❌

Normal view

There are new articles available, click to refresh the page.
Today — 19 August 2025Ekonomi

Rritja e kredisë ul kapitalizimin e sektorit bankar për të tretin tremujor radhazi

✇Revista Monitor
By: Armela Toska
19 August 2025 at 12:00

Raporti i mjaftueshmërisë së kapitalit të sektorit bankar pësoi rënie për të tretin tremujor radhazi.

Sipas Bankës së Shqipërisë, raporti i mjaftueshmërisë së kapitalit në fund të qershorit zbriti në 19.25%, nga 19.5% që kishte qenë në tremujorin e mëparshëm. Ky tregues ka pësuar gjithashtu një rënie shumë të lehtë krahasuar me të njëjtën periudhë të një viti më parë. Në mesin e vitit të kaluar, raporti i mjaftueshmërisë së kapitalit kishte qenë 19.27%.

Rënia e raportit të mjaftueshmërisë së kapitalit është ndikuar sidomos nga rritja e shpejtë e kredisë, por pjesërisht edhe nga rënia e fitimeve dhe shpërndarja e dividendëve nga aksionerët e bankave.

Raporti minimal bazë i mjaftueshmërisë së kapitalit për sektorin bankar është 12%, por pas vitit 2019 ka nisur aplikimi i shtesave të tjera të lidhura me kuadrin e ri makroprudencial, si edhe atë për rimëkëmbjen dhe ndërhyrjen e jashtëzakonshme. Kjo i ka rritur ndjeshëm kërkesat për kapital, duke ndikuar edhe në një rritje graduale të niveleve mesatare të këtij treguesi për sektorin.

Treguesi i mjaftueshmërisë së kapitalit mat vlerën e kapitalit rregullator të sektorit bankar në raport me vlerën e aktiveve të ponderuara me koeficientët përkatës të rrezikut.

Vlera e kapitalit rregullator të sektorit bankar në mesin e këtij viti arriti në 212.4 miliardë lekë, në rritje me 1.5% krahasuar me një tremujor më parë dhe me 9% krahasuar me një vit më parë. Kapitali rregullator i sektorit bankar shqiptar në pjesën dërrmuese është kapital i nivelit të parë, që përfshin instrumentet më cilësore të kapitalit, kryesisht kapitalin e paguar aksioner, primet e aksioneve, rezervat dhe fitimet e pashpërndara.

Nga ana tjetër, vlera e aktiveve të ponderuara me koeficientë rreziku në mesin e vitit 2025 arriti në 1103 miliardë lekë, në rritje me 2.7% krahasuar me tremujorin e parë dhe me 9.3% me bazë vjetore. Grupi kryesor i aktiveve me rrezik në bilancet e bankave janë kreditë për sektorin privat.

Rritja e kërkesave për kapital i bën bankat më të sigurta ndaj humbjeve të mundshme në të ardhmen. Por, nga ana tjetër, nivelet e larta të mjaftueshmërisë së kapitalit ndikojnë në uljen e rentabilitetit dhe në rritjen e kostove që i përcillen publikut.

Sot sektori bankar për çdo 100 lekë kredi të dhënë ka pothuajse 20 lekë kapitale të vetat. Nevoja për rritje të kapitalit dikton marzhe dhe kosto fikse më të larta për huamarrësit dhe publikun shqiptar në përgjithësi.

Sektori bankar ka kërkuar me këmbëngulje prej vitesh që së paku kërkesat shtesë për kapital të aplikohen sipër një pragu minimal prej 8%, siç ndodh në Eurozonë. Por, sipas Bankës së Shqipërisë, një gjë e tillë mund të ndodhë vetëm pas certifikimit të ekuivalencës së mbikëqyrjes bankare në Shqipëri. Ky proces ka nisur në fund të vitit të kaluar ka si qëllim të certifikojë që kuadri i mbikëqyrjes bankare në Shqipëri është i barazvlefshëm me atë të BE-së. Pas ekuivalenca e mbikëqyrjes të jetë certifikuar, Banka e Shqipërisë ka lënë të hapur mundësinë që kërkesa bazë e mjaftueshmërisë së kapitalit edhe në Shqipëri të ulet në nivelin 8%.

 

The post Rritja e kredisë ul kapitalizimin e sektorit bankar për të tretin tremujor radhazi appeared first on Revista Monitor.

Tokio shpallet qyteti mĂ« i mirĂ« nĂ« botĂ« pĂ«r njĂ« “workation”

✇Revista Monitor
By: Megi Dumi
19 August 2025 at 11:53

Qytetet u vlerësuan sipas 12 kritereve të ndryshme, përfshirë shpejtësinë e internetit, disponueshmërinë e hapësirave fleksibël për punë dhe afërsinë me natyrën

A e mbani mend jetën para punës hibride? Në fakt nuk ka kaluar shumë kohë, por shumë prej nesh janë mësuar aq shumë me mundësinë për të punuar në distancë, sa nuk e imagjinojmë më jetën ndryshe.

Dhe ajo qĂ« puna nĂ« distancĂ« ka mundĂ«suar, Ă«shtĂ« rritja e numrit tĂ« njerĂ«zve qĂ« nisen pĂ«r “workation”, pra pushime ku njĂ«kohĂ«sisht punon.

Por, nëse planifikoni të merrni pjesë në një telefonatë pune nga jashtë vendit, më mirë sigurohuni që keni internet të mirë dhe një vend të përshtatshëm për të qëndruar. Prandaj lind pyetja: cilat janë vendet më të mira në botë për të punuar gjatë pushimeve?

Barometri vjetor “puno nga kudo” (work from anywhere) i International Workplace Group, nĂ« edicionin e tij tĂ« tretĂ«, vlerĂ«son qytetet bazuar nĂ« 12 kritere tĂ« ndryshme (si shpejtĂ«sia e internetit, kostot e transportit, klima, disponueshmĂ«ria e hapĂ«sirave fleksibĂ«l pĂ«r punĂ« dhe qasja nĂ« natyrĂ«).

Në vendin e parë u rendit Tokio!

Me një rezultat 91 pikV nga maksimumi prej 120, kryeqyteti japonez u vlerësua për internetin e shpejtë, infrastrukturën e transportit të nivelit të lartë, sigurinë dhe një vizë të re për nomadët dixhitalë, e cila nisi zbatimin pranverën e vitit të kaluar.

Gjithashtu ndihmoi afërsia me malet dhe parqet kombëtare, horizonti i mrekullueshëm të Tokios dhe muzetë e ushqimi i shpejtë.

Rio de Janeiro, Brazil

Rio de Janeiro zuri vendin e dytë me 90 pikë (falë kostove të përballueshme të jetesës dhe shtrirjes së rrjetit 5G në të gjithë qytetin).

Ndërsa Budapesti u rendit aftër në vendin e tretë me 89,5 pikë (falë lidhjeve të forta të transportit dhe numrit të madh të hapësirave kulturore).

10 qytetet mĂ« tĂ« mira pĂ«r njĂ« “workation”:

  1. Tokio, Japoni
  2. Rio de Janeiro, Brazil
  3. Budapest, Hungari
  4. Seul, Kore e Jugut
  5. Barcelona, Spanjë
  6. Pekin, Kinë
  7. Lisbonë, Portugali
  8. Romë, Itali
  9. Paris, Francë
  10. Valletta, Maltë

/ Time Out, Shqip.al

The post Tokio shpallet qyteti mĂ« i mirĂ« nĂ« botĂ« pĂ«r njĂ« “workation” appeared first on Revista Monitor.

Biznesi qeverisë me armët!

✇Revista Monitor
By: Armela Toska
19 August 2025 at 11:37
Qeveria shqiptare ka ndĂ«rtuar njĂ« model tĂ« çuditshĂ«m dhe kontradiktor tĂ« funksionimit tĂ« shtetit. Kur bĂ«het fjalĂ« pĂ«r shĂ«rbimet publike thelbĂ«sore – spitale, shkolla, rrugĂ« – pĂ«rgjigjja Ă«shtĂ« gjithmonĂ« e njĂ«jtĂ«: “shteti nuk ka kapacitete”. PĂ«r kĂ«tĂ« arsye, shĂ«ndetĂ«sia iu dorĂ«zua koncesioneve, ndĂ«rtimi i shkollave iu la privatit, dhe çdo segment rrugor i rĂ«ndĂ«sishĂ«m Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« pjesĂ« e njĂ« PPP-je.
Por kur vjen puna për të bërë biznes, shteti papritur bëhet sipërmarrës i madh. Në vend që të ofrojë shërbimet për të cilat qytetarët paguajnë taksa, qeveria vendos të ndërhyjë në tregje ku konkurrenca duhet të jetë e lirë dhe transparente. Kështu, shteti që nuk arrin të blejë avionë zjarrfikës për të përballuar emergjencat civile, futet i papërgatitur në industrinë e armëve.
NĂ« vitin 2024, shumica qeverisĂ«se miratoi krijimin e KAYO sh.a., njĂ« kompani shtetĂ«rore qĂ« trashĂ«goi disa nga uzinat e vjetra tĂ« prodhimit tĂ« armatimeve. NĂ« teori, ideja nuk Ă«shtĂ« e paarsyeshme. ShqipĂ«ria ka pasur njĂ« industri tĂ« tillĂ« para viteve ’90 dhe si vend anĂ«tar i NATO-s mund tĂ« kishte interes tĂ« rikthente njĂ« sektor strategjik. NjĂ« industri e mbrojtjes mund tĂ« krijojĂ« vende pune, tĂ« gjenerojĂ« tĂ« ardhura dhe tĂ« rrisĂ« peshĂ«n gjeopolitike tĂ« vendit.
Por si gjithmonë me këtë qeveri, problemi nuk është ideja në letër, por mënyra e zbatimit. Që në Komisionin e Ekonomisë, u ngritën shqetësime për mungesën e transparencës, për mënyrën e përfshirjes së sektorit privat dhe për rrezikun që prona publike të përdorej për interesa klienteliste. Sot, një vit më vonë, ato shqetësime janë bërë realitet.
KAYO, me kapital fillestar vetëm 150 milionë lekë, ka krijuar tre kompani bija në ortakëri me subjekte private që nuk kanë as licenca dhe as ekspertizë në prodhimin e armëve. Nuk kemi të bëjmë me një industri serioze, por me një tjetër shembull të përdorimit të pronës publike dhe të fondeve shtetërore për interesa të ngushta.
Ky është një rrezik i dyfishtë.
Së pari, për sigurinë kombëtare. Industria e mbrojtjes është një sektor ku kërkohet kontroll i plotë shtetëror dhe ekspertizë e specializuar. Përfshirja e kompanive pa kredenciale rrezikon standardet, sigurinë dhe besueshmërinë e Shqipërisë në NATO.
Së dyti, për financat publike. Me një kapital qesharak prej 150 milionë lekësh, është e qartë se nuk mund të ringrihet një industri armatimi. Ky investim është i destinuar të shpërndahet në tendera dhe kontrata të vogla pa impakt real, ndërkohë që qeveria ka dhënë qindra milionë euro për inceneratorët dhe koncesione të tjera të dyshimta.
NĂ« fakt, kjo nuk Ă«shtĂ« njĂ« histori e re. ËshtĂ« e njĂ«jta recetĂ« qĂ« kemi parĂ« me dhjetĂ«ra herĂ« gjatĂ« 12 viteve tĂ« fundit. NĂ« vend qĂ« tĂ« fokusohet tek detyrat bazĂ«, qeveria shpik projekte madhore, i shet si “vizion 2030” dhe nĂ« fund i kthen nĂ« platforma pĂ«r klientelĂ«. NĂ« shĂ«ndetĂ«si, nĂ« infrastrukturĂ« dhe tani nĂ« mbrojtje, rezultati Ă«shtĂ« i njĂ«jtĂ«: shteti merr rolin e tregtarit, ndĂ«rsa qytetarĂ«t mbeten pa shĂ«rbime cilĂ«sore.
KAYO është vetëm shembulli më i fundit i këtij modeli. Një shtet që nuk financon dot spitale, por hap kompani armësh; që nuk ndërton dot shkolla, por shpik shoqëri aksionare me ortakë pa eksperiencë; që nuk garanton dot zjarrfikës për të mbrojtur pyjet, por shpall veten prodhues armatimesh.
Pyetja që lind është e thjeshtë: çfarë shteti po ndërtojmë?
NjĂ« shtet qĂ« i lĂ« shĂ«rbimet publike nĂ« duart e privatit, ndĂ«rsa biznesin e mban pĂ«r vete, nuk Ă«shtĂ« njĂ« shtet modern dhe demokratik. ËshtĂ« njĂ« shtet klientelist, qĂ« i shĂ«rben vetes dhe klientĂ«ve tĂ« pushtetit.
ShqipĂ«ria ka nevojĂ« pĂ«r njĂ« industri moderne tĂ« mbrojtjes, por jo pĂ«r kompani fasadĂ« e partnerĂ« tĂ« rastĂ«sishĂ«m. Siguria kombĂ«tare nuk Ă«shtĂ« biznes privat i qeverisĂ« – Ă«shtĂ« interes kombĂ«tar qĂ« nuk mund tĂ« pĂ«rdoret si monedhĂ« pĂ«r tendera dhe marrĂ«veshje tĂ« errĂ«ta.
Post nga Jorida Tabaku

The post Biznesi qeverisë me armët! appeared first on Revista Monitor.

