❌

Reading view

There are new articles available, click to refresh the page.
↗

Punimet pĂ«r QukĂ«s–QafĂ« Plloçë me kosto 240 mln USD drejt pĂ«rfundimit

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito

Projekti i aksit rrugor QukĂ«s–QafĂ« Plloçë, me njĂ« kosto pĂ«rfundimtare prej 240 mln USD, po i afrohet pĂ«rfundimit. Sipas Autoritetit Rrugor Shqiptar (ARRSH), inaugurimi i rrugĂ«s pritet tĂ« bĂ«het nĂ« tetor 2025, pas mĂ« shumĂ« se njĂ« dekade punimesh dhe disa shtyrjesh afatesh.

Ky projekt infrastrukturor strategjik për zonën e Mokrës u projektua në vitin 2009 nga qeveria e asaj kohe dhe filloi zbatimin në terren në vitin 2011. Në vitin 2013, pas ndryshimit të qeverisë, projekti u rishikua për të reflektuar zhvillimet e reja në infrastrukturë. Fillimisht ishte parashikuar të përfundonte në vitin 2019, por deri më sot afatet janë shtyrë katër herë, për shkak të vështirësive teknike dhe financiare.

Përparimi i punimeve në terren

Monitor pĂ«rshkoi sĂ« fundmi nĂ« terren kĂ«tĂ« aks rrugor, duke nisur nga hyrja nĂ« fshatin QukĂ«s tĂ« Librazhdit, ku rezulton se ndryshe nga njĂ« vit mĂ« parĂ«, hyrja Ă«shtĂ« tashmĂ« e sistemuar. Rruga vazhdon nĂ«pĂ«rmjet fshatrave tĂ« MokrĂ«s. Deri nĂ« fshatrat Podgozhan dhe Kalivaç tĂ« MokrĂ«s sĂ« SipĂ«rme (pranĂ« tunelit), rruga Ă«shtĂ« pothuajse e asfaltuar plotĂ«sisht. NdĂ«rsa dy tunelet tĂ« ngritura pĂ«rmes maleve qĂ« mundĂ«sojnĂ« nxjerrjen pĂ«r nĂ« Qafë–Plloçë, i cili deri vitin e kaluar ishte i pakalueshĂ«m, Ă«shtĂ« tashmĂ« funksional.

QĂ« nga muaji korrik, rruga ka nisur tĂ« pĂ«rshkruhet nga banorĂ«t e zonĂ«s pĂ«r lehtĂ«si dalje nĂ« qytetet e Pogradecit apo drejt Korçës, duke evituar kalimin nĂ«pĂ«rmjet rrugĂ«s sĂ« vjetĂ«r tĂ« paasfaltuar. Ndryshe nga aksi i vjetĂ«r, pasi le pas fshatrat e MokrĂ«s sĂ« SipĂ«rme, rruga mund tĂ« pĂ«rshkohet pĂ«rmes dy tuneleve tĂ« ndĂ«rtuar ndĂ«rmjet maleve tĂ« thepisura, duke e bĂ«rĂ« tĂ« mundur arritjen nĂ« aksin Qafë–Plloçë pĂ«r rreth 15 minuta.

Progresi fizik i punimeve sipas ARRSH

Aksi përfshin tre seksione.

Seksionet I dhe II të këtij aksi, që shtrihen nga hyrja në Qukës të Librazhdit deri në daljen e tunelit në Mokër, përbëjnë një gjatësi totale prej 33.8 kilometrash. ARRSH tha për Monitor se në këto dy seksione janë realizuar 97% e punimeve.

NdĂ«rkohĂ«, nĂ« seksionin III tĂ« rrugĂ«s, nga dalja e tunelit deri nĂ« Qafë–Plloçë, ende mbeten disa pjesĂ« tĂ« pa asfaltuara, kryesisht deri nĂ« kryqĂ«zimin nĂ« formĂ« “T”, ku rruga ndahet majtas drejt fshatit GĂ«shtenjas tĂ« Pogradecit pĂ«r tĂ« vijuar mĂ« tej drejt TiranĂ«s, dhe djathtas drejt Korçës.

ARRSH sqaroi se në seksionin e tretë të aksit janë realizuar aktualisht 90% e punimeve.

“Punimet e parealizuara nĂ« 3 akset e rrugĂ«s, kryesisht kanĂ« tĂ« bĂ«jnĂ« me hedhjen e shtresave asfaltike, mbushje karpatash, dhe vendosja e sinjalistikĂ«s rrugore nĂ« disa pjesĂ« tĂ« rrugĂ«s, pasi nĂ« pjesĂ«n dĂ«rmuese tĂ« aksit sinjalistika rezulton e pĂ«rfunduar. NdĂ«rsa veprat e rrugĂ«s, pĂ«rfshirĂ« urat, muret mbrojtĂ«se dhe tunelet kanĂ« pĂ«rfunduar”, pohuan nga ARRSH.

ARRSH gjithashtu pohon për Monitor se inaugurimi i punimeve pritet të bëhet në muajin tetor 2025.

Nga inxhinierë të njohur shpesh herë punimet për këtë rrugë janë kritikuar, madje e kanë cilësuar si të papërshkrueshme gjatë stinës së dimrit për shkak të ngricave. ARRSH siguron gjithashtu se rruga do të jetë e kalueshme edhe gjatë dimrit, falë kontratave të mirëmbajtjes të lidhura me nënkontraktorët që do të jenë aktivë që nga ky vit.

Kostoja dhe financimi

Në fund të vitit 2022, ARRSH deklaroi më herët për Monitor se fatura financiare kishte arritur në 217 mln USD, për 73% të realizimit të punimeve, përfshirë dhe një hua shtesë prej 49 mln USD nga Fondi Saudit për Zhvillim. Sot, kostoja përfundimtare e projektit sipas ARRSH llogaritet në 240 mln USD.

Nga kjo shumë:

-Vetëm 2.9 km të segmentit janë ndërtuar me fonde të buxhetit të shtetit (vlerë 4-5 milionë USD).

-Pjesa tjetër është financuar nga kredia e Bankës Islamike për Zhvillim (IsDB) dhe Fondit Saudit për Zhvillim.

PavarĂ«sisht zhvillimit qĂ« pritet t’i sjellĂ« zonĂ«s sĂ« MokrĂ«s, e cila mbĂ«shtetet nĂ« blegtori disa inxhinierĂ« kanĂ« kritikuar kostot e larta tĂ« ndĂ«rtimit tĂ« rrugĂ«s. Fillimisht sipas tyre projekti parashikohej tĂ« kushtonte 150 mln USD, por pĂ«r shkak tĂ« terrenit tĂ« thyer malor, kostoja u rrit ndjeshĂ«m.

ARRSH e ka pranuar vështirësinë teknike të realizimit, duke theksuar se terreni i thyer ishte një nga faktorët kryesorë që solli shtyrjet dhe rritjen e kostove të punimeve.

Projekti parashikon ndërtimin e:

-43.3 km rrugĂ«, me gjerĂ«si totale 12 metra (2 korsi × 3.75 m, 2 bankina asfaltike × 1.5 m dhe 2 bankina tĂ« pa asfaltuara × 1 m).

-Më shumë se 20 ura e viadukte, mure mbajtës dhe pritës.

-Një tunel me gjatësi 375 metra.

-Rruga kalon për 10 km përgjatë lumit Shkumbin, për të vijuar më pas në zonën malore të Mokrës.

Financimi është ndarë në:

-Lotin 0 (0.0 – 2.9 km): me fonde nga buxhetit i shtetit.

-Lotin 1 dhe 2 (2.9 – 33.8 km): financuar nga Banka Islamike pĂ«r Zhvillim.

-Lotin 3 (33.8 – 40.5 km): financuar nga Fondi Saudit pĂ«r Zhvillim.

Ky aks do të jetë gjithashtu pjesë e Korridorit VIII Pan-Europian, duke krijuar lidhje të rëndësishme në infrastrukturën kombëtare dhe ndërkombëtare./ D.Azo

 

The post Punimet pĂ«r QukĂ«s–QafĂ« Plloçë me kosto 240 mln USD drejt pĂ«rfundimit appeared first on Revista Monitor.

↗

Zona turistike e Spillesë me impiant të veçantë për ujërat e përdorura, projekti

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito

Qeveria synon të investojë në një impiant të veçantë për trajtimin e ujërave të përdorura specifikisht për zonën e Spillesë, duke e argumentuar këtë edhe me potencialin turistik të zonës.

Agjencia Kombëtare e Ujësjellës-Kanalizimeve (AKUK) njoftoi së fundmi autoritetet për projektin, duke kërkuar lejet e nevojshme për zbatimin e tij dhe duke dhënë një përmbledhje të ndikimeve që do të ketë ky investim.

AKUK vlerëson se zona, edhe pse me një numër të kufizuar banorësh, gjatë sezonit turistik sheh një rritje të dukshme të frekuentimit.

“Zona e SpillesĂ« ka rezultuar me njĂ« popullsi prej 3310 banorĂ«sh, qĂ« nĂ« muajt e verĂ«s rritet akoma mĂ« shumĂ« pĂ«r shkak tĂ« kthimit tĂ« emigrantĂ«ve dhe turistĂ«ve. PĂ«r kĂ«tĂ« arsye, zona Ă«shtĂ« e barazvlefshme me njĂ« zonĂ« me popullsi rreth 20,000 banorĂ«sh, duke pasur parasysh rĂ«ndĂ«sinĂ« e zhvillimeve nĂ« tĂ« ardhmen tĂ« lidhura me turizmin” vlerĂ«son raporti.

I njëjti dokument saktëson zonën që është marrë në studim për këtë projekt.

“Zona turistike e SpillesĂ« shtrihet ndĂ«rmjet kepit tĂ« Lagjit dhe tokave tĂ« lagura nĂ« grykĂ«n e lumit Shkumbin. Zona turistike e SpillesĂ« ka njĂ« shtrirje lineare pĂ«rgjatĂ« bregut rreth 6.5 km dhe sipĂ«rfaqe hapĂ«sire e marrĂ« nĂ« studim pĂ«r projektin e K.UZ Ă«shtĂ« 500 ha.

Zona ku do tĂ« shtrihet projekti Ă«shtĂ« e madhe. Ajo fillon nga ana veriore, rrĂ«zĂ« kodrĂ«s sĂ« fshatit Spille (Bashkia RrogozhinĂ«), pĂ«rshkon mbarĂ« vetĂ« fshatin dhe ndĂ«rtimet pĂ«rreth tij, mĂ« pas vazhdon me fshatrat afĂ«r pĂ«r tĂ« shkuar drejt jugut pĂ«r tek Hodrovori; pasi kalon kĂ«tĂ« tĂ« fundit, mbaron nĂ« bregun verior tĂ« lumit Shkumbin” thuhet nĂ« dokument.

Investimi në një impiant të ri për trajtimin e ujërave vjen në një kohë kur nevojat mbeten të mëdha dhe vetëm një përqindje e ulët e popullsisë përfiton nga këto shërbime.

Në raport pranohet se deri në vitin 2021, janë ndërtuar 14 impiante të tilla në vend, me një investim total prej 91.3 milionë euro dhe 547 milionë lekë.

“MegjithatĂ«, vetĂ«m njĂ« pjesĂ« e vogĂ«l e popullsisĂ« pĂ«rfiton nga kĂ«to shĂ«rbime; konkretisht, vetĂ«m 15% e popullsisĂ« mbulohet nga impiantet e trajtimit tĂ« ujĂ«rave tĂ« ndotura”  thuhet nĂ« dokument.

Disa nga impiantet e ndërtuara përfshijnë ato në Kavajë, Durrës, Vlorë, Sarandë, Pogradec, Korçë, Lezhë, Velipojë, Shirokë, Orikum, Palasë dhe Dhërmi. Megjithatë, për disa prej tyre janë raportuar probleme në funksionimin e plotë./N.Maho

The post Zona turistike e Spillesë me impiant të veçantë për ujërat e përdorura, projekti appeared first on Revista Monitor.

↗

“Thahet truri”, numri i diplomave tĂ« doktoraturave ra me 73% me 2024

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito

Numri i diplomave të doktoraturave po tkurret me shpejtësi këto vitet e fundit, por me 2024 u dhanë vetëm 31 të tilla, ose 73 për qind më pak se me 2023 dhe shumë më pak se me vitin 2017 ku u shpërndanë 890 doktoratura.

Ekspertet e Arsimit i lidhin arsyet e rënies me reduktim drastik të pranimeve në programet e doktoraturës dhe me emigrimin e lartë te të rinjve akademik. Shqipëria po përballet me një hemorragji të humbjes së talenteve drejt vendeve të tjera që ofrojnë kushte më të mira për doktorantë dhe kërkues. Anketat e mëparshme kanë treguar se Shqipëria ka nivelet më të larta të emigrimit të trurit në rang global në dekadën e fundit.

Në Shqipëri, programet doktorale kanë pësuar tranzicion gjatë viteve të fundit. Në vitin 2014, qeveria shqiptare vendosi të mbyllë të gjitha programet e ciklit të tretë të studimeve (doktoraturat) në universitetet publike dhe private, për shkak të shqetësimeve mbi cilësinë dhe shkeljet procedurale. Kjo ndërprerje zgjati për rreth pesë vjet, duke shkaktuar pasoja negative për kërkimin shkencor dhe zhvillimin akademik në vend.

Pas kësaj periudhe, disa universitete kanë rifilluar programet doktorale me kritere më të rrepta. Universiteti Europian i Tiranës (UET) rinisi programin e doktoraturave në vitin 2022, ndërsa Universiteti Bujqësor i Tiranës ka hapur thirrje për aplikime në disa fusha për vitin akademik 2024-2025.

Sakaq, ministria e Arsimit dhe Sportit ka planifikuar të fillojë programe të reja për mbështetjen dhe financimin e doktoraturave në fillim të vitit 2025.

