Normal view

There are new articles available, click to refresh the page.
Today — 23 July 2025KultPlus

FSHZH ngarkohet të kryejë procedurat e prokurimit publik për krijimin e hapësirave të reja për arkivin e Kryeministrisë

By: Kult Plus
23 July 2025 at 22:00

Këshilli i Ministrave ngarkoi sot Fondin Shqiptar të Zhvillimit si autoritet kontraktor për kryerjen e procedurës së prokurimit publik për krijimin e hapësirave të reja për arkivin e Kryeministrisë.  

Në njoftimin Këshillit të Ministrave thuhet se në funksion të zbatimit të projektit, Fondi Shqiptar i Zhvillimit ngarkohet të kryejë të gjitha procedurat, sipas legjislacionit në fuqi për prokurimin publik, duke lidhur edhe kontratën përkatëse, si dhe të ndjekë zbatimin e saj e të projektit përkatës dhe paraqitjen, në emër dhe për llogari të Kryeministrisë, të kërkesave për miratimin e lejeve përkatëse, në funksion të zbatimit të punimeve. 

“Kryeministria i vendos në dispozicion Fondit Shqiptar të Zhvillimit të dhënat për specifikimet teknike të projektit”, thuhet në njoftim, ndërsa efektet financiare përballohen nga buxheti i miratuar për Kryeministrinë, për vitin 2025. 

Ngarkohet Fondi Shqiptar i Zhvillimit për zbatimin e këtij vendimi. 

Ky vendim hyn në fuqi menjëherë dhe botohet në “Fletoren zyrtare”./KultPlus.com

‘Maroma nji kafe, dalëngadalë ta pi, se më ka ardhë letra për me shku n’ushtri’ (VIDEO)

By: Kult Plus
23 July 2025 at 21:30

Qamili i Vogël – Muhaxhiri është këngëtar shqiptar i muzikës popullore qytetare.

Ai ka lindur në qytetin e Gjakovës në vitin 1923. Pas një frymëzimi nga muzika tiranse, ai së bashku me Ymer Rizën themeluan Shoqëri Kulturo-Artisike anembanë Kosovës, duke dhënë një kontribut të madh për këngën dhe muzikën shqipe.9

Qamili i Vogël ishte këngëtari më emblematik i shek. XX në të gjitha hapsirat shqiptare e më gjërë. Me zërin e tij të ngrohtë lirik të pastër i përvetësoi të gjitha shtresat shoqërore.

Tahir Drenica, Mazllom Mezini, Bajrush Doda, Ismet Peja, Hashim Shala, Nexhmije Pagarusha, janë disa emra me të cilët ai kishte kënduar përgjatë rrugëtimit të tij artistik.

Zëri dhe kontributi i tij në sferën e muzikës shqiptare do të mbeten të paharruara.

Ai vdiq në vitin 1992.

KultPlus ju sjell tekstin dhe këngën “Maroma nji kafe”:

Maroma nji kafe
Dalëngadalë ta pi
Se më ka ardhë letra
Për me shku n’ushtri

Ani shuj bre djale
Çka m’kallxove ti
Tash na vjen pranvera
Çka do t’baj pa ty

Ushtar unë po shkoj
E ty po t’la në shpi
Për mall po t’i la
Sahat e allti

Për mu kur t’merr malli
Ty mor djal i ri
Merr shkruma nji letër
Pashë dy sytë e mi

Vijnë shoqet e mija
ditë për ditë me lu
Une dal n’dritare
Për ty tuj mendu

Vitet po kalojne
Koha s’asht tuj shku
E mora nji leter
Ty për me ta shkru./ KultPlus.com

Republikanët e Dhomës së Përfaqësuesve propozojnë t’i venë emrin e Melania Trump teatrit të operës së qendrës ‘Kennedy’

By: Kult Plus
23 July 2025 at 21:00

Republikanët e Dhomës së Përfaqësuesve miratuan dje një vendim që do ta riemërtojë teatrin e operës së qendrës ”Kennedy” për Artet Performuese sipas emrit të Zonjës së Parë, Melania Trump, në ndërkohë që presidenti Trump dhe aleatët e tij rrisin ndikimin e tyre mbi institucionin kulturor të Uashingtonit, sipas cbsnews.com.

Riemërtimi i propozuar u përfshi në një amendament të një projektligji që do të përcaktonte nivelet e financimit për vitin fiskal 2026 për Departamentin e Brendshëm dhe disa agjenci të tjera federale, përfshirë qendrën ”Kennedy”.

Amendamenti – dhe vetë projektligji – u miratuan nga Komiteti i Buxhetit të Dhomës së Përfaqësuesve në një seancë dëgjimore.

Riemërtimi u hartua nga përfaqësuesi republikan, Mike Simpson i Idaho-s, i cili vuri në dukje rolin e Zonjës së Parë si kryetare nderi e bordit të qendrës ”Kennedy”.

”Riemërtimi nuk u kërkua nga administrata Trump”, tha për CBS News në një email drejtoresha e komunikimit të Simpson, Lexi Hamel.

“Emërtimi i një teatri sipas saj është një mënyrë e shkëlqyer për të njohur vlerësimin e saj për artet”, shkroi Simpson, e cila kryeson Nënkomitetin e Brendshëm, Mjedisit dhe Agjencive të Lidhura të Komitetit të Buxhetit.

Demokratja kryesore e nënkomisionit, përfaqësuesja Chellie Pingree e Maine, kritikoi idenë e riemërtimit në seancën dëgjimore të së martës dhe tha se u habit kur mësoi për këtë.

“Republikanët, mendoj, futën fshehurazi diçka që është paksa përçarëse, që është riemërtimi i një pjese të qendrës ‘Kennedy’ sipas një anëtari të familjes së kësaj administrate”, tha ajo.

CBS News i është drejtuar Shtëpisë së Bardhë për koment./KultPlus.com

Shpirti im

By: Kult Plus
23 July 2025 at 20:30

Poezi nga Nazim Hikmet

Shpirti im
mbylli sytë
avash avash
siç fundosesh në ujë
zhytu në gjumë
lakuriq dhe veshur me të bardha
më e bukura ëndërr
do të të presë
shpirti im
mbylli sytë
avash avash
përhumbu, si në harkun e krahëve të mi
në gjumin tënd mos më harro
mbylli sytë dalëngadalë
sytë e tu të kaftë
ku digjet një flakë e gjelbër
shpirti im./ KultPlus.com

Biblioteka Kombëtare e Kosovës nis programin e këmbimit të materialeve bibliotekare me Bibliotekën e Kongresit në Shtetet e Bashkuara të Amerikës

By: Kult Plus
23 July 2025 at 20:00

Biblioteka Kombëtare e Kosovës “Pjetër Bogdani” ka nisur programin e këmbimit të materialeve bibliotekare me Bibliotekën e Kongresit në Shtetet e Bashkuara të Amerikës.

Ky program përfaqëson më shumë se një shkëmbim librash. Ai nënkupton njohje ndërkombëtare për autorët, studiuesit dhe botuesit tanë, si dhe mundësi të reja për hulumtim, qarkullim dhe bashkëpunim në nivel global.

Në kuadër të këtij bashkëpunimi të ri dhe me rëndësi të veçantë, Biblioteka Kombëtare e Kosovës ka pranuar titujt e parë nga Biblioteka e Kongresit disa ditë më parë, duke shënuar një moment historik në rrugëtimin e saj.

Aktualisht, Biblioteka është duke përzgjedhur dhe përgatitur dërgesën e saj të parë me botime nga Kosova, të cilat do të bëhen pjesë e fondit të Bibliotekës së Kongresit në Shtetet e Bashkuara. Këta tituj përfaqësojnë me dinjitet pasurinë tonë letrare, shkencore dhe kulturore.

Të qenët pjesë e koleksioneve të një biblioteke me reputacion botëror është një dëshmi e vlerës së botimeve tona dhe një kontribut i çmuar në ndërlidhjen kulturore mes vendeve./KultPlus.com

Në kujtim të Philip Seymour Hoffman, një jetë kushtuar artit

By: Kult Plus
23 July 2025 at 19:50

Më 23 korrik, kujtojmë lindjen e një prej aktorëve më të veçantë dhe të respektuar të kinemasë moderne, Philip Seymour Hoffman, i lindur në vitin 1967.

Edhe pse u nda nga jeta shumë herët në vitin 2014, në moshën 46-vjeçare, trashëgimia e tij artistike vijon të jetojë përmes roleve të tij të jashtëzakonshme dhe ndikimit të thellë që pati në botën e filmit.

Philip Seymour Hoffman u dallua që në fillimet e tij për aftësinë për t’u zhytur thellë në psikologjinë e personazheve që interpretonte. Ai nuk luante thjesht role, i jetonte ato. Qoftë në rolet dytësore apo protagonist, ai i jepte gjithmonë nuanca njerëzore personazheve të tij, transmeton KultPlus.

