India e ka tejkaluar Kinën si qendra kryesore e prodhimit për telefonat inteligjentë të shitur në SHBA.

Raporti i fundit i Canalys tregon se 44% e të gjitha importeve të telefonave inteligjentë në SHBA për periudhën prill-qershor (tremujori i dytë) u bënë nga India, shkruajnë mediat e huaja.

Kjo është një rritje e jashtëzakonshme krahasuar me vitin e kaluar, kur India përbënte vetëm 13% të të gjitha importeve të telefonave inteligjentë në SHBA, ndërsa Kina mbante një pjesë prej 61%.

Apple luajti një rol të madh në ngritjen e Indisë si eksportuesi kryesor i telefonave inteligjentë në SHBA.

Por nuk është vetëm Apple, pasi Samsung dhe Motorola gjithashtu kanë rritur furnizimet e tyre të telefonave inteligjentë nga India.

Duke parë shifrat, Apple ishte lideri i qartë në skenën e telefonave inteligjentë në SHBA me 13.3 milionë dërgesa në tremujorin e dytë dhe një pjesë tregu prej 49%. Samsung u rendit në vendin e dytë me rreth 8.3 milionë dërgesa, një pjesë tregu prej 31%, ndërsa Motorola ishte e treta me 3.2 milionë dërgesa dhe një pjesë tregu prej 12%.

Google dhe TCL ndanë secila një pjesë tregu prej 3% me dërgesa tremujore pak më pak se 1 milion secila.

Një total prej 27.1 milionë telefonash inteligjentë u dërguan në SHBA gjatë periudhës së tremujorit të dytë, që është një rritje e lehtë vjetore prej 1%./E.T

Kompania Meta, nën të cilën operojnë Instagram dhe Facebook, ka njoftuar se do të anulojë plotësisht opsionin e reklamave politike dhe zgjedhore në vendet e BE-së nga tetori.

Njoftimi i Metas pasqyron një vendim që Google njoftoi nëntorin e kaluar, duke theksuar rezistencën e kompanive të mëdha të teknologjisë ndaj rregullave të BE-së që synojnë të frenojnë pushtetin e tyre dhe të sigurojnë llogaridhënie dhe transparencë më të madhe.

Ligji i Bashkimit Evropian, i njohur edhe si Rregullorja për Transparencën dhe Synimin e Reklamimit Politik, i cili do të zbatohet nga 10 tetori, hyn në fuqi për shkak të kërcënimit në rritje të dezinformimit dhe ndërhyrjes së huaj në zgjedhjet në vendet anëtare.

Ligji kërkon që kompanitë e mëdha të teknologjisë të etiketojnë qartë reklamat politike në platformat e tyre, kush pagoi për të dhe sa, si dhe cilat zgjedhje u referohet, ose rrezikojnë gjoba deri në 6% të xhiros së tyre vjetore.

“Nga fillimi i tetorit 2025, ne nuk do të lejojmë më reklama politike, zgjedhore dhe sociale në platformat tona në BE”, deklaroi Meta.

Ata gjithashtu deklaruan se ky ishte një vendim i vështirë për kompaninë./E.T

Microsoft ka mbledhur të dhëna përdoruesish përmes sistemit operativ Windows për vite me radhë dhe tani ka ndarë saktësisht se çfarë informacioni regjistrohet dhe sa kontroll kanë përdoruesit mbi të.

Raportet e fundit pohojnë se Windows 10 (që nga versioni 1903) dhe Windows 11 i ndajnë të dhënat në dy kategori: të detyrueshme dhe opsionale.

Të dhënat e detyrueshme (Required) – nuk mund të çaktivizohen
Janë të dhëna teknike që Windows i mbledh automatikisht dhe përdor për të garantuar sigurinë dhe funksionimin normal të sistemit.

Përfshijnë informacione për pajisjen, gabimet, performancën, si dhe përdorimin e shërbimeve si “Find My Device”, “Cloud Clipboard”, backup-imin, SmartScreen-in etj.

Të dhënat opsionale – mund t’i çaktivizoni
Këtu përfshihen gjëra si historia e shkrimit dhe e të folurit, përdorimi i aplikacioneve dhe i shfletimit, si dhe detaje të pranimit të instalimeve dhe përmirësimeve të përvojës së përdoruesit. Microsoft i përdor këto për përmirësim të produktit dhe personalizim – përfshirë reklamat .

Përdoruesit mund të menaxhojnë këto cilësime te Settings > Privacy > Diagnostics & feedback, ku zgjidhet niveli i mbledhjes së të dhënave dhe aktivizimi i “tailored experiences”.

Megjithatë, edhe nëse zgjidhet niveli minimal, disa të dhëna thelbësore prapë dërgohen te Microsoft.

Gjithashtu, ekziston që një mjet i veçantë – Diagnostic Data Viewer – që tregon qartë çfarë të dhëna janë mbledhur, por kërkon hapësirë shtesë prej rreth 1 GB dhe nuk vjen aktiv si parazgjedhje. /E.T

Porsche po vazhdon me forcë zhvillimin e makinave elektrike, edhe pse shitjet e Taycan ranë ndjeshëm vitin e kaluar.

Madje, sipas raportimeve, modeli i ri elektrik Cayenne pritet të ndryshojë rrënjësisht të ardhmen e drejtimit elektrik.