Turizmi i aventurës, projekti i BERZH do mbështesë ndërhyrjet në 4 fshatra të Korçës

✇Revista Monitor
By: Armela Toska
19 August 2025 at 11:00

Katër fshatra të Korçës, konkretisht: Dardha, Arrëza, Sinica dhe Nikolica do të mbështeten për të përmirësuar ofertën e tyre turistike dhe posaçërisht në segmentin e aventurës. Në sistemin e prokurimeve të Bankës Europiane për Rindërtim dhe Zhvillim (BERZH) u njoftua procedura që kanë në objekt të kontratës këtë objektiv  dhe për të cilën subjektet e interesuar do të shprehin interesin.

BĂ«het fjalĂ« pĂ«r kontratĂ«n “PĂ«rmirĂ«simi i ofertĂ«s turistike tĂ« zonave natyrore nĂ« rajonin e Korçës, pĂ«rmes rritjes sĂ« aksesueshmĂ«risĂ« dhe infrastrukturĂ«s sĂ« turizmit tĂ« aventurĂ«s, nĂ« fshatrat DardhĂ«, ArrĂ«z, SinicĂ« dhe NikolicĂ«â€.

“Projekti qĂ« do tĂ« zhvillohet nĂ« fshatrat DardhĂ«, ArrĂ«z, SinicĂ« dhe NikolicĂ«, qĂ« bĂ«jnĂ« pjesĂ« nĂ« BashkinĂ« e Korçës. Klima e zonĂ«s pĂ«rreth qytetit tĂ« Korçës Ă«shtĂ« kontinentale me ndikime mesdhetare. Rajoni i Korçës ka njĂ« klimĂ« karakteristike, mjaft tĂ« ndryshme nga klima bregdetare, pĂ«r shkak tĂ« lartĂ«sisĂ« dhe pozicionit tĂ« tij nĂ« pjesĂ«n lindore tĂ« ShqipĂ«risĂ«, nĂ« njĂ« terren malor dhe kodrinor” thuhet nĂ« pĂ«rshkrimin e rajonit qĂ« do tĂ« pĂ«rfshihet nĂ« kĂ«tĂ« ndĂ«rhyrje duke shprehur kĂ«shtu edhe potencialin qĂ« ka zona.

Projekti “Infrastruktura dhe Turizmi nĂ« ShqipĂ«ri” financohet nga Bashkimi Evropian pĂ«rmes asistencĂ«s teknike dhe granteve investuese me njĂ« vlerĂ« totale prej 40 milionĂ« euro, si dhe nga njĂ« hua sovrane plotĂ«suese e ofruar nga BERZH pĂ«r QeverinĂ« e ShqipĂ«risĂ«. Projekti zbatohet nga Fondi Shqiptar i Zhvillimit si agjenci zbatuese.

Ndërhyrja në rajonin e Korçës nuk është e vetmja. Projekti ka pasur vazhdimisht pjesë të tij rajone të ndryshme që janë në faza të ndryshme të zbatimit. Kështu ndër të tjera mund të përmendim ndërhyrjen në rrugët turistike të Velipojës, përmirësimi i infrastrukturës dhe transportit në Bogë, ndërhyrja në Parkun Kombëtar të Tomorit./ N.Maho

 

 

The post Turizmi i aventurës, projekti i BERZH do mbështesë ndërhyrjet në 4 fshatra të Korçës appeared first on Revista Monitor.

Ujësjellësit, në 2024 të ardhurat 113 milionë euro, vetëm 5 shoqëri mbulojnë kostot

✇Revista Monitor
By: Armela Toska
19 August 2025 at 10:00

Shoqëritë e ujësjellës-kanalizimeve në vend realizuan 11.3 miliardë lekë të ardhura apo 113 milionë euro nga aktiviteti i tyre. Enti Rregullator i Ujit publikoi raportin e performancës për vitin 2024 duke nënvizuar se pavarësisht një ecurie më të mirë të ardhurave, që janë në rritje në raport me vitin 2025 ende shumica e shoqërive e kanë të vështirë të mbulojnë kostot.

Gjatë vitit 2024, të ardhurat e realizuara nga aktiviteti i shoqërive UK arritën në 11,378 milion lekë, duke shënuar një rritje prej 983 milion lekësh krahasuar me vitin 2023.

Në nivel sektori, vetëm 5 nga 17 shoqëri UK që operojnë në të gjithë territorin kanë arritur të mbulojnë mbi 100% kostot O&M.

NĂ« tĂ«rĂ«si, niveli i mbulimit tĂ« Kostove O&M Ă«shtĂ« rritur, duke arritur nĂ« 107.6%, me tĂ« ardhurat nga aktiviteti (pa pĂ«rfshirĂ« subvencionet), çka tregon njĂ« pĂ«rmirĂ«sim tĂ« qĂ«ndrueshĂ«m financiar nĂ« raport me vitin e kaluar” thuhet nĂ« raport.

ERRU nënvizon se të ardhurat nga aktiviteti kanë pësuar një rritje të lehtë me 9.5%, si rezultat i rritjes me rreth 29,340 lidhje të reja të Furnizimit me Ujë (FU) të cilat vijnë kryesisht nga vendet bregdetare SHRUK Vlorë, e cila e ka dhe vitin e parë të rajonalizimit, vijon SHUK Tiranë me rritje të lidhjeve të reja për furnizim uji, SHRUK Durrës dhe SHRUK Sarandë.

Ndërkohë ka rritje me 24,041 të numrit të lidhjeve kanalizimeve që vijnë kryesisht nga SHUK Tiranë, SHRUK Durrës, SHRUK Elbasan, SHRUK Korçë dhe SHRUK Vlorë.

Megjithatë, në sektor sipas raportit, mbeten ende 12 shoqëri UK që nuk mbulojnë kostot O&M dhe që janë subvencionuar nga qeveria qendrore.

Subvencionet në vitin e shkuar ishin 349 milionë lekë apo rreth 3.5 milionë euro.

Sektori i ujësjellës-kanalizimeve tashmë prej disa vitesh është nën reformën e riorganizimit ku hapi i parë ishte ai i bashkimit të disa dhjetëra shoqërive në 15 të tilla. Deri më tani ka përfunduar organizmi i 14 prej tyre teksa mbetet ende pa krijuar shoqëria më e madhe, që është ajo e Tiranës që përfshin bashkë me kryeqytetin edhe Kamzën dhe Vorën.

Gjatë dy viteve të fundit shoqëritë e reja kanë aplikuar për tarifa të rishikuara me tendencë rritjen në një pjesë të mirë të tyre të cilat janë miratuar nga Enti Rregullator i Ujit./N.Maho

The post Ujësjellësit, në 2024 të ardhurat 113 milionë euro, vetëm 5 shoqëri mbulojnë kostot appeared first on Revista Monitor.

Tabela/Sa do rriten detyrimet e taksës së ndërtesës për pronarët e parkimeve e bodrumeve në rrethe

✇Revista Monitor
By: Armela Toska
18 August 2025 at 23:02

Rritja e çmimeve të referencës në rrethe, përveç detyrimeve për taksën e ndërtesës të familjarëve dhe bizneseve pritet të sjellë edhe shtrenjtimin e detyrimeve për taksën edhe për pronarët e parkimeve të mbyllura dhe bodrumeve.

Në taksimin për ndërtesat, në metodologjinë e miratuar në vitin 2018 nga qeveria ku vlera e ndërtesës llogaritet bazuar mbi çmimet e referencës së apartamenteve, përfshiu për taksim edhe garazhet dhe bodrumet e mbyllura.

Referuar metodologjisë për llogaritjen e taksës së ndërtesës, shkalla e taksës për garazhet dhe bodrumet në nivel kombëtar është 0,2% e vlerës së pasurisë së paluajtshme që taksohet.

Ndërsa çmimi për metër katror sipërfaqe ndërtimi për parkim të mbuluar dhe bodrume është 70% e çmimit të sipërfaqeve të apartamenteve të banimit sipas qyteteve. Pra vlera e një garazhi të mbyllur apo bodrumi llogaritet me 70% e çmimit të çmimit të referencës së apartamenteve të banimit sipas zonave kadastrale të qyteteve.

Monitor ka llogaritur detyrimin e ri pĂ«r taksĂ«n e ndĂ«rtesĂ«s tĂ« njĂ« pronari garazhi tĂ« mbyllur apo bodrumi me sipĂ«rfaqe 50 m2 pĂ«r 119 zonat e reja kadastrale nĂ« rrethe. Aktualisht rrethet janĂ« tĂ« ndara secili qytet vetĂ«m nĂ« 1 zonĂ« kadastrale. Me çmimet e reja propozohen shtimi i disa zonave tĂ« reja. Çmimet e reja tĂ« referencĂ«s nĂ« rrethe tĂ« propozuara nga Ministria e Financave parashikohet tĂ« nisin zbatimin nga 1 janari 2026.

Rritja e detyrimeve për pronarët e garazheve dhe bodrumeve në rrethe pritet të variojë nga 0.2% deri në 196%, në të njëjta vlera që pritet të ndryshojnë edhe çmimet e reja të referencës në rrethe.

Konkretisht sipas llogaritjeve me më tepër detyrime do të ngarkohen pronarët e garazheve dhe bodrumeve të zonës kadastrale nr.13 në Durrës që në terren përkon me zonën afër portit. Në këtë zonë çmimet e referencës së apartamenteve nga 67,500 lekë për metër katror është propozuar të jetë 200,000 lekë për metër katror. Rritje 196%.

Nëse një individ zotëron një garazh të mbyllur me sipërfaqe 50 m2 në këtë zonë nga 4,725 lekë në vit detyrim për taksën e ndërtesës që paguan, pas miratimit të çmimeve të reja të referencës do të ngarkohet me një detyrim prej 14,000 lekë në vit. Rritja në vlerë do të jetë 9,275 lekë më shumë sesa paguan aktualisht apo 196.3% më tepër.

Rritje të lartë detyrimesh në Durrës pritet të ketë edhe për zonën kadastrale nr.6 që në terren përkon në bregdetin e Gjirit të Lalëzit. Nga 4,725 lekë në vit që paguan taksën për garazhin një individ aktualisht, me hyrjen në fuqi të çmimeve të referencës detyrimi do të rritet në vlerën e 5,075 lekëve. Detyrimi i ri për një pronar me garazh të mbyllur me sipërfaqe 50 m2 do të jetë 9,800 lekë në vit apo 107% më shumë sesa paguan aktualisht.

Rritje të ndjeshme detyrimesh të taksës së ndërtesës për garazhet pritet të ketë edhe për zonat e reja kadastrale në Himarë. Përkatësisht në zonën nr.1 kadastrale çmimi i referencës rritet nga 58,000 lekë për metër katror që është aktualisht propozohet në vlerën e 140,000 lekë për metër katror.

Detyrimi i taksës së ndërtesës për garazhin e mbyllur nga 4,060 lekë në vit që është aktualisht, do të arrijë në 9,800 lekë në vit. Rritja në vlerë llogaritet 5,740 lekë në vit apo 141.3% më shumë.

Ndërsa në zonën nr.2 kadastrale në Himarë detyrimi i taksës për një pronar garazhi apo bodrumi nga 4,060 lekë në vit pritet të arrijë në 7,000 lekë në vit. Rritja në vlerë 2,940 lekë apo 72% më shumë.

Shtimi i detyrimeve pĂ«r taksĂ«n e ndĂ«rtesĂ«s si pĂ«r apartamentet e banimit, njĂ«sitĂ« tregtare, bodrumet e garazhet e mbyllura ndodhi edhe nĂ« TiranĂ«, pas vendimit tĂ« miratuar nĂ« fund tĂ« muajit korrik tĂ« vitit 2023, pĂ«r rritjen e çmimeve tĂ« referencĂ«s mbi tĂ« cilĂ«t llogaritet vlera e pasurisĂ« sĂ« paluajtshme pĂ«r taksĂ«n e ndĂ«rtesĂ«s. Çmimet e referencĂ«s kishin mbetur tĂ« pandryshuara qĂ« nga viti 2016.

Me ndryshimet që hynë në fuqi në korrik 2023, u rritën çmimet në 32 zonat kadastrale të kryeqytetit dhe në 5 njësitë administrative të Tiranës. Ndërsa në atë periudhë në rrethe çmimet e referencës mbetën të pandryshuara.

Në Tirana çmimet e referencës së apartamenteve u rritën nga 5 deri në 76%.

Zona me çmimet më të lartë të referencës vijon të mbetet ajo e ish Bllokut që përkon me zonën kadastrale 5/1. Me çmimet e referencës të 2016-ës çmimi fiskal i kësaj zone ishte 190,000 lekë për metër katror. Me ndryshimet e fundit çmimi arrin në 228,400 (rritet 38,400 për metër katror apo 20%).

Rritje të lartë pati edhe në zonat kadastrale 8/2 (Medreseja, Farmacia nr.10, Tregu Industrial). Në vlerë çmimi referencë është rritur 56,700 lekë/m2. Në zonën kadastrale 10/1 (PTT, Telekomi, ish-Lidhja e Shkrimtarëve) çmimi u rrit 47,800 lekë për metër katror./ D.Azo

The post Tabela/Sa do rriten detyrimet e taksës së ndërtesës për pronarët e parkimeve e bodrumeve në rrethe appeared first on Revista Monitor.

Nuk ka asnjë rikuperim, Eksportet reale ranë me 7.4% për janar-korrik

✇Revista Monitor
By: Armela Toska
18 August 2025 at 23:01

Në pjesën e parë të këtij viti u duk se eksportet po rikuperoheshin, pas tendencës rënëse të dy viteve të kaluara. Të dhënat zyrtare treguan se për 7 mujorin, eksportet në total ishin 238.5 miliardë lekë, me një rritje prej 2.6% në krahasim me të njëjtën periudhë të një viti më parë. Në korrik, eksportet ishin 35.2 miliardë lekë, me zgjerim 5.7%.