Këto zhvillime ndikojnë negativisht kërkimin shkencor në vend, pikërisht në kohën kur shkenca dhe inovacioni janë vënë në qendër të konkurrencës globale. Shqipëria rrezikon të mbetet në periferi të zhvillimit teknologjik dhe shkencor, pa kapacitete të brendshme për të zhvilluar projekte të rëndësishme.

Nga ana tjetër trupa akademike e universiteteve po plaket, ndërkohë që ka mungesa të brezit të ri me titull doktor. Kjo do të ndikojë në cilësinë e arsimit të lartë dhe në aftësinë për të konkurruar në nivel rajonal dhe europian.

Doktorantët janë të nevojshëm jo vetëm në universitete, por edhe në institucione publike, agjenci zhvillimi, dhe sektorin privat për të analizuar, projektuar dhe zbatuar politika me bazë të dhënash.

BE kërkon nga vendet aspirante si Shqipëria zhvillim të qëndrueshëm të kërkimit shkencor, si pjesë e kapitujve të negociatave në kapitujt  25 dhe 26. Pa doktorantë dhe pa zhvillim shkencor të qëndrueshëm, Shqipëria do ta ketë më të vështirë të përmbushë këto standarde.

Rënia e doktoraturave është një sinjal alarmi për një boshllëk strukturor që po krijohet në sistemin akademik, shkencor dhe zhvillimor të vendit./ B.Hoxha

Burimi: INSTAT

The post “Thahet truri”, numri i diplomave tĂ« doktoraturave ra me 73% me 2024 appeared first on Revista Monitor.

↗

AKEP: Operatorët e komunikimeve elektronike investuan 5.2 miliardë lekë në 2024

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito

Investimet e operatorëve të komunikimeve elektronike u rritën vitin e kaluar.

Sipas të dhënave të Autoritetit të Komunikimeve Elektronike dhe Postare (AKEP), vlerësohet se operatorët e shërbimeve celulare dhe fikse investuan rreth 5.2 miliardë lekë, në rritje me 16% krahasuar me një vit më parë.

Mbështetur në të dhënat e AKEP, gjatë vitit 2024 sipërmarrësit e shërbimeve celulare kanë investuar rreth 2.3 miliardë lekë, 29% më shumë krahasuar me një vit më parë.

Rreth 93% e vlerës së investimeve të raportuara kanë shkuar në funksion të përmirësimit të infrastrukturës së ofrimit broadband nga rrjetet celulare.

Shifrat e konsumit të shërbimeve celulare vazhdojnë të tregojnë një tendencë afatgjatë të përqendrimit të këtyre shërbimeve tek interneti dhe rënien e shërbimeve të thirrjeve zanore dhe mesazheve të shkruara.

Për tremujorin e parë të vitit, trafiku i të dhënave (internetit) u rrit me 8.8% krahasuar me një vit më parë, ndërsa përdorimi mesatar mujor i të dhënave për përdorues u rrit me 8.6%.

Këto shifra tregojnë se edhe komunikimi po zhvendoset gjithnjë e më shumë te aplikacionet OTT, të bazuara te interneti.

Ndërkohë, sipërmarrësit e rrjeteve fikse kanë kryer rreth 2.9 miliardë lekë investime në rrjetet e tyre, shifër kjo në rritje të lehtë me 5% krahasuar me një vit më parë.

Sipas raportimeve të operatorëve, edhe vitin e kaluar investimet janë kanalizuar kryesisht në funksion të përmirësimit të aksesit të shërbimeve broadband rreth 87% e totalit, ku ndër investimet kryesore është fokusimi drejt zhvendosjes së rrjeteve të transmetimit nga teknologjia DSL drejt teknologjisë me fibër.

Tregu i shërbimit të internetit me linja fikse në dekadën e fundit ka qenë mjaft konkurrues, sidomos në qendrat e mëdha urbane, ku përqendrimi i popullsisë është më i lartë dhe ku janë përqendruar edhe investimet e operatorëve në infrastrukturë rrjeti.

Sipas të dhënave të raportuara në AKEP nga operatorët e tregut, të ardhurat totale të tregut të komunikimeve elektronike vitin e kaluar prekën vlerën e 39.3 miliardë lekëve (rreth 400 milionë eurove), në rritje me 4% krahasuar me vitin 2023.

Rritja e tregut erdhi e gjitha në segmentin e shërbimeve celulare. Dy operatorët e rrjeteve celulare, Vodafone Albania dhe One Albania, vitin e kaluar raportuan të ardhura prej komunikimeve elektronike në vlerën 27.93 miliardë lekë, në rritje me 8.9% krahasuar me një vit më parë.

Tregu i shërbimeve celulare vazhdon të sigurojë volumin më të madh të të ardhurave të tregut, me 71% të xhiros totale të tregut, në rritje të mëtejshme nga niveli prej 69% i një viti më parë.

Në total, dy operatorët celularë fituan afërsisht 1.68 miliardë lekë për 2024, ndërsa viti 2023 ishte mbyllur me një fitim neto në vlerën e 370 milionë lekëve.

Ndërkohë, volumi i tregut të shërbimeve nga rrjetet fikse vitin e kaluar ra në 11.39 miliardë lekë, me një rënie prej 4% krahasuar me një vit më parë. Të dhënat e fitimeve të operatorëve në segmentin fiks nuk janë publikuar nga AKEP. /E.Shehu

 

The post AKEP: Operatorët e komunikimeve elektronike investuan 5.2 miliardë lekë në 2024 appeared first on Revista Monitor.

↗

Profesionistët e Lirë letër ministrit Manja: Drafti i Kodit Penal cenon lirinë ekonomike

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito

Publikimi së fundmi i draftit të Kodit të ri Penal nga Ministria e Drejtësisë ka shkaktuar debate në radhët e ekspertëve të drejtësisë dhe organizatat e shoqërisë civile, për shkak të shtimit të ashpërsisë së propozuar në dhënien e dënimeve për veprat dhe kundërvajtjet penale.

Kodi i ri Penal përmban 952 nene. Prej fundit të muajit korrik drafti është publikuar në faqen e Ministrisë së Drejtësisë dhe ka hyrë në fazën e konsultimeve.

Në këtë fazë të parë konsultimesh Profesionistët e Aleancës të Profesionistëve të Lirë (APL) nëpërmjet një letre dërguar ministrit të Drejtësisë Ulsi Manja kanë kërkuar rishikim të kujdesshëm të dispozitave problematike, duke theksuar nevojën për respektim të parimit të proporcionalitetit dhe mbrojtje të lirive ekonomike dhe lirisë së fjalës.

Duke ngritur shqetësimin për zgjerimin e panevojshëm të ndërhyrjes penale në fusha që tradicionalisht janë trajtuar nga e drejta civile apo administrative, APL sjell në vëmendje disa nene që sipas tyre mund të sjellin pasoja negative në marrëdhëniet mes bizneseve.

Neni 537, qĂ« penalizon “tarifat e papĂ«rshtatshme tĂ« shĂ«rbimit”, duhet tĂ« rishikohet me prioritet, pasi nĂ« njĂ« ekonomi tregu, çmimet pĂ«rcaktohen nga marrĂ«dhĂ«nia kĂ«rkesë–ofertĂ« dhe natyra e shĂ«rbimit, jo nga sanksione penale. Nocioni Ă«shtĂ« i paqartĂ« dhe rrezikon tĂ« penalizojĂ« ofruesit e shĂ«rbimeve, duke ndĂ«rhyrĂ« nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« panevojshme nĂ« marrĂ«dhĂ«nie kontraktuale qĂ« tradicionalisht trajtohen nga e drejta civile ose administrative.

Neni 604 që parashikon se mospagimi, brenda afatit ligjor, i detyrimeve tatimore të vetëdeklaruara përbën kundërvajtje penale, e dënueshme me gjobë ose burgim deri në një vit, por pa dalluar ndërmjet vonesave të paqëllimshme dhe shmangies së qëllimshme;

Neni 625, mund të penalizojë konkurrencën e ligjshme në marrëdhënie tregtare, duke e penalizuar ofertën në prani të një marrëveshjeje paraprake.

Gjithashtu, ata ngrenë shqetësimin edhe për nene të tjera për shpifjen, ndikimin në pavarësinë e gjykatësve etj.) rrezikojnë se do të dobësojnë rolin mbikëqyrës të medias dhe do të rrezikojnë transparencën në një shtet ligjor funksional.

Aleanca kërkon që procesi i miratimit të Kodit të mos nxitohet, por të shoqërohet me konsultime të gjera dhe gjithëpërfshirëse, ku të përfshihen profesionistë të drejtësisë, përfaqësues të biznesit dhe shoqërisë civile.

Profesionistët e APL shprehen të gatshëm të kontribuojnë me ekspertizë dhe propozime konkrete, duke theksuar se kjo reformë duhet të shërbejë për të ndërtuar një sistem më të drejtë, efikas dhe në përputhje me standardet europiane.

 

REPUBLIKA E SHQIPËRISË

MINISTRIA E DREJTËSISË, KRYEMINISTRIA, MEDIA

Drejtuar: Ministrit të Drejtësisë

PĂ«r Dijeni: Zyra e Kryeministrit, Media

Nga: Aleanca e Profesionistëve të Lirë (APL)

Lënda: Propozime dhe gatishmëri për bashkëpunim mbi projekt-Kodin Penal

TĂ« nderuar,

Po ndjekim me vĂ«mendje procesin e hartimit dhe konsultimit publik pĂ«r projekt-Kodin e ri Penal. EkspertĂ«t tanĂ« janĂ« angazhuar tashmĂ« nĂ« analizimin e dispozitave tĂ« propozuara dhe kemi nisur identifikimin e fushave ku nevojiten qartĂ«sime, harmonizim me legjislacionin ekzistues dhe pĂ«rafrim me standardet ndĂ«rkombĂ«tare, e sidomos tĂ« Bashkimit Europian, ku ne po bĂ«jmĂ« pĂ«rpjekje pĂ«r t’u bĂ«rĂ« pjesĂ«.

Ne mbetemi të gatshëm të kontribuojmë drejtpërdrejt në këtë proces, duke vënë në dispozicion ekspertizën tonë ligjore dhe burimet njerëzore të nevojshme, me synimin për të ndihmuar në përgatitjen e një Kodi Penal të balancuar, të zbatueshëm dhe të harmonizuar me parimet kushtetuese e detyrimet ndërkombëtare të Shqipërisë.

Nga shqyrtimi fillestar, nënvizojmë disa çështje që kërkojnë vlerësim të kujdesshëm gjatë fazës së diskutimit:

  1. Shtrirja e përgjegjësisë penale në fushat civile dhe tregtare

Projekt-Kodi përfshin dispozita që zgjerohen përtej fushës tradicionale të së drejtës penale, duke penalizuar sjellje që deri më tani janë trajtuar përmes instrumenteve civile ose administrative. Një qasje e tillë kërkon vlerësim të kujdesshëm për të ruajtur parimin e proporcionalitetit dhe për të shmangur mbivendosjen e panevojshme të mekanizmave ndëshkues. Disa shembuj për ilustrim:

Shembulli i Nenit 537

Neni 537 i projekt-ndryshimeve nĂ« Kodin Penal, qĂ« parashikon ndĂ«shkime pĂ«r “tarifa tĂ« papĂ«rshtatshme tĂ« shĂ«rbimit”, duhet tĂ« rishikohet me prioritet. NĂ« njĂ« ekonomi tregu, çmimet pĂ«rcaktohen nga marrĂ«dhĂ«nia kĂ«rkesë–ofertĂ« dhe natyra e shĂ«rbimit, jo nga sanksione penale. VetĂ« nocioni “tarifĂ« e papĂ«rshtatshme” Ă«shtĂ« juridikisht i paqartĂ« dhe nuk mund tĂ« pĂ«rbĂ«jĂ« objekt tĂ« sĂ« drejtĂ«s penale, pĂ«rveç rasteve tĂ« provuara tĂ« mashtrimit ose fiktivitetit. PĂ«rfshirja e tij nĂ« Kodin Penal rrezikon tĂ« penalizojĂ« padrejtĂ«sisht ofrues shĂ«rbimesh, duke ndĂ«rhyrĂ« nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« panevojshme nĂ« marrĂ«dhĂ«nie kontraktuale qĂ« tradicionalisht trajtohen nga e drejta civile ose administrative.

Shembulli i Nenit 604

Neni 604 i projektit parashikon se mospagimi, brenda afatit ligjor, i detyrimeve tatimore të vetëdeklaruara përbën kundërvajtje penale, e dënueshme me gjobë ose burgim deri në një vit. Ky është një zgjerim i konsiderueshëm i ndërhyrjes penale në marrëdhënie fiskale, pasi situata të tilla kanë qenë më parë objekt i procedurave administrative ose civile. Penalizimi penal i mospagimit, pavarësisht nëse buron nga pamundësia objektive (p.sh., pagesa të vonuara nga klientët apo institucionet publike) apo nga harresa, nuk dallon mes qëllimit për shmangie dhe vështirësive reale të tregut. Një qasje e tillë cenon parimin e proporcionalitetit dhe mund të dëmtojë bashkëpunimin ndërmjet tatimpaguesve dhe administratës.