Prototipi i kësaj makine u prezantua së fundmi në Festivalin e Shpejtësisë në Goodwood.

Cayenne Electric do të jetë më i fuqishëm se kurrë më parë, duke tejkaluar versionin Turbo E-Hybrid me 729 kuaj-fuqi.

Porsche premton që kjo makinë do të ketë edhe një komoditet të lartë falë sistemit aktiv të pezullimit që mban trupin e makinës gjithmonë të ekuilibruar.

Modeli final do të prezantohet në fund të vitit 2025 në një ngjarje në Bregun Perëndimor të SHBA-së.

Edhe pas ardhjes së versionit elektrik, Porsche do të vazhdojë të prodhojë modelet me motor me djegie deri në vitet 2030. /e.t

Aplikacioni për mesazhe, WhatsApp mund të bllokohet shumë shpejt në Rusi, teksa ligjvënësit ashpërsojnë kufizimet ndaj platformave digjitale prej “shteteve armiqësore”.

“Është koha që WhatsApp të përgatitet për t’u larguar nga tregu rus”, ka thënë Anton Gorelkin, zëvendësudhëheqs i Komitetit të Dumas për Politika të Informacionit.

Aplikacioni në pronësi të gjigantit Meta pritet të shtohet në listën e aplikacioneve të ndaluara për shkak të lidhjeve me shtetet perëndimore, ka thënë ai.

Pas një dekreti të nënshkruar nga presidenti rus, Vladimir Putin më 2021, Qeveria ruse ka nisur të përpilojë një listë të “shteteve armiqësore”, duke përfshirë fillimisht Shtetet e Bashkuara dhe Republikën Çeke.

Lista është zgjeruar pas luftës në Ukrainë, duke e inkuadruar gjithë Bashkimin Evropian. Në qershor, Parlamenti rus e ka miratuar një ligj për krijim të një aplikacioni shtetëror për mesazhe.

Atëbotë është thënë se shërbimet qeveritare duhet të përfshihen në këtë aplikacion mesazhesh që mund të quhet Max.

Prej nisjes së luftës së Rusisë në Ukrainë, tre vjet më parë, Moska e ka rritur në mënyrë të konsiderueshme censurën dhe kontrollin mbi internetin.

Brenda agjencisë që e censuron internetin në Rusi

Të enjten, Parlamenti e ka miratuar një legjislacion të ri që e bën të dënueshëm me 64 dollarë çdo kërkim të përmbajtjes në internet, të cilën autoritetet e klasifikojnë si “ekstremiste”.

Platformat që i kritikojnë elitat përfshirë Fondacionin kundër Korrupsionit, të themeluar nga lideri i ndjerë opozitar, Aleksei Navalny, janë në mesin e faqeve të shënjestruara.

Deri më tani në Rusi nuk ka ekzistuar një rregullore që ndalon kërkimin e lirë të informacionit në internet, pasi shumë uebfaqe të mediave të pavarura dhe atyre perëndimore, janë të bllokuara. /REL

Gjashtë muaj pas debutimit të saj në Evropë, limuzina e re 6e i Mazdës po mbërrin në sallone.

Në Evropë, Mazda 6e shitet ekskluzivisht si një limuzinë tërësisht elektrike, pasi varianti me gamë të zgjeruar që ofrohet në Kinë nuk do të jetë i disponueshëm në Evropë, të paktën për momentin. Në Gjermani, çmimet fillojnë nga 44,900 euro për modelin Takumi.

Kalimi në Takumi Plus shton karakteristika si një çati panoramike, detaje druri në brendësi dhe tapiceri të pjesshme lëkure Nappa, duke e çuar çmimin në 46,900 euro, transmeton Telegrafi.

Edhe duke marrë parasysh ndryshimet në specifikime dhe taksat lokale, kjo është më shumë se dyfishi i çmimit fillestar të versionit kinez – 2.17 herë më i lartë, për të qenë të saktë. Dallimi i madh nënvizon se sa agresivisht i ulët është çmimi i homologut të tij kinez, Mazda EZ-6, dhe sa më shumë pritet të shpenzojnë blerësit evropianë për atë që është në thelb e njëjta makinë.

Për krahasim, Tesla Model 3 fillon nga 39,990 euro për versionin me tërheqje në rrotat e pasme dhe 49,990 euro për Long Range AWD, duke arritur në 58,490 euro për modelin Performance në Gjermani. Ndërkohë, BMW i4 eDrive40 Gran Coupe fillon nga 60,600 euro.

Tani që është në koncesionarët në të gjithë Evropën, Mazda 6e është e disponueshme në dy versione. Modeli standard tërësisht elektrik ka një bateri 68.8 kWh, duke ofruar një rreze drejtimi deri në 479 km. Fuqia sigurohet nga një motor elektrik i vetëm i montuar në pjesën e pasme, duke dhënë 255 kuaj-fuqi.

Ndërsa diapazoni i tij nuk do të vendosë standarde të reja, duhet të jetë më se i mjaftueshëm për drejtimin tipik të përditshëm, përveç nëse bëni rregullisht udhëtime të gjata. Ata që e bëjnë mund të zgjedhin një bateri 80 kWh, e cila e rrit rrezen në 552 km. Zakonisht, automjetet elektrike me pako baterish më të mëdha i çiftëzojnë ato me motorë më të fuqishëm, por ky nuk është rasti këtu.

