«rndarjen tradicionale tĂ« ndihmĂ«s humanitare nĂ« Gaza â ose tĂ« paktĂ«n zĂ«vendĂ«simin e Fondacionit Humanitar tĂ« GazĂ«s (GHF) tĂ« mbĂ«shtetur nga SHBA-tĂ« dhe Izraeli, i cili Ă«shtĂ« kontrovers.
Katër pikat e shpërndarjes së GHF-së, të vendosura në zona të militarizuara, zëvendësuan mbi 400 pika ndihme që funksiononin më parë, dhe më shumë se 400 njerëz janë vrarë ndërsa kërkonin ndihmë pranë këtyre pikave, që nga 26 maji. Më shumë se 170 organizata ndërkombëtare joqeveritare dhe bamirësie kanë bërë thirrje që GHF të mbyllet.
Kontrolli ushtarak i Izraelit mbi GazĂ«n Ă«shtĂ« forcuar edhe mĂ« shumĂ« qĂ« nga armĂ«pushimi i fundit. MĂ« shumĂ« se 80% mendohet se mbulohen nga urdhrat e evakuimit â dhe urdhra tĂ« rinj pĂ«r GazĂ«n veriore dhe Qytetin e GazĂ«s u lĂ«shuan pĂ«rkatĂ«sisht mĂ« 29 qershor dhe 2 korrik.
Zyrtarët izraelitë i kanë përshkruar operacionet e ripërtërira si presion ushtarak mbi Hamasin për të pranuar një armëpushim. Por Netanyahu ka folur hapur edhe për pushtimin ushtarak afatgjatë të Gazës.
KohĂ«t e fundit ai deklaroi se Izraeli do tĂ« mbetej nĂ« âkontroll tĂ« plotĂ« tĂ« sigurisĂ« sĂ« GazĂ«sâ edhe pas luftĂ«s. Edhe nĂ«se arrihet njĂ« armĂ«pushim i pĂ«rkohshĂ«m, rruga pĂ«rpara Ă«shtĂ« e mbushur me vĂ«shtirĂ«si nĂ« lĂ«vizjen drejt njĂ« armĂ«pushimi afatgjatĂ« ose arritjen e njĂ« marrĂ«veshjeje tĂ« pranueshme âtĂ« nesĂ«rmenâ.
Megjithatë, momenti aktual ofron një mundësi për një përparim. Trump ka një interes të ripërtërirë për të arritur një armëpushim dhe Netanyahu ka një dritare të rrallë politike për të hyrë në një marrëveshje dhe për të kthyer pengjet në shtëpi.
NdĂ«rkohĂ«, Hamasi Ă«shtĂ« dobĂ«suar, jo vetĂ«m nga sulmet e pamĂ«shirshme ushtarake tĂ« Izraelit, por edhe nga zhgĂ«njimi nĂ« rritje nga populli i GazĂ«s, i cili mezi pret tâi japĂ« fund luftĂ«s.
Nuk ka mungesĂ« arsyesh pĂ«r tâi dhĂ«nĂ« fund luftĂ«s nĂ« Gaza. Pyetja e vetme Ă«shtĂ« nĂ«se Izraeli dhe Hamasi kanĂ« vullnetin pĂ«r ta bĂ«rĂ« kĂ«tĂ«.
Marrë nga The Conversation/Përshtati Gazeta Si
The post MarrĂ«veshja e re pĂ«r armĂ«pushimin nĂ« Gaza Ă«shtĂ« nĂ« tryezĂ« â a do tĂ« jetĂ« ndryshe kĂ«tĂ« herĂ«? appeared first on Gazeta Si.
Ithtarët e një euro të fortë duhet të jenë të kujdesshëm se çfarë dëshirojnë. Nëse monedha forcohet akoma më shumë, do të ngadalësojë rikuperimin e ekonomisë së Eurozonës.
Sipas historisë, një euro e fortë është gjëja e fundit që i duhet Europës. Ish-drejtuesi i Bankës Qendrore Europiane, Mario Draghi edhe pse nuk dëshironte, u detyrua të ndërhynte tre herë në forcimin e euros, në 2014-n, 2017-n dhe 2018-n.
Ka pasur shumĂ« zhurmĂ« pĂ«r shpenzimet e mĂ«dha tĂ« Bashkimit Europian mbi mbrojtjen dhe infrastrukturĂ«n, tĂ« udhĂ«hequr nga Gjermania, dhe pritshmĂ«ritĂ« â veçanĂ«risht nga presidentja e BankĂ«s Qendrore Europiane, Christine Lagarde â se monedha e pĂ«rbashkĂ«t do tĂ« pĂ«rfitojĂ« nga dobĂ«simi i dollarit.
Ashtu si me pjesën më të madhe të komenteve mbi dollarin, shumë nga supozimet që presin rritje të euros, ngatërrojnë përdorimin e një monedhe me konceptin e veçantë të vlerës relative të një çifti monedhash me njëra-tjetrën. Ka pak prova që euro po bëhet monedhë ndërkombëtare e biznesit jashtë sferës së saj të ndikimit. Ari ka uzurpuar euron, sipas vlerësimit vjetor të BQE-së si komponenti i dytë më i rëndësishëm i rezervave të bankës qendrore globale. Sipas një sondazhi të Këshillit Botëror të Arit, kjo prirje ka të ngjarë të vazhdojë pa kërcënuar pozicionin kryesor të dollarit në përdorimin global ose mbajtjen e rezervave.
