❌

Normal view

There are new articles available, click to refresh the page.
Today — 18 July 2025Ekonomi

Mbrojtja e konsumatorit, nga reklamat mashtruese te gjobat deri në 2 milionë euro

✇Revista Monitor
By: Mira Leka
18 July 2025 at 22:12

Qeveria ka gati njĂ« draftligj tĂ« ri pĂ«r mbrojtjen e konsumatorit i cili synon tĂ« pĂ«rmirĂ«sojĂ« kuadrin aktual duke plotĂ«suar edhe vakumet qĂ« vijnĂ« sot nga zhvillimi dinamik i tregut nĂ« aspektin dixhital. Zv.ministri i MEKI, Enkelejd Musabelliu, sqaron pĂ«r “Monitor” se cilat janĂ« risitĂ« e kĂ«tij drafti tĂ« ri, nga tregtia online te reklamat mashtruese, ngritja e njĂ« Agjencie tĂ« re tĂ« posaçme e deri te gjobat 2 milionĂ« euro nĂ« rast shkeljeje.

 

Nertila Maho

Një draftligj i përafruar me 6 direktiva dhe një rregullore të Bashkimit Europian synon që të vendosë mbrojtjen e konsumatorit në një etapë krejtësisht në re.

Drafti, i hedhur për konsultim nga Ministria e Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit, është hartuar me ndihmën e GIZ dhe synon të plotësojë ato vakume që hasen sot në treg, si efekt i zhvillimeve të tregjeve dhe teknologjisë, si dhe të përmirësojë hallkat institucionale.

Parandalimi i mashtrimeve dhe abuzimeve, forcimi i besimit në treg, nxitja e konkurrencës dhe edukimi i konsumatorit janë në thelb të objektivave të këtij ligji.

 

Mbrojtje konsumatorit, por pa e ngatërruar me sigurinë ushqimore

Mbrojtja e konsumatorit, në kontekstin e këtij kuadri të ri, nuk lidhet drejtpërdrejt me sigurinë ushqimore, diçka që mund të ngatërrohet në terma por nuk e përjashton tërësisht atë.

ZĂ«vendĂ«sministri i MinistrisĂ« sĂ« EkonomisĂ«, KulturĂ«s dhe Inovacionit, Enkelejd Musabelliu, tha pĂ«r “Monitor” se drafti sjell njĂ« sĂ«rĂ« risish.

“SĂ« pari, Ă«shtĂ« me rĂ«ndĂ«si qĂ« tĂ« sqarojmĂ« se mbrojtja e konsumatorit, nĂ« kĂ«tĂ« rast, ka tĂ« bĂ«jĂ« mĂ« mbrojtjen e tĂ« drejtave ekonomike tĂ« konsumatorit, duke garantuar aksesimin e tregjeve nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« sigurt.

Pra, nuk lidhet me atë që ne njohim si siguri ushqimore. Po flasim për sigurinë sa i takon asaj që teoria ekonomike e quan informacion asimetrik.

Fakti që konsumatori përballë prodhuesit nuk ka asnjëherë të njëjtin informacion për cilësinë e mallit, peshën dhe të gjitha standardet teknike që duhet të plotësojë malli apo produkti.

Një rol të rëndësishëm në këtë drejtim ka edhe reklama, pasi ajo është mjeti kryesor përmes të cilit prodhuesi apo shitësi komunikojnë me konsumatorin.

Pra, mbrojtja e konsumatorit nga reklama qĂ« mund tĂ« jenĂ« abuzive, mashtruese dhe qĂ« mund tĂ« mos japin informacionin e saktĂ« ose tĂ« plotĂ«â€, – sqaron z. Musabelliu.

Kuadri i ri e vendos prodhuesin përpara përgjegjësisë për të qenë sa më transparent me klientin, me etiketime të sakta, reklama të kuptueshme dhe që nuk krijojnë konfuzion apo premtojnë atë që produkti nuk zotëron apo ka si efekt.

“ËshtĂ« e rĂ«ndĂ«sishme qĂ« konsumatorit t’i jepet informacion sa mĂ« i saktĂ«. Dua tĂ« sjell njĂ« shembull pĂ«r kĂ«tĂ«. Sot, nĂ« Bashkimin Europian, ai qĂ« njihet si qumĂ«sht soje, nuk lejohet mĂ« qĂ« tĂ« quhet i tillĂ«, sepse nuk Ă«shtĂ« qumĂ«sht, por njĂ« produkt ushqimor me pĂ«rmbajtje soje dhe kĂ«shtu quhet.

Termin qumĂ«sht, BE-ja e rezervon pĂ«r produktin qĂ« vjen nga kafshĂ«t dhe kjo Ă«shtĂ« pĂ«rcaktuar me njĂ« rregullore specifike tĂ« BE-sĂ« e vitit 2013, qĂ« pĂ«rcakton se termat e pĂ«rdorur pĂ«r qumĂ«shtin dhe produktet e tij nuk mund tĂ« pĂ«rdoren pĂ«r produktet bimore”, sqaron ai.

 

 

Tregtia dixhitale, konsumatori do të jetë i mbrojtur nga blerjet online

Zv.ministri Musabelliu pohon se sot kemi në fuqi një ligj për mbrojtjen e konsumatorit shumë më bazik sesa ai që është në konsultim, edhe për faktin se teknologjia dhe tregjet kanë evoluar.

Njëkohësisht kemi edhe institucionet që kujdesen për zbatimin e kërkesave ligjore. I pari është Inspektorati Shtetëror i Mbikëqyrjes së Tregut, që merret me sigurinë e konsumatorit në lidhje me etiketën.

Pra, sigurohet që informacioni i dhënë aty është i saktë dhe sasia dhe cilësia në etiketë përputhen me atë të mallit.

Një tjetër hallkë është një Komision në MEKI, që është Komisioni i Mbrojtjes së Konsumatorit, i cili trajton përgjithësisht ankesat.

“Bota ka ecur me ritme tĂ« shpejta dhe tregu sot Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« global. Legjislacioni nĂ« fuqi pĂ«r mbrojtjen e konsumatorit nuk ka tĂ« pĂ«rfshirĂ« nĂ« asnjĂ« pikĂ« tĂ« tij fusha qĂ« sot kanĂ« marrĂ« peshĂ« tĂ« madhe, siç mund tĂ« jetĂ« pĂ«r shembull mbrojtja e konsumatorit nga tregtia dixhitale.

Një pjesë e mirë e transaksioneve sot nuk bëhet më fizikisht dhe kjo ka një peshë në rritje.

Me ligjin e ri, që është një kod më vete, voluminoz dhe i rifreskuar me kërkesat e kohës, garantohet që tregtia dixhitale, edhe përtej Shqipërisë, të mbrohet dhe konsumatori të ketë të drejta shumë të zgjeruara krahasuar me atë çfarë ka sot.

NdĂ«r tĂ« tjera, ofrohet mbrojtje nĂ« atĂ« qĂ« njihet si “dark patterns” qĂ« ka tĂ« bĂ«jĂ« me reklama mashtruese qĂ« bazohen nĂ« opinione tĂ« rreme e qĂ« synojnĂ« ta shtyjnĂ« konsumatorin drejt sjelljeve tĂ« caktuara.

Kemi mbrojtje dhe nga kostot e fshehura, pra kur reklamohet një produkt që ka një çmim të caktuar, por që faturohen edhe 2-3 kosto të tjera që nuk bëhen transparente.

Sa i takon tregtisë dixhitale, ligji ka rregulluar pikën që lidhet me periudhat e tejzgjatura të heqjes dorë nga kontrata. Nuk jemi më në kushtet që nëse klienti e merr produktin duhet ta mbajë, pavarësisht nëse e pëlqen apo jo.

LehtĂ«sohet procedura e kthimeve apo riparimeve. Çdo mall i blerĂ« online duhet tĂ« ofrojĂ« gjithmonĂ« tĂ« drejtĂ«n e kthimit dhe rimbursimit tĂ« plotĂ«, sepse klienti nuk e ka parĂ« mallin dhe mund tĂ« ketĂ« rĂ«nĂ« pre e paqartĂ«sisĂ«â€, – nĂ«nvizon zv.ministri Musabelliu.

Ligji ka pĂ«rfshirĂ«, pĂ«r herĂ« tĂ« parĂ«, edhe “addictive behavior” apo sjellje varĂ«sie qĂ« janĂ« ato reklama qĂ« konceptohen si gjysmĂ« lojĂ«ra dhe tĂ« nxisin vazhdimisht qĂ« tĂ« blesh.

 

 

Krijohet Agjenci e posaçme për mbrojtjen e konsumatorit

Qeveria synon të ngrejë një agjenci të re të posaçme për mbrojtjen e konsumatorit që në draftligjin e ri emërtohet si Agjencia Kombëtare e Mbrojtjes së Konsumatorit (AKMK).

“NjĂ« nga aspektet mĂ« tĂ« rĂ«ndĂ«sishme tĂ« kĂ«tij kuadri tĂ« ri ligjor Ă«shtĂ« ajo e zĂ«vendĂ«simit tĂ« Komisionit Ad-Hoc, qĂ« kemi nĂ« ministri me njĂ« agjenci tĂ« mirĂ«filltĂ«, qĂ« do tĂ« ketĂ« staf tĂ« ri.

Kemi më shumë burime njerëzore në funksion të qëllimit që ka ligji. Kjo është një hallkë e re që nuk i eliminon të tjerat, siç është në këtë rast ISHMT-ja që ka edhe përgjegjësi të tjera, por forcon kapacitetet për mbrojtjen e konsumatorit.

Agjencia, pĂ«rveç pjesĂ«s deri diku inspektuese, do tĂ« trajtojĂ« ankesat qĂ« vijnĂ« nĂ« adresĂ« tĂ« saj, do tĂ« zhvillojĂ« fushata informuese nĂ« edukimin e konsumatorit dhe rritjen e ndĂ«rgjegjĂ«simit tĂ« tĂ« gjithĂ« palĂ«ve nĂ« treg, si dhe do tĂ« mbikĂ«qyrĂ« reklamat”, sqaron zv.ministri.

Aktualisht ministria është në diskutime me Bashkimin Europian për të vendosur nëse kjo agjenci do të jetë e pavarur dhe me vetëfinancim apo do të ketë varësi buxhetore.

Vetëfinancimi synohet që të arrihet nëpërmjet të ardhurave që kjo e fundit do të gjenerojë nga masat administrative.

“ËshtĂ« e rĂ«ndĂ«sishme tĂ« pĂ«rmendim kĂ«tu qĂ« edhe niveli i gjobave nĂ« kuadĂ«r tĂ« pĂ«rafrimit me direktivat e BE pĂ«r mbrojtjen e konsumatorit Ă«shtĂ« shumĂ« mĂ« i lartĂ«.

Pra mund tĂ« arrijnĂ« nĂ« tavane deri nĂ« 2 milionĂ« euro, por gjithmonĂ« duke mbajtur parasysh elemente tĂ« tjera si madhĂ«sia e ndĂ«rmarrjes nĂ« kuptimin e xhiros, masat e mara pĂ«r rikuperimin e dĂ«mit, pĂ«rsĂ«ritja, pĂ«rhapja gjeografike e shkeljeve nĂ« mĂ« shumĂ« se njĂ« vend tĂ« BE-sĂ«, etj.”, – nĂ«nvizon z. Musabelliu.

 

Zv.ministri Enkelejd Musabelliu

“ËshtĂ« e rĂ«ndĂ«sishme tĂ« pĂ«rmendim kĂ«tu qĂ« edhe niveli i gjobave nĂ« kuadĂ«r tĂ« pĂ«rafrimit me direktivat e BE pĂ«r mbrojtjen e konsumatorit Ă«shtĂ« shumĂ« mĂ« i lartĂ«. Pra mund tĂ« arrijnĂ« nĂ« tavane deri nĂ« 2 milionĂ« euro, por gjithmonĂ« duke mbajtur parasysh elemente tĂ« tjera si madhĂ«sia e ndĂ«rmarrjes nĂ« kuptimin e xhiros, masat e mara pĂ«r rikuperimin e dĂ«mit, pĂ«rsĂ«ritja, pĂ«rhapja gjeografike e shkeljeve nĂ« mĂ« shumĂ« se njĂ« vend tĂ« BE-sĂ«, etj.”

 

Mbrojtja nga çmimet abuzive në raste të veçanta

Çmimet vendosen nga tregu dhe ky Ă«shtĂ« njĂ« parim qĂ« e respekton çdo ligj, por duket se nĂ« raste tĂ« veçanta, qeveria mund tĂ« ndĂ«rhyjĂ« pĂ«r tĂ« shmangur abuzimet ndaj konsumatorĂ«ve.

Zv.ministri Musabelliu nënvizon se për herë të parë, edhe pse në formë jo përfundimtare, siç e ka Autoriteti i Konkurrencës, ligji i ri parashikon që të ofrohet mbrojtje edhe nga çmimet abuzive.

“Kjo Ă«shtĂ« pĂ«r raste tĂ« veçanta kur aplikohen çmime jashtĂ« logjikĂ«s. PĂ«r ta kuptuar, dua tĂ« sjell si shembull atĂ« qĂ« ndodhi me çmimin e naftĂ«s nĂ« vendin tonĂ«, kur nisi lufta Rusi-UkrainĂ«.

Në atë kohë, pasi u panë zhvillimet në treg, qeveria e pa të arsyeshme të ndërhynte duke ngritur një organ që në atë kohë u emërtua si Bordi i Transparencës dhe që përcaktonte çmimin tavan që mund të aplikohej.

Dua të theksoj që ne nuk mund të ndërhyjmë në çmime, por në raste specifike kur shihet që ka devijim nga sjellja korrekte në treg, mund të ngrihet si problem.

Agjencia që do të ngrihet e ka këtë tagër që të ndërhyjë në raste të caktuara te çmimet.

Agjencia ka tĂ« drejtĂ« tashmĂ« tĂ« nisĂ« edhe procese hetimore pa u bazuar tek ankesat, por nga vetĂ« konstatimet, qĂ« mund tĂ« bĂ«jĂ« ajo gjatĂ« procesit standard tĂ« monitorimit” shprehet ai.

 

 

Sfidat që lidhen me mbrojtjen e konsumatorit

Ofrimi i një mbrojtjeje sa më të mirë ndaj konsumatorëve nuk mund të arrihet vetëm nga një ligj i mirë apo nga gjobat e kripura që shërbejnë si parandalim më shumë sesa si qëllim në vetvete.

Për z. Musabelliu, ndërgjegjësimi dhe aktivizimi duhet të jetë nga të gjithë palët.

“Ligji Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« me asistencĂ«n e GIZ nĂ«pĂ«rmjet njĂ« konsultimi tĂ« gjerĂ« dhe me kohĂ« tĂ« gjatĂ« ku janĂ« pĂ«rfshirĂ« shumĂ« palĂ«.

Me ligjin e ri, ne kemi detyrimin që të fuqizojmë shoqatat për mbrojtjen e konsumatorit.

Ky është një kusht që na ka vënë Bashkimi Europian për përmbylljen e Kapitullit 28, që është Mbrojtja e Konsumatorit dhe kjo shihet si një formë për të rritur numrin e referimeve.

Po shohim edhe mundësitë që të ngremë ura bashkëpunimi me shoqatat e mbrojtjes së konsumatorit, për më shumë interaktivitet dhe rritje kapacitetesh, në mënyrë që të rritet edhe edukimi i konsumatorëve.

Sfida më e madhe në Shqipëri për mbrojtjen e konsumatorit është ajo që quhet tregti informale. Ne edhe sot na vijnë shumë ankesa nga njerëz që blejnë në faqe të ndryshme, siç është për shembull Instagram-i.

Por nuk i trajtojmë dot për sa kohë nuk kemi një faturë.

Pra, duhet të jetë në mes një transaksion i rregullt mes palëve, që ta trajtojmë. Kur ky nuk ekziston, autoritetet ku mund të drejtohet ankimuesi janë Policia dhe Prokuroria, pasi jemi në kushtin e mashtrimit.

Njerëzit duhet të edukohen dhe të blejnë gjithmonë nga shitës të autorizuar dhe me faturë.

Ligji i ri, madje pĂ«rfshin mbrojtjen e konsumatorit edhe pĂ«r mallrat qĂ« pĂ«rdorur qĂ« s’ka qenĂ« mĂ« parĂ« si pikĂ«â€, – shprehet z.Musabelliu.

 

Kundërvajtjet mund të dënohen me gjoba deri në 2 milionë euro

Përafrimi me direktivat e Bashkimit Europian i ligjeve shqiptare automatikisht përshtat edhe nivelin e gjobave që aplikohen.

Konkretisht me ligjin e ri të mbrojtjes së konsumatorit, tavanet e aplikueshme të kundërvajtjeve mund të shkojnë deri në 200 milionë lekë apo 2 milionë euro.

Në nenin 232 detajohen edhe kundërvajtjet në dëm të interesave dhe të drejtave kolektive të konsumatorëve. Por çfarë parashikon ky nen?

