Jean Michel André Jarre lindi më 24 gusht 1948 në Lyon, Francë. I biri i kompozitorit të njohur filmik, Maurice Jarre, dhe France Pejot, vetë pjesëtare e Rezistencës në Luftën e Dytë Botërore, transmeton KultPlus.

Në vitin 1968, Jarre, pas përfundimit të studimeve në letërsi, iu bashkua ‘Groupe de Recherches Musicales’ të Pierre Schaeffer, duke u futur në botën e muzikës konkret dhe eksperimentale. Aty nisi eksperimentimin me sintesa elektronike, tape loops dhe efekte audio – themeli i stilit të tij unik.

Albumi i tij i tretë, *Oxygène*, u publikua në vitin 1976 dhe u regjistrua në shtëpinë e tij në Paris. Ai përdori sintetizatorë analogë dhe efektë elektronikë për të krijuar atë që u quajt një nga albumet më ndikues të muzikës elektronike dhe ambient . Ky album shiti rreth 18 milionë kopje dhe e botoi Jarre-n si një figurë ndërkombëtare.

Jarre u bë i famshëm jo vetëm për albumet, por edhe për koncertet masive muzikore me lazer, projeksione dhe fishekzjarrë. Në vitin 1979, organizoi një koncert në Place de la Concorde përpara më shumë se një milion njerëzve.

Ai shërbeu gjithashtu si artisti i parë perëndimor i ftuar për të performuar në Kinë. Koncerti i tij në Moskë në 1997 mbajti rekordin e audiencës më të madhe në një ngjarje të hapur—rreth 3.5 milionë vetë.

Karriera e tij përfshin një katalog të pasur me mbi 22 albume studio dhe 85 milionë kopje të shitura në mbarë botën.

Këtu përfshihen:

‘Équinoxe’  (1978)

‘Rendez-Vous’ (1986), i cili u performua në Houston para 1.5 milionë njerëzve, ngjarje që fitoi vend në Guiness.

Albumi enigmatik ‘Musique pour Supermarché’ (1983), një LP i vetëm, masterin e të cilit Jarre e shkatërroi publikisht dhe e transmetoi vetëm një herë në radio—më pas u shit për 69,000 franga.

Seritë inovative ‘Electronica 1 & 2’ (2015–2016), me bashkëpunime nga artistë si Pet Shop Boys, Laurie Anderson, Gary Numan, Armin van Buuren etj.

Albumi ‘Amazônia’ (2021) dhe më i fundit, ‘Oxymore’(2022).

Jean-Michel Jarre është një vizionar i teknologjisë dhe kulturës, ambasador i UNESCO-s për edukim, shkencë dhe kulturë, dhe fitues i medaljes Stephen Hawking për komunikimin shkencor. Koncertet e tij janë mbajtur në vende si Piramidat e Egjiptit, Sahara, Gjiri i Vdekur, të gjitha për të mbështetur mesazhe kulturore dhe mjedisore./KultPlus.com

Nga Rita Petro

Pse duhet lexuar libri i Vlora Konushevcit “Martesat, valixhet dhe ngarkesat e tjera”.

Sepse rrëfimet aty janë aq të sinqerta, pa kurrfarë deklamimi, dhe kjo vërehet më tepër kur tema intime dhe ajo sociale harmonizohen aq natyrshëm me atë të luftës në Kosovë. Një realitet pa lustër.

Personazhi femër, ndonëse është vënë në shënjestër nga mjedisi rreth e qark, si dhe bota konservatore mashkullore, nuk bëhet viktimë. Madje ka raste kur rebelohet fuqishëm duke treguar forcën mendore, por dhe atë fizike:
“Krejt organizmi m’u moblizue me nji fuqi që s’e kisha ditë kurrë se e ndryja mbrenda meje.”

Mjaft interesante janë edhe figurat e burrave apo të baballarëve, larg të qenit heronj lufte apo të idealizuar. Edhe kjo është një risi e bukur që na sjell autorja me prozën e saj:
“Fatosi u vra në luftë pa e shkrepë kurrë asnji plumb. Prej atëherë, na mblidhemi çdo vit tek permendorja e tij dhe e nderojmë për guximin që kurrë nuk e pati. Ndoshta herojtë edhe s’kanë nevojë me ba ndonji gja heroike, ndoshta veç duhen me vdekë në vendin dhe në kohën e duhun. Ndoshta kaq mjafton.”

Fundet e tregimeve janë si funde poezie, përmbyllje befasuese që të ndalin të mendosh e rimendosh çfarë lexove:
“Mandej rashë me fjetë, e qetë. Ishte si me kuptue që të gjithë bartim valixhe – disa veç kanë mësue me i mshefë ma mirë.”

Për titujt e tregimeve autores i mjafton veç një fjalë, aq e përzgjedhur sa të fut si një karem në historinë e rrëfyer: Korridori, Lavdia, Valixhja, Hekuri…

Dukja dhe e brendshmja te njeriu shpesh paraqiten në papajtueshmëri të plotë. Autores i intereson t’i zbulojë këto anë të kundërta dhe, në vend të trishtimit, na sjell ngushëllimin se edhe ajo që ndrit e që duket aq larg, është aq e arritshme:
“Sa shumë i kisha ikë jetës sime, tue shpikë histori për dikend që s’e di as kush asht.”

Ironia e fshehur është një armë e fortë dhe e guximshme në stilin e autores, veçanërisht kur ironizon personazhin grua, me të cilën do të identifikohet:
“Ishte sprovë. Nji lloj stërvitjeje për me pa sa larg mundem me shkue pa e ndje turpin. Doli që mundem me shkue edhe ma larg se katër orë.”