ĂshtĂ« e vĂ«rtetĂ« qĂ« euro Ă«shtĂ« rritur me 13% ndaj dollarit kĂ«tĂ« vit, por Ă«shtĂ« mĂ« domethĂ«nĂ«se rritja 3% ndaj paundit. BQE ka ulur normat shumĂ« mĂ« shpejt se SHBA dhe Anglia, por kjo nuk Ă«shtĂ« reflektuar nĂ« vlerĂ«n e monedhĂ«s sĂ« saj. QĂ« tĂ« rritet kĂ«rkesa pĂ«r euro, duhet njĂ« âbujariâ fiskale dhe njĂ« shpresĂ« sĂ« ekonomitĂ« e tjera nuk do tĂ« performojnĂ« mirĂ«. Kjo Ă«shtĂ« pikĂ«pyetje e madhe.
Zona e euros mund të jetë tregu më i madh i bashkuar, por ekonomia e saj varet nga eksportet. Kjo shpjegon pse aktualisht është zhytur në bisedime për tarifat me administratën Trump. Suficiti i llogarisë korrente të Gjermanisë prej 250 miliardë eurosh është më i madhi në nivel global, madje duke kaluar edhe Japoninë. Ajo që dikur ishte një forcë kyçe e BE-së, tani është një thembër e Akilit. Një euro më e fortë vetëm sa e bën më të vështirë ruajtjen e vëllimeve të eksporteve.
Fuqia e euros nuk është vetëm ndaj dollarit, por ndaj të gjithë partnerëve të saj tregtarë
Kriza mund tĂ« ketĂ« filluar tashmĂ«. NĂ«nkryetari i BQE Luis de Guindos i tha Bloomberg TV tĂ« martĂ«n se rritja e euros mbi 1.20 dollarĂ« âdo tĂ« ishte shumĂ« mĂ« e ndĂ«rlikuar. Por 1.20 dollarĂ« Ă«shtĂ« krejtĂ«sisht e pranueshmeâ.
Në bazë të ponderimit të tregtisë, euro nuk ka qenë kurrë më e fortë. Dobësia e dollarit është ende faktori më i rëndësishëm, pasi kontrollon 1/5 të eksporteve të BE-së, por edhe juani kinezi është po aq i rëndësishëm, 740 mld euro.
Shitja e eksporteve të euros në Kinë bëhet më e shtrenjtë
Shefi i inteligjencës së Bloomberg, strategu i monedhës Audrey Childe-Freeman paralajmëron se BQE do të shqetësohet se fitimet e euros do të përshpejtohen nëse ekonomia amerikane dobësohet. Ky ritëm më i shpejtë i rritjes së euros mund ta shtyjë BQE-në të ulë më tej normat, madje edhe nën zonën e saj neutrale të preferuar prej rreth 2%, ku është tani norma e depozitave. Me drejtësi, do të ketë efekte të kundërta të dobishme si kostot më të ulëta të importit, të cilat me kalimin e kohës mund të reduktojnë faturat e familjeve dhe të rrisin të ardhurat e disponueshme dhe konsumin. Megjithatë, me inflacionin e zonës së euros nën objektivin e inflacionit prej 2% të BQE-së, rreziqet e dezinflacionit mund të jenë shqetësimi më i madh.
Një ekonomi e fortë, konkurruese mund të marrë një monedhë më të fortë në hapat e saj, siç dëshmoi marka gjermane përpara adoptimit të euros. Por një ekonomi në vështirësi e euros që rritet me pothuajse 1% është shumë larg nga kjo. BQE ka përgjysmuar normën e saj zyrtare vitin e fundit për një arsye. Shpërndarja e të gjithë stimulit fiskal të premtuar, dhe më shpejt se sa vonë, është thelbësore për rritjen e vazhdueshme të euros.
Shkruar nga Marcus Ashworth, ish- drejtues i bankës Haitong Securities në Londër, për Bloomberg
The post Një euro e fortë nuk i duhet Europës! appeared first on Gazeta Si.
Nga Gazeta âSiâ- Politika tarifore e Donald Trump kritikohet gjerĂ«sisht â dhe me tĂ« drejtĂ« â si konfuze dhe kontradiktore. Por raportimi i gazetarĂ«ve mbi kĂ«tĂ« temĂ« Ă«shtĂ« shpesh po aq i çuditshĂ«m.
TĂ« hĂ«nĂ«n, Bloomberg raportoi se BE-ja Ă«shtĂ« âe gatshme tĂ« pranojĂ«â tarifĂ«n bazĂ« prej 10% tĂ« presidentit amerikan pĂ«r shumicĂ«n e eksporteve europiane, me kusht qĂ« tâi ofrohen pĂ«rjashtime nga taksat e Trump mbi çelikun, aluminin dhe makinat.
Uashingtoni gjithashtu duhet tĂ« zotohet tĂ« mos vendosĂ« taksa mbi âsektorĂ« tĂ« tjerĂ« kyçâ, duke pĂ«rfshirĂ« farmaceutikĂ«n dhe gjysmĂ«pĂ«rçuesit, si pjesĂ« e çdo marrĂ«veshjeje tregtare.
Artikulli â i cili u botua gjerĂ«sisht nga mediat ndĂ«rkombĂ«tare dhe madje shkaktoi tronditje nĂ« tregun amerikan tĂ« aksioneve â nuk pĂ«rmbante citate nga zyrtarĂ« tĂ« emĂ«ruar ose tĂ« paidentifikuar. NĂ« vend tĂ« kĂ«saj, citonte njĂ« numĂ«r tĂ« paspecifikuar ânjerĂ«zish tĂ« njohur me çështjenâ.
âKomisioni Europian, i cili merret me çështjet tregtare pĂ«r BE-nĂ«, e sheh kĂ«tĂ« marrĂ«veshje si paksa favorizuese pĂ«r SHBA-nĂ«, por prapĂ«seprapĂ« diçka me tĂ« cilĂ«n mund tĂ« bjerĂ« dakord, thanĂ« njerĂ«zit, tĂ« cilĂ«t folĂ«n nĂ« kushte anonimitetiâ, shtoi raporti.