“1. PĂ«r kundĂ«rvajtjet e kĂ«tij ligji, tĂ« cilat kanĂ« shkaktuar, shkaktojnĂ« ose ka tĂ« ngjarĂ« tĂ« shkaktojnĂ« dĂ«m nĂ« interesat dhe tĂ« drejtat kolektive tĂ« konsumatorĂ«ve me banim nĂ« tĂ« paktĂ«n dy shtete anĂ«tare tĂ« tjera, tregtari – person juridik dĂ«nohet me gjobĂ« nga 0.5% deri nĂ« 4% tĂ« xhiros totale tĂ« realizuar nĂ« vitin e kryerjes sĂ« kundĂ«rvajtjes, sipas pasqyrave financiare zyrtare tĂ« vitit pĂ«rkatĂ«s.

Në mungesë të pasqyrave financiare për vitin përkatës, merret pasqyra më e fundit vjetore.

Nëse të dhënat financiare nuk janë të disponueshme, gjoba përcaktohet nga 15 000 000 deri në 200 000 000 lekë.

2.Për kundërvajtjet e këtij ligji që ndodhin në të paktën dy të tretat e shteteve anëtare, duke përfaqësuar së bashku të paktën dy të tretat e popullsisë së Bashkimit Europian, gjoba është nga 2% deri në 5% e xhiros totale.

Në mungesë të pasqyrave, merret pasqyra më e fundit vjetore; në të kundërt, gjoba është nga 65 000 000 deri në 200 000 000 lekë.

3.Personi përgjegjës i personit juridik dënohet:

a) me gjobë nga 200 000 deri në 700 000 lekë për kundërvajtjet e parashikuara në paragrafin

b) me gjobë nga 700 000 deri në 2 000 000 lekë për kundërvajtjet e parashikuara në paragrafin 2.

4.Tregtari – person fizik dĂ«nohet:

a) për kundërvajtjet e parashikuara në paragrafin 1, me gjobë nga 0.1% deri në 4% të xhiros, ose, në mungesë të pasqyrave, me gjobë nga 200 000 deri në 200 000 000 lekë;

b) pĂ«r kundĂ«rvajtjet e parashikuara nĂ« paragrafin 2, me gjobĂ« nga 1% deri nĂ« 4% tĂ« xhiros, ose, nĂ« mungesĂ« tĂ« pasqyrave, me gjobĂ« nga 700 000 deri nĂ« 200 000 000 lekĂ«â€

Në çdo rast, kompanitë e gjobitura do të duhet të shlyejnë këtë gjobë brenda 30 ditëve. Një tjetër nen i ligjit përcakton se janë një seri elementesh që do të merren parasysh në përcaktimin e kësaj gjobe që mund të jenë lehtësues ose rëndues.

Kështu agjencia e re dhe Inspektorati i tregut do të konsiderojnë në përllogaritje:

a) natyrën e shkeljes;

b) rëndësinë e shkeljes;

c) përmasat dhe kohëzgjatjen e shkeljes;

ç) çdo veprim të ndërmarrë nga tregtari për të zbutur ose për të riparuar dëmin;

d) çdo shkelje të mëparshme;

dh) përfitimet financiare të realizuara ose humbjet e shmangura të tregtarit;

e) gjobat e vendosura për të njëjtën shkelje në shtete të tjera, në rastet ndërkufitare, sipas Rregullores (BE) 2017/2394 (OJ L 345, datë 27.12.2017).

ë) çdo rrethanë tjetër rënduese ose lehtësuese që është e aplikueshme për rastin konkret.

 

GJOBAT

Për kundërvajtjet e këtij ligji që ndodhin në të paktën dy të tretat e shteteve anëtare, duke përfaqësuar së bashku të paktën dy të tretat e popullsisë së Bashkimit Europian, gjoba është nga 2% deri në 5% e xhiros totale.

Në mungesë të pasqyrave, merret pasqyra më e fundit vjetore; në të kundërt, gjoba është nga 65 000 000 deri në 200 000 000 lekë.

3.Personi përgjegjës i personit juridik dënohet:

a) me gjobë nga 200 000 deri në 700 000 lekë për kundërvajtjet e parashikuara në paragrafin

b) me gjobë nga 700 000 deri në 2 000 000 lekë për kundërvajtjet e parashikuara në paragrafin 2.

4.Tregtari – person fizik dĂ«nohet:

a) për kundërvajtjet e parashikuara në paragrafin 1, me gjobë nga 0.1% deri në 4% të xhiros, ose, në mungesë të pasqyrave, me gjobë nga 200 000 deri në 200 000 000 lekë;

b) pĂ«r kundĂ«rvajtjet e parashikuara nĂ« paragrafin 2, me gjobĂ« nga 1% deri nĂ« 4% tĂ« xhiros, ose, nĂ« mungesĂ« tĂ« pasqyrave, me gjobĂ« nga 700 000 deri nĂ« 200 000 000 lekĂ«â€

The post Mbrojtja e konsumatorit, nga reklamat mashtruese te gjobat deri në 2 milionë euro appeared first on Revista Monitor.

Paradoksi, turizmi në rekordin e rritjes, bujqësia të rënies

✇Revista Monitor
By: Mira Leka
18 July 2025 at 22:10

Shqipëria po thyen rekorde vizitorësh të huaj, ndërsa bujqësia, në anën tjetër, po thyen rekordet e rënies së prodhimit. Mishi i dhisë e djathi i bardhë nuk arrijnë dot në tavolinat e hoteleve, sepse çmimi i paketës turistike duhet të jetë sa më i lirë. Në katër vitet e fundit, vendi ynë është vizituar nga 35 milionë turistë, të cilët kanë ndikuar pozitivisht në konsum. Në anën tjetër, ritmet e rënies së prodhimit janë përshpejtuar me rritjen e turizmit duke hyrë në vitin e pestë të recesionit. Hotelet dhe restorantet po e ndihmojnë, pasi në mungesë të tyre, rënia do të ishte edhe më e madhe. Ekspertët pohojnë se duhet nxitur sektori i agroindustrisë dhe agroturizmi. Ja modelet më efikase

 

Blerina Hoxha

Drita, e cila mbarĂ«shton njĂ« tufĂ« me rreth 260 krerĂ« dele e dhi jo shumĂ« larg zonave turistike tĂ« ShĂ«ngjinit dhe VelipojĂ«s, ka vĂ«shtirĂ«si tĂ« gjejĂ« treg pĂ«r prodhimet e saj – mish dhe bulmet. Mishi me 600 lekĂ« kilogrami peshĂ« e gjallĂ« (1200 lekĂ« gati pĂ«r konsum) nuk parapĂ«lqehet nga hotelet tĂ« cilat furnizohen nga importi me çmim gati 50% mĂ« tĂ« lirĂ«.

PĂ«rpjekjet rezultuan tĂ« kota pĂ«r tĂ« siguruar njĂ« blerĂ«s pĂ«r tĂ« shitur qengjat dhe kecat pĂ«r mish. NĂ« tĂ« njĂ«jtĂ«n situatĂ« janĂ« edhe fermat pĂ«rreth. BlegtorĂ«t, qĂ« gjithĂ« kohĂ«s kujdesen pĂ«r tufat, nuk mund t’i gjejnĂ« blerĂ«sit as me pakicĂ« pĂ«r shkak tĂ« mungesĂ«s sĂ« informacionit dhe largĂ«sisĂ« me zonat urbane.

Nga ana tjetër, Shqipëria është duke përjetuar vitet e arta të popullaritetit në turizëm. Me vizitorë në rritje nga e gjithë bota që kryesisht e pëlqejnë vendin tonë për çmimet e ulëta dhe bukuritë natyrore, qytetet dhe fshatrat e tona tani kanë shumë mundësi të gjenerojnë të ardhura dhe punësim.

Në katër vitet e fundit Shqipëria është vizituar nga 35 milionë turistë, sipas të dhënave zyrtare, të cilët kanë ndikuar në pozitivisht konsum. Në anën tjetër, në prodhimin vendës, sidomos në bujqësi dhe blegtori, janë përshpejtuar rimet e rënies me rritjen e turizmit.

Të dhënat e tremujorit të parë të këtij viti treguan se prodhimi bujqësor pësoi rënie me 2.7%, teksa sektori hyri në vitin e pestë të rënies. Hotelet dhe restorantet po e ndihmojnë, pasi në mungesë të tyre, rënia do të ishte edhe më e madhe.

Fatos Çerenishti, i cili zotĂ«ron “FAFA Resort”, njĂ« nga strukturat akomoduese mĂ« tĂ« mĂ«dha nĂ« vend, tha se frutat dhe perimet i merr 100% nga vendi, kurse pjesa tjetĂ«r e produkteve Ă«shtĂ« import. NĂ« vend, ai siguron 30% tĂ« mishit dhe 70%, nga importi. “Ne ofrojmĂ« paketa ‘all inclusive’ dhe nĂ« shumĂ« raste shpesh alternativa qĂ« zgjedhim varet edhe nga çmimi, nĂ«se do t’i drejtohemi importit apo vendit”, tha ai.

Hotelet e kontaktuara pohojnë se për furnizimet ushqimore, gjithmonë zgjedhin prodhimin vendës për nivele të njëjta çmimi, por nëse importi është më i lirë, atëherë bëhet alternativë kryesore për furnizim.

Zhvillimet paradoksale tĂ« turizmit nĂ« rritje dhe bujqĂ«sisĂ« nĂ« rĂ«nie do tĂ« vijojnĂ« mĂ« tej, sipas Alban Çakallit, fermer i cili po rikthen nĂ« jetĂ« trashĂ«giminĂ« bujqĂ«sore duke kultivuar varietete tĂ« rralla autoktone nĂ«se nuk zhvillohet sektori i agropĂ«rpunimit.

Hotelet konsumojë produkte të përpunuara si djathë, sallam, reçelra, salca, turshi etj., të cilat importohen më së shumti, duke bërë që një pjesë e madhe e fitimeve të hoteleve të dalin sërish jashtë për lëndët e para.

PĂ«r Altin PengĂ«n, i cili drejton agroturizmin “Mrizi i Zanave”, bujqĂ«sia vendĂ«se mund tĂ« ndihmohet nga restorantet dhe hotelet duke zhvilluar receta bazuar nĂ« prodhim vendĂ«s me natyrĂ« sezonale.

“Tani qĂ« Ă«shtĂ« koha e patates sĂ« re, ajo duhet tĂ« mbizotĂ«rojĂ« nĂ« menu, e kĂ«shtu nĂ« kohĂ«n e vjeljes sĂ« qepĂ«s, perimeve etj.

NjĂ« kuzhinĂ« e bazuar nĂ« traditĂ« e strukturon edhe prodhimin vendĂ«s”, tha z. Prenga, qĂ« bashkĂ« me “Mrizin e Zanave” janĂ« kthyer nĂ« njĂ« rrjet tĂ« edukimit tĂ« shĂ«rbimeve tĂ« agroturizmit tĂ« mbĂ«shtetur nĂ« konsumin vendĂ«s.

 

Çmimet e ulĂ«ta tĂ« paketave turistike kufizojnĂ« kĂ«rkesĂ«n pĂ«r prodhim vendĂ«s

Prodhuesit dhe njësitë akomoduese argumentojnë se ka mospërputhje mes çmimeve të ulëta të paketave turistike dhe kostove të larta të prodhimeve bujqësore shqiptare.

Çmimet e ulĂ«ta tĂ« restoranteve dhe hoteleve me çdo gjĂ« tĂ« pĂ«rfshirĂ« kufizojnĂ« kĂ«rkesĂ«n pĂ«r prodhime vendĂ«se.

Operatorët turistikë, për të qenë konkurrues në rajon, ofrojnë paketa shumë të lira. Aktualisht, një nga hotelet e mëdha në Durrës po shet një natë me tre vakte në rreth 40 euro për person. Një pjatë kryesore me mish ose peshk është ende më pak se 15 euro.

Kjo i shtyn hotelet dhe restorantet të ulin kostot në maksimum, shpesh duke blerë produkte të importuara më të lira dhe jo ato vendëse, të cilat kanë kosto më të larta për shkak të mungesës së subvencioneve efektive për fermerët. Fragmentimi i lartë i tokës, mekanizimi i ulët, kostot e rritura të karburantit, plehrave dhe inputeve të tjera i bëjnë prodhimet tona më të shtrenjta se importet.

Blegtorja Drita tha se fabrikat e përpunimit i kishin vënë kusht që të mos ofronte çmime më të larta se importi për qumështin (50 lekë kg aktualisht).

Por ajo po i përballon vetë të gjitha kostot, që nga shërbimet veterinare e deri te qiraja e tokave për kullota dhe prodhimin e misrit, teksa tregu i shitjes nuk është i sigurt, me luhatje. Tani rrezikohet tërësisht falimenti nga sëmundja e murtajës, teksa tufat janë në karantinë.

Profili i turistit që viziton Shqipërinë është shpesh buxhetor, me fokus te sasia dhe jo cilësia. Kjo i penalizon prodhimet cilësore shqiptare, sidomos ato të zonave rurale, që mund të ofronin fruta, perime, vaj ulliri, djathë apo verëra artizanale.

Edhe në zonat që ndërthurin turizmin me bujqësinë, mungesa e logjistikës, standardeve të ruajtjes dhe përpunimit, si dhe mungesa e bashkëpunimit mes fermerëve dhe sektorit të hotelerisë, sjellin për pasojë që prodhimi bujqësor të mos përfshihet drejtpërdrejt në ofertën turistike.

Shumë struktura turistike, sidomos në zonat bregdetare, janë në pronësi ose menaxhim të individëve apo kompanive që furnizohen në mënyrë të qëndrueshme nga importi ose rrjete të mbyllura furnizimi, duke shmangur tregun lokal bujqësor.

PĂ«r tĂ« kapĂ«rcyer kĂ«tĂ« hendek, fermeri Çakalli tha se nevojitet njĂ« politikĂ« kombĂ«tare qĂ« forcon lidhjet mes turizmit dhe prodhuesve lokalĂ« duke rritur vlerĂ«n e ofertĂ«s turistike nĂ«pĂ«rmjet promovimit tĂ« produkteve vendĂ«se dhe duke u dhĂ«nĂ« fermerĂ«ve shqiptarĂ« njĂ« treg tĂ« qĂ«ndrueshĂ«m e tĂ« drejtĂ« brenda vendit.

 

Burimi: INSTAT

 

Agropërpunimi, hallka që mungon

Pjesa më e madhe e produkteve ushqimore që përdorin hotelet dhe restorantet janë të përpunuara ose gjysmë të përpunuara.

Alban Çakalli, fermer i cili zbaton metoda tĂ« avancuara tĂ« kultivimit tĂ« kulturave autoktone bujqĂ«sore, thotĂ« se bujqĂ«sia qĂ« nuk mbĂ«shtetet nĂ« agropĂ«rpunim e ka shumĂ« tĂ« vĂ«shtirĂ« tĂ« lidhet me turizmin.

Në muajt e verës, turizmi krijon një kërkesë të lartë për prodhime, sidomos për ato të përpunuara të tilla si salcat e ndryshme, turshi, bulmet, mish, sallame, pije etj., por shumica e këtyre produkteve janë të importuara.

NĂ« vendet fqinje, thotĂ« z. Çakalli, prodhimi nga fusha deri te agropĂ«rpunimi pĂ«rfiton nga taksa shumĂ« mĂ« tĂ« ulĂ«ta nĂ« krahasim me ata shqiptarĂ«, si dhe lĂ«ndĂ«n e parĂ« e sigurojnĂ« me çmime mĂ« tĂ« lira, pasi fermerĂ«t subvencionohen. Kjo i bĂ«n ata shumĂ« mĂ« konkurrues nĂ« treg.

Z. Çakalli thotĂ« se kĂ«rkesa pĂ«r produkte shtazore Ă«shtĂ« e lartĂ«, kryesisht sepse blegtoria nĂ« ShqipĂ«ri Ă«shtĂ« nĂ« krizĂ« tĂ« thellĂ«.

Po ashtu, ndonjëherë rritet kërkesa edhe për perime të caktuara, por kjo ndodh për shkak të mungesës së një planifikimi të mirëfilltë të mbjelljeve sipas konsumit. Për pasojë, në periudhat e pikut të sezonit turistik ndodh mbingopje apo mungesë në treg.

Sektori i industrisë përpunuese, ku bën pjesë agroindustria, pësoi rënie vjetore rekord me mbi 7% në tremujorin e parë të vitit 2025.

Vitin e kaluar industria përpunuese pësoi rënie me 6.1%. Përfaqësuesit e sektorit pohojnë se rënia do të vijojë pasi Shqipërisë po i ikin klientët nga rritja e kostove të brendshme dhe rënia e vlerës së Euros, teksa industria e përpunimit të ushqimeve po lidhet pak me hotelet për shkak të kostos së lartë me të cilat del prodhimi në Shqipëri.

P.sh., një kilogram qumësht i importit është barazuar me atë të vendit duke e bërë jokonkurrues për konsumatorin e rrjedhimisht, edhe për hotelet.