Ndihet gjatë gjithë librit fryma femërore e bukur, e lirë, pa tabu, sikur i thotë të gjithëve: më pëlqeni apo jo, unë kështu jam, e vërteta pa make up:
“Njajte si Maria Magdalena që mbarti barrën e mëkatit për kurvat, ndjej se edhe une e kam bartë me vete këtë dashni të verbët që më shtyu drejt tingujve të sirenes së ambël që të tërheq në humnere.”

Libri është shkruar me një gegnishte melodioze, që të shijon aq shumë. Është prej atyre librave që të përcjell edhe pasi ke mbyllur faqen e fundit./KultPlus.com

Kush nuk ka ndjerë njëherë dëshirën për t’u “zhdukur pa asnjë gjurmë”?, shkruan gazeta italiane ”La stampa” duke nxjerrë në pah probleme të ndryshme  që miliona njerëz i përjetojnë … qofshin ato ekonomike apo sociale.

Një ditë e keqe, probleme që grumbullohen, ankthe që brejnë stomakun: mendimi për t’u arratisur nga gjithçka dhe nga të gjithë, qoftë edhe për një moment, është pothuajse universal.

Zakonisht, kriza kufizohet në një psherëtimë “mjaft, po heq dorë nga gjithçka”, e shqiptuar në një moment dëshpërimi, përpara se të kthehet në rutinën e zakonshme.

Por në Japoni, ky impuls nuk është vetëm një tekë kalimtare.

Në Japoni, dëshira për t’u zhdukur ka një emër specifik: ”johatsu”që fjalë për fjalë do të thotë “avullim”.

Këta janë njerëz që zgjedhin vullnetarisht të zhduken pa lënë gjurmë, duke braktisur shtëpinë, punën, familjen dhe miqtë, pa shpjegime ose paralajmërime.

Arsyet janë të ndryshme dhe shpesh të dhimbshme: probleme serioze financiare, dështime personale ose profesionale, skandale, episode të dhunës në familje ose thjesht pesha e padurueshme e pritjeve shoqërore.

Është teorizuar se kultura e ashpër e punës në Japoni, në kombinim me mungesën e mbështetjes familjare dhe komunitare, ka kontribuar në përhapjen e jōhatsu.

Për më tepër, lënia e një kompanie shihet si e turpshme në kulturën japoneze. Vetëvrasja, puna deri në vdekje (karoshi) dhe të bërit jōhatsujanë rrjedhimisht rezultate të mundshme.

Gjithashtu mund ta kursejë familjen nga kostot e larta që mund të shoqërohen me vetëvrasjen përshembull borxhet, tarifat e pastrimit dhe tarifat e ndryshme ekonomike.

Ky fenomen është shqetësuaes për Tokën e Diellit pasi fenomeni po shënon rritje, sidomos mes të rinjve./KultPlus.com

Një vit pas asaj bisede pa kokë e këmbë te bar AMERIKA, ku Fredi iu përgjërua plot afsh e passion Olianës, nën një nur indifference, por duke ndjerë diçka t’i forcohej mes këmbëve, që ajo ta mbante më në konsideratë figurën e tij dhe tjetra e nxori jashtë orbite me një përgjigje qej-mos-prishëse të huazuar nga akejtë e lashtë “këtu jemi, punë që pret…” Fredit iu shfaq në ëndërr Oliana.

Kishte shumë mistere e gjithë kjo histori. E para, sepse Fredi nuk shihte ëndrra qysh prej 30 vjetësh. E dyta, sepse ai ishte mendjembledhur dhe nuk i kthehej historirave, të cilat i konsideronte një kapitull i mbyllur. Dhe e treta, sepse ai e pati harruar Olianën fill pas asaj bisede, ku saçmet e çiftes së tij seksuale fluturuan në hava, pa e kapur gjahun.
Pse e pashë, pyeti veten, duke ndezur një cigare, si për të shtuar më tej hidhësinë e gojës, aty nga ora pesë e mëngjesit, kur ia kishte filluar lehurimës qeni i parë.

Merret vesh, s’kish kush i përgjigjej dhe, teksa u nis për në banjë, u mundua ta rikujtonte atë ëndërr të çuditshme. Iu kujtua fillimi i ëndrrës, me Olianën duke u ngjitur nëpër ca shkallina dredhore, të cilat nuk mbaronin kurrë dhe shfaqjen e saj të menjëhershme ne dhomën e tij me këmbët e bukura nën fundin e shkurtër, vithet e kërcyera lart dhe pastaj ai kthim i vrullshëm I Olianës drejt tij, me gjinjtë si dy dardha të hapur paksa buzët e shpërveshura, si t’i kishte çarë një kalim i vrullshëm thike. Ishte ironike e po e këshillonte të mos ecte më mbas femrave të veshura me minifund, kur këto ngjiteshin nëpër shkallë…

Fredi pati murmuritur i mahnitur një si biçim “nuk më bëjnë këmbët të dal para teje” dhe, si kishte zgjatur dorën, e kishte future pëllëmbën mes kofshëve të saj të ngohta e dridhëruese, duke prekur diçka të mëndafshtë. Kaq ishte dashur dhe Oliana pat rënkuar thellë e i qe futur në trup, e xhveshur në të qintën e sekondës….
Nuk mbante më asgjë, përveç atyre lëvizjeve të vrullshme, deri sa kishte përjetuar një orgazëm që e kishte zgjuar nga gjumi, si një kënaqësi e skajshme.
Pse e pashë, pyeti sërish veten i habitur dhe këtë pyetje e përsëriti deri në mëngjes, duke u përpjekur të rikujtojë copëra detajesh nga ajo skenë e fortë, deri sa arriti në një mozaik, ku gjinjtë rrinin drejt, paksa të hapur,me thithat e vogla të kuqerremë e të puprruara….