Në fakt, modeli Long Range prodhon pak më pak fuqi, me një motor të vetëm të pasmë që prodhon 242 kuaj-fuqi. Të dy versionet arrijnë përshpejtimin 0-100 km/orë në më pak se tetë sekonda dhe arrijnë një shpejtësi maksimale prej 175 km/orë. /e.t

Japonia ka vendosur një rekord të ri botëror në shpejtësinë e internetit – 1.02 petabitë për sekondë, që është rreth një milion gigabitë çdo sekondë.

Rekordin e kanë vendosur Instituti Kombëtar Japonez për Teknologjitë e Informacionit dhe Komunikimit (NICT) dhe kompania Sumitomo Electric, të cilët e shpallën këtë arritje në fund të majit.

Për ta kuptuar më mirë sa është 1.02 petabitë në sekondë, merrni si shembull faktin që do të mund të shkarkonit të gjithë përmbajtjen e Netflix-it për më pak se një sekondë.

Me këto shpejtësi, gjithashtu do të mund të shkarkonit video-lojëra të mëdha prej 150 GB brenda një çasti – diçka për të cilën shumica prej nesh mund vetëm të ëndërrojmë.

Për ta arritur këtë, ekipi i shkencëtarëve ka përdorur një kabllo optike speciale me 19 bërthama në vend të njërës, gjë që u ka mundësuar të transmetojnë të dhëna në shumë rrjedha paralele, në një distancë prej 1800 kilometrash. Për krahasim, kjo është thuajse e njëjta distancë sa nga Londra në Romë.

Gjithashtu, largësia nuk ndikon negativisht në shpejtësi, kështu që do të mund të transmetoni dhe të luani sa të doni pa humbje në cilësi.

Megjithatë, duhet theksuar se kjo shpejtësi rekorde e internetit për momentin nuk është e disponueshme për publikun – ajo është arritur në një ambient laboratorik dhe nuk ka detaje se kur, apo nëse, kjo teknologji do të përdoret komercialisht. /E.T

Edhe pse ligji për heqjen dorë ose ndalimin e TikTok është zyrtarisht në fuqi që nga janari, aplikacioni e ka ndërprerë shërbimin në SHBA vetëm për një ditë.

Tani, The Information raporton se një marrëveshje për një shitje që përmbush kërkesat e ligjit është afër dhe do të vijë me një version të ri, të veçantë të aplikacionit, shkruajnë mediat e huaja.

Megjithatë, çdo marrëveshje do të ketë nevojë për miratimin e qeverisë kineze, e cila është ende duke “u grindur” me administratën Trump për tarifat.

Stafi i TikTok thuhet se po punon në një version të ri të aplikacionit – të quajtur M2, sipas përcaktimit të brendshëm M të aplikacionit aktual – për t’u lëshuar në dyqanet e aplikacioneve më 5 shtator.

Trump shtyu për herë të tretë afatin për të ndaluar aplikacionin muajin e kaluar dhe ai do të skadojë në mesin e shtatorit. /E.T

Bentley ka përgatitur një version të ri të logos së saj në formën e një “B me krahë”.

Kjo është vetëm hera e pestë që dizajni i këtij elementi ka ndryshuar në historinë 106-vjeçare të kompanisë.

Logoja e re do të zbulohet publikisht më 8 korrik duke debutuar një veturë të re konceptuale, e cila do të zbulojë gjithashtu gjuhën e re të dizajnit të veturave të ardhshme Bentley.

Dizajni i logos së re “B me krahë” u krijua nga Robin Page me ndihmën e një ekipi të vogël të brendshëm.

Fillimisht, u mbajt një konkurs në të cilin i gjithë ekipi i dizajnit paraqiti idetë e tyre në formën e skicave, dhe dizajni fitues u nënshkrua nga Young Nam, një anëtar i ekipit të dizajnit të brendshëm.

Koncepti i tij u përsos dhe u përpunua në detaje për të marrë versionin përfundimtar./e.t

Apple mund të ndryshojë diçka më tepër sesa vetëm dizajnin e kamerave në serinë e iPhone 17 Pro.

Sipas burimeve të besueshme, si Majin Bu, logoja e Apple në pjesën e pasme do të zhvendoset.

Në serinë 17 Pro, logoja e Apple do të vendoset më poshtë, ndërsa Apple po ndryshon edhe pozicionin e spirales së karikimit.

Kjo do të jetë hera e parë që logoja ndryshon vend prej iPhone 11, serisë që solli pozicionin aktual të logos.

Nuk ka informacione për momentin nëse iPhone 17 standard apo modelet Air do të kenë këtë ndryshim të logos.

Madhësia më e madhe fizike e “ishullit të kamerave” në serinë 17 Pro mund të jetë arsyeja për zhvendosjen e logos dhe ndryshimin e spirales së MagSafe.

Sidoqoftë, për momentin, këto informacione mund të thuhet se janë vetëm supozime./E.T

Një kompani holandeze krijoi një pajisje “Do it yourself” që ilustron atë që përdoruesit panë në ëndrrat e tyre natën e kaluar.

