❌

Reading view

There are new articles available, click to refresh the page.
↗

Kaos në CDC pas refuzimit të Susan Monarez për të dhënë dorëheqjen

✇Revista Monitor
By: Armela Toska

AvokatĂ«t e saj: “U shĂ«njestrua sepse mbrojti publikun duke mos miratuar urdhra tĂ« pabazuar shkencĂ«risht”

Agjencia mĂ« e lartĂ« e shĂ«ndetit publik nĂ« SHBA u zhyt tĂ« mĂ«rkurĂ«n nĂ« kaos, pasi administrata Trump tentoi tĂ« shkarkojĂ« drejtoreshĂ«n e saj, Susan Monarez, e cila ishte betuar nĂ« detyrĂ« mĂ« pak se njĂ« muaj mĂ« parĂ«. AvokatĂ«t e Monarez thanĂ« se ajo nuk do tĂ« jepte dorĂ«heqjen dhe se ishte “shĂ«njestruar” pĂ«r qĂ«ndrimin e saj pro-shkencĂ«s.

NĂ« njĂ« deklaratĂ« tĂ« Departamentit tĂ« ShĂ«ndetĂ«sisĂ« dhe ShĂ«rbimeve Sociale (HHS) u tha se: “Susan Monarez nuk Ă«shtĂ« mĂ« drejtoreshĂ« e Qendrave pĂ«r Kontrollin dhe Parandalimin e SĂ«mundjeve (CDC). E falĂ«nderojmĂ« pĂ«r shĂ«rbimin e saj tĂ« pĂ«rkushtuar ndaj popullit amerikan.” Por avokatĂ«t e saj reaguan menjĂ«herĂ«, duke theksuar se Monarez “as nuk ka dhĂ«nĂ« dorĂ«heqjen, as nuk ka marrĂ« njĂ« njoftim zyrtar nga ShtĂ«pia e BardhĂ« pĂ«r shkarkimin”.

Sipas raportimeve të Washington Post dhe New York Times, Monarez ra në konflikt me sekretarin e Shëndetësisë, Robert F. Kennedy Jr., pasi refuzoi të mbështeste ndryshime drastike në politikat e vaksinimit në SHBA.

AvokatĂ«t e saj, Mark Zaid dhe Abbe David Lowell, deklaruan: “Fillimisht u sulmuan komitetet kĂ«shillimore tĂ« pavarura dhe ekspertĂ«t karriere. MĂ« pas, shkarkimi i shkencĂ«tarĂ«ve me pĂ«rvojĂ«. Tani, Sekretari Kennedy dhe HHS po pĂ«rdorin shĂ«ndetin publik pĂ«r pĂ«rfitime politike, duke vĂ«nĂ« nĂ« rrezik miliona amerikanĂ«. Kur Susan Monarez refuzoi tĂ« vuloste direktiva tĂ« rrezikshme dhe jo shkencore, ajo zgjodhi tĂ« mbrojĂ« publikun dhe jo agjendat politike. PĂ«r kĂ«tĂ«, ajo u shĂ«njestrua.”

Dorëheqje zinxhir në agjenci

Largimi i Monarez shkaktoi një valë dorëheqjesh në agjenci. Tre drejtues të tjerë të CDC dhanë dorëheqjen publikisht.

MĂ« i bujshmi ishte Dr. Demetre Daskalakis, drejtor i QendrĂ«s KombĂ«tare pĂ«r Imunizim dhe SĂ«mundje Respiratore, i cili shkroi: “Nuk mund tĂ« vazhdoj mĂ« kĂ«tĂ« rol pĂ«r shkak tĂ« politizimit tĂ« shĂ«ndetit publik. Ju jeni ekipi mĂ« i mirĂ« me tĂ« cilin kam punuar ndonjĂ«herĂ«, por ky errĂ«sim mbi profesionin tonĂ« nuk mĂ« lejon tĂ« qĂ«ndroj.”

E njĂ«jta shqetĂ«sim u shpreh nga Dr. Deb Houry, shefe mjekĂ«sore e CDC: “PĂ«r tĂ« mirĂ«n e kombit dhe botĂ«s, shkenca nĂ« CDC nuk duhet censuruar kurrĂ« apo tĂ« ndalet pĂ«r arsye politike.”
Gjithashtu, dorëheqjen e dha edhe Daniel Jernigan, drejtues i Qendrës për Sëmundjet Infektive Zoonotike.

Vendimet për vaksinat ndezin polemikat

VetĂ«m disa orĂ« para shkarkimit tĂ« Monarez, Kennedy pĂ«rshĂ«ndeti vendimin e FDA-sĂ« pĂ«r tĂ« revokuar autorizimin e emergjencĂ«s pĂ«r vaksinat kundĂ«r Covid-19 tĂ« Pfizer, Moderna dhe Novavax – vaksina qĂ« sipas ekspertĂ«ve tĂ« CDC kanĂ« shpĂ«tuar 3.2 milionĂ« jetĂ« nĂ« SHBA. TashmĂ«, vaksinat lejohen vetĂ«m pĂ«r personat mbi 65 vjeç ose ata me sĂ«mundje kronike, dhe pĂ«rdorimi i tyre do tĂ« varet nga njĂ« panel kĂ«shillimor i riformuar prej Kennedy-t, ku janĂ« pĂ«rfshirĂ« edhe kundĂ«rshtarĂ« tĂ« vaksinave.

Kritika nga ekspertët

Monarez, 50 vjeç, ishte drejtoresha e 21-të e CDC-së dhe e para që kaloi përmes konfirmimit të Senatit pas ligjit të vitit 2023. Me betimin e saj më 31 korrik, ajo u bë drejtuesja me mandatin më të shkurtër në historinë 79-vjeçare të agjencisë.

NdĂ«rkohĂ«, ekspertĂ«t e shĂ«ndetit publik paralajmĂ«rojnĂ« pĂ«r pasojat. Dr. Craig Spencer, profesor nĂ« Universitetin Brown, shkroi: “Ajo qĂ« po ndodh nĂ« CDC duhet tĂ« frikĂ«sojĂ« çdo amerikan. Nuk dihet nĂ«se drejtoresha e sapo-konfirmuar Ă«shtĂ« shkarkuar apo jo. Kaos total. ProfesionistĂ« me karrierĂ« kanĂ« dhĂ«nĂ« dorĂ«heqjen sonte – kjo Ă«shtĂ« njĂ« alarm i madh.”

Dr. Ashish Jha, ish-koordinatori pĂ«r pandeminĂ« nĂ« administratĂ«n Biden, e quajti situatĂ«n: “ShkatĂ«rrim total i udhĂ«heqjes nĂ« CDC. Drejtoresha Ă«shtĂ« jashtĂ«, shumica e drejtuesve kryesorĂ« kanĂ« dhĂ«nĂ« dorĂ«heqjen. Gjithçka Ă«shtĂ« rrĂ«nuar, pĂ«r shkak tĂ« udhĂ«heqjes sĂ« Kennedy-t.”

The post Kaos në CDC pas refuzimit të Susan Monarez për të dhënë dorëheqjen appeared first on Revista Monitor.

↗

India mes poshtërimit dhe provës për superfuqi

✇Revista Monitor
By: Armela Toska

Tarifat e Trump dhe afrimi me Pakistanin e sfidojnë Nju Delhin, por i hapin edhe një mundësi të re historike

ËshtĂ« e pazakontĂ« tĂ« pĂ«rjetosh njĂ«kohĂ«sisht poshtĂ«rim, shfajĂ«sim dhe njĂ« provĂ« vendimtare. Por pikĂ«risht kjo Ă«shtĂ« situata ku ndodhet sot India. Presidenti Donald Trump ka prishur 25 vite diplomaci, duke u afruar me Pakistanin pas konfliktit tĂ« majit dhe duke e veçuar IndinĂ« me tarifa mĂ« tĂ« larta se ndaj KinĂ«s. Pasojat pĂ«r vendin mĂ« tĂ« populluar nĂ« botĂ« dhe ekonominĂ« e pestĂ« mĂ« tĂ« madhe janĂ« tĂ« thella.

Kryeministri Narendra Modi ka shpallur së fundmi një vizion për një Indi më të fortë dhe më të vetëmbështetur. Ai pritet gjithashtu të takohet me Xi Jinping në Kinë, pas një bllokade katërvjeçare mes ushtrive në Himalaje. Për Amerikën, të largojë Indinë është një gabim i madh strategjik. Për Indinë, është një mundësi: një provë vendimtare për pretendimin e saj se është një superfuqi në formim.

Dy fytyrat e poshtërimit

Poshtërimi nga Trump shfaqet në dy forma. Më 27 gusht, pasi e akuzoi për blerjen e naftës ruse, ai vendosi një tarifë shtesë prej 25% mbi mallrat indiane, përveç 25% tarifave ekzistuese. Marrja e naftës nga Moska mund të duket problematike, por India e bën këtë përmes një mekanizmi çmimi të miratuar nga Perëndimi, më pas e rafinon dhe e shet në Europë. Ndërkohë, edhe vende të tjera, përfshi Kinën, blejnë naftë ruse. Për pasojë, masa e Trump duket si një ndëshkim i veçuar ndaj Indisë.

PoshtĂ«rimi tjetĂ«r Ă«shtĂ« afrimi i tij me Pakistanin. Pas njĂ« sulmi terrorist nĂ« Indi, pĂ«r tĂ« cilin Modi fajĂ«soi Pakistanin, dy vendet zhvilluan njĂ« pĂ«rplasje katĂ«rditore nĂ« maj, me mbi 100 avionĂ« luftarakĂ« tĂ« pĂ«rfshirĂ« dhe frikĂ« pĂ«r njĂ« pĂ«rplasje bĂ«rthamore. Sot, megjithatĂ«, Trump po shqyrton marrĂ«veshje pĂ«r kriptovaluta dhe miniera nĂ« Pakistan. Ai ka darkuar nĂ« ShtĂ«pinĂ« e BardhĂ« me gjeneralin Asim Munir, kreun e ushtrisĂ« pakistaneze dhe sundimtarin de facto tĂ« vendit, i cili madje e ka propozuar Trump pĂ«r Çmimin Nobel tĂ« Paqes. SHBA ka ofruar tĂ« ndĂ«rmjetĂ«sojĂ« mbi Kashmiri, duke thyer politikĂ«n e saj tĂ« gjatĂ« dhe njĂ« tabu indiane.

Krizë besimi

Mosmbështetja e SHBA në një interes themelor të sigurisë dhe vendimi për ta ndëshkuar Indinë në tregti kanë shkatërruar besimin. Që nga viti 2004, presidentët amerikanë e kanë pranuar Indinë si një fuqi demokratike në ngritje kundër dominimit të Kinës në Azi. Ekonomia e saj prej 4 trilionë dollarësh dhe tregu i aksioneve me vlerë 5 trilionë dollarë janë shumëfish më të mëdha se ato të Pakistanit, i zhytur në paqëndrueshmëri, kriza borxhi, terrorizëm dhe varësi nga Kina. Për Amerikën, ky është një autogol i madh që përkeqëson edhe neglizhencën ndaj NATO-s në Europë.

Shfajësimi i skeptikëve

Nga ana tjetĂ«r, ngjarjet e fundit i kanĂ« dhĂ«nĂ« tĂ« drejtĂ« skeptikĂ«ve nĂ« Indi. QĂ« prej pavarĂ«sisĂ« nĂ« 1947, vendi ka shmangur lidhjet e ngushta aleate – fillimisht nĂ«n etikĂ«n e “mos-rreshtimit”, sot nĂ«n konceptin e “multi-rreshtimit”. India merr armĂ« nga Rusia, por edhe nga Europa, Izraeli e SHBA; importon inpute prodhimi nga Kina, ndĂ«rsa PerĂ«ndimi i ofron teknologji dhe tregje.

Në vitin 2020, pas përplasjeve kufitare në Himalaje, marrëdhëniet me Kinën u ngrinë. Në Uashington pati shpresë se kjo do të sillte një afrim më të madh me SHBA. U shkëmbyen të dhëna inteligjence dhe u zhvilluan ushtrime të përbashkëta ushtarake me SHBA, Japoninë dhe Australinë, që kulmuan me një marrëveshje strategjike më 2024 për lidhje më të ngushta mbrojtjeje.

Por sot, ata që paralajmëronin se varësia nga Amerika ishte e rrezikshme ndihen të shfajësuar. Vizita e Modit në Kinë është sinjali se India ka alternativa.

