The post Statistikat e shpendëve, 2024 appeared first on Revista Monitor.

The post Udhëzuesi i verës për të mbrojtur fitimet appeared first on Revista Monitor.

The post Luftë, gjeopolitikë, krizë energjetike: si e shmang ekonomia çdo katastrofë appeared first on Revista Monitor.

The post A do të na bëjë Inteligjenca Artificiale më budallenj? appeared first on Revista Monitor.

The post Sistemi global i azilit po shpërbëhet appeared first on Revista Monitor.

The post Bosnjë dhe Hercegovina, biznesi i paneleve diellore appeared first on Revista Monitor.

The post Serbi, IT po shqyrton tërheqjen nga tregu pas heqjes së stimujve appeared first on Revista Monitor.

The post Bullgari, Fitch Ratings rrit vlerësimin kreditor të Bankës për Zhvillim appeared first on Revista Monitor.

The post Sektori i kujdesit shëndetësor në Europën Qendrore dhe Lindore mbetet tërheqës appeared first on Revista Monitor.

The post “Ushqimi shqiptar është identitet – jo vetëm shije” appeared first on Revista Monitor.

The post “Autenticiteti është vlera më e madhe në një treg global” appeared first on Revista Monitor.

The post “Turistët kërkojnë autenticitet edhe në pjatat më të thjeshta” appeared first on Revista Monitor.

The post Restorantet më të vlerësuara në Tripadvisor appeared first on Revista Monitor.

The post Shqipëria, ndër vendet më të lira për të ngrënë jashtë, por a është kjo një strategji e qëndrueshme? appeared first on Revista Monitor.

The post Sa kushton një vakt në restorantet në Shqipëri? appeared first on Revista Monitor.

The post Ushqimi, pikë e fortë e turizmit shqiptar: sondazhi me 250 turistë të huaj appeared first on Revista Monitor.

Nga Hélène Rey*

Prej më shumë se 80 vitesh, dollari amerikan ka gëzuar një supremaci të pakrahasueshme në tregtinë dhe financat botërore, falë kombinimit unik të madhësisë ekonomike të SHBA-së, institucioneve të besueshme, tregjeve financiare të forta dhe likuide, fuqisë gjeopolitike, si dhe në mënyrë vendimtare, avantazhit që vjen nga përdorimi i tij në gjithë botën. Por një variabël i ri është gati të riformësojë rendin monetar global: integriteti i të dhënave.

Ndërsa teknologjitë dixhitale po bëhen gjithnjë e më shumë shinat mbi të cilat lëviz paraja, përmes kriptomonedhave (stablecoin), dixhitalizimit të aseteve (tokenized assets) dhe monedhave dixhitale të bankave qendrore, qëndrueshmëria dhe besueshmëria e rrjeteve monetare varen gjithnjë e më shumë jo vetëm nga themelet makroekonomike, por edhe nga fuqia teknologjike dhe siguria e infrastrukturës përkatëse. Sigurisht, themelet makroekonomike vijojnë të jenë të rëndësishme, dhe monedhat dixhitale ngrejnë disa sfida të zakonshme makroekonomike. Në veçanti, duke kaluar kontrollin e krijimit të parasë nga shteti te aktorë privatë (privatizimin) dhe duke e bërë më të lehtë shmangien e taksave, stablecoin-et mund të ulin të ardhurat që qeveritë mbledhin përmes sistemit fiskal.”

Për më tepër, nëse një stablecoin e humbet lidhjen e saj me monedhën bazë, për shembull, sepse rezervat e likuiditetit rezultojnë të pamjaftueshme, besueshmëria e saj mund të shembet, duke shkaktuar një situatë paniku, ku përdoruesit përpiqen të tërheqin fondet në mënyrë masive. Nëse ndërthurjet e stablecoin-it me asete të tjera janë të shumta, kjo mund të ketë pasoja sistemike. Një tërheqje masive nga stablecoin-et e dollarit amerikan, token dixhitale të emetuara privatisht, që janë të mbështetura në masë të madhe te bonot e thesarit të SHBA-së dhe që teorikisht mund të shkëmbehen një për një me dollarë, mund të rezultojë veçanërisht destabilizuese. Mungesa e transparencës në raportim dhe auditim, si dhe rregulloret e pamjaftueshme në disa juridiksione, e përkeqësojnë rrezikun.