Shembulli i Nenit 625

Neni 625 tĂ«rheq vĂ«mendjen pĂ«r shkak se parashikon ndĂ«shkime penale pĂ«r ofertat alternative tĂ« mallrave apo shĂ«rbimeve nĂ« marrĂ«dhĂ«nie tregtare, kur ekziston njĂ« marrĂ«veshje paraprake me njĂ« palĂ« tĂ« tretĂ«. Kjo do tĂ« thotĂ« se penalizohet tentativa pĂ«r tĂ« konkurruar njĂ« marrĂ«veshje ende tĂ« pafinalizuar, edhe nĂ« mungesĂ« tĂ« mashtrimit apo fiktivitetit. NjĂ« parashikim i tillĂ« kufizon lirinĂ« e konkurrencĂ«s dhe sjell ndĂ«rhyrje penale nĂ« marrĂ«dhĂ«nie qĂ« natyrshĂ«m i pĂ«rkasin sĂ« drejtĂ«s civile dhe tregtare. Formulimet e paqarta si “ofertĂ« e bĂ«rĂ« me dijeni tĂ« njĂ« marrĂ«veshjeje paraprake” krijojnĂ« hapĂ«sirĂ« pĂ«r interpretim subjektiv dhe rrezik penalizimi tĂ« padrejtĂ«. NĂ« çdo sistem modern, zgjidhja e kĂ«tyre çështjeve duhet tĂ« bazohet nĂ« nevojĂ« tĂ« qartĂ«, qĂ«llim tĂ« ligjshĂ«m dhe proporcionalitet tĂ« saktĂ«.

  1. Ndikimi mbi liritë politike dhe ekonomike

Disa parashikime mund tĂ« krijojnĂ« kufizime mbi tĂ« drejtat dhe liritĂ« themelore, tĂ« mbrojtura nga Kushtetuta dhe marrĂ«veshjet ndĂ«rkombĂ«tare ku ShqipĂ«ria Ă«shtĂ« palĂ«. ËshtĂ« e rĂ«ndĂ«sishme qĂ« kĂ«to dispozita tĂ« rishikohen nĂ« dritĂ«n e standardeve tĂ« BE-sĂ« dhe jurisprudencĂ«s ndĂ«rkombĂ«tare pĂ«r tĂ« garantuar pĂ«rputhshmĂ«ri tĂ« plotĂ«.

Si pĂ«r shembull, draft‑Kodi i ri parashikon deri nĂ« 3 vjet burg pĂ«r “profanim” tĂ« RepublikĂ«s, duke pĂ«rfshirĂ« simbolet shtetĂ«rore, institucionet ose individĂ«t me statusin e “Martirit tĂ« Atdheut”. PĂ«rkufizimi pĂ«rfshin shprehje tĂ« paqarta si “fyerje”, “tallje” apo “pĂ«rbuzje” ndaj kĂ«tyre subjekteve. Ky nen cenon lirinĂ« e shprehjes, qĂ« Ă«shtĂ« njĂ« element themelor i çdo demokracie. PĂ«r mĂ« tepĂ«r, pĂ«rkufizimet e gjerĂ« dhe subjektive rrisin rrezikun e interpretimeve tĂ« gabuara dhe tĂ« shtrĂ«ngimit tĂ« hapĂ«sirĂ«s pĂ«r kritikĂ« ndaj institucioneve shtetĂ«rore.

Organizatat si “Safe Journalists” dhe ato tĂ« shoqĂ«risĂ« civile kanĂ« vĂ«nĂ« nĂ« dukje se ndryshimet e propozuara (pĂ«rfshirĂ« nenet pĂ«r shpifjen, ndikimin nĂ« pavarĂ«sinĂ« e gjykatĂ«sve etj.) do tĂ« dobĂ«sojnĂ« rolin mbikĂ«qyrĂ«s tĂ« medias dhe do tĂ« rrezikojnĂ« transparencĂ«n nĂ« njĂ« shtet ligjor funksional. Kriminalizimi i gazetarĂ«ve apo kufizimi i fjalĂ«s sĂ« lirĂ« pĂ«rmes Kodit penal jo vetĂ«m krijon frymĂ« frike, por kĂ«rcĂ«non edhe funksionin kyç tĂ« medias si kontrollues i pushtetit dhe garantues i transparencĂ«s.

  1. Nevoja për kohë të mjaftueshme konsultimi dhe gjithëpërfshirje

Duke qenë se Kodi Penal është një nga aktet më themelore të rendit juridik, procesi i konsultimit duhet të jetë i zgjeruar në kohë dhe përmbajtje, duke përfshirë të gjithë aktorët relevantë, organet e drejtësisë, profesionistët e ligjit, biznesin, akademinë dhe shoqërinë civile. Kohëzgjatja aktuale e konsultimit është e kufizuar për një analizë të plotë të të gjitha aspekteve ligjore dhe praktike.

Të tjera çështje të identifikuara nga ne të ngritura si shqetësim nga palët e tretë, kolegët dhe organizatat partnere. Ekspertët e drejtësisë kritikojnë Kodin e Ri Penal për formulime të paqarta në disa nene, që lënë hapësira për interpretime arbitrare nga gjykatat dhe prokuroria. Kjo rrezikon të cenojë drejtësinë dhe të rrisë korrupsionin. Shumë vëzhgues dhe organizata të shoqërisë civile ngrenë shqetësime për rritjen e kompetencave të prokurorisë dhe policisë në kod, pa mekanizma efektivë kontrolli, duke rrezikuar lirinë dhe privatësinë e qytetarëve. Media dhe ekspertët kritikojnë përfshirjen e disa shkeljeve të vogla ose mesatare me masa penale, duke i bërë kodin më të ashpër se sa duhet dhe duke mbingarkuar sistemin gjyqësor.

PĂ«rfundim

Ne e shohim këtë reformë si një mundësi të çmuar për të forcuar kuadrin penal në vendin tonë, duke e bërë atë më efektiv, më të drejtë dhe në harmoni me parimet e shtetit të së drejtës. Jemi të bindur se, përmes bashkëpunimit të hapur dhe angazhimit të përbashkët, mund të arrijmë rezultate të prekshme dhe të qëndrueshme për të gjithë qytetarët.

Si Aleancë e Profesionistëve të Lirë, shprehim gatishmërinë tonë për të qenë pjesë aktive e këtij procesi, duke ofruar ekspertizën, përvojën dhe idetë tona në çdo fazë nga diskutimi deri te finalizimi. Ne besojmë se dialogu konstruktiv, shkëmbimi i lirë i ideve dhe bashkëpunimi ndërinstitucional janë çelësi për të krijuar një sistem më të drejtë dhe funksional.

 

Me respekt,

Adela Kanani

Drejtor Ekzekutiv

The post Profesionistët e Lirë letër ministrit Manja: Drafti i Kodit Penal cenon lirinë ekonomike appeared first on Revista Monitor.

↗

Shtrenjtohen qiratë dhe kafeja në korrik

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito

Çmimet e kafesĂ«, qirave dhe shtresave tĂ« dyshemesĂ« janĂ« rritur 5.4 deri nĂ« 7 pĂ«r qind, gati dy dhe herĂ« dhe mĂ« shumĂ« nĂ« krahasim me nivelin e pĂ«rgjithshĂ«m tĂ« çmimeve, sipas tabelĂ«s sĂ« detajuar mbi inflacionin nga INSTAT.

Qiratë për banesat janë rritur ndjeshëm që prej vitit 2021 dhe kanë vijuar me këtë trend deri në mesin e vitit 2025. Sidomos në periudhën midis muajve janar 2023 dhe korrik 2025, rritja ka qenë e qëndrueshme, me norma mujore që shpesh arrijnë nga 3% deri në 5% në bazë vjetore.

Në muajin korrik 2025 ndryshimi vjetor i çmimit të qirasë ishte 5.4%, nga 0.9 për qind që ishte ky ndryshim në shkurt 2025.

Ky ritëm rritjeje ka reflektuar presionin që po përballin familjet shqiptare, veçanërisht në zonat urbane, ku kërkesa për banesa me qira mbetet e lartë për shkak të urbanizimit dhe fluksit të lartë të turistëve, sidomos në Tiranë ku ka edhe lëvizje migratore te brendshme.

Një faktor kryesor që ka ndikuar në shtrenjtimin e qirave afatgjata lidhet me zhvillimet turistike, ku shumë ndërtesa janë dhënë me qira afatshkurtra, duke i hequr ato nga tregu i qirave afatgjata, që kanë si klientë kryesisht familjet vendase.

Nëse jep shtëpinë me qira mujore, sipas të dhënave nga agjencitë e pasurive të paluajtshme, në kryeqytet, një apartament 1+1, më i liri është në zonën e Freskut, që varion nga 330-400 euro, më i shtrenjti te zona e ish-Bllokut dhe e Stadiumit Air Albania, deri në 800 euro/muaj. Për apartamente 2+1, qiraja fillon nga 550 euro 2+1 dhe arrin në 1300 euro në zonën e Stadiumit Air Albania dhe ish-Blloku.

Të gjithë drejt qirave ditore, por u rritën ato mujore, duke dëmtuar klientët vendas

Një tjetër kategori që ka njohur rritje të ndjeshme çmimesh mbi mesataren e përgjithshme janë pijet joalkoolike dhe shërbimet e kafeneve. Në korrik 2025 çmimet mesatare të kafesë u rritën me 6% në krahasim me korrikun 2024.

Çmimet e kafesĂ«, çajit dhe ujit tĂ« ofruara nĂ« ambiente publike janĂ« rritur nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« qĂ«ndrueshme, sidomos pas vitit 2022, duke reflektuar kostot nĂ« rritje pĂ«r pagat e stafit dhe çmimet e importit tĂ« kafesĂ«.

Kjo duket se nuk ka ndikuar shumĂ« nĂ« kĂ«rkesĂ«n pĂ«r konsum, pasi kafeneja mbetet njĂ« pjesĂ« e rĂ«ndĂ«sishme e kulturĂ«s shqiptare. MegjithatĂ«, pĂ«r konsumatorĂ«t me tĂ« ardhura tĂ« kufizuara, frekuentimi i pĂ«rditshĂ«m i kafeneve Ă«shtĂ« kthyer gjithnjĂ« e mĂ« shumĂ« nĂ« njĂ« luks tĂ« vĂ«shtirĂ« pĂ«r t’u pĂ«rballuar.

Ndërkohë që qiratë dhe pijet në kafene mbeten ndër sektorët me rritje më të lartë, edhe disa kategori të tjera kanë shënuar luhatje.

Gjithashtu mbulesat e dyshemesë ndonëse janë një produkt që nuk kanë shumë peshë në shpenzimet e buxheteve të familjeve janë në rritje të vazhdueshme.

Në korrik 2024 çmimet e këtij grupi u rriten mesatarisht 6.7%. Një vit më parë në korrik ky ndryshim ishte 2.9%.

Edhe pse normat e përgjithshme të inflacionit kanë filluar të bien krahasuar me kulmin në vitin 2022, çmimet nuk po kthehen në nivelet e mëparshme, duke u shndërruar në barrë të përhershme mbi konsumatorët.

Burimi: INSTAT

The post Shtrenjtohen qiratë dhe kafeja në korrik appeared first on Revista Monitor.

↗

Yield-et e bonove 12-mujore zbresin në një minimum të ri për tre vitet e fundit

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito

Yield-i bonove 12-mujore të thesarit ka arritur një nivel të ri minimal për tre vitet e fundit.

Sipas informacionit nga Banka e Shqipërisë, në ankandin e muajit gusht, yield-i mesatar i ponderuar nga zbritur në 2.62%, niveli më i ulët që prej qershorit të vitit 2022.

Kjo periudhë përkon me goditjen e fortë inflacioniste që erdhi nga vështirësitë në zinxhirin e ofertës së mallrave dhe nga shpërthimi i luftës në Ukrainë. Në atë periudhë, bankat qendrore nisën një cikël të rritjes së shpejtë të normave të interesit, që çoi rrjedhimisht edhe në një rritje të shpejtë të yield-eve të instrumenteve financiarë.

Tashmë, normat e interesit në tregun financiar kanë zbritur afërsisht në nivelet e fillimit të ciklit rritës të normës bazë. Por, ndryshimi është se marzhi mbi normën bazë të interesit aktualisht është më i ulët dhe pranë niveleve minimale historike. Në qershor 2025, norma bazë ishte ende në nivelin 1%, ndërsa bonot 12-mujore shënonin një yield prej 2.5%.

Ndërkohë sot që norma bazë është në nivelin 2.5%, bonot 12-mujore u emetuan me një yield 2.62%. Bonot 6-mujore dhe 3-mujore ndodhen madje poshtë nivelit të normës bazë. Madje, edhe bonot 12-mujore patën zbritur poshtë nivelit të normës bazë në gjysmën e parë të këtij viti.

Tregu i instrumenteve të borxhit të qeverisë karakterizohet nga një likuiditet i lartë dhe kërkesë e kënaqshme. Në ankandin e fundit të bonove 12-mujore, shuma totale e kërkuar arriti në gati 8.5 miliardë lekë, kundrejt një shume të shpallur për financim në vlerën e 6.8 miliardë lekëve. Ministria e Financave vendosi ta rrisë lehtë shumën e emetimit në 6.93 miliardë lekë, duke kompensuar pjesërisht shuma të paplotësuara nga ankande të mëparshme të instrumenteve të tjera.

Tregu i instrumenteve afatshkurtra vazhdon të karakterizohet nga yield-e shumë të ulëta, për shkak të kërkesës së lartë të investitorëve (kryesisht banka) nga njëra anë dhe një tendencë në ulje të huamarrjes së brendshme të qeverisë, nga ana tjetër.

Ndërkohë, për instrumentet më afatgjata yield-et duket se janë në një fazë korrektimi të lehtë në rritje, pasi patën prekur nivelet më të ulëta historike gjatë tremujorit të dytë të vitit. Rënia e ndjeshme e yield-eve duket se e ka zbehur disi interesin në segmente të veçanta të investitorëve, duke përfshirë ata jorezidentë dhe individët.

Të dhënat e Bankës së Shqipërisë treguan se për tremujorin e dytë të vitit, pothuajse e gjithë shtesa e huamarrjes u përballua nga bankat, ndërsa portofoli i titujve i zotëruar nga individët dhe jorezidentët nuk pati ndryshime.