GĂ«shtenjat, boronicat e TropojĂ«s tani po bĂ«hen gliko dhe reçel nga biznesmeni Ardian Çitozi, i cili nĂ« tĂ« njĂ«jtĂ«n kohĂ« Ă«shtĂ« njĂ« nga eksportuesit mĂ« tĂ« mĂ«dhenj tĂ« gĂ«shtenjĂ«s dhe frutave qĂ« rriten nĂ« gjendje tĂ« egĂ«r.

Ai tha se aktualisht në të gjitha pikat e pakicës gjen shumëllojshmëri reçelrash të importuar.

Mirëpo për shkak të mungesës së mbështetjes financiare dhe ngarkesës së lartë fiskale, frutat që përpunohen në vend kanë kosto më të lartë se importi.

P.sh., hotelet në të gjithë vendin janë konsumatorë të mëdhenj të reçelit, i cili në një masë të madhe importohet nga Kina, me çmim shumë të lirë, në një kohë që mollët e Korçës kalben. Përpunuesit pohojnë se mungojnë incentivat vendëse që të lidhin bujqësinë me sektorin e turizmit.

Në mungesë të mbështetjes financiare mjafton edhe sensibilizimi ndaj hoteleve dhe restoranteve që të furnizohen me prodhime vendi. Skema e TVSH-së gjithashtu i pengon përpunuesit dhe shitësit e pakicës që të tregtojnë prodhim vendi.

Një dyqan në Tiranë që shet vetëm prodhime organike nga vendi është i rrezikuar në çdo moment, pasi nuk ka ku të shkarkojë TVSH duke qenë se klientët e tij janë prodhues të vegjël dhe shesin pa fatura.

Zhvillimi i agroindustrisë është një hallkë kyçe për një model të qëndrueshëm turizmi në Shqipëri. Pa një bazë prodhuese dhe përpunuese të fortë, turizmi do të mbetet i varur nga importet, ndërsa bujqësia do të vuajë nga mungesa e tregut të qëndrueshëm.

PĂ«rfitimi i ndĂ«rsjellĂ« kĂ«rkon njĂ« plan kombĂ«tar pĂ«r tĂ« integruar zinxhirin bujqĂ«si-agroindustri-turizĂ«m thotĂ« z. Çakalli.

Disa masa që duhen sipas tij janë rritja e numrit të certifikimeve për produktet vendore; krijimi i më shumë tregjeve lokale në zonat turistike; organizimi i panaireve për të promovuar prodhimet lokale dhe artizanatin; përfshirja e prodhuesve në rrjete hotelerie, restorantesh, shoqatash etj; ulje taksash për të nxitur bashkëpunimin ndërmjet prodhuesve dhe operatorëve të turizmit.

Z. Çakalli tha se sa mĂ« shumĂ« tĂ« orientohen turistĂ«t drejt konsumit tĂ« prodhimeve vendĂ«se, aq mĂ« shumĂ« para do tĂ« qĂ«ndrojnĂ« brenda ekonomisĂ« shqiptare.

 

Burimi: INSTAT

 

Agroturizmi, nyja lidhëse me turizmin

Agroturizimi është testuar si nyja më e mirë lidhëse ndërmjet prodhimit vendës lokal dhe tregut për zona të thella larg qendrave të mëdha urbane dhe tregjeve të mëdha.

Italia Ă«shtĂ« modeli mĂ« i mirĂ« nĂ« EuropĂ« dhe jashtĂ« saj si se politikat e bashkĂ«renduara i kanĂ« kthyer tokat larg detit nĂ« kryeqendra tĂ« turizmit, tĂ« tilla si Toskana. PĂ«r fat, ky model i zbatuar me sukses nga “Mrizi i Zanave” po pĂ«rhapet shpejt edhe nĂ« vendin tonĂ«, por jo tĂ« gjitha bujtinat arrijnĂ« tĂ« ofrojnĂ« produkte vendĂ«se.

Zoti Altin Prenga, i cili drejton “Mrizin e Zanave” tha se prodhimi vendĂ«s Ă«shtĂ« baza mbi tĂ« cilĂ«n duhet tĂ« zhvillohet turizmi i qĂ«ndrueshĂ«m. ShqipĂ«ria do jetĂ« zhvillojĂ« njĂ« bazĂ« solide, sipas tij, duke promovuar receta tradicionale me prodhime vendĂ«se.

NĂ« dy dekadat e fundit, “Mrizi i Zanave” ka ngjallur ekonominĂ« e zonĂ«s duke e kthyer nĂ« njĂ« klastĂ«r tĂ« vogĂ«l artizanesh tĂ« prodhimeve bio. JanĂ« ngjallur tufat, po lulĂ«zojnĂ« bujtinat e reja dhe emigrantĂ«t po rikthehen.

Z. Prenga sugjeron kolegët e tij që drejtojnë restorantet që të përfshijnë në receta dhe menu prodhime vendi të stinës. Në këtë mënyrë, vetë restorantet dhe hotelet bëjnë investime të dyfishta si në rritjen e të ardhurave të tyre, ashtu edhe në forcimin e ekonomisë lokale, e cila siguron qëndrueshmëri në afat të gjatë.

Zona të tilla si Fieri, Korça, Gjirokastra, Tropoja kanë potencial për të lidhur prodhimin bujqësor me agroturizmin. Ferma të vogla familjare, të mbështetura nga rrjete përpunimi dhe marketingu lokal, mund të furnizojnë restorantet dhe hotelet me produkte të freskëta dhe autentike.

Italia Ă«shtĂ« shembulli qĂ« mund tĂ« ndiqet nga qeveria pĂ«r nga politikat. Agroturizmi italian lindi nĂ« vitet ’80, si njĂ« politikĂ« pĂ«r tĂ« ndaluar braktisjen e fshatrave dhe pĂ«r tĂ« mbĂ«shtetur fermerĂ«t qĂ« ofronin strehim, ushqim dhe aktivitete kulturore pĂ«r turistĂ«t.

Fermerët diversifikuan të ardhurat dhe tani shumë ferma mbijetojnë vetëm falë të ardhurave nga turizmi.

Produkte si vera, djathi, ulliri etj., tani lidhen me origjinën gjeografike. Ndërkohë kjo u shoqërua me përmirësimin e infrastrukturës lokale rrugë, shërbime, internet.

Agroturizmet krijojnĂ« treg tĂ« drejtpĂ«rdrejtĂ« pĂ«r prodhimin vendĂ«s dhe zhvillojnĂ« “Made in Albania” pĂ«r produktet lokale dhe gjithashtu ndikojnĂ« nĂ« nxitjen dhe ruajtjen sĂ« biodiversitetit dhe kulturĂ«s agrare.

Punësimi në zonat rurale rritet dhe emigracioni nga fshati frenohet.

 

Burimi: INSTAT

 

Cikli i mbyllur, nga serra në tavolinë

Shumica e hoteleve në Shqipëri mbështeten te furnizues lokalë me kontrata, pasi ngritja e serrave kërkon hapësirë, investim dhe staf bujqësor të kualifikuar. Ndryshe nga agroturizmi, këto hotele nuk u ofrojnë turistëve përvojën bujqësore si pjesëmarrje në vjelje, degustime në fermë etj. Ata thjesht e përdorin prodhimin për kuzhinën e brendshme për të rritur freskinë dhe për të ulur kostot.

Por ka disa resorte tĂ« mĂ«dha nĂ« vend tĂ« tilla sa “Rafaelo Resort” dhe “Klajdi Resort” qĂ« kanĂ« ngritur serrat e veta me tĂ« cilat i pĂ«rdorin pĂ«r restorantet e resorteve.

Osman Kokoshi zotëron një nga strukturat më të mëdha hoteliere në zonën e Golemit.

“Klajdi Resort” Ă«shtĂ« shembulli se si njĂ« hotel i madh e ka lidhur zinxhirin e furnizimit me prodhimin vendĂ«s. PĂ«rpara se tĂ« rriste kapacitetet nĂ« hotel, z. Kokoshi ka investuar nĂ« njĂ« serrĂ« nĂ« tĂ« cilĂ«n prodhohet e gjithĂ« lĂ«nda e parĂ« qĂ« i duhet hotelit. “Kam ngritur edhe baxhon dhe kam mjete lundruese qĂ« nxĂ«nĂ« peshkun qĂ« i duhet hotelit”, – tha zoti Kokoshi.

PĂ«rveç perimeve, bulmetit, shpendĂ«ve ai e merr nga tregu i brendshĂ«m tĂ« gjithĂ« mobiliet dhe tapiceritĂ« e hotelit. “TĂ« gjitha mobiliet i marr nga prodhuesit e DurrĂ«sit dhe tapiceritĂ« i blej nga vendĂ«sit.

Gjithçka lidhet me hotelin e prodhoj vetĂ« ose e blej nĂ« tregun tonĂ«, tha z. Kokoshi. “Klajdi Resort” Ă«shtĂ« shembulli se si turizmi mund tĂ« lidhet me ekonominĂ« e brendshme dhe mund tĂ« rrisĂ« edhe fitimet e hotelit.

“Rafaelo Resort” gjithashtu ka ndĂ«rtuar njĂ« serrĂ« tĂ« madhe qĂ« prodhon pĂ«r nevojat e hotelit tĂ« gjitha perimet, teksa furnizohet nga tregu vendĂ«s pĂ«r pije, birra dhe bulmet.

Resortet e reja luksoze (p.sh. projektet Hyatt/Green Coast në bregdet) po përfshijnë parcela bimore ose serra të vogla për erëza, por për kultivimin e gjerë të fermës për vetëfurnizim.

Shumica e hoteleve tĂ« mĂ«dha duan tĂ« furnizohen me prodhime vendi, por ato nuk janĂ« gjithmonĂ« tĂ« mjaftueshme. “PĂ«r fruta-perimet veprojmĂ« nĂ« dy mĂ«nyra. NjĂ« pjesĂ« e marrim te fermerĂ«t me tĂ« cilĂ«t kemi kontrata paraprake, pra flas kĂ«tu pĂ«r bostan, rrush, domate e tĂ« tjera.

PĂ«r ato qĂ« nuk i plotĂ«sojmĂ« dot me kĂ«to kontrata i marrim nga tregu nĂ« LushnjĂ«. Kam vite qĂ« lidh kontrata paraprake nĂ« mĂ«nyrĂ« qĂ« ta kem produktin tĂ« garantuar. Bulmetrat – qumĂ«sht, kos, djathĂ« – i marr nga kompanitĂ« shqiptare”, tha Fatos Çerenishti nga “FAFA Resort”.

 

Burimi: INSTAT

 

 

 

 

 

 

The post Paradoksi, turizmi në rekordin e rritjes, bujqësia të rënies appeared first on Revista Monitor.

Pse nuk e incentivon qeveria prodhimin vendas, kur jep statusin e investitorit strategjik?!

✇Revista Monitor
By: Mira Leka
18 July 2025 at 22:08

Qeveria qe nga viti 2015 u dha statusin e investitorit strategjik në turizëm investimeve që nisin nga 5 milionë deri në 50 milionë euro dhe që punësojnë së paku 80 punonjës, por nuk i kushtëzoi këto lloj investimesh që të përdorin prodhime vendas në mënyrë që të rriten përfitimet në ekonomi.

Vendet e tjera me pĂ«rvojĂ« nĂ« sektorin e turizmit i kanĂ« “detyruar” ose kanĂ« ofruar incentiva ndaj strukturave akomoduese qĂ« tĂ« pĂ«rdorin prodhim vendas.

Në Turqi, p.sh. në zonat turistike si Antalja, Ministria e Turizmit ka promovuar skema që nxisin përdorimin e produkteve vendase në hotele përmes certifikatave të cilësisë për hotelet që përdorin produkte lokale dhe i ndihmon me udhëzues për blerje të orientuar drejt rajoneve përreth.

Furnizimi me prodhim vendi nuk është një detyrim ligjor, por një stimul që ndikon në vlerësimet dhe licencimin e hoteleve.

NdĂ«rsa nĂ« Ekuador Ligji pĂ«r turizmin parashikon qĂ« strukturat hoteliere t’i japin pĂ«rparĂ«si produkteve dhe shĂ«rbimeve lokale. NĂ« disa rajone, inspektorĂ«t kĂ«rkojnĂ« dokumentacion mbi origjinĂ«n e produkteve ushqimore.

Në Itali, sidomos në Sicili, Pulia ka programe rajonale për agro-turizëm dhe zinxhirin e shkurtër të furnizimit.

Nëpërmjet subvencioneve nga fondet e BE-së dhe rajoneve, disa bashki kanë dhënë ndihma vetëm strukturave që garantojnë blerje nga ferma lokale.

Ekspertët e turizmit rekomandojnë se qeveria mund të japë pikë shtesë në licencimin e strukturave hotelierë që prokurojnë një përqindjeje të produkteve nga fermerë vendas.

 

Mbështetja e ulët për bujqësinë, penalizuese

Shqipëria ka mbështetjen më të ulët në rajon për bujqësinë, por gjithashtu ka të dhëna të mangëta për sektorin duke e bërë kështu të pamundur edhe hartimin e politikave efikase.

Vitin e kaluar, qeveria shqiptare akordoi 14.1 miliardë lekë për Ministrinë e Bujqësisë, ose vetëm 1.9% të shpenzimeve buxhetore. Nga këto, vetëm rreth 5 milionë euro shkuan për investime për serra, stalla dhe mekanizëm agrar.

Në Serbi, në vitin 2024 u ndanë 92 miliardë dinarë në subvencione bujqësore, shifër që korrespondon me rreth 778 milionë euro.

Në Maqedoninë e Veriut, mbështetja për bujqësinë vitin e kaluar arriti gati 200 milionë euro, sipas të dhënave zyrtare.

Federata e Bosnjës financoi rreth 185 milionë euro.

Mali i Zi, vetëm nga fondet e brendshme, çoi vitin e kaluar 51 milionë euro për bujqësinë të cilat u përdorën për ndërtim stallash, grante për hektar dhe mbështetje për fermat e reja.

Në Kosovë pagesat direkte për fermerët vitin e kaluar ishin rreth 61 milionë euro.

Siç shihet, Shqipëria ka pagesa shumë më të ulëta në rajon për mbështetjen e prodhimit bujqësor, teksa u bllokuan edhe fondet e BE-së nga programi IPARD për korrupsion.

 

Modeli më i mirë në rajon është Serbia

Serbia po kalon nga një fokus tradicional mbi pagesat direkte për fermerët, drejt një modeli gjithëpërfshirës që synon inovacion dhe zhvillim të qëndrueshëm rural.

Serbia ka prezantuar së fundmi një paketë për edukim, i përqendruar në fusha si agronomi, veterineri, agroekologji, duke siguruar një brez të ri specialistësh për fshatrat.

KĂ«tĂ« vit hyri nĂ« fuqi programi mbi 8.1 milionĂ« euro pĂ«r blerje ose rikonstruktim shtĂ«pish tĂ« braktisura qĂ« mbĂ«shtet deri nĂ« 10 ,000 euro familjet tĂ« reja pĂ«r rikthim nĂ« zonat rurale, teksa pritet tĂ«rheqja e 288 milionĂ« eurove nga programet e BE-sĂ« nga IPARD, si pjesĂ« e paketĂ«s totale prej 550 milionĂ« eurosh qĂ« mbĂ«shtet investime nĂ« makineri bujqĂ«sore, pĂ«rpunim ushqimesh, infrastrukturĂ« rurale, bujqĂ«si ekologjike, dhe diversifikim fermash.

Serbia ka rritur financimin e brendshĂ«m pĂ«r bujqĂ«sinĂ« nĂ« 1.27 miliardĂ« euro nĂ« kĂ«tĂ« vit financiar, ose 7.5 % e buxhetit shtetĂ«ror. Fondet pĂ«rfshijnĂ« pagesa direkte, zhvillim rural dhe kredi/subvencione pĂ«r grurĂ«, derivate, etj.

Gjithashtu Serbia siguron financim për çmimet e produkteve kryesore si qumështi dhe mishi, të negociuara me organizatat e fermerëve.

 

 

 

 

 

The post Pse nuk e incentivon qeveria prodhimin vendas, kur jep statusin e investitorit strategjik?! appeared first on Revista Monitor.

Si po e rrit turizmi varësinë nga importet, 1.5 miliardë euro në vit dalin jashtë

✇Revista Monitor
By: Mira Leka
18 July 2025 at 22:06

Gjatë 5-mujorit të parë të vitit 2025, importet e produkteve ushqimore kanë shënuar rritje në sasi dhe vlerë krahasuar me të njëjtën periudhë të një viti më parë, me rreth 4.5%, duke reflektuar ndikimin në rritje të sektorit të turizmit në ekonominë vendëse.

Në 5-mujorin 2025, importet e ushqimeve në vlerë arritën në 62.4 miliardë lekë, ose 3% më shumë.

Rritja më e madhe në volum është regjistruar te drithërat, me afro 15% më shumë në krahasim me të njëjtën periudhë të 2024-s. Ky është një tregues i qartë i kërkesës së lartë për baza ushqimore që përdorin recetat shqiptare ku mbizotërojnë buka dhe brumi.