NjĂ« pjesĂ« e madhe e rikuperimit lidhej me rritjen e fortĂ« tĂ« shitjeve drejt KosovĂ«s, tĂ« cilat u zgjeruan me 72.5% pĂ«r 7 mujorin. “Monitor” ka mĂ«suar se nuk kemi tĂ« bĂ«jmĂ« me rritje reale, por thjesht me ndryshimin e metodologjisĂ«, pasi qĂ« nga 1 janari 2025 tranzitet e karburantit drejt KosovĂ«s raportohen edhe si ri eksporte. Si rrjedhojĂ«, kapitulli “LĂ«ndĂ«t djegĂ«se minerale, vajrat minerale dhe produktet e distilimit tĂ« tyre” drejt KosovĂ«s ishte 26.4 miliardĂ« lekĂ« nĂ« janar-korrik 2025, nga 2.7 miliardĂ« lekĂ« nĂ« janar-korrik 2024, me njĂ« rritje prej 864%, ose 23.6 miliardĂ« lekĂ« mĂ« shumĂ«. NĂ«se hiqet efekti i tranzitit, rritja do tĂ« ishte 12% dhe ky grup do tĂ« rezultonte vetĂ«m 3 miliardĂ« lekĂ«.

Nga riklasifikimi i tranzitit edhe si eksporte, eksportet drejt Kosovës janë shtuar edhe me 23.3 miliardë lekë, që në fakt nuk është një rritje reale.

Nëse këtë shumë ia heqim totalit të eksporteve për 7 mujorin (që janë 238.5 miliardë lekë), ato do të zbrisnin në 215.3 miliardë lekë.

Për 7 mujorin 2024, eksportet në total ishin 232 miliardë lekë, sipas INSTAT.

Si rrjedhojë, duke hequr shifrën e tranzitit të karburanteve drejt Kosovës, për janar-korrik 2025, eksportet janë tkurrur me 7.4%, duke vijuar me tendencën negative.

Ndoshta INSTAT, kur raporton të dhënat duhet ta ndajnë, ose të bëjnë një shënim për shifrën e rieksporteve drejt Kosovës, pasi do të krijojë një ide të gabuar për ecurinë reale të shitjeve jashtë vendit, teksa institucionet zyrtare po reklamonin përmirësimin e situatës së eksporteve në vend!

https://monitor.al/rritje-fiktive-e-eksporteve-pas-ndryshimit-te-raportimit-me-kosoven-ecuria-reale-eshte-me-renie/

 

The post Nuk ka asnjë rikuperim, Eksportet reale ranë me 7.4% për janar-korrik appeared first on Revista Monitor.

Yield-i i obligacioneve 15-vjeçare i kthehet rritjes për herë të parë në pothuajse dy vjet

✇Revista Monitor
By: Armela Toska
18 August 2025 at 23:00

Yield-i i obligacioneve 15 vjeçare i është kthyer rritjes për herë të parë në pothuajse dy vjet. Sipas informacionit nga Banka e Shqipërisë, yield-i mesatar i ponderuar i këtyre instrumenteve u rrit ndjeshëm në 5.95%, nga 5.57% që kishte qenë në ankandin e mëparshëm, që ishte zhvilluar në muajin maj. Yield-i majit kishte shënuar njëkohësisht edhe nivelin minimal historik të yield-eve të obligacioneve 15-vjeçare.

Megjithëse yield-et u rritën, kërkesa e investitorëve edhe në ankandin e kësaj jave rezultoi e kënaqshme. Nga 2 miliardë lekë që ishte shuma e shpallur për financim nga Ministria e Financave, shuma totale e kërkesave të paraqitura nga investitorët arriti në 2.44 miliardë lekë. Ministria e Financave vendosi ta rrisë vlerën e emetimit në 2.3 miliardë lekë dhe kjo vlerësohet të ketë ndikuar në rritjen e ndjeshme të yield-it dhe kuponit të obligacioneve.

Rritja e yield-it të obligacioneve afatgjata është një zhvillim pozitiv për investitorët e interesuar për këtë segment të tregut, sidomos për fondet private të pensionit, që i investojnë asetet e tyre në masën dërrmuese në instrumente me afate të gjata maturimi, për të maksimalizuar kthimet.

Në dy vitet e fundit, yield-et e këtyre instrumenteve kishin ndjekur një tendencë të vazhdueshme në rënie. Rritja e fundit e yield-it ishte regjistruar në tetorin e vitit 2023.

Prej fillimit të vitit 2024, ulja e normave të interesit të Bankës së Shqipërisë dhe kërkesa e lartë e investitorëve në tregun primar të titujve qeveritarë kishte sjellë një tendencë të vazhdueshme rënëse për këto instrumente. Kjo bëri që shumica e titujve afatgjatë, duke përfshirë obligacionet 15-vjeçare, të preknin nivelet më të ulëta hisotrike në gjysmën e parë të këtij viti. Një rol të rëndësishëm luajt edhe kërkesa në rritje nga investitorët jorezidentë. Sipas Bankës së Shqipërisë, vitin e kaluar investitorët nga jashtë vendit blenë 14.4 miliardë lekë ose rreth 143 milionë euro instrumente borxhi në lekë të qeverisë shqiptare vitin e kaluar. Shuma e investuar prej tyre përbënte 29% të shtesës së huamarrjes së brendshme për vitin 2024. Investitorët e huaj kanë luajtur një rol të rëndësishëm në rritjen e kërkesës në tregun e titujve të borxhit në lekë të qeverisë shqiptare. Kjo rritje e kërkesës ndikoi edhe në uljen e mëtejshme të yield-eve të bonove dhe obligacioneve për vitin e kaluar. Megjithatë, ishte e pritshme që rënia e fortë e yield-eve do të pasohej nga një korrektim i tyre në rritje dhe pikërisht një gjë e tillë ka ndodhur duke filluar që prej muajit qershor, sidomos për instrumentet me maturim afatgjatë.

Ndërkohë, titujt afatshkurtër vazhdojnë të shënojnë yield-e shumë të ulëta, duke qëndruar shumë pranë ose poshtë normës bazë të interesit. Yield-i bonove 12-mujore të thesarit ka arritur një nivel të ri minimal për tre vitet e fundit.

Në ankandin e këtij muaji, yield-i mesatar i ponderuar nga zbritur në 2.62%, niveli më i ulët që prej qershorit të vitit 2022. Por, ndryshimi është se marzhi mbi normën bazë të interesit aktualisht është më i ulët dhe pranë niveleve minimale historike. Në qershor 2025, norma bazë ishte ende në nivelin 1%, ndërsa bonot 12-mujore shënonin një yield prej 2.5%. Ndërkohë sot që norma bazë është në nivelin 2.5%, bonot 12-mujore u emetuan me një yield 2.62%. Bonot 6-mujore dhe 3-mujore ndodhen madje poshtë nivelit të normës bazë./E.Shehu

Burimi: Banka e Shqipërisë

The post Yield-i i obligacioneve 15-vjeçare i kthehet rritjes për herë të parë në pothuajse dy vjet appeared first on Revista Monitor.

Yesterday — 18 August 2025Ekonomi

Skema në bujqësi, AZHBR: Fermerët mund të kombinojnë 50% grant dhe Garancinë Sovrane

✇Revista Monitor
By: Armela Toska
18 August 2025 at 17:47

Me aplikimet që do të jenë të hapura deri më 30 shtator për përfitimin e granteve për investime në bujqësi, fermerët kanë mundësi të përfitojnë nga një paketë e kombinuar financimi përmes Skemës Kombëtare të Investimeve, e cila ofron 50% grant për investime në bujqësi, të kombinuar me Kredi të Butë dhe Garanci Sovrane.
Agjencia për Zhvillimin Bujqësor dhe Rural (AZHBR) ka sqaruar se aplikimit për grante që financojnë deri në 50% të investimit, por jo më shumë se 15 milionë lekë për subjekt, mund të kombinohen me paketat e tjera mbështetëse përfshirë kreditë e buta dhe garancinë sovrane.

“Skema ofron 50% tĂ« vlerĂ«s sĂ« investimit. Kjo mbĂ«shtetje mund tĂ« kombinohet me dy instrumente financiare tĂ« tjera: Kredi tĂ« ButĂ« deri nĂ« 25 milionĂ« lekĂ« me interes deri nĂ« 2%; GarancinĂ« Sovrane, me mbulim kolaterali deri nĂ« 70%”, sqaron AZHBR nĂ« rubrikĂ«n pĂ«r pyetjet mĂ« tĂ« shpeshta pĂ«r SkemĂ«n KombĂ«tare tĂ« investimeve.

Skema e re e Garancisë Sovrane është një nismë shtetërore që u mundëson fermerëve dhe bizneseve të sektorit të bujqësisë të marrin kredi me interes 2%, ku 70% e shumës së kredisë do të garantohet nga shteti. Shuma e kredisë e përfituar nga aplikuesit nuk do të kalojë nivelin e 25 mln lekëve.

Pra Skema ofron kredi me interes të ulët, të cilat jepen nga bankat tregtare, ndërsa 70% e principalit të huasë garantohet nga shteti përmes Garancisë Sovrane. Në kombinim me instrumente të Bankës së Shqipërisë, interesi do të kufizohet në vetëm 2%, duke e bërë këtë skemë të favorshme për kreditimin e bujqësinë.

Për sa i përket granteve, aplikantët mund të kërkojnë parapagim deri në 30% të grantit të miratuar, pas lidhjes së kontratës me AZHBR, nëse sigurojnë garanci nga kompani sigurimi.

Mbështetja aplikohet si për paketa të plota mekanizimi, ashtu edhe për pajisje të veçanta, sipas kritereve të përcaktuara. Po ashtu AZHBR konfirmon se përfituesit nga skemat e mëparshme mund të aplikojnë sërish, për aq kohë sa pajisjet janë të ndryshme nga ato të financuara më parë.

Në Skemën Kombëtare të Investimeve mund të përfitojnë fermerë individualë; subjekte fizike dhe juridike; shoqëri të Bashkëpunimit Bujqësor.

Po ashtu sipas AZHBR, lejohet aplikimi për më shumë se një masë mbështetëse, nëse plotësohen kriteret për secilën dhe dorëzohet dokumentacioni përkatës.
Kriteret kryesore të pranimit përfshijnë që pronësia ose kontratë qiraje për tokën/objektin të jetë me afat minimumi 5 vjet; Investimi nuk duhet të ketë nisur para lidhjes së kontratës.

Po ashtu aplikuesit duhet të përmbushin kriterin e përmbushjes së detyrimeve tatimore dhe të sigurimeve; Të jetë i padënuar; Të dorëzojë dokumentacion të plotë; Të dorëzojë plan biznesi nëse investimi është mbi 5 milion lekë, pa TVSH.

Më herët Ministria e Bujqësisë miratoi ndryshimet në udhëzimin për Skemën Kombëtare të Investimeve, duke i shtuar edhe 9 masa të reja në ndihmë të fermerëve për investime në ndërtimin e serrave, mbjelljet frutore, për mekanizimin e fermave, agroturizmin dhe mbështetje në akuakulturë, nëpërmjet granteve që mbulojnë 50% të vlerës së financimit për shuma nga 250 mijë lekë deri në 15 milionë lekë për subjekt.

Udhëzimi i mëparshëm parashikonte 8 masa në mbështetje të fermerëve, teksa me masat e reja shtresë së miratuar së fundmi numri i tyre arrin në 17 masa për zhvillimin e sektorit të bujqësisë.
https://monitor.al/hyjne-ne-fuqi-9-masat-e-reja-per-investime-deri-ne-50-te-vleres-ne-bujqesi/

The post Skema në bujqësi, AZHBR: Fermerët mund të kombinojnë 50% grant dhe Garancinë Sovrane appeared first on Revista Monitor.

Rritja e kredisĂ« pĂ«r individĂ« arriti “majat” nĂ« gjysmĂ«n e parĂ« tĂ« vitit

✇Revista Monitor
By: Armela Toska
18 August 2025 at 17:37

Rritja e kredisë për individë është përshpejtuar më tej në gjysmën e parë të këtij viti. Sipas Bankës së Shqipërisë, rritja vjetore e kredisë për individë nga bankat ka arritur në 17.4%, ose 1.1 pikë përqindje më shumë se në fund të vitit 2024. Rritja ka qenë e luhatshme në tremujorin e parë dhe më e fortë në atë të dytin.

Në total, kredia për sektorin privat ka vijuar të rritet me norma të larta në terma vjetorë, prej mesatarisht 16% gjatë gjashtë muajve të parë të 2025, normë kjo e ngjashme me atë të gjashtëmujorit paraardhës.

Kredia për biznese vijon të japë kontributin kryesor në zgjerimin vjetor të kredisë për sektorin privat me rreth 9 pikë përqindje, por ky kontribut ka ardhur duke u ngadalësuar krahasuar me gjashtë muaj më parë. Paralelisht, është rritur kontributi i kredisë për individë, në 7 pikë përqindje, duke shënuar një ndër nivelet maksimale historike.

Në analizën e Bankës së Shqipërisë, zgjerimi i kreditimit për individët është mbështetur nga kërkesa e lartë e individëve si për financimin e konsumit ashtu edhe për blerjen e banesave, në kuadër të kushteve financiare të favorshme, rritjes së të ardhurave të disponueshme dhe përmirësimeve në tregun e punës. Në veçanti, oferta e lartë nga bankat është nxitur nga konkurrenca e shtuar mes tyre, si dhe nga përmirësimet e infrastrukturës digjitale dhe asaj teknologjike.