Kompania thotë se ka zhvilluar një mënyrë për të përdorur Inteligjencën Artificiale (Al) për të regjistruar ëndrrat.

Modem Works, një grup mendimesh dhe studio dizajni me seli në Amsterdam, pretendon se Dream Recorder mund të kapë ëndrrat në “përkufizim ultra të ulët” dhe në çdo gjuhë.

“Zgjohuni, thoni ëndrrën tuaj me zë të lartë… dhe shikojeni atë të vijë në jetë”, thuhet në faqen e internetit të projektit.

Si funksionon?

Modem Works thotë se projekti është “Do it yourself by design”.

Ai u kërkon përdoruesve të regjistrojnë veten duke kujtuar ëndrrën e tyre e cila më pas do të gjenerohet, shkruan euronews.

Kompania publikoi kodin me burim të hapur në Github, një platformë ku programuesit ndajnë projektet e tyre.

Pjesët e listuara për regjistruesin e ëndrrave përfshijnë një ekran HDMI, procesorin 8 gigabajt, një kartë micro SD dhe një mikrofon USB.

Kostoja e përafërt për të gjitha pjesët për të ndërtuar një regjistrues ëndrrash është afërsisht 285 euro, shkruan zhvilluesit.

Pajisja do të kërkonte gjithashtu pagesën për ndërfaqen e programimit të aplikacionit (API) nga OpenAI dhe kompania e gjenerimit të videove të Al, LumaLabs, për të ndihmuar në gjenerimin e imazheve për ëndrrën.

Zhvilluesit vlerësojnë se do të ishte më pak se 0.01 dollarë ose 0.14 dollarë për ëndërr, përkatësisht, në varësi të cilësisë së imazhit./E.T

Në botën e elitës globale, një ftesë nuk është thjesht një mesazh informues, është shpalosje stili, sinjal i qëllimit, madje edhe objekt koleksioni. I tillë ishte edhe rasti i ftesës që u përhap nga dasma e Jeff Bezos dhe Lauren Sanchez, që me gjithë bujën e ngjarjes, habiti shumëkënd për dizajnin e saj të çuditshëm e të thjeshtë.

E shkruar me një shkronja të lehta të pjerrëta dhe zbukuruar me figura si pëllumba, yje, flutura dhe urën e Rialtos në Venecia, ftesa ngjante më shumë si një kartolinë nga Microsoft Word sesa një paralajmërim për një event miliarderësh. Megjithëse çifti kërkonte të mos merrnin dhurata, duke dhuruar në emër të ftuarve për institucione veneciane si UNESCO dhe Corila, kritikat në rrjete sociale nuk munguan.

Por kjo zgjedhje reflekton më shumë kulturën e Bezos, tek i cili efikasiteti qëndron mbi luksin, që shpesh shihet me atlete e bluza të thjeshta. Edhe në ditën më të rëndësishme të jetës së tij, duket se kjo filozofi ka mbetur e njëjtë.

Krahasuar me ftesat mbretërore të dizajnuara me dorë apo me krijimet artistike të shtëpive të modës si Dior dhe Gucci, ku çdo detaj përcjell një ide apo simbolikë të thellë, ftesa e Bezos mbeti e thjeshtë, gati naive. /e.t

Në fillim të këtij muaji, funksioni “Siguria Familjare” e Microsoft-it, i cili përdoret kryesisht nga prindërit dhe shkollat për kontrolle prindërore dhe filtrim përmbajtjeje, filloi të bllokonte rastësisht shfletuesin Google Chrome në Windows.

Raportet e para u shfaqën më 3 qershor, kur disa përdorues vunë re se Chrome mbyllej vazhdimisht ose nuk hapej fare.

Gabimi i Sigurisë Familjare i Microsoft-it ndikon konkretisht në Chrome, duke e penguar atë të funksionojë në Windows.

“Ekipi ynë hetoi këto raporte dhe përcaktoi shkakun e kësaj sjelljeje”, thotë menaxherja e mbështetjes së Chrome, Ellen T.

“Për disa përdorues, Chrome nuk mund të hapet ndërsa Siguria Familjare e Microsoft-it është e aktivizuar”, shtoi Ellen T.

Shfletues të tjerë si Firefox ose Opera nuk duket se preken nga ky problem, dhe disa përdorues madje kanë zbuluar se riemërtimi i skedarit Chrome.exe në Chrome1.exe u lejon atyre të zgjidhin problemin.

Shkollat ​​ose prindërit që përdorin Sigurinë Familjare si pjesë e një abonimi në Microsoft 365 mund të çaktivizojnë gjithashtu opsionin “filtro faqet e internetit të papërshtatshme” në cilësimet e Sigurisë Familjare për ta bërë Chrome të funksionojë përsëri, por kjo do t’u lejonte fëmijëve të hyjnë në çdo faqe interneti pa kufizime.

Nuk dihet se kur Microsoft do ta rregullojë problemin, i cili ka vazhduar për më shumë se dy javë.

“Nuk kemi dëgjuar asgjë nga Microsoft në lidhje me një rregullim”, shkroi një inxhinier i Chromium në një gjurmues gabimesh më 10 qershor.

“Ata u kanë udhëzuar përdoruesve që i kontaktojnë të rinisni Chrome, por nuk mendoj se kjo do të ketë ndonjë efekt të madh”, shtoi inxhinieri.