Por çështje të tilla “klasike” të besueshmërisë janë vetëm fillimi. Bota mund të përballet gjithashtu me një lloj të ri “paniku kibernetik”, të shkaktuar nga dobësi në infrastrukturën teknologjike që qëndron në themel të aseteve dixhitale. Zbutja e këtij rreziku nuk do të jetë e lehtë: siç paralajmëroi në vitin 2016 Instituti Kombëtar për Standardet dhe Teknologjinë i Departamentit Amerikan të Tregtisë, kompjuterët kuantikë mund të jenë së shpejti në gjendje të ndërhyjnë në shumë nga sistemet kriptografike. Me fjalë të tjera, një infrastrukturë që sot duket e fortë mund të rezultojë e brishtë nesër.

Pasojat për rendin monetar global janë të gjera. Si emetuesi i monedhës dominuese ndërkombëtare, Shtetet e Bashkuara kanë gëzuar prej kohësh një “privilegj të tepruar”, që përfshin aftësinë për të huazuar me norma të ulëta interesi edhe në kohë stresi ekonomik dhe për të mbajtur deficite të mëdha tregtare në mënyrë të vazhdueshme. Administrata e Presidentit Donald Trump duket se po parashikon, që SHBA do të jetë në gjendje ta ruajë këtë privilegj, pasi statusi aktual global i dollarit përkthehet në kërkesë për stablecoin-e të dollarit amerikan dhe, në vijim, për bonot e thesarit të SHBA-së, duke ulur kështu kostot e financimit për Thesarin Amerikan.

Në fund të fundit, privilegji i tepruar i SHBA-së bazohet në besimin te institucionet e saj, kornizat ligjore dhe kapaciteti i saj fiskal. Megjithatë, në një botë ku paraja qarkullon në platforma të programueshme, besueshmëria dhe integriteti, cilësia e standardeve kriptografike dhe rezistenca e sistemeve ndaj sulmeve përmes hakerimit janë po aq të rëndësishme sa cilido prej këtyre faktorëve. Kjo e ndryshon në mënyrë thelbësore logjikën e konkurrencës monetare: nëse hendeku teknologjik është mjaftueshëm i madh, monedha që është më e mbrojtur nga kërcënimet kibernetike, jo domosdoshmërisht ajo që mbështetet nga ekonomia më e fuqishme ose nga banka qendrore më e besueshme, bëhet më tërheqëse.

Ndërsa stablecoin-et po përdoren për një pjesë gjithnjë e më të madhe të pagesave ndërkufitare, si dhe si pika hyrëse dhe dalëse për investime spekulative në kripto, shumë rreth sigurisë dhe qeverisjes së tyre mbetet e panjohur.

Rregullatorët dhe qytetarët, pra, duhet të shtrojnë pyetje. Kush është përgjegjës për kontrollin dhe mirëmbajtjen e regjistrit të transaksioneve? Deri në çfarë mase është i mbrojtur sistemi nga aktorët keqdashës? Çfarë ndodh nëse shtylla kriptografike e një monedhe komprometohet nga zhvillimet në kompjuterikën kuantike?

Të jepet një përgjigje e kënaqshme për këto pyetje është çështje e stabilitetit monetar kombëtar dhe ndërkombëtar. Nëse politikëbërësit dështojnë të veprojnë në përputhje me këtë, mund të përfundojmë me një sistem monetar të paqëndrueshëm dhe të fragmentuar, si ai i shekullit të nëntëmbëdhjetë, kur emetimi i pakontrolluar i parasë private hapi rrugën për panik, kolaps, manipulime dhe tërheqje masive fondesh.

Në çdo rast, duket se po lëvizim drejt një sistemi monetar multipolar, në të cilin disa monedha dhe ekosistemet dixhitale që lidhen me to, fitojnë një “prim integriteti”, bazuar në aftësinë për të minimizuar sipërfaqen e ekspozuar ndaj sulmeve dhe për të maksimizuar verifikueshmërinë e të dhënave.