Në vitin 2005, Hoffman fitoi Çmimin Oscar për Aktorin më të Mirë për interpretimin e Truman Capote në filmin “Capote”. Me një qasje të thellë, të ndërtuar mbi studim intensiv dhe empati, ai e shndërroi këtë rol në një prej performancave më të lavdëruara të dekadës.

Pavarësisht ndarjes së tij të hershme nga jeta, kontributi i tij në artin e interpretimit është i pakrahasueshëm. Çdo rol i tij, nga më të mëdhenjtë deri te më të vegjlit, ishte një dëshmi e përkushtimit të tij ndaj artit dhe të vërtetës njerëzore.

Figura e Philip Seymour Hoffman, mbetet në kujtesë jo vetëm si një aktor brilant, por një njeri që dinte të shihte brenda shpirtit të një karakteri. Philip Seymour Hoffman, mbetet një shembull frymëzues për aktorët e rinj dhe një figurë e paharrueshme për publikun e kinemasë botërore./KultPlus.com

Me kushte minimale, Opera e Kosovës ia del të magjeps publikun me ‘Carmen’

By: Kult Plus
23 July 2025 at 19:33

Vjollca Duraku

Mbrëmë, Opera dhe Baleti Kombëtar i Kosovës kanë sjellë premierë një ndër operat më të njohura botërore, “Carmen” të Georges Bizet, duke e dëshmuar edhe një herë magjinë e veprës, e cila vazhdon të luhet në teatro me po të njejtën dinamikë që nga viti i largët 1845. E karakterizuar nga elemente të dashurisë obsesive, pasionit, lirisë dhe xhelozisë, historia e “Carmen” që zë fill në një ngjarje tragjike të shekullit XIX në Spanjë, ka ngritur edhe një shkallë më lartë institucionin e Operës së Kosovës, përmes një brumi dhe kapaciteti të lartë artistik.

“Carmen” është personazhi kryesor i operës, një cigane e bukur, e fortë, sfiduese dhe rebele. Karakteri i saj unik e shëndrron atë një grua të adhuruar nga burrat. Fatet dhe loja e personazheve të tjera të operës  sillet rreth sjelljeve dhe rolit të saj, i cili e shëndrron atë në simbol të lirisë, pasionit dhe rebelimit. Refuzimi i saj për të qenë e nënshtruar sjell deri te fundi i saj tragjik, ku i dashuri Don Jose nga inati dhe xhelozia e vret në fund me thikë. Ajo vdes duke e ruajtur lirinë e saj, dhe kështu përjetësohet në një personazh të veçantë operistik “Carmen”, i cili vazhdon të magjeps edhe sot në çdo paraqitje të saj.

Një shije të veçantë artistike, për herë të parë pati rastin të përjetojë edhe publiku i kryeqytetit, përmes institucionit më të ri, të krijuar në vend. E ndarë në katër akte, opera “Carmen” mbrëmë ka nisur brilancën e saj përmes melodisë dhe atmosferës së hatashme të krijuar nga profesionistët e Orkestrës së Filharmonisë së Kosovës, nën drejtimin e dirigjentit Peter Valentovic. Çdo notë e veprës shënonte një harmoni gati perfekte të realizuar nga muzicientët, të cilët talentin e tyre e shkrinin në një mjeshtëri të jashtëzakonshme për artin e muzikës, e cila në prapavijë i ndiqte edhe ngjarjet e veprës së famshme.

Skena e madhe e “Carmen” e cila erdhi në bashkëpunim me profesionistët e jashtëzakonshëm të Baletit Kombëtar të Kosovës, ka dhuruar pamje të paharrueshme përmes talentit të solistëve, personazheve, korit dhe orkestrës të cilët me magnetizmin e tyre të përthithnin në spektakël, edhe përkundër kushteve aspak adekuate të sallës plotë vapë dhe parregullsi të tjera. Por, megjithatë kjo operë botërore u mundësua falë mjeshtërisë dhe talenit të protagonistëve: Migena Kamenica (Carmen), Carlos Cardoso (Don Jose), Zana Abazi Ramadani (Milaëla), Vitaliy Bilyy (Escamillo), Urata Haziraj (Frasquita), Elonë Sadiku (Mercedës), Shaban Behramaj (Zuniga), Harris Bajraktari (Morales), Ismet Vejseli (Le Dancaire) dhe Rizah Jahaj (Le Remendado).

Akti i parë nis të zhvillohet në sheshin para fabrikës së cigareve në Sevilje të Spanjës, ku ushtarët dhe kalimtarët shijojnë jetën e përditshme. Një gjallëri e energjisë interpretuese vjen kur skenës i bashkangjiten fëmijët të cilët luajnë si ushtarë duke ‘imituar’ rojen e vendit. Në këtë jetë plotë gjallëri shfaqet Micaëla (Zana Abazi Ramadani), ku përmes një paraqitjeje të jashtëzakonshme sopranoja i jep jetë rolit të vajzës së ndershme nga fshati që kërkon Don Jose-në, personazhin kryesor mashkull, një djalë elegant dhe ushtarak i zoti, për t’i dhënë letrën dhe puthjen që nëna e tij e kishte porositur.

Ngjarja plotësohet kur gratë dalin nga fabrika për pushim dhe në mes të tyre hyn Carmen (Vikena Kamenica) duke  e shkrirë zërin e saj në arien e famshme “L’amour est un oiseau rebelle”. Burrat të joshur nga bukuria e saj kërkojnë nga ajo të zgjedh njërin prej tyre. Pas shumë lëvizjeve sensuale dhe me takt, të cilat mezzo-sopranoja i ka integruar në krakterin e saj në 20 vite mjeshtëri të interpretimit të këtij roli, sytë i ndalen te Don Jose (Carlos Cardoso), duke shprehur qartë dashurinë e saj për të. Kjo skenë pasohet nga një incident, kur Carmen kjo vajzë rebele sulmon njërën nga gratë me thikë dhe më pas arrestohet. Pas arrestit, përmes bukurisë, lojës dhe vallëzimit të saj e bind Don Jose-në për të ia zgjidhur duart, duke lejuar që ajo të arratiset, por duke e tradhtuar detyrën dhe misionin e tij.

Akti i dytë i operës e zhvendos rrjedhën e ngjarjes në në një mjedis të errët, në botën e kontrabandistëve. Në një tavernë, ku shfaqen ciganët dhe kontrabandistët hynë në skenë Escamillo (Vitaliy Bilyy), një toreador i famshëm që tregon interes për Carmenin, e cila po e priste Don Jose-në. Escamilo, një artist me një zë që e bënte krenarë dhe një pamje prej fisniku përfaqëson një rival të fuqishëm të Don Jose-së, i cili nga një ushtarak i devotshëm nis të marrë elemente të rolit negativ. Me ardhjen e Don Jose-së, Carmeni i kërkon atij të bëhej kontrabandist, gjë të cilën ai e kundërshton fillimisht, për ta pranuar pak më vonë.

Akti i tretë zhvillohet në mal, kur në marrëdhënien e Carmen dhe Don Jose-së ndodhin krisjet e para. Ajo shfaqet shumë e ftohtë emocionalisht dhe e lodhur nga ai, duke i thënë se dashuria për të ka mbaruar, përderisa ai shfaqet i inatosur duke u bërë gjithnjë e më shumë xheloz. Në skenë shfaqen edhe Frasquita (Urata Haziraj) dhe Mercédès ( Elonë Sadiku) duke parashikuar fatin e tyre me karta. Carmen i bashkohet lojës dhe habitet nga ajo që sheh. Ato e parashikojnë vdekjen e saj, e më pas të José-së. Letra që tregon tragjedi përsëritet disa herë në parashikimin e saj. Ndërsa, Micaëla shfaqet për ta ruajtur Don Jose-në nga Carmen, duke e bindur për tu kthyer në shtëpi, pasi nëna e tij është në prag të vdekjes. Në këtë akt rritet tensioni dramatik drejt fatit tragjik.

Akti i katërt shfaq kulminacionin e operës, e cila përfundon me tragjedi. Akti nis me një atmosferë festive, në të cilën shfaqet Escamillo, i cili pritet nga populli si një hero. Në skenë pranë tij shfaqet edhe Carmen jashtëzakonisht e dashuruar pas figurës së tij. Shoqet e saj Frasquita dhe Mercedes i tregojnë Carmen se Don Jose gjendej në turmë duke e vëzhguar atë. Pas pak Carmen mbetet me Don Jose, ku ai i lutet asaj që të kthehet atij. Ajo e refuzon. Pas xhelozisë dhe inatit kur ajo i thotë se e dashuron Escamillon, Carmen në fund të operës veritet me thikë. Kjo skenë njëkohësisht shënon shkatërrimin e Don Jose-së, pas një pasioni të verbër nga një njeri i zakonshëm, ai përfundon në vrasës.