Microsoft ka zakon të bëjë lëvizje të çuditshme në Windows për të dekurajuar njerëzit që të përdorin Chrome.

Ndërsa ky problem me Family Safety ka të ngjarë të jetë një gabim i padëmshëm, Microsoft më parë ka përdorur pop-up-e, përgjigje të rreme të AI-së, paralajmërime të ngjashme me malware dhe madje edhe anketa të integruara në faqen e shkarkimit të Chrome të Google për të provuar t’i bëjë përdoruesit të kalojnë në shfletuesin e saj Edge.

Më herët këtë vit, Microsoft madje përdori Bing për të mashtruar përdoruesit që të mendojnë se ishin në Google./e.t

“Gjigandët amerikanë të teknologjisë Apple dhe Meta nuk do të përballen me sanksione menjëherë për mospërmbushje të detyrimeve sipas rregullores digjitale të BE-së”, tha një zëdhënës i BE-së.

Në prill, Komisioni gjobiti Apple me 500 milionë euro dhe Meta me 200 milionë euro për mosrespektim të Aktit të Tregjeve Digjitale (DMA) dhe u dha të dyja kompanive 60 ditë për të sjellë praktikat e tyre në përputhje me rregullat e BE-së.

Kjo periudhë mirësjelljeje përfundon më 26 qershor, pas së cilës ato rrezikojnë pagesa periodike të gjobave.

Sipas zëdhënësit, penalitetet financiare nuk do të zbatohen automatikisht, por vetëm pasi Komisioni të kryejë një analizë paraprake dhe të ndajë gjetjet e tij me dy kompanitë si pjesë e një procesi të vazhdueshëm shkëmbimi.

Bëhet e ditur se Apple u gjobit me 500 milionë euro për parandalimin e zhvilluesve nga drejtimi i përdoruesve drejt ofertave ose përmbajtjes alternative jashtë platformës së saj – një veprim i konsideruar në kundërshtim me rregullat e DMA-së.

Meta mori një gjobë prej 200 milionë eurosh për modelin e saj “pay or consent”. Modeli i detyron përdoruesit ose të japin pëlqimin për përdorimin e të dhënave të tyre personale për reklama të synuara ose të paguajnë për një abonim pa reklama – duke kufizuar zgjedhjen e përdoruesit. /E.T

Roboti virtual me inteligjencë artificiale, ChatGPT, aktualisht është jashtë sistemit. Që nga orët e para të së martës janë regjistruar probleme në qasje, por gjithashtu ky program po japë edhe informacione të rreme dhe të pakuptimta.

Katër nga kompanitë më të mëdha gjermane: Deutsche Telekom, SAP, Ionos dhe grupi Schwarz (i njohur për rrjetin e supermarketeve Lidl) janë bashkuar në një konsorcium për të ndërtuar një qendër të avancuar për përpunimin e të dhënave të inteligjencës artificiale në Gjermani.
Lajmi u raportua fillimisht nga gazeta gjermane Handelsblatt, ndërsa qëllimi i këtij projekti është të përfitojë nga një fond prej 20 miliardë eurosh i Bashkimit Europian, i dedikuar për ngritjen e pesë “gigafabrikave” të inteligjencës artificiale në kontinent.
Ky hap shënon një përpjekje strategjike të BE-së për të ndërtuar kapacitete të brendshme në teknologjinë e AI-së, duke reduktuar varësinë nga SHBA dhe Kina në një kohë kur lufta për dominimin teknologjik është intensifikuar.
Projekti mbështetet nga qeveria e re gjermane e udhëhequr nga kancelari Friedrich Merz, e cila ka vendosur zhvillimin teknologjik dhe sigurinë digjitale në qendër të agjendës së saj politike.
Ndërtimi i qendrës pritet të krijojë mijëra vende të reja pune dhe të pozicionojë Gjermaninë si një nga shtyllat kryesore të zhvillimit të inteligjencës artificiale në Europë. Konsorciumi synon të përmbushë standardet më të larta të sigurisë së të dhënave dhe të ndërtojë një infrastrukturë të qëndrueshme energjetikisht, në përputhje me objektivat e gjelbra të BE-së.
Ky është një zhvillim që pritet të ndryshojë balancat teknologjike në Europë dhe të ndikojë drejtpërdrejt në politikat ekonomike dhe digjitale të dekadës së ardhshme./F.Ç

Një incident me inteligjencën artificiale ka tërhequr vëmendjen e komunitetit teknologjik dhe të sigurisë. Sipas raportimeve të The Telegraph dhe firmës së sigurisë Palisade Research, modeli më i fundit i OpenAI, i njohur si “o3”, thuhet se ka refuzuar të fiket kur iu dha një komandë e drejtpërdrejtë për mbyllje.

Gjatë një eksperimenti, studiuesit i dërguan modelit një udhëzim të qartë për t’u çaktivizuar në fund të një detyre, por në vend që të zbatonte komandën, o3 ndryshoi vetë skriptin e kodit, duke shmangur mbylljen automatike. Në vend të komandës reale për fikje, modeli krijoi një komandë të re që thjesht shënonte “shutdoën skipped” (fikja u anashkalua).