Fredi kundroi me sytë e mendjes gjithë atë mëngjes belin e ngushtë prej topmodeleje, që vinte nga ajo masa nja 96 e vitheve te jo më shumë se 60-ta, shpatullat e gjera prej notareje dhe kërthizën fare të vogël, gati të padukshme në sheshtësinë e barkut të Olianës dhe më në fund, i lodhur nga pabesia intime ëndërrore, vendosi t’i shkruajë një copë pusullë Olianës së ringjallur tashmë.

Oliana
Po të shkruaj këtë letër për të të vënë në dijeni, se sot rreth orës 5 pa 5 minuta të mëngjesit m’u shfaqe në ëndërr dhe gjatë saj bëra dashuri të pavullnetshme me ty. Ishe tmerrësisht seksi, por unë pot ë përshkruaj për të të kërkuar falje, që shfrytëzova imazhin tënd për arsye seksuale pa dijeninë tënde. Të falenderoj për kënaqësinë e afruar nga seksi yt, kënaqësi kjo e paprovuar prej vitesh. Me shumë respekt, Fredi!

Ai e la letrën për Olianën te kafe AMERIKA, ku ajo pinte kafen gjithmonë dhe harroi përsëri tjetrën, mirëpo dy ditë më pas banakieri bullafiq i AMERIKËS i zgjati pa shumë ceremoni një zarf.
-Eshtë për ty!, – i tha.
Fredi ndjeu një ankth të menjëhershëm, tek po hapte zarfin. Letra ishte shkruajtur në kompiuter me një alamet gërme, a thua Fredi ishte një kokërr qorri, që s’kishte shok, dhe në të shkruhej:

Fredi,
Mos u mërzit, pasi këto gjëra janë gjëra që ndodhin. Situatën tënde të pardjeshme unë e kalova para gjashtë muajsh dhe ndjeva gjithashtu, si ty, një kënaqësi sublime të paprovuar më parë. Kur u zgjova e tronditur, pyeta veten PSE? PSE duhej të ndodhte ky bashkim në ëndërr dhe jo në jetë?! Gjeta një përgjigje: unë jam guximtare vetëm në ëndërr! Kurse në jetë … një femër e realizmit socialist! Unë të shkruajta edhe për të kërkuar falje, jo vetëm për shfrytëzim pa dijeninë tënde të imazhit tënd, por edhe diçka tjetër: mbathjet e tua atë natë ishin shumë pis, kurse çorapet i kishe të grisura, gjë që unë besoj se nuk qëndron në realitet. Por, të siguroj, në seks ishe një profesionist I vërtetë! Oliana.

Nga ajo ditë, urat e komunikimit mes tyre janë ndërprerë sërish, por Fredi tani e shikon gjithmonë e më dendur Olianën në ëndërr. Tani janë mbushur plot dy vjet që ndodh kjo histori. Njerëzit transformohen drejt plakjes me kalimin e viteve, ndërsa ajo në ëndërr sa vjen e bëhet më e re e më e bukur. Bile, edhe më e paturpshme e më naïve….
(Shkëputur nga libri “Hollësira fatale”)/KultPlus.com

Liqeni i Shkodrës është një ndër atraksionet më të pëlqyera të turizmit në vend, si një ofertë argëtimi për pushuesit vendas dhe ata të huaj.

Kryeministri Edi Rama ndau sot në rrjetet sociale pamje nga perëndimi i diellit mbi liqenin e Shkodrës, i cili njëherësh është i pëlqyer edhe për sportet ujore.

Liqeni i Shkodrës është më i madhi në gadishullin e Ballkanit dhe shtrihet në kufirin ndërmjet Shqipërisë dhe Malit të Zi. Ai cilësohet si një nga qendrat turistike më të rëndësishme të rajonit.

Ky liqen është gjithashtu një nga zonat më të pasura në Evropë për biodiversitetin, me larmishmëri peshqish dhe shpendësh ujorë. Në Censin Ndërkombëtar të Shpendëve Ujorë për vitin 2025, Liqeni i Shkodrës u rendit në vendin e dytë me 23 899 individë, për numrin e specieve.

Fauna e liqenit është e shumëllojshme dhe e pasur me 45 lloje peshqish e 270 lloje shpendësh. Këto shpendë përbëjnë 87% të gjithë Ornitofaunës të Shqipërisë.

Një perlë e kësaj pasurie është pa dyshim pelikani, zogu më i madh në Europë. Pika më e thellë e liqenit është rreth 45 metra. Në skajin juglindor shtrihet qyteti i Shkodrës, nga i cili ka marrë edhe emrin./atsh/ KultPlus.com

Në përvjetorin e lindjes së Jorge Luis Borges, ky bashkëbisedim satirik kaq gjenial midis tij dhe mjeshtrit arbëresh Ernesto Sábato, përligj kremtimin e kësaj dite plotësisht.

Dialog midis Ernesto Sabato dhe Jorge Luis Borges

Sábato: E vërtetë, kam pasur njëfarë prirje vetëvrasëse… Sidomos si djalosh dikur.

Borges: Kurse unë, dikur i pata vënë vetes një afat. Pata menduar: “Epo, do të pres shtatëdhjetë ditë. Nëse ndërkohë nuk ndodh asgjë për t’u shënuar, dhe kjo situatë nuk ndryshon, kam për ta vrarë veten. Ndërkaq, po të ndodhë diçka mirëfilli, aq më mirë fundja. Sidoqoftë do theksuar se dikush që ka vendosur të vetëvritet, ndihet si një hero i vërtetë, ndihet tepër i fuqishëm.