Monedhat më të suksesshme do të ofrojnë një arkitekturë financiare shumë të qëndrueshme, që mbulon çdo hap: nga vërtetimi i transaksioneve deri te mbrojtja e identitetit të përdoruesve dhe historisë së transaksioneve. Kështu, një monedhë e mbështetur nga një qeveri me mbrojtje të dobëta kibernetike apo standarde teknologjike jo të qarta mund të humbasë terren, ndërsa një zonë monetare me përparësi teknologjike dhe standarde të larta integriteti mund të ketë një ndikim më të madh se sa pesha e saj ekonomike.

Ky realitet i ri teknologjik mund të ketë pasoja të thella gjeopolitike. Ashtu si epërsia detare dikur përkthehej në dominim tregtar, kontrolli mbi infrastrukturën e pagesave mund të përcaktojë gjithnjë e më shumë sovranitetin ekonomik. Vlera strategjike e të dhënave të pagesave, jo vetëm për politikën monetare, por edhe për mbikëqyrjen, zbatimin dhe sanksionet, do të thotë se monedhat dixhitale nuk janë teknologji neutrale; ato janë hapësira të kontestuara pushteti. Monedhat që do të dominojnë sistemin ndërkombëtar të së nesërmes do të jenë ato të cilat frymëzojnë besimin më të thellë, si te institucionet e tyre, ashtu edhe te kodi i tyre.

Ruajtja e stabilitetit monetar ndërkombëtar në këtë peizazh do të kërkojë më shumë se thjesht inovacion teknologjik. Koordinimi global për standardet e tokenizimit, ndërveprueshmërisë kriptografike, privatësisë së të dhënave dhe qëndrueshmërisë post-kuantike do të jetë thelbësor. Alternativa, shumëfishimi i rrjeteve të fragmentuara të drejtuara nga rregulla të kundërta dhe të ekspozuara ndaj goditjeve sistemike, është një recetë për paqëndrueshmëri.

* Hélène Rey është profesore e Ekonomisë në London Business School.

Copyright: Project Syndicate, 2025.
www.project-syndicate.org

The post Dominimi i monedhës në epokën dixhitale appeared first on Revista Monitor.

The post “Shija” e turizmit appeared first on Revista Monitor.

Përhapja e teknologjisë dhe rritja e përdorimit të makinerive që ndihmojnë në punët e shtëpisë po zgjerojnë vit pasi viti shpenzimet e familjeve shqiptare për riparimin e tyre.

Sipas të dhënave të INSTAT të ardhurat nga aktivitetet e shërbimeve për riparimin e kompjuterëve, celulareve, televizorëve, furrave, lavatriçeve, frigoriferëve, fshesave, hekurit, mikserëve, etj kanë shënuar 10,2 miliardë lekë ose një vlerë e përafërt me 103 milionë euro në vitin 2023.

Të dhënat tregojnë për një rritje të vazhdueshme të shërbimeve për riparimin e kompjuterëve dhe pajisjeve elektro-shtëpiake gjatë tre viteve të fundit, duke reflektuar një kërkesë në rritje për këto lloj shërbimesh në treg. Në vitin 2021, të ardhurat totale të këtij sektori arritën në 6.75 miliardë lekë, ndërsa me 2022 rreth mbi 8.6 mld lekë. Në vitin 2023 të ardhurat e bizneseve që ofrojnë shërbimet e riparimit pësuan rritje 18 për qind në krahasim me vitin 2022.

Kjo tendencë sinjalizon disa zhvillime. E para shërbimet e riparimit po bëhen gjithnjë e me të shtrenjta në çmime për shkak të mungesës së specialisteve. Riparuesit e defekteve të pajisjeve janë shumë të kërkuar, teksa një pjesë e madhe e tyre emigrojnë në vende të tjera të Europës pasi edhe atje ka mungesa në këto lloj profesionesh.

Së dyti familjet shqiptare gjithnjë e më shumë  po rrisin përdorimin e pajisjeve elektroshtëpiake sidomos atyre elektronike. Gama e tyre rritet nga viti në vit dhe gjithashtu nevoja për shërbimet e riparimit gjithashtu.  Kompjuterët dhe celularet tashme janë bërë sende personale dhe nevoja për riparimin e tyre po rritet me përdorimin e tyre.