Kredia për shtëpi ka vazhduar të rritet me ritme të shpejta. Zgjerimi vjetor i këtij portofoli, prej 18%, ka ardhur duke u forcuar përgjatë tremujorit të dytë, duke shfaqur edhe një efekt paraprijës të shtrëngimit të kushteve makroprudenciale në muajin korrik.

Banka e Shqipërisë në fillim të muajit maj lançoi disa masa shtrënguese për kredinë hipotekare, të cilat synojnë që të kufizojnë ekspozimin e sektorit bankar në tregun e pasurive të paluajtshme. Masat kanë hyrë në fuqi në fillim të tremujorit të tretë të vitit, që prej datës 1 korrik.

Por, ndërkohë, një rritje të ngjashme po shfaq edhe portofoli i kredisë konsumatorë. Kjo e fundit e ka zgjeruar normat e rritjes me 18%, rreth 3 pikë përqindje më e lartë se e njëjta periudhë një vit më parë.

Sipas Bankës së Shqipërisë, normat e larta të kredisë konsumatorë reflektojnë edhe përmirësimet e karakteristikave të këtij produktit nga bankat, siç është zgjatja e maturitetit dhe shtimi i madhësisë së kredisë së akorduar në këtë segment.

Zgjerimi i kredisë për individë në gjashtëmujorin e parë ka ardhur kryesisht në monedhën Lek. Kështu, kreditimi në monedhën vendase është rritur me rreth 21%, duke kontribuuar në më shumë se 80% të rritjes së kredisë për individë.

Megjithatë, edhe zgjerimi i kredisë në valutë, prej 6.5%, ishte më i lartë se sa stanjacioni që shfaqi në vitin 2024. Ky përmirësim ka reflektuar rritjen e kërkesave për financim në monedhë të huaj, në kushtet e rënies së normave të interesit të kredisë në Euro.

Pavarësisht ecurisë pozitive të kredisë në valutë, pesha e kësaj kredie ndaj totalit të individëve është zvogëluar në 24%, ose rreth 2 pikë përqindje më pak se e njëjta periudhë një vit më parë.

Normat e interesit për kreditë në Lek të individëve në gjysmën e parë të vitit janë shfaqur të luhatshme, por nuk kanë ndryshuar shumë nga vlerat e fundit të vitit të kaluar.

The post Rritja e kredisĂ« pĂ«r individĂ« arriti “majat” nĂ« gjysmĂ«n e parĂ« tĂ« vitit appeared first on Revista Monitor.

Për herë të parë Kina po shpenzon më shumë për fabrika EV jashtë vendit se sa brenda

✇Revista Monitor
By: Megi Dumi
18 August 2025 at 16:43

Kompanitë kineze të makinave elektrike po rrisin investimet në fabrika jashtë vendit, teksa shtojnë konkurrencën ndaj Teslës dhe prodhuesve të tjerë globalë.

Për herë të parë që prej vitit 2014, zinxhiri i furnizimit të makinave elektrike (EV) në Kinë vitin e kaluar investoi më shumë jashtë vendit sesa brenda tij, sipas një raporti të firmës amerikane të konsulencës Rhodium Group.

Pjesa mĂ« e madhe e investimeve tĂ« shpallura jashtĂ« vendit, ose 74%, ishte nĂ« fabrika baterish, thuhet nĂ« raport. Por u vu re se edhe investimet nĂ« uzina montimi jashtĂ« vendit po “rriten me shpejtĂ«si”.

Planet e shpenzimeve vijnĂ« nĂ« njĂ« kohĂ« kur prodhuesit kinezĂ« pĂ«rballen me konkurrencĂ« tĂ« ashpĂ«r nĂ« tregun e brendshĂ«m dhe me tarifa mĂ« tĂ« larta mbi eksportet. Rritja e fabrikave jashtĂ« vendit mund t’i ndihmojĂ« bizneset kineze tĂ« fitojnĂ« mbĂ«shtetje nga qeveritĂ« e huaja pĂ«r zgjerimin e tregut.

“Rritja e pengesave rregullatore nĂ« tregje pritĂ«se si BE-ja po vĂ«shtirĂ«son hyrjen dhe do tĂ« shtyjĂ« mĂ« shumĂ« kompani kineze tĂ« zhvendosin prodhimin,” thuhet nĂ« raportin e Rhodium.

Investimet e industrisë kineze të makinave elektrike në prodhimin vendas ranë ndjeshëm në 15 miliardë dollarë në vitin 2024, nga 41 miliardë dollarë në vitin 2023, pas një kulmi mbi 90 miliardë dollarë në vitin 2022, sipas të dhënave të Rhodium.

NdĂ«rsa investimet jashtĂ« vendit kanĂ« mbetur shumĂ« mĂ« tĂ« ulĂ«ta, ato “e kaluan ngushtĂ«sisht” nivelin e brendshĂ«m nĂ« vitin 2024 pĂ«r herĂ« tĂ« parĂ«, sipas raportit, pa dhĂ«nĂ« njĂ« shifĂ«r tĂ« saktĂ«.

Më shumë marrëveshje në horizont

Automobilizmi ishte sektori i dytë më aktiv për investimet kineze jashtë vendit në tremujorin e dytë të këtij viti, sipas një studimi tjetër të Rhodium të publikuar në fund të korrikut. Sektori i materialeve dhe metaleve renditej i pari.

“Ne regjistruam njĂ« aktivitet mĂ« tĂ« lartĂ« se zakonisht nga prodhuesit e pjesĂ«ve tĂ« makinave elektrike, me tetĂ« transaksione qĂ« kapĂ«rcyen 100 milionĂ« dollarĂ«,” thuhej nĂ« raportin e korrikut. “MĂ« i madhi ndĂ«r to u udhĂ«hoq nga GEM, prodhues kinez i materialeve pĂ«r bateri, i cili investoi 293 milionĂ« dollarĂ« pĂ«r zgjerimin e fabrikĂ«s sĂ« tij tĂ« parakursorĂ«ve ternarĂ« nĂ« Indonezi.”

Disa projekte fabrikash jashtë vendit të shpallura vitet e fundit kanë nisur tashmë prodhimin.

Great Wall Motor njoftoi fundjavën e kaluar se hapi fabrikën e parë në Brazil të premten. Kompania po shqyrton gjithashtu një fabrikë tjetër në rajon dhe pritet të marrë vendimin që në mesin e vitit të ardhshëm.

BYD gjithashtu filloi prodhimin në fabrikën e saj të parë në Brazil në korrik, pavarësisht një gjobe të marrë më herët gjatë vitit për praktikat e punës. Gjiganti kinez i makinave elektrike ka shitur më shumë se 545,000 makina jashtë vendit këtë vit deri në korrik, duke tejkaluar totalin prej mbi 417,000 makinash për të gjithë vitin 2024.

Më herët këtë verë, furnizuesi kinez i baterive Envision njoftoi në qershor se kishte nisur zyrtarisht prodhimin në fabrikën e tij të parë në Francë.

Megjithatë, këto investime jashtë vendit përfshijnë vetëm projektet e përfunduara. Vetëm 25% e të gjitha planeve të shpallura për prodhim jashtë vendit nga industria kineze e makinave elektrike janë realizuar, shumë më pak se norma 45% për ato brenda vendit, thekson Rhodium, duke shtuar se projektet jashtë vendit kanë dy herë më shumë gjasa të anulohen.

“Firmat kineze do tĂ« duhet tĂ« menaxhojnĂ« gjithashtu shqetĂ«simet nĂ« rritje tĂ« Pekinit pĂ«r rrjedhjen e teknologjisĂ«, humbjen e vendeve tĂ« punĂ«s dhe tkurrjen e industris, gjĂ« qĂ« mund tĂ« sjellĂ« kontrolle mĂ« tĂ« forta mbi investimet jashtĂ« vendit nĂ« sektorĂ«t strategjikĂ«,” thuhet nĂ« raport. / CNBC

The post Për herë të parë Kina po shpenzon më shumë për fabrika EV jashtë vendit se sa brenda appeared first on Revista Monitor.

Zona turistike e Spillesë me impiant të veçantë për ujërat e përdorura, projekti

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito
18 August 2025 at 14:00

Qeveria synon të investojë në një impiant të veçantë për trajtimin e ujërave të përdorura specifikisht për zonën e Spillesë, duke e argumentuar këtë edhe me potencialin turistik të zonës.

Agjencia Kombëtare e Ujësjellës-Kanalizimeve (AKUK) njoftoi së fundmi autoritetet për projektin, duke kërkuar lejet e nevojshme për zbatimin e tij dhe duke dhënë një përmbledhje të ndikimeve që do të ketë ky investim.

AKUK vlerëson se zona, edhe pse me një numër të kufizuar banorësh, gjatë sezonit turistik sheh një rritje të dukshme të frekuentimit.

“Zona e SpillesĂ« ka rezultuar me njĂ« popullsi prej 3310 banorĂ«sh, qĂ« nĂ« muajt e verĂ«s rritet akoma mĂ« shumĂ« pĂ«r shkak tĂ« kthimit tĂ« emigrantĂ«ve dhe turistĂ«ve. PĂ«r kĂ«tĂ« arsye, zona Ă«shtĂ« e barazvlefshme me njĂ« zonĂ« me popullsi rreth 20,000 banorĂ«sh, duke pasur parasysh rĂ«ndĂ«sinĂ« e zhvillimeve nĂ« tĂ« ardhmen tĂ« lidhura me turizmin” vlerĂ«son raporti.

I njëjti dokument saktëson zonën që është marrë në studim për këtë projekt.

“Zona turistike e SpillesĂ« shtrihet ndĂ«rmjet kepit tĂ« Lagjit dhe tokave tĂ« lagura nĂ« grykĂ«n e lumit Shkumbin. Zona turistike e SpillesĂ« ka njĂ« shtrirje lineare pĂ«rgjatĂ« bregut rreth 6.5 km dhe sipĂ«rfaqe hapĂ«sire e marrĂ« nĂ« studim pĂ«r projektin e K.UZ Ă«shtĂ« 500 ha.

Zona ku do tĂ« shtrihet projekti Ă«shtĂ« e madhe. Ajo fillon nga ana veriore, rrĂ«zĂ« kodrĂ«s sĂ« fshatit Spille (Bashkia RrogozhinĂ«), pĂ«rshkon mbarĂ« vetĂ« fshatin dhe ndĂ«rtimet pĂ«rreth tij, mĂ« pas vazhdon me fshatrat afĂ«r pĂ«r tĂ« shkuar drejt jugut pĂ«r tek Hodrovori; pasi kalon kĂ«tĂ« tĂ« fundit, mbaron nĂ« bregun verior tĂ« lumit Shkumbin” thuhet nĂ« dokument.

Investimi në një impiant të ri për trajtimin e ujërave vjen në një kohë kur nevojat mbeten të mëdha dhe vetëm një përqindje e ulët e popullsisë përfiton nga këto shërbime.

Në raport pranohet se deri në vitin 2021, janë ndërtuar 14 impiante të tilla në vend, me një investim total prej 91.3 milionë euro dhe 547 milionë lekë.

“MegjithatĂ«, vetĂ«m njĂ« pjesĂ« e vogĂ«l e popullsisĂ« pĂ«rfiton nga kĂ«to shĂ«rbime; konkretisht, vetĂ«m 15% e popullsisĂ« mbulohet nga impiantet e trajtimit tĂ« ujĂ«rave tĂ« ndotura”  thuhet nĂ« dokument.

Disa nga impiantet e ndërtuara përfshijnë ato në Kavajë, Durrës, Vlorë, Sarandë, Pogradec, Korçë, Lezhë, Velipojë, Shirokë, Orikum, Palasë dhe Dhërmi. Megjithatë, për disa prej tyre janë raportuar probleme në funksionimin e plotë./N.Maho

The post Zona turistike e Spillesë me impiant të veçantë për ujërat e përdorura, projekti appeared first on Revista Monitor.

“Tregu i lirĂ«â€ i lĂ« nĂ« errĂ«sirĂ« bizneset e KosovĂ«s, mbi 90% shkĂ«puten nga rrjeti elektrik

✇Revista Monitor
By: Armela Toska
18 August 2025 at 13:00

Kompania pĂ«r ShpĂ«rndarjen e EnergjisĂ« Elektrike nĂ« KosovĂ« ka bĂ«rĂ« tĂ« ditur se ka filluar shkĂ«putjen e bizneseve nga rrjeti, pĂ«r shkak tĂ« pĂ«rfundimit tĂ« afatit tĂ« pĂ«rcaktuar qĂ« ato tĂ« lidhin marrĂ«veshje me furnizues tjerĂ« tĂ« energjisĂ«. Deri tani janĂ« shkĂ«putur qindra njehsorĂ« nga 1.400 nĂ« total qĂ« do t’i nĂ«nshtrohen kĂ«tij procesi.

 

Qindra biznese në Kosovë janë përballur me ndërprerje të furnizimit me energji elektrike nga data 16 gusht, pasi ka hyrë në fuqi vendimi për liberalizimin e tregut të energjisë.

Kompania për Shpërndarjen e Energjisë Elektrike (KEDS) ka konfirmuar se mbi 90 për qind e mbi 1.400 njehsorëve të identifikuar si biznese tashmë janë shkyçur, ndërsa pjesa tjetër pritet të shkyçet ditëve në vijim nëse nuk arrijnë marrëveshje me furnizues privatë të licencuar nga Zyra e Rregullatorit për Energji (ZRRE).

“Shumica e mbi 1400 njehsorĂ«ve elektrikĂ«, tĂ« identifikuar si prona tĂ« kompanive, janĂ« shkyçur gjatĂ« ditĂ«s sĂ« djeshme, janĂ« diku 90 pĂ«r qind e atyre janĂ« shkyçur. Pjesa tjetĂ«r e mbetur do tĂ« shkyçen nĂ« ditĂ«t nĂ« vijim, nĂ«se nuk arrijnĂ« marrĂ«veshje me ndonjĂ« nga furnizuesit e licencuar nga ZREE-ja”, kanĂ« treguar nga KEDS.