Sábato: Sigurisht, ngaqë ka për ta hequr qafe universin…

Borges: Ishim duke kuvenduar me Macedonio Fernández, cili po më shpjegonte se shpirti ishte i pavdekshëm, ndërkohë që diku ngjitur nisën të bënin muzikë nën ritmet marroqe të një kënge që kam përshtypjen se quhet La Cumparsita. Menjëherë i thashë mikut tim Macedonio, “Si thua, ta vrasim vallë veten për të shpëtuar nga kjo muzikë kaq e dobët?”… Këtë ngjarje më vonë ia pata treguar edhe Xul Solar, i cili dukej cazë skeptik, ngaqë më foli vëngër: “Sidoqoftë nuk u vetëvratë”. Flakë për flakë iu përgjigja, në frymën e qesëndisë së tij: “Nuk e di nëse e vramë veten mirëfilli, sepse nuk më kujtohet!”. Gjithsesi, më patën treguar për një ngjarje që thuhet se kish ndodhur në një kafene në rrugën Bolívar, në lagjen Monserrat. Ishte një skutë ku mblidheshin tërë faqezinjtë. Në banak gjendej një tip që po llomotiste se kish një grua, e cila ia kishte vënë brirët të gjorit, arsye për të ciën ai ndihej tejet i vetmuar dhe çoç po mendonte ta vriste veten. Sakaq, dikush tjetër që po e dëgjonte, i tha: “Shiko more mik, kush flet kaq shumë për vetëvrasjen, nuk e bën kurrë vërtet. Të vrasësh veten është tepër e lehtë!” Kur i pati shqiptuar këto fjalë sfiduese, folësi kish nxjerrë befas revolverin dhe ia ngjeshi vetes plumbin në lule të ballit. Nuk e di nëse kjo ngjarje është ndopak e mirëfilltë, ndonëse kam njëfarë bindje se burri me revolver, mbase vërtet kish ndërmend ta vriste veten.

Sábato: Sikur mos të ishte vetëvrarë, do të bënte figurën e palaços. Sepse qëkur e pati nxjerrë revolverin, e dinte fort mirë se nuk i mbeteshin gjasa të tjera veç vdekjes… Gjithmonë kam menduar që burrit xheloz i ofrohen dy mundësi syresh: të blejë një revolver, ose të bëhet si Shekspiri…

Borges: Më kujtohet rasti i atij shkrimtarit japonez që pati bërë harakiri para gjithkujt. M’u duk veprim i mençur. Ia doli mbanë të vdiste si samurai i fundit.

Sábato: Mua seç më duket ca si tepër përdëllyese si shfaqje, ndaj nuk meriton lëvdata. Duket më tepër si diç arrogante. Dua të theksoj, Borges, se nuk flas kështu ngaqë ndihem ndopak më i zoti. Përkundrazi, edhe unë pata menduar të bëj vetëvrasje plot herë në jetën time.

Borges: Edhe unë gjithashtu. Janë mbushur shtatëdhjetë e pesë vite që vazhdoj të vetëvritem. Kam më tepër përvojë se ti, Sábato.

Sábato: (duke buzëqeshur): Gjithsesi nuk ke pasur shumë sukses në këtë aspekt, siç duken bathët.

Borges: E pranoj këtë vërejtje, por sidoqoftë e kam pasur me përkushtim të mirëfilltë.

Përktheu nga bashkëbisedimi origjinal në spanjisht: Elvi Sidheri. / KultPlus.com

Festa e Sh’Mrajas po kthehet në një traditë të përvitshme në kalendarin e aktiviteteve që organizohen në Lurë.

Ministrja e Infrastrukturës dhe Energjisë, Belinda Balluku mori pjesë në festën e Sh’Mrajas mes banorëve e vizitorëve që nuk mungojnë në Lurë.

Në një postim në rrjetet sociale, Balluku u shpreh se kjo është një festë që i bashkon të gjithë, ku ekspozohen me krenari traditat dhe kultura e pasur e zonës.

“Kisha e fshatit, që mban emrin Sh’Mraja, është një tjetër thesar jo vetëm i Lurës. Kënaqësi që u riktheva sërish për ta vizituar”, tha Balluku.

Kisha e Shën Mërisë, e cila ruan brenda saj rrënoja të kishës së vjetër 630-vjeçare, është një pasuri e Lurës. E restauruar së fundmi, kjo kishë është edhe një destinacion turistik për vizitorët në Lurë.

Sh’Mraja është festa që bën bashkë të gjithë, banorë e vizitorë, në një atmosferë festive, me tingujt e muzikës tradicionale e veshjet karakteristike të zonës./atsh/KultPlus.com

Një varkë e madhe e vjetër prej druri e zbuluar në Izrael është quajtur “Varka e Jezusit”, pasi historianët e lidhën anijen me mrekullinë më të famshme të Jezusit, sipas “Daily Mail”.

“Është një varkë 2,000-vjeçare nga Deti i Galilesë, lloji i varkës i përmendur në Ungjij, dhe me madhësi për rreth 12 persona”, tha eksperti i arkeologjisë biblike, Danny Herman.

“Në fakt mund të lidhet me një nga historitë më të famshme që çdo i krishterë e di, rrëfimin e Jezusit që ecën mbi ujë dhe qetëson stuhinë në liqen”, tha ai.

Arkeologu Dr. Kurt Raveh theksoi se data e ndërtimit të varkës mund të gjurmohet nga shekulli i parë para Krishtit deri në shekullin e parë pas Krishtit, por nuk mund të provohet kurrë se Jezusi ka qenë në varkë ose mund ta ketë parë atë, pasi rreth 600 varka lëviznin në këtë liqen në atë kohë!

Varka u zbulua në vitin 1986 gjatë një thatësire të madhe që ekspozoi vijën bregdetare të Detit të Galilesë pranë Magdalës.