Ndërkohë, frutat dhe arrat e ngrënshme, që shpesh janë pjesë e kuzhinës së freskët të stinës apo menutë e hotelerive me ndikim mesdhetar, janë rritur në sasi me afro 6%.

Edhe pse një pjesë e produkteve mund të prodhohen në vend, si frutat, zarzavatet apo bulmeti, struktura aktuale e bujqësisë dhe mungesa e përpunimit industrial e bën të domosdoshme mbështetjen tek importet, sidomos në sezonin turistik, ku kërkesa është shumë herë më e lartë.

Importi i tyre në sasi u rrit me gati 2% në 5-mujorin e parë 2025, në krahasim me të njëjtën periudhë të 2024-s.

Importet e ushqimeve, pijeve alkoolike dhe duhanit janë rritur në mënyrë të qëndrueshme vitet fundit.

Në vitin 2024, vlera e tyre arriti në 156 miliardë lekë, me rritje 41.5% nga viti 2019, teksa popullsia e vendit u tkurr me 17% gjatë kësaj periudhe sipas të dhënave zyrtare.

Kjo rritje sugjeron se turizmi po ushtron ndikim të drejtpërdrejtë mbi kërkesën për produkte të gatshme dhe pije, të cilat përdoren gjerësisht në hotele, restorante, bare dhe struktura të tjera akomoduese.

 

Burimi: INSTAT

 

 

 

 

The post Si po e rrit turizmi varësinë nga importet, 1.5 miliardë euro në vit dalin jashtë appeared first on Revista Monitor.

Nxjerrja e bujqësisë nga agonia

✇Revista Monitor
By: Mira Leka
18 July 2025 at 22:04

Editorial / Nëse ekziston një kontradiktë në ekonominë shqiptare sot, është ajo mes lulëzimit të turizmit dhe përkeqësimit të sektorit bujqësor.

Nga njëra anë, Shqipëria regjistroi një bum vizitorësh në vitet e fundit, me mbi 35 milionë turistë që kanë hyrë në vend që nga 2020-a.

Nga ana tjetër, bujqësia ka hyrë në vitin e pestë të recesionit, me një rënie prej 2.7% të prodhimit vetëm në tremujorin e parë të 2025-s.

Në këtë kontekst, fakti që turizmi nuk po i shërben bujqësisë, por po ndjek një rrugë të shkëputur, është një element që duhet diskutuar.

Kjo po ndodh në një vend që ka peshën e bujqësisë në vlerën e shtuar të ekonomisë në 17.9%, më e larta në Europë dhe shumë më tepër se mesatarja e Bashkimit Europian prej 1.7%, dyfishin e të dytit pas nesh që është Kosova, me 8.8%.

NĂ« vend qĂ« t’i japĂ« hov prodhimit vendas, bumi turistik po e zhyt mĂ« thellĂ« krizĂ«n bujqĂ«sore, pasi industria e mikpritjes po mbĂ«shtetet gjithnjĂ« e mĂ« shumĂ« nĂ« produkte tĂ« importuara.

Importi i mishit, bulmetit, perimeve, frutave apo pijeve po rritet nga viti në vit, ndërsa fermerët shqiptarë humbasin tregjet e tyre natyrore në zonat turistike, për shkak të mungesës së standardeve, përpunimit dhe aksesit në logjistikë e furnizim.

Hotelet dhe restorantet zgjedhin shpesh furnizues më të lirë dhe të organizuar nga jashtë, ndërsa zinxhiri vendas i prodhimit mbetet i shkëputur, informal dhe pa standarde konkurruese.

Një faktor tjetër penalizues është kostoja e lartë e inputeve bujqësore, e ndikuar nga luhatjet ndërkombëtare dhe paaftësia për të negociuar në bllok ose për të përfituar nga skemat europiane të mbështetjes.

Subvencionet shtetërore janë të pamjaftueshme dhe të fragmentuara, ndërsa buxheti për bujqësinë në Shqipëri mbetet ndër më të ulëtit në rajon, me vetëm 1.9% të totalit të shpenzimeve buxhetore të 2024-s.

PĂ«r mĂ« tepĂ«r, vetĂ«m 1.2% e stokut tĂ« kredive tĂ« dhĂ«na pĂ«r biznese nga bankat u Ă«shtĂ« akorduar fermerĂ«ve apo agropĂ«rpunuesve — njĂ« shifĂ«r qĂ« flet mĂ« shumĂ« se çdo strategji nĂ« letĂ«r pĂ«r prioritetet reale tĂ« sistemit financiar.

Ka shenja se ky realitet po tërheq më në fund vëmendjen e autoriteteve. Fondi i garancisë sovrane për bujqësinë, i prezantuar si një bashkëpunim ndërmjet Ministrisë së Financave dhe Bankës së Shqipërisë, synon të lehtësojë aksesin në kredi për fermerët dhe përpunuesit agroushqimorë.

Guvernatori Gent Sejko dhe ministri Malaj e kanë përmendur zhvillimin e zinxhirit të vlerës së ushqimit si një prioritet jetik, duke nënvizuar rolin e bankave në bashkëpunim me agjencitë publike për të sjellë një ndryshim real.

Por ndërhyrjet sporadike nuk mjaftojnë. Bujqësia duhet të kthehet në një prioritet të vërtetë strategjik, të trajtohet me seriozitet dhe të lidhet ngushtë me sektorët plotësues si turizmi, përpunimi dhe eksporti.

Riorganizimi i tregjeve lokale, ndërtimi i qendrave grumbulluese, krijimi i markave vendase për produkte cilësore, standardizimi dhe dixhitalizimi janë vetëm disa nga hapat e domosdoshëm.

Politikat e subvencionimit duhet tĂ« rishikohen gjithashtu. NĂ« vend qĂ« ShqipĂ«ria tĂ« pĂ«rsĂ«risĂ« gabimet e politikĂ«s sĂ« subvencioneve tĂ« BE-sĂ« – si mbĂ«shtetja disproporcionale pĂ«r fermat e mĂ«dha, favorizimi i sasive nĂ« vend tĂ« cilĂ«sisĂ«, burokracia e madhe dhe mungesa e ndikimit konkret nĂ« mjedis – ajo ka mundĂ«sinĂ« tĂ« ndĂ«rtojĂ« njĂ« qasje mĂ« tĂ« mençur dhe tĂ« pĂ«rshtatshme pĂ«r realitetin shqiptar.

Kjo do të thotë të orientojë mbështetjen drejt fermerëve të vegjël e të rinj, të lidhë bujqësinë me zhvillimin rural dhe turizmin, të vendosë kritere të matshme për qëndrueshmërinë dhe të sigurojë një sistem të thjeshtë, transparent dhe me ndikim real në ekonomi, si dhe të ndikojë në rritjen e konkurrueshmërisë së sektorit, duke ulur kostot.

Vetëm kështu bujqësia mund të kthehet në një motor zhvillimi dhe në një mjet të fuqishëm për të frenuar braktisjen e fshatit dhe emigracionin.

Në fund të ditës, zhvillimi i bujqësisë nuk është vetëm çështje ekonomike, por çështje e mbijetesës demografike. Pa një fshat që jeton dhe prodhon, Shqipëria do të vazhdojë të përballet me hemorragjinë e emigracionit, që po boshatis zonat rurale dhe po plak strukturën e popullsisë.

TĂ« nxjerrĂ«sh bujqĂ«sinĂ« nga agonia nuk Ă«shtĂ« luks — Ă«shtĂ« domosdoshmĂ«ri pĂ«r tĂ« ndĂ«rtuar njĂ« ekonomi tĂ« qĂ«ndrueshme, gjithĂ«pĂ«rfshirĂ«se dhe qĂ« ruan vetĂ« identitetin e kĂ«tij vendi.

Jo vetëm turizmi mund të jetë një faktor nxitës për bujqësinë. Edhe një bujqësi e shëndetshme dhe konkurruese mund të ishte një ndër vlerat e shtuara për një turizëm të qëndrueshëm.

 

 

The post Nxjerrja e bujqësisë nga agonia appeared first on Revista Monitor.

Qytetet që po përfitojnë nga lufta

✇Revista Monitor
By: Mira Leka
18 July 2025 at 22:02

Prodhimi i armatimeve po ringjall tre qytete në Europë, shkruan The Economist

 

Qyteti me kalldrĂ«m Bourges ndodhet nĂ« tĂ« ashtuquajturĂ«n “diagonale tĂ« zbrazĂ«t” tĂ« FrancĂ«s: njĂ« brez i gjerĂ« tokash bujqĂ«sore nĂ« qendĂ«r tĂ« vendit, qĂ« banorĂ«t e pĂ«rshkojnĂ« me shpejtĂ«si nĂ« udhĂ«timet e tyre drejt destinacioneve tĂ« tjera.

Në vitin 1860, Napoleoni III vendosi të ndërtonte aty një punishte topash dhe arsenal ushtarak, në një vend të sigurt dhe të largët nga kufijtë e brishtë lindorë të Francës.

Me vetĂ«m 64,000 banorĂ«, Bourges ishte nĂ« situatĂ« tĂ« vĂ«shtirĂ«, pasi prodhuesit modernĂ« tĂ« armĂ«ve nuk arrinin tĂ« nĂ«nshkruanin kontrata. “Pati njĂ« periudhĂ« tĂ« gjatĂ« rĂ«nieje ekonomike” kujton Serge Richard, drejtues i dhomĂ«s lokale tĂ« tregtisĂ«.

Megjithatë, sot Bourges është në prag të një rilindjeje të jashtëzakonshme. Qeveritë europiane po rrisin ndjeshëm shpenzimet për mbrojtjen përballë agresionit rus dhe paqëndrueshmërisë amerikane.

Qytetet, që për vite me radhë janë mësuar me rënie industriale, po përgatiten tani për të kundërtën. Tre qytete, në Francë, Gjermani dhe Poloni ilustrojnë potencialin e madh që kjo valë mund të sjellë, por edhe sfidat që ajo mbart.

Bourges po përgatitet për një bum industrial. Dy kompani të mëdha europiane të mbrojtjes kanë tashmë fabrika në këtë qytet: MBDA, kompani europiane që prodhon raketa dhe sisteme raketash, dhe KNDS, ndërmarrje franko-gjermane që prodhon obus CAESAR dhe predha 155 mm.

Të dyja kompanitë pritet të investojnë 1 miliard euro në nivel lokal në pesë vitet e ardhshme.

Në periferi të qytetit, MBDA po shemb godina të vjetra pranë ambienteve ekzistuese, me synimin për të zgjeruar kapacitetet. Në anën tjetër të qytetit, KNDS e ka trefishuar prodhimin e obusëve CAESAR (top i rëndë me rreze të mesme), që nga viti 2022.

SĂ« bashku, kĂ«to kompani pritet tĂ« shtojnĂ« 2,500 vende pune gjatĂ« pesĂ« viteve tĂ« ardhshme. Efekti do tĂ« ndihet pĂ«rtej Bourges, edhe te dhjetĂ«ra nĂ«nkontraktorĂ«t e vegjĂ«l qĂ« furnizojnĂ« kĂ«to kompani gjigante, thekson François Cormier-Bouligeon, deputeti lokal, i cili e pĂ«rshkruan zgjerimin si “gjigant”.

Në shumë aspekte ky është një zhvillim i mirëpritur. Vendet e reja të punës do të jenë të kualifikuara dhe të paguara mirë.

Bourges ka përfituar tashmë nga porositë e reja për kompanitë, falë rritjes së buxhetit shtatëvjeçar për mbrojtjen, një rritje që nisi nën presidencën e Emmanuel Macron në vitin 2019.

Papunësia ka rënë nga 10.3% në vitin 2015 në 6.7% në tremujorin e tretë të vitit 2024, më poshtë se mesatarja kombëtare.

Por kjo situatë sjell edhe sfida. Një prej tyre është planifikimi i shërbimeve si çerdhe, shkolla, banesa e mjekë për të ardhurit e rinj.

Yann Galut, kryetari i bashkisë, u ka shkruar kryetarëve të 54 qyteteve të tjera franceze që varen nga industria e mbrojtjes, për të koordinuar një kërkesë të përbashkët për ndihmë shtesë nga shteti.

PĂ«r tĂ« tĂ«rhequr turistĂ«, ai ka arritur qĂ« Bourges, me katedralen gotike, tĂ« shpallet “Kryeqyteti Europian i KulturĂ«s” pĂ«r vitin 2028.

Një tjetër çështje shqetësuese është mungesa e fuqisë punëtore të kualifikuar. Banorët vendas kanë nevojë për programe trajnimi dhe praktika profesionale të përshtatshme. Drejtues të bizneseve lokale raportojnë se tashmë po përballen me vështirësi në rekrutim. Disa banorë shprehin shqetësimin se çmimet e banesave do të rriten ndjeshëm.

KĂ«to shqetĂ«sime janĂ« tĂ« ngjashme me ato nĂ« UnterlĂŒss, njĂ« qytet i gjelbĂ«r dhe i qetĂ« gjerman pranĂ« Hanoverit, i rrethuar nga pylli LĂŒsswald.

Tingulli i rregullt i të shtënave për testime është bërë tashmë sfondi zanor i jetës së vendasve në qendrën më të madhe të prodhimit të gjigantit gjerman të mbrojtjes, Rheinmetall.

KamionĂ« tĂ« rĂ«ndĂ« pĂ«rshkojnĂ« rrugĂ«t e qytetit; trafiku i punĂ«torĂ«ve qĂ« vijnĂ« pĂ«r nĂ« fabrikĂ« e bllokon qytetin gjatĂ« orarit tĂ« pikut. Rheinmetall sĂ« shpejti do tĂ« punĂ«sojĂ« pothuajse aq punonjĂ«s sa numri i banorĂ«ve tĂ« UnterlĂŒss, rreth 3500.

Ashtu si në Bourges, kjo është njëkohësisht një barrë dhe bekim.

 

Dy lloje zhvillimi

Plani ambicioz i zgjerimit tĂ« Rheinmetall pĂ«rfshin ndĂ«rtimin e njĂ« fabrike tĂ« re pĂ«r municione nĂ« UnterlĂŒss, e cila do t’u shtohet strukturave ekzistuese qĂ« prodhojnĂ« obusĂ« vetĂ«lĂ«vizĂ«s, si dhe mjetet e blinduara Lynx dhe Puma.

Përdorimi i këtyre mjeteve është shtuar ndjeshëm që nga hapja zyrtare e fabrikës vitin e kaluar, e cila u ndoq nga kancelari gjerman i asaj kohe, Olaf Scholz, dhe ministri i Mbrojtjes, Boris Pistorius.

Që atëherë, zhurmat dhe trafiku janë shtuar edhe më shumë. Dhjetëra karroca transporti lëvizin me shpejtësi nëpër vendin e punës.

“Po ndĂ«rtojmĂ« fabrikĂ«n e re me shpejtĂ«sinĂ« e Rheinmetall”, – thotĂ« Jan-Phillipp Weisswange, zĂ«dhĂ«nĂ«s i kompanisĂ«, duke nĂ«nkuptuar njĂ« kontrast tĂ« qartĂ« me ritmet e ngadalta tĂ« ndĂ«rtimit nĂ« pjesĂ«n tjetĂ«r tĂ« GjermanisĂ«.

Kompania është në proces rekrutimi të qindra punëtorëve të kualifikuar me paga të mira.

Katharina Ebeling, kryetarja kristiandemokrate e bashkisĂ« sĂ« UnterlĂŒss, po investon 1.3 milionĂ« euro kĂ«tĂ« vit pĂ«r tĂ« rinovuar stacionin e trenit dhe pĂ«r tĂ« bĂ«rĂ« pĂ«rmirĂ«sime tĂ« tjera, qĂ« do tĂ« ndihmojnĂ« qytetin tĂ« pĂ«rballojĂ« sfidat e reja.

Megjithatë, shumë banorë janë të pakënaqur. Në zgjedhjet e fundit vendore, 35.7% e votuesve në këtë qytet dhanë votën për partinë e djathtë ekstreme Alternativa për Gjermaninë (AfD), një përqindje shumë më e lartë se mesatarja kombëtare 20.8%.

Qyteti ka shumë pak dyqane, kafene apo kisha. Punonjësit e Rheinmetall shpesh vijnë çdo ditë nga qytetet përreth. Si rrjedhojë, banorët vendas vuajnë nga zhurma dhe ndotja, pa përfituar drejtpërdrejt.

Ashtu si nĂ« Bourges, edhe aty nĂ«nkontraktorĂ«t lokalĂ« ankohen se gjiganti i mbrojtjes mund t’ua rrĂ«mbejĂ« punonjĂ«sit mĂ« tĂ« aftĂ«.

Në Poloninë fqinje, sfidat janë të një natyre tjetër. Vendi po rrit shpenzimet për mbrojtjen në 4.7% të Prodhimit të Brendshëm Bruto këtë vit.

Megjithatë, pjesa më e madhe e pajisjeve ushtarake blihet nga jashtë vendit. Wladyslaw Kosiniak-Kamysz, ministri i Mbrojtjes, ka deklaruar se dëshiron që gjysma e pajisjeve luftarake të prodhohen brenda Polonisë.