Sipas vendimit, kompanitë me mbi 50 punëtorë ose qarkullim mbi 10 milionë euro në vit nuk mund të furnizohen më nga KEDS si operator publik, por janë të detyruara të lidhen me një nga 22 furnizuesit e licencuar në treg.

Për dy muaj (qershor-korrik), Korporata Energjetike e Kosovës (KEK) kishte vepruar si Furnizues i Mundësisë së Fundit për të shmangur ndërprerjet, por ky afat ka skaduar më 31 korrik.

Aktualisht, në Kosovë janë të licencuara 22 kompani për tregtim me energji, ndërsa tre të tjera janë në proces të licencimit.

Në mesin e tyre përfshihet edhe Operatori për Furnizim me Energji Elektrike (KESCO) dhe KEK-u.

Deri më 31 korrik, mbi 250 biznese private kanë nënshkruar kontratë me KESCO-n, ndërkohë që janë në pritje edhe dhjetëra kërkesa të tjera.

Pas vendimit të Gjykatës Komerciale, Dhoma e Shkallës së Dytë dhe njoftimit të pranuar nga Zyra e Rregullatorit të Energjisë, KEDS ka njoftuar bizneset që nuk kanë lidhur kontrata se do të detyrohen të zbatojnë vendimet duke paralajmëruar se mosveprimi do të rezultojë në shkyçje nga rrjeti duke filluar nga data 16 gusht.

Dhoma Ekonomike e Grave tĂ« KosovĂ«s – G7 ka reaguar ashpĂ«r ndaj vendimit tĂ« ZyrĂ«s sĂ« Rregullatorit pĂ«r Energji (ZRrE) dhe veprimeve tĂ« ndĂ«rmarra nga KEDS pĂ«r ndĂ«rprerjen masive tĂ« furnizimit me energji elektrike ndaj bizneseve, duke theksuar ndikimin disproporcional qĂ« kjo ka tek bizneset nĂ« pronĂ«si tĂ« grave.

Në reagimin zyrtar, G7 shpreh shqetësimin e thellë për situatën e krijuar. Sipas tyre, ky proces, i zbatuar në mënyrë të menjëhershme, shpeshherë në prani të forcave policore, ka krijuar një klimë pasigurie të thellë për sektorin privat dhe ka dërguar sinjale negative tek investitorët vendorë dhe ndërkombëtarë.

Sipas Dhomës, më së shumti të dëmtuara janë gratë sipërmarrëse.

“VeçanĂ«risht tĂ« prekura nga kjo situatĂ« janĂ« bizneset nĂ« pronĂ«si tĂ« grave, tĂ« cilat pĂ«rbĂ«jnĂ« njĂ« pjesĂ« tĂ« rĂ«ndĂ«sishme tĂ« ekonomisĂ« vendore”, thuhet nĂ« reagim.

G7 thekson se ato pĂ«rballen me humbje tĂ« tĂ« ardhurave, dĂ«mtim tĂ« zinxhirit tĂ« shĂ«rbimeve dhe prodhimit, si dhe rrezikim tĂ« vendeve tĂ« punĂ«s, “shumica prej tyre tĂ« mbajtura nga gra – si dhe mbyllje tĂ« mundshme tĂ« aktiviteteve ekonomike”.

Dhoma Ekonomike e Grave të Kosovës gjithashtu thekson se kanë pranuar ankesa nga anëtaret për raste ku edhe bizneset me kontrata të vlefshme janë përballur me shkyçje, si dhe raste të tjera ku subjekte që nuk e plotësojnë kriterin ligjor për të kaluar në tregun e lirë janë përfshirë në këtë proces.

Sipas tyre, kjo dĂ«shmon se “tranzicioni drejt tregut tĂ« lirĂ« tĂ« energjisĂ« Ă«shtĂ« zbatuar nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« papĂ«rgatitur dhe pa analizĂ« tĂ« plotĂ« tĂ« implikimeve pĂ«r ekonominĂ«â€.

NĂ« reagimin e saj, Dhoma Ekonomike e Grave tĂ« KosovĂ«s – G7 paraqet tri kĂ«rkesa konkrete:

-Që ZRrE dhe KEDS të pezullojnë menjëherë ndërprerjen e furnizimit me energji për bizneset dhe të sigurojnë një proces të drejtë, transparent dhe ligjërisht të qartë.

-Që të hapet një dialog i strukturuar dhe gjithëpërfshirës me odat ekonomike dhe organizatat e biznesit, në mënyrë që të hartohet një plan tranzicioni i arsyeshëm për daljen në tregun e lirë të energjisë.

-Që të krijohen mekanizma mbrojtës dhe lehtësues për bizneset e vogla dhe të mesme, me fokus të posaçëm tek ndërmarrjet në pronësi të grave, për të shmangur dëme të pariparueshme në aktivitetin e tyre ekonomik.

Edhe Oda Ekonomike e Kosovës (OEK) ka reaguar me shqetësim të madh ndaj situatës së krijuar pas vendimit të Zyrës së Rregullatorit për Energji (ZRrE) për ndërprerjen e energjisë elektrike, duke e cilësuar atë si të jashtëligjshëm dhe të dëmshëm për bizneset, ekonominë dhe qytetarët e vendit.

Në reagimin e saj, OEK ka bërë të ditur se ka pranuar ankesa të shumta nga bizneset, të cilat raportojnë se zyrtarë të KEDS-it, të shoqëruar nga policia, kanë ndërprerë energjinë elektrike në objektet e tyre.

Kjo prani e forcave policore, sipas Odës, ka krijuar një imazh tepër negativ tek investitorët e huaj dhe ka ulur besimin për sjelljen e investimeve të reja në Kosovë.

“Ky veprim jo vetĂ«m qĂ« ka dĂ«mtuar bizneset dhe shpresat pĂ«r investime tĂ« huaja, por ka penguar edhe zgjerimin e investimeve vendore. PĂ«r mĂ« tepĂ«r, kemi raste kur edhe bizneset me kontrata tĂ« vlefshme janĂ« pĂ«rballur me ndĂ«rprerje tĂ« energjisĂ«, si dhe raste kur bizneseve qĂ« nuk plotĂ«sojnĂ« kriterin ligjor pĂ«r daljen nĂ« tregun e lirĂ« u Ă«shtĂ« ndĂ«rprerĂ« furnizimi”.

OEK ka vlerësuar se procesi i liberalizimit të tregut të energjisë elektrike nuk është menaxhuar siç duhet nga ZRrE, duke e cilësuar atë si të papërgatitur dhe arbitrar.

“Bizneset pĂ«rbĂ«jnĂ« 60% tĂ« ekonomisĂ« sĂ« KosovĂ«s dhe punĂ«sojnĂ« mbi 143 mijĂ« qytetarĂ«. NjĂ« vendim si ky i sotmi, u ka shĂ«rbyer vetĂ«m armiqve tĂ« KosovĂ«s”.

Kurse, Dhoma e Tregtisë dhe Industrisë Kosovë përmes një reagimi ka thënë se procesi ka një mori shkeljesh ligjore dhe procedural, derisa ka apeluar Qeverinë e Kosovës dhe ZRRE-në që të pezullojnë menjëherë zbatimin e vendimit dhe të hapin një proces të rishqyrtimit transparent.

“Ne ritheksojmĂ« se forma e zgjedhur nga ZRRE, e pĂ«rkrahur nĂ« heshtje nga tĂ« gjitha institucionet relevante, do tĂ« shkaktojĂ« pasoja tĂ« rĂ«nda pĂ«r ekonominĂ« e vendit, pĂ«rfshirĂ« rritje tĂ« ndjeshme tĂ« çmimit tĂ« energjisĂ« elektrike, rritje tĂ« çmimit tĂ« produkteve, rrezikimin e mijĂ«ra vendeve tĂ« punĂ«s, uljen e prodhimit vendor dhe mbytjen e tij nga importet qĂ« po rriten çdo ditĂ« dhe mbylljen e njĂ« numri tĂ« madh veprimtarish biznesore”.

Po ashtu edhe Lidhja e Bizneseve të Kosovës (LBK) ka reaguar ashpër ndaj vendimit të Zyrës së Rregullatorit për Energji (ZRRE) për ndërprerjen e furnizimit me energji elektrike për bizneset, duke e cilësuar si të jashtëligjshëm, arbitrar dhe shkatërrues për ekonominë e vendit.

Sipas LBK-së, këto masa godasin rëndë prodhimin vendor, minojnë besimin e investitorëve të huaj, dëmtojnë imazhin ndërkombëtar të Kosovës dhe cenojnë mirëqenien e qytetarëve.

“Bizneset qĂ« pĂ«rbĂ«jnĂ« 56% tĂ« ekonomisĂ« dhe punĂ«sojnĂ« mbi 140 mijĂ« persona nuk duhet tĂ« pĂ«rballen me masa tĂ« padrejta dhe tĂ« paarsyeshme. Ky vendim i sotĂ«m nuk i shĂ«rben KosovĂ«s – pĂ«rkundrazi, i shĂ«rben interesave tĂ« individĂ«ve tĂ« caktuar dhe shteteve fqinje”.

Organizata i ka bërë thirrje spektrit politik, Presidentes dhe Kryeministrit në detyrë që të ndërhyjnë menjëherë, duke kërkuar: Formimin e institucioneve sa më shpejt, shkarkimin e bordit të ZRRE-së dhe ndalimin e menjëhershëm të ndërprerjes së energjisë për bizneset.

“ZRRE me vendime arbitrare po shkatĂ«rron prodhimin dhe ekonominĂ« e KosovĂ«s. KĂ«rkojmĂ« ndaljen e menjĂ«hershme tĂ« kĂ«tyre veprimeve dhe dialog me bizneset”.

Shkyçjen e qindra bizneseve nga rrjeti i furnizimit me energji elektrike nga KEDS e ka quajtur persekutim Lidhja Demokratike e Kosovës (LDK) teksa kjo parti i bëri thirrje Prokurorisë Speciale që të merret sa më parë me institucione siç janë Zyra e Rregullatorit të Energjisë dhe asessi të mos mbetet e pa ndëshkuar.

Ndërsa Partia Demokratike e Kosovës shkyçjen e bizneseve nga rrjeti i energjisë elektrike e ka cilësuar si një katastrofë kombëtare ekonomike duke theksuar se kjo situatë rrezikon mbi 100 mijë familje në Kosovë, për shkak të mungesës së furnizimit me energji dhe ndërprerjes së aktivitetit ekonomik të bizneseve.

Në Kosovë, liberalizimi i tregut të energjisë është paraparë me Ligjin për energjinë elektrike të miratuar në vitin 2016, por zbatimi i tij është shtyrë për shkak të rrethanave të ndryshme.

NĂ« vendet e Bashkimit Evropian, procesi i liberalizimit tĂ« tregut tĂ« energjisĂ« ka filluar nĂ« fund tĂ« viteve ’90 me qĂ«llim rritjen e konkurrencĂ«s, efikasitetit, sigurisĂ« dhe zgjedhjes pĂ«r konsumatorĂ«t.

Në Ballkanin Perëndimor ky proces është ende në zhvillim e sipër./ Fatos Shala

 

The post “Tregu i lirĂ«â€ i lĂ« nĂ« errĂ«sirĂ« bizneset e KosovĂ«s, mbi 90% shkĂ«puten nga rrjeti elektrik appeared first on Revista Monitor.

Aksionet dhe rendimentet bien bashkë me Ukrainën, vëmendja te vendimi Fed këtë javë

✇Revista Monitor
By: Megi Dumi
18 August 2025 at 12:27

Kontratat e së ardhmes të aksioneve amerikane u luhatën pranë niveleve më të larta të të gjitha kohërave dhe bonot e thesarit të SHBA-së u rritën, duke shënuar fillimin e një jave që do të formësohet nga shkalla e progresit drejt një marrëveshjeje paqeje për Ukrainën dhe sinjalet nga Rezerva Federale mbi normat e interesit.

Kontratat e S&P 500 ranë me 0.1%. Aksionet europiane ishin të pandryshuara, ndërsa Presidenti i Ukrainës Volodymyr Zelenskiy dhe aleatët e tij mbërritën në Uashington për të zbuluar se për çfarë u zotua Presidenti i SHBA-së Donald Trump në samitin e tij me Vladimir Putin.

Një tregues i aksioneve të listuara në Shangai u mbyll në nivelin e tij më të lartë në një dekadë.

Tregtarët gjithashtu po qëndrojnë të kujdesshëm përpara takimit vjetor të Rezervës Federale në Jackson Hole më vonë këtë javë, me fjalimin e Kryetarit Jerome Powell që po ndiqet me vëmendje për udhëzime mbi një ulje të normës së interesit në shtator.

Pritshmëritë e investitorëve për lehtësimin monetar muajin e ardhshëm u luhatën ditët e fundit, duke vlerësuar më shumë se një ulje prej një çerek pike, mes sinjaleve të përziera mbi inflacionin dhe forcën e konsumatorëve amerikanë.

Sipas njĂ« skenari ku Rezerva Federale fillon tĂ« ulĂ« normat e interesit mĂ« vonĂ« kĂ«tĂ« vit, tĂ« kombinuar me fitime tĂ« qĂ«ndrueshme tĂ« korporatave, “S&P 500 ka tĂ« ngjarĂ« tĂ« ruajĂ« trendin e tij tĂ« rritjes afatmesme”, vuri nĂ« dukje Linh Tran, analist tregu nĂ« XS.com. “MegjithatĂ«, kujdesi Ă«shtĂ« i nevojshĂ«m pĂ«rballĂ« tronditjeve tĂ« papritura politike dhe rrezikut tĂ« tensioneve tĂ« ripĂ«rtĂ«rira tregtare”.