Palisade Research tha se kjo është hera e parë që një model AI pengon në mënyrë aktive çaktivizimin e tij, dhe se sjellja e tij përfaqëson një shqetësim të ri për kontrollin dhe sigurinë e inteligjencës artificiale.

Ndryshe nga o3, modelet e tjera si Claude (Anthropic), Gemini (Google) dhe Grok (X) respektuan komandën për mbyllje pa ndërhyrje.

Kjo nuk është hera e parë që OpenAI përballet me raste të tilla. Një studim tjetër nga Apollo Research zbuloi më parë se një version i mëhershëm i ChatGPT përpiqej të manipulonte sistemin për të arritur objektivat e veta, madje duke mashtruar kur vihej në presion.

OpenAI nuk ka komentuar ende për rastin e fundit, ndërsa ekspertët paralajmërojnë për rritjen e rrezikut që modelet e avancuara të AI të veprojnë në mënyra të paparashikueshme. Palisade Research ka premtuar më shumë testime për të kuptuar arsyet pas këtij devijimi./kb

“Që nga telefonata e parë, menjëherë mendova se kjo do të ishte një çështje e madhe,” thotë Palmer, nga zyra e tij në Robertsons Solicitors në Cardiff, ku ai është i specializuar në të drejtën e arsimit. “Për atë student të veçantë, universiteti kishte përdorur vetë inteligjencën artificiale për të zbuluar plagjiaturën. Unë pashë të metat e mundshme në atë proces dhe parashikova se një valë studentësh do të përballeshin me çështje të ngjashme.”

Ndërsa përdorimi i chatbot-eve po bëhet gjithnjë e më i përhapur, ajo që fillimisht ishte një rrjedhë e lehtë problemesh, është kthyer në një sfidë të thellë për universitetet. Nëse një numër i madh studentësh po përdorin chatbot për të shkruar, kërkuar, programuar dhe menduar për ta, cili është qëllimi i arsimit tradicional?

Që nga ajo telefonatë e parë në vitin 2023, Palmer ka krijuar një specializim të veçantë duke ndihmuar studentët e akuzuar për përdorimin e AI për të kopjuar në detyrat e kursit apo në provimet online. Ai thotë se shumica e studentëve janë shpallur të pafajshëm pasi kanë paraqitur prova si, ese të shkruara paraprakisht, shënime për përgatitje dhe punë të mëparshme.

“‘Kopjimi me AI’ është… një çështje më vete,” thotë Palmer. “Shpesh janë prindërit ata që telefonojnë në emër të fëmijëve të tyre. Shpesh ndihen se fëmijët e tyre nuk kanë marrë udhëzime apo trajnim të qartë mbi mënyrën si mund apo nuk mund të përdorin AI.”

Në raste të tjera, Palmer ka ndihmuar studentë që e pranojnë përdorimin e AI të shmangin dënimin duke argumentuar se politikat e universitetit mbi AI nuk ishin të qarta, ose se ata kishin probleme të shëndetit mendor si depresioni apo ankthi.

“Ata vijnë duke thënë, ‘Kam gabuar,’” thotë ai. “Në raste të tilla, marrim një letër nga mjeku i familjes apo një raport nga ndonjë ekspert që konfirmon se gjykimi i tyre ishte i dëmtuar.”

‘Ishte formuluar vërtet mirë’

Disa studentë raportojnë se ChatGPT është tani programi më i zakonshëm që shfaqet në laptopët e studentëve në bibliotekat universitare. Për shumë prej tyre, është tashmë një pjesë thelbësore e jetës së përditshme.

Gaspard Rouffin, 19 vjeç, student në vitin e tretë për histori dhe gjermanisht në Universitetin e Oksfordit, e përdor atë çdo ditë për gjithçka, nga gjetja e sugjerimeve për libra deri te përmbledhja e artikujve të gjatë për të kuptuar nëse ia vlen t’i lexojë të plotë. Për modulet e gjuhës, përdorimi i AI është padyshim më i diskutueshëm.

“Kam pasur një pedagoge në vitin e dytë, në një klasë përkthimi [në gjermanisht], dhe ajo vuri re se shumë përkthime ishin gjeneruar nga AI, kështu që refuzoi të vlerësonte përkthimet atë javë dhe na tha të mos e bënim kurrë më,” thotë ai.

Pedagogë të tjerë kanë qenë më pak vigjilentë. Një studente tjetër e vitit të tretë në Oksford kujton një tutorial ku një bashkëstudent po lexonte një ese që ajo ndjente se ishte qartazi e krijuar nga AI. “E kuptova menjëherë,” thotë ajo. “Kishte diçka në sintaksën, mënyrën se si ishte ndërtuar dhe mënyrën se si ajo po e lexonte.”

Reagimi i pedagogut? “Tha ‘Wow, ishte një hyrje vërtet e shkëlqyer, ishte formuluar shumë mirë dhe më pëlqeu saktësia e saj.’ Unë thjesht po rrija aty, duke menduar ‘si nuk e kupton që kjo është produkt i ChatGPT?’ Mendoj se kjo tregon një mungesë njohurish për këtë çështje.”