Përparimet dhe dobësitë e brendshme

Prej 11 vitesh Modi ka ndjekur një vizion për forcimin e shtetit, modernizimin dhe centralizimin. Ka pasur dështime: industrializimi nuk solli mjaftueshëm vende pune, arsimi mbetet i dobët, dhe shpesh ai bie në retorikë nacionaliste hindu.

Por ka edhe suksese të prekshme: rrugë dhe aeroporte të reja, sistemet e pagesave dixhitale dhe platforma të taksave që kanë krijuar një treg të unifikuar kombëtar. Sistemi financiar është forcuar me tregje kapitale të thelluara mbi kursimet e brendshme, një bilanc tregtar të ekuilibruar dhe banka më të kujdesshme. Rritja mbi 6% pritet të vazhdojë, duke e bërë Indinë ekonominë e madhe më dinamike në botë dhe, sipas FMN, të tretën më të madhe deri më 2028.

Rreziku i kthimit mbrapsht

Rreziku qëndron te një rikthim i izolimit ekonomik dhe anti-perëndimorizmit. Në fjalimin e Pavarësisë më 15 gusht, Modi theksoi vetëmbështetjen. Por një kthim i plotë brenda do të dëmtonte rëndë sektorin e shërbimeve, i cili eksporton pothuajse sa gjithë ekonomia tjetër e kombinuar. Kompanitë indiane të teknologjisë marrin gjysmën e të ardhurave nga klientë amerikanë, përfshirë gjigantët globalë që kanë qendra zhvillimi në Indi. Vendi është tregu i dytë më i madh i OpenAI për përdorues. Për më tepër, për industrializim të shpejtë, India ka nevojë për më shumë makineri dhe inpute nga Kina.

ÇfarĂ« duhet tĂ« bĂ«jĂ« India

India duhet të kufizojë dëmet. Ajo mund të bëjë lëshime të arsyeshme: të ulë tarifat, të blejë më pak naftë ruse dhe më shumë gaz natyror amerikan. Lidhjet me SHBA mbeten të forta, sidomos falë diasporës së gjerë indiane. Vizita e Modit në Kinë është e drejtë: për të forcuar prodhimin, India do të ketë nevojë për më shumë tregti me Kinën në dekadën e ardhshme, por edhe për teknologjinë amerikane. Duhet të shtojë marrëveshje të reja tregtare, përveç atyre të fundit me Britaninë dhe Emiratet e Bashkuara.

Reformat e brendshme, mburoja më e mirë

Prioritet mbeten reformat e brendshme. Madhësia dhe dinamizmi janë thelbësore për të siguruar kushte më të mira në marrëveshje, për të financuar mbrojtjen dhe për të rritur mirëqenien, edhe nëse tregtia botërore ngadalësohet. Prej vitesh priten reforma madhore: modernizimi i bujqësisë, liberalizimi i tregut të tokës dhe energjisë, thjeshtimi i rregullave të biznesit dhe reforma gjyqësore.

ShumĂ« prej tyre kĂ«rkojnĂ« bashkĂ«punim mes qeverisĂ« qendrore dhe shteteve. Pozitiv Ă«shtĂ« fakti qĂ« Modi ka paralajmĂ«ruar thjeshtimin e taksĂ«s mbi mallrat dhe shĂ«rbimet dhe liberalizimin e ekonomisĂ«, duke e quajtur “Reforma e GjeneratĂ«s sĂ« Re”. Pas 11 vitesh nĂ« pushtet, ai duhet tĂ« ecĂ« mĂ« shpejt dhe mĂ« thellĂ«. PĂ«rballja me sfidat e brendshme ka qenĂ« gjithmonĂ« interes kombĂ«tar. NĂ« njĂ« botĂ« gjithnjĂ« e mĂ« armiqĂ«sore, kjo Ă«shtĂ« edhe mbrojtja mĂ« e mirĂ« e IndisĂ«.- The Economist 

The post India mes poshtërimit dhe provës për superfuqi appeared first on Revista Monitor.

↗

“Nxehen” kursimet nĂ« lekĂ« dhe nĂ« valutĂ« nĂ« korrik, rreth 240 mln euro mĂ« shumĂ« nĂ« banka

✇Revista Monitor
By: Armela Toska

Muaji i nxehtë i korrikut ka qenë pozitiv për kursimtarët si në lekë ashtu dhe në valutë. Në korrik, kursimet në total, duke konvertuar monedhën vendase në euro, janë rritur me rreth 240 milionë euro (10.5 miliardë lekë dhe 141 milionë euro).

Statistikat e Bankës së Shqipërisë bënë të ditur, se stoku i kursimeve në lekë në fund të muajit korrik ishte 665.7 miliardë lekë, me një rritje prej 1.6%, ose rreth 10.5 miliardë lekë më shumë në krahasim me muajin e mëparshëm, duke shënuar rritjen më të fortë që nga janari.

Ky është muaji i dytë radhazi me shtim të fortë të kursimeve në lekë.

Në ecurinë e korrikut ka ndikuar rritja e depozitave të korporatave financiare, që janë zgjeruar me 3.5 miliardë lekë, ose 3.6% më shumë. Edhe kursimet e rezidentëve kanë vijuar tendencën rritëse, duke u shtuar me 4.4 miliardë lekë, ose 1.8%.

Me bazë vjetore (korrik 2025/korrik 2024), depozitat në monedhën vendase janë rritur me 11.8%, ose gati 70.5 miliardë lekë më shumë.

Në korrik, një periudhë sezonale, kur ka si prurje nga emigrantët ashtu dhe të ardhura nga turizmi është rikthyer rritja e depozitave në valutë, pas ngadalësimit të qershorit.

Sipas statistikave të Bankës së Shqipërisë, stoku i depozitave në monedhën e përbashkët ishte 8.26 miliardë euro në fund të muajt korrik, me një rritje prej 141 milionë eurosh, ose 1.7% më shumë. Kjo është shtesa më e madhe mujore që nga gushti 2023.

Rritja është ndikuar si nga korporatat private e publike, ashtu dhe individët.

Me bazë vjetore (korrik 2025/korrik 2024), depozitat në monedhën e përbashkët janë rritur me 8.3%, ose 635 milionë euro më shumë.

Banka e Shqipërisë e raporton totalin e kursimeve (lekë plus valutë) të konvertuara në lekë. Në fund të korrikut, stoku total i depozitave ishte 1.4 trilionë lekë, me një rritje me bazë vjetore prej 93 miliardë lekësh, ose 7% më shumë.

Stabilizimi i euros ka ulur ndikimin që rënia e kësaj të fundit dha në tkurrjen e kursimeve në valutë në momentin që ato raportohen në euro.

Të matura sipas monedhave përkatëse, në një vit depozitat në lekë janë rritur me 70 miliardë lekë (rreth 700 mln euro) dhe ato në euro me 635 milionë euro, me një total prej 1.35 miliardë euro që janë shtuar në sistem për një vit.

The post “Nxehen” kursimet nĂ« lekĂ« dhe nĂ« valutĂ« nĂ« korrik, rreth 240 mln euro mĂ« shumĂ« nĂ« banka appeared first on Revista Monitor.

↗

Kreditimi i ekonomisë u frenua në muajin korrik

✇Revista Monitor
By: Armela Toska

Kreditimi i ekonomisë u ngadalësua lehtë në muajin korrik. Sipas Bankës së Shqipërisë, kredia e re për korrikun kishte vlerën e 28.9 miliardë lekëve, 1.3% më pak krahasuar me të njëjtin muaj të vitit të kaluar. Megjithatë, ecuria e deritanishme progresive tregun qe kredia për ekonominë gjatë 2025 ka vijuar rritjen dhe është në vlerat më të larta historike të regjistruara në këtë periudhë të vitit.

Për periudhën janar-korrik,  janë dhënë gjithsej 231.9 miliardë lekë kredi të reja, me një rritje prej 10% më shumë krahasuar me të njëjtën periudhë të vitit të kaluar.

Ndërkohë që vitin e kaluar rritja e kredisë ishte mbështetur kryesisht te financimet e bizneseve, këtë vit kontributin kryesor po e jep rritja e huave për individë.

Kredia e re për individët në korrik vijoi rritjen e qëndrueshme, në linjë me tendencën positive të viteve të fundit. Kredia e re kishte vlerën e 9.8 miliard lekëve, në rritje me 14% krahasuar me korrikun e vitit të kaluar. Edhe për 7-mujorin kredia e re ngelet të ndjeshme. Ajo arriti vlerën e 77 miliardë lekëve, në rritje me 26% krahasuar me një vit më parë.

Kreditimi i individëve është mbështetur te një rritje shumë e shpejtë në dy segmentet kryesore, të blerjeve të pasurive të paluajtshme dhe financimit të konsumit.

Kredia për bizneset në muajin korrik kishte vlerën e 19.1 miliardë lekëve, 7.5% më pak krahasuar me korrikun e vitit të kaluar. Megjithatë, bilanci progresiv i 7-mujorit është në rritje. Kompanitë private përfituan gjithsej 151.3 miliardë lekë kredi, me një rritje prej 1.1% krahasuar me të njëjtën periudhë të vitit të kaluar.

Pas një rritjeje shumë të shpejtë gjatë vitit të kaluar, këtë vit kredia për bizneset është ngadalësuar ndjeshëm.

Në fund të muajit korrik, edhe portofoli total i kredisë për ekonominë, shprehur si tepricë, qëndroi në vlera të përafërta me qershorin. Ai kishte vlerën e 893.1 miliardë lekëve. Megjithatë, me bazë vjetore, kredia vazhdon të jetë në rritje, me 11.9%.

Rritja është më e lartë në segmentin e individëve, ku portofoli ka arritur vlerën e 360.5 miliardë lekëve, në rritje me 9.6% krahasuar me një vit më parë.

Ndërsa në segmentin e biznesit vlera e portofolit të kredisë arriti në 490.4 miliardë lekë, në rritje me 16.7% krahasuar me të njëjtën periudhë të një viti më parë.

Burimi: Banka e Shqipërisë

 

 

The post Kreditimi i ekonomisë u frenua në muajin korrik appeared first on Revista Monitor.

↗

Autoriteti për Sigurinë Kibernetike paralajmëron për investimet në platformën e palicencuar TXEX

✇Revista Monitor
By: Armela Toska

Autoriteti Kombëtar për Sigurinë Kibernetike (AKSK), me një njoftim publik, ka paralajmëruar mbi identifikimin e një rasti mashtrimi online përmes një platforme të vetëquajtur TXEX.

Sipas AKSK, kjo platformë, e prezantuar si aplikacion për investime në kriptovaluta, nuk është e regjistruar dhe nuk është e licencuar në Republikën e Shqipërisë dhe si e tillë operon jashtë çdo kuadri ligjor kombëtar. Nga vëzhgimet e AKSK dhe nga denoncimet e shumta të bëra publike, konstatohet se aktiviteti i saj mbart tiparet e qarta të një skeme mashtruese digjitale.

Sipas AKSK, platforma TXEX pĂ«rdor reklama joshĂ«se dhe tĂ« rreme nĂ« rrjete sociale (p.sh. Instagram, TikTok); krijimin e grupeve tĂ« simuluara komunikimi nĂ« Telegram, WhatsApp, Signal; prezantimin e fitimeve tĂ« fabrikuara pĂ«r tĂ« ndĂ«rtuar besueshmĂ«ri tek viktimat; kĂ«rkimin e pagesave shtesĂ« me arsyetimin pĂ«r “verifikim” apo “tĂ«rheqje fondesh”; mbledhjen e dokumenteve personale sensitive (ID, foto), duke shtuar rrezikun pĂ«r keqpĂ«rdorim tĂ« tĂ« dhĂ«nave personale.

AKSK paralajmëron qytetarët shqiptarë se përfshirja në këtë platformë sjell humbje financiare të parikuperueshme; rrezik të lartë për cenimin e privatësisë dhe identitetit digjital dhe mundësi për keqpërdorim të mëtejshëm të të dhënave personale nga rrjete kriminale.

Sipas AKSK, qytetarët duhet të kenë parasysh se asnjë subjekt i palicencuar nuk ka të drejtë të ofrojë shërbime financiare apo investimi në Shqipëri dhe premtimet për fitime të shpejta dhe të garantuara janë indikator klasik i mashtrimeve online. Gjithashtu, asnjë platformë e ligjshme nuk kërkon pagesa shtesë apo të dhëna personale për tërheqjen e fondeve.

Për të mbrojtur veten dhe të tjerët, AKSK u bën thirrje qytetarëve që të mos kryejnë transaksione financiare me këtë platformë, të mos ndajnë të dhëna personale sensitive me subjekte të panjohura dhe të raportojnë menjëherë rastet e dyshimta.