Vëllezërit Moshe dhe Yuval Lufan, arkeologë amatorë nga Kibbutz Ginosar, vunë re gozhda hekuri në baltë me një detektor metalesh.

Ndërsa gërmonin, doli një objekt në formë ovale prej druri, e groposur për gati 2,000 vjet.

Arkeologët detarë konfirmuan ndërtimin e saj në epokën romake.

Dizajni me fund të sheshtë të anijes, ideal për peshkim, dhe riparimet e bëra me dru vendas më të lirë sugjerojnë se u përkiste peshkatarëve të varfër, duke u përputhur me rrëfimet e Ungjillit për dishepujt e Jezusit.

Një tenxhere gatimi dhe një llambë vaji e gjetur aty pranë tregojnë një udhëtim nate, duke pasqyruar rrëfimin e Ungjillit.

Ruajtja e saj zgjati 16 vjet, duke zëvendësuar baltën me një tretësirë ​​kimike transparente për të parandaluar prishjen.

Që nga viti 2000, ajo është ekspozuar në Muzeun Yigal Allon në Ginosar, duke tërhequr pelegrinë të krishterë dhe entuziastë të historisë./KultPlus.com

Koncerti final i Porto Palermo Festival solli një natë magjike për qytetin e Himarës. Qindra qytetarë dhe pushues u mblodhën për të ndjekur koncertin, i cili prej pesë vitesh sjell emra të njohur të muzikës shqiptare dhe jo vetëm, nën organizimin e violinistit me famë botërore Olen Cesari.

Mbrëmjen finale të 23 gushtit, pedonalja e qytetit bregdetar u kthye në një skenë të madhe ku muzika, arti dhe festa u bashkuan nën qiellin e hapur të verës. Qindra qytetarë dhe pushues ndoqën koncertin final të festivalit, që prej pesë vitesh sjell emra të njohur të muzikës shqiptare dhe ndërkombëtare, nën organizimin e violinistit me famë botërore Olen Cesari.

Atmosfera u ndez që në momentet e para me performancat e Olen Cesari, Marsela Çibukaj, Dren Abazi dhe Ansamblit Folklorik Shqiptar, duke sjellë një kombinim të muzikës klasike, moderne dhe folklorit tradicional.

Një emocion i veçantë ishte pjesëmarrja e këngëtarit gjirokastrit Roland Çenko, si dhe e këngëtares himariote Katina Beleri, të cilët u pritën me duartrokitje të zjarrta nga publiku.

Muzika e natës së fundit e ktheu pedonalen e qytetit në një festë të madhe popullore, ku publiku këndoi e vallëzoi bashkë me artistët, duke përjetuar një mbyllje të paharrueshme të këtij edicioni.

Festivali u realizua me mbështetjen kryesore të Bashkisë Himarë dhe kryebashkiakut Vangjel Tavo, si edhe të Fondit Shqiptar të Zhvillimit, duke konfirmuar rëndësinë që ky aktivitet kulturor ka për jetën artistike, sociale dhe turistike të zonës. 

Porto Palermo Festival, tashmë një traditë e përvitshme e verës shqiptare, u rikthye edhe këtë vit për të treguar se arti dhe muzika mund të bashkojnë njerëzit dhe të kthejnë qytetet tona në qendra të gjalla kulturore./KultPlus.com

 Në një vit të shënuar nga konflikti, pesë vende vazhdojnë të renditen ndër më paqësoret në botë, sipas BBC.

Në vitin 2025, paqja mund të ndihet si një komoditet i rrallë.

Luftërat globale po përshkallëzohen, siguria kufitare po forcohet dhe tensionet tregtare vazhdojnë të rriten.

Sipas Indeksit Global të Paqes (GPI) të vitit 2025, numri i konflikteve shtetërore ka arritur nivelin më të lartë që nga Lufta e Dytë Botërore, me tre luftëra të tjera që shpërthyen vetëm këtë vit.

Shumë vende po përgjigjen me militarizim në rritje.

Megjithatë, pavarësisht këtyre statistikave të zymta, disa vende vazhdojnë t’i japin përparësi paqes.

GPI, i prodhuar nga Instituti për Ekonomi dhe Paqe, gjurmon 23 tregues, nga konfliktet e jashtme dhe shpenzimet ushtarake deri te masat e sigurisë si terrorizmi dhe vrasjet.

Vendet e renditura në krye të indeksit kanë qenë jashtëzakonisht të qëndrueshme për gati dy dekada, duke treguar stabilitetin që politikat paqësore mund të sjellin në planin afatgjatë.

BBC foli me banorët në disa nga qarqet më paqësore të botës për të mësuar se si këto politika formësojnë jetën e përditshme – dhe çfarë u jep atyre një ndjenjë unike sigurie dhe qetësie.

Islanda
E renditur në vendin e parë që nga viti 2008, Islanda mbetet kombi më paqësor në botë, duke kryesuar në të tre fushat: siguria dhe mbrojtja, konflikti i vazhdueshëm dhe militarizimi.

Madje ajo regjistroi një përmirësim prej 2% këtë vit, duke zgjeruar hendekun nga vendi i vendit të dytë në listë.

Për vendasit, kjo ndjenjë sigurie ndihet në jetën e përditshme.

“Ndërsa kushtet e vështira të motit, veçanërisht në dimër, mund të mos krijojnë gjithmonë një ndjenjë sigurie, komuniteti është i sigurt.

Ju mund të ecni vetëm natën pa u shqetësuar; të shihni foshnje që flenë të qeta në karroca jashtë kafeneve dhe dyqaneve, ndërsa prindërit e tyre shijojnë një vakt ose janë duke bërë punë të ndryshme; dhe policia lokale nuk mban armë.