Shfaqja në fund u pasua me duartrokitje të gjata për disa minuta rresht, gjë e cila tregonte për përjetimet e publikut dhe afirmimin se ngjarja iu kishte lënë vërtetë mbresa.

Shfaqja “Carmen” e Georges Bizet kishte qenë emocionuese edhe për vetë solisten Vikena Kamenica, e cila këtë mbrëmje mbi supe ka mbajtur peshën e rolit kryesor.

“Është shumë emocion, fillimisht që për herë të parë jam pjesë e Operës së Kosovës. Është një emocion i mbartur, duke pretenduar që kjo gjë duhej të ndodhte shumë më parë, ashtu siç themi gjithmonë edhe për teatrin e operës, që të bëhet sa më shpejtë. Normalisht, kultura arti, artistët e këtij vendi e meritojnë kaq shumë një teatër të operas, e pse jo edhe artistët nga Shqipëria, për të bërë shkëmbime të bukura, profesionale, me shumë dashuri dhe respekt për njëri-tjetrin. Ishte shumë emocion, një opera e madhe, kisha një kryerol, por për mua nuk kjo nuk ishte hera e parë. Ka 20-vite që e luaj këtë rol. Por emocionet që i përjetova këtu më duket sikur e kam luajtur për herë të parë. Jam ndier shumë mirë nga pritja e publikut. Ndihem shumë e emocionuar, ndjeva lot që më rrjedhnin. Kam marr një nga grimcat e bukura, që në karrierën time shënon një emocion dhe lumuri të veçantë për këtë përformancë të parë” ka thënë Kamenica, karakteri  i së cilës nuk dallon shumë nga ai i të fuqishmes “Carmen”.

“Karmen nuk është se më del dhe shumë nga vetja, e jetoj po njësoj lirinë, e jetoj po njësoj rebelizmin. Kështuqë i jetoj vërtetë të gjitha ngjyrat që një grua duhet t’i ketë për të jetuar jetën dhe për ta shijuar ashtu siç duhet. Normalisht është një fund tragjik, dhe i përketë një epoke tjetër, edhe pse edhe në ditët e sotme ndodhin gjëra të tilla, këtë se mohojmë dot. E kam jetuar me një natyralitet dhe i kam shijuar me të vërtetë vlerat e gjithëë kolegëve të mi, vlerat e këtij institucioni që po ngritet. Kështu që kam shijuar çdo gjë të bukur që kjo vepër të ofron. Pres që audienca të merr emocionin. Emocionin real, të pastër pa asnjë lloj filtri, gjë të cilën unë e bëj gjithmonë kur dal në skenë. Unë harroj të këndoj, është emocioni ai që mua më përshkon të tërën”, ka thënë ajo.

E emocionuar pas një përvoje të jashtzakonshme, Zana Abazi Ramadani ka bërë apel për ndërtimin e shtëpie operistike, ku artistët të kenë mundësi të tregojnë talentin e tyre në kushte adekuate.

“Ku ka më mirë se të interpretosh në vendin tënd. Dua më së pari të falënderoj institucionin e operës që më kanë besuar këtë rol dhe më është dhënë mundësia që të interpretoj, megjithëse me institucionin e operës nuk është hera e parë që bashkëpunoj. Por, kësaj here është në një tjetër formë. Ishin emocione të një pasnjëshme. Pas aries mu mbushën sytë me lot, sepse aria është shumë domethëse  dhe shumë prekëse. Faktikisht shumë gra edhe në këtë kohë mund ta gjejnë vetveten. Micaëla lufton të dashurinë e Don Jose, mundohet ta kthej në rrugë të duhur. Sot e asaj dite edhe në këto rrethana ka gra që e bëjnë të njejtën gjë. Ishte një emocion i pa përshkruar. Shpresoj që sa më shpejt do të bëhet diçka për këtë institucion, të bëhet një shtëpi operistike sepse në këtë vapë nuk janë kushtet adekuate për të interpretuar, duke e ditur se veshjet ishin jo të përshtaatshme për këtë muaj. Por ia dolëm”, ka thënë sopranoja Abazi Ramadani.

Ndërsa, anëtarja e bordit drejtues të Operës, Rreze Breznica ka thënë se ndihej e lumtur që përkundër kushteve jo adekuate kanë arritur të sjellin në skenë një nga operat më të njohura në botë.

“Kur je pjesë e një organizimi të tillë, sidomos e një produksioni siç është Opera “Carmen”, nuk ndodh që gjatë rrugës, e në fakt as gjatë performancës të arrish të kënaqesh apo të përjetosh ngjarjen, ashtu siç ndodh me audiencën. Megjithatë ky produksion më mori shumë me vete. Besoj që ishte i suksesshëm dhe kjo gjë është vërejtur edhe nga vetë përshtypjet e audiencës. Është definitivisht nga tre produksionet e mëdha që i kemi realizuar. Mendoj që nga organizimi e deri te performanca e sotme ishte një nga produksionet më mirë të realizuara. Në fakt, kjo edhe pritej nga ne si institucion i Operës së Kosovës, sepse rrugës ne po zhvillohemi së bashku, institucioni dhe ne që jemi pjesë e tij”, ka thënë Breznica, duke i potencuar edhe aspektet sfiduese të realizimit të një ngjarjeje të tillë.

“Mungesa e shtëpisë operistike është sfida më e madhe. Është sfiduese, ka probleme të jashtëzakonshme, jo vetëm infrastrukturore por edhe në problematikat teknike. Është e vështirë, por vetëm me pasion, dashuri dhe shumë përkushtim ne arrijmë. Andaj, jo rastësisht secilin prej produksioneve të cilat i realizojmë ne i konsiderojmë si fitore me të mirat dhe të metat mund t’i kenë ato”, ka përfunduar Breznica.

Shfaqja “Carmen” do të jepet edhe më 24 korrik, në ora 20:30 në ambientet e AMC Hall. /KultPlus.com

Shërbimi i videove YouTube rrit kufirin minimal të moshës për transmetuesit në 16 vjeç

By: Kult Plus
23 July 2025 at 19:02

Shërbimi i videove YouTube ka njoftuar ndryshime të rëndësishme sa i përket kufizimeve të moshës për transmetimet e drejtpërdrejta në platformë.

Duke filluar nga data 22 korrik, krijuesit e përmbajtjes duhet të jenë të paktën 16 vjeç për të transmetuar në YouTube pa praninë apo mbikëqyrjen e një të rrituri.

Deri tani, rregullat kërkonin që fëmijët nën 13 vjeç të shoqëroheshin nga një i rritur nëse donin të realizonin video live. Por sipas ndryshimeve të reja, kjo masë do të zgjerohet dhe do të përfshijë të gjithë përdoruesit nga mosha 13 deri në 15 vjeç, raportojnë mediat ndërkombëtare.

YouTube gjithashtu paralajmëron se pas 22 korrikut, nëse një krijues nën 16 vjeç përpiqet të transmetojë pa një të rritur të pranishëm, funksione si biseda e drejtpërdrejtë do të çaktivizohen, ndërsa pjesa tjetër e funksionaliteteve do të bllokohet përkohësisht. Transmetimet që nuk përputhen me rregullat e reja do të hiqen nga platforma, transmeton KultPlus.

Për të vazhduar transmetimet, përdoruesit nën 16 vjeç mund t’i japin një të rrituri qasje në kanalin e tyre duke e emëruar atë si redaktor, menaxher apo pronar. Kjo do t’i lejojë të transmetojnë përmes një llogarie të lidhur me kanalin zyrtar, duke shmangur kështu shkeljen e rregullave të reja. Më parë, ky proces duhej bërë përmes opsionit Live Control Room.

Gjithashtu, YouTube thekson se të rriturit që bashkëkrijojnë përmbajtje me krijues më të rinj se 16 vjeç duhet të jenë qartësisht të pranishëm gjatë transmetimit dhe të marrin pjesë në mënyrë aktive dhe të barabartë në video live./KultPlus.com

OpenAI: Përdoruesit e ChatGPT dërgojnë 2.5 miliardë kërkesa në ditë

By: Kult Plus
23 July 2025 at 18:45

ChatGPT merr 2.5 miliardë kërkesa nga përdoruesit globalë çdo ditë, tha OpenAI.

Rreth 330 milionë prej tyre vijnë nga përdorues në SHBA, shkruajnë mediat e huaja.

Këto shifra tregojnë se sa i kudondodhur po bëhet produkti kryesor i OpenAI.

Kompania mëmë e Google, Alphabet, nuk publikon të dhëna të përditshme kërkimi, por kohët e fundit zbuloi se Google merr 5 trilionë kërkesa në vit, që mesatarisht është pak më pak se 14 miliardë kërkime ditore.

Hulumtuesit e pavarur kanë gjetur trende të ngjashme.