Artikulli â dhe reagimet e medias dhe tĂ« investitorĂ«ve ndaj tij â janĂ« tĂ« çuditshme pĂ«r disa arsye.
PĂ«r shembull, vetĂ«Â Bloomberg na kishte thĂ«nĂ« vetĂ«m javĂ«n e kaluar se Brukseli âmĂ« nĂ« fund kishte zbuluarâ se, nĂ« fakt, do tĂ« hakmerrej nĂ«se niveli bazĂ« prej 10% do tĂ« mbetej nĂ« fuqi.
Provat e paraqitura pĂ«r kĂ«tĂ« pretendim ishin njĂ« intervistĂ« me shefin e industrisĂ« sĂ« BE-sĂ«, StĂ©phane SĂ©journĂ©, i cili tha se Komisioni âdo tĂ« duhet tĂ« hakmerret dhe tĂ« ribalancojĂ« disa sektorĂ« kyç nĂ«se SHBA-tĂ« kĂ«mbĂ«ngulin nĂ« njĂ« marrĂ«veshje asimetrikeâ.
PĂ«rveç njĂ« skenari nĂ« tĂ« cilin Komisioni drejtohet nga skizofrenĂ« politikĂ« â gjĂ« qĂ«, duhet pranuar, nuk mund tĂ« pĂ«rjashtohet â tĂ« dy raportet nuk mund tĂ« jenĂ« tĂ« dyja tĂ« vĂ«rteta: Komisioni nuk mund tĂ« ketĂ« âzbuluarâ se do tĂ« hakmerret kundĂ«r nivelit bazĂ« prej 10% tĂ« Trump dhe pastaj, vetĂ«m gjashtĂ« ditĂ« mĂ« vonĂ«, tĂ« pranojĂ« se nuk do ta bĂ«jĂ« kĂ«tĂ«.
Mund të thuhet se kjo mospërputhje në raportimin e Bloomberg është simptomatike e një gjendjeje të keqe më të gjerë që prek korpusin e shtypit në Bruksel.
KĂ«to probleme pĂ«rfshijnĂ« raportimin pa kritikĂ« tĂ« çdo gjĂ«je qĂ« thotĂ« njĂ« zyrtar i BE-sĂ« dhe, veçanĂ«risht, njĂ« varĂ«si tĂ« pashĂ«ndetshme ndaj citimit tĂ« zyrtarĂ«ve tĂ« paidentifikuar â madje edhe pĂ«r deklaratat mĂ« banale dhe haptazi tĂ« dukshme.
Ato pĂ«rfshijnĂ« gjithashtu njĂ« paaftĂ«si themelore, ose mungesĂ« vullneti, pĂ«r tĂ« interpretuar jo vetĂ«m atĂ« qĂ« Ă«shtĂ« thĂ«nĂ«, por edhe kush e ka thĂ«nĂ« atĂ« â dhe, ndoshta edhe mĂ« kritike, atĂ« qĂ« nuk Ă«shtĂ« thĂ«nĂ« fare.
Për shembull, Séjourné nuk është vetëm një komisioner, por është edhe një aleat i ngushtë i Presidentit Francez Emmanuel Macron, i cili është një mbështetës i hapur i hakmarrjes kundër detyrimit bazë prej 10% të Trump. A po fliste Séjourné më shumë si francez apo si një zyrtar i BE-së gjatë intervistës? Pyetja nuk u bë.
Megjithatë, edhe më e rëndësishme është fakti që Séjourné nuk është komisioneri i  tregtisë i BE-së.
PĂ«r mĂ« tepĂ«r, komentet âzbulueseâ tĂ« SĂ©journĂ© ishin plotĂ«sisht nĂ« kundĂ«rshtim me vĂ«rejtjet e tjera publike tĂ« bĂ«ra mĂ« herĂ«t atĂ« ditĂ« nga zyrtarĂ« tĂ« tjerĂ« tĂ« BE-sĂ«, tĂ« cilat nĂ«nkuptonin fuqimisht se Brukseli , nĂ« fakt, do ta pranonte tarifĂ«n bazĂ« tĂ« Trump.
NĂ« veçanti, Komisioni â i cili mĂ« parĂ« kishte hedhur poshtĂ«Â kategorikisht çdo sugjerim se do tĂ« pranonte taksĂ«n prej 10% â refuzoi vazhdimisht tĂ« mohonte se mund ta pranonte atĂ« gjatĂ« konferencĂ«s sĂ« rregullt tĂ« mesditĂ«s me gazetarĂ«t.
Duke i fryrë trombës së tyre?
Komentet e JĂžrgensen erdhĂ«n gjithashtu njĂ« ditĂ« pasi komisioneri aktual i tregtisĂ« i BE-sĂ«, MaroĆĄ Ć efÄoviÄ , tha se tarifat e Trump mbi metalet dhe makinat janĂ« âtĂ« paqĂ«ndrueshmeâ â por nuk e pĂ«rshkroi nivelin bazĂ« prej 10% nĂ« terma tĂ« tillĂ«.
Ć efÄoviÄ, i cili do tĂ« takohet me zyrtarĂ« tĂ« lartĂ« amerikanĂ« nĂ« Uashington tĂ« mĂ«rkurĂ«n dhe tĂ« enjten nĂ« njĂ« pĂ«rpjekje pĂ«r tĂ« shmangur rritjen e normĂ«s bazĂ« prej 10% nĂ«Â 50% mĂ« 9 korrik , vuri nĂ« dukje gjithashtu se çdo marrĂ«veshje e ardhshme BE-SHBA ka tĂ« ngjarĂ« tĂ« ngjajĂ« me marrĂ«veshjen tregtare Britani-SHBA tĂ« arritur nĂ« maj, e cila ofron pĂ«rjashtime pĂ«r detyrimet e Trump pĂ«r makinat dhe metalet, por e lĂ« nĂ« fuqi taksĂ«n prej 10%.
