Lufta për para që do të vendosë të ardhmen e Europës!
âParaja rrotullon botĂ«nâ, thotĂ« njĂ« kĂ«ngĂ« dhe paraja do tĂ« vendosĂ« tĂ« ardhmen e EuropĂ«s. LiderĂ«t politikĂ« po pĂ«rballen me vendime tĂ« dhimbshme se si tĂ« shpĂ«rndajnĂ« paratĂ« publike nĂ« njĂ« botĂ« tĂ« pasigurt.
Europa ka 3 prioritete urgjente. E para dhe mĂ« e dukshmja â mbrojtja. Kjo nevojĂ« Ă«shtĂ« mĂ« shumĂ« njĂ« kundĂ«rpĂ«rgjigje pĂ«r agresionin e Vladimir Putin dhe kritikat e Donald Trump pĂ«r aleatĂ«t e NATO-s. KĂ«to presione e kanĂ« bĂ«rĂ« njĂ« nevojĂ« strategjikĂ« armatimin e EuropĂ«s.
E dyta Ă«shtĂ« mbĂ«shtetja pĂ«r UkrainĂ«n nĂ« luftĂ«n kundĂ«r RusisĂ«. NĂ«se mbrojtja e UkrainĂ«s bie, njĂ« Rusi revanshiste do tĂ« pĂ«rfitonte. MbĂ«shtetja pĂ«r UkrainĂ«n do tâi kushtojĂ« EuropĂ«s mĂ« shumĂ« nga sa janĂ« tĂ« gatshĂ«m tĂ« shpenzojnĂ«.
Dhe e fundit, është procesi i gjatë i prodhimit të buxhetit të ardhshëm shumëvjeçar të Bashkimit Europian, i cili do të mbulojë periudhën nga 2028 deri në 2034. Komisioni Europian ka paraqitur tashmë propozimin e tij, por sfida e vërtetë qëndron përpara, pasi vendet anëtare dhe Parlamenti Europian duhet të kalojnë përmes negociatave të brendshme përpara se të bien dakord për numrat përfundimtarë.
Propozimi i Komisionit pĂ«rfshin rritjen e fondeve pĂ«r sigurinĂ«, angazhimet globale dhe konkurrencĂ«n, si dhe mbĂ«shtetje shtesĂ« pĂ«r UkrainĂ«n. Edhe pse kĂ«to prioritete janĂ« mbĂ«shtetur gjerĂ«sisht, rialokimi i burimeve tĂ« nevojshme pĂ«r financimin e tyre ka qenĂ« subjekt i njĂ« debati tĂ« ashpĂ«r. ĂshtĂ« e sigurt tĂ« thuhet se Komisioni po shkon drejt njĂ« pĂ«rballjeje tĂ« ashpĂ«r politike pĂ«rpara se tĂ« arrihet njĂ« konsensus. Buxheti qĂ« ka propozuar Komisioni Ă«shtĂ« i ulĂ«t, sa 1.26% e tĂ« ardhurave vjetore tĂ« 27 shteteve tĂ« BE-sĂ«, por shtetet ende nuk kanĂ« shlyer borxhet e Covid.
Për mbrojtjen, numrat janë më të lartë. Në të gjithë Europën, buxhetet e mbrojtjes janë rritur afërsisht me 1/3 vitet e fundit, me shumicën e anëtarëve europianë të NATO-s që shpenzojnë rreth 2% të PBB-së së tyre ose i afrohen këtij standardi.
Por edhe kjo nuk mjafton më. Në samitin e qershorit të NATO-s në Hagë, anëtarët u zotuan të shpenzojnë 3.5% të PBB-së për mbrojtjen deri në vitin 2035, me një shtesë prej 1.5% të caktuar për investime të përcaktuara lirshëm për mbrojtjen dhe sigurinë. 1.5% shtesë duket se është krijuar për të qetësuar Trump, i cili ka bërë thirrje në mënyrë të përsëritur që aleatët europianë të rrisin shpenzimet ushtarake në 5% të PBB-së. Pjesa më e madhe e këtyre shpenzimeve shtesë pritet të mbështetet në kontabilitetin krijues dhe jo në financimin e ri aktual.
MbĂ«shtetja e UkrainĂ«s gjatĂ« luftĂ«s dhe rindĂ«rtimit eventual tĂ« vendit do tĂ« kĂ«rkojĂ« gjithashtu njĂ« angazhim tĂ« konsiderueshĂ«m financiar. NdĂ«rsa vlerĂ«simet ndryshojnĂ«, 100 miliardĂ« dollarĂ« nĂ« vit, pĂ«r shembull, do tĂ« arrinin nĂ« pak mĂ« shumĂ« se 0.4% tĂ« PBB-sĂ« sĂ« kombinuar tĂ« BE-sĂ« dhe MbretĂ«risĂ« sĂ« Bashkuar â domethĂ«nĂ«se, por larg tĂ« qenit tĂ« pamenaxhueshme.