Neil Patel i NP Digital vlerëson se Google merr 13.7 miliardë kërkime çdo ditë, ndërsa hulumtimi nga SparkToro dhe Datos – dy kompani të marketingut dixhital – vlerëson se shifra është rreth 16.4 miliardë në ditë.

Megjithatë, ChatGPT ka treguar një rritje mbresëlënëse të shpejtë.

Në dhjetor, CEO i OpenAI, Sam Altman, tha se përdoruesit dërgojnë mbi 1 miliard kërkesa në ChatGPT çdo ditë.

Sipas fjalëve të Altman, vëllimi i kërkimit të kompanisë është më shumë se dyfishuar në rreth tetë muaj./KultPlus.com

‘Kujtime nga Lumi’ nga Zana Hoxha, premierë në Prishtinë më 27 dhe 28 korrik

By: Kult Plus
23 July 2025 at 18:16

Më 27 dhe 28 korrik, 2025 në Prishtinë vjen premierë shfaqja teatrale “KUJTIME NGA LUMI” – shokut tim Mance, me regji dhe dramaturgji nga Zana Hoxha. Kjo vepër e ndjeshme sjell një rrëfim personal dhe përmes kujtimeve të një miqësie të fëmijërisë që sfidon normat tradicionale dhe stigmat shoqërore.

Në brigjet e një lumi që dikur ishte vend loje, ëndrrash dhe sekretesh, sot mblidhen kujtime, trauma dhe pyetje që s’kanë marrë përgjigje. Kujtime nga Lumi sjell një udhëtim të brendshëm përmes jetëve të dy të rinjve, Hana dhe Mance, të cilët përballen me peshën e pritshmërive shoqërore, krizën e identitetit dhe betejat e padukshme të shëndetit mendor.

Shfaqja do të jepet tek Fontana e Pallatit të Rinisë dhe Burgu i Idealit në Prishtinë.

Shfaqja është pjesë e projektit UNMASC! Promovimi i Drejtësisë Gjinore Përmes Teatrit të Angazhuar Socialisht, i mbështetur nga Bashkimi Evropian dhe Frieda./KultPlus.com

Afresket e Kishës së Shën Kollit në Voskopojë po pastrohen nga mbishkrimet e dëmshme

By: Kult Plus
23 July 2025 at 17:45

Drejtoria Rajonale e Trashëgimisë Kulturore (DRTK) Korçë ka ndarë së fundmi në rrjetet sociale pamje nga procesi i pastrimit të afreskeve në Kishën e Shën Kollit, që ndodhet në qendër të Voskopojës. Kjo ndërhyrje është pjesë e punimeve restauruese që po zhvillohen në këtë monument të rëndësishëm të trashëgimisë sonë kulturore.

Specialistët e DRTK Korçë po angazhohen për të pastruar mbishkrimet e paligjshme dhe të dëmshme të vendosura në afresket e hajatit të kishës. Në një njoftim zyrtar, Drejtoria thekson se:
“Këto shkrime jo vetëm që kanë cenuar vlerën artistike të afreskeve, por përbëjnë edhe një formë dëmtimi të trashëgimisë sonë të përbashkët.”

Kisha e Shën Kollit është një nga objektet më të rëndësishme të kultit në Voskopojë dhe përfaqësuese e denjë e arkitekturës post-bizantine. E ndërtuar midis qershorit 1721 dhe shtatorit 1722, ajo ruan të gjitha elementët tipikë të tipologjisë bazilikale post-bizantine: naosin, narteksin, arkadën dhe këmbanaren — kjo e fundit mendohet të jetë shtuar në një periudhë më të vonë, përcjellë KultPlus.

Rindërtimi i fundit i saj u realizua rreth vitit 1936. Për vlerat e saj të mëdha artistike dhe arkitektonike, Kisha e Shën Kollit u shpall monument kulture i kategorisë së parë që në vitin 1948.

Kjo kishë, përveç rëndësisë së saj si vend kulti, mbetet edhe një dëshmi e gjallë e madhështisë historike që ka pasur qyteti i dikurshëm i Voskopojës. Punimet restauruese aktuale janë një hap i rëndësishëm drejt mbrojtjes dhe ruajtjes së kësaj trashëgimie të çmuar për brezat e sotëm dhe ata të ardhshëm./KultPlus.com

Kujtoni përgjithmonë Ozzy Osbourne me këto 10 këngë

By: Kult Plus
23 July 2025 at 17:30

Historia është e mbushur me figura pioniere muzikore, por pas tyre vjen Ozzy Osbourne, vokalisti i madh i ”Black Sabbath”, mitologjia personale e të cilit eklipsohet vetëm nga forca dhe pavdekësia e këngëve të tij.

Fuqia e ”heavy metal”, Osbourne vdiq dje në moshën 76-vjeçare, vetëm disa javë pas performancës së tij të fundit.

Zëri idiosinkratik dhe i ngjirur i ikonës angleze paraqiti breza të tërë metalistësh, si përmes punës së tij ashtu edhe përmes karrierës së tij solo.

Për të përkujtuar jetën dhe trashëgiminë e Osbourne, më poshtë janë 10 këngë, nga ato me melodi të përjetshme deri te ato me ide progresive dhe liberale.

1970: “Iron Man” Black Sabbath

Do të ishte një sfidë të përmendnim një kitarë tjetër më të njohur, sesa ajo që lançon megahitin e vitit 1970 të Black Sabbath, “Iron Man”. Ajo tejkalon zhanrin metal, një këngë e të gjitha kohërave, e dëgjuar në të gjithë botën dhe në dyqanet e kitarave.

1970: “War Pigs” Black Sabbath

Një nga këngët e mëdha të protestës kundër Luftës së Vietnamit, “War Pigs” e Black Sabbath është një moment i rrallë ku hipitë dhe metalistët mund të bien dakord. “Politikanët fshihen / Ata vetëm sa e filluan luftën / Pse duhet të dalin për të luftuar?”, këndon Osbourne.

1971: “Children of the Grave” Black Sabbath

Performancat më të mira të Osbourne i detyrohen të paktën pjesërisht basistit dhe tekstshkruesit të Black Sabbath, Terry “Geezer” Butler, dhe ndoshta nuk ka shembull më të mirë se “Children of the Grave,” kënga nga albumi i vitit 1971 i grupit, “Master of Reality”. “A duhet të jetojë bota në hijen e frikës atomike?”

1973: “Sabbath Bloody Sabbath,” Black Sabbath

Black Sabbath ishin në një rutinë krijuese në periudhën kohore që çoi në “Sabbath Bloody Sabbath,” kënga hapëse nga albumi i tyre i vitit 1973 me të njëjtin emër. Është pothuajse e vështirë të besohet tani, pasi refreni i saj përmban disa vokale vërtet ngjitëse.

1980: “Crazy Train” Ozzy Osbourne

A do ta dinte bota se si tingëllon një vibraslap, pa hyrjen menjëherë të dallueshme të këngës së parë solo të Osbourne, “Crazy Train?” Ajo ka një melodi që të bën të varur, e plotë me kitarat që të çmendin dhe frikën e epokës së Luftës së Ftohtë.

1980: “Z. Crowley” Ozzy Osbourne

Një tjetër këngë klasike nga albumi i parë solo i Osbourne, “Blizzard Of Ozz” — i publikuar një vit pasi Osbourne u pushua nga Black Sabbath për teprimet e tij legjendare, — himni i rokut në arenën “Z. Crowley” i bën homazh okultistit të famshëm anglez Aleister Crowley.

1981: “Diary of a Madman” Ozzy Osbourne

Kjo këngë zgjat më shumë se gjashtë minuta, përmban instrumente të fuqishme me tela dhe një kor aq teatral sa tingëllon sikur po shkruajnë muzikë për një film mesjetar lufte.

1991: “Mama, I’m Coming Home” Ozzy Osbourne

Kjo është një baladë e fuqishme me tekste të shkruara nga vokalisti i ndjerë i ”Motörhead”, Lemmy.

1992: “I” Black Sabbath

Kur të vjen ndërmend Black Sabbath, shumica e fansave kalojnë te një seri albumesh të pamohueshme në vitet ’70 dhe fillim të viteve ’80. “I” është albumi i parë i Sabbath që paraqet këngëtarin Ronnie James Dio dhe bateristin Vinny Appice.

2019: “Take What You Want” Post Malone me Ozzy Osbourne dhe Travis Scott

Në fund të jetës, Ozzy Osbourne ishte bujar me kohën dhe talentin e tij duke bashkëpunuar shpesh me interpretues më të rinj që e adhuronin legjendën e metalit. Një shembull i tillë është “Take What You Want” i Post Malone, ku paraqitet edhe reperi Travis Scott./KultPlus.com

Përvjetori i lindjes së Daniel Radcliffe dhe suksesi i tij në “Harry Potter”

By: Kult Plus
23 July 2025 at 17:10

Më 23 Korrik 1989, lindi një nga aktorët më të njohur të brezit të tij, Daniel Radcliffe, i cili u bë një ikonë globale falë rolit të tij të paharrueshëm si Harry Potter.