Sipas Bankës së Shqipërisë, kjo sjellje reflektoi hezitimin e këtyre aktorëve të tregut për të shtuar pjesëmarrjen në ankandet e zhvilluara, si pasojë e normave të ulëta të interesit, kombinuar edhe me strukturën që pati shtesa e huamarrjes në këtë periudhë (kryesisht obligacione referencë)./ E.Shehu

Burimi: BSH

The post Yield-et e bonove 12-mujore zbresin në një minimum të ri për tre vitet e fundit appeared first on Revista Monitor.

↗

RTK në krizë të thellë financiare: 700 punëtorë mbi dy javë pa paga, paralajmërohen protesta

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito

Mungesa e pagave për muajin korrik ka futur në krizë ekonomike mbi 700 familje të punonjësve të Radio Televizionit të Kosovës, ndërsa bllokimi i Kuvendit ka pamundësuar ekzekutimin e buxhetit për paga, duke nxitur paralajmërime për protesta të pandërprera.

Radio Televizioni i Kosovës (RTK) po përballet me një krizë të rëndë financiare, që ka lënë mbi 700 punëtorë pa paga për më shumë se dy javë.

Situata ka shkaktuar reagime të ashpra nga punonjësit, sindikatat dhe një pjesë e spektrit politik, ndërsa zgjidhja ende nuk është në horizont.

Mungesa e pagave pĂ«r muajin korrik ka nxitur punonjĂ«sit e RTK-sĂ« tĂ« paralajmĂ«rojnĂ« njĂ« protestĂ« paqĂ«sore mĂ« 18 gusht 2025, nga ora 09:30 deri nĂ« 10:30, para objektit tĂ« institucionit nĂ« rrugĂ«n “Xhemail Prishtina” nĂ« PrishtinĂ«.

Organizatorët kanë theksuar se protesta nuk do të ndikojë në rendin publik dhe se kërkesa e tyre është e qartë: ekzekutimi i menjëhershëm i pagave.

Protestës i është bashkuar edhe Sindikata e Punëtorëve të RTK-së (SPERTK), e cila ka paralajmëruar mobilizim të përgjithshëm dhe vazhdim të aktiviteteve sindikale deri në përmbushjen e kërkesave. Sindikata ka rikujtuar se një protestë e ngjashme është mbajtur më 6 gusht dhe ka paralajmëruar se, nëse deri para datës së protestës pagat ekzekutohen, ajo do të anulohet.

“KĂ«rkesa jonĂ« Ă«shtĂ« e vetme dhe e qartĂ«: ekzekutimi i menjĂ«hershĂ«m i pagave, Ky angazhim dĂ«shmon se veprimet tona kanĂ« tĂ« vetmin qĂ«llim, sigurimin e pagave, jo interesa personale” thekson sindikata.

Sindikata njoftojnë se në rast se pagat ekzekutohen para datës së protestës, ajo do të anulohet, dhe do të pasojë një njoftim zyrtar për këtë.

Redaktorja e RTK-sĂ«, Pranvera Munishi, ka akuzuar qeverinĂ« pĂ«r “akt tĂ« ftohtĂ« çnjerĂ«zie” ndaj punĂ«torĂ«ve, duke thĂ«nĂ« se ligji duhet tĂ« shĂ«rbejĂ« pĂ«r mbrojtjen e jetĂ«s dhe funksionit institucional, e jo si mjet pĂ«r tĂ« fshehur mungesĂ«n e vullnetit politik. Ajo ka kĂ«rkuar bashkim tĂ« gazetarĂ«ve dhe ka akuzuar pushtetin pĂ«r arrogancĂ« e shpĂ«rfillje.

Ndërkohë, SPERTK ka reaguar edhe ndaj deklaratave të zëdhënësit të qeverisë, Përparim Kryeziu, i cili ka thënë se nuk ka rrugë ligjore për alokimin e mjeteve për pagat e RTK-së pa vendim të Komisionit Parlamentar për Buxhet të Kuvendit. Sindikata ka kujtuar se në raste të ngjashme në të kaluarën është gjetur zgjidhje dhe se dëmi nga mos pagesa është shumëfish më i madh se çdo pengesë procedurale.

Kryeziu ka këmbëngulur se RTK është institucion që i raporton Kuvendit dhe se vetëm ky organ mund të miratojë transferimin e mjeteve.

Sipas tij, vonesa vjen për shkak se partitë opozitare nuk kanë votuar për konstituimin e Kuvendit, ndërsa çdo zgjidhje jashtë këtij procesi do të ishte joligjore.

“RTK Ă«shtĂ« institucion i themeluar nga Kuvendi, i raporton atij dhe Kuvendi Ă«shtĂ« pĂ«rgjegjĂ«s pĂ«r sigurimin e financimit adekuat. Kuvend nuk kemi sepse partitĂ« opozitare nuk kanĂ« votuar deri mĂ« tash pĂ«r konstituimin e tij. PĂ«r tĂ« transferuar nĂ« llogari bankare mjetet qĂ« janĂ« tĂ« ndara pĂ«r RTK-nĂ«, siç po bĂ«nĂ« thirrje AGK, duhet vendim nga Komisioni Parlamentar pĂ«r Buxhet i Kuvendit, siç parasheh Neni 11, paragrafi 11 i Ligjit pĂ«r Ndarjet Buxhetore. Pa njĂ« vendim tĂ« kĂ«tij komisioni nuk Ă«shtĂ« i mundur transferimi i mjeteve. Andaj Ă«shtĂ« absurde qĂ« zgjidhja pĂ«r situatĂ«n nĂ« RTK tĂ« kĂ«rkohet pĂ«rmes rrugĂ«ve e mĂ«nyrave joligjore, e edhe mĂ« shumĂ« absurde Ă«shtĂ« qĂ« kjo mĂ«nyrĂ« e tĂ« vepruarit t’i kĂ«rkohet qeverisĂ«â€.

Ushtruesi i detyrës së Drejtorit të Përgjithshëm të RTK-së, Hysen Hundoqi, ka deklaruar se është arritur një modalitet i ligjshëm për ndihmë nga Qeveria deri në konstituimin e Kuvendit të Kosovës.

Ai ka bërë të ditur se kërkesa zyrtare për kredi është dorëzuar në Ministrinë e Financave dhe po trajtohet me prioritet.

“PĂ«r shkak tĂ« pamundĂ«sisĂ« pĂ«r tĂ« komunikuar drejtpĂ«rdrejt me themeluesin tonĂ«, Kuvendin e KosovĂ«s, ne iu kemi drejtuar QeverisĂ« sĂ« RepublikĂ«s sĂ« KosovĂ«s, me tĂ« cilĂ«n kemi shqyrtuar tĂ« gjitha mundĂ«sitĂ« pĂ«r tejkalimin e gjendjes. GjatĂ« kĂ«saj periudhe janĂ« shqyrtuar alternativa tĂ« shumta, derisa kemi arritur bashkĂ«risht te njĂ« modalitet i ligjshĂ«m qĂ« mundĂ«son ndihmĂ«n e QeverisĂ« pĂ«r RTK-nĂ« deri nĂ« konstituimin e Kuvendit. KĂ«rkesa jonĂ« zyrtare pĂ«r kredi Ă«shtĂ« dorĂ«zuar nĂ« MinistrinĂ« e Financave dhe ajo po trajtohet me prioritet. Presim qĂ« shumĂ« shpejt ajo tĂ« realizohet, nĂ« mĂ«nyrĂ« qĂ« ne tĂ« vazhdojmĂ« normalisht punĂ«n tonĂ«â€, ka shkruar ai.

Situata ka marrë edhe përmasa politike. Deputetja e LDK-së, Hykmete Bajrami, i ka bërë thirrje prokurorisë të hetojë ish-Kabinetin Kurti, të cilin e akuzon se ka lënë pa paga punonjësit e RTK-së, ndërsa ka marrë paga për vetë ministrat.

Ajo e ka cilësuar këtë si mungesë të përgjegjësisë dhe krahasuar me qasjen e qeverisë së saj në vitin 2021, kur sipas saj u gjet një zgjidhje ligjore për të mos lënë punëtorët pa të ardhura.

PunĂ«torĂ«t e RTK-sĂ« duhet tĂ« paguhen, askush s’ka tĂ« drejtĂ« tĂ« luajĂ« me fatin e 700 familjeve. NĂ«ntoka e LĂ«vizjes VetĂ«vendosje, e cila pĂ«r gati pesĂ« vjet nĂ« pushtet me kontroll absolut nĂ« pothuaj tĂ« gjitha institucionet, nuk ka gjetur asnjĂ« shkelje, as pĂ«r Avdullah Hotin, as pĂ«r mua, sot po i bĂ«n thirrje ProkurorisĂ« Speciale tĂ« merret me ne, kinse paskemi bĂ«rĂ« shkelje nĂ« vitin 2021 kur nuk i kemi lĂ«nĂ« punĂ«torĂ«t e RTK-sĂ« pa paga. Jo, nuk ka qenĂ« shkelje ligjore. Vendimi i vitit 2021 ka qenĂ« zgjidhje pragmatike brenda ligjit, sepse ne nuk kemi pasĂ« fytyrĂ« si ju me marrĂ« paga pĂ«r vete dhe me i dĂ«nu 700 punĂ«torĂ« tĂ« Radio Televizionit Publik.”

Nga ana tjetër, deputetja e PDK-së, Blerta Deliu-Kodra, ka thënë se po bëhet abuzim me pagat e gazetarëve të RTK-së. Sipas saj, qeveria po përdor buxhetin si mjet presioni politik, duke financuar projekte të dyshimta jashtë ligjit, ndërkohë që 700 familje mbeten pa të ardhura.

“Gjysma e gushtit ka kaluar, por 700 punĂ«torĂ« tĂ« RTK-sĂ« dhe familjet e tyre ende nuk e kanĂ« marrĂ« pagĂ«n e korrikut. 700 familje qĂ« presin tĂ« mbulojnĂ« faturat, ushqimin dhe nevojat e pĂ«rditshme – tĂ« bllokuara nga vendime politike. Qeveria pĂ«rdor buxhetin si mjet presioni politik, duke ndarĂ« miliona pĂ«r projekte tĂ« dyshimta jashtĂ« Ligjit pĂ«r Buxhet. Ky Ă«shtĂ« sulm i hapur ndaj lirisĂ« sĂ« medias dhe tentativĂ« pĂ«r ta nĂ«nshtruar RTK-nĂ« politikisht. Ky abuzim duhet tĂ« marrĂ« fund tani.”

Ndërkohë që palët akuzojnë njëra-tjetrën dhe përgjegjësia hidhet nga Kuvendi tek Qeveria, nga Qeveria tek opozita, punëtorët e RTK-së vazhdojnë të punojnë pa pagë.

Kriza e pagave në RTK nuk është thjesht një problem financiar i brendshëm, por një pasojë direkte e bllokimit institucional në vend. Me Kuvendin e Kosovës ende të pakonstituuar, nuk ka organ funksional që të miratojë vendimin për ekzekutimin e buxhetit të pagave të punonjësve. Ligji e bën të qartë se fondet për RTK-në duhet të kalojnë përmes vendimit të Komisionit Parlamentar për Buxhet, i cili aktualisht nuk ekziston si pasojë e mosfunksionimit të Kuvendit.

 

 

The post RTK në krizë të thellë financiare: 700 punëtorë mbi dy javë pa paga, paralajmërohen protesta appeared first on Revista Monitor.

↗

Goditjet në tru, Ministria e Shëndetësisë kërkon 26 mln euro shtesë për pajisje

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito

Ministria e Shëndetësisë i ka kërkuar Ministrisë së Financave që në buxhetin 2026-2 të financojë rreth 26 milionë euro shtesë, të cilat nevojiten për pagat e stafeve mjekësore dhe blerjen e disa pajisjeve që lehtësojnë ndërhyrjet ndaj personave me mpiksje gjaku, nga e cila rrezikohet hemorragjia cerebrale.

Sipas propozimit një fond prej 400 milionë lekësh është kërkuar nga Ministria e Shëndetësisë për të implementuar politikën e re të pagave, që synon të unifikojë përllogaritjen e vjetërsisë në punë të stafit mjekësor me atë të nëpunësve civilë.

Ministria ka parashikuar gjithashtu investime për shërbimet specifike spitalore. Për trombektominë në QSUT, një shërbim që pritet të përfitojë rreth 300 pacientë në vit, janë kërkuar fonde ekstra 480 milionë lekë ose rreth 4.8 milionë euro.

Trombektomia është një procedurë mjekësore që përdoret për heqjen e mpiksjes së gjakut nga një arterie. Kjo është zakonisht e nevojshme kur mpiksja shkakton bllokim të qarkullimit të gjakut, gjë që mund të çojë në goditje cerebrale (stroke) ose infarkt të zemrës.

Në fushën e shpenzimeve kapitale, për vitin 2026 janë kërkuar fonde shtesë për blerje pajisjesh 250 milionë lekë ose 3.5 milionë euro për Gamma Knife në neurokirurgjinë e QSUT dhe 200 milionë lekë për pajisje biomjekësore të tjera.

Gamma Knife është një pajisje mjekësore shumë e specializuar që përdoret për kirurgji të saktë të trurit pa nevojën për një operacion të hapur. Punon me rreze të fokusuar të rrezatimit që shkatërrojnë qelizat e dëmtuara ose tumorale në tru dhe përdoret për tumoret e trurit, malformacionet vaskulare dhe disa probleme neurologjike.

Në krahasim me rajonin dhe BE-në, pajisjet shëndetësore në spitalet publike shqiptare janë të pakta dhe të vjetruara.

Shqipëria është ndoshta ndër vendet e vetmë në Europë e cila ende nuk ka një Pet-scaner në spitalet publike pajisje MRI ose aparate moderne laboratorike, të cilat konsiderohen standarde bazë edhe në vendet e rajonit. Kjo ndikon direkt në kapacitetin diagnostikues dhe shërbimin ndaj pacientëve.