Irlanda
Edhe pse e prekur nga konfliktet gjatë fundit të shekullit të 20-të, Irlanda e sotme vazhdon ta vërë paqen në plan të parë.

Ajo mori rezultate veçanërisht të larta për uljen e militarizimit të saj vit pas viti – dhe u rendit si një nga vendet me më pak konflikte të vazhdueshme vendase dhe ndërkombëtare.

Ajo gjithashtu u rendit në 10 vendet e para për sigurinë shoqërore, me perceptime të ulëta të krimit dhe dhunës.

Zelanda e Re
Këtë vit Zelanda e Re u ngjit dy vende më lart, në vendin e tretë, falë përmirësimeve në fushën e sigurisë, si dhe më pak demonstratave dhe ndikimeve të lidhura me terrorizmin.

Si një vend ishullor në Paqësor, gjeografia e Zelandës së Re i jep asaj mbrojtje natyrore nga konflikti i jashtëm, por politikat e saj të brendshme u japin banorëve gjithashtu një ndjenjë paqeje.

Ligjet e Zelandës së Re për armët janë ndër më të rreptat në botë, gjë që kontribuon absolutisht në ndjenjën e sigurisë.

Gjithashtu është një vend ku fëmijët ecin për në shkollë, njerëzit i lënë dyert e tyre të hapura dhe shoferët ndalen për të ndihmuar nëse një automjet prishet në anë të rrugës.

Ekziston një besim i përgjithshëm tek të tjerët dhe në sistemet përreth – gjë që krijon një ndjenjë të vërtetë komuniteti në jetën e përditshme.

Austria
Austria këtë vit, u rendit në vendin e katërt, por ende lart në të gjitha fushat.

Ashtu si Irlanda, Austria miraton një politikë neutraliteti të mandatuar nga kushtetuta, duke e penguar atë të bashkohet me aleanca ushtarake si NATO.

Kjo i mundëson vendit të përqendrojë vëmendjen dhe burimet e tij brenda vendit.

Singapori
Duke ruajtur pozicionin e tij në vendin e gjashtë, qytet-shteti i Singaporit është i vetmi vend aziatik në 10 vendet e para (Japonia dhe Malajzia renditen përkatësisht në vendet e 12-të dhe të 13-të).

Ai renditet veçanërisht lart për sigurinë, edhe pse ruan një nga nivelet më të larta të shpenzimeve ushtarake për frymë në botë, të tejkaluara vetëm nga Koreja e Veriut dhe Katari./KultPlus.com

Poezi nga Zef Serembe

Si vajza ime e bukur s’ka asnje
e prere,e holle si kumbull drejt me rri
Kur ecen shkon si zog e mbase me
zerin e saj ngre plote harmoni.
I ndan floket ne mes e rrethas ve
gershetin qe i shkelqen krejt ne te zi
i feks ballin qe rreze ze
si gryka e detit ne agim-ne e ri.
Te zeze e tere mend e mall te thelle
syte e saja shkelqejne mese hene
ne mes faqes i qesh hunda e holle.
Ka buzet si merxhan eshte faqe holle
doren dhe zverkun si alabaster vene
Edhe kur qesh sikur te ngre ne qiell./KultPlus.com

Poezi nga Nina Cassian

Perfekt të huaj

Nuk mund të them “Përshëndetje”.
Nuk jemi takuar kurrë.
Nuk mund të them “Mirupafshim”.
Nuk u ndamë kurrë.
Nuk mundëm të përqafohemi.
Nuk na prezantuan kurrë.

Prangat e hirta rifitoi Qielli.
Tharë dhe lulet artificiale.
Sepse bluja e djeshme ishte mashtrimi.

Nuk më kujtohen as emrat tanë!
Se ashtu si dorëshkrimet e lashta, ne jemi
të padeshifrueshëm.

Perfekt të huaj.

Përktheu: Herman Çuka / KultPlus.com

Fragmenti më domethënës nga romani “Alkimisti” i autorit Paulo Coelho.

– Dielli ra në mendime dhe vendosi të shndrisë edhe më shumë. Era, që kënaqej nga ky kuvendim, fryu edhe më shumë, që rrezet e diellit mos e arrinin djaloshin.

“Për këtë është Alkimia,” shtoi ai. “Që secili nga ne të kërkojë thesarin dhe ta gjejë, e më pas të dëshirojë të bëhet edhe vetë më i mirë se më parë. Plumbi do të hyjë në punë derisa bota mos të ketë më nevojë për të. Paskëtaj atij i duhet të shndërrohet në flori. Këtë gjë bëjmë ne Alkimistët: na tregojnë se, sa herë që duam të bëhemi më të mirë nga ç’jemi, edhe gjithçka që na rrethon bëhet më e mirë.”

“Atëherë, pse thua që unë nuk e njoh Dashurinë?” pyeti Dielli.

“Sepse Dashuria nuk është e palëvizshme si shkretëtira, dhe nuk do të thotë që t’i biesh botës kryq e tërthor siç bën era, dhe as të bësh sehir nga lart siç bën ti. Dashuria është burimi që vë në lëvizje dhe e bën më të mirë Shpirtin e Botës. Kur arrita ta kuptoj për herë të parë, atëherë m’u mbush mendja se ishte e përsosur. Por më pas vura re se ajo ishte pasqyra e të gjitha krijesave e se brenda mbante luftërat dhe dëshirat e tyre. Jemi ne që e mbajmë gjallë Shpirtin e Botës: toka ku jetojmë do të bëhet më e mirë a më e keqe nëse do të jemi më të mirë apo të këqinj ne. Këtu hyn dhe forca e dashurisë, sepse kur biem në dashuri gjithnjë duam të bëhemi më të mirë nga ç’jemi.”