Në këtë përvjetor të lindjes së tij, është e pamundur të mos kujtojmë rrugëtimin e tij të jashtëzakonshëm dhe ndikimin që ka pasur në industrinë e kinemasë, veçanërisht përmes serisë së famshme “Harry Potter.”

Daniel Radcliffe bëri debutimin e tij në “Harry Potter and the Philosopher’s Stone” (2001), kur ishte vetëm 11 vjeç. Si një djalë i ri që shpesh ishte përballë kamerës, ai arriti të përcjellë kompleksitetin dhe pasurinë emocionale të personazhit të Harry Potter, një djalë jetim që zbulon se është magjistar dhe që duhet të përballet me forca të errëta. Ky rol ishte i vështirë, por për Radcliffe, ishte një mundësi që do t’ia ndryshonte jetën përfundimisht, përcjellë KultPlus.

Përveç sfidave që vinte me një angazhim të tillë afatgjatë filmimi për 10 vite rresht për një sagë që përfundoi në vitin 2011, Danieli gjithashtu u bë pjesë e një fenomeni kulturor. “Harry Potter” u shndërrua në një nga seritë më të suksesshme dhe të dashura të të gjitha kohërave, duke mbledhur mbi 7 miliardë dollarë në shitje biletash dhe duke sjellë gjithashtu një pasuri të madhe për aktorët që ishin pjesë e saj.

Për më shumë se dy dekada, Daniel Radcliffe ka qenë një emër që lidhet ngushtësisht me Harry Potter. Por, ndërkohë që seritë kanë mbyllur faqen e tyre, ndikimi i tij në industrinë e kinemasë është ende i fuqishëm. Ai është një aktor që ka pasur mundësinë të rritet me audiencën e tij, duke bërë që fansat të shohin atë si një simbol të mundësisë për të tejkaluar kufijtë dhe për të transformuar identitetin personal dhe profesional./KultPlus.com

Ndalini të gjitha orët

By: Kult Plus
23 July 2025 at 16:28

Poezi nga Wystan Hugh Auden

Ndalini të gjitha orët, këputeni çdo telefon
qenin që leh për kockën e lëngshme a ka kush e pushon,
heshtni pianot dhe me daulle që mbytur tingëllojnë
silleni arkivolin, vajtojcat le t’vajtojnë.

Lërini aeroplanët t’sillen vajtueshëm, mbi re tretur,
dhe ta shkruajnë në qiell mesazhin “Ai ka vdekur”.
N’qafën e bardhë t’pëllumbave fjongo zije le t’ketë
policët e trafikut dorashka t’zeza kanavace t’mbajnë krejt.

Atë e kisha Veri, Jug, Lindje, Perëndim,
ditë pune, dhe në ditën e diel lehtësim,
mesditë, mesnatë, fjalë, tingullin tim.
Mendova se dashuria zgjat përgjithmonë: e kisha gabim

Yjet nuk kanë më vlerë; shuajini një nga një,
mbështilleni Hënën, çmontojeni Diellin, s’duhen më,
zbrazeni oqeanin, pyllin çrrënjoseni, rrafsh t’jetë;
se tash asgjë të mirë më këtu s’do të ketë.

Përktheu: Orjela Stafasani / KultPlus.com

Prizren FEST edhe në ditën e dytë me shumë prurje artistike, u lansua edhe Prizren Fest Kids

By: KultPlus
23 July 2025 at 16:20

Në orët e para të mëngjesit, atmosfera e qytetit u ngjyros me energjinë e punëtorisë për fëmijë, një aktivitet i dedikuar krijimtarisë dhe ndërveprimit të të vegjëlve. Ky program edukativ synon të ndërtojë ura mes brezave përmes artit dhe lojës.

Më pas, në ambientet e Teatrit “Bekim Fehmiu”, u hap ekspozita “Teatri Ilegal”, një projekt që trajton jetën artistike në Kosovën e viteve ’90. Përmes rrëfimeve të aktorëve dhe materialeve dokumentare, dokumentari sjell në vëmendje një periudhë të vështirë, kur institucionet kulturore u mbyllën për shqiptarët, por arti vazhdoi të bëhej në shtëpi private – si akt rezistence dhe mbijetese. Realizuar nga Humanitarian Law Center Kosovo dhe Can and Cam, me autor Sovran Nrecaj.

Mbrëmja vazhdoi në hapësirën publike pranë Sinan Pasha Kejit, ku kompania britanike Linden Dance solli performancën e vallezimit bashkëkohor “UNBOXED”. Dueti fizikisht intensiv dhe emocionalisht i ngarkuar u përball me temën e paragjykimeve dhe gjykimeve  përmes një koreografie dinamike që ndërthur stilin afro-fusion dhe lëvizjen moderne. Performanca u prit ngrohtësisht nga publiku, duke sjell një ndjesi të freskët të bashkëkohësisë në skenën e Sinan Pasha Key.

Aktivitetet e ditës u mbyllën me komedinë klasike britanike “Komedia e Zezë” të autorit Peter Shaffer, e cila u shfaq në mjediset e mbrendshme të Teatrit “Bekim Fehmiu”. Me një strukturë të pazakontë skenike – ku errësira interpretohet me dritë dhe anasjelltas – shfaqja solli një përvojë unike teatrale, duke ngjallur të qeshura dhe habi në të njëjtën kohë.

Mbrëmë po ashtu u hap zyrtarisht dhe pjesa e dedikuar për fëmijë PRIZREN FEST KIDS me shfaqjen “Pleshti dhe Xixëllonja”, për të vazhduar me shfaqje të shumta tjera deri më datën 27 korrik./ KultPlus.com 

Ish-CEO i Astronomer mund të padisë Coldplay pas skandalit të “kiss cam”

By: Kult Plus
23 July 2025 at 16:18

Skandali që shpërtheu pas koncertit të Coldplay në Boston, ku ish-drejtori ekzekutiv i Astronomer, Andy Byron, u kap duke flirtuar me kolegen e tij Kristin Cabot në ekranin gjigant të stadiumit, mund të shkojë deri në gjykatë. Të paktën kështu thuhet nga burime ligjore, megjithëse shanset për sukses janë minimale.

Byron, i cili dha dorëheqje nga pozita e tij si CEO disa ditë pas incidentit viral, mund të përpiqet të padisë grupin Coldplay për shpifje, pasi këngëtari Chris Martin u shpreh gjatë koncertit:
“Ose janë në një lidhje, ose janë shumë të turpshëm.”

Sipas avokatit Camron Dowlatshahi nga MSD Lawyers, komenti i Martin mund të shihet si akuzë për lidhje jashtëmartesore, e cila mund të përbëjë shpifje nëse provohet e pavërtetë dhe e dëmshme për reputacionin.

Por këtu qëndron problemi:
“Që Byron ta fitojë këtë çështje, ai duhet të provojë se nuk kishte lidhje jashtëmartesore dhe se Martin e dinte këtë, por e tha me qëllim keqdashës. Asnjë nga këto nuk janë të provueshme,” tha Dowlatshahi për Page Six.

Sipas ekspertëve, as ligji i privatësisë në Massachusetts nuk e ndihmon Byron-in, pasi një koncert publik nuk ofron pritshmëri për privatësi, dhe blerja e biletës zakonisht përfshin miratimin për regjistrime apo transmetime.
Avokati Ray Seilie thekson se çdo padi ndaj Coldplay do të shërbente vetëm për të mbajtur gjallë lajmin:
“Padia nuk ka bazë ligjore dhe vetëm sa do të zgjaste ekspozimin mediatik të Byron.”
Ekspertët pajtohen se Coldplay nuk ka shkelur asnjë ligj, dhe komentet e Martin ishin më shumë shaka sesa deklarata faktike. Për më tepër, as Byron dhe as Cabot nuk i kanë mohuar akuzat për lidhje.

Në përfundim, ndonëse teorikisht një padi ndaj Coldplay është e mundur, ajo nuk ka gjasa të pranohet në gjykatë dhe mund të rezultojë në më shumë dëm publik sesa dobi për Byron-in./KultPlus.com

Thëniet popullore që flasin për zemrën e kulturës shqiptare

By: Kult Plus
23 July 2025 at 15:59

Në rrjedhën e jetës, fjalët e urta popullore mbeten një udhërrëfyes i vyer i diturisë dhe përvojës së brezave të kaluar. Ato pasqyrojnë mendimin, përvojën dhe filozofinë e thellë të popullit shqiptar, duke shërbyer si mësime të vyera për jetën dhe marrëdhëniet ndërnjerëzore.

KultPlus sjell për lexuesit e vet një përzgjedhje të disa prej fjalëve më të njohura të urta shqiptare, që jo vetëm pasurojnë gjuhën tonë, por edhe na mësojnë vlera të përjetshme:

“Më mirë një shok i vjetër se sa dy të rinj.” – Një kujtesë për vlerën e miqësisë së vërtetë dhe besnike.