Autoriteti Kombëtar për Sigurinë Kibernetike thekson se siguria kibernetike është pjesë përbërëse e sigurisë kombëtare, dhe se mbrojtja nga mashtrimet digjitale kërkon kujdes të shtuar, ndërgjegjësim të vazhdueshëm dhe bashkëpunim të qytetarëve me institucionet përgjegjëse.

“Me vigjilencĂ«, raportim dhe kujdes individual, secili kontribuon nĂ« krijimin e njĂ« mjedisi kibernetik tĂ« sigurt, tĂ« besueshĂ«m dhe tĂ« qĂ«ndrueshme pĂ«r tĂ« gjithĂ« shoqĂ«rinĂ« shqiptare,” thuhet nĂ« njoftimin e AKSK.

The post Autoriteti për Sigurinë Kibernetike paralajmëron për investimet në platformën e palicencuar TXEX appeared first on Revista Monitor.

↗

Pas hetimit administrativ për tenderët e ushqimeve, APP : Ja çfarë duhet kenë parasysh institucionet

✇Revista Monitor
By: Armela Toska

Pas njĂ« hetimi administrativ qĂ« ka pasur nĂ« analizĂ« kontratat me objekt “blerje ushqimesh” tĂ« lidhura nga 15 institucione, Agjencia e Prokurimit Publik ka hartuar njĂ« set rekomandimesh qĂ« autoritetet t’i mbajnĂ« parasysh nĂ« vijim. NĂ« njĂ« shkresĂ« tĂ« 27 gushtit Drejtoria e Koordinimit dhe Monitorimit tĂ« Kontratave ka nĂ«nvizuar hapat qĂ« duhet tĂ« ndiqen nga faza para lidhjes sĂ« kontratĂ«s nĂ« marrĂ«veshjet kuadĂ«r e deri nĂ« fund t zbatimit tĂ« tyre.

“Sjellim nĂ« vĂ«mendje tĂ« AK qĂ«, lidhja e kontratave brenda marrĂ«veshjes kuadĂ«r bĂ«het bazuar nĂ« nevojat faktike pĂ«r artikujt objekt kontrate. Gjithashtu, nĂ« kuadĂ«r tĂ« planifikimit tĂ« nevojave, AK nĂ« çdo rast duhet tĂ« argumentojnĂ« dhe dokumentojnĂ« nevojĂ«n e sasive tĂ« artikujve tĂ« kĂ«rkuar, nĂ«pĂ«rmjet kontratave qĂ« lidhen brenda marrĂ«veshjes kuadĂ«r. NjĂ«kohĂ«sisht, duhet tĂ« mbahet nĂ« konsideratĂ« qĂ« brenda afatit tĂ« marrĂ«veshjes kuadĂ«r mund tĂ« lidhen disa minikontrata me periudhĂ« kohore tĂ« shkurtĂ«r “thuhet nĂ« pikĂ«n 1 tĂ« shkresĂ«s.

E njĂ«jta nĂ«nvizon se nĂ« rast nevoje pĂ«r tĂ« lidhur njĂ« kontratĂ« brenda marrĂ«veshjes kuadĂ«r, AK duhet t’i dĂ«rgojnĂ« operatorit ekonomik, palĂ« tĂ« marrĂ«veshjes kuadĂ«r kĂ«rkesĂ«n pĂ«r paraqitjen e ofertĂ«s, ku specifikojnĂ« artikujt dhe sasitĂ« pĂ«rkatĂ«se tĂ« kĂ«rkuara, sipas nevojave konkrete pĂ«r lidhjen e minikontratĂ«s respektive, edhe nĂ« rastet kur marrĂ«veshja kuadĂ«r Ă«shtĂ« me njĂ« operator ekonomik ku tĂ« gjitha kushtet janĂ« tĂ« pĂ«rcaktuara, e cila duhet tĂ« bĂ«het pjesĂ« e dosjes.

Sipas APP Para lidhjes sĂ« kontratĂ«s, AK duhet tĂ« administrojnĂ« sigurimin e kontratĂ«s, i cili duhet tĂ« jetĂ« sa 10% e vlerĂ«s totale me TVSH tĂ« kontratĂ«s sĂ« lidhur, nĂ« pĂ«rputhje me nenin 36, pika 1 e Vendimit tĂ« KĂ«shillit tĂ« Ministrave Nr. 285, datĂ« 19.05.2021 “PĂ«r miratimin e rregullave tĂ« prokurimit publik”, i ndryshuar (nĂ« vijim “VKМ”).

Në pikan 4 të rekomandimeve trajtohet fakti se institucionet duhet të jenë të vëmendshme gjatë hartimit të termave dhe kushteve të kontratës me qëllim shmangien e problematikave që mund të lindin gjatë zbatimit.

“Gjithashtu, AK duhet tĂ« mbajnĂ« nĂ« konsideratĂ« qĂ« nĂ« kontratĂ« duhet tĂ« pasqyrohen saktĂ« artikujt dhe çmimet respektive, nĂ« pĂ«rputhje me produktet dhe çmimet tĂ« pĂ«rshkruara nĂ« ofertĂ«n fituese” thuhet nĂ« shkresĂ«.

Po kështu për të garantuar zbatimin APP rekomandon që titullari i institucionit të përcaktojë me urdhër personin/strukturën përgjegjëse për ndjekjen e zbatimit saj.

Ndërkohë lidhur me procesin e marrjes në dorëzim të mallit, APP rekomandon që komisioni përkatës pas verifikimeve të kryera duhet të hartojë procesverbalin e marrjes në dorëzim të mallrave.

“Procesverbali i marrjes nĂ« dorĂ«zim tĂ« mallit duhet tĂ« jetĂ« i protokolluar, i rregullt nĂ« tĂ« gjithĂ« elementĂ«t e tij, tĂ« mos ketĂ« gabime dhe mospĂ«rputhje, tĂ« pĂ«rmbajĂ« datĂ«n e hartimit dhe vendin e marrjes nĂ« dorĂ«zim, duhet tĂ« pĂ«rshkruajĂ« me saktĂ«si dhe vĂ«rtetĂ«si tĂ« gjitha mallrat e furnizuara me treguesit e tyre sasiorĂ«, cilĂ«sorĂ« dhe tĂ« vlerĂ«s, tĂ« gjitha veprimet e kryera pĂ«r verifikimin e mallrave tĂ« lĂ«vruar, dokumentacionin shoqĂ«rues tĂ« tyre, si dhe çdo tĂ« dhĂ«nĂ« tĂ« nevojshme qĂ« i japin kĂ«tij dokumenti forcĂ«n e njĂ« prove ligjore ose administrative, nĂ« pĂ«rputhje me pikĂ«n 36, tĂ« UdhĂ«zimit tĂ« Ministrit tĂ« Financave Nr. 30, date 27.12.2011 “PĂ«r menaxhimin e aktiveve nĂ« njĂ«sitĂ« e sektorit publik”, i ndryshuar” thuhet nĂ« dokument. Personat pĂ«rgjegjĂ«s duhet tĂ« kr

NĂ« pikĂ«n e fundit APP sjell nĂ« vĂ«mendje nenin 124, pika 1, tĂ« LPP, ku parashikohet se: “Autoriteti ose enti kontraktor ka detyrimin tĂ« ndjekĂ« zbatimin e kontratĂ«s sipas kushteve nĂ« bazĂ« tĂ« tĂ« cilave Ă«shtĂ« nĂ«nshkruar, pĂ«r tĂ« garantuar se ajo zbatohet nĂ« kohĂ«n, cilĂ«sinĂ« dhe vlerĂ«n e pĂ«rcaktuar, nĂ« pĂ«rputhje me kushtet e pĂ«rcaktuara nĂ« dokumentet e tenderit dhe te legjislacionin nĂ« fuqi”. NĂ« kuptim tĂ« parashikimeve tĂ« mĂ«sipĂ«rme, kontrata duhet tĂ« zbatohet me pĂ«rpikmĂ«ri nĂ« pĂ«rputhje me kushtet e prokuruara, parashikimet e saj dhe me legjislacionin nĂ« fuqi.

“Autoriteti kontraktor duhet tĂ« administrojĂ« para nĂ«nshkrimit tĂ« kontratĂ«s, dokumentacionin e paraqitur nga operatori ekonomik, gjatĂ« fazĂ«s sĂ« zhvillimit tĂ« procedurĂ«s, tĂ« tillĂ« si deklarata pĂ«r origjinĂ«n e mallrave, deklarata pĂ«r prodhuesit, etj. GjatĂ« zbatimit tĂ« kontratĂ«s, AK duhet tĂ« kryejĂ« verifikime pĂ«rsa i pĂ«rket deklaratĂ«s sĂ« prodhuesit, deklaratĂ«s sĂ« origjinĂ«s tĂ« paraqitur nga operatori ekonomik gjatĂ« fazĂ«s sĂ« ofertimit, qĂ« dĂ«shmojnĂ« pĂ«rmbushjen e kĂ«rkesave tĂ« cilĂ«sisĂ« sĂ« kĂ«tyre mallrave, siç pĂ«rcaktohet nĂ« dokumentet e tenderit dhe nĂ« kontratĂ«â€ thuhet nĂ« shkresĂ«.

Në fund APP u kujton autoriteteve që të respektojnë parashikimet ligjore në lidhje me hartimin dhe dërgimin e njoftimeve dhe raportimeve të ndryshme që lidhen me kontratën nënshkruar dhe zbatimin e saj.

The post Pas hetimit administrativ për tenderët e ushqimeve, APP : Ja çfarë duhet kenë parasysh institucionet appeared first on Revista Monitor.

↗

Menaxhimi i mbetjeve, reformë e re me operator kombëtar

✇Revista Monitor
By: Armela Toska

Kryeministri Edi Rama ka shpallur nisjen e një reforme të re në menaxhimin e mbetjeve, të cilën e cilësoi si hap vendimtar për procesin e anëtarësimit në Bashkimin Europian. Në qendër të kësaj reforme është krijimi i një Operatori Kombëtar të Trajtimit të Mbetjeve, që do të marrë përsipër grumbullimin dhe trajtimin në të gjithë territorin e vendit.

“Pa marrjen e pĂ«rgjegjĂ«sisĂ« pĂ«r trajtimin e mbetjeve si detyrĂ« kombĂ«tare dhe pĂ«r riciklimin e tyre deri nĂ« asgjĂ«sim, kapitulli i mjedisit nĂ« negociata Ă«shtĂ« njĂ« rrugĂ« pa dalje,” deklaroi Rama. Sipas tij, projektligji i ri pĂ«r menaxhimin e integruar tĂ« mbetjeve do tĂ« harmonizojĂ« legjislacionin shqiptar me atĂ« europian, duke pĂ«rcaktuar hierarkinĂ« nga parandalimi deri te asgjĂ«simi, si dhe krijimin e njĂ« fondi tĂ« ekonomisĂ« sĂ« mbetjeve.

Rama theksoi se, ndryshe nga modeli aktual, bashkitĂ« nuk do tĂ« kenĂ« mĂ« rol drejtues nĂ« menaxhimin e mbetjeve, por do tĂ« funksionojnĂ« si klientĂ« tĂ« operatorit tĂ« ri kombĂ«tar. “Kjo ndĂ«rmarrje e re do tĂ« jetĂ« nĂ« dispozicion tĂ« pushtetit vendor, por procesi i trajtimit do tĂ« pĂ«rqendrohet nĂ« njĂ« strukturĂ« tĂ« vetme kombĂ«tare, nĂ« bashkĂ«punim me hallkat e tjera tĂ« qeverisjes,” tha ai.

Kryeministri shprehu keqardhje që edhe pse vërehen përmirësime në disa zona, si në Himarë, mungon ende ndërgjegjësimi i qytetarëve dhe përmirësimet në trajtimin real të mbetjeve.

Rama e cilĂ«soi mjedisin si “kapitullin mĂ« tĂ« vĂ«shtirĂ« dhe sfidues tĂ« negociatave pĂ«r anĂ«tarĂ«sim nĂ« BE”, duke kĂ«rkuar angazhim nga tĂ« gjitha nivelet e qeverisjes dhe administratĂ«s publike.

“Me HimarĂ«n dhe mĂ« tej gjĂ«rat kanĂ« shkuar mĂ« mirĂ« se vitin e kaluar, por nevojitet njĂ« ritĂ«m mĂ« i lartĂ« reformash ligjore dhe masash konkrete. TĂ« gjithĂ«, pa pĂ«rjashtim, duhet tĂ« ndĂ«rgjegjĂ«sim se ky Ă«shtĂ« aspekti mĂ« sfidues i anĂ«tarĂ«simit tonĂ« nĂ« BE,” u shpreh Rama.