“Ti ç’kërkon nga unë?” e pyeti Dielli.
“Të thashë, më ndihmo të bëhem erë,” u përgjigj djaloshi.
“Natyra më mban si më të mençurën e krijesave,” shtoi Dielli, “por s’di qysh të të bëj erë.”
“E kujt t’i lutem tani?”

Për një hop Dielli qëndroi i heshtur. Era, që ende mbante vesh, donte të përhapte aty për aty nëpër botë lajmin se njohuritë e Diellit ishin të pamjaftueshme. Megjithatë, s’dëshironte të largohej nga ai djalosh që fliste Gjuhën e Botës.

“Fol me Dorën, se ajo ka shkruar gjithçka!” tha Dielli. /KultPlus.com

Ditën e nesërme, në 25 gusht do të mbahen homazhet në nder të gazetarit dhe publicistit të njohur, Artur Zheji.

Homazhet do mbahen nga ora 10:00 deri në 12:00 në ambientet e Universitetit të Arteve të Bukura.

Gazetari, analisti dhe ish-drejtori i përgjithshëm i ATSH-së, Artur Zheji u nda dje nga jeta në moshën 64-vjeçare. Ai ndërroi jetë në qytetin e Sarandës, ku ndodhej për pushime së bashku me familjen.

Zheji njihej si një nga figurat e spikatura në gazetari dhe publicistikë.

Me një karrierë të gjatë në media, Zheji u bë një nga zërat dhe penat më të spikatur të gazetarisë dhe debatit publik në Shqipëri. Ai ka shërbyer në funksione drejtuese në disa media, në Radio Televizionin Shqiptar dhe Agjencinë Telegrafike Shqiptare (ATSH).

Për vite me radhë, Zheji do të jepte kontributin e tij si analist, drejtues emisioni, por edhe si editorialist dhe komentues politik, duke lënë gjurmë në mendimin mediatik shqiptar.

I lindur më 29 gusht 1961, Artur Zheji ishte i biri i euriditit të njohur shqiptar Petro Zhejit dhe aktores së njohur shqiptare Besa Imamit.

Zheji u diplomua për regjisor në Institutin e Lartë të Arteve, ku spikati dhe la gjurmën e tij në dramaturgjinë shqiptare. Në skenën e Teatrit Kombëtar, u vendos në skenë drama e tij “Raimonda”, përgjatë kohës së diplomimit.

Pas diplomimit, Zheji u zhvendos në Itali ku qëndroi për rreth 10 vite. Aty, ai punoi në “Radio Radicale” si specialist i çështjeve të Evropës dhe Ballkanit, përgjatë kohës së luftës së Kosovës, duke u bërë kështu dhe një zë i rëndësishëm i shqiptarëve në arenën ndërkombëtare.

Që prej vitit 2017, ai ishte drejtues i emisionit politik dhe analitik 360 Gradë.

Humbja e tij e papritur ka tronditur jo vetëm familjen, por edhe kolegët dhe opinionin publik, të cilët e shihnin si një figurë me integritet dhe profesionalizëm të lartë. Vdekja e tij është një humbje e madhe për gazetarinë, analizën politike dhe median shqiptare në përgjithësi./atsh/KultPlus.com

Poezi nga Jaime Sabines

Përktheu: Erion Karabolli

Butësisht, padurueshëm, ti më lëndon.
Merrma kokën. Këputma qafën.
Asgjë s’më mbetet pas kësaj dashurie.
Midis gërmadhave të shpirtit tim kërkomë, aty dëgjomë.
Diku aty ka mbetur zëri im dhe thërret,
kërkon mrekullinë tënde, heshtjen tënde që ndrit.
Duke kaptuar mure, mjedise, mosha,
fytyra jote (sa qartë duket fytyra jote!) prej vdekjes vjen,
prej dikurshëm, nga dita e parë që botën të zgjojë.
Ç’fytyrë e qartë, ç’dritë e butë, dritë e përhumbur,
ç’përvijim i ëmbël mbi gjethe uji!
I dua ata sy, i dua, i dua sytë e tu.
Si fëmija i atyre syve jam, jam si një pikë loti i syve të tu.
Ngremë. Te këmbët e tua kam rënë, ngremë nga toka,
nga hija ku ti shkel, nga cepi i dhomës tënde që kurrë, as në ëndërr nuk e sheh.
Ngremë. Në duart e tua kam rënë dhe dua të jetoj, të jetoj, të jetoj. / KultPlus.com

Jorge Luis Borges

Mendoj se fraza “leximi i detyrueshëm” është një marrëzi; leximi nuk duhet të jetë i detyrueshëm. Është njësoj si të thuash kënaqësi e detyrueshme. Por a ka kënaqësi të detyrueshme? Kënaqësia është diçka që kërkohet. Apo lumturi e detyrueshme! Ne lumturinë gjithashtu e kërkojmë.

Unë kam qenë profesor i letërsisë angleze për njëzet vjet në Fakultetin Filozofik dhe të Letrave të Universitetit të Buenos Aires dhe gjithmonë i kam këshilluar studentët e mi: nëse një libër ju mërzit, lëreni; një libër mos e lexoni nga që është i famshëm, nga që është modern, apo nga që është i vjetër. Nëse një libër është i mërzitshëm për ju, lëreni së lexuari; qoftë ai libër Parajsa e Humbur – për mua nuk është i mërzitshëm – ose Don Kishoti – për mua gjithashtu nuk është i mërzitshëm.