MarrĂ«veshja BE-SHBA ndoshta do tĂ« pĂ«rfshinte njĂ« âmarrĂ«veshje tĂ« shkurtĂ«r mbi parimet, ose [njĂ«] marrĂ«veshje kornizĂ« me qĂ«llime tĂ« deklaruaraâ, e ndjekur nga marrĂ«veshje âmbi çështjet e ndryshme sektorialeâ, vuri nĂ« dukje ai.
Shkurt: âlajmiâ se BE-ja Ă«shtĂ« e gatshme tĂ« pranojĂ« nivelin bazĂ« prej 10% Ă«shtĂ«, nĂ« fakt, njĂ« informacion qartĂ«sisht i dukshĂ«m qĂ« Ă«shtĂ« nĂ« pjesĂ«n dĂ«rrmuese tĂ« rasteve nĂ« domenin publik.
Dhe luhatja e dukshme e zyrtarĂ«ve tĂ« BE-sĂ« nga refuzimi i nivelit bazĂ« prej 10%, te pranimi i tij, te refuzimi i tij, dhe nĂ« dukje pranimi i tij pĂ«rsĂ«ri, Ă«shtĂ« pothuajse me siguri njĂ« proces i vetĂ«m dhe i pandĂ«rprerĂ« i dredhisĂ«Â â ndĂ«rkohĂ« qĂ« pĂ«rpiqen tĂ« fshehin se kjo Ă«shtĂ« ajo qĂ« po bĂ«jnĂ«.
Burimi: Euractive/PĂ«rshtati Gazeta Si
The post Pse është e qartë që Europa do ta pranojë tarifën bazë prej 10% të Trumpit appeared first on Gazeta Si.
Nga Gazeta âSiâ-  PĂ«rballĂ« tarifave mĂ« tĂ« larta pĂ«r pothuajse çdo gjĂ« qĂ« importon Shtetet e Bashkuara, plus njĂ« krize nĂ« Lindjen e Mesme, ekonomia e Shteteve tĂ« Bashkuara, çuditĂ«risht, ka mbajtur pozitat e saj. Inflacioni ka mbetur kryesisht i qĂ«ndrueshĂ«m, ndĂ«rsa shkalla e papunĂ«sisĂ« mbetet pranĂ« niveleve mĂ« tĂ« ulĂ«ta historike.
Ndërkohë, aksionet arritën nivele të reja rekord javën e kaluar. Kjo mund të ndryshojë së shpejti, ndërsa afrohen afatet vendimtare.
E para Ă«shtĂ« 9 korriku, e cila shĂ«non fundin e pauzĂ«s 90-ditore tĂ« Presidentit Donald Trump mbi ato qĂ« ai i quajti tarifa âreciprokeâ ndaj dhjetĂ«ra partnerĂ«ve tregtarĂ« tĂ« AmerikĂ«s. NĂ«se kĂ«to vende nuk arrijnĂ« marrĂ«veshje tregtare me SHBA-nĂ«, ato potencialisht mund tĂ« pĂ«rballen me tarifa shumĂ« mĂ« tĂ« larta.
Pastaj, shumë afër kësaj është e ashtuquajtura data X, kur qeveria mund të mos i përmbushë detyrimet e saj të borxhit. Kjo do të ndodhë në një moment të gushtit, tha Sekretari i Thesarit Scott Bessent në një letër të kohëve të fundit drejtuar udhëheqësve të Kongresit.
asojat e mos përmbushjes së detyrimeve të SHBA-së për borxhin, të cilat nuk kanë ndodhur kurrë, janë të rënda dhe ka të ngjarë të shkaktojnë trazira ekonomike globale. Kjo është arsyeja pse Bessent argumentoi se ligjvënësit duhet të rrisin tavanin e borxhit përpara se të fillojë pushimi njëmujor i Kongresit më 4 gusht.
Një situatë tjetër urgjente që mund të përmbysë qetësinë aktuale është armëpushimi i brishtë i ndërmjetësuar nga Trump midis Iranit dhe Izraelit. Ai mund të zhbëhet shpejt dhe të shkaktojë rritje të çmimeve të naftës në botë në një kohë kur inflacioni nga tarifat e tij mund të jetë duke u rritur tashmë.
âE dimĂ« qĂ« po vjen. Ka njĂ« vonesĂ« midis ndryshimeve nĂ« tarifa dhe kur ato shfaqen nĂ« çmimet qĂ« unĂ« dhe ju po paguajmĂ«â, tha Ryan Sweet, kryeekonomist amerikan nĂ« Oxford Economics.
Trump ka demonstruar gjatĂ« muajve tĂ« parĂ« se nuk ka kufi se sa lart do tĂ« rrisĂ« tarifat â qoftĂ« pĂ«r mallrat e njĂ« vendi apo pĂ«r tĂ« gjitha importet e njĂ« produkti tĂ« caktuar. PĂ«r shembull, SHBA-tĂ« kishin taksuar mallrat kineze me njĂ« normĂ« minimale prej 145%, por njĂ« marrĂ«veshje qĂ« u arrit mĂ« 12 maj e uli atĂ« normĂ« nĂ« 30%.
Tarifat e tjera që janë aktualisht në fuqi përfshijnë 50% për çelikun dhe aluminin, 25% për makinat dhe pjesët e automjeteve, dhe një tarifë minimale prej 10% për mallrat e pothuajse çdo vendi.