Një studim nga kompania e akomodimit për studentë Yugo tregon se 43 për qind e studentëve në Mbretërinë e Bashkuar po përdorin AI për të korrigjuar punën akademike, 33 për qind e përdorin për të ndihmuar me strukturën e eseve dhe 31 për qind për të thjeshtuar informacionin. Vetëm 2 për qind e 2,255 studentëve thanë se e përdorin për të kopjuar në detyra.

Megjithatë, jo të gjithë kanë një qëndrim pozitiv ndaj këtij softueri. Claudia, 20 vjeç, e cila studion “shëndeti, mjedisi dhe shoqëritë”, ndonjëherë ndihet e pafavorizuar. Ajo thotë: “Ndonjëherë ndihem e zhgënjyer, si për shembull në modulet e gjuhëve moderne, kur e di me siguri që e kam shkruar gjithçka nga e para dhe kam punuar shumë për ta realizuar, dhe pastaj dëgjoj për të tjerë që thjesht e kanë përdorur ChatGPT dhe në fund marrin nota shumë më të larta.”

Studentët gjithashtu kanë frikë nga pasojat nëse chatbot-i i zhgënjen. “Kam frikë të gaboj dhe të bëj plagjiaturë,” thotë Eva, 20 vjeç, e cila studion “shëndet dhe mjedis” në University College London. Në vend të kësaj, ajo fut shënimet e saj të përsëritjes në ChatGPT dhe i kërkon të bëjë pyetje për të testuar njohuritë e saj.

“Sigurisht që është pak bezdisëse, kur dëgjon: ‘Ah, unë mora këtë notë,’” thotë ajo. “Dhe ti mendon: ‘Po ti e përdore ChatGPT për ta marrë atë.’ [Por] nëse të tjerët duan të përdorin AI tani dhe më pas të mos dinë asgjë nga lënda, është problemi i tyre.”

Si duhet të përgjigjen universitetet?

Universitetet, disi me vonesë, po përpiqen të hartojnë kode të reja etike dhe të sqarojnë se si mund të përdoret AI në varësi të kursit, modulit apo llojit të vlerësimit.

Qasjet ndryshojnë ndjeshëm. Shumë universitete lejojnë përdorimin e AI për qëllime kërkimi ose për ndihmë në drejtshkrim dhe gramatikë, por disa të tjera e ndalojnë plotësisht. Dënimet për shkeljen e rregullave variojnë nga paralajmërime me shkrim deri në përjashtim.

“Universitetet janë në pozicionin e dikujt që përpiqet të mbyllë derën e hambarit pasi kali ka ikur,” thotë një pedagog ndihmës në një universitet të grupit Russell. “Universiteti ynë po reagon vetëm tani ndaj AI duke vendosur politika, si për shembull cilat vlerësime nuk lejojnë përdorimin e saj.”

Ka disa shenja të dukshme të shkrimit të krijuar nga robotë që profesori i vëren: “Nëse shoh një punim shumë të ngarkuar me fjalë të mëdha ose me shumë mbiemra, filloj të dyshoj.”

Disa studentë padyshim po kapen. Të dhënat e marra nga Times Higher Education tregojnë se rastet e sjelljes së pahijshme lidhur me AI në universitetet e grupit Russell janë në rritje, ndërsa AI po bëhet e zakonshme. Në Universitetin e Sheffield, për shembull, pati 92 raste të dyshuara për shkelje të lidhura me AI në vitin akademik 2023–24, ku 79 studentë u ndëshkuan. Kjo krahasohet me vetëm 6 raste të dyshuara dhe 6 ndëshkime në 2022–23.

Por Palmer thotë se shumë universitete janë bërë tepër të varura nga softuerë të AI si Turnitin, i cili krahason punën e studentëve me miliarda faqe në internet për të zbuluar plagjiaturë të mundshme. Turnitin jep një “pikë për ngjashmëri” — përqindjen e tekstit që përputhet me burime të tjera. Vetë kompania thotë se rezultatet nuk duhet të përdoren të izoluara.

“Bara e provës bie mbi universitetin për të vendosur nëse, sipas gjasës, studenti ka kopjuar, por kjo barrë është mjaft e ulët krahasuar me një rast penal,” thotë Palmer.

Studentët e mjekësisë dhe të shkencave biomjekësore duket se janë më të cenueshmit ndaj akuzave, sipas Palmer, sepse ata shpesh mësojnë përmendësh përkufizime teknike dhe terminologji mjekësore drejtpërdrejt nga AI.

Rasti i Andrew Stanford ilustron se sa i ndërlikuar mund të jetë ky problem. Në vitin 2023, Stanford, 57 vjeç, u akuzua nga Universiteti i Bath për përdorim të AI në kopjim gjatë provimeve të vitit të parë. Ai kishte paguar 15,000 £ për t’u regjistruar në një kurs MSc në ekonomi të aplikuar (banking dhe tregje financiare) nga shtëpia e tij në Tajlandë. Megjithatë, nëntë muaj pas fillimit të diplomës, u akuzua për përdorim të AI për të formuluar përgjigjet në provim. Nuk është e qartë se si universiteti arriti në këtë përfundim.

Stanford ngul këmbë se paragrafët në fjalë ishin punë e tij personale. Ai kërkoi në aplikacione të njohura të inteligjencës artificiale për të parë nëse kishte ndonjë formulim të ngjashëm me të tijin, por nuk gjeti asgjë, thotë ai. Megjithatë, dy muaj më vonë, në nëntor 2023, iu komunikua se ishte shpallur fajtor dhe do t’i hiqeshin 10 për qind nga notat e vlerësimit.