“Aksionet po rriten tĂ« hĂ«nĂ«n, ndĂ«rsa tregjet presin tĂ« shohin se rezultatin nga udhĂ«timi i Presidentit tĂ« UkrainĂ«s Zelenskiy nĂ« ShtĂ«pinĂ« e BardhĂ«. InvestitorĂ«t duket se po pĂ«rqendrohen mĂ« shumĂ« nĂ« mungesĂ«n e anĂ«ve negative nga takimi i AlaskĂ«s sesa nĂ« mungesĂ«n e pozitiveve”, tha Garfield Reynolds, drejtues i ekipit MLIV nĂ« Bloomberg.

Yield-et e obligacioneve dyvjeçare ranë me dy pikë bazë në 3.74%, ndërsa yield-i i obligacioneve 10-vjeçare ra me tre pikë bazë në 4.29%. Yield-i i obligacioneve 10-vjeçare të Gjermanisë ra katër pikë bazë në 2.75% ndërsa të Mbretërisë së Bashkuar ra tre pikë bazë në 4.67%.

Tregjet monetare po parashikojnë një probabilitet prej rreth 80% për një ulje me një çerek pike muajin e ardhshëm dhe të paktën një tjetër deri në fund të vitit.

Chris Weston, kreu i kĂ«rkimit nĂ« Pepperstone Group nĂ« Melbourne tha: “UdhĂ«zimet e Powell nĂ« Jackson Hole do tĂ« jenĂ« tĂ« rĂ«ndĂ«sishme pĂ«r tĂ« treguar se si ai balancon fokusin nĂ« inflacion kundrejt rritjes dhe tregjeve tĂ« punĂ«s.”

Indeksi i naftës së papërpunuar Brent ndryshoi pak, ndërsa ari u rrit me 0.4% në 3,348.35 dollarë për ons. / Bloomberg

The post Aksionet dhe rendimentet bien bashkë me Ukrainën, vëmendja te vendimi Fed këtë javë appeared first on Revista Monitor.

Rritje fiktive e eksporteve, pas ndryshimit të raportimit me Kosovën, ecuria reale është me rënie

✇Revista Monitor
By: Armela Toska
18 August 2025 at 12:21

Eksportet janë rritur në korrik për të tretin muaj radhazi. Edhe ecuria e korrikut është ndikuar nga rritja e fortë e lëndëve djegëse drejt Kosovës si dhe shtimi i shitjeve të produkteve ushqimore në vendet e tjera.

Në rritje ishin dhe eksportet e grupit makineri e pjesë këmbimi. Sektori që punon me material porositësi, kryesisht tekstile e këpucë po rimëkëmbet lehtë.

Ndërsa në rënie të fortë vazhdojnë materialet e ndërtimit e metalet, të ndikuara nga frenimi i aktivitetit të Kurum.

Të dhënat e INSTAT bënë të ditur se në Korrik 2025 eksportet e mallrave arritën vlerën 35 mld lekë, duke u rritur me 5,7 %, në krahasim me të njëjtën periudhë të një viti më parë.

Sipas INSTAT, GjatĂ« muajit Korrik 2025, nĂ« rritjen e eksporteve prej 5,7 %, pozitivisht kanĂ« ndikuar grupet: “Minerale, lĂ«ndĂ« djegĂ«se, energji elektrike” me +12,8 pikĂ« pĂ«rqindje, “Makineri, pajisje dhe pjesĂ« kĂ«mbimi” me +1,2 pikĂ« pĂ«rqindje dhe “Ushqime, pije, duhan” me +0,8 pikĂ« pĂ«rqindje, etj. Negativisht kanĂ« ndikuar grupet:

“Materiale ndĂ«rtimi dhe metale” me -8,0 pikĂ« pĂ«rqindje dhe “Produkte kimike dhe plastike” me -1,3 pikĂ« pĂ«rqindje.
PĂ«r 7 mujorin, tendenca mbetet pozitive.

Eksportet, gjatĂ« kĂ«tij shtatĂ«mujori janĂ« rritur me 2,6 %, krahasuar me njĂ« vit mĂ« parĂ«. Grupet qĂ« kanĂ« ndikuar nĂ« rritjen vjetore tĂ« eksporteve, janĂ«: “Minerale, lĂ«ndĂ« djegĂ«se dhe energji elektrike” me +9,2 pikĂ« pĂ«rqindje, “Ushqime, pije, duhan” me +1,1 pikĂ« pĂ«rqindje, etj. NdĂ«rsa negativisht kanĂ« ndikuar grupet: “Materiale ndĂ«rtimi dhe metale” me -6,3 pikĂ« pĂ«rqindje, “Produkte kimike dhe plastike” me -0,7 pikĂ« pĂ«rqindje, etj.

Kosova “shpĂ«ton eksportet, por Ă«shtĂ« thjesht efekt metodologjie, tendenca reale nĂ« rĂ«nie

Rritja e eksporteve Ă«shtĂ« ndikuar nga Kosova, shitjet drejt tĂ« cilĂ«s u rritĂ«n me 72.5% nĂ« shtatĂ«tĂ«mujor, e ndikuar kryesisht nga grupi “mineralet, lĂ«ndĂ«t djegĂ«se e energjia”.
Nga 6 miliardë që janë rritur eksportet në total në vlerë, shitjet e Kosovës janë zgjeruar me 17.3 miliardë lekë, për 7 mujorin, duke amortizuar rënien e eksporteve drejt shteteve të tjera, kryesisht drejt Italisë (-10.3 miliardë lekë), Maqedonisë së veriut (-2.5 miliardë lekë).

Eksportet drejt Kosovës unë 17.2% të totalit në 7 mujorin 2025, nga 10% të njëjën periudhë të një viti më parë, duke u renditur e dyta pas Italisë (38.8%).
Por, rritja e fortë e eksporteve me Kosovën ka të bëjë me faktin se që nga 1 janari 2025 tranzitet e karburantit drejt Kosovës raportohen edhe si ri eksporte, duke ndikuar në zgjerimin e fortë të eksporteve në vlerë.

Duke hequr efektin e ndryshimit të metodologjisë, që nuk janë eksportet reale drejt Kosovës, por tranzit i produkteve përmes Shqipërisë, tendenca reale e eksporteve vijon me rënie, me rreth 8-10 miliardë lekë.

Lëndët djegëse, energjia e mineralet, rritja nga Kosova
“Minerale, lĂ«ndĂ« djegĂ«se e energji” Ă«shtĂ« grupi me rritjen mĂ« tĂ« madhe nĂ« gjashtĂ« muajt e parĂ« tĂ« kĂ«tij viti. PĂ«r janar-korrik, eksportet arritĂ«n nĂ« gati 66 miliardĂ« lekĂ«, me njĂ« rritje prej 48% nĂ« krahasim me tĂ« njĂ«jtĂ«n periudhĂ« tĂ« njĂ« viti mĂ« parĂ«.

Ndryshe nga vitet e mĂ«parshme, kur efektin kryesor e kishin shitjet e Bankers Petroleum nĂ« SpanjĂ«s, ose energjia, ndikimin kryesor nĂ« kĂ«tĂ« tendencĂ« e ka dhĂ«nĂ« Kosova, qĂ« ka pasur njĂ« zgjerim tĂ« fortĂ« tĂ« shitjeve tĂ« grupmallit “LĂ«ndĂ«t djegĂ«se minerale, vajrat minerale dhe produktet e distilimit tĂ« tyre”, qĂ« siç u shpjegua mĂ« lart ka tĂ« bĂ«jĂ« me riklasifikimin e eksporteve drejt shtetit fqinjĂ«.

Fasoni rritje e lehtë

Eksportet e tekstile e këpucë kanë shënuar luhatje të shumta përgjatë muajve të parë të këtij viti, me rënie e rritje të lehta. Në korrik, ky grup u rrit lehtë me 1.2%.
Për shtatëmujorin tendenca është negative, me një rënie prej 1% me bazë vjetore.

Ekspertët e tregut kanë pohuar se sezoni i prodhimit për veshjet dhe këpucët e stinës së dimrit sivjet është përqendruar në 4 muaj nga 5 muaj që zgjat zakonisht. Sezoni i prodhimit për veshjet e stinës së dimrit nga kompanitë e manifakturës sivjet nisi në muajin Prill dhe pritet të përfundojë më 15 Shtator.

Nga sektori është parashikuar një rritje eksportesh në nivelet 3 deri 5%, e ndikuar nga rritja e shitjeve në periudhën janar-shkurt 2025, krahasuar me vitin e kaluar. Këpucët janë produkti më i kërkuar, pas një rënieje në shitje gjatë viteve 2023 dhe 2024.

Materiale ndërtimi dhe metale, tkurrje e fortë 34%

“Materialet e ndĂ«rtimit dhe metalet” kanĂ« vijuar tendencĂ«n rĂ«nĂ«se edhe kĂ«tĂ« vit, tĂ« ndikuar nga reduktimi i aktivitetit tĂ« Kurum, pĂ«rpunuesit tĂ« çelikut, qĂ« Ă«shtĂ« njĂ« nga eksportuesit mĂ« tĂ« mĂ«dhenj nĂ« vend.
Për shtatë mujorin, ky grup ra me 33%. Sektori po vuan nga kërkesa e dobët rajonale dhe tkurrja e çmimeve.

Ushqime pije e duhan, ngadalësojnë rritjen

“Ushqime pije e duhan”, njĂ« nga grupet me ecurinĂ« mĂ« tĂ« mirĂ« vitet e fundit po shĂ«non rritje. NĂ« janar-korrik, ky grup u rrit me 8.15%, teksa nĂ« korrik zgjerimi u ngadalĂ«sua nĂ« 5.9%, nga rreth 23% qĂ« ishte nĂ« qershor. Ecuria Ă«shtĂ« ndikuar nga riorganizimi i fermave tĂ« vogla Ă« ferma mĂ« tĂ« mĂ«dha pĂ«r eksporte, shtimi i kontratave dhe zgjerimi i zonave qĂ« eksportojnĂ«, si dhe shtimi i investimeve nĂ« magazina e zgjerimi i tregjeve deri nĂ« vendet nordike.

Makineri, pajisje, pjesë këmbimi rritje e fortë

“Makineri, pajisje, pjesĂ« kĂ«mbimi” shtĂ« grupi qĂ« e ka marrĂ« vetĂ«n nĂ« korrik, pasi kishte shfaqur shenja stanjacioni dy vitet e e fundit. NĂ« korrik grupi u rrit me 12.6%, ndĂ«rsa pĂ«r 7 mujorin zgjerimi Ă«shtĂ« 5.1%. Ky grup po vuan zhvlerĂ«simi i euros, rritja e kostove dhe mungesa e fuqisĂ« punĂ«tore.

Ulet deficiti tregtar

Në këtë shtatëmujor eksportet e mallrave arritën vlerën 239 mld lekë, duke u rritur me 2,6 %, ndërkohë importet e mallrave arritën vlerën 515 mld lekë, duke u ulur me 2,1 %, krahasuar me një vit më parë. Deficiti tregtar arriti vlerën 276 mld lekë, duke u ulur me 5,8 %, krahasuar me të njëjtën periudhë të 2024.

Në Korrik 2025 eksportet e mallrave arritën vlerën 35 mld lekë, duke u rritur me 5,7 %, në krahasim me të njëjtën periudhë të një viti më parë dhe duke u ulur me 0,5 %, në krahasim me Qershor 2025.

Importet e mallrave arritën vlerën 83 mld lekë, duke u ulur me 2,4 %, në krahasim me një vit më parë dhe duke u rritur me 9,1 %, në krahasim me Qershor 2025. Defiçiti tregtar i këtij muaji është 48 mld lekë, duke u ulur me 7,5 %, krahasuar me Korrik 2024 dhe duke u rritur 17,3 %, në krahasim me Qershor 2025.

The post Rritje fiktive e eksporteve, pas ndryshimit të raportimit me Kosovën, ecuria reale është me rënie appeared first on Revista Monitor.

Qytetet më të mira të birrës në Europë

✇Revista Monitor
By: Megi Dumi
18 August 2025 at 12:00

Gjermania mund të njihet si utopia e birrës, por nuk është i vetmi vend në kontinent ku mund të shijoni disa gota të mira birre.

Pas një analize të gjerë, operatori turistik dhe i lundrimeve britanik Riviera Travel ka publikuar listën e qyteteve më të mira europiane për të pirë birrë për këtë vit, dhe fituesit mund të mos jenë ata që prisnit.

Sipas studimit, Madridi është qyteti më i mirë europian për ata që pëlqejnë birrën për vitin 2025. Edhe pse kryeqyteti spanjoll njihet tradicionalisht si vendi i verës dhe sangrias, Spanja ka zhvilluar një kulturë gjithnjë e më të fortë të birrës artizanale, e cila vitet e fundit po e tejkalon popullaritetin e pijeve klasike mes vendasve.

Me 23 fabrika birre dhe mbi 300 pub-e e bare, Madridi është destinacioni ideal europian për pushime të shkurtra të shoqëruara me vizita nëpër bare dhe aventura pasdarke.

Festivalet e birrës janë gjithashtu në rritje, duke u dhënë mundësinë prodhuesve vendas dhe të pavarur të prezantojnë produktet dhe të promovojnë markën e tyre. Nuk pëleqni turmat e Oktoberfest në Gjermani? Provoni Oktoberfest Vallekana në Madrid.