Shumë aparatura funksionojnë ende me teknologji të vjetruar, duke kufizuar precizitetin dhe shpejtësinë e diagnozës.
Edhe kur ekzistojnë pajisje moderne, mungon personeli i trajnuar ose fondet për mirëmbajtje, gjë që rrit rrezikun e ndërprerjes së shërbimit./ B.Hoxha

The post Goditjet në tru, Ministria e Shëndetësisë kërkon 26 mln euro shtesë për pajisje appeared first on Revista Monitor.

↗

Pas rritjes së referencave, profesionistët e lirë letër Malajt: Përjashtoni banesën e parë nga taksa

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito

Ashtu siç ndodhi në Tiranë në vitin 2023, rritja e çmimeve të referencës së apartamenteve në rrethe të propozuara së fundmi nëpërmjet ndryshimeve në projektvendimin e Ministrisë e Financave, pritet të rrisë detyrimin për taksën e ndërtesës si për qytetarët dhe bizneset.

Pas publikimit për konsultim publik të projektvendimit të metodologjisë së llogaritjes së taksës së ndërtesës ku propozohet rritje e çmimeve të referencës në rrethe, Aleanca e Profesionistëve të Lirë (APL) i është drejtuar me një letër ministrit të Financave Petrit Malaj ku rekomandojnë që banesa e parë e qytetarëve të përjashtohet nga taksa e ndërtesës.

Sipas tyre, njĂ« ndryshim i tillĂ« ndikon drejtpĂ«rdrejt nĂ« shtresat e mesme dhe nĂ« familjet qĂ« zotĂ«rojnĂ« vetĂ«m njĂ« pronĂ« pĂ«r banim. “Propozimi ynĂ« Ă«shtĂ« qĂ« banesa kryesore tĂ« pĂ«rjashtohet nga tatimi mbi ndĂ«rtesat ose tĂ« tatohet me njĂ« normĂ« simbolike”, theksohet nĂ« letĂ«r.

APL propozon që tatimi për ndërtesën të jetë i diferencuar sipas destinacionit dhe qëllimit ekonomik të pasurisë, duke shmangur barazimin e padrejtë midis një prone të dytë të trashëguar dhe një portofoli investimesh të qëllimshëm në pasuri të paluajtshme. Kjo qasje siguron drejtësi fiskale, shmang penalizimin e familjeve dhe parandalon spekulimet e tepruara në treg.

“Diferencimi i pasurive sipas destinacionit dhe origjinĂ«s. NjĂ« sistem tatimor i drejtĂ« duhet tĂ« bĂ«jĂ« dallim mes: Pasurive tĂ« destinuara pĂ«r pĂ«rdorim vetjak; Pasurive tĂ« destinuara pĂ«r aktivitet ekonomik (qira, zhvillim, shitje); Pasurive tĂ« trashĂ«guara pĂ«r motive familjare dhe tĂ« pĂ«rdorura nĂ« mĂ«nyrĂ« sporadike (p.sh. shtĂ«pi pushimi)”, propozon APL.

ProfesionistĂ«t gjithashtu rekomandojmĂ« qĂ« baza tatimore tĂ« pĂ«rcaktohet mbi vlerĂ«n e tregut tĂ« pasurisĂ«, tĂ« vlerĂ«suar nga tregu i lirĂ« dhe burime tĂ« besueshme tĂ« tĂ« dhĂ«nave. “Referencat tatimore duhet tĂ« pĂ«rdoren vetĂ«m si mjet alternativ nĂ« kĂ«to raste”.

Nga Ministria e Financave është hedhur për konsultim publik edhe projektligji për rivlerësimin e pasurive të paluajtshme. Në draft për rivlerësimin e pasurive të paluajtshme Ministria e Financave ka propozuar normë tatimi 5% nga 15% që është aktualisht.

Profesionistët e lirë propozojnë që rivlerësimi i pronave për familjarët të zbatohet me tatim nën 3%, pasi sipas tyre bazuar në analizën e praktikave të kaluara, një normë tatimore jo më e lartë se 3% mbi ndërtesat dhe tokën e zëna është optimale për: rritjen e të ardhurave buxhetore përmes zgjerimit të bazës tatimore; uljen e nivelit të informalitetit në tregun e pasurive të paluajtshme dhe Nxitjen e transaksioneve dhe formalizimit të pronësisë.

Të dyja draftet e propozuara nga Ministria e Financave pas miratimit parashikohet të nisin zbatimin nga 1 janari 2026.

 

 

REPUBLIKA E SHQIPËRISË

MINISTRIA E FINANCAVE, KRYEMINISTRIA, MEDIA

Drejtuar: Ministrit të Financave

PĂ«r Dijeni: Zyra e Kryeministrit, Media

Nga: Aleanca e Profesionistëve të Lirë (APL)

 

Lënda: Propozime dhe rekomandime për reformimin e tatimit mbi pasuritë e paluajtshme

 

TĂ« nderuar,

Në kuadër të procesit të konsultimit publik mbi reformimin e tatimit mbi pasuritë e paluajtshme, dhe duke u bazuar në praktikat më të mira të Bashkimit Evropian dhe vendeve të OECD-së, paraqesim për shqyrtim propozimet e mëposhtme. Qëllimi ynë është që politika tatimore në këtë fushë të balancojë interesin fiskal të shtetit me mbrojtjen e shtresave të mesme e të ulëta dhe të stimulojë një zhvillim të qëndrueshëm të tregut të pasurive të paluajtshme.

  1. Mbrojtja e banesës kryesore dhe lehtësimi fiskal për strehimin bazë

Në shumicën e vendeve të BE-së, banesa kryesore e tatimpaguesit përjashtohet plotësisht ose i nënshtrohet një reduktimi të konsiderueshëm të tatimit mbi ndërtesat (deri në 80%). Ky model garanton mbrojtjen e strehimit bazë si e drejtë themelore sociale.

Propozimi ynë është që:

  1. Banesa kryesore të përjashtohet nga tatimi mbi ndërtesat ose të tatohet me një normë simbolike.
  2. Fitimi nga shitja e banesës kryesore të përjashtohet nga tatimi mbi fitimin kapital, duke ndjekur modelin e OECD dhe shumicës së vendeve anëtare të BE-së.
  3. Për pasuritë e tjera, tatimi mbi fitimin kapital të aplikohet në mënyrë progresive, por i korrigjuar për efektet e inflacionit dhe kostove të justifikuara financiare (p.sh. interesat hipotekore, shpenzimet e rikonstruksionit), për të siguruar që tatohet vetëm fitimi real dhe jo vlera e fryrë artificialisht nga tregu ose faktorë makroekonomikë.

 

  1. Diferencimi i pasurive sipas destinacionit dhe origjinës

Një sistem tatimor i drejtë duhet të bëjë dallim mes:

  1. Pasurive të destinuara për përdorim vetjak.
  2. Pasurive të destinuara për aktivitet ekonomik (qira, zhvillim, shitje).
  3. Pasurive të trashëguara për motive familjare dhe të përdorura në mënyrë sporadike (p.sh. shtëpi pushimi).

 

Propozojmë që tatimi të jetë i diferencuar sipas destinacionit dhe qëllimit ekonomik të pasurisë, duke shmangur barazimin e padrejtë midis një prone të dytë të trashëguar dhe një portofoli investimesh të qëllimshëm në pasuri të paluajtshme. Kjo qasje siguron drejtësi fiskale, shmang penalizimin e familjeve dhe parandalon spekulimet e tepruara në treg.

  1. Përcaktimi i bazës tatimore mbi vlerën reale të tregut

Rekomandojmë që baza tatimore të përcaktohet mbi vlerën e tregut të pasurisë, të vlerësuar nga tregu i lirë dhe burime të besueshme të të dhënave. Referencat tatimore duhet të përdoren vetëm si mjet alternativ në këto raste:

  1. Kur nuk ekzistojnë të dhëna të mjaftueshme të tregut.
  2. Kur çmimi i deklaruar është qartësisht fiktiv.

Kjo shmang diskriminimin tatimor dhe situatat ku pasuri me cilësi e vendndodhje të ndryshme tatohen në mënyrë identike.

  1. Stimuj fiskalë për riinvestimin e të ardhurave

Për të nxitur qarkullimin e kapitalit dhe zhvillimin e sektorit të ndërtimit, propozojmë:

  1. Rimbursim të plotë të tatimit mbi fitimin kapital kur të ardhurat nga shitja e pasurisë riinvestohen brenda 12 muajve nga transaksioni.
  2. Ky mekanizëm, i zbatuar në Hungari, Itali, Gjermani dhe SHBA, ka gjeneruar rritje të ndjeshme të transaksioneve dhe punësimit në sektorin e ndërtimit.

 

  1. Norma tatimore optimale dhe forcimi i mekanizmave të kontrollit

Bazuar në analizën e praktikave të kaluara, një normë tatimore jo më e lartë se 3% mbi ndërtesat dhe tokën e zëna është optimale për:

  1. Rritjen e të ardhurave buxhetore përmes zgjerimit të bazës tatimore.
  2. Uljen e nivelit të informalitetit në tregun e pasurive të paluajtshme.
  3. Nxitjen e transaksioneve dhe formalizimit të pronësisë.

 

Paralelisht, kërkohet forcimi i mekanizmave të kontrollit mbi burimin e të ardhurave të përdorura në blerjen e pasurive të paluajtshme, për të parandaluar pastrimin e parave dhe për të mbrojtur integritetin e tregut.

PĂ«rfundim
Këto rekomandime synojnë të ndërtojnë një sistem tatimor mbi pasuritë e paluajtshme që është socialisht i drejtë, ekonomikisht nxitës dhe administrativisht i zbatueshëm e transparent. Besojmë se procesi i reformës duhet të zhvillohet me transparencë të plotë, me kohë të mjaftueshme për konsultim dhe me përfshirjen aktive të të gjithë aktorëve kryesorë: profesionistëve të fushës, qytetarëve, biznesit dhe administratës publike.

Në pritje të një procesi konsultimi konstruktiv, shprehim gatishmërinë tonë për të kontribuar në mënyrë aktive dhe për të qenë pjesë e dialogut publik. Mbetemi në dispozicion për çdo sqarim teknik dhe diskutim të mëtejshëm, me synimin e përbashkët për të arritur një zgjidhje të drejtë dhe të qëndrueshme për të gjithë.

Me respekt,

Adela Kanani

Drejtor Ekzekutiv

 

[i] Referenca kryesore për propozimet tona:

 

The post Pas rritjes së referencave, profesionistët e lirë letër Malajt: Përjashtoni banesën e parë nga taksa appeared first on Revista Monitor.

↗

Ekonomia e Kinës humbet vrullin ndërsa presionet tregtare rëndojnë

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito

Prodhimi industrial dhe shitjet me pakicë zgjerohen me ritmin më të ngadaltë këtë vit, ndërsa politikëbërësit luftojnë kërcënimin e deflacionit

 

Dy nga treguesit ekonomikë të Kinës u ngadalësuan ndjeshëm në korrik, ndërsa presionet e brendshme dhe tregtare nxitën shqetësimin për shëndetin e ekonomisë së dytë më të madhe në botë.

Prodhimi industrial u rrit me 5.7 % muajin e kaluar, treguan të dhënat zyrtare nga Byroja Kombëtare e Statistikave (NBS), ritmi më i ngadaltë i rritjes që nga nëntori dhe duke lënë pas normën e qershorit prej 6.8 %. Shitjet me pakicë u shtuan me 3.7 % në muaj, nga 4.8 % në qershor.

Të dhënat e zymta vijnë ndërsa një ngadalësim katërvjeçar në tregun e banesave dhe pasojat e luftës tarifore të Presidentit të SHBA-së Donald Trump rëndojnë mbi ekonominë e Kinës, ku qeveria e udhëheqësit Xi Jinping po lufton kërcënimin e deflacionit dhe shqetësimet në rritje për mbiprodhimin industrial.

Çmimet e shtĂ«pive tĂ« reja nĂ« 70 qytete tĂ« mĂ«dha ranĂ« mesatarisht me 0.3 % muajin e kaluar, treguan tĂ« dhĂ«nat e NBS tĂ« premten, pas njĂ« serie rĂ«niesh tĂ« kohĂ«ve tĂ« fundit qĂ« kanĂ« ulur shpresat pĂ«r njĂ« rimĂ«kĂ«mbje tĂ« shpejtĂ« tĂ« sektorit tĂ« pasurive tĂ« paluajtshme.

Pekini nĂ« javĂ«t e fundit ka intensifikuar njĂ« fushatĂ« tĂ« ndjekur nga afĂ«r kundĂ«r “involucionit”, ose kapacitetit tĂ« tepĂ«rt nĂ« tĂ« gjithĂ« peizazhin e gjerĂ« industrial dhe prodhues tĂ« vendit, tĂ« cilin politikĂ«bĂ«rĂ«sit e fajĂ«sojnĂ« pĂ«r nxitjen e mbiprodhimit dhe rĂ«nien e çmimeve.

Të dhënat zyrtare të publikuara javën e kaluar treguan se çmimet e konsumit ishin të pandryshuara nga viti në vit në korrik, ndërsa çmimet e prodhimit u tkurrën me 3.6 %.

Autoritetet kanë kërkuar të rrisin shpenzimet e konsumatorëve, duke ofruar subvencione për prindërit e rinj dhe skema shkëmbimi për pajisjet shtëpiake.

Ting Lu, kryeekonomisti i KinĂ«s nĂ« Nomura, tha se dobĂ«sia e sektorit tĂ« pronave ishte “fajtori kryesor” pĂ«r presionet deflacioniste tĂ« KinĂ«s.