Por problemi është se Grupi Shtetëror i Armatimeve i Polonisë (PGZ), një konglomerat prej 50 kompanish, ka përjashtuar në praktikë shumicën e kompanive private dhe vetë nuk është në gjendje të furnizojë ushtrinë polake me pajisjet më të nevojshme.

Për të mbështetur PGZ-në, qeveria polake vitin e kaluar porositi 96 obusë nga një prej kompanive të këtij grupi.

Në mars u nënshkrua një kontratë për prodhimin e 111 mjeteve të blinduara Borsuk, të parat që janë zhvilluar e prodhuar tërësisht në Poloni.

Për qytetin juglindor Stalowa Wola, ku prodhohet Borsuku, kjo mund të sjellë një ndryshim të jashtëzakonshëm.

I themeluar 80 vite mĂ« parĂ«, kur u ndĂ«rtua njĂ« fabrikĂ« metalesh aty ku mĂ« parĂ« ndodhej njĂ« pyll, Stalowa Wola (“Vullneti i ÇeliktĂ«â€) Ă«shtĂ« e lidhur ngushtĂ« me fatin e industrive tĂ« saj, thotĂ« kryetari i bashkisĂ«, Lucjusz Nadberezny.

Pas valës së pushimeve nga puna në vitet 1990, baza industriale e rajonit u ringjall nga investimet e huaja në fabrika për pjesë këmbimi për makina.

Megjithatë, financat publike të qytetit, i cili ndodhet në një nga rajonet më të varfra të Polonisë, mbeten të tendosura.

Me rritjen e porosive në sektorin e mbrojtjes, uzina e çelikut e qytetit planifikon të zgjerojë magazinat dhe të trefishojë kapacitetin prodhues deri në vitin 2026, gjë që pritet të sjellë një përmirësim të ndjeshëm.

TĂ« pĂ«rballesh me njĂ« “dividend” nga rritja e shpenzimeve tĂ« mbrojtjes Ă«shtĂ« njĂ« pĂ«rfitim i madh pĂ«r qytetet europiane.

Nëse shpenzimet për mbrojtjen vazhdojnë të rriten me të njëjtat ritme si deri tani, Komisioni Europian parashikon që kjo do të shtojë 0.5% në Prodhimin e Brendshëm Bruto të BE-së deri në vitin 2028.

Por për qytetet vetë, shpesh të vendosura në zona të prekura nga rënia industriale, kjo valë e re do të duhet të menaxhohet me kujdes për të sjellë përfitime të vërteta në nivel lokal.

Në të kundërt, zhgënjimi mund të ushqejë rritjen e mbështetjes për grupimet politike ekstreme.

 

 

 

The post Qytetet që po përfitojnë nga lufta appeared first on Revista Monitor.

Si ta kuptoni që industria e makinave në Perëndim është vërtet në telashe

✇Revista Monitor
By: Mira Leka
18 July 2025 at 22:00

Furnitorët, dikur më fitimprurës se vetë prodhuesit e makinave, po hasin vështirësi, shkruan The Economist

 

Furnitorët në industrinë e automobilave kanë qëndruar gjithmonë në hije krahasuar me prodhuesit e makinave. Panelet e komandimit, sistemet e amortizimit dhe komponentët e tjerë që ata prodhojnë fshihen nën pamjen e jashtme të makinës.

Megjithatë, kompani si Bosch, Continental apo Denso shpesh i tejkalonin financiarisht klientët e tyre prodhues të makinave.

Por, në ditët e sotme, rritja e qëndrueshme e automjeteve elektrike (EV), rëndësia gjithnjë e më e madhe e softuerit dhe shfaqja e konkurrentëve të rinj po e tronditin këtë sektor.

Dëmet janë të dukshme kudo. Në vitin 2024, 30 furnitorët më të mëdhenj në botë pësuan rënie prej rreth një së tretës në fluksin e lirë të parasë (free cash flow, fitimi neto pas shpenzimeve kapitale) krahasuar me një vit më parë, sipas firmës konsulente AlixPartners.

Furnitorët europianë njoftuan 54,000 shkurtime të vendeve të punës në mbarë botën vitin e kaluar, me rreth 12,000 prej tyre në kompaninë gjermane Bosch, më e madhja në këtë sektor.

Më 24 qershor, Continental dha më shumë detaje mbi një plan të nisur një vit më parë, për të ndarë biznesin e pjesëve të këmbimit nga ai i prodhimit të gomave, i cili është prekur më pak nga ndryshimet (edhe makinat elektrike kanë nevojë për goma).

Ndërkohë, më 11 qershor, kompania japoneze Marelli, furnitore e pajisjeve automobilistike që u përball me vështirësi të mëdha për shkak të borxheve dhe tarifave të vendosura nga presidenti Donald Trump, paraqiti kërkesë për falimentim në SHBA.

Dikur, të qenët furnitor i prodhuesve të makinave ishte një biznes shumë më i leverdishëm. Në vitet para pandemisë së Covid-19, furnitorët ishin në përgjithësi më fitimprurës se klientët e tyre.

KompanitĂ« e mĂ«dha tĂ« ashtuquajtura “Tier 1”, qĂ« punojnĂ« drejtpĂ«rdrejt me prodhuesit, konkurronin pĂ«r kontrata pĂ«r komponentĂ« tĂ« mĂ«dhenj qĂ« pĂ«rbĂ«heshin nga pjesĂ« mĂ« tĂ« vogla, tĂ« siguruara nga furnitorĂ« tĂ« niveleve mĂ« tĂ« ulĂ«ta.

Përfitimi vinte si nga ekonomia e shkallës, duke furnizuar shumë kompani me produkte të ngjashme, ashtu edhe nga fuqia negociuese, pasi për shumicën e pjesëve kishte më pak furnitorë sesa prodhues makinash.

Megjithatë, mungesa e çipave gjatë pandemisë u dha më shumë pushtet prodhuesve të makinave. Ata e reduktuan prodhimin për të përqendruar burimet në modelet më të shtrenjta dhe më fitimprurëse.

Ndërkohë, furnitorët u përballën me rënie të shitjeve dhe nuk mund të rrisnin çmimet, pasi ishin të lidhur me kontrata afatgjata.

Diferenca në përfitueshmëri mes prodhuesve dhe furnitorëve, e matur përmes kthimit nga kapitali, u ngushtua ndjeshëm (shih grafikun).

Prodhimi global i makinave është rikthyer në nivelet e para pandemisë, por tani ka ngecur. Për më tepër, furnitorët përballen me sfida të reja. Së pari, edhe pse automjetet elektrike po zënë një pjesë gjithnjë e më të madhe të shitjeve globale, kjo nuk po ndodh me ritmin që kishin parashikuar prodhuesit.

Megjithatë, shumë furnitorë perëndimorë kishin investuar në kapacitete për prodhimin e pjesëve për këto makina, një pjesë e të cilave tani qëndron e papërdorur.

Sfidën e dytë e paraqet rritja e rëndësisë së softuerit. Mënyra tradicionale e ndërtimit të makinave, duke integruar shumë pjesë nga furnitorë të ndryshëm, secili me çipet dhe softuerin e vet, po zëvendësohet me sisteme më të centralizuara kompjuterike.

Kjo do t’u japĂ« prodhuesve tĂ« makinave mĂ« shumĂ« kontroll mbi softuerin, i cili do tĂ« pĂ«rcaktojĂ« pĂ«rvojĂ«n e drejtimit dhe do tĂ« diferencojĂ« markat nĂ« tĂ« ardhmen.

ShumĂ« nga kĂ«to sisteme tashmĂ« po zhvillohen brenda vetĂ« kompanive ose me partnerĂ« tĂ« specializuar. Disa furnitorĂ« kanĂ« frikĂ« se do tĂ« shndĂ«rrohen nĂ« prodhues tĂ« thjeshtĂ« tĂ« “harduerĂ«ve tĂ« paditur” – pajisje pa inteligjencĂ« – thotĂ« Andrew Bergbaum nga AlixPartners.

Këto ndryshime kanë hapur gjithashtu derën për hyrje të reja në treg. Bateritë e furnizuara nga kompani si CATL e Kinës apo LG Energy Solution e Koresë së Jugut përbëjnë një pjesë të madhe të kostos së një makine elektrike.

Motorët elektrikë, inverterët dhe njësitë e kontrollit mund të sigurohen gjithashtu nga prodhues jashtë industrisë tradicionale të makinave, si Nidec e Japonisë apo NXP Semiconductors, një firmë holandeze.

Prodhuesit kinezĂ« tĂ« makinave, qĂ« po rriten me ritme tĂ« shpejta, po mbĂ«shtesin gjithashtu furnitorĂ«t vendĂ«s, tĂ« cilĂ«t mund t’i marrin me vete edhe nĂ« zgjerimin e prodhimit jashtĂ« vendit.

Nga ana tjetër, prodhuesit perëndimorë të makinave po zgjedhin të bashkëpunojnë me furnitorë dhe kompani kineze softuerësh, për të konkurruar më mirë në tregun kinez, si për shembull Volkswagen me Horizon Robotics dhe Mercedes-Benz me Momenta, për ndërtimin e makinave me vetëdrejtim.

Sipas Pedro Pacheco nga shoqëria konsulente Gartner, kompanitë që adoptojnë teknologji kineze mund të vendosin ta përdorin atë edhe në tregjet e tjera.

Megjithatë, situata nuk është plotësisht e zymtë për furnitorët perëndimorë.

Perspektiva është më pozitive për ato kompani, që prodhojnë pjesë që nuk janë specifike për makinat elektrike apo nuk përmbajnë shumë elemente softueri, si gomat, ulëset apo xhamat. Dhe kompanitë e mëdha ende kanë kohë dhe mjete për të ndryshuar pozitën e tyre.

E megjithatë, duket se po shkojnë drejt një të ardhmeje me marzhe më të ulëta dhe fitime gjithnjë e më të pakta.

 

 

 

The post Si ta kuptoni që industria e makinave në Perëndim është vërtet në telashe appeared first on Revista Monitor.

Doganat pyetësor për biznesin

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito
18 July 2025 at 16:49

Drejtoria e Përgjithshme e Doganave njofton se ka hartuar një pyetësor për bizneset në funksion të transparencës dhe përmirësimit të vazhdueshëm të shërbimeve doganore, duke ndjekur qasjen europiane për një administratë efikase dhe digjitale.

Në Pyetësorin e fundit të zhvilluar me bizneset, janë regjistruar vlerësime maksimale për performancën e administratës doganore, të cilat pasqyrojnë progresin e vazhdueshëm në:

‱ Digjitalizimin e shĂ«rbimeve dhe lehtĂ«simin e aksesit online;

‱ Uljen e kohĂ«s sĂ« pĂ«rpunimit tĂ« deklaratave pĂ«r import, eksport dhe tranzit;

‱ Autorizimin e OperatorĂ«ve EkonomikĂ« tĂ« Autorizuar, qĂ« pĂ«rfitojnĂ« lehtĂ«sira nĂ« procedura dhe kontrolle.

Drejtoria e Përgjithshme e Doganave mbetet e angazhuar të dëgjojë dhe të përfshijë opinionin e biznesit për të garantuar një shërbim gjithnjë e më cilësor dhe të përshtatur me nevojat konkrete të operatorëve ekonomikë.

🔗PyetĂ«sori nĂ« shqip:

 

https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSdDLtfuZfl2dBV2FQ4ltUX5SqmGjoHAFPy_3vd_LW8SMdY4QQ/viewform?usp=sf_link

 

The post Doganat pyetësor për biznesin appeared first on Revista Monitor.

CEO i Nvidia: drejtimi që do të ndiqja në universitet po të isha 20-vjeç

✇Revista Monitor
By: Megi Dumi
18 July 2025 at 15:30

Jensen Huang Ă«shtĂ« bashkĂ«themelues dhe CEO i Nvidia, kompania qĂ« ka udhĂ«hequr revolucionin e inteligjencĂ«s artificiale (IA) dhe Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« ndĂ«r mĂ« tĂ« vlefshmet nĂ« botĂ« nĂ«n drejtimin e tij. GjatĂ« njĂ« vizite nĂ« Pekin, Huang u pyet nga njĂ« gazetar: “Po tĂ« ishe njĂ« 22-vjeçar qĂ« sapo Ă«shtĂ« diplomuar sot nĂ« vitin 2025, por me tĂ« njĂ«jtĂ«n ambicie si mĂ« parĂ«, nĂ« cilĂ«n fushĂ« do tĂ« pĂ«rqendroheshe?”

Ai u pĂ«rgjigj: “Jenseni i ri, 20-vjeçar, qĂ« sapo Ă«shtĂ« diplomuar, me shumĂ« gjasĂ« do tĂ« kishte zgjedhur mĂ« tepĂ«r shkencat fizike sesa shkencat e softuerit,” duke shtuar se ai vetĂ« ishte diplomuar nga kolegji dy vite mĂ« herĂ«t, nĂ« moshĂ«n 20-vjeçare.

Shkencat fizike, në dallim nga ato të jetës, janë një degë e gjerë që fokusohet në studimin e sistemeve jo të gjalla, përfshirë fizikën, kiminë, astronominë dhe shkencat e tokës.

Huang ka përfunduar studimet në inxhinieri elektrike në Oregon State University në vitin 1984, ndërsa diplomën master në të njëjtën fushë e ka marrë nga Stanford University në vitin 1992.

Rreth njĂ« vit mĂ« pas, nĂ« prill tĂ« vitit 1993, ai bashkĂ«themeloi kompaninĂ« Nvidia me inxhinierĂ«t Chris Malachowsky dhe Curtis Priem, gjatĂ« njĂ« dreke nĂ« njĂ« restorant Denny’s nĂ« San Jose, Kaliforni. NĂ«n drejtimin e Huang si CEO, kompania Ă«shtĂ« shndĂ«rruar nĂ« njĂ« nga mĂ« tĂ« fuqishmet nĂ« botĂ«.

Nvidia u bë gjithashtu kompania e parë në botë që arriti një kapitalizim tregu prej 4 trilionë dollarësh javën e kaluar.

Edhe pse Huang nuk e sqaroi qartĂ« arsyen pse sot do tĂ« zgjidhte shkencat fizike, ai Ă«shtĂ« shprehur mĂ« parĂ« shumĂ« entuziast pĂ«r atĂ« qĂ« e quan “IA Fizike”, ose siç e pĂ«rshkruan ai, “faza e radhĂ«s”.

Gjatë 15 viteve të fundit, sipas tij, bota ka kaluar disa faza të zhvillimit të inteligjencës artificiale. Në muajin prill, në një forum në Uashington D.C., ai shpjegoi këtë evolucion:

“IA moderne hyri nĂ« vĂ«mendjen globale rreth 12 deri nĂ« 14 vite mĂ« parĂ«, kur u prezantua AlexNet dhe u arrit njĂ« pĂ«rparim i madh nĂ« vizionin kompjuterik,” tha ai.

AlexNet ishte një model kompjuterik i paraqitur në një garë në vitin 2012, i cili tregoi se makineritë mund të njohin imazhe duke përdorur të mësuarin e thellë, një zhvillim që ndihmoi në nisjen e bumit modern të IA-së.

Kjo fazĂ« e parĂ« njihet si “IA e perceptimit”, shpjegoi Huang.

MĂ« pas erdhi vala e dytĂ«, e quajtur “IA gjenerative”, “ku modeli i IA-sĂ« ka mĂ«suar jo vetĂ«m tĂ« kuptojĂ« informacionin, por edhe ta pĂ«rkthejĂ« atĂ«â€ nĂ« gjuhĂ« tĂ« ndryshme, imazhe, kode e tĂ« tjera.

“Jemi tani nĂ« epokĂ«n qĂ« quhet ‘IA e arsyetimit’, ku kemi IA qĂ« mund tĂ« kuptojĂ«, tĂ« gjenerojĂ«, tĂ« zgjidhĂ« probleme dhe tĂ« njohĂ« kushte qĂ« nuk janĂ« parĂ« mĂ« parĂ«,” tha ai. Sot, inteligjenca artificiale Ă«shtĂ« nĂ« gjendje tĂ« pĂ«rdorĂ« arsyetimin pĂ«r tĂ« zgjidhur probleme.

“IA e arsyetimit na lejon tĂ« krijojmĂ« njĂ« formĂ« robotĂ«sh dixhitalĂ«. I quajmĂ« agjentĂ« tĂ« IA,” shtoi Huang. KĂ«ta agjentĂ« tĂ« IA janĂ«, nĂ« thelb, “punĂ«torĂ« dixhitalĂ«â€ tĂ« aftĂ« pĂ«r tĂ« arsyetuar. Aktualisht, kĂ«ta agjentĂ« janĂ« nĂ« fokusin kryesor tĂ« shumĂ« kompanive tĂ« teknologjisĂ«.

Duke parĂ« nga e ardhmja, faza tjetĂ«r quhet “IA fizike”.

“Vala e ardhshme kĂ«rkon qĂ« ne tĂ« kuptojmĂ« gjĂ«ra si ligjet e fizikĂ«s, friksioni, inercia, shkaku dhe pasoja,” tha Huang nĂ« Uashington, nĂ« muajin prill.