Ndërsa mallrat meksikane dhe kanadeze përjashtohen nga disa tarifa nëse ato përputhen me kushtet e Marrëveshjes Shtetet e Bashkuara-Meksikë-Kanada, Trump tha të premten se do të vendosë tarifa të reja për mallrat kanadeze për shkak të refuzimit të vendit për të hequr dorë nga një taksë e re që do të hyjë në fuqi të hënën.
NĂ« prill, pasi politika e tij tregtare tronditi tregjet, Trump njoftoi njĂ« pauzĂ« 90-ditore, me sa duket pĂ«r tĂ« blerĂ« mĂ« shumĂ« kohĂ« pĂ«r tĂ« punuar nĂ« marrĂ«veshje tregtare âtĂ« personalizuaraâ me vendet e prekura, tha ai. QĂ« atĂ«herĂ«, janĂ« nĂ«nshkruar vetĂ«m dy marrĂ«veshje tregtare, me MbretĂ«rinĂ« e Bashkuar dhe KinĂ«n.
Trump vuri nĂ« dukje tĂ« premten se ishte jorealiste qĂ« 200 vende qĂ« kanĂ« synuar tĂ« nĂ«nshkruajnĂ« marrĂ«veshje tregtare me SHBA-nĂ«, tâi kenĂ« ato tĂ« finalizuara deri mĂ« 9 korrik.
âNĂ« njĂ« moment tĂ« caktuar, gjatĂ« njĂ« jave e gjysmĂ« tĂ« ardhshme, ose ndoshta mĂ« parĂ«, ne do tĂ« dĂ«rgojmĂ« njĂ« letĂ«r. Ne biseduam me shumĂ« vende dhe do tâu tregojmĂ« atyre se sa duhet tĂ« paguajnĂ« pĂ«r tĂ« bĂ«rĂ« biznes nĂ« Shtetet e Bashkuaraâ, u tha ai gazetarĂ«ve nga dhoma e konferencave pĂ«r shtyp nĂ« ShtĂ«pinĂ« e BardhĂ«.
âKemi shumĂ« gjĂ«ra tĂ« shkĂ«lqyera duke shkuar pĂ«rpara dhe po shkojmĂ« mirĂ« me vendet, por disa do tĂ« zhgĂ«njehen sepse do tĂ« duhet tĂ« paguajnĂ« tarifaâ, shtoi Trump.
Sekretari i Tregtisë Howard Lutnick ritheksoi mundësinë e një strategjie rajonale tarifore të enjten, ndërsa pohoi gjithashtu se njoftimet e 10 marrëveshjeve tregtare ishin të afërta.
Kjo mund të nënkuptojë që disa vende do të përballen me tarifa më të larta krahasuar me nivelet e prillit, vetëm në varësi të vendndodhjes së tyre. Për shembull, Vietnami do të përballej me tarifa prej 46%, ndërsa fqinji i tij Malajzia do të përballej me një tarifë prej 24%.
âNĂ«se afati i 9 korrikut do tĂ« sjellĂ« probleme pĂ«r ekonominĂ« botĂ«rore apo jo, varet nga mĂ«nyra se si administrata Trump do ta trajtojĂ« politikĂ«n tregtareâ, tha pĂ«r CNN Matthew Luzzetti, kryeekonomist amerikan nĂ« Deutsche Bank.
Ekipi i ekonomistĂ«ve tĂ« Luzzetti-t parashikon qĂ« çmime mĂ« tĂ« larta nĂ« muajt nĂ« vijim. Rivendosja e tarifave mĂ« tĂ« larta mĂ« 9 korrik vetĂ«m sa mund tâi shtojĂ« mĂ« shumĂ« benzinĂ« ââzjarrit, tha ai./ CNN
The post Tarifat e Trump- Kjo mund të jetë vera e ferrit ekonomik appeared first on Gazeta Si.
Nga Gazeta âSiâ- Vendet nĂ« mbarĂ« botĂ«n po pĂ«rballen me tĂ« njĂ«jtĂ«n pĂ«rzierje tronditjesh. Prishja e vazhdueshme e sistemit global tregtar, pĂ«r shkak tĂ« njĂ« politike tĂ« paqĂ«ndrueshme tarifore tĂ« SHBA-sĂ«, tani shoqĂ«rohet me rrezikun e ndĂ«rprerjeve nĂ« rrugĂ«t tregtare dhe prodhimin e naftĂ«s nga konfliktet ushtarake nĂ« Lindjen e Mesme.
PĂ«r mĂ« tepĂ«r, shqetĂ«simet nĂ« lidhje me sigurinĂ« e aseteve nĂ« dollarĂ« po rriten, sepse projektligji i shpenzimeve âi madh dhe i bukurâ i Presidentit tĂ« SHBA-sĂ«, Donald Trump, pritet tĂ« gĂ«rryejĂ« pozicionin fiskal tashmĂ« tĂ« dobĂ«t tĂ« AmerikĂ«s. NĂ« tĂ« njĂ«jtĂ«n kohĂ«, riorganizimi i gjerĂ« dhe i nxitur gjeopolitikisht i zinxhirĂ«ve globalĂ« tĂ« furnizimit vazhdon, dhe rreziku i shkatĂ«rrimit tĂ« klimĂ«s dhe mjedisit Ă«shtĂ« rritur, veçanĂ«risht tani qĂ« Shtetet e Bashkuara janĂ« tĂ«rhequr pĂ«rsĂ«ri nga marrĂ«veshja e klimĂ«s e Parisit.
Duke pasur parasysh se tĂ« gjithĂ« do tĂ« vuajnĂ« nga kĂ«to tronditje, bashkĂ«punimi pĂ«r tâi pĂ«rmirĂ«suar ato duhet tĂ« jetĂ« njĂ« pĂ«rparĂ«si, veçanĂ«risht pĂ«r AzinĂ« dhe EuropĂ«n.