Ai vuri nĂ« dukje perspektivĂ«n e tronditjeve tĂ« kĂ«rkesĂ«s, pritjet e ulĂ«ta pĂ«r “programe mega stimuluese” dhe “hapĂ«sirĂ«n e kufizuar pĂ«r tĂ« frenuar fondet e investimeve qeveritare”.

Tregu i pronave, një burim i rëndësishëm i aktivitetit ekonomik dhe pasurisë familjare, është treguar rezistent ndaj përpjekjeve të qeverisë për të rivendosur besimin. Politikëbërësit kanë ndërmarrë përpjekje duke përfshirë uljen e normave të kredive hipotekore, një premtim për të kthyer apartamentet e papërdorura në strehim social dhe heqjen e kufizimeve në blerje.

Investimi në prona tani ka rënë me 12% gjatë shtatë muajve të parë të vitit. Të dhëna të veçanta nga Banka Popullore e Kinës të enjten treguan një rënie të papritur të kredive të reja në përgjithësi.

Kina është mbështetur në eksportet për të mbështetur rritjen në vitet e fundit, të cilat kanë mbetur të forta në muajt e fundit, duke shtuar 7.2 % në korrik.

SHBA-të dhe Kina ranë dakord për një pauzë të mëtejshme 90-ditore në luftën e tyre tregtare këtë javë, por ekonomistët kanë paralajmëruar për rrezikun e një tregtie më të dobët në gjysmën e dytë të vitit.

NjĂ« zĂ«dhĂ«nĂ«s i NBS-sĂ« tĂ« premten pĂ«rmendi ndikimin e “motit ekstrem” nĂ« korrik, duke pĂ«rfshirĂ« temperaturat e larta dhe pĂ«rmbytjet.

Autoritetet kanĂ« vendosur njĂ« objektiv rritjeje vjetore prej rreth 5% pĂ«r vitin 2025, nĂ« pĂ«rputhje me vitin e kaluar. PBB-ja u rrit me 5.2% nĂ« tremujorin e dytĂ« krahasuar me njĂ« vit mĂ« parĂ«. NjĂ« zĂ«dhĂ«nĂ«s i NBS-sĂ« pĂ«rmendi tĂ« premten ndikimin e “motit ekstrem” nĂ« korrik, duke pĂ«rfshirĂ« temperaturat e larta dhe pĂ«rmbytjet.

Autoritetet kanë vendosur një objektiv rritjeje vjetore prej rreth 5 % për vitin 2025, në përputhje me vitin e kaluar. PBB u rrit me 5.2 % në tremujorin e dytë krahasuar me një vit më parë. / FT

The post Ekonomia e Kinës humbet vrullin ndërsa presionet tregtare rëndojnë appeared first on Revista Monitor.

↗

Investimet për linjë të re 35 kV, OSSh 7.7 mln euro për dy tendera

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito

Operatori i Sistemit të Shpërndarjes parashikon të investojë në linjë të re tensioni 35 kV, si dhe në një nënstacion të ri në veri të vendit. Procedurat e prokurimit, me vlerë totale 7.7 milionë euro, u çelën këtë të premte.

Konkretisht, kontrata e parĂ« parashikon: “NdĂ«rtim i linjĂ«s sĂ« re 35 kV N.St. Vukpalaj – TamarĂ« dhe NĂ«nstacion i ri 35/10 kV nĂ« TamarĂ«â€, kurse e dyta: “NdĂ«rtim i linjĂ«s 35 kV N.St. Koplik 220 kV – N.St. Vukpalaj me dy qarqe”.

Kontrata e parë, sipas relacionit teknik, ka si qëllim ndërtimin e një linje të re elektrike 35 kV në dalje të Nënstacionit Vukpalaj/Hani i Hotit deri në zonën e Tamarës, në Malësinë e Madhe, si dhe ndërtimin e një Nënstacioni të ri elektrik 35/10 kV në Tamarë me fuqi 7.5 MVA.

“Linja do tĂ« jetĂ« e re me njĂ« qark 35 kV, me shtylla me konstruksione metalike tĂ« reja, model 110 kV (izolacion 110 kV nĂ« perspektivĂ«), me njĂ« gjatĂ«si totale rreth 19–20 km, sipas projekt-idesĂ« sĂ« mĂ«poshtme, e mbrojtur me pĂ«rcjellĂ«s trosi OPGW gjatĂ« gjithĂ« gjatĂ«sisĂ« sĂ« saj, dhe NĂ«nstacioni i ri 35/10 kV, 1 x 7.5 MVA nĂ« TamarĂ« qĂ« do tĂ« jetĂ« i kompletuar me pajisje klasike tĂ« reja”, thuhet nĂ« dokument.

Të dhënat kryesore të projektit:
a) LinjĂ« e re 35 kV nga degĂ«zimi i linjĂ«s NĂ«nstacioni Vukpalaj – Hani i Hotit deri nĂ« NĂ«nstacionin e ri TamarĂ«, me njĂ« qark, me gjatĂ«si rreth 20 km.
b) Nënstacion i ri 35/10 kV, 1 x 7.5 MVA në Tamarë.

Kontrata e dytë ka si qëllim ndërtimin e një linje të re elektrike 35 kV me dy qarqe nga Nënstacioni 220 kV Koplik në Vukpalaj dhe degëzimi drejt Hanit të Hotit.

“Linja do tĂ« jetĂ« e re me dy qarqe 35 kV, me shtylla me konstruksione metalike tĂ« reja, model 110 kV (izolacion 110 kV nĂ« perspektivĂ«), me njĂ« gjatĂ«si totale rreth 15 km, sipas projekt-idesĂ« sĂ« mĂ«poshtme, e mbrojtur me pĂ«rcjellĂ«s trosi OPGW gjatĂ« gjithĂ« gjatĂ«sisĂ« sĂ« saj.

Të dhënat kryesore të projektit:
1.   LinjĂ« e re 35 kV me dy qarqe nga NĂ«nstacioni 220 kV Koplik deri nĂ« degĂ«zimin e linjĂ«s NĂ«nstacioni Vukpalaj – Hani i Hotit. Linja do tĂ« jetĂ« me shtylla 110 kV (perspektivĂ« izolacioni pĂ«r kalim nĂ« nivel tensioni 110 kV) dhe pĂ«rçjellĂ«s ACSR 120/20 mmÂČ pĂ«r tĂ« dy qarqet”, thuhet nĂ« dokument.

The post Investimet për linjë të re 35 kV, OSSh 7.7 mln euro për dy tendera appeared first on Revista Monitor.

↗

Bullgari/ Projektligji për Euron rrezikon tregun e lirë

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito

Shoqata e Tregtarëve të Produkteve Joushqimore (NFTA) ka shprehur kundërshtim të fortë ndaj projektligjit për ndryshimin dhe plotësimin e Ligjit për Adoptimin e Euros në Republikën e Bullgarisë, duke kritikuar mungesën e konsultimeve publike dhe procesin e përshpejtuar legjislativ. Organizata paralajmëron për pasoja serioze në ekonominë bullgare dhe për shtimin e pasigurisë në treg.

Shqetësimi kryesor i shoqatës lidhet me ndalimin e propozuar për rritjen e çmimeve gjatë periudhës së shfaqjes së çmimeve të dyfishta, e cila pritet të zgjasë rreth 18 muaj.

NFTA e konsideron këtë një ndërhyrje të papranueshme të shtetit në tregun e lirë, të ndërmarrë pa debat publik dhe pa një vlerësim të ndikimit. Drejtori Ekzekutiv i NFTA, Galin Popov, deklaroi se kjo ndërhyrje bie ndesh me parimet themelore të ekonomisë së tregut.

Shoqata gjithashtu ka kritikuar ashpër gjobat e propozuara, të cilat mund të arrijnë deri në 1% të xhiros vjetore të një kompanie për shkelje të përsëritura, duke përfaqësuar një barrë të rëndë financiare për tregtarët e mëdhenj.

Bizneset do tĂ« detyrohen tĂ« provojnĂ« se çdo rritje çmimi Ă«shtĂ« “e justifikuar nga faktorĂ« objektivĂ« ekonomikĂ«â€, gjĂ« qĂ« Ă«shtĂ« thuajse e pamundur nĂ« kushte inflacioni dhe me kosto furnizimi qĂ« ndryshojnĂ« vazhdimisht nĂ« tregjet ndĂ«rkombĂ«tare.

NFTA kundërshton gjithashtu ndryshimet në moment të fundit në një ligj që ishte miratuar një vit më parë, pas muajsh konsultimesh publike dhe që pritej të hynte në fuqi së shpejti. Popov theksoi se bizneset kanë investuar tashmë shumë në përputhje me ligjin ekzistues dhe ndryshimet e propozuara do të kërkonin rietiketim urgjent të produkteve.

Shoqata paralajmëroi gjithashtu se kërkesat e reja për etiketim, si përdorimi i detyrueshëm i madhësisë së barabartë të shkronjave për të dyja monedhat, mund të eklipsojnë qartësinë e çmimeve në etiketa të vogla, veçanërisht kur përfshihen centët e Euros, duke krijuar konfuzion te konsumatorët.

Projektligji gjithashtu i jep Komisionit për Mbrojtjen e Konsumatorit (CPC) kompetenca të paprecedenta për të mbikëqyrur të gjitha çmimet në vend për 17 muaj. NFTA tha se kjo masë i ngjan një planifikimi qendror në stilin para vitit 1989 dhe minon parimet e tregut të lirë.

CPC do të ketë autoritetin për të vlerësuar në mënyrë të njëanshme, nëse një rritje çmimi është e justifikuar për çdo biznes në Bullgari, me qasje të plotë në të dhënat tregtare. Kjo, sipas shoqatës, do ta bëjë mbijetesën e bizneseve të varur nga gjykimi subjektiv i komisionit dhe përbën një ndërhyrje të papranueshme të shtetit.

Po ashtu, kërkesa që tregtarët e mëdhenj të publikojnë çmimet e tyre online shihet si një barrë shtesë burokratike.

Shoqata argumentoi se projektligji u jep gjithashtu CPC-së dhe Agjencisë Kombëtare të të Ardhurave fuqi të pakufizuara për të kërkuar çdo informacion nga bizneset pa mbikëqyrje gjyqësore dhe pa mbrojtje të sekretit tregtar, duke përbërë një shkelje të të drejtave kushtetuese dhe standardeve të BE-së për lirinë ekonomike dhe mbrojtjen e të dhënave.

 

The post Bullgari/ Projektligji për Euron rrezikon tregun e lirë appeared first on Revista Monitor.

↗

Përmirësim i situatës nga zjarret, vijon puna në disa vatra aktive

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito

Situata e zjarreve në vend paraqitet më e përmirësuar në 24 orët e fundit, me rënie të numrit të vatrave aktive dhe angazhim të gjerë të forcave operacionale për izolimin dhe shuarjen e tyre. Pavarësisht përparimit, disa zona mbeten problematike dhe vijon puna intensive në terren me mbështetje nga mjetet ajrore dhe forcat ushtarake.

Aktualisht po punohet me intensitet në këto zona:

* TĂ«rnovĂ« (Bashkia BulqizĂ«) – Zjarri vazhdon tĂ« zhvillohet nĂ« kurorĂ« me pyje tĂ« dendura nga qafa e malit nĂ« drejtim tĂ« qytetit tĂ« vjetĂ«r BulqizĂ«. NĂ« operacion janĂ« angazhuar 8 efektivĂ« tĂ« MZSH tĂ« bashkisĂ« BulqizĂ«, 4 forca bashkiake, 6 forca tĂ« pyjores, 3 forca policore, tĂ« mbĂ«shtetur nga FA me 30 forca ushtarake dhe 1 helikopter. Po punohet pĂ«r izolimin e zjarrit.

* Xeth (Bashkia FushĂ«-ArrĂ«z) – Vijon puna pĂ«r izolimin e zjarrit me angazhimin e 60 forcave operacionale, tĂ« ndihmuara nga 80 forca ushtarake dhe 1 helikopter. Intensiteti i flakĂ«ve Ă«shtĂ« ulur, por puna pĂ«r shuarjen vazhdon.

* VelĂ« (Bashkia MirditĂ«) – Zjarr nĂ« njĂ« masiv me pisha, me rreth 6.5 ha tĂ« pĂ«rshkruara nga flakĂ«t. NĂ« terren janĂ« 3 automjete zjarrfikĂ«se me 6 efektivĂ« tĂ« MZSH tĂ« bashkisĂ« MirditĂ«, 12 forca bashkiake, 6 forca tĂ« pyjores, 2 forca policore dhe 6 forca ushtarake. Po punohet pĂ«r shuarjen e plotĂ« tĂ« zjarrit.

Vatra në monitorim:

* Mali me Gropa – BizĂ« (Bashkia BulqizĂ«) – Zjarri zhvillohet nĂ« zonĂ« shkĂ«mbore, pa rrezik. Angazhuar 2 forca AdZM dhe 5 vullnetarĂ«.

* ZhapokikĂ«, Plashnik (lagja Lugas) dhe RehovĂ« (Bashkia Poliçan) – Vatra nĂ«n kontroll nga ndĂ«rhyrja e forcave, 2 helikopterĂ«ve, ndihmuar edhe nga reshjet e shiut.

* Velçan (Bashkia Berat) – Situata nĂ«n kontroll pas ndĂ«rhyrjes sĂ« 25 efektivĂ«ve MZSH, 2 helikopterĂ«ve dhe favorizuar nga reshjet e shiut.

* Mali i BĂ«rzhitĂ«s, IbĂ« (Bashkia TiranĂ«) – Vatra nĂ«n kontroll nga 3 automjete zjarrfikĂ«se, 5 forca APR dhe policia.

* Damjan-Fortuzaj dhe Isufaj (Bashkia TiranĂ«) – NĂ«n kontroll pas ndĂ«rhyrjes sĂ« MZSH, APR dhe PolicisĂ«.