Projekti i ri parashikon krijimin e një tregu të centralizuar të shërbimeve të mbetjeve, ku bashkitë do të blejnë shërbimin nga operatori kombëtar. Kjo nënkupton ndryshim të modelit financiar të menaxhimit, si dhe ngritjen e një fondi të posaçëm për ekonominë e mbetjeve, që pritet të gjenerojë investime në riciklim dhe teknologji të trajtimit.

Sipas qeverisë, harmonizimi me direktivat europiane është thelbësor jo vetëm për anëtarësimin, por edhe për të përmirësuar cilësinë e jetës, për të krijuar vende pune në industrinë e riciklimit dhe për të reduktuar kostot afatgjata të menaxhimit të mbetjeve.

Lexo edhe:

Plehrat zhvlerësojnë turizmin, të huajt e bëjnë problem në forumet e udhëtimit me 600 mijë ndjekës

 

 

 

 

The post Menaxhimi i mbetjeve, reformë e re me operator kombëtar appeared first on Revista Monitor.

↗

Aksidentet u ulĂ«n me 16% nĂ« janar-korrik, shoferĂ«t mĂ« “tĂ« rrezikshĂ«m” grupmosha 25-34 vjeç

✇Revista Monitor
By: Armela Toska

Aksidentet  mbeten kryefjalë e ditëve të verës, në disa raste me pasoja fatale. Përditshmërisë së mjeteve që janë zakonisht në qarkullim i shtohen edhe fluksi i emigrantëve si dhe turistët që kërkojnë makina me qira.

Pavarësisht perceptimit duket se shifrat e Institutit të Statistikave tregojnë për një ulje të aksidenteve të paktën në korrik që është publikimi më i fundit.

Kështu në muajin Korrik 2025 numërohen 131 aksidente rrugore, nga të cilët 194 persona janë të aksidentuar (të vrarë dhe të plagosur).  INSTAT nënvizon se të dhënat e publikuara janë paraprake dhe subjekt përditësimi.

GjatĂ« periudhĂ«s Janar – Korrik 2025, numri i aksidenteve rrugore Ă«shtĂ« ulur me 16,0 %, krahasuar kjo me tĂ« njĂ«jtĂ«n periudhĂ« tĂ« njĂ« viti mĂ« pare.

Shkak kryesor për aksidentet të paktën sipas shifrave të INSTAT janë drejtuesit e mjeteve dhe kryesisht grupmosha 25-34 vjeç.

“Aksidentet rrugore, nĂ« 89,3 % tĂ« rasteve, kanĂ« ndodhur si pasojĂ« e sjelljes sĂ« drejtuesit tĂ« mjetit. Numri mĂ« i lartĂ« i aksidenteve, nĂ« kĂ«tĂ« periudhĂ«, Ă«shtĂ« kryer nga grup-moshat 25-34 vjeç, duke zĂ«nĂ« 28,2 % tĂ« numrit tĂ« aksidenteve gjithsej.

Në muajin Korrik 2025, numri më i lartë i aksidenteve rrugore ka ndodhur përgjatë ditës së Martë me 19,8 %, ndërsa numri më i ulët i aksidenteve ka ndodhur përgjatë ditës së Premte, me 9,2 %.

Numri mĂ« i lartĂ« i aksidenteve rrugore ka ndodhur pĂ«rgjatĂ« harkut kohor 08:00 – 12:00, duke zĂ«nĂ« 28,2 % tĂ« numrit tĂ« aksidenteve rrugore gjithsej” nĂ«nvizon INSTAT.

The post Aksidentet u ulĂ«n me 16% nĂ« janar-korrik, shoferĂ«t mĂ« “tĂ« rrezikshĂ«m” grupmosha 25-34 vjeç appeared first on Revista Monitor.

↗

One drejt marrjes së licencës celulare edhe në Maqedoninë e Veriut

✇Revista Monitor
By: Armela Toska

Grupi hungarez, 4iG, është drejt marrjes së licencës për ofrimin e shërbimeve celulare edhe në Maqedoninë e Veriut, nëpërmjet filialit të tij One Macedonia Telecommunications.

One Macedonia Telecommunications ishte i vetmi operator që paraqiti oferta në tendenrin e hapur nga Agjencia e Komunikimeve Elektronike (AEK), për marrjen e frekuencave në brezat 700 MHz, 1800 MHz dhe 3.5GHz. Frekuencat do të përdoren për shërbime të teknologjisë 5G. Shuma minimale e kërkuar për frekuencat në të tre brezat e ofruar ishte rreth 6.7 milionë euro.

Hapja e tenderit për dhënien në përdorim të sasisë së re të spektrit në këto frekuenca u bë pikërisht për shkak të shprehjes zyrtare të interesit të paraqitur nga One Macedonia Telecommunications.

One Macedonia Telecommunications drejtohet nga Brano Djurovic, i cili deri në qershor të këtij viti mbante pozicionin e drejtorit të përgjithshëm të One Albania.

Aktualisht, Maqedonia e Veriut ka dy operatorë të rrjeteve celulare, A1 Macedonia, pjesë e grupit Telekom Austria dhe Makedonski Telekom, pjesë e Deutsche Telekom (nëpërmjet filialit të saj hungarez, Magyar Telekom).

Megjithatë, në treg veprojnë edhe katër operatorë virtualë (MVNO), që zotërojnë së bashku pak më shumë se 5% të tregut, sipas numrit të përgjithshëm të përdoruesve.

Megjithëse Maqedonia e Veriut ka një popullsi më të vogël se Shqipëria (më pak se 1.8 milionë banorë, sipas të dhënave më të fundit), tregu u shërbimeve celulare duket të jetë më dinamik, madje duket se po hyn në një faq të re zgjerimi.

Tregu kishte tre operatorë rrjetesh deri në vitin 2015, kur filiali i Telekom Austria, Vip bleu kompaninë rivale One, që zotërohej nga Telekom Slovenije. Dy kompanitë u bashkuan në emrin e ri, A1 Macedonia.

Pas afërsisht një dekade me dy operatorë rrjetesh (përveç operatorëve MVNO), tregu celular në Maqedoninë e Veriut duket i orientuar drejt një zgjerimi të ri të operatorëve të rrjetit.

Në rast se procesi i licencimit mbyllet me sukses, Maqedonia e Veriut do të bëhet tregu i tretë në Ballkanin Perëndimor për grupin hungarez, 4iG.

4iG vepron në Shqipëri që prej vitit 2021, pas blerjes, në intervalin e pak javëve, të kompanive Albtelecom dhe ONE Telecommunications. Në vijim, në vitin 2022, dy kompanitë u bashkuan në brandin e ri, One Albania.

One Albania është operatori i dytë më i madh ceular në Shqipëri, me 42% të të ardhurave, ndërsa mban 50% të tregut sipas numrit të përdoruesve aktivë.

Gjithmonë në vitin 2021, 4iG mbylli edhe blerjen e kompanisë më të madhe celulare në Mal të Zi, Telenor Montenegro, që në vijim mori emrin One Montenegro.

Që prej vitit 2023, 4iG ka hyrë zyrtarisht edhe në tregun celular hungarez, pas blerjes, në partneritet me qeverinë hungareze, të filialit të Vodafone në këtë vend.

 

The post One drejt marrjes së licencës celulare edhe në Maqedoninë e Veriut appeared first on Revista Monitor.

↗

Anketa, Shqipëria me nivelin më të lartë të planeve për emigrim në CESEE, 10 % ikin brenda vitit

✇Revista Monitor
By: Armela Toska

Rreth 33% e shqiptarĂ«ve e konsiderojnĂ« emigrimin pĂ«rkohĂ«sisht ose pĂ«rgjithmonĂ« brenda dhjetĂ« viteve tĂ« ardhshme, ndĂ«rsa 10 pĂ«r qind e tyre synojnĂ« largimin brenda vitit. KĂ«to ishin rezultatet e anketĂ«s qĂ« zhvilloi nĂ« nĂ«ntor tĂ« vitit 2024 Banka Qendrore e AustrisĂ« nĂ« vendet e EuropĂ«s, Qendrore, Juglindore dhe Lindore CESEE (Bullgari, Çeki, Hungari, Poloni, Rumani, ShqipĂ«ri, BosnjĂ«, Maqedonia e Veriut dhe Serbi).

Anketa qĂ« kishte si qĂ«llim pĂ«rdorimin e euros nĂ« kĂ«to vende, pĂ«rfshiu edhe pyetjet pĂ«r emigracionin. Rezultatet treguan se ShqipĂ«ria mbetet vendi me pĂ«rqindjen mĂ« tĂ« lartĂ« tĂ« qytetarĂ«ve me synime pĂ«r emigrim nĂ« rajon. Anketa “Euro e OeNB 2024” tregon se, megjithĂ«se dĂ«shira pĂ«r tĂ« emigruar Ă«shtĂ« nĂ« rĂ«nie nĂ« shumicĂ«n e vendeve tĂ« rajonit, ShqipĂ«ria vazhdon tĂ« qĂ«ndrojĂ« ndĂ«r vendet me pĂ«rqindjen mĂ« tĂ« lartĂ« tĂ« popullsisĂ« qĂ« synon largimin.

Rreth 10% e shqiptarĂ«ve shprehin synimin pĂ«r tĂ« emigruar brenda 12 muajve tĂ« ardhshĂ«m, duke e renditur ShqipĂ«rinĂ« ndĂ«r vendet me shkallĂ«n mĂ« tĂ« lartĂ« tĂ« migrimit tĂ« mundshĂ«m, sĂ« bashku me MaqedoninĂ« e Veriut (11%). Pas tyre renditen Serbia, Rumania, Bosnja dhe Hercegovina, Bullgaria dhe Polonia, ku shifrat luhaten mes 2% dhe 5%. Hungaria dhe Çekia kanĂ« pĂ«rqindjet mĂ« tĂ« ulĂ«ta, nĂ«n 2%.

NĂ« pĂ«rgjithĂ«si, dĂ«shira pĂ«r emigrim ka ardhur duke rĂ«nĂ« nĂ« rajon, por ShqipĂ«ria mbetet njĂ« pĂ«rjashtim. NĂ« vitin 2019, para pandemisĂ« COVID-19, 7% e qytetarĂ«ve tĂ« vendeve tĂ« anketuara deklaronin se kishin ndĂ«rmend tĂ« largoheshin brenda njĂ« viti. NĂ« vitin 2021, gjatĂ« pandemisĂ«, kjo shifĂ«r ra nĂ« 5%, ndĂ«rsa nĂ« 2024 zbriti mĂ« tej nĂ« 4.5%. Ky trend shihet si pozitiv pĂ«r shumicĂ«n e vendeve tĂ« CESEE, pasi emigracioni masiv ka thelluar problemet demografike dhe ka sjellĂ« vĂ«shtirĂ«si nĂ« tregun e punĂ«s. NĂ« ShqipĂ«ri trendi nuk ka ndryshuar shumĂ«. PĂ«rveç synimeve pĂ«r emigrim nĂ« periudhĂ«n afatshkurtĂ«r, tĂ« dhĂ«nat e anketĂ«s tregojnĂ« se 33% e shqiptarĂ«ve e konsiderojnĂ« tĂ« mundshme emigrimin pĂ«rkohĂ«sisht ose pĂ«rgjithmonĂ« brenda dhjetĂ« viteve tĂ« ardhshme. Ky Ă«shtĂ« niveli mĂ« i lartĂ« nĂ« rajon, ndĂ«rkohĂ« qĂ« nĂ« Çeki dhe Hungari kjo shifĂ«r Ă«shtĂ« vetĂ«m 7%.

Shumica e njerëzve deklarojnë se duan të emigrojnë për arsye të lidhura me punësimin, rreth 46% mesatarisht në të gjitha vendet e anketuara. Arsyeja e dytë më e rëndësishme është kërkimi i kushteve më të mira të jetesës jashtë vendit.

Të dhënat e vitit 2024 tregojnë gjithashtu se Shqipëria ka një përqindje shumë të lartë të qytetarëve që kanë jetuar më parë jashtë vendit. Sipas raportit, 28% e popullsisë shqiptare deklaron se ka pasur një periudhë emigrimi, duke e renditur vendin tonë ndër më të prekurit në rajon.

Mesatarja për vendet e CESEE është 14%, ndërsa Hungaria ka përqindjen më të ulët me vetëm 7%. Në shumicën e vendeve të tjera, përqindja e personave që kanë jetuar jashtë varion nga 11% deri në 16%.