Ai shtoi se aftësi të tilla si arsyetimi fizik, për shembull koncepti i qëndrueshmërisë së objekteve edhe kur nuk shihen, do të jenë themelore në këtë fazë të ardhshme të inteligjencës artificiale.

Zbatimet e këtij arsyetimi fizik përfshijnë: parashikimin se nga do të rrokulliset një top, vlerësimin e forcës së duhur për të kapur një objekt pa e dëmtuar, apo të kuptuarit e pranisë së një këmbësori pas një makine.

“Dhe kur IA fizike vendoset nĂ« njĂ« objekt fizik, tĂ« quajtur robot, atĂ«herĂ« kemi tĂ« bĂ«jmĂ« me robotikĂ«,” shtoi ai. “Kjo Ă«shtĂ« jashtĂ«zakonisht e rĂ«ndĂ«sishme pĂ«r ne tani, sepse po ndĂ«rtojmĂ« fabrika nĂ« tĂ« gjithĂ« SHBA-nĂ«.”

“Shpresoj qĂ«, nĂ« dhjetĂ« vitet e ardhshme, ndĂ«rsa ndĂ«rtojmĂ« kĂ«tĂ« brez tĂ« ri fabrikash, ato tĂ« jenĂ« tĂ« automatizuara, tĂ« mbĂ«shtetura nĂ« robotikĂ« dhe tĂ« na ndihmojnĂ« tĂ« pĂ«rballojmĂ« mungesĂ«n serioze tĂ« fuqisĂ« punĂ«tore qĂ« po pĂ«rjetojmĂ« nĂ« tĂ« gjithĂ« botĂ«n,” pĂ«rfundoi Huang. / CNBC, Shqip.al

The post CEO i Nvidia: drejtimi që do të ndiqja në universitet po të isha 20-vjeç appeared first on Revista Monitor.

Corriere: Rritjet e çmimeve dekurajojnë turistët: zbehet Shqipëria, pushuesit i kthehen Puglia-s

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito
18 July 2025 at 14:12

Duket se “efekti ShqipĂ«ri”, nĂ« formatin e turizmit bregdetar, nuk ka mĂ« tĂ« njĂ«jtĂ«n tĂ«rheqje.

Ose më saktë, nuk po josh më atë kategori turistësh italianë që gjatë tre viteve të fundit e kishin konsideruar Shqipërinë një destinacion ekonomik për pushimet e verës përtej Adriatikut.

“PĂ«r tĂ« qenĂ« tĂ« sinqertĂ« – shpjegon Michele Viola, drejtues i agjencisĂ« turistike Goodays – qĂ« nĂ« fund tĂ« sezonit tĂ« kaluar vumĂ« re se filloi rĂ«nia. NjĂ« prirje qĂ« kĂ«tĂ« vit, nĂ« 2025, Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« shumĂ« mĂ« e dukshme: kemi shumĂ« pak kĂ«rkesa pĂ«r pushime nĂ« bregdetin shqiptar, ndĂ«rsa grupet e organizuara po orientohen drejt alternativave tĂ« tjera”.

Sipas të dhënave të kësaj agjencie në Bari, fluksi i turistëve italianë drejt Shqipërisë ka rënë ndjeshëm krahasuar me tre vite më parë, kur pati një rritje prej 30% falë përfitimeve ekonomike dhe bukurive natyrore.

“Duhet thĂ«nĂ« troç – vijon Viola – se tĂ« ardhurat e familjeve italiane po tkurren nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« vazhdueshme dhe organizimi i pushimeve Ă«shtĂ« gjithnjĂ« e mĂ« i vĂ«shtirĂ«. MĂ« parĂ«, ShqipĂ«ria ofronte njĂ« raport tĂ« favorshĂ«m mes çmimit dhe shĂ«rbimit, por sot kjo baraspeshĂ« nuk ekziston mĂ«. Rezervimet janĂ« mĂ« pak se gjysma e atyre qĂ« kishim tre vjet mĂ« parĂ«.

Agjencia jonĂ« po orienton punĂ«n drejt tureve tĂ« organizuara nĂ« destinacione si Egjipti, Dubai apo Spanja, dhe falĂ« kĂ«saj strategjie, qarkullimi ynĂ« Ă«shtĂ« rritur. NdĂ«rsa ata qĂ« nuk zgjedhin tĂ« udhĂ«tojnĂ« jashtĂ« vendit, preferojnĂ« tĂ« qĂ«ndrojnĂ« nĂ« Puglia dhe tĂ« shfrytĂ«zojnĂ« fundjavat nĂ« destinacione bregdetare duke pĂ«rdorur strukturat Bed & Breakfast”.

Sipas Massimo Salomone, koordinator i sektorit tĂ« turizmit nĂ« Confindustria Puglia dhe president i degĂ«s nĂ« Bari dhe BAT, “ShqipĂ«ria ka shĂ«nuar padyshim rritje si destinacion, falĂ« investimeve tĂ« shpejta infrastrukturore dhe njĂ« burokracie mĂ« fleksibĂ«l, por lidhja e saj me konceptin e turizmit tĂ« lirĂ« shpesh Ă«shtĂ« e gabuar.

Ka elementĂ« tĂ« ofertĂ«s turistike shqiptare qĂ« kĂ«rkojnĂ« kujdes, si cilĂ«sia e shĂ«rbimeve, transparenca nĂ« çmime dhe niveli i pĂ«rgjithshĂ«m i ofertĂ«s – siç janĂ« raportuar nga shumĂ« turistĂ« italianĂ«. QĂ«llimi ynĂ« nuk Ă«shtĂ« tĂ« thellojmĂ« konkurrencĂ«n, por tĂ« ndĂ«rtojmĂ« sinergji pozitive.

ShqipĂ«ria dhe Puglia ndajnĂ« tĂ« njĂ«jtin det dhe trashĂ«gimi kulturore, qĂ« mund tĂ« shĂ«rbejĂ« si bazĂ« pĂ«r projekte tĂ« pĂ«rbashkĂ«ta nĂ« fushĂ«n e turizmit dhe infrastrukturĂ«s. MegjithatĂ«, duhet theksuar se Italia, dhe veçanĂ«risht Puglia, mbetet njĂ« destinacion shumĂ« i dashur pĂ«r turistĂ«t italianĂ«â€.

Në përfundim, problemi qëndron tek rritja e kostove që prek shtresën e mesme.

“Ajo pjesĂ« e klientelĂ«s qĂ« mĂ« parĂ« ishte e gatshme tĂ« pranonte shĂ«rbime jo shumĂ« tĂ« sofistikuara nĂ« kĂ«mbim tĂ« njĂ« çmimi tĂ« leverdisshĂ«m – pĂ«rfundon Piero Innocenti, zĂ«vendĂ«spresident i Fiavet Puglia – sot nuk gjen mĂ« arsye pĂ«r tĂ« shkuar nĂ« ShqipĂ«ri, sepse nuk e ndjen mĂ« pĂ«rfitimin.

Mesa duket, tarifat në Shqipëri janë rritur dhe kjo po i pengon pushuesit. E njëjta gjë po ndodh edhe në Kroaci dhe Mal të Zi, ndërsa Greqia ende po qëndron mirë.

NdĂ«rkohĂ«, segmenti i udhĂ«timeve me kroçerĂ« po performon mirĂ«, edhe gjatĂ« muajve shtator dhe tetor. Sa pĂ«r Puglian? Sektori po ecĂ«n me ritmet e njĂ«jta si viti i kaluar, dhe lidhjet ajrore ndĂ«rkombĂ«tare po ndihmojnĂ« nĂ« rritjen e mĂ«tejshme tĂ« turizmit nĂ« rajon”./ Corriere della sera

The post Corriere: Rritjet e çmimeve dekurajojnë turistët: zbehet Shqipëria, pushuesit i kthehen Puglia-s appeared first on Revista Monitor.

Strehimi social, 1.44 mln euro për subvencionimin e interesave të kredive dhe qiratë në janar-prill

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito
18 July 2025 at 13:30

Programet e strehimit social ku përfshihen disa ndarje, nga subvencionimi i interesave të kredive për banesa deri tek qiraja në tregun e lirë për familjet përfituese kanë marrë nga buxheti i shtetit 144 milionë lekë apo 1.44 milionë euro për periudhën janar-prill.

Të dhënat e raportuara nga Ministria e Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit (MEKI) tregojnë se janë disa mijëra familje që mbeten pjesë e këtyre programeve dhe që kanë ardhur në rritje kumulative nga viti në vit.

“Objektivi i programit Ă«shtĂ« tĂ« sigurojĂ«, deri nĂ« vitin 2030, strehim tĂ« pĂ«rshtatshĂ«m e tĂ« pĂ«rballueshĂ«m pĂ«r rreth 35,000 individĂ«ve/familjeve qĂ« kanĂ« aplikuar pĂ«r strehim dhe qĂ« nuk pĂ«rballojnĂ« dot kostot e tregut tĂ« banesave.

Ky tregues llogaritet në mënyrë kumulative nga viti bazë 2016, dhe deri në fund të 4-mujorit të parë të vitit 2025 janë adresuar nevojat e 24 019 familjeve, duke realizuar objektivin afat-gjatë në masën 68.6%.

GjatĂ« 4M I 2025 u shpenzuan 144 milionĂ« LEK, ose 11% pĂ«r qind e buxhetit tĂ« planifikuar” thuhet nĂ« dokumentin e MEKI.

Sa i takon realizimit të 4M I 2025 janë disa zëra që përfitojnë nga program i strehimit.

– 5 923 familje kanĂ« pĂ«rfituar nga subvencionimi i interesave pĂ«r kreditĂ« ekzistuese, nĂ« vlerĂ«n 41.7 milionĂ« LEK.

– 100 familje kanĂ« pĂ«rfituar subvencionim tĂ« interesave pĂ«r kredi tĂ« reja me vlerĂ«n 19 milionĂ« LEK.

– 721 familje kanĂ« pĂ«rfituar subvencionim tĂ« qirasĂ« nĂ« tregun e lirĂ« sipas Ligjit nr.22/2018, i ndryshuar me vlerĂ« prej 76.5 milionĂ« LEK.

– 110 familje kanĂ« pĂ«rfituar subvencionim qiraje pĂ«r shpronĂ«simin nga ndĂ«rtimi i UnazĂ«s sĂ« Madhe, me kosto faktike 5 milionĂ« LEK.

Ministria vlerëson se përsa i përket investimeve publike, realizimi për 4 I 2025 ishte 35% e buxhetit fillestar dhe 27% e buxhetit të rishikuar.

Buxheti i shpenzimeve kapitale pësoi ndryshime gjatë vitit, duke shtuar shpenzimet kapitale me financim të brendshëm, në masën 1 milardë lekë, në zërin Transferte kapitale, me Aktin Normativ nr.3, datë 29.04.2025. Janë realizuar projekte investimi me financim të brendshëm në vlerën e rreth 1.03 mld lekë ku ndër të tjera.

– NĂ« programin Strehimi, i cili konsiston nĂ« sigurimin e strehimit tĂ« pĂ«rballueshĂ«m dhe tĂ« pĂ«rshtatshĂ«m pĂ«r individĂ« e familje qĂ« nuk pĂ«rballojnĂ« dot kostot e strehimit nĂ« treg, janĂ« realizuar projektet me vlerĂ« totale 537.6 milionĂ«, konkretisht

– PĂ«rmirĂ«simi i infrastrukturĂ«s kryesisht pĂ«r zonat informale, alokuar fonde 21.9 milionĂ« LEK.

– Rikonstruksion i godinave nĂ« pronĂ«si tĂ« NJVV pĂ«r Strehim Social, alokuar fonde nĂ« vlerĂ«n 12.5 milionĂ« LEK.

– PĂ«rmirĂ«sim i banesave ekzistuese pĂ«r komunitetet e varfra dhe tĂ« pafavorizuara, alokuar fondin nĂ« vlerĂ«n 47.8 milionĂ« LEK.

The post Strehimi social, 1.44 mln euro për subvencionimin e interesave të kredive dhe qiratë në janar-prill appeared first on Revista Monitor.

Kohëzgjatja mesatare e jetës së punës në BE arriti në 37.2 vjet në 2024

✇Revista Monitor
By: Megi Dumi
18 July 2025 at 13:09

Në vitin 2024, kohëzgjatja mesatare e pritshme e jetës së punës për moshën mbi 15-vjeç në Bashkimin Europian ishte 37.2 vjet, sipas Eurostat. Megjithatë, kohëzgjatja mesatare e pritshme e jetës të punës ndryshonte shumë midis vendeve të BE-së.

Në 6 vende të BE-së, kohëzgjatja mesatare e jetës së punës ishte 40 vjet ose më e lartë: Holanda (43.8 vjet), Suedia (43.0), Danimarka (42.5), Estonia (41.4), Irlanda (40.4) dhe Gjermania (40.0). Në të kundërt, kohëzgjatjet më të ulëta të jetës në punë u regjistruan në Rumani (32.7 vjet), Itali (32.8) dhe Kroaci, Greqi dhe Bullgari (secila 34.8).

Për burrat, kohëzgjatja e pritshme e jetës së punës ishte mesatarisht 39.2 vjet në BE, me kohëzgjatjet më të mëdha të regjistruara në Holandë (45.7 vjet), Danimarkë (44.2) dhe Suedi (40.0 vjet), dhe më të shkurtra në Rumani (35.9), Kroaci dhe Bullgari (secila nga 36.0).

Sa i përket grave, kohëzgjatja mesatare e jetës së punës në BE ishte 35.0 vjet, me kohëzgjatjet më të mëdha të regjistruara në Estoni (42.2), e ndjekur nga Suedia (42.0) dhe Holanda (41.8). Kohëzgjatjet më të shkurtra u regjistruan në Itali (28.2), Rumani (29.2) dhe Greqi (31.1).

Në dhjetë vitet e fundit, kohëzgjatja mesatare e pritshme e jetës së punës në BE u rrit me 2.4 vjet, nga 34.8 në 37.2 vjet që është aktualisht. / Eurostat

The post Kohëzgjatja mesatare e jetës së punës në BE arriti në 37.2 vjet në 2024 appeared first on Revista Monitor.

Ministri i Financave apel tregtarëve të pakicës: Fatura tatimore për çdo produkt që tregtoni

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito
18 July 2025 at 12:23

Prej ditës së hënë administrata tatimore ka nisur aksionin për kontrollin e tregtimit të produkteve bujqësore dhe blegtorale në tregjet e mëdha, baxhot apo thertoret.

Në kuadër të aksionit të nisur, ministri i Financave, Petrit Malaj u takua me biznese të pakicës të mallrave të bulmetit dhe mishit në qytetin e Lushnjës.

Gjatë bisedës me përfaqësues të këtyre bizneseve, Ministri Malaj theksoi rëndësinë që çdo tregtim nga ana e tregtarëve të pakicës i produkteve bujqësore dhe blegtorale, si produktet e bulmetit apo produktet e mishit, duhet të shoqërohet me faturë fiskale.

Tregtimi i këtyre produkteve përmes shoqërimit me faturë fiskale, theksoi z. Malaj, shërben jo vetëm për formalizimin e tregut, por edhe për garantimin e sigurisë ushqimore për konsumatorët shqiptarë.

“ËshtĂ« shumĂ« e rĂ«ndĂ«sishme qĂ« tĂ« kuptohet nga tĂ« gjithĂ« tregtarĂ«t e pakicĂ«s qĂ« çdo produkt qĂ« ata tregtojnĂ«, qofshin kĂ«to produkte tĂ« bulmetit, qofshin kĂ«to produkte apo nĂ«nprodukte tĂ« mishit, do tĂ« duhet tĂ« jenĂ« tĂ« shoqĂ«ruara me njĂ« faturĂ« fiskale.

Kjo jo vetëm në kuadër të formalizimit të tregut, por edhe në kuadër të sigurisë ushqimore.

Duhet të kuptohet që nëpërmjet faturës ne jemi në gjendje të bëjmë një gjurmueshmëri të produktit nga ferma, te tregtari e deri te tryeza e konsumatorëve.

Ju bĂ«j thirrje tĂ« gjithĂ« tregtarĂ«ve me pakicĂ« qĂ« tĂ« fillojnĂ« dhe tĂ« sigurojnĂ« faturat e tyre tĂ« blerjeve pĂ«r çdo mall qĂ« ata blejnĂ«, nĂ« mĂ«nyrĂ« qĂ« jo vetĂ«m tĂ« formalizojnĂ« aktivitetin e tyre, por nga ana tjetĂ«r edhe tĂ« sigurojnĂ« dhe tĂ« garantojnĂ« sigurinĂ« ushqimore pĂ«r konsumatorĂ«t shqiptarĂ«â€, u shpreh Ministri.

Ministri tha se të gjitha subjektet e tregtimit me pakicë duhet të ndërgjegjësohen mbi detyrimet ligjore, të cilat duhet të zbatohen në mënyrë të drejtë.

Aksioni për formalizimin e tregut të produkteve bujqësore dhe përmirësimit të sigurisë ushqimore në vendin tonë, po zbatohet në bashkëpunim me Administratën Tatimore dhe Ministrinë e Bujqësisë dhe Zhvillimit Rural.