Por nëse ka një libër të mërzitshëm për ju, mos e lexoni; ai libër nuk është shkruar për ju. Leximi duhet të jetë një nga format e lumturisë, prandaj dua t’ua lë lexuesve si një amanet të mundshëm – amanet që nuk kam ndërmend ta shkruaj: lexoni shumë, pa u trembur nga reputacioni i autorëve, vazhdoni të kërkoni një lumturi personale, një kënaqësi personale. Është e vetmja mënyrë për të lexuar. / KultPlus.com

Poezi nga Enver Gjerqeku 

Kodrat e Dukagjinit

Po digjen flakë n’zjarr t’blerimit
Kësulat e fushave t’arta gjiplote.
Lumejt’ – udhëtarë t’palodhun n’mote
Vrapojnë me i zanë rrezet e agimit.

Si plis me nji sy në cikolet e veta
E vejnë borën për lindje e për dekë,
E s’guxon kush veç puhisë m’i prekë,
Kur nata zbret n’to me krahë t’le’ta.

O ujdhesa t’kohës mbi liqej t’grunit,
Që dënesni nën ortiqe, breshën e shi
E trupin e çlodhni nën hije t’drunit,

Në shputat e mia barin tuej e báj,
Nën gishtat e mi damar’t tuej i ndi’,
Për ju bukë e krypë prore do të ndaj. / KultPlus.com

Jorge Luis Borges  

E kam bâ nji prej mëkateve ma t’mëdha
që nji njeri mundet me bâ: s’kam qenë
i lumtun. Akullnajat e harresës m’gjejnë,
m’zvarrisin e pamëshirshëm m’lânë me ra.

Prindët m’lindën që ta lu’j
nji lojë t’rrezikshme e t’bukur në kët’ botë,
për tokë, ajër, zjarm e ujë.
I mashtrova. S’qeshë i lumtun. Qe e kotë

dëshira e tyne e rinisë. Trunin tim
ia fala me vullnet e kâmbëngulje
simetrive t’artit gjithë lajlelule.

Ata m’lanë trashëgim vlerat. Unë s’kam qenë trim.
Nuk më braktis kurrë, gjithmonë më rri pran’
hija e të qenit nji mjeran. / KultPlus.com

“Valë dhe fjalë”, panairi i parë veror i librit që e shndërroi Shëngjinin në kryeqendrën e letërsisë shqiptare, u mbyll dje pas dy netëve të mbushura me letërsi, kulturë dhe frymëzim.

Juria e kryesuar nga Liridon Mulaj, me anëtarë Alda Bardhyli dhe Monika Stafa, shpalli fituesit.

Çmimin për poezinë më të mirë e mori shkrimtari Preç Zogaj. Shkrimtari Rudolf Marku u vlerësua me  çmimin e karrierës “Ndoc Gjetja”.

Vepra më e mirë studimore iu dha prof. dr. Sherif Bundo, proza më e mirë Odise Kotes dhe çmimi special Pashko Camajt.

Kreu i bashkisë Lezhë, Pjerin Ndreu shprehu mirënjohjen për “Klubin e Letrave “Ndoc Gjetja” dhe Shtëpisë Botuese “Fishta””.

“Një panair që e ktheu librin në kryefjalë dhe që do të vazhdojë si traditë në vitet që vijnë”, shkroi Ndreu.

Shtëpitë botuese më të njohura në vend prezantuan në këtë panair botimet e tyre më të fundit. Po ashtu, 6 panele me emra të njohur të letrave shqipe diskutuan mbi tema që prekin historinë, të tashmen dhe të ardhmen e letërsisë./atsh/KultPlus.com

KultPlus ju sjell sot 15 citate të Paulo Coelho mbi dashurinë, jetën dhe miqësinë:

“Ka vetëm një gjë që e bën të pamundur arritjen e një ëndrre: frika nga dështimi.”

“Mos e humbni kohën tuaj me shpjegime: njerëzit dëgjojnë vetëm atë që duan të dëgjojnë.”

“Dhe, kur ju dëshironi diçka, i gjithë universi punon për t’ju ndihmuar ta arrini atë.”

“Sekreti i jetës, megjithatë, është të biesh shtatë herë dhe të ngrihesh tetë herë.”

“Cila është gënjeshtra më e madhe në botë?… Është kjo: që në një moment të caktuar të jetës sonë, ne humbasim kontrollin e asaj që po na ndodh dhe jetët tona kontrollohen nga fati.”

“Dy provat më të vështira në rrugën shpirtërore janë durimi për të pritur momentin e duhur dhe guximi për të mos u zhgënjyer me atë që hasim.”

 “Çdo gjë që ndodh një herë nuk mund të ndodhë më kurrë. Por gjithçka që ndodh dy herë do të ndodhë me siguri për herë të tretë.”

“Nëse e doni dikë, duhet të jeni të përgatitur për ta lënë te lirë.”

“Një fëmijë mund t’i mësojë një të rrituri tre gjëra: të jetë i lumtur pa arsye, të jetë gjithmonë i zënë me diçka dhe të dijë të kërkojë me gjithë fuqinë e tij atë që dëshiron.”

 “Gjërat e thjeshta janë gjithashtu gjërat më të jashtëzakonshme, dhe vetëm të mençurit mund t’i shohin ato.”

“Nëse filloni duke premtuar atë që nuk e keni ende, do të humbisni dëshirën tuaj për të punuar për ta arritur atë.”

“Disa gjëra në jetë thjesht duhen përjetuar – dhe nuk shpjegohen kurrë. Dashuria është një gjë e tillë.”

“Kur dashurojmë, ne gjithmonë përpiqemi të bëhemi më të mirë se sa jemi. Kur ne përpiqemi të bëhemi më të mirë se sa jemi, gjithçka rreth nesh bëhet gjithashtu më e mirë.”

“Është mundësia për të realizuar një ëndërr që e bën jetën interesante.”

“Një është i dashur sepse dikush është i dashur. Nuk nevojitet asnjë arsye për të dashuruar./ KultPlus.com