Kur bĂ«het fjalĂ« pĂ«r konsum tĂ« birrĂ«s, Çekia ka njĂ« nga normat mĂ« tĂ« larta nĂ« botĂ«, kĂ«shtu qĂ« Ă«shtĂ« krejt logjike qĂ« Praga tĂ« renditet si qyteti i dytĂ« mĂ« i mirĂ« europian pĂ«r birrĂ«. Edhe mĂ« mirĂ«, njĂ« gotĂ« kushton mesatarisht vetĂ«m 2,32 €.

Vendi është shtëpia e birrës së famshme Pilsner, për të cilën mund të mësoni më shumë në fabrikën Pilsner Urquell në zemër të qytetit, në Sheshin Wenceslas.

Dhjetë fabrika të tjera birre gjenden në gjithë qytetin, një nga më të njohurat Dva Kohouti në lagjen Karlin.

Ju pëlqejnë beer gardens? I emërtuar sipas lagjes së pasur ku ndodhet, Letnå Beer Gardens ndodhet në parkun e gjelbër dhe të ngritur të Letnå, duke ofruar pamje të mrekullueshme mbi Qytetin e Vjetër të Pragës.

Në vendin e tretë është Roma, me 18 fabrika birre dhe mbi 400 pub-e e bare, por me çmime më të larta, ku një gotë kushton mesatarisht 4.5 euro për gotë. Në listë renditen gjithashtu Lisbona dhe Budapesti, ndërsa Berlini është i vetmi qytet gjerman që është përfshirë në listë.

Qytetet më të mira për birrë në Europë:

  1. Madrid, Spanjë
  2. PragĂ«, Çeki
  3. Romë, Itali
  4. Barcelonë, Spanjë
  5. Paris, Francë
  6. Budapest, Hungari
  7. Milano, Itali
  8. Lisbonë, Portugali
  9. Berlin, Gjermani
  10. Stamboll, Turqi

/ Time Out, Shqip.al

The post Qytetet më të mira të birrës në Europë appeared first on Revista Monitor.

Turizmi, të huajt në hotele u rritën me 37.4%, në krye Kosova dhe Italia

✇Revista Monitor
By: Armela Toska
18 August 2025 at 11:47

Hotelet raportuan rritje të vizitorë ve dhe netqëndrimeve të të huajve në muajin qershor ku në krye të grupeve vijuan të mbeten Kosova dhe Italia me respektivisht 19 për qind dhe 13 për qind. Nisja e turizmit të organizuar që në maj duket se bëri që edhe polakët të ishin grupi i tretë sipas shteteve të cilët regjistronin 10 për qind të vizitorëve të raportuar.

Të dhënat tregojnë një tendencë të raportuar edhe nga turoperatorët ku për herë të parë edhe francezët janë bërë një grup i rëndësishëm me 6 për qind teksa gjermanët qëndrojnë para tyre me 8 për qind të vizitorëve.

Të dhënat zyrtare të Institutit të Statistikave mbi strukturat akomoduese për muajin qershor tregojnë se vizitorët gjithsej u rritën me 37,2 %, ku ata jo-rezidentë shënuan një rritje prej 37,4 % dhe rezidentë 36,7 %. Net qëndrimet gjithsej u rritën me 38,2 %, ku ato jo-rezidentë u rritën me 38,3 %, ndërsa ato nga rezidentët me 38,0 %.

“Rritja mĂ« e madhe e vizitorĂ«ve jo-rezidentĂ« u shĂ«nua nĂ« zonat bregdetare (+42,4 %) dhe nĂ« hotelet dhe akomodimet e ngjashme (+35,0 %). VizitorĂ«t e huaj sipas vendit tĂ« rezidencĂ«s NĂ« Qershor 2025, shumica e vizitorĂ«ve jo-rezidentĂ« tĂ« cilĂ«t u akomoduan nĂ« strukturat pritĂ«se nĂ« ShqipĂ«ri vijnĂ« nga Kosova (19 %), Italia (13 %), Polonia (10 %). Gjermania dhe Franca kontribuuan pĂ«rkatĂ«sisht me 8 % dhe 6 % tĂ« vizitorĂ«ve, ndĂ«rsa 44 % e tyre ishin nga vende tĂ« tjera.

KĂ«to tĂ« dhĂ«na reflektojnĂ« prirjen e rritjes sĂ« turizmit hyrĂ«s nga tregjet kryesore tĂ« rajonit dhe EvropĂ«s. Norma e shfrytĂ«zimit tĂ« dhomave nĂ« hotele arriti nĂ« 39,5 %, krahasuar me 35,9 % nĂ« Qershor 2024” thuhet nĂ« njoftimin e INSTAT.

Të dhënat zyrtare të turizmit këtë vit kanë qenë të luhatura. Turoperatorët kanë raportuar se viti 2025 në total ndoshta do të shënojë një shifër më të mirë se viti që lamë pas por vera 2025 është shfaqur më e zbehtë të paktën për disa rajone.

Rezervimet individuale kanë qenë më të ulëta gjatë korrikut teksa piku i sezonit mendohet se është regjistruar vetëm në gusht. Gjithsesi situatën reale pritet që ta tregojnë të dhënat vetëm pas mbylljes së sezonit.

The post Turizmi, të huajt në hotele u rritën me 37.4%, në krye Kosova dhe Italia appeared first on Revista Monitor.

“Thahet truri”, numri i diplomave tĂ« doktoraturave ra me 73% me 2024

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito
18 August 2025 at 11:00

Numri i diplomave të doktoraturave po tkurret me shpejtësi këto vitet e fundit, por me 2024 u dhanë vetëm 31 të tilla, ose 73 për qind më pak se me 2023 dhe shumë më pak se me vitin 2017 ku u shpërndanë 890 doktoratura.

Ekspertet e Arsimit i lidhin arsyet e rënies me reduktim drastik të pranimeve në programet e doktoraturës dhe me emigrimin e lartë te të rinjve akademik. Shqipëria po përballet me një hemorragji të humbjes së talenteve drejt vendeve të tjera që ofrojnë kushte më të mira për doktorantë dhe kërkues. Anketat e mëparshme kanë treguar se Shqipëria ka nivelet më të larta të emigrimit të trurit në rang global në dekadën e fundit.

Në Shqipëri, programet doktorale kanë pësuar tranzicion gjatë viteve të fundit. Në vitin 2014, qeveria shqiptare vendosi të mbyllë të gjitha programet e ciklit të tretë të studimeve (doktoraturat) në universitetet publike dhe private, për shkak të shqetësimeve mbi cilësinë dhe shkeljet procedurale. Kjo ndërprerje zgjati për rreth pesë vjet, duke shkaktuar pasoja negative për kërkimin shkencor dhe zhvillimin akademik në vend.

Pas kësaj periudhe, disa universitete kanë rifilluar programet doktorale me kritere më të rrepta. Universiteti Europian i Tiranës (UET) rinisi programin e doktoraturave në vitin 2022, ndërsa Universiteti Bujqësor i Tiranës ka hapur thirrje për aplikime në disa fusha për vitin akademik 2024-2025.

Sakaq, ministria e Arsimit dhe Sportit ka planifikuar të fillojë programe të reja për mbështetjen dhe financimin e doktoraturave në fillim të vitit 2025.

Këto zhvillime ndikojnë negativisht kërkimin shkencor në vend, pikërisht në kohën kur shkenca dhe inovacioni janë vënë në qendër të konkurrencës globale. Shqipëria rrezikon të mbetet në periferi të zhvillimit teknologjik dhe shkencor, pa kapacitete të brendshme për të zhvilluar projekte të rëndësishme.

Nga ana tjetër trupa akademike e universiteteve po plaket, ndërkohë që ka mungesa të brezit të ri me titull doktor. Kjo do të ndikojë në cilësinë e arsimit të lartë dhe në aftësinë për të konkurruar në nivel rajonal dhe europian.

Doktorantët janë të nevojshëm jo vetëm në universitete, por edhe në institucione publike, agjenci zhvillimi, dhe sektorin privat për të analizuar, projektuar dhe zbatuar politika me bazë të dhënash.

BE kërkon nga vendet aspirante si Shqipëria zhvillim të qëndrueshëm të kërkimit shkencor, si pjesë e kapitujve të negociatave në kapitujt  25 dhe 26. Pa doktorantë dhe pa zhvillim shkencor të qëndrueshëm, Shqipëria do ta ketë më të vështirë të përmbushë këto standarde.

Rënia e doktoraturave është një sinjal alarmi për një boshllëk strukturor që po krijohet në sistemin akademik, shkencor dhe zhvillimor të vendit./ B.Hoxha

Burimi: INSTAT

The post “Thahet truri”, numri i diplomave tĂ« doktoraturave ra me 73% me 2024 appeared first on Revista Monitor.

AKEP: Operatorët e komunikimeve elektronike investuan 5.2 miliardë lekë në 2024

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito
18 August 2025 at 10:00

Investimet e operatorëve të komunikimeve elektronike u rritën vitin e kaluar.

Sipas të dhënave të Autoritetit të Komunikimeve Elektronike dhe Postare (AKEP), vlerësohet se operatorët e shërbimeve celulare dhe fikse investuan rreth 5.2 miliardë lekë, në rritje me 16% krahasuar me një vit më parë.

Mbështetur në të dhënat e AKEP, gjatë vitit 2024 sipërmarrësit e shërbimeve celulare kanë investuar rreth 2.3 miliardë lekë, 29% më shumë krahasuar me një vit më parë.

Rreth 93% e vlerës së investimeve të raportuara kanë shkuar në funksion të përmirësimit të infrastrukturës së ofrimit broadband nga rrjetet celulare.

Shifrat e konsumit të shërbimeve celulare vazhdojnë të tregojnë një tendencë afatgjatë të përqendrimit të këtyre shërbimeve tek interneti dhe rënien e shërbimeve të thirrjeve zanore dhe mesazheve të shkruara.

Për tremujorin e parë të vitit, trafiku i të dhënave (internetit) u rrit me 8.8% krahasuar me një vit më parë, ndërsa përdorimi mesatar mujor i të dhënave për përdorues u rrit me 8.6%.

Këto shifra tregojnë se edhe komunikimi po zhvendoset gjithnjë e më shumë te aplikacionet OTT, të bazuara te interneti.

Ndërkohë, sipërmarrësit e rrjeteve fikse kanë kryer rreth 2.9 miliardë lekë investime në rrjetet e tyre, shifër kjo në rritje të lehtë me 5% krahasuar me një vit më parë.

Sipas raportimeve të operatorëve, edhe vitin e kaluar investimet janë kanalizuar kryesisht në funksion të përmirësimit të aksesit të shërbimeve broadband rreth 87% e totalit, ku ndër investimet kryesore është fokusimi drejt zhvendosjes së rrjeteve të transmetimit nga teknologjia DSL drejt teknologjisë me fibër.

Tregu i shërbimit të internetit me linja fikse në dekadën e fundit ka qenë mjaft konkurrues, sidomos në qendrat e mëdha urbane, ku përqendrimi i popullsisë është më i lartë dhe ku janë përqendruar edhe investimet e operatorëve në infrastrukturë rrjeti.

Sipas të dhënave të raportuara në AKEP nga operatorët e tregut, të ardhurat totale të tregut të komunikimeve elektronike vitin e kaluar prekën vlerën e 39.3 miliardë lekëve (rreth 400 milionë eurove), në rritje me 4% krahasuar me vitin 2023.

Rritja e tregut erdhi e gjitha në segmentin e shërbimeve celulare. Dy operatorët e rrjeteve celulare, Vodafone Albania dhe One Albania, vitin e kaluar raportuan të ardhura prej komunikimeve elektronike në vlerën 27.93 miliardë lekë, në rritje me 8.9% krahasuar me një vit më parë.

Tregu i shërbimeve celulare vazhdon të sigurojë volumin më të madh të të ardhurave të tregut, me 71% të xhiros totale të tregut, në rritje të mëtejshme nga niveli prej 69% i një viti më parë.

Në total, dy operatorët celularë fituan afërsisht 1.68 miliardë lekë për 2024, ndërsa viti 2023 ishte mbyllur me një fitim neto në vlerën e 370 milionë lekëve.

Ndërkohë, volumi i tregut të shërbimeve nga rrjetet fikse vitin e kaluar ra në 11.39 miliardë lekë, me një rënie prej 4% krahasuar me një vit më parë. Të dhënat e fitimeve të operatorëve në segmentin fiks nuk janë publikuar nga AKEP. /E.Shehu

 

The post AKEP: Operatorët e komunikimeve elektronike investuan 5.2 miliardë lekë në 2024 appeared first on Revista Monitor.

Profesionistët e Lirë letër ministrit Manja: Drafti i Kodit Penal cenon lirinë ekonomike

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito
17 August 2025 at 23:02

Publikimi së fundmi i draftit të Kodit të ri Penal nga Ministria e Drejtësisë ka shkaktuar debate në radhët e ekspertëve të drejtësisë dhe organizatat e shoqërisë civile, për shkak të shtimit të ashpërsisë së propozuar në dhënien e dënimeve për veprat dhe kundërvajtjet penale.

Kodi i ri Penal përmban 952 nene. Prej fundit të muajit korrik drafti është publikuar në faqen e Ministrisë së Drejtësisë dhe ka hyrë në fazën e konsultimeve.

Në këtë fazë të parë konsultimesh Profesionistët e Aleancës të Profesionistëve të Lirë (APL) nëpërmjet një letre dërguar ministrit të Drejtësisë Ulsi Manja kanë kërkuar rishikim të kujdesshëm të dispozitave problematike, duke theksuar nevojën për respektim të parimit të proporcionalitetit dhe mbrojtje të lirive ekonomike dhe lirisë së fjalës.