The post Ministri i Financave apel tregtarëve të pakicës: Fatura tatimore për çdo produkt që tregtoni appeared first on Revista Monitor.

Vetëm 46% e të rriturve në Shqipëri kanë një llogari bankare, sa gjysma e mesatares globale

✇Revista Monitor
By: Nertila
18 July 2025 at 11:32

Vetëm 46 për qind e të rriturve në Shqipëri kanë një llogari bankare, sipas të dhënave më të fundit të vitit 2024 nga Banka Botërore.

Të dhënat janë pjesë e raportit Global Findex 2025, i cili u publikua këto ditë dhe ofron një panoramë globale mbi përfshirjen financiare të qytetarëve në më shumë se 120 shtete.

Në Shqipëri, anketa është zhvilluar me 1,000 persona dhe ka treguar se përkundër përmirësimeve krahasuar me vitin 2011 kur afërsisht 30% kishin një llogari bankare  vendi ynë vijon të mbetet pas mesatares globale, që në vitin 2024 arriti në 79%.

Në nivel global, përfshirja financiare ka shënuar përparim të ndjeshëm gjatë dekadës së fundit.

Nga viti 2011 deri nĂ« vitin 2024, pĂ«rqindja e tĂ« rriturve qĂ« kanĂ« njĂ« llogari bankare Ă«shtĂ« rritur me 28 pikĂ« pĂ«rqindjeje – nga 51% nĂ« 2011 nĂ« 79% nĂ« 2024.

Rritja ka qenë më e theksuar në vendet me të ardhura të ulëta dhe të mesme, ku zhvillimet teknologjike, veçanërisht pagesat dixhitale dhe platformat celulare, kanë luajtur një rol kyç në zgjerimin e aksesit financiar.

Sipas raportit për Shqipërinë:

  • 35% e tĂ« anketuarve kanĂ« kryer ose kanĂ« marrĂ« njĂ« pagesĂ« dixhitale.
  • VetĂ«m 15% pĂ«rdorin njĂ« llogari bankare pĂ«r tĂ« kursyer.
  • 11% kanĂ« marrĂ« kredi nga institucione formale si banka ose kompani financiare.
  • 93% e shqiptarĂ«ve zotĂ«rojnĂ« njĂ« telefon celular.
  • 83% kanĂ« pĂ«rdorur internetin gjatĂ« tre muajve tĂ« fundit.

Të dhënat për Shqipërinë janë mbledhur nga 15 maji deri më 26 qershor 2024, dhe anketa ka një marzh gabimi prej rreth 3.5%.

Banka Botërore bën të ditur se zonat shumë të thella rurale, që përfaqësojnë rreth 2% të popullsisë, nuk janë përfshirë në kampion për shkak të vështirësive në aksesim.

 

The post Vetëm 46% e të rriturve në Shqipëri kanë një llogari bankare, sa gjysma e mesatares globale appeared first on Revista Monitor.

BE përgatit një listë me tarifa potenciale për shërbimet amerikane

✇Revista Monitor
By: Megi Dumi
18 July 2025 at 11:28

Brukseli po shqyrton gjithashtu kontrollin e eksporteve në rast të dështimit të bisedimeve tregtare me Uashingtonin

Bashkimi Europian po përgatit një listë me tarifa të mundshme ndaj shërbimeve amerikane, si dhe masa për kontrollin e eksporteve, si pjesë e një pakete kundërpërgjigjeje në rast se bisedimet tregtare me SHBA-të dështojnë, thanë dy zyrtarë të përfshirë në negociata.

Komisioni Europian, që është duke hartuar këtë listë masash, si reagim ndaj tarifave të shpallura nga presidenti amerikan Donald Trump, ende nuk e ka paraqitur dokumentin për miratim në shtetet anëtare të BE-së.

Trump ka njoftuar se planifikon të vendosë tarifa 30 për qind mbi importet nga BE-ja duke filluar nga data 1 gusht.

Megjithëse Brukseli ka paralajmëruar më herët se, nëse dështojnë përpjekjet për të shmangur këto tarifa, mund të zgjerojë luftën tregtare transatlantike edhe në sektorin e shërbimeve, deri tani nuk janë paraqitur masa konkrete.

Një nga zyrtarët theksoi se lista nuk do të fokusohet vetëm te kompanitë amerikane të teknologjisë, të cilat kanë ndikim të madh lobues në Shtëpinë e Bardhë të presidentit Trump.

Kjo listë do të shtohet mbi një paketë të mëparshme hakmarrjeje që prek 72 miliardë euro importe vjetore nga SHBA, e cila aktualisht po diskutohet në nivel të vendeve anëtare dhe përfshin tarifa mbi avionët Boeing, makinat dhe bourbon amerikan.

Një person i njohur me draftin e ri propozoi, që në listë të përfshihen edhe taksa për shërbimet dixhitale. Presidentja e Komisionit Europian, Ursula von der Leyen, kishte kërcënuar me një masë të tillë më parë.

“NjĂ« shembull Ă«shtĂ« vendosja e njĂ« tarife mbi tĂ« ardhurat nga reklamat e shĂ«rbimeve dixhitale”, deklaroi ajo.

Bernd Lange, kryetar i komisionit të tregtisë në Parlamentin Europian dhe një nga figurat që informohet rregullisht mbi ecurinë e bisedimeve, e përshëndeti këtë hap. Ai theksoi se ndërsa SHBA ka deficit në tregtinë e mallrave me BE-në, në sektorin e shërbimeve ka suficit, çka e bën më të prekshme nëse do të ketë kundërmasa në këtë fushë.

“Nuk ka shumĂ« gjasa qĂ« tĂ« arrihet njĂ« marrĂ«veshje e pranueshme dhe e balancuar mes SHBA-sĂ« dhe BE-sĂ«. Prandaj Ă«shtĂ« e rĂ«ndĂ«sishme tĂ« jemi tĂ« pĂ«rgatitur,” tha Lange.

“GjigantĂ«t amerikanĂ« tĂ« teknologjisĂ« gjenerojnĂ« njĂ« pjesĂ« tĂ« madhe tĂ« tĂ« ardhurave tĂ« tyre nĂ« EuropĂ« dhe SHBA ka njĂ« suficit vjetor rreth 100 miliardĂ« dollarĂ« nĂ« tregtinĂ« e shĂ«rbimeve. Ndaj duhet pĂ«rgatitur njĂ« hap i tretĂ«: njĂ« taksĂ« mbi shĂ«rbimet dixhitale.”

Blloku mund të përdorë mekanizmin e vet të zbatimit për të përpiluar listën e shërbimeve që do të tarifohen, por kjo do të kërkojë miratimin e shteteve anëtare.

Paketa më e fundit përfshin gjithashtu për herë të parë kontrollin e eksporteve, përmes tarifave që do të vendosen për eksportin e çelikut dhe disa kimikateve.

BE dhe SHBA janĂ« nĂ« negociata pĂ«r njĂ« marrĂ«veshje tregtare qĂ« nga prilli, kur Trump njoftoi tarifa “reciproke” 20 pĂ«r qind mbi importet nga BE. MĂ« pas, ai i uli pĂ«rkohĂ«sisht nĂ« 10 pĂ«r qind pĂ«r tĂ« krijuar hapĂ«sirĂ« pĂ«r negociata deri mĂ« 9 korrik, njĂ« afat qĂ« mĂ« pas u shty pĂ«r mĂ« 1 gusht.

MĂ« 13 korrik, Trump kĂ«rcĂ«noi se do t’i rriste tarifat nĂ« 30 pĂ«r qind duke nisur nga 1 gushti.

Sipas dy zyrtarëve, BE-ja mund të pranojë tarifat 10 për qind, por kërkon që çdo marrëveshje të përfshijë uljen e tarifave sektoriale të veçanta prej 25 për qind, të zbatuara aktualisht për makinat. Gjithashtu, Brukseli dëshiron garanci për përjashtim nga tarifat sektoriale që Trump ka paralajmëruar për sektorë si farmaceutika dhe gjysmëpërçuesit.

Komisioneri europian pĂ«r TregtinĂ«, MaroĆĄ Ć efčovič, ndodhet aktualisht nĂ« Uashington pĂ«r diskutime me homologĂ«t amerikanĂ«. TĂ« hĂ«nĂ«n, ai paralajmĂ«roi se “ende ka njĂ« hendek tĂ« madh” mes dy palĂ«ve. Edhe pse BE-ja e ka si opsion primar arritjen e njĂ« marrĂ«veshjeje, ai deklaroi se “tĂ« gjitha instrumentet” po merren nĂ« konsideratĂ« pĂ«r masat e mundshme tĂ« hakmarrjes.

Komisioni gjithashtu ka shtyrĂ« deri mĂ« 6 gusht njĂ« plan tĂ« veçantĂ« qĂ« synon tĂ« vendosĂ« tarifa mbi 21 miliardĂ« euro importe vjetore nga SHBA — njĂ« plan i pĂ«rgatitur si reagim ndaj tarifave qĂ« Trump ka zbatuar ndaj çelikut, aluminit dhe makinave europiane — pĂ«r t’i dhĂ«nĂ« mĂ« shumĂ« kohĂ« negociatave. / FT

The post BE përgatit një listë me tarifa potenciale për shërbimet amerikane appeared first on Revista Monitor.

Rritja e pagave çoi në buxhet 180 mln euro më shumë nga sigurimet e tatimi i të ardhurave personale

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito
18 July 2025 at 10:20

Buxheti ka arkëtuar nga taksat e tatimet 366 miliardë lekë në 6 mujorin e parë të vitit 2025, me një rritje prej 6.7%, ose 22.8 miliardë lekë më shumë, në krahasim me të njëjtën periudhë të një viti më parë, njoftoi Ministria e Financave.

Shpenzimet e përgjithshme publike arritën në rreth 332.5 miliardë lekë në 6 mujorin e parë të vitit 2025. Për shkak të të ardhurave më të larta se shpenzimet, buxheti ka rezultuar me një suficit prej 33.5 miliardë lekësh.

Në rritje prej 22.8 miliardë lekë të të ardhurave ndikimin kryesor e kanë dhënë tatimi mbi të ardhurat personale, të ardhurat e të cilit ishin 8.6 miliardë lekë më shumë, si dhe sigurimet shoqërore e shëndetësore, të cilat sollën 9.7 miliardë lekë, me një total prej rreth 18 miliardë lekësh, ose 180 milionë euro.

Vitin e kaluar, qeveria ndoqi një politikë agresive të rritjes së pagave në administratën publike, që automatikisht rrit të ardhurat nga sigurimet shoqërore e tatimi mbi pagën. Edhe administrata tatimore në fund të viti ttë kaluar nisi një aksion për deklarimet reale të pagave në sektorin privat.

TĂ« ardhurat

Sipas njoftimit tĂ« MinistrisĂ« sĂ« Financave, tĂ« ardhurat totale, pĂ«r periudhĂ«n Janar – Qershor 2025, arritĂ«n nĂ« rreth 366 miliardĂ« lekĂ«, njĂ« realizim nĂ« masĂ«n 100.6 % tĂ« planit tĂ« periudhĂ«s.

Krahasuar me të njëjtën periudhë të një viti më parë, u mblodhën rreth 22.8 miliardë lekë më shumë ose 6.7 % më shumë. Në terma vjetorë, të ardhurat totale për 6 mujorin e vitit 2025 u realizuan në masën 48.3% të planit vjetor.

TĂ« ardhurat e arkĂ«tuara nga Tatimet dhe Doganat, pĂ«r periudhĂ«n Janar – Qershor 2025, janĂ« nĂ« shumĂ«n 242.3 miliardĂ« lekĂ«, rreth 20.2 miliardĂ« lekĂ« ose 9.1% mĂ« shumĂ« nĂ« krahasim me Janar – Qershor 2024.

TĂ« ardhurat tatimore tĂ« mbledhura nga administrata doganore (tĂ« ardhurat nga TVSH nĂ« import, akciza, taksa doganore dhe renta minerare) pĂ«r periudhĂ«n Janar – Qershor 2025 u realizuan nĂ« vlerĂ«n 113.6 miliardĂ« lekĂ«, 3.7 miliardĂ« lekĂ« ose 3.4% mĂ« shumĂ« se Janar – Qershori i vitit 2024.

– TĂ« ardhurat nga TVSH nĂ« import, pĂ«r periudhĂ«n Janar – Qershor 2025, janĂ« 75.9 miliardĂ« lekĂ«, 674 milionĂ« lekĂ« ose 0.9% mĂ« shumĂ« se e njĂ«jta periudhĂ« e njĂ« viti mĂ« parĂ«.

– TĂ« ardhurat nga akciza, pĂ«r periudhĂ«n Janar – Qershor 2025, janĂ« realizuar nĂ« shumĂ«n 32.1 miliardĂ« lekĂ«, 3.2 miliardĂ« lekĂ« ose 11.2% mĂ« shumĂ« se e njĂ«jta periudhĂ« e vitit 2024, si dhe realizim nĂ« shumĂ«n 1.5 miliardĂ« lekĂ« ose 4.8% mĂ« shumĂ« se plani i akcizĂ«s pĂ«r periudhĂ«n Janar – Qershor 2025.

– TĂ« ardhurat e arkĂ«tuara nga renta minerare nĂ« eksport, pĂ«r periudhĂ«n Janar – Qershor 2025, janĂ« nĂ« shumĂ«n 1.1 miliardĂ« lekĂ«, njĂ« realizim prej 78.1 % kundrejt planit tĂ« periudhĂ«s Janar – Qershor 2025.

– TĂ« ardhurat nga taksat doganore, pĂ«r periudhĂ«n Janar – Qershor 2025, janĂ« arkĂ«tuar nĂ« vlerĂ«n 4.5 miliardĂ« lekĂ«, 183 milionĂ« lekĂ« ose 4.2% mĂ« shumĂ« se Janar – Qershori i vitit 2024, si dhe realizim prej 87.9% kundrejt planit tĂ« periudhĂ«s.

TĂ« ardhurat tatimore tĂ« mbledhura nga administrata tatimore (tĂ« ardhurat nga TVSH neto nĂ« vend, tatimi mbi fitimin, tatimi mbi tĂ« ardhurat personale, taksat nacionale), pĂ«r periudhĂ«n Janar – Qershor 2025, u realizuan nĂ« shumĂ«n 128.7 miliardĂ« lekĂ«, 16.5 miliardĂ« lekĂ« ose 14.7% mĂ« shumĂ« se Janar – Qershori i vitit 2024. Krahasuar me planin, tĂ« ardhurat e mbledhura janĂ« 2.8 miliardĂ« lekĂ« ose 2.2% mĂ« shumĂ«.

– TĂ« ardhurat nga TVSH e arkĂ«tuar (neto) u realizuan nĂ« shumĂ«n 33.2 miliardĂ« lekĂ«, 5.7 miliardĂ« lekĂ« ose 20.8% mĂ« shumĂ« se periudha Janar – Qershor 2024, dhe me realizim nĂ« shumĂ«n prej +918 milionĂ« lekĂ« ose 2.8% mĂ« shumĂ« se plani i periudhĂ«s. Rimbursimet e dhĂ«na pĂ«r periudhĂ«n Janar – Qershor 2025 janĂ« nĂ« shumĂ«n 11.1 miliardĂ« lekĂ«.

– TĂ« ardhurat e mbledhura nga tatimi mbi fitimin u realizuan nĂ« shumĂ«n 33.2 miliardĂ« lekĂ«, 645 milionĂ« lekĂ«, ose 2% mĂ« shumĂ« se periudha Janar – Qershor 2024.

– TĂ« ardhurat nga tatimi mbi tĂ« ardhurat personale, pĂ«r periudhĂ«n Janar – Qershor 2025, janĂ« nĂ« shumĂ«n 40.8 miliardĂ« lekĂ«, 8.6 miliardĂ« lekĂ« ose 26.6% mĂ« shumĂ« se periudha Janar – Qershor 2024, si dhe 5.4 miliardĂ« lekĂ« ose 15.4% mĂ« shumĂ« se plani i periudhĂ«s Janar – Qershor 2025.

– TĂ« ardhurat nga taksat nacionale, pĂ«r periudhĂ«n Janar – Qershor 2025, u realizuan nĂ« shumĂ«n 21.5 miliardĂ« lekĂ«, 1.6 miliardĂ« lekĂ« ose 7.8% mĂ« shumĂ« se Janar – Qershori i vitit 2024.

– TĂ« ardhurat nga Fondet Speciale, qĂ« pĂ«rfshijnĂ« tĂ« ardhurat nga sigurimet shoqĂ«rore dhe shĂ«ndetĂ«sore, tĂ« mbledhura nga Administrata Tatimore, ISSH dhe FSDKSH pĂ«r periudhĂ«n Janar – Qershor 2025 u realizuan nĂ« shumĂ«n 87.6 miliardĂ« lekĂ«, 9.7 miliardĂ« lekĂ« ose 12.5% mĂ« shumĂ« se periudha e viti 2024, si dhe me realizim prej 104.8% tĂ« planit tĂ« periudhĂ«s.