“Kush punon me zemër, nuk lodhet kurrë.” – Puna me pasion dhe përkushtim është burim i kënaqësisë.

“Fjala e mirë ngroh më shumë se dielli.” – Fuqia e fjalës së butë dhe mirëkuptimit në marrëdhënie.

“Pema e mirë mban fryt të mirë.” – Në thelb të vlerave të mira qëndron karakteri i pastër dhe i sinqertë.

Fjalët e urta janë shpesh një pasqyrë e gjallë e historisë dhe mënyrës së të jetuarit të shqiptarëve, duke kaluar brez pas brezi si trashëgimi e çmuar kulturore.

Në një botë që ndryshon me shpejtësi, rikthimi te këto thënie të mençura është një mënyrë për të mbajtur gjallë identitetin dhe për të nxjerrë mësime që vlerësojnë miqësinë, punën, respektin dhe dashurinë./KultPlus.com

Ku mund t’i gjejnë studentët universitetet tona  

By: KultPlus
23 July 2025 at 15:55

Ben Blushi

Gati një vit më parë isha i ftuar për një bisedë me studentë të gjuhë letërsisë në Universitetin e Korcës. Nuk ishin më shumë se 12 nxënës.

Njëzet vjet më parë, në atë degë studionin disa qindra djem dhe vajza që besonin se një diplomë mund të të sigurojë një punë të mirë.

Po sot kjo nuk është më e vërtetë.

Jo të gjithë janë të bindur se një diplomë universitare mjafton për të të siguruar punë.

Dhe cështja për shumë familje është, a ja vlen ta cosh fëmijën në shkollë të lartë?

A i kthen paratë e investuara në arsim cdo lloj dege dhe cdo lloj shkolle?

Kam frikë se jo.

Të kushtëzuar nga komplekset sociale, familet kursejnë për ti cuar fëmijët në shkolla të larta, por këto para që mund të investoheshin diku tjetër, në shumicën dërrmuese të rasteve nuk kthehen më.

Për fat të mirë shumë prindër po e kuptojnë këtë.

Shumë shpejt njerëzit do fillojnë të heqin dorë nga diplomat.

Të kesh një diplomë nuk do të thotë se ke edhe një punë të garantuar, apo një punë të paguar mirë.

Në tregun shqiptar një hidraulik fiton më shumë se një jurist.

Një elektricist fiton më shumë se një mësues.

Një kuzhinjer fiton më shumë se një biolog.

Një agjent imobiliar fiton më shumë se një ekonomist.

Ndërtuesi i një brigade me dhjetë veta, fiton më shumë se një arkitekt.

Nëse një famije i duhen të paktën 50 mijë euro në katër vjet, për të mbajtur një fëmijë në universitet, për të edukuar një elektricist duhen dhjetë herë më pak dhe mundësia që ai të kthejë mbrapsht investimin, është shumë më e shpejtë.

Në përgjithësi arsimi në gjithë botën është në krizë dhe për më pak se një dekadë përparimet teknologjike jo vetëm do mbyllin shumë vende pune por do mbyllin edhe laboratorët që bëjnë njerëzit gati për punë : vetë universitet.

Shqipëria nuk do bëjë përjashtim.

Nëse në dhjetë vitet e ardhshme nuk vjen në pushtet ndonjë qeveri ultra e majtë, që merr para nga taksat për të lehtësuar dramat sociale,shumica e universiteteve do mbyllen.

Thonë që universitetet private janë pak më mirë.

Derisa mbeten të hapura duhet të jenë pak më mirë.

Megjithatë shumë shpejt edhe ato do rrudhen sic janë rrudhur.

Zgjidhja e parë e fëmijëve shqiptarë sot janë universitet e huaja, zgjedhja e dytë janë ato private dhe zgjedhja e tretë janë universitetet publike.

Por shumë shpejt familjet shqiptare do jenë përballë një dileme shumë të madhe:

Pse i duhet një diplomë fëmijës tim?

Unë vetë, nëse do kthehesha 40 vjet përpara natyrisht nuk do zgjidhja më degën që kam zgjedhur gjuhë letërsi, e cila nuk më mësoi asgjë, por ndoshta nuk do zgjidhja të shkoja fare në Universitet.

Jeta më ka mësuar më shumë gjëra se shkolla.

Puna më ka mësuar se shkolla nuk të mëson të punosh.

Shumica e njerëzve që i mbaruan shkollat në fund të viteve 1990 nuk i përdorën asnjëherë diplomat e tyre.

Ata bënë punë të tjera që mund ti bënin edhe pa diplomë.

Sot mund të jetosh shumë më mirë duke i investuar kostot e shkollimit diku tjetër, në një start up apo në një biznes familjar apo në turizëm apo në bujqësi.

Atëherë si zgjidhet kriza e universiteteve?

Unë besoj se asnjë reformë që nuk zgjeron tregun nuk mjafton.

Integrimi i Shqipërisë në BE do ti shkatërrojë edhe më keq universitetet tona.

Si një vend antar i BE, fëmijët shqiptarë mund të studjojnë gratis në cdo vend europian që do të thotë se kostot që paguan sot një familje për të cuar djalin apo vajzën në Gjermani do jenë dy herë më të ulëta.

Kjo do t’ia marri edhe kafshatën e fundit universiteteve tona publike por edhe atyre private.

Shqipëria do e ketë të garantuar arsimin e fëmijëve të vet, por do rrezikojë mbylljen e universiteteve të veta.

Sa herë flas me miq, që administrojnë universitete private, ju them se e vetmja rrugë që ata ti mbajnë hapur bizneset e tyre është hapja e tregut ndaj të huajve.

Universitetet tona janë pjesa më e izoluar e shoqërisë. Edhe ekipet e varfra të futbollit kanë të huaj pa folur për restorantet, shërbimet, bankat apo kompantë.

Cuditërisht universitetet duken si laborarorë të pastër etnik.

Aty ka vetëm shqiptarë që nuk mësojnë.

Natyrisht Shqipëria nuk mund të joshë dot studentë gjermanë, as belgë, as sllovenë ndoshta as turq.

Por nisur nga vendodhja gjeografike, klima dhe kostot e ulëta të jetesës, Shqipëria mund të kthehej në një hub të lirë evropian për mijëra studentë kinezë, indianë, pakistanezë, bangladeshas, irakenë, egjiptianë, vietnamezë etj.

Të gjitha këto vende cojnë cdo vit në universitet e tyre më shumë se 200 milion studentë. Ndoshta edhe më shumë.

Në të gjitha këto vende që kanë një popullsi sa gjysma e botës, afro 4 miliardë njerëz, shtresa e mesme po rritet me shpejtësi. Gjithmonë e më shumë njerëz po dalin nga varfëria në Kinë në Indi, në Egjipt në Nigeri dhe në Vietnam ku ekonomia po lulëzon.

Kjo do të thotë se në dhjetë apo njëzet vitet që do vijnë, familjet do cojnë edhe më shumë fëmijë në shkolla të larta.

Por kaq shumë fëmijë nga familjet e mesme kineze, indiane dhe pakistaneze që ëndërrojnë të shkollohen në Evropë, nuk shkojnë dot në Londër, as në Paris dhe as në Berlin apo në Amerikë që po mbyllet si treg universitar.

Përvec politikave izolacioniste në këto vende, kostot janë shumë më të larta dhe kuotat shumë të kufizuara.

Por një pjesë e tyre mund të vinin në Shqipëri, si në një vend evropian.

Unë habitem se si univesitetet private harxhojnë ende para për të reklamuar në tregun e vogël shqiptar, kur duhet të hapnin agjensi rekrutimi në Kinë, në Indi apo në Pakistan apo në Egjipit.

Ky duhet të ishte një biznes kombëtar. I ndihmuar nga shteti. I udhëhequr nga shteti.

Qeveria mund ti eksplorojë këto tregje fillimisht për të mbushur universtetet publike që sot po japin shpirt.

Është më mirë që universitet tona të mbahen me paratë e kinezëve dhe indianëve sesa me taksat tona.

Nga 200 milion studentë aziatikë që shkojnë cdo vit në shkollë të lartë qoftë edhe 0.1 për qind të vinin në Shqipëri janë dy herë më shumë se gjithë numri i studentëve shqiptarë në total.

Shteti mund të kthehej në një agjensi për të mbledhur studentë nga vende të tjera përmes marrëveshjesh dypalëshe.

Imagjinoni sikur Universiteti i Korcës që po vdes, të ishte një destiacion për studentë kinezë.

Universiteti i Gjirokastës për vietnamezë, Vlora për egjiptainë, që meqë ra fjala po mbajnë në këmbë sot industrinë tonë tonë të peshkimit, apo Elbasani për indianë.