Studimi tregon se qëndrimet afatshkurtra, pra më pak se një vit, janë më të zakonshmet dhe përbëjnë rreth 35% të të gjitha rasteve. Megjithatë, Shqipëria shfaqet më afër vendeve me qëndrime më të gjata. Në Bosnjë dhe Hercegovinë, rreth 50% e emigrantëve të rikthyer kanë qëndruar më shumë se tre vjet jashtë vendit. Pas Bosnjës, renditen Bullgaria, Shqipëria dhe Serbia, ku rreth 40% e emigrantëve të rikthyer kanë pasur një emigracion afatgjatë./ B.Hoxha

The post Anketa, Shqipëria me nivelin më të lartë të planeve për emigrim në CESEE, 10 % ikin brenda vitit appeared first on Revista Monitor.

↗

Pas hetimit të OLAF, institucionet vendase mbyllin auditimin e IPARD II për 2023

✇Revista Monitor
By: Armela Toska

Përveç hetimit të ndërmarrë 2 vite më parë nga OLAF për programin IPARD II ka përfunduar auditimi nga institucionet shtetërore vendase për vitin financiar 2023 të programit, ndërsa është në proces 2024.

Agjencia e Auditimit të Programeve të Asistencës, Akredituar nga BE (AAPAA) një institucion në varësi të Këshillit të Ministrave, që ka në fokus auditimin e transaksioneve të fondeve nga programet e BE, para dhe pas anëtarësimit ka publikuar raportin vjetor për 2024.

NdĂ«r tĂ« tjera nĂ« raportin e publikuar nga AAPAA theksohet se pĂ«r vitin financiar 2023 tĂ« programit IPARD II ka pĂ«rfunduar auditimi i operacioneve, auditimi i llogarive, raporti dhe opinioni vjetor i auditimit, si dhe ndjekja e gjetjeve dhe rekomandimeve tĂ« mĂ«parshme. PĂ«r vitin financiar 2024 tĂ« programit IPARD  auditimi i sistemit Ă«shtĂ« pĂ«rmbyllur nĂ« shtator 2024, ndĂ«rsa auditimi i operacioneve vijon i parashikuar tĂ« pĂ«rfundonte nĂ« muajin janar 2025. Po ashtu Ă«shtĂ« finalizuar edhe Strategjia e Auditimit pĂ«r periudhĂ«n 2025–2027, me afat dorĂ«zimi nĂ« nĂ«ntor 2024.

Ndërkohë mësohet se në raport janë përfshirë, një sërë gjetjesh, shkeljesh dhe opinione (të cilat nuk janë publikuar në faqen zyrtare), por ato paraqiten pranë Komisionit Europian dhe Këshillit të Ministrave.

Programi IPARD II, i cili pĂ«rfshinte njĂ« fond total prej 94.6 milionĂ« eurosh, prej tĂ« cilave 71 milionĂ« euro ishin financime tĂ« Bashkimit Evropian, u implementua gjatĂ« periudhĂ«s 2018–2023. GjatĂ« kĂ«saj periudhe, fondet u shpĂ«rndanĂ« nĂ« sektorĂ« si investime nĂ« ferma, pĂ«rpunim tĂ« qumĂ«shtit, mishit dhe fruta-perimeve. NĂ« thirrjet e para dhe tĂ« dyta u shpĂ«rndanĂ« rreth 57.6 milionĂ« euro, ndĂ«rsa nĂ« thirrjen e tretĂ« u financuan 29.1 milionĂ« euro pĂ«r investime nĂ« ferma dhe pĂ«rpunim.

Në korrik 2023, Komisioni Europian ndërpreu përkohësisht financimin e programit IPARD II pas dyshimeve për korrupsion dhe hetimeve nga Zyra Europiane Kundër Mashtrimit (OLAF). Në vitin 2024, OLAF njoftoi se kishte identifikuar si të papërshtatshme 33 milionë euro fonde të thirrjes së parë dhe të dytë të programit.

Pas mbylljes së programit në dhjetor 2023, Brukseli dha një leje shtesë njëvjeçare për pagesat e fondeve të mbetura, duke parashikuar që subjektet të plotësojnë dokumentacionin brenda afatit 6-mujor.

“IPARD II Ă«shtĂ« mbyllur nĂ« muajin dhjetor 2023. Pati edhe njĂ« shtyrje afati pĂ«r pagesat qĂ« nuk arritĂ«n dot tĂ« kryheshin nĂ« 2023, u dha leja 1 vjeçare nga Brukseli qĂ« pagesat tĂ« vazhdojnĂ«.

NĂ« rastet qĂ« me strukturat e brendshme monitorojmĂ« dhe konstatojmĂ« qĂ« subjektet nuk kanĂ« sjellĂ« dokumentacionin nĂ« afatin e duhur, nuk mund t’i paguajmĂ«. Rregullorja pĂ«rcakton nĂ« mĂ«nyrĂ« strikte se afati pĂ«r plotĂ«simin e dokumentacionit Ă«shtĂ« 6 muaj”, sqaroi mĂ« herĂ«t ministrja e BujqĂ«sisĂ« dhe Zhvillimit Rural Anila Denaj nĂ« njĂ« takim me gazetarĂ«t.

Ministrja Denaj, njoftoi gjithashtu se në vitin 2026 pritet vlerësimi nga Brukseli dhe çelja e 9 masave të reja të programit IPARD III, i cili parashikohet të ketë një fond total prej 146 milionë eurosh, duke shënuar një rritje prej 55% krahasuar me IPARD II. Ky program do të përfshijë 9 masa të reja financimi, ndërsa IPARD II kishte vetëm 3 masa.

Programi IPARD II i cili u përfshi në një proces hetimi nga OLAF kishte në total një fond prej 94,6 mln euro në total, nga të cilat 71 mln euro ishin financime të BE-së.

Gjatë zbatimit të tij nga viti 2018 deri më 2022, sipas të dhënave të Ministrisë së Bujqësisë në vitin 2018 u disbursuan 20,6 mln euro, në 2019 u dhanë 15,6 mln euro, 26,8 milionë euro u shpërndanë në 2020 dhe për vitet 2021-2022 janë dhënë 31,6 mln euro.

Në vitin e parë me grantet e programit IPARD II u mbështetën investimet në ferma, në sektorin e përpunimit të qumështit, mishit dhe fruta-perimeve. Buxheti i përgjithshëm në dispozicion të thirrjes të parë dhe të dytë ishte 57,6 milionë euro.

Në thirrjen e tretë IPARD II financoi 29,1 mln euro në dy masa mbështetëse për investime në ferma dhe përpunim./ D.Azo

The post Pas hetimit të OLAF, institucionet vendase mbyllin auditimin e IPARD II për 2023 appeared first on Revista Monitor.

↗

Në vetëm 4 profesione, gratë paguhen më shumë se burrat, por ua kalojnë në drejtim

✇Revista Monitor
By: Armela Toska

Në vitin 2024, një mashkull në vend paguhej mesatarisht me 79.3 mijë lekë në muaj bruto, me një rritje prej 9.1% në krahasim me një vit më parë. Një grua merrte 75.4 mijë lekë/muaj, ose 10.6% më shumë se në 2023-n. Të dhënat janë bërë të ditura nga INSTAT.

Teksa pagat mesatare të grave janë rritur me ritme më të shpejta se të burrave, hendeku është ngushtuar në 4.9%, nga 6.2% një vit më parë. Kjo do të thotë se burrat paguhen mesatarisht rreth 5% më shumë sesa gratë. Hendeku mbetet gjithsesi më i lartë se në vitin 2021 kur diferenca e pagave mes dy gjinive arriti në nivelin më të ulët historik prej 4.5%.

Ndonëse hendeku është ngushtuar, janë vetëm 4 grup profesione, ku gratë u paguan më shumë se burrat në vitin 2024, nga 5 një vit më parë. Profesionet ku gratë paguhen më shumë janë:

Drejtues administrativë dhe komercialë;  Ligjvënës, nëpunës të lartë të administratës shtetërore dhe drejtorë ekzekutivë; Punonjës në profesionet e elektro-teknologjisë; Punëtorë shërbimi dhe ndihmës.

 

Gratë drejtuese paguhen më shumë

Ndonëse në pjesën më të madhe të profesioneve, gratë marrin më pak sesa burrat, ka një kategori ku ato gjithmonë dominojnë, atë të drejtuesve, duke qenë madje më të paguarat nga të gjithë.

Sipas INSTAT, nĂ« grup-profesionin “Drejtues administrativĂ« dhe komercialĂ«â€, gratĂ« u paguan mesatarisht me 214 mijĂ« lekĂ« nĂ« muaj nĂ« 2024-n, me  rritje prej 6% nĂ« raport me vitin e mĂ«parshĂ«m. Ky Ă«shtĂ« grup-profesioni mĂ« i paguar nĂ« vend. NĂ« krahasim me burrat qĂ« punojnĂ« nĂ« tĂ« njĂ«jtin profesion (200.7 mijĂ« lekĂ«), femra drejtuese paguhen 6.5% mĂ« shumĂ«.

Edhe nĂ« shtet, gratĂ« paguhen mĂ« shumĂ«. NĂ« grup-profesionin “LigjvĂ«nĂ«s, nĂ«punĂ«s tĂ« lartĂ« tĂ« administratĂ«s shtetĂ«rore dhe drejtorĂ« ekzekutivĂ«â€, paga mesatare mujore e femrave ishte 118 mijĂ« lekĂ«, ose 7.9% mĂ« shumĂ« sesa e meshkujve nĂ« tĂ« njĂ«jtĂ«n kategori.

Profesionet me diferencat më të mëdha të pagave

Profesioni që i paguan më pak gratë se burrat është industria, me një diferencë prej 29%, për shkak të vështirësive fizike që ka ky aktivitet, ku nga vetë natyra preferohen meshkujt.

Burrat në industri paguhen 71 mijë lekë në muaj, përkundrejt 50 mijë lekë gratë, me këto të fundit që janë të punësuara kryesisht në industrinë e tekstileve e këpucëve.

AftĂ«sitĂ« nĂ« mĂ«simdhĂ«nie nĂ« lĂ«ndĂ«t shkencore vlerĂ«sohen mĂ« pak tek femrat. Diferenca nĂ« grup profesionin “SpecialistĂ« tĂ« shkencave tĂ« fizikĂ«s, matematikĂ«s dhe inxhinierisĂ«â€ Ă«shtĂ« 17%, me burrat qĂ« paguhen 107 mijĂ« lekĂ« dhe gratĂ« rreth 88 mijĂ« lekĂ« nĂ« muaj.

Edhe në arsim në përgjithësi, mësueset femra paguhen 13% më pak sesa ata meshkuj. Diferencë të lartë ka dhe në shëndetësi, me gratë që paguhen 94 mijë lekë, ose 15.6% më pak sesa burrat. Barazia më e madhe në paga është në Punonjës të shërbimeve personale dhe të mbrojtjes (rreth 48 mijë lekë secili).

The post Në vetëm 4 profesione, gratë paguhen më shumë se burrat, por ua kalojnë në drejtim appeared first on Revista Monitor.

↗

BE përgatitet të mbrojë industrinë e aluminit nga goditja e tarifave të Trump

✇Revista Monitor
By: Armela Toska

Brukseli po përgatit masa emergjente për të mbështetur industrinë e aluminit në BE, e cila po përballet me kriza të mëdha pasi regjimi i tarifave i Donald Trump po e tërheq skrapin europian drejt SHBA-së, duke lënë impiantet e riciklimit në kontinent në luftë për mbijetesë.

Tarifat amerikane i kanë dhënë një goditje të dyfishtë sektorit që gjeneron rreth 40 miliardë euro në vit, punëson drejtpërdrejt 250 mijë persona dhe mbështet mbi 1 milion vende pune të tjera në Europë. Eksportet drejt SHBA-së përballen me një taksë prej 50%, ndërsa dërgesat e skrapit janë të përjashtuara nga çdo detyrim doganor.

Kjo ka bërë që çmimet e aluminit në tregun amerikan të rriten ndjeshëm, duke u dhënë prodhuesve atje mundësinë të paguajnë më shtrenjtë për metalin e përdorur, i cili riciklohet për të prodhuar produkte të reja. Si pasojë, furnizimi me skrap në Europë është tkurrur, duke detyruar shumë impiante riciklimi dhe shkrirjeje të reduktojnë ose mbyllin kapacitetet.