Të dy rajonet janë shumë të integruara në sistemin global tregtar dhe të dyja mund të preken nga humbja e besueshmërisë fiskale të SHBA-së. Rezervat valutore të shumë vendeve aziatike janë shumë të peshuara drejt aseteve në dollarë dhe pjesa më e madhe e tregtisë së tyre të jashtme faturohet në dollarë. Në mënyrë të ngjashme, ndryshimi i klimës përbën një kërcënim të madh për të gjitha vendet, por Europa, veçanërisht, e ka vënë të ardhmen e saj në tranzicionin drejt energjisë së pastër.
Thënë thjesht, tronditjet e fundit kërcënojnë themelin mbi të cilin vendet aziatike dhe europiane kanë ndërtuar modelet e tyre ekonomike: tregtinë e hapur, e cila në vetvete bazohet në një sistem të bazuar në rregulla.
SHBA-tĂ« kanĂ« kaluar nga tĂ« qenit njĂ« vend qĂ« vendos rregulla nĂ« njĂ« vend qĂ« i shkel ato. PĂ«r shembull, tarifat e Trump-it, tĂ« cilat janĂ« etiketuar nĂ« mĂ«nyrĂ« mashtruese si âtarifa reciprokeâ, shkelin nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« qartĂ« parimin e kombit mĂ« tĂ« favorizuar (MFN), i cili ndalon çdo anĂ«tar tĂ« OrganizatĂ«s BotĂ«rore tĂ« TregtisĂ« tĂ« mbajĂ« barriera tĂ« ndryshme tregtare pĂ«r vende tĂ« ndryshme, pĂ«rveçse sipas njĂ« marrĂ«veshjeje formale tĂ« tregtisĂ« sĂ« lirĂ«.
Trump ka shkelur gjithashtu angazhimin e SHBA-sĂ« pĂ«r tĂ« mos rritur normat e saj tarifore pĂ«rtej ânormave tĂ« kufizuaraâ tĂ« OBT-sĂ« â njĂ« tjetĂ«r gur themeli i sistemit global.
Në mënyrë të ngjashme, SHBA-të po minojnë sistemin e përqendruar te dollari, mbi të cilin vendet aziatike dhe europiane janë mbështetur prej kohësh për likuiditet, financim tregtar dhe menaxhim të riskut financiar. Erozioni i pritur i pozicionit fiskal të SHBA-së, i kombinuar me politikën tarifore kapriçioze të Trump, ka hedhur dyshime mbi besueshmërinë e dollarit.
Ernest HemingĂ«ay shkroi nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« famshme se falimentimi ndodh âgradualisht dhe pastaj papriturâ. MeqenĂ«se SHBA-tĂ« teknikisht nuk kanĂ« dĂ«shtuar kurrĂ«, rritja e fundit e primeve tĂ« rrezikut pĂ«r obligacionet qeveritare mund tĂ« thuhet se bie brenda fazĂ«s âgradualeâ. Por investitorĂ«t tani duhet tĂ« marrin nĂ« konsideratĂ« mundĂ«sinĂ« e ardhjes âpapritmasâ mĂ« shpejt nga sa mendohej mĂ« parĂ«.
NĂ« vend qĂ« tĂ« kĂ«rkojnĂ« strategji tĂ« ndara mbrojtĂ«se, Azia dhe Europa do tĂ« pĂ«rfitonin mĂ« shumĂ« nga bashkĂ«punimi. NĂ« frontin tregtar, njĂ« kuadĂ«r i pĂ«rmirĂ«suar midis Bashkimit Europian dhe dy blloqeve tĂ« mĂ«dha tregtare aziatike, Partneritetit Ekonomik GjithĂ«pĂ«rfshirĂ«s Rajonal (RCEP) dhe MarrĂ«veshjes GjithĂ«pĂ«rfshirĂ«se dhe Progresive pĂ«r Partneritetin Trans-PaqĂ«sor (CPTPP), do tĂ« vendoste rregulla tregtare pĂ«r pothuajse tĂ« gjithĂ« botĂ«n â pavarĂ«sisht se çfarĂ« bĂ«n SHBA-ja.
Në frontin e klimës, rreziku tani është që vende të tjera (si Argjentina) mund të ndjekin SHBA-në në daljen nga marrëveshja e Parisit. Për të parandaluar këtë mundësi, Azia dhe Europa duhet të ndjekin një kuadër të përbashkët tarifor të karbonit. Nëse dy rajonet më të mëdha tregtare në botë vendosin të njëjtat penalitete mbi importet me intensitet të lartë karboni, ato do të krijojnë një nxitje të fuqishme për të vazhduar kursin e dekarbonizimit.
Në financat ndërkombëtare, të dy rajonet mund të punojnë drejt një sistemi që është më i qëndrueshëm ndaj sjelljes së papërgjegjshme nga ana e çdo vendi të vetëm. Qëllimi nuk është të zhvendoset dollari amerikan si monedha dominuese globale, por të ofrohen më shumë instrumente për menaxhimin e riskut dhe diversifikimin.
Për shembull, një monedhë e re stablecoin mund të lidhet me euron ose me një nga monedhat kryesore aziatike. Bankat qendrore mund të formojnë një rrjet marrëveshjesh shkëmbimi valutorësh që janë të pavarura nga dollari amerikan.
Dhe vendet mund të punojnë drejt një kuadri më të fuqishëm shumëpalësh për lehtësimin e borxhit për vendet me të ardhura të ulëta, duke u bazuar në bashkëpunimin midis Bankës Europiane të Investimeve, Bankës Aziatike të Zhvillimit, Bankës Aziatike të Investimeve në Infrastrukturë, Bankës Afrikane të Zhvillimit dhe Klubit të Parisit të kreditorëve sovranë.