Duke ngritur shqetësimin për zgjerimin e panevojshëm të ndërhyrjes penale në fusha që tradicionalisht janë trajtuar nga e drejta civile apo administrative, APL sjell në vëmendje disa nene që sipas tyre mund të sjellin pasoja negative në marrëdhëniet mes bizneseve.

Neni 537, qĂ« penalizon “tarifat e papĂ«rshtatshme tĂ« shĂ«rbimit”, duhet tĂ« rishikohet me prioritet, pasi nĂ« njĂ« ekonomi tregu, çmimet pĂ«rcaktohen nga marrĂ«dhĂ«nia kĂ«rkesë–ofertĂ« dhe natyra e shĂ«rbimit, jo nga sanksione penale. Nocioni Ă«shtĂ« i paqartĂ« dhe rrezikon tĂ« penalizojĂ« ofruesit e shĂ«rbimeve, duke ndĂ«rhyrĂ« nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« panevojshme nĂ« marrĂ«dhĂ«nie kontraktuale qĂ« tradicionalisht trajtohen nga e drejta civile ose administrative.

Neni 604 që parashikon se mospagimi, brenda afatit ligjor, i detyrimeve tatimore të vetëdeklaruara përbën kundërvajtje penale, e dënueshme me gjobë ose burgim deri në një vit, por pa dalluar ndërmjet vonesave të paqëllimshme dhe shmangies së qëllimshme;

Neni 625, mund të penalizojë konkurrencën e ligjshme në marrëdhënie tregtare, duke e penalizuar ofertën në prani të një marrëveshjeje paraprake.

Gjithashtu, ata ngrenë shqetësimin edhe për nene të tjera për shpifjen, ndikimin në pavarësinë e gjykatësve etj.) rrezikojnë se do të dobësojnë rolin mbikëqyrës të medias dhe do të rrezikojnë transparencën në një shtet ligjor funksional.

Aleanca kërkon që procesi i miratimit të Kodit të mos nxitohet, por të shoqërohet me konsultime të gjera dhe gjithëpërfshirëse, ku të përfshihen profesionistë të drejtësisë, përfaqësues të biznesit dhe shoqërisë civile.

Profesionistët e APL shprehen të gatshëm të kontribuojnë me ekspertizë dhe propozime konkrete, duke theksuar se kjo reformë duhet të shërbejë për të ndërtuar një sistem më të drejtë, efikas dhe në përputhje me standardet europiane.

 

REPUBLIKA E SHQIPËRISË

MINISTRIA E DREJTËSISË, KRYEMINISTRIA, MEDIA

Drejtuar: Ministrit të Drejtësisë

PĂ«r Dijeni: Zyra e Kryeministrit, Media

Nga: Aleanca e Profesionistëve të Lirë (APL)

Lënda: Propozime dhe gatishmëri për bashkëpunim mbi projekt-Kodin Penal

TĂ« nderuar,

Po ndjekim me vĂ«mendje procesin e hartimit dhe konsultimit publik pĂ«r projekt-Kodin e ri Penal. EkspertĂ«t tanĂ« janĂ« angazhuar tashmĂ« nĂ« analizimin e dispozitave tĂ« propozuara dhe kemi nisur identifikimin e fushave ku nevojiten qartĂ«sime, harmonizim me legjislacionin ekzistues dhe pĂ«rafrim me standardet ndĂ«rkombĂ«tare, e sidomos tĂ« Bashkimit Europian, ku ne po bĂ«jmĂ« pĂ«rpjekje pĂ«r t’u bĂ«rĂ« pjesĂ«.

Ne mbetemi të gatshëm të kontribuojmë drejtpërdrejt në këtë proces, duke vënë në dispozicion ekspertizën tonë ligjore dhe burimet njerëzore të nevojshme, me synimin për të ndihmuar në përgatitjen e një Kodi Penal të balancuar, të zbatueshëm dhe të harmonizuar me parimet kushtetuese e detyrimet ndërkombëtare të Shqipërisë.

Nga shqyrtimi fillestar, nënvizojmë disa çështje që kërkojnë vlerësim të kujdesshëm gjatë fazës së diskutimit:

  1. Shtrirja e përgjegjësisë penale në fushat civile dhe tregtare

Projekt-Kodi përfshin dispozita që zgjerohen përtej fushës tradicionale të së drejtës penale, duke penalizuar sjellje që deri më tani janë trajtuar përmes instrumenteve civile ose administrative. Një qasje e tillë kërkon vlerësim të kujdesshëm për të ruajtur parimin e proporcionalitetit dhe për të shmangur mbivendosjen e panevojshme të mekanizmave ndëshkues. Disa shembuj për ilustrim:

Shembulli i Nenit 537

Neni 537 i projekt-ndryshimeve nĂ« Kodin Penal, qĂ« parashikon ndĂ«shkime pĂ«r “tarifa tĂ« papĂ«rshtatshme tĂ« shĂ«rbimit”, duhet tĂ« rishikohet me prioritet. NĂ« njĂ« ekonomi tregu, çmimet pĂ«rcaktohen nga marrĂ«dhĂ«nia kĂ«rkesë–ofertĂ« dhe natyra e shĂ«rbimit, jo nga sanksione penale. VetĂ« nocioni “tarifĂ« e papĂ«rshtatshme” Ă«shtĂ« juridikisht i paqartĂ« dhe nuk mund tĂ« pĂ«rbĂ«jĂ« objekt tĂ« sĂ« drejtĂ«s penale, pĂ«rveç rasteve tĂ« provuara tĂ« mashtrimit ose fiktivitetit. PĂ«rfshirja e tij nĂ« Kodin Penal rrezikon tĂ« penalizojĂ« padrejtĂ«sisht ofrues shĂ«rbimesh, duke ndĂ«rhyrĂ« nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« panevojshme nĂ« marrĂ«dhĂ«nie kontraktuale qĂ« tradicionalisht trajtohen nga e drejta civile ose administrative.

Shembulli i Nenit 604

Neni 604 i projektit parashikon se mospagimi, brenda afatit ligjor, i detyrimeve tatimore të vetëdeklaruara përbën kundërvajtje penale, e dënueshme me gjobë ose burgim deri në një vit. Ky është një zgjerim i konsiderueshëm i ndërhyrjes penale në marrëdhënie fiskale, pasi situata të tilla kanë qenë më parë objekt i procedurave administrative ose civile. Penalizimi penal i mospagimit, pavarësisht nëse buron nga pamundësia objektive (p.sh., pagesa të vonuara nga klientët apo institucionet publike) apo nga harresa, nuk dallon mes qëllimit për shmangie dhe vështirësive reale të tregut. Një qasje e tillë cenon parimin e proporcionalitetit dhe mund të dëmtojë bashkëpunimin ndërmjet tatimpaguesve dhe administratës.

Shembulli i Nenit 625

Neni 625 tĂ«rheq vĂ«mendjen pĂ«r shkak se parashikon ndĂ«shkime penale pĂ«r ofertat alternative tĂ« mallrave apo shĂ«rbimeve nĂ« marrĂ«dhĂ«nie tregtare, kur ekziston njĂ« marrĂ«veshje paraprake me njĂ« palĂ« tĂ« tretĂ«. Kjo do tĂ« thotĂ« se penalizohet tentativa pĂ«r tĂ« konkurruar njĂ« marrĂ«veshje ende tĂ« pafinalizuar, edhe nĂ« mungesĂ« tĂ« mashtrimit apo fiktivitetit. NjĂ« parashikim i tillĂ« kufizon lirinĂ« e konkurrencĂ«s dhe sjell ndĂ«rhyrje penale nĂ« marrĂ«dhĂ«nie qĂ« natyrshĂ«m i pĂ«rkasin sĂ« drejtĂ«s civile dhe tregtare. Formulimet e paqarta si “ofertĂ« e bĂ«rĂ« me dijeni tĂ« njĂ« marrĂ«veshjeje paraprake” krijojnĂ« hapĂ«sirĂ« pĂ«r interpretim subjektiv dhe rrezik penalizimi tĂ« padrejtĂ«. NĂ« çdo sistem modern, zgjidhja e kĂ«tyre çështjeve duhet tĂ« bazohet nĂ« nevojĂ« tĂ« qartĂ«, qĂ«llim tĂ« ligjshĂ«m dhe proporcionalitet tĂ« saktĂ«.

  1. Ndikimi mbi liritë politike dhe ekonomike

Disa parashikime mund tĂ« krijojnĂ« kufizime mbi tĂ« drejtat dhe liritĂ« themelore, tĂ« mbrojtura nga Kushtetuta dhe marrĂ«veshjet ndĂ«rkombĂ«tare ku ShqipĂ«ria Ă«shtĂ« palĂ«. ËshtĂ« e rĂ«ndĂ«sishme qĂ« kĂ«to dispozita tĂ« rishikohen nĂ« dritĂ«n e standardeve tĂ« BE-sĂ« dhe jurisprudencĂ«s ndĂ«rkombĂ«tare pĂ«r tĂ« garantuar pĂ«rputhshmĂ«ri tĂ« plotĂ«.

Si pĂ«r shembull, draft‑Kodi i ri parashikon deri nĂ« 3 vjet burg pĂ«r “profanim” tĂ« RepublikĂ«s, duke pĂ«rfshirĂ« simbolet shtetĂ«rore, institucionet ose individĂ«t me statusin e “Martirit tĂ« Atdheut”. PĂ«rkufizimi pĂ«rfshin shprehje tĂ« paqarta si “fyerje”, “tallje” apo “pĂ«rbuzje” ndaj kĂ«tyre subjekteve. Ky nen cenon lirinĂ« e shprehjes, qĂ« Ă«shtĂ« njĂ« element themelor i çdo demokracie. PĂ«r mĂ« tepĂ«r, pĂ«rkufizimet e gjerĂ« dhe subjektive rrisin rrezikun e interpretimeve tĂ« gabuara dhe tĂ« shtrĂ«ngimit tĂ« hapĂ«sirĂ«s pĂ«r kritikĂ« ndaj institucioneve shtetĂ«rore.

Organizatat si “Safe Journalists” dhe ato tĂ« shoqĂ«risĂ« civile kanĂ« vĂ«nĂ« nĂ« dukje se ndryshimet e propozuara (pĂ«rfshirĂ« nenet pĂ«r shpifjen, ndikimin nĂ« pavarĂ«sinĂ« e gjykatĂ«sve etj.) do tĂ« dobĂ«sojnĂ« rolin mbikĂ«qyrĂ«s tĂ« medias dhe do tĂ« rrezikojnĂ« transparencĂ«n nĂ« njĂ« shtet ligjor funksional. Kriminalizimi i gazetarĂ«ve apo kufizimi i fjalĂ«s sĂ« lirĂ« pĂ«rmes Kodit penal jo vetĂ«m krijon frymĂ« frike, por kĂ«rcĂ«non edhe funksionin kyç tĂ« medias si kontrollues i pushtetit dhe garantues i transparencĂ«s.

  1. Nevoja për kohë të mjaftueshme konsultimi dhe gjithëpërfshirje

Duke qenë se Kodi Penal është një nga aktet më themelore të rendit juridik, procesi i konsultimit duhet të jetë i zgjeruar në kohë dhe përmbajtje, duke përfshirë të gjithë aktorët relevantë, organet e drejtësisë, profesionistët e ligjit, biznesin, akademinë dhe shoqërinë civile. Kohëzgjatja aktuale e konsultimit është e kufizuar për një analizë të plotë të të gjitha aspekteve ligjore dhe praktike.

Të tjera çështje të identifikuara nga ne të ngritura si shqetësim nga palët e tretë, kolegët dhe organizatat partnere. Ekspertët e drejtësisë kritikojnë Kodin e Ri Penal për formulime të paqarta në disa nene, që lënë hapësira për interpretime arbitrare nga gjykatat dhe prokuroria. Kjo rrezikon të cenojë drejtësinë dhe të rrisë korrupsionin. Shumë vëzhgues dhe organizata të shoqërisë civile ngrenë shqetësime për rritjen e kompetencave të prokurorisë dhe policisë në kod, pa mekanizma efektivë kontrolli, duke rrezikuar lirinë dhe privatësinë e qytetarëve. Media dhe ekspertët kritikojnë përfshirjen e disa shkeljeve të vogla ose mesatare me masa penale, duke i bërë kodin më të ashpër se sa duhet dhe duke mbingarkuar sistemin gjyqësor.

PĂ«rfundim

Ne e shohim këtë reformë si një mundësi të çmuar për të forcuar kuadrin penal në vendin tonë, duke e bërë atë më efektiv, më të drejtë dhe në harmoni me parimet e shtetit të së drejtës. Jemi të bindur se, përmes bashkëpunimit të hapur dhe angazhimit të përbashkët, mund të arrijmë rezultate të prekshme dhe të qëndrueshme për të gjithë qytetarët.

Si Aleancë e Profesionistëve të Lirë, shprehim gatishmërinë tonë për të qenë pjesë aktive e këtij procesi, duke ofruar ekspertizën, përvojën dhe idetë tona në çdo fazë nga diskutimi deri te finalizimi. Ne besojmë se dialogu konstruktiv, shkëmbimi i lirë i ideve dhe bashkëpunimi ndërinstitucional janë çelësi për të krijuar një sistem më të drejtë dhe funksional.

 

Me respekt,

Adela Kanani

Drejtor Ekzekutiv

The post Profesionistët e Lirë letër ministrit Manja: Drafti i Kodit Penal cenon lirinë ekonomike appeared first on Revista Monitor.

❌
❌