* Ferraj dhe Zall-Herr (Bashkia TiranĂ«) – Intensitet i ulĂ«t, nĂ«n kontroll dhe pa rrezik pĂ«r banesat.

Në operacionet për shuarjen e zjarreve u angazhuan 52 automjete zjarrfikëse dhe 740 forca operacionale, të ndihmuar nga FA me 323 forca ushtarake, 7 automjete zjarrfikëse dhe 1 helikopter të FA. Gjithashtu morën pjesë 4 helikopterë (EBA, çek, sllovak) dhe 1 avion Canadair nga Italia.

The post Përmirësim i situatës nga zjarret, vijon puna në disa vatra aktive appeared first on Revista Monitor.

↗

Siguruesit fituan 10.5 milionë euro nga sigurimi i detyrueshëm i mjeteve vitin e kaluar

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito

Sigurimi i detyrueshëm për përgjegjësitë ndaj palëve të treta (TPL) solli më shumë se një miliard lekë fitime në llogarinë teknike të shoqërive të sigurimit vitin e kaluar.

Të dhënat e raportit të mbikëqyrjes nga Autoriteti i Mbikëqyrjes Financiare (AMF) tregojnë se bilanci i llogarisë teknike për produktin e brendshëm TPL ishte pozitiv në vlerën e 1.03 miliardë   lekëve ose rreth 10.5 milionë eurove. Megjithatë, fitimi nga ky produkt pësoi rënie me 35.6% krahasuar me vlerën rekord prej 1.61 miliardë lekësh të vitit 2023.

Efektin kryesor në rënien e fitimeve nga sigurimi TPL e ka dhënë rritja e dëmeve të paguara neto, me afërsisht 30% më shumë krahasuar me një vit më parë, për një shumë totale prej 3.77 miliardë lekësh. Raporti dëme-prime neto u rrit në 42%, nga 36.14% që kishte qenë në vitin 2023.

Ndërkohë, një efekt shtesë ka dhënë edhe rritja e shpenzimeve operative të lidhura me produktin. Ato arritën në 5.3 miliardë lekë, në rritje me 12.6% krahasuar me një vit më parë.

Shpenzimet operative vazhdojnë të kenë një vlerë ndjeshëm më të lartë krahasuar me shpenzimet për dëme.

Duke filluar nga 1 janari i kĂ«tij viti, ka nisur zbatimin rregullorja e AMF-sĂ«â€œPĂ«r pĂ«rcaktimin e faktorĂ«ve tĂ« riskut qĂ« pĂ«rfshihen nĂ« pĂ«rllogaritjen e primit pĂ«r produktet e sigurimit tĂ« detyrueshĂ«m nĂ« sektorin e transportit”. Rregullorja parashikon se nĂ« pĂ«rllogaritjen e primit tĂ« sigurimit, kompanitĂ« duhet tĂ« zbatojnĂ« disa faktorĂ« kryesorĂ« risku, si historiku i dĂ«meve, pĂ«rfshirĂ« edhe rastet kur shkaktari i aksidentit nuk Ă«shtĂ« i shĂ«nuar nĂ« policĂ«n e sigurimit; fuqia motorike e mjetit; mosha e tĂ« siguruarit; eksperienca nĂ« drejtimin e mjetit motorik; pĂ«rdorimi i mjetit nga njĂ« subjekt apo nga njĂ« individ; qarku i regjistrimit tĂ« mjetit; vjetĂ«rsia e mjetit.

Aplikimi i primeve të diferencuara mbi këta faktorë rreziku në tema mesatarë ka sjellë një rritje të çmimit të sigurimit të detyrueshëm të mjeteve me 7%-8% krahasuar me një vit më parë. Shtrenjtimi i primit mesatar pritet të rrisë më tej fitimet e tregut të sigurimeve nga ky produkt.

Gjithnjë sipas të dhënave të AMF-së, edhe produkti tjetër i sigurimit të detyrueshëm motorik për përgjegjësi ndaj palëve të treta, kartoni jeshil, pësoi rënie të fitimeve vitin e kaluar. Rezultati teknik nga ky produkt zbriti në 234 milionë lekë, 49% më pak krahasuar me një vit më parë. Edhe në këtë rast, rënia erdhi paralelisht nga rritja e shpenzimeve neto për dëme dhe e shpenzimeve operative neto, të lidhura me produktin.

Kartoni Jeshil apo Çertifikata NdĂ«rkombĂ«tare e Sigurimit Motorrik mbulon tĂ« gjitha pĂ«rgjegjĂ«sitĂ« civile (dĂ«met materiale dhe shĂ«ndetĂ«sore), qĂ« mund tĂ« shkaktohen nga pĂ«rdorimi i mjetit motorik jashtĂ« vendit. Çdo drejtues i njĂ« mjeti me targa shqiptare duhet tĂ« pajiset detyrimisht me njĂ« policĂ« sigurimi Karton Jeshil kur udhĂ«ton jashtĂ« ShqipĂ«risĂ«.

Ndërkohë produkti tjetër i sigurimit të detyrueshëm motorik, sigurimi kufitar, vitin e kaluar solli fitime në vlerën e 157 milion lekëve, në rënie me 20% krahasuar me një vit më parë.

Sigurimet e detyrueshme motorike kanë një peshë shumë të lartë në strukturën e primeve të shkruara bruto në sigurimet e Jo-Jetës. Për vitin 2024, sigurimi i brendshëm TPL, Kartoni Jeshil dhe Polica Kufitare përbënin më shumë se 67% të primeve të shkruara bruto të këtij tregu. Edhe fitimi i këtyre produkteve ka një rëndësi përcaktuese në ecurinë e rezultatit total të tregut.

Sipas të dhënave nga Autoriteti i Mbikëqyrjes Financiare (AMF), në total fitimi i tregut të sigurimeve vitin e kaluar arriti vlerën e 2.27 miliardë lekëve ose 23.1 milionë eurove. Krahasuar me një vit më parë, fitimi i siguruesve shqiptarë pësoi rënie me pothuajse 18%./ E.Shehu

Burimi: AMF

The post Siguruesit fituan 10.5 milionë euro nga sigurimi i detyrueshëm i mjeteve vitin e kaluar appeared first on Revista Monitor.

↗

Strehimi social, gati udhëzuesi për bashkitë, çfarë duhet të mbajnë parasysh në planet 5-vjeçare

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito

Bashkitë në të gjithë vendin do të duhet të kenë parasysh një sërë elementësh të rëndësishëm gjatë hartimit të planeve të reja 5-vjeçare të lidhura me strehimin social.

Ministria e Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit publikoi udhëzuesin që do të shërbejë si orientues për drejtoritë që kanë në ngarkim këtë çështje në bashki. Dokumenti mban parasysh kontekstin aktual të strehimit në vend, si dhe politikat e lidhura me identifikimin e nevojave reale që kanë bashkitë, grupet përfituese, mënyrat e financimit, buxhetimin e drejtë sipas gjetjeve reale nga terreni.

Dokumenti, që mund të përdoret nga bashkitë, por edhe nga ekspertët e planifikimit urban apo edhe palë të tjera të treta, bën një përmbledhje të programeve aktuale për strehimin social. Konkretisht, këto programe përfshijnë: banesa sociale me qira; përmirësimi i kushteve të banesave ekzistuese; banesa me kosto të ulët; zhvillimi i zonës me qëllim strehimi; banesa të përkohshme; banesa të specializuara për grupe të veçanta (të moshuar, PAK, viktima dhune/trafikimi, etj.).

Kategoritë që mund të përfitojnë aktualisht janë: strehimi (p.sh. të pastrehë, banesa që paraqesin rrezik, banesa të mbipopulluara); familjare (familje njëprindërore, të moshuar, familje me shumë fëmijë); sociale (PAK, jetimë, viktima dhune/trafikimi, komuniteti rom/egjiptian, LGBTI+ etj.); ekonomike (të ardhura të ulëta sipas përcaktimeve ligjore).

Rezultati i pritshëm i respektimit të parimeve që evidenton ky udhëzues është që bashkitë të hartojnë plane realiste, të përshtatura me territorin, për të siguruar akses të drejtë dhe të përballueshëm në strehim, duke u bazuar në diagnozë të saktë të nevojave lokale dhe në bashkëpunim me sektorin privat.

Udhëzuesi parashikon disa hapa për hartimin e Programit 5-vjeçar të Strehimit Social, ku i pari është ngritja e grupit të punës & plani i punës, së dyti vendosja e kontekstit. Së treti, analiza e thelluar, e cila ndalet në elementë si: Demografi & ekonomi: trende të popullsisë, profile sociale-ekonomike, grupet vulnerabël; tregu i banesave: çmimet, disponueshmëria, qiratë; nevojat për strehim social/të përballueshëm; dhe në fund oferta & trojet: inventari i stokut të banesave, tokat potenciale për ndërtim. Një tjetër hap janë projektet & monitorimi dhe më pas miratimi & zbatimi.

 

The post Strehimi social, gati udhëzuesi për bashkitë, çfarë duhet të mbajnë parasysh në planet 5-vjeçare appeared first on Revista Monitor.

↗

ShqiptarĂ«t nuk po “martohen” mĂ«, celebrimet bien 7.7%, zbresin nĂ« minimum historik

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito

Zhvillimet demografike aktuale sinjalizojnë rënie të mëtejshme të lindjeve në vitet ne vijim. Të dhënat zyrtarë të INSTAT tregojnë se numri i martesave në Shqipëri ka vijuar rënien edhe gjatë vitit 2024, duke arritur në 16,120 çifte të regjistruara zyrtarisht, niveli më i ulët historik që nga viti 1990.

Sipas të dhënave krahasuar me një vit më parë, kur ishin regjistruar 17,467 martesa, rënia është rreth 7.7%, ndërsa në raport me vitin 2021, që shënoi kulmin e dekadës së fundit me gati 19,709 martesa, tkurrja arrin në mbi 18%.  Në vitin 1990, para ndryshimeve të mëdha politike dhe ekonomike, në vend regjistroheshin 28,992 martesa, gati dyfish më shumë se sot.

TĂ« dhĂ«nat tregojnĂ« se rĂ«nia e martesave nuk ka qenĂ« lineare, por ka ndjekur cikle tĂ« lidhura me zhvillimet shoqĂ«rore dhe ekonomike. Fillimi i viteve ’90 solli njĂ« tkurrje tĂ« fortĂ« pĂ«r shkak tĂ« emigracionit masiv dhe pasigurisĂ« ekonomike. Pas njĂ« rimĂ«kĂ«mbjeje tĂ« lehtĂ« nĂ« fund tĂ« viteve ’90 dhe fillim tĂ« viteve 2000, kur shifrat qĂ«ndruan mbi 25 mijĂ« martesa nĂ« vit, tendenca ra sĂ«rish pas vitit 2010, duke zbritur nĂ«n 24 mijĂ«.

Goditja e pandemisë në 2020 uli ndjeshëm numrin e martesave në 17,473. Në 2021 u shënua një rritje e përkohshme në 19,709 të tilla, si pasojë e shtyrjes së ceremonive nga pandemia. Pas kësaj, rënia rifilloi me shpejtësi nga 18,781 martesa në 2022 në 17,467 në 2023 dhe 16,120 të tilla në vitin 2024.

Arsyeja kryesore lidhet e emigracionin e vazhdueshëm, i cili ka zvogëluar numrin e të rinjve në moshë martese. Nga ana tjetër gjithnjë e më shumë të rinj shtyjnë ose shmangin martesën për shkak të pasigurive ekonomike dhe kostos së lartë të jetesës, apo avancimit në karrierë.

Ulja e martesave automatikisht përkthehet në më pak fëmijë në të ardhmen. Me më pak martesa bie edhe numri i lindjeve. Edhe në rastet kur çiftet bashkëjetojnë pa martesë, studimet tregojnë se ato priren të kenë më pak fëmijë ose të shtyjnë lindjen për më vonë.

Ulja e martesave është sinjali më i hershëm demografik se vendi po lëviz drejt një cikli me më pak lindje, popullsi më të vjetër dhe me më pak burime njerëzore për zhvillim ekonomik. Të dhënat e fundit treguan se në 6 mujorin e parë 2025 lindjet ranë me 6.5% dhe shtesa natyrore po shkon drejt zeros. Në disa qytete, tkurrja ishte më e lartë se 35%.

Shqipëria në dekadën e tretë të tranzicionit po përjeton zhvillime të forta demografike, me emigracion të fortë të të rinjve, rënie të lindjeve dhe plakje të shpejtë të popullsisë, ndërkohë vendi nuk ka një plan të qartë se mund të frenohet përkeqësimi mëtejshëm.

Shqipëria është një nga vendet e pakta në Europë që nuk ka paketa ndihme financiare ose mjete lehtësuese për familjet e reja. Teksa çmimeve banesave, qirave dhe shërbimeve arsimore janë rritur më shumë se dyfishi gjatë dekadës së fundit, gjithnjë e më shumë të rinj zgjidhin të largohen nga vendi në kërkim të pagave më të mira dhe një ambienti me suportues për familjen e tyre të ardhshme./ B.Hoxha

Burimi: INSTAT

The post ShqiptarĂ«t nuk po “martohen” mĂ«, celebrimet bien 7.7%, zbresin nĂ« minimum historik appeared first on Revista Monitor.

↗

BSH: Çmimet e karburantit u ulĂ«n nĂ« EuropĂ«, por jo nĂ« ShqipĂ«ri

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito

Banka e Shqipërisë vëren se çmimet e karburanteve në vend nuk po reflektojnë ecuri të njëjtë me tregjet e Bashkimit Europian.

Në raportin e fundit të politikës monetare, Banka Qendrore vëren se çmimet e karburanteve pësuan rënie të dukshme në vendet e Bashkimit Europian në tremujorin e dytë të vitit, veçanërisht në muajin maj. Por, kjo lëvizje e çmimeve nuk gjeti pasqyrim në tregun vendas.