Pandemia e COVID-19 dhe periudha pas saj rriti ndjeshëm përdorimin e kompjuterëve, laptopëve, celularëve dhe pajisjeve shtëpiake për punë, shkollë online apo argëtim. Kjo solli edhe një nevojë më të madhe për mirëmbajtje dhe riparim të tyre.

Gjithashtu çmimet e larta pas pandemisë kanë zhvendosur prirjen konsumatore për shërbimet e riparimit dhe mirëmbajtjes, si një zgjedhje më ekonomike në vende të blerjes së një pajisje të re. Nga ana tjetër përmes platformave online, serviset kanë më shumë mundësi për të siguruar pjesë rezervë më shpejt, çka përmirëson efikasitetin dhe rentabilitetin e aktivitetit.

Në një shoqëri që vit pas viti bëhet e varur nga teknologjia, tregu i riparimeve do të njohë rritje. Veç faktorëve të tregut, po ndikojnë edhe zhvillimet demografike në vend ku ka gjithnjë e më pak zanatçinj dhe riparues, çka po ushtron presion për çmime më të larta./ B.Hoxha

Burimi: INSTAT

The post Shqiptarët harxhojnë 103 mln euro në vit për riparimin e kompjuterëve dhe elektroshtëpiakeve appeared first on Revista Monitor.

Qeveria propozon një agjenci kombëtare për të ndihmuar qytetet me vështirësi financiare të mbledhin taksat e papaguara me vlerë miliarda euro

Qeveria e Giorgia Melonit po përgatit një plan për të ndihmuar qytetet italiane që përballen me mungesë të ardhurash, për të mbledhur miliarda euro gjoba trafiku dhe taksa vendore të papaguara, në përpjekje për të lehtësuar barrën mbi financat locale, dhe mbi bilancin e shtetit.

Ministri i Financave, Giancarlo Giorgetti, ka propozuar krijimin e një agjencie kombëtare për të mbështetur bashkitë në mbledhjen e detyrimeve të prapambetura tatimore dhe tarifave të tjera. Qeveria po shqyrton gjithashtu mundësinë për t’u dhënë më shumë autonomi qyteteve, që të bëjnë marrëveshje me individë ose biznese që nuk kanë paguar detyrimet, për t’i nxitur drejt shlyerjes.

Ky angazhim vjen në një kohë kur shumë bashki italiane, ndonëse kanë përfituar fonde të konsiderueshme nga Bashkimi Europian për investime kapitale, po përballen me vështirësi për të përballuar shpenzimet e përditshme, për shkak të kostove të larta të energjisë dhe rritjes së pagave në sektorin publik.

“Është thelbësore të rritet dhe përmirësohet kapaciteti i mbledhjes së të ardhurave nga qeveritë vendore”, tha Giorgetti përpara një komisioni parlamentar në korrik. Ai bëri thirrje për “një agjenci të re për mbledhjen e të ardhurave, të përkushtuar ekskluzivisht për menaxhimin dhe mbledhjen e taksave vendore”.

“Menaxhimi efektiv i mbledhjes së detyrimeve tatimore jo vetëm që do të lehtësonte presionin financiar mbi qeveritë vendore”, shtoi ai, “por gjithashtu do të përmirësonte aftësinë e tyre për të përmbushur nevojat e qytetarëve”.

Sipas Shoqatës Kombëtare të Bashkive Italiane (ANCI), qytetet kanë së bashku rreth 25 miliardë euro në taksa, tarifa dhe gjoba të papaguara të depozituara në arkivin e “depozitës së mbledhjes” pranë agjencisë shtetërore për mbledhjen e të ardhurave (ADER). Megjithatë, vetëm rreth 6 miliardë euro konsiderohen të rikuperueshme, për shkak të vjetërsisë së detyrimeve dhe, në disa raste, vdekjes së debitorëve.

Ndërkohë, rreth 15 deri në 18 për qind e mbi 7,800 bashkive të vendit janë në një shkallë të caktuar të stresit financiar, sipas Alessandro Canelli, kryebashkiak i Novarës dhe president i Institutit të Financave dhe Ekonomisë Lokale pranë ANCI.