Në një moment brenda dritares së buxhetit 2028-35, kostoja e rindërtimit të Ukrainës do të duhet të adresohet. Disa studime kanë vlerësuar koston e rindërtimit në rreth 500 miliardë dollarë, megjithëse kjo shifër përfshin zona që mund të mbeten nën kontrollin rus për të ardhmen e parashikueshme. Shumë do të varet gjithashtu nga fakti nëse garancitë e sigurisë dhe perspektiva e anëtarësimit të Ukrainës në BE mund të nxisin një mjedis të favorshëm për investime private në shkallë të gjerë.
Natyrisht, mund të shfaqen kërkesa të reja, duke vendosur tendosje shtesë mbi financat e Europës. Disa qeveri europiane, për shembull, kanë ulur tashmë ndihmën për zhvillim ose kanë devijuar një pjesë të saj për të mbështetur Ukrainën. Ndërsa kjo mund të ketë qenë një përgjigje e nevojshme afatshkurtër ndaj pushtimit të Rusisë, pasojat e tij afatgjata mbeten të paqarta.
Aktualisht, vetëm Norvegjia, Suedia dhe Danimarka përmbushin objektivin e Kombeve të Bashkuara për të ndarë 0.7% të të ardhurave vjetore për ndihmën për zhvillim. Pas shkurtimeve dramatike të ndihmës së huaj të administratës Trump dhe mbylljes së Agjencisë Amerikane për Zhvillim Ndërkombëtar (USAID), ekziston një mundësi e fortë që Europa të mbushë boshllëkun. Një botë më e dëshpëruar do të jetë më e paqëndrueshme dhe më pak e sigurt, duke e bërë zhvillimin një imperativ strategjik dhe moral.
PĂ«rmbushja e tĂ« gjitha kĂ«tyre angazhimeve nuk do tĂ« jetĂ« e lehtĂ«, veçanĂ«risht pĂ«r qeveritĂ« qĂ« tashmĂ« po pĂ«rballen me deficite tĂ« larta dhe borxhin publik nĂ« rritje. Pritjet janĂ« qĂ« vendet e EuropĂ«s Veriore do tĂ« arrijnĂ« objektivin e NATO-s pĂ«r shpenzimet e mbrojtjes prej 3.5% tĂ« PBB-sĂ« shumĂ« pĂ«rpara vitit 2035, ndĂ«rsa vendet e EuropĂ«s Jugore â me pĂ«rjashtim tĂ« GreqisĂ« â ka tĂ« ngjarĂ« tĂ« dĂ«shtojnĂ« ta pĂ«rmbushin atĂ«. Me FrancĂ«n, ItalinĂ« dhe SpanjĂ«n qĂ« tĂ« gjitha shkojnĂ« drejt zgjedhjeve deri nĂ« vitin 2027, oreksi politik pĂ«r shkurtimet e shpenzimeve tĂ« nevojshme pĂ«r tĂ« rritur buxhetet e mbrojtjes ka tĂ« ngjarĂ« tĂ« mbetet i kufizuar.
Ky trend tashmë është i dukshëm në shpërndarjen e ndihmës për Ukrainën. Në katër muajt e parë të vitit 2025, vendet nordike kontribuan 6.8 miliardë dollarë, Britania e Madhe dha 5.3 miliardë dollarë dhe Gjermania siguroi 760 milionë dollarë, ndërsa Spanja dhe Italia dhanë vetëm një pjesë të këtyre shumave.
Ironia Ă«shtĂ« se shtetet anĂ«tare tĂ« BE-sĂ« tĂ« etiketuara shpesh si âkoprace â janĂ« ato qĂ« nĂ« tĂ« vĂ«rtetĂ« janĂ« tĂ« gatshĂ«m tĂ« ofrojnĂ« fonde pĂ«r tĂ« çuar pĂ«rpara prioritetet e dakorduara tĂ« bllokut. NdĂ«rkohĂ«, vendet mĂ« pak tĂ« kursyera preferojnĂ« tĂ« kĂ«rkojnĂ« mĂ« shumĂ« huamarrje, edhe pse kanĂ« hapĂ«sirĂ« tĂ« kufizuar pĂ«r ta bĂ«rĂ« kĂ«tĂ« vetĂ«.
KĂ«to tensione tani po nxisin intensifikimin e betejĂ«s mbi financat e EuropĂ«s. Ekziston njĂ« kontrast i fortĂ« midis miratimit tĂ« shpejtĂ« tĂ« NATO-s tĂ« premtimeve pĂ«r shpenzime tĂ« mĂ«dha dhe grindjeve tĂ« BE-sĂ« pĂ«r shuma shumĂ« mĂ« tĂ« vogla. Sido qĂ« tĂ« jetĂ« rezultati, lufta fiskale e ardhshme do tĂ« testojĂ« se sa tĂ« aftĂ« dhe tĂ« gatshĂ«m janĂ« liderĂ«t e EuropĂ«s pĂ«r tâu pĂ«rballur me sfidat serioze tĂ« sigurisĂ« pĂ«rpara./ProjectSyndicate
The post Lufta për para që do të vendosë të ardhmen e Europës! appeared first on Gazeta Si.