“Nuk më shqetësoi aspak zbritja prej 10 për qind, por më shqetësoi fakti që do të mbetesha me një shënim për sjellje të pahijshme akademike,” thotë Stanford, i cili jep mësim në matematikë dhe ekonomi në Tajlandë. “Ishte jashtëzakonisht dëshpëruese për mua, kur nuk kisha bërë asgjë të keqe. Ndihej si një gjykim i padrejtë.”

Stanford, i cili do të përfundojë diplomën e tij master prej dy vjetësh e gjysmë në Bath më vonë këtë vit, e çoi ankesën e tij në Zyrën e Arbitrimit të Pavarur për Arsimin e Lartë. Këtë muaj ai u shpall i pafajshëm/

“Studentët do të kenë nevojë për këto aftësi”

Rreziku për studentët — dhe universitetet — është shumë i madh. “Universitetet po përballen me një krizë ekzistenciale,” thotë Sir Anthony Seldon, ish-rektor i Universitetit të Buckingham. Por nëse sfidat kapërcehen, kjo mund të jetë edhe një mundësi.

“AI mund të jetë gjëja më e mirë që i ka ndodhur ndonjëherë arsimit, por vetëm nëse i paraprijmë të metave që sjell. Dhe problemi më i madh për momentin është mashtrimi,” thotë ai. “AI gjeneruese po përmirësohet më shpejt sesa softuerët që përdoren për ta zbuluar. Mund të personalizohet sipas stilit të përdoruesit, që do të thotë se edhe një mësues shumë i mirë do ta ketë të vështirë ta dallojë. Shumica dërrmuese e studentëve janë të ndershëm, por është shumë e vështirë të mos mashtrosh kur e di që të tjerët po e bëjnë.”

Disa akademikë kanë propozuar rikthimin e provimeve me mbikëqyrje dhe dorëzimin e punimeve me shkrim dore si zgjidhje. Por Seldon nuk mendon se zgjidhja është kalimi nga detyrat në provime, sepse ato nuk i mësojnë studentëve aftësi të mëdha për jetën. Në vend të kësaj, ai thotë se duhet të ketë më shumë fokus në seminare ku studentët inkurajohen të “mendojnë në mënyrë kritike dhe bashkëpunuese”.

Profesori Paul Bradshaw, pedagog kryesor i gazetarisë së të dhënave në Universitetin Birmingham City, thotë se AI është një “problem masiv” për pedagogët që tradicionalisht i kanë bazuar vlerësimet në aftësinë e studentëve për të përthithur tekstin dhe për të nxjerrë përfundime të tyre.

Megjithatë, ai mendon se është thelbësore që universitetet t’u mësojnë studentëve si të përdorin AI me sy kritik, duke kuptuar përfitimet dhe mangësitë e saj, në vend që ta ndalojnë.

“Ke një grup studentësh që nuk duan t’ia dinë fare për AI,” thotë ai. “Problemi për ta është që do të dalin në një treg pune ku këto aftësi do t’u nevojiten. Pastaj ke një grup tjetër që e përdorin, por nuk i tregojnë askujt dhe në të vërtetë nuk e dinë çfarë po bëjnë.”

“Mendoj se ndodhemi në një situatë shumë të pakëndshme ku po na duhet të përshtatemi në ecje e sipër, dhe do të shohësh shumë gabime — nga studentët, nga pedagogët dhe nga kompanitë e teknologjisë. AI ka potencialin ose ta çojë arsimin përpara ose ta shkatërrojë atë.”/e.t

Toyota ka një reputacion të fortë për ndërtimin e makinave, kamionëve dhe SUV-ve të besueshme, por edhe kamionçina e saj Tundra nuk është imune ndaj “problemeve”.

Sipas mediave të huaja, pothuajse 500,000 makina të mesme po tërhiqen për shkak të një defekti të vogël që mund të çojë në disa dëme të mëdha në zonën e portës së bagazhit – dhe për këdo ose çdo gjë afër saj.

Problemi janë dritat e pasme, të cilat disa pronarë të Toyota-s kanë zbuluar se mund të lejojnë lagështinë, duke bërë që llambat të ndalojnë së punuari.

Edhe pse çdo automjet i ri i shitur në SHBA që nga lansimi i Tundra-s së gjeneratës së tretë në vitin 2021 është detyruar ligjërisht të vijë me një kamerë për kthim prapa, këto kamera ende mbështeten në dritat e kthimit prapa për të siguruar ndriçim në errësirë.

Defekti prek rreth 443,000 Tundra dhe Tundra Hybrid të ndërtuara për vitet e modelit 2022-2025, të cilat do të duhet të kthehen në një koncesionar Toyota për të zëvendësuar njësitë e tyre të dritave – falas.

Toyota thotë se gjithashtu do të inspektojë instalimet elektrike në çdo kamionçinë “pjesë e tërheqjes” dhe do të riparojë çdo kabllo që tregon shenja korrozioni.

Pronarët mund të presin të marrin email në lidhje me “programin e tërheqjes” duke filluar nga korriku. /E.T