Shpenzimet

Shpenzimet e përgjithshme publike, për periudhën 6 mujore të vitit 2025, arritën në rreth 332.5 miliardë lekë me një realizim në masën 99.8% e planit të periudhës, ndërsa krahasuar me të njëjtën periudhë të vitit 2024, ky zë ka rezultuar 14.1% më i lartë ose rreth 41.2 miliardë lekë më shumë. Në terma vjetorë, shpenzimet e përgjithshme për 6 mujorin e vitit 2025 u realizuan në masën 40.3% të planit vjetor sipas buxhetit fillestar dhe 40.2% sipas Aktit Normativ Nr. 6 datë 11.06.2025.

– Shpenzimet korente, pĂ«r periudhĂ«n 6 mujore tĂ« vitit 2025, rezultuan nĂ« rreth 299.6 miliardĂ« lekĂ«. Krahasuar me tĂ« njĂ«jtĂ«n periudhĂ« tĂ« njĂ« viti mĂ« parĂ« ky zĂ« rezultoi 13.2% mĂ« i lartĂ« ose rreth 34.8 miliardĂ« lekĂ« mĂ« shumĂ«, si dhe me njĂ« realizim nĂ« masĂ«n 99% tĂ« planit tĂ« periudhĂ«s.

– Shpenzimet kapitale, pĂ«r periudhĂ«n 6 mujore tĂ« vitit 2025, rezultuan nĂ« rreth 32 miliardĂ« lekĂ«. Krahasuar me tĂ« njĂ«jtĂ«n periudhĂ« tĂ« njĂ« viti mĂ« parĂ« ky zĂ« rezultoi 20.8% mĂ« i lartĂ« ose rreth 5.5 miliardĂ« lekĂ« mĂ« shumĂ«, si dhe me njĂ« realizim nĂ« masĂ«n 108.1% tĂ« planit tĂ« periudhĂ«s.

– Niveli i suficitit, nĂ« periudhĂ«n 6 mujore tĂ« vitit 2025, rezultoi nĂ« rreth 33.5 miliardĂ« lekĂ«. Krahasuar me tĂ« njĂ«jtĂ«n periudhĂ« tĂ« njĂ« viti mĂ« parĂ«, niveli i suficitit rezultoi 35.3% mĂ« i ulĂ«t ose 18.3 miliardĂ« lekĂ« mĂ« pak.

Burimi: Ministria e Financave

The post Rritja e pagave çoi në buxhet 180 mln euro më shumë nga sigurimet e tatimi i të ardhurave personale appeared first on Revista Monitor.

Portofoli i qirasë financiare arriti në 128 milionë euro në fund të 2024

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito
18 July 2025 at 10:00

Tregu i qirasë financiare (lizingut) u rrit me ritme dyshifrore vitin e kaluar.

Sipas shifrave të Bankës së Shqipërisë, portofoli i qirasë financiare në fund të vitit 2024 arriti vlerën e 12.5 miliardë lekëve ose rreth 128 milionë eurove. Vlera e portofolit u rrit me 11.6% krahasuar me vitin 2023.

Qiraja financiare është një produkt i fokusuar kryesisht në financimin e mjeteve të transportit të bizneseve dhe individëve dhe në një pjesë më të vogël në financimin e pajisjeve dhe linjave të prodhimit të bizneseve.

Portofoli i qirasë financiare, sipas produkteve, dominohet nga financimet për mjete transporti personale (42%) dhe mjete transporti pune (28%). Portofoli i financimit të automjeteve personale vitin e kaluar u rrit me 12.1%, ndërsa ai i financimit të mjeteve të punës me rreth 8.7%.

Ndërkohë, pajisjet e tjera të punës dhe linjat e prodhimit përbënin pak më shumë se 6% të portofolit total të qirasë financiare. Vlera e këtij portofoli ngeli pothuajse e pandryshuar gjatë vitit 2024, për një shumë totale prej rreth 800 milionë lekësh.

Në një masë më të vogël, produkti i qirasë financiare përdoret edhe për financimin e pasurive të paluajtshme. Në fund të 2024, ky portofol kishte vlerën modeste të 190 milionë lekëve (1.5% të portofolit total). Megjithatë, vlera e lizingut me qëllim financimin e pasurive të paluajtshme u rrit me 46% krahasuar me një vit më parë.

Në vitet e fundit, kompanitë e lizingut po shtojnë vëmendjen edhe në financimin e pajisjeve për prodhimin e energjisë së rinovueshme, sidomos të paneleve diellore.

Tregu i qirasë financiare, ashtu si ai i produkteve të tjera financiare, ka ndjekur rimëkëmbjen e shpejtë të ekonomisë në periudhën pas pandemisë. Ky treg është nxitur ndjeshëm nga rritja e turizmit.

Turizmi ka rritur kërkesën për taksi dhe flotat e reja janë të orientuara drejt automjeteve elektrike. Blerja e tyre përbën një segment të rëndësishëm të kërkesës për financime me lizing. Një aktivitetet tjetër ku lizingu ka peshë të rëndësishme është financimi i blerjes së automjeteve për dhënien e tyre me qira, kryesisht për përdorim nga turistët.

Efekti i tërthortë i turizmit shtrihet edhe në sektorët e distribucionit dhe tregtisë, që kanë zgjeruar flotat e tyre të automjeteve. Një segment në rritje është edhe ai i shërbimeve mjekësore (edhe këtu një pjesë e rëndësishme e kërkesës vjen nga turizmi mjekësor), ku blerja ose rinovimi i pajisjeve po financohet në një masë të madhe me qira financiare.

Sipas Bankës së Shqipërisë, aktualisht në Shqipëri ushtrojnë aktivitet 10 institucione të licencuara për ofrimin e qirasë financiare. Megjithatë, veç institucioneve financiare jobanka, ky produkt ofrohet edhe nga disa prej bankave tregtare në vend.

Qiraja financiare është një produkt i ngjashëm me kredinë, por ndryshimi kryesor është se produkti i financuar nëpërmjet saj mbetet në pronësi të institucionit financiar deri në momentin kur klienti shlyen detyrimin e plotë.

Mekanizmi i lizingut parashikon një parapagim të pjesshëm nga klienti të vlerës së mjetit apo pajisjes së financuar, ndërsa pjesa e mbetur paguhet me këste mujore deri në shlyerjen e plotë të vlerës./ E.Shehu

Burimi: BSH

 

The post Portofoli i qirasë financiare arriti në 128 milionë euro në fund të 2024 appeared first on Revista Monitor.

Banka e Shqipërisë do të ulë komisionet për transfertat bankare

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito
17 July 2025 at 23:02

Banka e Shqipërisë ka përgatitur disa ndryshime në kuadrin që rregullon funksionimin e sistemeve të pagesave të administruara prej saj.

Veç të tjerash, ndryshimet në rregullore parashikojnë ulje të mëtejshme të komisioneve që klientët e sektorit bankar do të paguajnë për transfertat e parave që do të kryejnë mes institucioneve të ndryshme financiare.

NĂ« projektrregulloren e re “PĂ«r funksionimin e sistemit tĂ« klerimit tĂ« pagesave me vlerĂ« tĂ« vogĂ«l – AECH”, Banka e ShqipĂ«risĂ« propozon qĂ« pĂ«r pagesat nĂ« nisje tĂ« urdhĂ«ruara nga klientĂ« tĂ« pjesĂ«marrĂ«sve dhe qĂ« transferohen nĂ«pĂ«rmjet sistemit AECH, por qĂ« janĂ« tĂ« iniciuara nĂ« formĂ« elektronike, me vlerĂ« mĂ« tĂ« vogĂ«l ose tĂ« barabartĂ« me 40 mijĂ« lekĂ«, nuk duhet tĂ« aplikohen komisione.

Aktualisht, vlera maksimale e përjashtuar nga komisionet për transfertat e kryera në formë elektronike (nëpërmjet shërbimeve të internet banking ose mobile banking) është 20 mijë lekë. Dyfishimi i vlerës së transfertave që përjashtohen nga komisionet bankare e lehtëson më tej kryerjen e pagesave dhe transfertave në vlerë të vogël në ekonominë shqiptare.

Projektrregullorja parashikon edhe ulje tĂ« komisioneve pĂ«r transfertat nĂ« vlera mĂ« tĂ« mĂ«dha, e pĂ«rshkallĂ«zuar nĂ« disa shuma. Çmimi i komisioneve tĂ« aplikuara nga institucionet financiare pĂ«r klientĂ«t e tyre, pĂ«r tĂ« gjitha urdhĂ«rpagesat nĂ« nisje nĂ«pĂ«rmjet AECH me vlerĂ« nga 40 mijĂ« lekĂ« deri nĂ« 1 milion lekĂ«, nuk duhet tĂ« jetĂ« mĂ« i lartĂ« se 100 lekĂ«.

Me kuadrin aktual, transfertat deri në vlerën e 1.5 milionë lekëve kanë një komision tavan deri në 500 lekë për transfertat e kryera në degë dhe 250 lekë për transfertat e kryera me internet banking.

Projektrregullorja parashikon që çmimi i komisioneve të aplikuara për transfertat në nisje me vlerë më shumë se 1 milion lekë deri në 5 milionë lekë, nuk duhet të jetë më i lartë se 500 lekë. Aktualisht, transfertat me vlerë më të lartë se 1.5 milionë lekë mund të paguajnë një komision tavan deri në 1500 lekë (750 lekë nëpërmjet e-banking).

Për transfertat më të mëdha se 5 milionë lekë deri në vlerën e 10 milionë lekë, projektrregullorja propozon një komision tavan prej 1 mijë lekësh.

Ndërsa çmimi i komisioneve të aplikuara për pagesat më të mëdha se 10 milionë lekë deri në nivelin e 15 milionë lekëve nuk duhet të jetë më i lartë se 1400 lekë.

Projektrregullorja e re ruan gjithashtu detyrimin për të aplikuar një nivel 50% të komisioneve për transfertat e kryera me internet banking.

Për pagesat në nisje që janë të iniciuara në formë elektronike (e-banking), me vlerë më të madhe se 40 mijë lekë, komisionet nuk duhet të jenë më të mëdha se 50% e komisioneve të aplikuara për pagesat e iniciuara në formë joelektronike.

Për shembull, të gjitha transfertat e kryera me e-banking deri në vlerën e 1 milion lekëve nuk mund të ngarkohen nga bankat dhe institucionet financiare me një komision më të lartë se 50 lekë.

Ndryshimet në kuadrin rregullator të sistemeve të pagesave të Bankës së Shqipërisë janë hartuar në një kohë që po punohet njëkohësisht për ngritjen e një sistemi kombëtar të pagesave të shpejta (instant payments), sipas modelit TIPS që do të ofrojë Banka e Italisë./ E.Shehu

The post Banka e Shqipërisë do të ulë komisionet për transfertat bankare appeared first on Revista Monitor.

Nga tregjet bujqësore te thertoret dhe përpunuesit, aksioni për faturimin do shtrihet në 3 faza

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito
17 July 2025 at 23:01

Prej disa ditësh tatimorët kanë nisur aksionin për kontrollin e tregtimit të produkteve bujqësore me qëllim gjurmueshmërinë e mallrave për forcimin e sigurisë ushqimore.

Ndërmarrja e aksionit parashikohet të zbatohet nëpërmjet disa fazave sipas Drejtorisë së Përgjithshme të Tatimeve (DPT), ku përveç subjekteve në Tiranë aksioni do të zhvendoset drejt rretheve dhe më pas te pikat e grumbullimit dhe përpunimit.

Gjatë këtyre ditëve aksioni i tatimorëve është fokusuar në tregjet e mëdha të tregtimit të mallrave bujqësore dhe blegtorale, baxhot dhe thertoret në Tiranë.

Në Tiranë në 3 ditët e para të aksionit janë kontrolluar 87 subjekte dhe janë sekuestruar 20 ton mallra blegtorale që kanë rezultuar se tregtoheshin pa faturë.

“Fokusi i aksionit pĂ«r tregtimin e mallrave me faturĂ« do tĂ« jenĂ« tregjet e mĂ«dha, thertoret, baxhot, mĂ« pas grumbulluesit dhe pĂ«rpunuesit tĂ« cilat kanĂ« volum tregtar tĂ« lartĂ« qĂ« mĂ« pas tregtohen nĂ« tĂ« gjithĂ« vendin. Nga kontrollet e kryesore deri tani mĂ« problematik pĂ«r tregtim tĂ« mallit pa faturĂ« rezultojnĂ« tregjet e mĂ«dha tĂ« mallrave bujqĂ«sore dhe blegtorale dhe thertoret”, pohon administrata tatimore.

Në fazën e dytë, sipas drejtorisë së Përgjithshme të Tatimeve përveç Tiranës dhe zonave përreth saj, aksioni do të shtrihet edhe në rrethe, ku fokusi do të jenë tregjet e mëdha, baxhot e grumbullit të qumështit dhe thertoret e kafshëve.

Në fazën e tretë, administrata tatimore parashikon që aksioni të shtrihet te pikat e grumbullimit dhe përpunimit të mallrave blegtorale.

Administrata Tatimore thekson sërish se fokusi i aksionit është forcimi i kontrollit në terren mbi lëshimin e autofaturës për tregtimin e produkteve blegtorale, te tregjet e mëdha të tregtimit të mallrave bujqësore, thertoret, baxhot dhe më pas grumbulluesit dhe përpunuesit e mëdhenj.

Tatimet pohojnë se tregtarët e vegjël dhe ambulantët nuk janë në fokus të aksionit. Ndërsa numri i supermarketeve të kontrolluara deri tani mbetet i ulët. Aksioni i ndërmarrë nga aksioni tatimet synojnë të rrisin të ardhurat, dhe të forcojnë sistemin për gjurmueshmërinë e mallit.

Në mbyllje të aksionit nëpërmjet të cili synohet të rritet autofaturime për mallrat e tregtuara nga fermeri, qeveria parashikon të nisë zbatimin e skemës së rimbursimit të TVSH-së në masën 10% për fermerin. Projektligji për kthimin e skemës së kompensimit të TVSh-së pritet të shqyrtohet për miratim vitin e ardhshëm, ku dhe do të nisë zbatimin.

Pas ndryshimeve që u bënë në vitin 2019 në skemën e rimbursimit të TVSH-së ku nga 20% u ul në 6%, prej 2022 TVSH-ja e kreditueshme për blerjet e mallrave nga fermerët u shfuqizua. / D.Azo

https://monitor.al/qeveria-gati-te-riktheje-skemen-e-kompensimit-te-tvsh-se-per-fermeret-ne-nivelin-10/

 

The post Nga tregjet bujqësore te thertoret dhe përpunuesit, aksioni për faturimin do shtrihet në 3 faza appeared first on Revista Monitor.

Yesterday — 17 July 2025Ekonomi

Shqiptarët paguan 3 milionë euro kamatëvonesa në faturat e energjisë elektrike për janar-prill

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito
17 July 2025 at 23:00

Shqiptarët paguan rreth 3 milion euro si kamatvonesa për faturat e tyre të energjisë që nuk u paguan në kohë, sipas të dhënave të raportuara nga OSHEE Group për periudhën janar-prill.

Numri i faturave për të cilat është arkëtuar kamatëvonese është 1.36 milionë.

Kamatëvonesat lindin në një faturë në momentin kur fatura e muajit nuk paguhet brenda afatit 30 ditor të muajit pasardhës. Pra nëse fatura është lëshuar për muajin janar ajo mund të paguhet pa kamatë deri në fund të shkurtit.

Përpos këtyre, OSHEE vijon prej vitesh që të arkëtojë edhe detyrimet e prapambetura nga konsumatorët që kanë lidhur aktmarrëveshje për shkak të borxhit të akumuluar ndër vite. Këto aktmarrëveshje u lidhën prej disa vitesh si për klientët familjarë dhe për biznesin dhe parashikonin shlyerjen me këste.

Deri në fund të prillit arkëtimet totale të Furnizuesit të Shërbimit Universal që është pjesë e OSHEE Group ishin 27 miliardë lekë apo rreth 270 milionë euro. Pagesat e faturave brenda afatit ka rezultuar në nivelin 96 për qind për katër muajt e parë të vitit.

Numri i konsumatorëve të lidhur në rrjetin e shpërndarjes së energjisë elektrike sipas statistikave periodike të OSHEE rezulton në 1.34 milionë ndërkohë që faturat në total me lexim konsumi në 4 muajt të këtij viti ishin 4.1 milionë.

Numri i faturave të emetuara pa lexim pra dëm ekonomik në total për 4 muaj ishte në një shifër prej 79 ndërkohë që nga raportimi standard i dikurshëm është hequr shifra e faturave me konsum zero. Një tjetër tregues i raportuar për janar-prill është ajo e numrit të faturave të emetuara pa lexim (energji e pa matur) ishte 1.2 milionë ku shifrën më të lartë e mban muaji shkurt me 308 mijë./ N.Maho

The post Shqiptarët paguan 3 milionë euro kamatëvonesa në faturat e energjisë elektrike për janar-prill appeared first on Revista Monitor.

❌
❌