“PĂ«r ricikluesit tanĂ« nuk bĂ«het fjalĂ« pĂ«r fitime mĂ« tĂ« ulĂ«ta, por pĂ«r mbijetesĂ«. Fabrikat tashmĂ« po ndalin prodhimin dhe kemi vetĂ«m disa javĂ« kohĂ« pĂ«r tĂ« gjetur njĂ« zgjidhje”, paralajmĂ«roi Paul Voss, drejtues i shoqatĂ«s European Aluminium.

Komisioni Europian po shqyrton disa masa qĂ« pritet t’i shpallĂ« nĂ« shtator. ZyrtarĂ« tĂ« BE-sĂ« thanĂ« se njĂ« ndĂ«r opsionet Ă«shtĂ« vendosja e njĂ« tarife mbi eksportet e skrapit drejt vendeve tĂ« treta, pĂ«r tĂ« siguruar furnizime tĂ« mjaftueshme brenda tregut. MegjithatĂ«, asnjĂ« vendim pĂ«rfundimtar nuk Ă«shtĂ« marrĂ« ende.

Alumini është i domosdoshëm për teknologjitë e gjelbra, nga automjetet elektrike te turbinat me erë. Por prodhuesit europianë kanë vështirësi të konkurojnë me SHBA-në dhe Kinën, ku kostot e energjisë janë shumë më të ulëta. Për më tepër, tregu i skrapit është global dhe metalet shiten aty ku ka ofertën më të lartë.

MarrĂ«veshja e fundit BE-SHBA, e arritur nĂ« Skoci muajin e kaluar, nuk solli lehtĂ«sim tĂ« tarifave mbi aluminin dhe çelikun. Ajo u fokusua vetĂ«m tek rregullat e zinxhirit tĂ« furnizimit, duke synuar uljen e varĂ«sisĂ« amerikane nga Europa dhe pĂ«rjashtimin e KinĂ«s nga tregu transatlantik. NdĂ«rkohĂ«, Brukseli po kĂ«rkon kuota qĂ« do t’i lejonin njĂ« pjese tĂ« eksporteve tĂ« aluminit dhe çelikut nga BE tĂ« shpĂ«tonin nga tarifat.

Të dhënat tregojnë se midis 2019 dhe 2024, eksportet e skrapit të aluminit nga BE u rritën me 53%, ndërsa përdorimi i brendshëm vetëm me 5%. Dy të tretat e këtij skrapi shkonin drejt Azisë, por kohët e fundit SHBA është bërë blerësi kryesor, me importet që u trefishuan vetëm në tre muajt e parë të vitit. Sot, çmimi i skrapit në SHBA është 20% më i lartë se në Europë.

Kërkesa për alumin të ricikluar është rritur edhe nga konsumatorë të mëdhenj, si prodhuesit e kanaçeve të pijeve, të cilët kërkojnë përmbajtje më të lartë të materialeve të ripërdorura. Sektori europian ka investuar miliarda në furra riciklimi, por aktualisht merr rreth 2 milionë tonë më pak skrap sesa kapaciteti që ka përpunuar.

Megjithatë, kufizimi i eksporteve të BE-së pritet të shkaktojë tensione me Uashingtonin. Përpara marrëveshjes së fundit, Brukseli madje kishte kërcënuar me ndalim të plotë të eksporteve të skrapit të çelikut dhe aluminit drejt SHBA-së.

Nga ana tjetĂ«r, tregtarĂ«t e skrapit paralajmĂ«rojnĂ« se masat drastike mund tĂ« dĂ«mtojnĂ« konkurrueshmĂ«rinĂ« e industrisĂ« europiane tĂ« riciklimit pa sjellĂ« domosdoshmĂ«risht mĂ« shumĂ« lĂ«ndĂ« tĂ« parĂ« pĂ«r prodhuesit vendas. “Duhet pasur kujdes tĂ« mos goditet vetĂ« industria e riciklimit”, tha Olivier François, president i shoqatĂ«s EuRIC.

Një zëdhënës i Komisionit Europian deklaroi se mbikapaciteti global është një kërcënim serioz për fitueshmërinë e sektorit dhe se të dhënat për tregtinë e skrapit po monitorohen ngushtësisht përpara se të merren hapa të mëtejshëm./ The Financial Times

The post BE përgatitet të mbrojë industrinë e aluminit nga goditja e tarifave të Trump appeared first on Revista Monitor.

↗

Britania synon të heqë tarifat e eksportit të ushqimeve drejt BE-së deri në vitin 2027

✇Revista Monitor
By: Armela Toska

Bizneset britanike shpenzuan deri nĂ« 65 milionĂ« paund vitin e kaluar pĂ«r licencat e nevojshme pĂ«r tĂ« eksportuar ushqime dhe produkte bujqĂ«sore drejt Bashkimit Europian – njĂ« kosto qĂ« qeveria premton ta eliminojĂ« brenda 18 muajve, pĂ«rmes njĂ« marrĂ«veshjeje tĂ« re me Brukselin.

Të dhënat zyrtare treguan se vetëm në vitin 2024 u lëshuan mbi 328 mijë licenca të tilla, me çmim që varionte nga 113 deri në 200 paund secila, duke e vendosur barrën financiare totale për kompanitë midis 37 dhe 65 milionë paund.

Nick Thomas-Symonds, ministri që drejton negociatat me BE-në, do të shpallë këtë javë planin për të hequr këto tarifa, duke premtuar një marrëveshje të re deri në vitin 2027. Në një aktivitet të organizuar në Londër nga Michael Gove, ai pritet të argumentojë se afrimi me BE-në është në interes të ekonomisë britanike.

Thomas-Symonds ka paralajmëruar gjithashtu se manifesti i Nigel Farage për zgjedhjet e ardhshme synon ta kthejë Britaninë prapa, duke shkurtuar të paktën 9 miliardë paund nga ekonomia dhe duke sjellë rrezikun e humbjes së vendeve të punës dhe rritjes së çmimeve të ushqimeve.

Ai shtoi se modeli politik i Farage ushqehet me dështimin, duke ofruar përgjigje të lehta, duke ndarë komunitetet dhe duke nxitur zemërim.

Kryeministri Keir Starmer shpalli nĂ« maj nisjen e njĂ« serie marrĂ«veshjesh tĂ« veçanta me BE-nĂ«, pĂ«rfshirĂ« edhe atĂ« pĂ«r ushqimet dhe produktet bujqĂ«sore. Por nĂ« atĂ« kohĂ«, liderja konservatore Kemi Badenoch e akuzoi pĂ«r rikthim nĂ« BE, ndĂ«rsa Farage e quajti “tradhti tĂ« Brexit-it”.

Qeveria laburiste, nga ana tjetër, është kujdesur të theksojë se nuk bëhet fjalë për rikthim të unionit doganor apo lirisë së lëvizjes, por për heqje të pengesave tregtare që rëndojnë bizneset.

Një raport i Ministrisë së Mjedisit dhe Bujqësisë thekson se kostot e licencimit janë ndjerë veçanërisht nga bizneset e vogla, të cilat nuk kanë kapacitetin për të përballuar burokracitë dhe kërkesat e shumta, duke u vendosur kështu në disavantazh përballë operatorëve të mëdhenj.

NĂ« prill, zinxhirĂ« tĂ« mĂ«dhenj ushqimorĂ« si Marks & Spencer dhe Sainsbury’s i bĂ«nĂ« thirrje BE-sĂ« tĂ« pĂ«rmbyllte marrĂ«veshjen, duke e cilĂ«suar sistemin aktual si “njĂ« burokraci tĂ« panevojshme”.

NjĂ« zĂ«dhĂ«nĂ«s i LaburistĂ«ve tha se “marrĂ«veshja e Brexit-it e konservatorĂ«ve ishte njĂ« dĂ«shtim i plotĂ«, qĂ« u ngarkoi bizneseve kosto tĂ« pajustifikuara dhe dĂ«mtoi ekonominĂ«â€, ndĂ«rsa akuzoi Farage dhe Badenoch se duan tĂ« mbajnĂ« nĂ« fuqi tĂ« njĂ«jtin sistem tĂ« dĂ«mshĂ«m.

The post Britania synon të heqë tarifat e eksportit të ushqimeve drejt BE-së deri në vitin 2027 appeared first on Revista Monitor.

↗

Infrastruktura digjitale bëhet e kushtueshme, 43 mln euro vetëm për sigurinë kibernetike më 2026

✇Revista Monitor
By: Armela Toska

Instruktuara digjitale, mbrojtja dhe mirëmbajtja e saj po rrisin kostot buxhetore vit pas viti.

Vetëm politikat për mbrojtjen nga sulmet kibernetike ndaj sistemeve publike digjitale kërkojnë financime me vlerë 4,2 miliardë lekë ose 42 milionë euro nga buxheti 2026, sipas kërkesës që ka bërë Autoriteti Kombëtar për Sigurinë Kibernetike (AKSK).

Fondet për sigurinë kibernetike po zënë gati 1 të tretën e financimit të E-albania vitin e kaluar.

Sipas kĂ«rkesave tĂ« detajuara nga AKSK nĂ« pjesĂ«n e shpenzimeve korente kĂ«rkesa shtesĂ« 510 milion lekĂ« financime pĂ«r 2026 shkon kryesisht si pasojĂ« e zbatimit tĂ« ligjit tĂ« ri “PĂ«r SigurinĂ« Kibernetike”.

Ky fond do të përdoret për të siguruar funksionimin dhe mbrojtjen e sistemeve të informacionit dhe infrastrukturës kritike të vendit.

NjĂ« tjetĂ«r fond shtesĂ«, nĂ« masĂ«n 2.4 miliard lekĂ«, Ă«shtĂ« propozuar pĂ«r mbulimin e efektit financiar tĂ« mbetur tĂ« kontratĂ«s sĂ« nĂ«nshkruar mes AKSK, AKSHI-t dhe shoqĂ«risĂ« ‘First’ shpk.

“Ky fond vjen pĂ«r tĂ« garantuar pĂ«rmbushjen e detyrimeve kontraktuale dhe vijimin e projekteve tĂ« pĂ«rbashkĂ«ta”, thuhet nĂ« dokumentin e MinistrisĂ« sĂ« Financave pĂ«r kĂ«rkesat e financimeve nga institucionet pĂ«r 2026.

Financimet për infrastrukturën digjitale janë në rritje të vazhdueshme vit pas viti. Të dhënat zyrtare nga Ministria e Financave tregojnë se nga viti 2016 në vitin 2024 janë financuar me shumë 42 miliardë lekë, rreth 400 milionë euro për sistemet e-albania.

Financimet vjetore në infrastrukturën e-albania renditen të katërtat në radhë pas investimeve publike në transportin rrugor, detar dhe në ujësjellës.

Teksa infrastruktura digjitale evoluon, popullata e vendit ka mungesë njohurish për përdorimin e shërbimeve online. Shpesh kjo mungesë njohurish përkthehet në kosto të fshehur, pasi qytetaret për të aksesuar shërbimet online paguajnë persona të tretë ose zyra noteriale për të marrë.

Gjithashtu për shkak të mungesës së njohurive për infrastrukturën digjitale, publiku ka vështirësi të kuptoje koston e këtyre shërbimeve. Shqipëria dominohet nga një shoqëri me arsim të ulët dhe plakje të shpejtë që e ka shumë të vështirë të përdorë infrastrukturën e shërbimeve digjitale.

The post Infrastruktura digjitale bëhet e kushtueshme, 43 mln euro vetëm për sigurinë kibernetike më 2026 appeared first on Revista Monitor.

↗

Bie prodhimi i energjisë nga HEC-et, rritet nga fotovoltaikët, importet 16.5 % më shumë

✇Revista Monitor
By: Armela Toska

Viti 2025 është përkufizuar nga një situatë aspak e favorshme hidike për vendin e për rrjedhojë kjo është reflektuar në një rënie të prodhimit të energjisë, rritje të importeve dhe rënie të eksporteve në raport me një vit më parë. Të dhënat zyrtare të Bilancit ë Energjisë për tremujorin e dytë të vitit tregojnë pikërisht këtë panoramë.

“GjatĂ« tremujorit tĂ« dytĂ« tĂ« vitit 2025, energjia elektrike nĂ« dispozicion u rrit me 2,5 %. Prodhimi neto vendas i energjisĂ« elektrike nĂ« kĂ«tĂ« periudhĂ« u ul me 4,6 %, duke arritur vlerĂ«n 1.757 GWh nga 1.841 GWh energji tĂ« prodhuar nĂ« tremujorin e dytĂ« tĂ« vitit 2024.

Ky prodhim u realizua nga hidrocentralet private dhe koncensionare në masën 43,5 % , nga hidrocentralet publike në masën 40,1 % dhe nga të tjerë prodhues në masën 16,4 % të prodhimit neto vendas të energjisë elektrike.