Ky migrim arsimor, nuk gjallëron vetëm universitetet por mund kthehet në ekonomi për vetë qytetet tona të mpakura.

Prandaj them se nëse duam Universitet duhet të gjejmë studentë, sepse megjithëse mësues ka, nxënës do ketë gjithmonë e më pak./ KultPlus.com

Mitrovica Green Fest 2025 shpall temën e edicionit të 15-të: “Toxicity”

By: Kult Plus
23 July 2025 at 15:51

Edicioni i 15-të i Mitrovica Green Fest, festivalit që prej një dekade e gjysmë sjell së bashku artistë, qytetarë, aktivistë dhe profesionistë të mjedisit për të promovuar zhvillimin e qëndrueshëm përmes artit dhe veprimit qytetar, këtë vit rikthehet me një temë tronditëse dhe thellësisht aktuale: “Toxicity” (Toksiciteti).

Në një kohë kur dëmi ndaj mjedisit shpesh ndodh në mënyrë të padukshme dhe graduale, tema “Toxicity” vjen si një përpjekje për të eksploruar dhe ekspozuar jo vetëm ndotjen që prekim fizikisht, por edhe format më të holla e sistematike të toksicitetit – ato që helmojnë marrëdhëniet tona me natyrën, njëri-tjetrin dhe vetveten.

“A gjendet toksiciteti vetëm në lumenjtë e ndotur e tokën e helmatisur, apo edhe në sistemet që lejuan të bëhet kështu? A e mbajti gjallë toksicitetin fryma jonë, apo ne ishim indiferentë dhe nuk deshëm ta shohim?” – pyesin organizatorët në deklaratën e tyre.

Toksiciteti, në thelb, është shkalla e dëmit që një substancë, sjellje apo strukturë mund të shkaktojë mbi organizmat e gjallë dhe mbi ekosistemet. Por Green Fest këtë vit e zgjeron këtë përkufizim, duke e parë si një prani që shkon përtej ndotjes fizike: si një dhunë e ngadaltë dhe e padukshme që, siç thotë studiuesi Rob Nixon, grumbullohet me kohë dhe prek më të pambrojturit – duke lënë gjurmë të përhershme në ujërat tona, në qytetet tona, në trupat dhe jetët tona.

Pikërisht për ta bërë këtë të padukshme të dukshme, Green Fest 15 do të përdorë artin si medium reflektimi dhe reagimi. Përmes një programi të larmishëm që përfshin ekspozita, performanca muzikore, art vizual, dokumentarë mjedisorë, punëtori kreative, aktivitete për fëmijë dhe debate publike, festivali do të krijojë hapësira për të pyetur, për të reflektuar dhe për të ndërtuar kolektivisht rrugët drejt një detoksifikimi të brendshëm dhe të jashtëm.

“Toksiciteti helmon jo vetëm natyrën, por edhe mënyrën si jetojmë, vendimet që i pranojmë si normale dhe pabarazitë që i bëjmë sikur nuk ekzistojnë. Green Fest këtë vit sfidon këtë normalitet të helmatisur – jo për të tronditur, por për të ndërgjegjësuar. Jo për të dëshpëruar, por për të pyetur: Çfarë do të thotë të shërohesh? Si individ, si komunitet, si planet?”

Green Fest XV do të mbahet në qytetin e Mitrovicës nga 13 deri më 17 gusht 2025, dhe do të vazhdojë misionin e tij për të krijuar ndërveprim kuptimplotë mes artit dhe qëndrueshmërisë, duke përfshirë publikun e të gjitha moshave dhe prejardhjeve. Në zemër të festivalit qëndron ideja se arti mund të jetë jo vetëm pasqyrë e së vërtetës, por edhe mjet i shërimit – një mënyrë për të parë më qartë, për të ndjerë më thellë, dhe për të vepruar më me guxim.

Në një kohë kur planeti, shoqëritë dhe individët përballen me forma të reja e të rrezikshme të ndotjes – jo vetëm mjedisore, por edhe shpirtërore e strukturore – Mitrovica Green Fest ngre një pyetje të guximshme: A është Toka toksike, apo jemi bërë ne toksik për Tokën?/KultPlus.com

E di çka mendon nëna ime

By: KultPlus
23 July 2025 at 15:37

Ballsor Hoxha

“… trouble so hard…

woke up and borther was dead”

(Tekst nga një këngë e Moby)

Mendoj për vëllain tim të vogël, të dashur, të dashur sa më s’ka, diku në Siri, apo ndoshta tani është në Damask, “po grumbullohen, aradhet, celulat, grupet, armatat, fuqitë e pushtetet. Por, mirë… i di pak a shumë nga filmat, si aktivizohen e mobilizohen fuqitë e pushtetet e shteteve… por sa është sot temperatura në Siri, dyzet e pesë shkallë Celsius, dhe “it feels like hell”; Siria tanimë është tokë e shkretë, tokë e kallur, njerëz të kallur, rrënojë njerëzish e toke, dhe si, si është e mundur që në këtë temperaturë, mobilizohen të gjithë këta luftëtarë, të nxënë nga instinkti për liri, e çmenduria e madhështisë, dehja në të vërtetë….” e mendoj vëllain tim të vogël duke paramenduar para hartës së tij të punës, të aktivizimit, të mobilizimit të ushqimit e ndihmave më thelbësore për fëmijët e Sirisë. “Apo, grumbullohen natën, këto grupe të armatosura, kur është më freskët, më lehtë? Por, si të jetë më lehtë, kur çdo gjë shihet në mijëra kilometra distancë në këtë vend aq të madh, nga mungesa e ndërtesave në këmbë të tyre,”, vazhdon ai, “ka vetëm, tokë e pushkë, e pak bukë, dhe kampe, kampe, kampe të syrgjynosurish jete e historie. Sesi, për dreq gjërat e dreqit mobilizohen, por jo edhe ndonjë copë bukë për këta fëmijë.”

Paradite vëllai i vogël, ma ka dërguar një alarm/kërkesë që ka bërë publikisht, nga pozita ku është në fushën e ndihmave humanitare, dhënë në Radio BBC, ndaj të gjitha palëve në konflikt, ndër të tjera ka thënë:

Çdo luftëtari që mbanë një armë në dorë, 

dhe çdo kryeqendre që mbanë pushtetin, unë u them këtë:

Shuani armët e juaja, 

mbrojini rrugët për ndihma humanitare, 

dhe qëndroni krahë fëmijëve të Sirisë.”

E lë shkrimin, paramendimin e vëllait të dashur, “Heat Warning in Kosovo and the Region”, lexoj në MSN. Pastaj, duke pas ndryshuar mendim vërej se më dhemb koka, më kujtohet edhe një herë se kam pirë mbrëmë, jam dehur jetë në paqe, e sy të saj, të bardhë e të zezë, ku? Në dasmë. Kishim dasmë mbrëmë në familjen e gjerë, tërë ai mish i freskët, sallata, verë, paragjella, ushqime, alkoole të të gjitha llojeve dhe llojeve të kënaqësive, dhe trupa, të zhveshur, të veshur e të dehur jete, të gjithë të dehur jete. Pikërisht në Kosovën e rrezikuar nga nxehtësia këto ditë.

Duart mbi kokë, mendoj pas pak, se si, afria e vdekjes, së vëllait të vogël, vëllezërve të vegjël, të fëmijëve, në Siri, e vende tjera, të jep një solemnitet mendimi nga serioziteti. Po, edhe mund të vdes vëllai im i dashur në punën e tij. Kolateral.

Por, megjithatë unë shtrihem, më dhemb koka. Në banesën lart, fëmijët e fqinjëve po luajnë basketboll. Ç’të bëjnë? Kushedi qe sa ditë nuk kanë dalë nga shtëpia për shkak të nxehtit, etj. Vajza ime është në deti, djali te gjyshërit e tij nga nëna. 

A ka topa si, origjinal të Barçës, në Siri, përnjëherë mendoj shtrirë ashtu si jam. Djali im, dhjetë vjeç, është i varur nga sporti, të luajturit dhe të shikuarit e tij. Dhe, pikërisht këtu më ka shkuar mendja më së pari. Ndoshta, mendoj, ka fëmijë në Siri që kurrë nuk kanë parë top normal të futbollit. Por, e di edhe se në një opinion që e ka shkruar për REUTERS së voni, vëllai, kishte thënë se kishte parë fëmijë me bluza me mbishkrime të improvizuara me emrin e Yamal të Barçës.  

“Të mendoja, mbrëmë, Bujar” i thosha vëllait herën e fundit që kemi biseduar në telefon, “ti me djalin tënd duke shikuar Yamal duke luajtur për Barçën (megjithëse kanë humbur nga Inter, në gjysmëfinale), unë i kam blerë top të ri origjinal djalit tim, dhe opinionin tënd në median gjigante për atë djalin me mbishkrimin e emrit të po të njëjtit lojtar në bluzën e tij, dhe të urreja ty, djalin, tënd, timin, dhe jetën, apo atë që e quajmë liri, ne njerëzit. Urreja çdo gjë.”