AsnjĂ« nga kĂ«to zgjidhje nuk do tĂ« jetĂ« e lehtĂ« pĂ«r tâu arritur, sigurisht, duke pasur parasysh tensionet midis vendeve brenda secilit bllok rajonal nĂ« lidhje me njĂ« sĂ«rĂ« çështjesh. BashkĂ«punimi do tĂ« kĂ«rkonte ndarje nĂ« ndarje, me qeveritĂ« qĂ« pĂ«rqendrohen drejtpĂ«rdrejt nĂ« ofrimin e tĂ« mirave publike globale.
Sado sfiduese tĂ« duket kjo, alternativa do tĂ« jetĂ« shumĂ« mĂ« e kushtueshme pĂ«r AzinĂ« dhe EuropĂ«n â dhe pĂ«r pjesĂ«n tjetĂ«r tĂ« botĂ«s.
Marrë nga Project Syndicate/Përshtati Gazeta Si
The post A mund ta shpëtojnë Europa dhe Azia ekonominë globale? appeared first on Gazeta Si.
Nga Gazeta âSiâ-  âMund ta bĂ«j. Mund tĂ« mos e bĂ«j â, u tha Trump gazetarĂ«ve nĂ« oborrin e ShtĂ«pisĂ« sĂ« BardhĂ«.
Pyetja ishte nëse do të bashkohej me sulmet ajrore izraelite ndaj objekteve bërthamore të Iranit. Disa ditë më vonë, bombarduesit amerikanë ishin nisur. Disa e prisnin që kjo të ndodhte. Të tjerë, përfshirë Keir Starmer, kishin deklaruar publikisht se nuk e prisnin.Askush nuk e dinte. Doktrina e paparashikueshmërisë nuk do ishte shkelur në asnjë mënyrë.
Kjo vlen edhe në politikën ekonomike dhe të brendshme.
PaqĂ«ndrueshmĂ«ria Ă«shtĂ« njĂ« tipar i personalitetit presidencial, por edhe njĂ« teknikĂ« e mĂ«suar menaxhimi. Tâi mbash tĂ« gjithĂ« pĂ«rreth duke hamendĂ«suar, duke kaluar nga shakaja nĂ« kĂ«rcĂ«nim- janĂ« metoda tĂ« kontrollit shtrĂ«ngues.
Udhëheqësit e huaj nuk janë oborrtarë të Shtëpisë së Bardhë. Ata mund të kërkojnë favorin e presidentit amerikan në tregti ose të kenë frikë nga zemërimi i tij ushtarak, por gjithmonë me interesa kombëtare konkurruese në sfond. Në skenën botërore, Trump nuk do ta ndiejë kurrë përkushtimin e pastër që merr nga besimtarët në një tubim të Maga-s, gjë që është një arsye pse ai e urren të udhëtojë.
Ky tension ishte i dukshëm në samitin e NATO-s këtë javë në Hagë. Trump nuk e fshehu përbuzjen e tij për demokracitë europiane. Ai nuk është i bindur se mbrojtja e kontinentit të tyre, veçanërisht e asaj pjese të tij nën sulmin e dhunshëm nga Rusia, është problemi i SHBA-së.
KĂ«rcĂ«nimi qĂ« ai bĂ«ri shkurtimisht nĂ« mandatin e tij tĂ« parĂ« pĂ«r tâu tĂ«rhequr nga NATO nĂ«se anĂ«tarĂ«t e tjerĂ« nuk do tĂ« fillonin tĂ« paguanin pĂ«r ta, ende varet mbi aleancĂ«n. UdhĂ«heqĂ«sit europianĂ« duhet tĂ« pĂ«rpiqen ta mbajnĂ« Trumpin nĂ« krah, ndĂ«rsa planifikojnĂ« situata tĂ« paparashikuara pĂ«r ditĂ«n kur ai mund tĂ« vendos tâi braktisĂ« ata.
Kjo është doktrina: askush nuk e di. Kjo i detyron anëtarët e NATO-s të bëjnë një valle të sikletshme, duke performuar në dobi të Trump, ndërkohë që punojnë edhe rreth tij. Ata duan ta impresionojnë atë me ambicien e tyre financiare, duke u zotuar të shpenzojnë 5% të PBB-së së tyre kombëtare për mbrojtje deri në vitin 2035. Por ata gjithashtu e dinë se nuk duhe të presin ndonjë angazhim reciprok.
Lufta në Lindjen e Mesme e rrit pasigurinë në nivele të reja. Udhëheqësit europianë duhet të qëndrojnë të përqendruar te Ukraina dhe te perspektiva e Rusisë që e drejton agresionin e saj territorial në ndonjë pjesë tjetër të krahut lindor të NATO-s. Vladimir Putin nuk sheh legjitimitet në kufijtë që u hartuan nga rënia e Bashkimit Sovjetik. Ai gjithashtu e ka përshtatur ekonominë, aparatin politik dhe makinerinë e propagandës së Rusisë për të supozuar luftë të përhershme me perëndimin. Një mësim nga gjendja e vështirë e Ukrainës është të supozojmë se kur Putini thotë se do të luftojë, ai e mendon me gjithë mend.
Këto llogaritje i mbajnë europianët zgjuar natën, por jo Trumpin. Ai nuk e njeh Rusinë si agresore në Ukrainë dhe do të shihte me kënaqësi përfundimin e luftës me kushte që e lënë NATO-n të poshtëruar dhe Putinin të trimëruar, dhe që sinjalizojnë një ndryshim epokal në ekuilibrin e fuqisë globale larg demokracisë.
Por, formulimi i zgjedhjes në terma të mëdhenj gjeostrategjikë errëson motivet më të vogla, të cilat shpesh janë ato më të spikaturat tek Trump. Ai nuk dëshiron të marrë anën e Kievit sepse kjo është ajo që bëri Joe Biden. Nuk është kauza e tij dhe për këtë arsye ai mendon se është budallallëk.