Importi bruto i energjisë elektrike (energji në marrje), në tremujorin e dytë të vitit 2025, arriti vlerën 725 GWh nga 623 GWh që ishte në të njëjtën periudhë të një viti më parë, duke shënuar kështu një rritje me 16,5 %.

Eksporti bruto i energjisĂ« elektrike (energji nĂ« dhĂ«nie) arriti vlerĂ«n 638 GWh nga 665 GWh, duke shĂ«nuar njĂ« rĂ«nie me 4,1 %” thuhet nĂ« publikimin e INSTAT.

Prodhimi i energjisë

Por si është ndarë në fakt prodhimi i energjisë në këtë periudhë. Sipas të dhënave hidrocentralet publike, në tremujorin e dytë të vitit 2025, prodhuan 704 GWh nga 821 GWh të prodhuar në tremujorin e dytë të vitit 2024, duke shënuar kështu një rënie të prodhimit me 14,3 %.

Hidrocentralet private dhe koncensionare, prodhuan 765 GWh nga 895 GWh të prodhuar në të njëjtën periudhë të një viti më parë, duke shënuar një rënie të prodhimit të energjisë elektrike me 14,6 %.

Të tjerë prodhues, prodhuan 288 GWh nga 125 GWh të prodhuar në të njëjten periudhë të një viti më parë, duke shënuar një rritje të prodhimit të energjisë elektrike me 2,3 herë. Shkëmbimi i energjisë elektrike (diferenca mes eksportit dhe importit bruto të energjisë), në tremujorin e dytë të vitit 2025, ka arritur vlerën negative prej 88 GWh.

INSTAT raportoi se humbjet në rrjet kanë arritur vlerën 320 GWh në tremujorin e dytë të vitit 2025 nga 323 GWh në tremujorin e dytë të vitit 2024, duke shënuar një rënie me 1,0 %. Pesha që zënë humbjet në rrjet në totalin e energjisë elektrike në dispozicion gjatë tremujorit të dytë të vitit 2025 është 17,3 % nga 18,0 % që ishte në tremujorin e dytë të vitit 2024

Ndërkohë përdorimi i energjisë elektrike nga konsumatorët, në tremujorin e dytë të vitit 2025, u rrit me 3,3 %, duke arritur vlerën 1.525 GWh nga 1.475 GWh që ishte në tremujorin e dytë të vitit 2024. Në rritjen e përdorimit të energjisë elektrike nga konsumatorët kanë ndikuar konsumatorët familjarë, ku kemi një rritje të konsumit të energjisë elektrike me 10,2 %, ndërsa energjia e konsumuar nga konsumatorët jo familjarë është ulur me 3,0 %, krahasuar me tremujorin e dytë të vitit 2024.

The post Bie prodhimi i energjisë nga HEC-et, rritet nga fotovoltaikët, importet 16.5 % më shumë appeared first on Revista Monitor.

↗

Raporti: Vetëm 57% e banorëve kanë mbulim me kanalizime, nevojë në rritje për impiante

✇Revista Monitor
By: Armela Toska

Në vitin që lamë pas mbulimi me kanalizime në vend, si një tregues i matshëm tek ndërmarrjet e ujësjellës-kanalizimeve shënoi një rritje të lehtë por ende larg mesatares kombëtare të kërkuar.

Enti Rregullator i Ujit në raportin e performancës të publikuar kohëve të fundit për vitin 2024 nënvizon se mbulimi me kanalizime shënoi një rritje 2.2% krahasuar me vitin 2023.

“Popullsia nĂ« zonĂ«n e juridiksionit, pĂ«r vitin 2024, pĂ«r 17 shoqĂ«ritĂ« UK, raportohet rreth 4,446,331 banorĂ«, nga tĂ« cilĂ«t kanĂ« akses nĂ« shĂ«rbimin e grumbullimit tĂ« ujĂ«rave tĂ« ndotura 2,535,858 banorĂ« ose e shprehur nĂ« lidhje me KUN rreth 738,854 lidhje.

Ky tregues ka njĂ« rritje tĂ« lehtĂ«, pasi shĂ«rbimi me kanalizime raportohet tĂ« jetĂ« shtuar me rreth 7,616 lidhje duke çuar mbulimin nĂ« 57% me kĂ«tĂ« shĂ«rbim, megjithĂ«se mbetet shumĂ« larg nivelit 75% tĂ« mesatares kombĂ«tare tĂ« kĂ«rkuar” thuhet nĂ« kĂ«tĂ« raport.

Enti analizon se mbulimi i përgjithshëm me kanalizime është përmirësuar gradualisht dhe përmirësimi ka ardhur më shumë si efekt i rritjes së mbulimit me kanalizime në zonat urbane, ndërkohë që mbulimi me kanalizime në zonat rurale nuk ka pasur përmirësime të ndjeshme.

“Fondet pĂ«r investime nĂ« sektor pĂ«r shĂ«rbimin e kanalizimeve kanĂ« qenĂ« tĂ« pakta, gati sa njĂ« e treta e investimeve pĂ«r shĂ«rbimin e ujĂ«sjellĂ«sit, pasi mĂ« shumĂ« i Ă«shtĂ« kushtuar vĂ«mendje shĂ«rbimit tĂ« furnizimit me ujĂ«, gjithashtu ky diferencim ka ekzistuar edhe midis zonave urbane dhe rurale, me prioritet zonat urbane. Prandaj dhe treguesi i mbulimit pĂ«r tĂ« dyja shĂ«rbimet UK Ă«shtĂ« mĂ« i lartĂ« nĂ« zonat urbane.

Problemi kryesor vazhdon tĂ« mbetet zona rurale, nĂ« tĂ« cilĂ«n pĂ«rgjithĂ«sisht nuk ka rrjet kanalizimesh dhe shkarkimet e ujĂ«rave tĂ« ndotura realizohen individualisht me gropa septike” thuhet nĂ« raport.

Si pjesë e shërbimit të kanalizimeve të ujërave të ndotura raporti sjell në vëmendje edhe nevojën për investime në Impiante të Trajtimit të Ujërave të Ndotura (ITUN) .

Sipas Entit kjo mbetet sfidë për sektorin UK për t`u realizuar në të ardhmen duke pasur parasysh që është edhe një nga kërkesat që duhen plotësuar në kuadër të anëtarësimit të Shqipërisë në BE dhe të arritjes së Objektivave të Zhvillimit të Qëndrueshëm deri në vitin 2030, që të arrihet akses në kanalizime dhe higjienë adekuate dhe të barabartë për të gjithë, duke i kushtuar vëmendje të veçantë nevojave të grave dhe vajzave dhe ata që janë në situata të cenueshme.

“Ndaj, Ă«shtĂ« e nevojshme tĂ« ndĂ«rmerren investime pĂ«r ndĂ«rtimin e infrastrukturĂ«s sĂ« grumbullimit dhe trajtimit tĂ« ujĂ«rave tĂ« ndotura urbane nĂ« shkallĂ« vendi” vlerĂ«son raporti.

The post Raporti: Vetëm 57% e banorëve kanë mbulim me kanalizime, nevojë në rritje për impiante appeared first on Revista Monitor.

↗

65% e transfertave bankare kryhen nëpërmjet internetit

✇Revista Monitor
By: Armela Toska

Tendenca e zhvendosjes së pagesave bankare drejt kanaleve elektronike është theksuar më tej në tremujorin e dytë të këtij viti.

Sipas të dhënave nga Banka e Shqipërisë, nga rreth 4.4 milionë transferta kreditimi (pagesa) të kryera nga klientët e sektorit bankar për tremujorin e dytë 2025, 65% e tyre ose rreth 2.85 milionë veprime në total u kryen në formë jo-letër.

Transfertat në formë jo-letër përfshijnë transferta që kryhen pa praninë fizike të klientit në bankë, kryesisht nëpërmjet shërbimeve të internet banking dhe mobile banking.

Për të gjithë 6-mujorin 2025, pesha e veprimeve nga kanalet elektronike është rritur në 64% të totalit, ndërsa gjysmën e parë të vitit të kaluar ato përbënin rreth 59% të numrit të përgjithshëm të transfertave bankare.

Transfertat elektronike kanë fituar një peshë të konsiderueshme edhe të matura në vlerë.

Rreth 40% e vlerës së përgjithshme të transfertave për 6-mujorin 2025 u krye nëpërmjet internet banking/mobile banking, nga 39% e që kishte qenë pesha e tyre në të njëjtën periudhë të vitit të kaluar.

Në fund të vitit 2024, numri i llogarive bankare të lidhura me internetin arriti në 1.35 milionë, në rritje vjetore me 23%. Tashmë 39% e llogarive bankare aktive janë të aksesueshme nga interneti, nga 34% që kishte qenë ky tregues në fund të vitit 2023 dhe më pak se 20% që ishte në vitin 2020.

Afërsisht 90% e numrit të llogarive bankare të rezidentëve të lidhura me internetin i takojnë individëve. Numri i llogarive të lidhura me internetin për individët u rrit me 23%, ndërsa për llogaritë e bizneseve rritje ishte edhe më e lartë, me 26% më shumë krahasuar me një vit më parë.

Përdorimi i kanaleve online është i rëndësishëm për të kursyer kohë, por edhe për të mundësuar  një shfrytëzim më eficient të sporteleve të bankave, duke i shfrytëzuar këto sportele vetëm për marrjen e  atyre shërbimeve dhe produkteve ku prania fizike është ende e domosdoshme.

Aktualisht, të gjitha bankat tregtare në Shqipëri e ofrojnë shërbimet e internet banking. Kjo nënkupton se çdo klient i sektorit bankar ka në dispozicion një kanal alternativ për kryerjen e pagesave dhe marrjen e shërbimeve të pagesave, pa qenë nevoja për shkuar domosdoshmërisht në degë.

Përdorimi i pagesave nga kanalet elektronike është nxitur edhe nga lehtësitë tarifore të aplikuara me nismën e Bankës së Shqipërisë. Që prej qershorit të vitit 2020, të gjitha transfertat ndërbankare deri në vlerën e 20 mijë lekëve që kryhen nëpërmjet kanaleve elektronike duhet të ofrohen nga bankat pa asnjë komision. Ndërkohë, për shumat më të mëdha, transfertat elektronike kanë komisione të paktën 50% më të lira krahasuar me ato që kryhen nga sportelet e bankave. E njëjta politikë u ndoq edhe në rregulloren për transfertat kombëtare në Euro, ku komisionet për transfertat elektronike duhet të jetë maksimalisht sa 50% e komisioneve të pagesave që kryhen në degët e bankave.

NdĂ«rkohĂ«, nĂ« projektrregulloren e re “PĂ«r funksionimin e sistemit tĂ« klerimit tĂ« pagesave me vlerĂ« tĂ« vogĂ«l – AECH”, qĂ« pritet tĂ« miratohet kĂ«tĂ« viti, Banka e ShqipĂ«risĂ« parashikon dyfishimin e vlerĂ«s sĂ« transfertave tĂ« kryera nĂ«pĂ«rmjet internetit qĂ« pĂ«rjashtohet nga komisionet bankare, nga 20 mijĂ« lekĂ« nĂ« 40 mijĂ« lekĂ«.

Projektrregullorja e re ruan gjithashtu detyrimin për të aplikuar një nivel 50% të komisioneve për transfertat e kryera me internet banking, por ndërkohë ul nivelin e tyre bazë në përqindje.

Për shembull, të gjitha transfertat e kryera me e-banking deri në vlerën e 1 milion lekëve nuk mund të ngarkohen nga bankat dhe institucionet financiare me një komision më të lartë se 50 lekë. / E.Shehu

 

The post 65% e transfertave bankare kryhen nëpërmjet internetit appeared first on Revista Monitor.

↗

Zbuloni grup profesionet që paguhen më shumë, për herë të parë paga mbi 200 mijë lekë/muaj

✇Revista Monitor
By: Armela Toska

Për herë të parë në vitin 2024, një grup profesion ka një pagë mesatare zyrtare prej më shumë se 200 mijë lekë në muaj.

Sipas tĂ« dhĂ«nave tĂ« detajuara tĂ« INSTAT, “Drejtuesit administrativĂ« dhe komercialĂ«â€ kishin njĂ« pagĂ« mesatare mujore bruto prej 207 mijĂ« lekĂ« nĂ« vitin 2024, nga 194 mijĂ« lekĂ« njĂ« vit mĂ« parĂ«, me njĂ« rritje prej 6.6% nĂ« krahasim me mesataren e njĂ« viti mĂ« parĂ«.