Në fakt, çmimet e karburantit në pikat e shitjes me pakicë në Shqipëri janë praktikisht të ngrira qysh prej vitit të kaluar. Tregu nuk po reflekton më as lëvizjet afatshkurtra të çmimit të naftës dhe as luhatjet e kursit të këmbimit.

Aktualisht, çmimi i naftës bruto në tregjet ndërkombëtare është pranë nivelit të 66 USD për fuçi, në rënie me më shumë se 18% krahasuar me një vit më parë.

Çmimi i naftĂ«s dhe nĂ«nprodukteve nĂ« tregjet ndĂ«rkombĂ«tare kuotohet zakonisht nĂ« DollarĂ« AmerikanĂ«. Aktualisht, monedha amerikane tregtohet pranĂ« nivelit tĂ« 83 lekĂ«ve, nĂ« rĂ«nie me mĂ« shumĂ« se 8% krahasuar me njĂ« vit mĂ« parĂ«.

Në fillim të luftës në Ukrainë, çmimi i naftës u përball me një goditje të fortë. Në tregun e karburanteve në Shqipëri kjo shkaktoi një situatë të paprecedentë, ku çmimet lëviznin (kryesisht në rritje) me ditë, madje në disa raste me orë.

Në përgjigje të kësaj situate, qeveria krijoi një Bord për kontrollin e çmimeve, që veproi deri në stabilizimin e çmimeve të naftës në tregjet ndërkombëtare.

Por, edhe pas shfuqizimit të Bordit, në treg nuk duket të ketë më shenja të një funksionimi normal të konkurrencës. Ndryshimet e çmimeve janë shumë të rralla. Edhe në rastet kur çmimet ndryshojnë, kjo ndodh pothuajse në mënyrë të njëkohshme në të gjitha pikat e shitjes me pakicë.

Ky treg ka një shkallë të lartë përqendrimi në rrjedhën e sipërme, të importit dhe tregtimit me shumicë.

Tregu i karburanteve ka qenĂ« disa herĂ« objekt i hetimeve tĂ« Autoritetit tĂ« KonkurrencĂ«s, por ky institucion nuk ka gjykuar se nĂ« kĂ«tĂ« treg janĂ« provuar shkelje tĂ« ligjit “PĂ«r Mbrojtjen e KonkurrencĂ«s”. Hetimi i fundit paraprak nĂ« kĂ«tĂ« treg u mbyll nĂ« fund tĂ« vitit 2022. / E.Shehu

 

The post BSH: Çmimet e karburantit u ulĂ«n nĂ« EuropĂ«, por jo nĂ« ShqipĂ«ri appeared first on Revista Monitor.

↗

Mundësi investimi, javën e ardhshme zhvillohet ankandi i obligacioneve 15-vjeçare

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito

Ministria e Financave do të zhvillojë javën e ardhshme rihapjen e ankandit të obligacioneve 15 vjeçare. Shuma e planifikuar e emetimit të obligacioneve për ankandin e datës 18 gusht është 2 miliardë lekë.

Yield-i i këtyre instrumenteve ka ardhur në rënie gjatë vitit në vazhdim, ashtu siç ka ndodhur në përgjithësi me të gjitha instrumentet e borxhit të qeverisë. Në ankandin e fundit, të muajit maj, yield-i uniform i pranuar zbriti në 5.57%, nga 5.59% në ankandin e mëparshëm të muajit shkurt dhe nga 6.41% që kishte qenë në ankandin e muajit nëntor 2024.

MegjithatĂ«, duke filluar nga muaji qershor, yield-et e instrumenteve afatgjata tĂ« qeverisĂ« shqiptare kanĂ« shfaqur njĂ« tendencĂ« nĂ« rritje. ËshtĂ« e pritshme qĂ« edhe yield-i i obligacioneve 15 vjeçare tĂ« regjistrojĂ« rritje, duke ndjekur tendencĂ«n e obligacioneve 10-vjeçare dhe 20-vjeçare.

Obligacionet 15 vjeçare janë titujt e dytë më afatgjatë të emetuara nga qeveria shqiptare (pas atyre 20-vjeçare, që u emetuan për herë të parë këtë vit) dhe zakonisht synohen sidomos nga investitorët që duan kthime të larta kundrejt investimeve financiare afatgjata ose që në përgjithësi duan të rrisin kthimet mesatare të portofolit të tyre të investimit, duke e diversifikuar atë në afate më të gjata maturimi.

Kjo vlen veçanërisht për investitorë të veçantë institucionalë, si fondet private të pensioneve. Megjithatë, obligacionet 15-vjeçare mund të jenë një alternativë e mirë për kthime të larta nga kursimet të investitorëve të vegjël.

Të dhënat e Autoritetit të Mbikëqyrjes Financiare (AMF) tregojnë se për 6-mujorin 2025, individët investuan 14.6 miliardë lekë në tregun primar të bonove dhe obligacioneve, me një rënie prej 20.3% krahasuar me gjysmën e parë të vitit të kaluar.

Rënie u shënua edhe në numrin e transaksioneve, që zbriti në 4224, me një rënie vjetore prej 30.3%. Sipas llojit të instrumenteve financiare, rënia është shtrirë njëkohësisht si në bono, ashtu edhe në obligacione.

Investimi në obligacione arriti në 3.34 miliardë lekë, 7.7% më pak krahasuar me 6-mujorin I 2024.

Ndërsa vlera e blerjeve të bonove në tregun primar zbriti në 11.24 miliardë lekë, me një rënie vjetore prej 23.4%.

Prej tetorit të vitit 2022, Ministria e Financave dhe Ekonomisë ka vendosur të ulë shumën minimale të pjesëmarrjes në ankandet e obligacioneve në 300 mijë lekë, nga 500 mijë lekë që ishte më parë.

Pjesëmarrja në ankandet e obligacioneve mund të bëhet nëpërmjet bankave tregtare të licencuara nga Autoriteti i Mbikëqyrjes Financiare (AMF) si shoqëri komisionere për investimin në tituj. Bankat e licencuara për këtë shërbim aktualisht janë ABI Bank, BKT, Credins Bank, Fibank, Intesa Sanpaolo Bank, OTP Bank, Raiffeisen Bank, Tirana Bank dhe Union Bank.

Për shuma deri në 50 milionë lekë, investitorët mund të paraqiten në ankande me kërkesa konkurruese ose jo konkurruese, por çdo kërkesë vlera e së cilës kapërcen shumën 50 milionë lekë klasifikohet si kërkesë konkurruese pavarësisht subjektit pjesëmarrës në ankand. Kërkesat jokonkurruese pranohen me yield-in mesatar të kërkesave të pranuara konkurruese.

Sipas udhëzimit, shuma e ofruar e obligacioneve ndahet me 20% për kërkesat jokonkurruese dhe 80% për kërkesat konkurruese. Në rast se shuma totale e kërkesave jokonkurruese nuk e plotëson masën 20%, atëherë diferenca e paplotësuar ofrohet për kërkesat konkurruese.

Në rastin kur shuma totale e kërkesave jokonkurruese e kalon kufirin e përcaktuar të 20%, atëherë mbi këtë shumë zbatohet pro rata (përpjestimi). Në rast se shuma e kërkesave konkurruese të kërkuara nuk e plotëson masën 80%, atëherë diferenca e paplotësuar u ofrohet kërkesave jokonkurruese./ E.Shehu

The post Mundësi investimi, javën e ardhshme zhvillohet ankandi i obligacioneve 15-vjeçare appeared first on Revista Monitor.

↗

Europa Jugore përballet me zjarre në pyje, ndërsa përfshihet nga vala e të nxehtit

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito

Europa Jugore përballet me zjarre pyjore, ndërsa përfshihet nga vala e të nxehtit

 

Zjarrfikësit po luftojnë me disa vatra zjarri në Greqi, ndërsa një valë përvëluese e të nxehtit po shkakton dëme të mëdha në gjithë Europën Jugore.

Vetëm gjatë 24 orëve të fundit, në Greqi janë shënuar mbi 152 vatra të reja zjarri dhe mijëra persona janë evakuuar. Rreth 4,850 zjarrfikës janë angazhuar në një betejë në disa fronte për të vënë flakët nën kontroll.

TĂ« paktĂ«n tre persona kanĂ« humbur jetĂ«n nĂ« SpanjĂ«, ShqipĂ«ri dhe Turqi, ndĂ«rsa dhjetĂ«ra tĂ« tjerĂ« – pĂ«rfshirĂ« zjarrfikĂ«s – janĂ« dĂ«rguar nĂ« spital me probleme nga thithja e tymit dhe djegie.

Temperaturat kanë kaluar 40°C në disa zona më herët gjatë javës, ndërsa në Francë dhe Slloveni janë regjistruar rekorde të reja të të nxehtit.

Në Greqi, mijëra persona janë evakuuar nga ishujt turistikë Hios dhe Zakintos.

Në Peloponezin perëndimor, flakët hynë gjatë natës në qytetin e Patrasit, duke shkatërruar banesa, biznese dhe automjete. Në Zakintos, tre fronte të ndara zjarri, që shtrihen në mbi 15 km, vazhdojnë të jenë të pakontrolluara, duke shkaktuar dëme në banesa, struktura turistike dhe toka bujqësore.

TĂ« paktĂ«n 13 zjarrfikĂ«s janĂ« trajtuar pĂ«r djegie dhe lĂ«ndime tĂ« tjera, bĂ«ri tĂ« ditur tĂ« mĂ«rkurĂ«n zĂ«dhĂ«nĂ«si i shĂ«rbimit zjarrfikĂ«s, Vasilis Vathrakogjannis, i cili paralajmĂ«roi se kushtet mund tĂ« pĂ«rkeqĂ«sohen edhe mĂ« shumĂ« nĂ« ditĂ«t nĂ« vijim. “Sot do tĂ« jetĂ« njĂ« tjetĂ«r ditĂ« shumĂ« e vĂ«shtirĂ«, pasi rreziku nga zjarret nĂ« pjesĂ«n mĂ« tĂ« madhe tĂ« vendit do tĂ« jetĂ« shumĂ« i lartĂ«,” tha ai.

Anijet e shpëtimit kanë evakuuar pushuesit e bllokuar nga flakët në Hios, ndërsa autoritetet kanë kërkuar ndihmë me avionë zjarrfikës nga vendet e tjera të Bashkimit Europian.

Në Spanjë, mbi 4,000 persona u evakuuan gjatë natës në provincën veriperëndimore të León-it. Një zjarrfikës vullnetar humbi jetën në të njëjtën zonë. Po ashtu, një punonjës i një qendre hipizmi ndërroi jetë nga djegiet e rënda të pësuara në Tres Kantos, pranë Madridit, ku erërat mbi 70 km/h shtynë flakët pranë banesave, duke detyruar qindra persona të largohen.

Qeveria spanjolle ka ngritur nivelin e reagimit kombĂ«tar ndaj emergjencĂ«s. “Jemi nĂ« rrezik ekstrem nga zjarret pyjore. Ju lutem, tregohuni shumĂ« tĂ« kujdesshĂ«m,” deklaroi kryeministri Pedro Sanchez.

Në zona të tjera të Europës, paralajmërimet për temperatura ekstreme mbeten në fuqi në Francë, Spanjë, Portugali, Itali dhe Ballkan, me temperatura që pritet të kalojnë 40°C në disa rajone.

Sllovenia raportoi natën më të nxehtë të regjistruar ndonjëherë, me temperatura që në një port nuk ranë nën 28°C.

Në Itali, një fëmijë humbi jetën nga goditja e të nxehtit të hënën, ndërsa temperatura deri në 40°C pritet të godasë vendin më vonë gjatë javës. Paralajmërime të kuqe për temperatura ekstreme janë dhënë për të paktën 10 qytete italiane, përfshirë Romën, Milanon dhe Firencën. Një djalë 4-vjeçar nga Rumania, i cili u gjet pa ndjenja brenda një makine në Sardenjë, u transportua me helikopter në një spital në Romë, por ndërroi jetë për shkak të dëmtimit të parikuperueshëm të trurit, i shkaktuar, sipas autoriteteve mjekësore, nga goditja e të nxehtit.

Ministrja franceze e Shëndetësisë, Catherine Vautrin, deklaroi se spitalet janë në gatishmëri për pasojat e valës së dytë të të nxehtit brenda vetëm disa javësh.

Në Mal të Zi, një ushtar humbi jetën dhe një tjetër u plagos rëndë kur cisterna e ujit me të cilën po luftonin flakët në kodrat në veri të Podgoricës u përmbys.

Në Portugali, zjarrfikësit po përballen me tre zjarre të mëdha, përfshirë një vatër të fuqishme në Trankoso, në qendër të vendit.

Turqia ka arritur tĂ« vĂ«rĂ« nĂ«n kontroll disa prej zjarreve mĂ« tĂ« mĂ«dha, pĂ«rfshirĂ« ato nĂ« Çanakale dhe Izmir, pasi qindra persona u evakuuan dhe u mbyllĂ«n Ngushtica e Dardaneleve dhe aeroporti i Çanakales.

Në Mbretërinë e Bashkuar, disa zona po përjetojnë valën e katërt të të nxehtit për këtë vit, me temperatura deri në 33°C dhe paralajmërime shëndetësore portokalli dhe të verdha për të gjithë Anglinë. Dy zjarre në zona me barishte shpërthyen të martën në kryeqytet, një në Ealing dhe një tjetër në Wanstead Flats, duke djegur mbi 17 hektarë tokë në total.

Shkencëtarët paralajmërojnë se ngrohja globale po e bën verën mesdhetare më të nxehtë dhe më të thatë, duke nxitur sezone zjarresh më të gjata dhe më intensive./ BBC

 

The post Europa Jugore përballet me zjarre në pyje, ndërsa përfshihet nga vala e të nxehtit appeared first on Revista Monitor.

❌