Ky nuk është rasti me Iranin. Aleatët e SHBA-së duhet, të paktën publikisht, ta gjykojnë ndërhyrjen ushtarake të Trump sikur të ishte bërë sipas një llogaritjeje konvencionale diplomatike dhe strategjike: perspektiva e Teheranit që ushtron fuqi të apokalipsit bërthamor është vërtet e neveritshme; negociatat nuk po jepnin fryte. Ndoshta kishte arsye për të kundërshtuar vlerësimet e inteligjencës amerikane që thoshin se pragu i gatishmërisë për armë nuk ishte i afërt. Ndoshta koha për të vepruar ishte vërtet afër.
Suksesi i hershĂ«m izraelit â njĂ« arritje e jashtĂ«zakonshme e inteligjencĂ«s ushtarake qĂ« shkatĂ«rroi komandantĂ«t dhe asetet e larta iraniane â i ofroi Trumpit mundĂ«sinĂ« e ngjitjes nĂ« njĂ« operacion fitues.
Të dhënat se ndryshimi i regjimit ishte në axhendë mund ta kenë shtyrë Ali Khamenein, udhëheqësin suprem të Iranit, drejt një armëpushimi, mbi bazën se kapitullimi i hershëm me njëfarë pushteti të ruajtur, ndonëse i papranueshëm, është i preferueshëm sesa vrasja. Zyrtarë të lartë të Shtëpisë së Bardhë këmbëngulën se qëllimet e luftës ishin të kufizuara në përmbajtjen e kërcënimit bërthamor, por meqenëse ata as nuk e dinin se një luftë po vinte, autoriteti i tyre për këtë çështje është i dyshimtë.
MbĂ«shtetĂ«sit e Trump thonĂ« se kjo Ă«shtĂ« provĂ« se stili i tij i paqĂ«ndrueshĂ«m funksionon. NĂ« studimet strategjike njihet si âteoria e tĂ« çmenduritâ. Rreziku i dukshĂ«m Ă«shtĂ« se i mĂ«son gjithashtu pjesĂ«s tjetĂ«r tĂ« botĂ«s meritat e çmendurisĂ«. SundimtarĂ«t e Iranit do tĂ« jenĂ« mĂ« tĂ« bindur se kurrĂ« se vetĂ«m armĂ«t bĂ«rthamore mund tĂ« garantojnĂ« sovranitetin e tyre. (Kjo pikĂ«pamje do tĂ« vazhdonte deri nĂ« ndryshimin e regjimit, pasi asnjĂ« nga skenarĂ«t e zbatueshĂ«m nuk rezulton nĂ« njĂ« lulĂ«zim tĂ« demokracisĂ« pro-perĂ«ndimore nĂ« rajon. Ambiciet atomike tĂ« Teheranit mund tĂ« pengohen me vite, por kauza e mospĂ«rhapjes sĂ« negociuar dhe shumĂ«palĂ«she Ă«shtĂ« gjithashtu nĂ« kolaps.)
Kjo nuk i intereson Trumpit. Ai mendon pĂ«r fitore tĂ« lehta, jo pĂ«r pasoja komplekse. Prandaj erdhi edhe acarimi i tij me Izraelin dhe Iranin pĂ«r shkeljen e armĂ«pushimit. Ai Ă«shtĂ« i vetĂ«dijshĂ«m se duket sikur Ă«shtĂ« mashtruar nga Netanyahu, ashtu siç dikur tregoi njĂ«Â shkĂ«ndijĂ« frustrimi me Putinin pĂ«r âpĂ«rfshirjenâ e tij nĂ« negociatat pĂ«r tâi dhĂ«nĂ« fund luftĂ«s nĂ« UkrainĂ«. Ai u premtoi votuesve amerikanĂ« marrĂ«veshje. Ai zemĂ«rohet kur bota ia fsheh ato.
Ky Ă«shtĂ« njĂ« funksion natyror i doktrinĂ«s sĂ« paparashikueshmĂ«risĂ«. Tâu thuash vendeve tĂ« tjera se nuk mund ta dinĂ« kurrĂ« se çfarĂ« do tĂ« bĂ«sh, i bĂ«n ato mĂ« pak tĂ« ndjeshme ndaj diplomacisĂ«; mĂ« pak tĂ« bindura ndaj tekave tĂ« njĂ« presidenti amerikan. Pastaj fillon njĂ« rreth vicioz. Trump mbĂ«shtetet nĂ« personalitetin e tij tĂ« paqĂ«ndrueshĂ«m pĂ«r tĂ« ushtruar kontroll nĂ« situata qĂ« nuk i kupton, duke gjeneruar kaos qĂ« ekspozon pafuqinĂ« e tij.
PĂ«r demokracitĂ« europiane kjo Ă«shtĂ« dobĂ«suese. ĂshtĂ« e vĂ«shtirĂ« tĂ« koordinosh mbrojtjen kundĂ«r kĂ«rcĂ«nimeve tĂ« jashtme kur fuqia supreme nĂ« aleancĂ«n tĂ«nde Ă«shtĂ« origjina e kaq shumĂ« paqĂ«ndrueshmĂ«rive.
GjĂ«ja qĂ« u nevojitet mĂ« shumĂ« prej tij â besueshmĂ«ria â Ă«shtĂ« e vetmja gjĂ« qĂ« ai Ă«shtĂ« i destinuar nga personaliteti dhe doktrina tĂ« mos e ofrojĂ« kurrĂ«.
Burimi: The Guardian/PĂ«rshtati Gazeta Si
The post Trump është i inatosur! Bota nuk po i jep marrëveshje të lehta appeared first on Gazeta Si.
Login