Profesioni i dytĂ« mĂ« i paguar Ă«shtĂ« ai i “Drejtues prodhimi dhe shĂ«rbimesh tĂ« specializuara”, me njĂ« pagĂ« mesatare prej 156.7 mijĂ« lekĂ«sh, ose 8.8% mĂ« shumĂ« se nĂ« 2023-n.

NĂ« vend tĂ« tretĂ« janĂ« “SpecialistĂ« tĂ« teknologjisĂ« sĂ« informacionit dhe komunikimit”, qĂ« marrin mesatarisht 156.6 mijĂ« lekĂ« nĂ« muaj, ose pothuajse sa drejtuesit e prodhimit. NĂ« krahasim me njĂ« vit mĂ« parĂ«, rritja Ă«shtĂ« 8.8%. SpecialistĂ«t e IT-sĂ« po bĂ«hen gjithnjĂ« e mĂ« tĂ« kĂ«rkuar pĂ«r dy arsye. SĂ« pari, me zhvillimin e teknologjisĂ« ata po kĂ«rkohen gjithnjĂ« e mĂ« shumĂ«. SĂ« dyti, ky profesion Ă«shtĂ« i kĂ«rkuar dhe nĂ« botĂ« e EuropĂ«, duke bĂ«rĂ« qĂ« shumĂ« tĂ« arsimuar nĂ« kĂ«tĂ« fushĂ« tĂ« ikin jashtĂ«, çka ka ulur ofertĂ«n e tyre nĂ« vend, duke detyruar rritjen e pagave.

Pas drejtuesve dhe specialistĂ«ve tĂ« teknologjisĂ« sĂ« informacionit, puna qĂ« paguan mĂ« mirĂ« Ă«shtĂ« nĂ« shtet. MĂ« tĂ« paguarit janĂ« “OficerĂ« tĂ« forcave tĂ« armatosura”, me 118.7 mijĂ« lekĂ«/muaj (rritje 8%). ListĂ«n e vazhdojnĂ« “LigjvĂ«nĂ«s, nĂ«punĂ«s tĂ« lartĂ« tĂ« administratĂ«s shtetĂ«rore dhe drejtorĂ« ekzekutivĂ«â€, me 112.4 mijĂ« lekĂ« (rritje 8.1%).

Ndjekja e studimeve pĂ«r ekonomik ka gjithashtu kthim relativisht tĂ« lartĂ«. “SpecialistĂ« tĂ« administrimit dhe biznesit” u paguan mesatarisht 104 mijĂ« lekĂ« nĂ« muaj nĂ« 2024-n, me rritje 9.7% krahasuar me vitin e mĂ«parshĂ«m.

Edhe “SpecialistĂ« nĂ« fushĂ«n ligjore, shoqĂ«rore dhe kulturore”, marrin mbi 100 mijĂ« lekĂ«/muaj, nĂ« 104 mijĂ« lekĂ«.

PĂ«r herĂ« tĂ« parĂ« edhe mĂ«simdhĂ«nia paguhet mbi 100 mijĂ« lekĂ« /muaj, me “SpecialistĂ« tĂ« shkencave tĂ« fizikĂ«s, matematikĂ«s dhe inxhinierisĂ«â€, qĂ« kishin njĂ« pagĂ« mesatare mujore bruto prej 100.5 mijĂ« lekĂ«.

Nga 36 grup profesionet që raporton INSTAT, vetëm 8 prej tyre kanë paga mbi 100 mijë lekë/muaj. (shih grafikun në fund).

NdĂ«r rritjen mĂ« tĂ« lartĂ« tĂ« pagave nĂ« 2024-n e kishin grup profesionet e “SpecialistĂ« tĂ« mĂ«simdhĂ«nies”, me 13.3%, nĂ« gati 90 mijĂ« lekĂ«; “SpecialistĂ« tĂ« shĂ«ndetĂ«sisĂ«â€, me 99 mijĂ« lekĂ« (+11.5%); “AsistentĂ« tĂ« specializuar tĂ« shĂ«ndetĂ«sisĂ«â€, me 13.5% nĂ« gati 76 mijĂ« lekĂ«/muaj bruto, si rrjedhojĂ« e reformĂ«s pĂ«r pagesa mĂ« tĂ« larta pĂ«r mĂ«suesit e mjekĂ«t e infermierĂ«t.

NĂ« fund tĂ« listĂ«s pĂ«r paga tĂ« ulĂ«ta janĂ« grup profesione si “Prodhues tĂ« produkteve bujqĂ«sore, blegtorale, tĂ« peshkimit pĂ«r nevoja familjare”, me 47 mijĂ« lekĂ« dhe “PunĂ«torĂ« pĂ«r shitje dhe shĂ«rbime tĂ« ndryshme nĂ« rrugĂ«â€, me 45 mijĂ« lekĂ«.

Paga mesatare mujore bruto gjithsej në vitin 2024 ishte 77.4 mijë lekë, me rritje gati 10% në krahasim me vitin e mëparshëm.

 

Pagat sërish mbeten më të ulëtat në rajon

Pavarësisht rritjes së vazhdueshme, e ndikuar nga shumë faktorë, si presioni në tregun e punës nga emigracioni apo reformës në administratë, paga mesatare në vend vijon të mbetet rreth 30% më pak se në vendet e tjera të rajonit, me përjashtim të Kosovës.

Paga më e lartë mesatare mujore bruto është në Serbi, më 1150 euro në muaj (135,403 dinarë serbë). Në Bosnjë dhe Hercegovinë, paga është gati 1100 euro (2140 Bam). Në Mal të Zi paga është 1083 euro. Edhe Maqedonia e Veriut paguan mesatarisht punonjësit me më shumë se një mijë euro në muaj, konkretisht 62 mijë dinarë maqedonas, ose 1020 euro në muaj.

Paga në euro në Shqipëri rezulton e rritur artificialisht për shkak të zhvlerësimit të euros, teksa fuqia blerëse reale për të ardhurat në lekë ka rënë për shkak të shtrenjtimit të vazhdueshëm të çmimeve tre vitet e fundit (6.7% në 2022, 4.8% në 2023 dhe 2.2% në 2024-n). Nëse konvertohet me kursin e vitit 2022, për të shmangur fryrjen nga kursi, paga mesatare në ekonomi në 2024 ishte 650 euro, sërish 40% më e ulët se mesatarja e rajonit.

 

https://monitor.al/gara-e-pagave-e-humbur-ne-shqiperi-arrin-770-euro-ne-2024-n-ne-rajon-i-ka-kaluar-1000-euro-muaj/

 

The post Zbuloni grup profesionet që paguhen më shumë, për herë të parë paga mbi 200 mijë lekë/muaj appeared first on Revista Monitor.

↗

Të huajt nuk arrijnë të zëvendësojnë shqiptarët, zënë vetëm 2% të forcës së punës

✇Revista Monitor
By: Armela Toska

Në Shqipëri, në fund të vitit 2024 kishte 11.9 mijë të huaj që kishin marrë lejë qëndrimi për të punuar, sipas të dhënave që u publikuan së fundmi nga INSTAT.

Ndonëse në raport me 2018-n, numri i punëtorëve të huaj me leje apo vërtetime pune gati është dyfishuar, të huajt kanë arritut të mbushin vetëm një qoshe të boshllëkut që ka lënë largimi i shqiptarëve në emigracion. Të punësuarit e huaj në 2024-n përbëjnë vetëm 2% të të punësuarve gjithsej kontribuues në sektorin privat, ku ka gjithsej rreth 560 mijë punonjës, sipas INSTAT.

Që para pandemisë, në vend filloi të ndihej mungesa e fuqisë punëtore vendase, si rrjedhojë e emigracionit, kryesisht të të rinjve si dhe plakjen graduale të popullsisë. Hendekun që u krijua nga rënia e fuqisë punëtore të disponueshme vendase, shumë biznese u munduan ta zëvendësonin duke punësuar të huaj. Fillimisht u tentua me punonjës nga Azia, kryesisht Bangladeshi. Kjo skemë rezultoi shpejt e dështuar, pasi ata e përdorën Shqipërinë si një tranpolinë për të ikur në vendet e tjera të BE-së. Shqetësuese ishte edhe mungesa e kualifikimit profesional, pasi të huajt e punësuar në Shqipëri rezultuan se nuk kishin bërë punë të ngjashme.

Më pas u tentua me punonjëset nga Nepali, kryesisht në sektorin e fasonit.

Indianët ishin një tjetër zgjedhje, që u tentuan edhe në bujqësi.

Zhvillimi i turizmit i vuri sipërmarrjet para emergjencës së punonjësve në shërbim. Kombësia më e re që po punësohet së fundmi është  Afrika.

Të dhënat sipas sektorëve janë të disponueshme për vitin 2023. Në vend të parë për lejet për punë është sektori i akomodimit dhe shërbimit ushqimor me rreth 20% të totalit, rreth 12% në ndërtim dhe 10% sektori i tregtisë me shumicë dhe pakicë, sipas të dhënave nga Agjencia Kombëtare e Punësimit dhe Aftësive (AKPA).

“Skema pĂ«r prurjen e punonjĂ«sve tĂ« huaj vijon tĂ« jetĂ« problematike. ShumĂ« prej tyre po e pĂ«rdorin ShqipĂ«rinĂ« si vend trampolinĂ« pĂ«r tĂ« kaluar drejt GreqisĂ« me qĂ«llim punĂ«simin nĂ« ishuj gjatĂ« sezonit turistik ku pagat pĂ«r kamerierĂ« dhe banakierĂ« profesionistĂ« kanĂ« arritur deri nĂ« 4 mijĂ« euro”, sipas Kryetarit tĂ« ShoqatĂ«s sĂ« Bareve dhe Restoranteve Enri Jahaj. Po ashtu, njĂ« pjesĂ« synojnĂ« tĂ« largohen drejt vendeve tĂ« Bashkimit Europian, pĂ«r t’u bashkuar me familjarĂ«t”.

NjĂ« tjetĂ«r sfidĂ« e madhe, sipas tij, Ă«shtĂ« mungesa e kualifikimit profesional. “Edhe pse disa prej punonjĂ«sve tĂ« huaj vijnĂ« me pĂ«rvojĂ« nga vende me turizĂ«m tĂ« zhvilluar, siç Ă«shtĂ« Dubai, ata shpesh rezultojnĂ« tĂ« jenĂ« tĂ« patrajnuar pĂ«r standardet e shĂ«rbimit nĂ« ShqipĂ«ri. Shumica kanĂ« kryer punĂ« ndihmĂ«se dhe nuk janĂ« tĂ« pĂ«rgatitur pĂ«r pozicione profesionale nĂ« sektorin e shĂ«rbimit nĂ« bare dhe restorante”, thekson z. Jahaj.

Deri mĂ« tani, punonjĂ«sit e huaj mĂ« besnikĂ« ndaj vendeve tĂ« punĂ«s nĂ« ShqipĂ«ri rezultojnĂ« tĂ« jenĂ« filipinasit. “NĂ« shumĂ« bare dhe restorante tĂ« kryeqytetit vijon tĂ« vĂ«rehet njĂ« qĂ«ndrueshmĂ«ri mĂ« e madhe me punonjĂ«sit nga Filipinet. Ata tregohen mĂ« korrektĂ« ndaj kontratĂ«s sĂ« punĂ«s, çka lidhet me kulturĂ«n e disiplinĂ«s nĂ« punĂ« dhe pĂ«rvojĂ«n nĂ« sektorin e turizmit nĂ« vendin nga i cili vijnĂ«â€.

Sipas Erald Pashajt, Drejtor Ekzekutiv i “EPPC Albania & Kosova”, njĂ« prej kompanive mĂ« tĂ« mĂ«dha tĂ« konsulencĂ«s nĂ« fushĂ«n e burimeve njerĂ«zore, numri i punonjĂ«sve tĂ« huaj nĂ« ShqipĂ«ri pritet tĂ« vijojĂ« tĂ« rritet nĂ« vitet e ardhshme, si pasojĂ« e zhvillimit tĂ« mĂ«tejshĂ«m tĂ« sektorit tĂ« turizmit.

Megjithëse shumë prej tyre vazhdojnë ta shohin Shqipërinë si një shtet tranzit për të kaluar më tej drejt vendeve të Bashkimit Europian, z. Pashaj thekson se ky trend rritjeje do të shoqërohet edhe me sfida, duke përfshirë nevojën për politika efektive që mundësojnë integrimin social dhe profesional të të huajve në tregun shqiptar të punës.

The post Të huajt nuk arrijnë të zëvendësojnë shqiptarët, zënë vetëm 2% të forcës së punës appeared first on Revista Monitor.

❌