Në telefon bëhet qetësi. Nuk flasim asnjëri. Si nga larg, larg edhe është, ishte tanimë, ishte kthyer në Damask, dëgjoj frymëmarrjen e tij, nuk e di pse, por në mendje më kalojnë pamje të tij si i vdekur në luftën e tij, tyre, tërë kësaj armate humanitarësh. Kolateral.  

Pas pak, merr frymë edhe disa herë. E dëgjoj, aq jo largët, por aq ndryshe, këputur nga bota ku jemi ne, ne njerëzit! Kishte kuptuar, i trishtuar thellë, Bujari, vëllai i vogël. Duke dashur të pushojë, të mos mendojë për tërë atë që sheh në Siri, ndërsa kishte qenë në pushim te familja e tij, më kishte treguar se kishte shikuar këtë lojë futbolli me djalin e tij, e kur e kisha ndërmendur, urrenim bashkë.

Por, them, në vete, gjysmë i fjetur me gjithë dhembjen e kokës nga dasma mbrëmë, ndoshta është paska e çuditshme për njerëzit që do ta lexojnë këtë tregim, se po shkruaj, po mendoj, kam ankth për vëllain tim të vogël dhe fëmijët e Sirisë, ndërsa Palestina është edhe më keq, e ka vende edhe po kaq rëndë …, nuk e di… gjërat fillojnë të bëhen onirike, ndoshta e kam nga nxehti, them, e shoh Bujarin, me dy shokët e tij në vitet nëntëdhjetë, nuk pranojnë cigare nga unë, tymosnim shumë, ishte e tëra që kishim në Kosovën e të nëntëdhjetave, i shoh, duke e ditur se nuk kam as unë cigare mjaftueshëm për vete, janë të çmendur dhe të bukur si dreq. Si fëmijë lufte më. Pa fillim as fund. Shkëputur, po njëjtë sikur Bujari tani në Siri. Pastaj, unë ndahem nga Bujari dhe shokët e tij, dhe vazhdoj atë “ku ta qimë atë nanë, me Fatin, shokun tim”, që disa e dinë çka do të thotë. 

Një zjarr, si top, rrotullohet dhe pikon substancë, klishe, të shkrirë zifti, e ky zift është tërë dashuria dhe urrejtja e njeriut. Është bota vetë. Bota, dhe unë. Pastaj rrotullohemi të tretë së bashku, bota, si zjarr, unë dhe sytë e saj të bardhë e të zi, nga dasma e mbrëmshme, si tri krijesa në lindje, së paku, njëra nga ne, krejt çuditshëm. Sikur duam të shpërthejmë, ne të tre, unë dhe ajo, jemi tepër për këtë botë, duam, të dalim, njëri ose tjetri nga kjo situatë. Apo, jo, ndërsa bota në kallje e sipër, shpërthen, kuptoj, kjo botë e njeriut nuk mund të rri kështu, ajo shpërthen.

Në, këtë, jetë të re, zgjuar, pyes, pse nuk mund të ketë dashuri. Totale. Të pafundme. Pse nuk mund të duhemi si njerëz…. “ne, njerëzit, jemi të mbaruar nga bota, e bota është e mbaruar nga ne”, më thotë Alain De Botton, “e ne, nuk e duam dhe aq shumë njëri tjetrin”, e vazhdoj unë, … por edhe kuptoj, por nuk mund të zgjohem, se prapë, apo ende jam në gjumë.

Sesi, në këtë që po e shoh, në ëndërr apo zgjuar, tërë Kosova jonë e dashur, me të gjithë ne, sidomos me njerëzit që kanë filluar të qethen e të shfaqin teatrin e ngërçit të çmendurisë së paqes sonë, para vetë Kuvendit të Kosovës, është një llavë krejtësisht si në filmin “Solaris” të Tarkovsky. Janë duke dalë nga ky tmerr. Por, diku, shkëputur, prapë, e shoh Bujarin, vëllain tim të vogël, është krejt i vogël, duke notuar nëpër të, duke pas shpëtuar, njëlloj eksplodimi të botës, pak më herët. Dhe përnjëherë, e shoh si ato hijet e Solaris, si vetë e dashura e Kapitenit të filmit të njëjtë, dhe, se ai është në këtë llavë duke notuar duke provuar të shpëtojë, zgjas këmbën nga një mundësi krejtësisht prej ëndrre dhe e zhys, e fundosi vëllain, vëllain e vogël. 

I zgjuar, pyetem, por, pse, pse e mbyta, e fundosa, kam një shije të hidhur, edhe pasi që e kam bërë veten para se të flija. Më kujtohet, se ai është atje për shkak meje. Për shkak të tërë… tërë, luftës që e kemi kaluar bashkë, duke ndihmuar të tjerët, me ndihma humanitare, por jo, i them vetes, nuk është nga kjo dhe, nuk më del asgjë tjetër. Pastaj, duke pirë ujë, e mendoj, vazhdoj ta mendoj, dhe më del qartë, si duket është e kundërta, e kisha fundosur sepse më tregonte për këta fëmijë, për këto luftëra, për këta Yamalë vdekur kudo e sido. Për këta vëllezër të vegjël, si Bujari, që vdesin. 

Me të vërtetë po më dhembte shumë koka, pa ndonjë rëndësi për luftën në Siri apo kudo në botë. Mendoj, kjo botë, ka me të vërtetë shumë njerëz të çmendur. Dikush, edhe mund të pyes, kush janë ata? Apo, ndoshta, cilët nuk janë ata?  

E thërras, menjëherë Bujarin në telefon, shumë, shumë rrallë e thërras këto ditë.

“Si je? Çka ka në Siri, Bujar?” e pyes. “Kallzom çka ka atje, ti Ballsor. Në Kosovë?” më pyet ai. 

Unë, unë nuk di çka të them. Ai, përpos të më tregojë për hartën e tij të udhëtimeve nëpër rrënojat e kampet në Siri, fëmijët e parritur nga mungesa e gjërave elementare, rrënojës që është bërë ky vend, apo, jehonës së raportimit të pushkëve aty këtu nëpër rrugë, apo, bombardimeve nga disa net më herët në Damask, nuk ka dhe çka të më tregojë.

Por, them në vete, derisa rrimë në qetësi duke dëgjuar frymëmarrjet e shkëputura trupash, nga këto dy botë, ndoshta mund ta pyes si ishin bombardimet, a ishin të njëjtat si në Kosovën e 1999 në Prishtinë, ku edhe ishim, e përcillnim të gjitha llojet e sporteve që jepeshin në TV, edhe ato kohë, por edhe lajmet, edhe filmat, edhe një nga ditët e bombardimeve edhe një natë patinazhi në Rusi diku, sepse, vetëm kanalet e Beogradit mund t’i shihnim edhe ashtu, mbyllur në banesat tona, shqiptare, ndërsa në banesat fqinje serbe, në Prishtinë dhe lagjet tona, dhe ndërtesën tonë, dëgjoheshin po të njëjtat raportime të kallashëve. Dhe në këto kohë kisha vetëm një mendim, ku ishte më premtuese një jetë, për familjen, apo, ta them shkurt, për Bujarin, fundin e familjes sonë, vazhdimin e familjes sonë, në Drenicë diku për shembull, në malet e saj, apo në Prishtinën ku ishim më 1999.

“Ballsor, po e ndërpres” më thotë Bujari në telefon. Para se t’i përgjigjem më shkon mendja se kemi marrë frymë së bashku për disa sekonda, pa fjalë, them edhe kjo mjafton, kështu të shkëputur si jemi. 

“OK, Bujar. Kujdesu për veten, njeri!” i them.

Pasi e kam mbyllur, e mendoj, e lus, edhe një herë datën 16 gusht, kur do të kthehet Bujari, pasi të ketë kryer misionin. Do të kthehet edhe për ditëlindje të vajzës së tij. Dhe, ndërsa dua të mendoj ç’do të bëjmë së bashku, nuk më vjen asgjë në mendje. 

Paj, them, do t’ shkojmë në ndonjë dasmë tjetër. Pa sirianë, as palestinezë, as somalezë, askush përpos kosovarë të çmendur nga paqja e fituar me mundin e tërë botës, pikërisht në Kosovë.  

Por, e di edhe se pas këtij misioni, Bujari, ka mision tjetër. Edhe një tjetër, pastaj do të ketë dhe tjetrin. Pasi që po që se ke parë luftën, një herë, e ke jetuar, e mbijetuar, pasi ke ndihmuar një, qoftë edhe njeri, ke dëshirë të kalosh në atë anën tjetër të botës shkëputur nga bota e mbetur, ndoshta, në tërë mundësitë e luftës, për të ndihmuar, qoftë, një njeri. / KultPlus.com

❌
❌