“Ka një lidhje të fortë mes performancës së dobët në mbledhjen e taksave dhe krizës financiare të bashkive,” theksoi ai. “Duhet të përmirësohemi… Ky nuk është evazion fiscal, është mospagim.”

Stresi financiar nuk është një fenomen i ri për qytetet italiane. Sipas të dhënave të Bankës së Italisë, rreth 300 bashki kanë kaluar në forma të ndryshme falimentimi ligjor midis viteve 2011 dhe 2022. Por rritja e këtij stresi po shihet me shqetësim nga qeveria e Melonit, e cila synon të ulë deficitin buxhetor, të dalë nga procedurat e BE-së për tejkalim deficiti dhe të përmbushë objektivat e reja ambicioze për shpenzimet në mbrojtje të përcaktuara nga NATO.

“Nëse ka probleme të mëdha në nivel lokal, atëherë qeveria qendrore duhet të ndërhyjë për të mbuluar kostot minimale të shërbimeve,” tha Lorenzo Codogno, ekonomist dhe ish-zyrtar i Departamentit të Thesarit. “Por qeveria në thelb po thotë: ‘Në vend që të kërkoni para nga unë, më mirë mblidhni vetë taksat dhe detyrimet që duhet të kishit mbledhur. Dhe nëse nuk jeni në gjendje ta bëni këtë, do t’ju ndihmojmë ne.’”

Sipas ekonomistit Marco Leonardi, bashkitë italiane humbën një nga burimet e tyre kryesore të të ardhurave rreth një dekadë më parë, kur u hoq taksa mbi banesën kryesore. Ajo u zëvendësua me transferta të drejtpërdrejta nga qeveria qendrore, të cilat nuk kanë mbajtur hapin me “inflacionin brutal” të viteve të fundit, duke përkeqësuar situatën financiare të bashkive.

Mungesa e efikasitetit në mbledhjen e taksave, përfshirë taksat mbi pronat e dyta, tarifat dhe gjobat, është veçanërisht problematike në jug të vendit. Shumë qytete të vogla i drejtohen ADER për ndihmë në ndjekjen e borxheve, por kjo agjenci ka prioritet individët e pasur apo kompanitë me borxhe të mëdha ndaj shtetit, dhe jo qytetarët e zakonshëm që nuk kanë paguar gjobat e trafikut apo tarifat e mbeturinave.

Giorgetti vetë pranoi se ADER nuk ka sjellë ndonjë përmirësim domethënës në performancën e mbledhjes së të ardhurave për qytetet vitet e fundit, për shkak të “natyrës së fragmentuar” dhe “shumave modeste” që përfshihen në çdo rast individual, çka e bën procesin të paarsyeshëm nga ana ekonomike.

Megjithatë, jo të gjitha qytetet po presin ndihmën nga Roma. Disa bashki kanë nisur të përdorin aplikacione të posaçme për të përmirësuar komunikimin me qytetarët, për të dërguar njoftime tatimore në kohë dhe për të lehtësuar pagesat.

Në Torino, qyteti ka agjencinë e vet për të ndjekur detyrimet e papaguara dhe tarifat. Këshilli bashkiak miratoi së fundmi rregulla që lejojnë ndërhyrje të forta ndaj bizneseve locale, që kanë mbi 50,000 euro taksa të papaguara ndaj bashkisë.

Duke nisur nga shtatori, këto biznese do të përballen me sanksione të ashpra, përfshirë edhe humbjen e licencave, nëse nuk bien dakord dhe nuk respektojnë një plan shlyerjeje që mund të shtrihet deri në gjashtë vite. Këto masa, të parat të këtij lloji në Itali, kanë tërhequr vëmendjen e bashkive të tjera.

“Të gjithë mbetën të habitur,” tha kryebashkiaku i Torinos, Stefano Lo Russo. “Kërcënimi për të pezulluar licencat është shumë ekstrem. Por është e rëndësishme të japim një mesazh të qartë: Duhet të paguani.” / FT

The post Italia synon gjobat dhe tarifat e papaguara për të shpëtuar financat vendore appeared first on Revista Monitor.