Teodor Keko
E shtunë ishte kur vdiq dashuria.
Sapo e kishte nënshkruar Perandori
dekretin: E DJELA për skllevërit pushim!
Dashuria pushoi. U majm’. Pa ëndrra,
të hënën mallkoi e u ngrit me përtim.
E shtunë ish kur vdiq dashuria.
*Titulli i origjinalit: “Vdekja e dashurisë”./KultPlus.com
Nga Albert Vataj
Bota e artit njeh shumë raste kur shpura e hakërruar e zemëratës puritane ka djegur me zjare e përndjekur me anatemë kryevepra dhe dishepuj. Bota krejt është ngjethur para këtyre gardianëve të moralit, por artistët kanë treguar me vepër dhe aktin sublim të krijimit t’i bëjnë ballë kësaj stuhie rrapëllitëse, një prej tyre ishte edhe Sharl Bodler. Kryevepra e tij, “Lulet e së Keqes” u çua në bankën e të akuzuarve dhe u ndëshkua. Dënimi për përdorim fjalori të turpshëm si edhe fyerje të moralit publik i shkaktoi vëllimit poetik “Lulet e së Keqes” dhe autorit ë saj Sharl Bodler një goditje anatemuese.
Poeti Arthur Rimbaud thoshte për Bodlerin se “… ai qe vetë Perëndia!”, ndërkohë që gjykatësit e Napoleonit të III-të shihin te ai vetë Djallin dhe e dënuan të hiqte prej vëllimit “Lulet e së Keqes, gjashtë poezi, nënë akuzën se ato paraqisnin pamje të turpshme e fjalor të ndyrë, të cilat fyenin rendë moralin shoqëror. Pas kësaj, vetë Bodleri këmbënguli, protestoi duke kërkuar që libri, duhej gjykuar në tërësinë e tij dhe, jo në poezi të veçanta, se blasfemitë i drejtoheshin qiellit e jo Zotit, por më kot …
Në fakt, procesi ndaj përmbledhjes së famshme “Lulet e së Keqes”, një nga kryeveprat e poezisë franceze dhe botërore, kish nisur dhjetë ditë pas botimit të tij të parë i cili doli në 1.300 ekzemplarë. Pikërisht më 5 korrik 1857, në një artikulli të gazetës “Le Figaro”, ndër të tjera, shkruhej se: “… është e palejueshme që, një person si autori i librit, i cili i ka kaluar të tridhjetat, të shkruajë një vepër të tillë monstruoze … Ka momente madje, kur mund të dyshohet edhe për vetë gjendjen e tij mendore…
Kurrë s’kemi parë kaq shumë puthje e kafshime gjoksesh, kaq shumë demonë, djaj, kufoma, mace e krimba … Ky libër është një spital i hapur për çdo lloj idiotësie e fëlliqësie të shpirtit njerëzor“.
Pas kësaj, Ministria e Brendëshme e hodhi librin në gjyq, ndërkohë, gazeta “Le Figaro” e vazhdoi edhe më tej fushatën kundër Bodlerit. Dhjetë ditë pas procesit, Viktor Hugo, që prej ishullit Guernesey ku ndodhej në egzil, në një letër drejtuar Bodlerit, ndër të tjera i shkruante:
Më 1924 botuesit, të cilët kishin edhe të drejtën e autorit, publikuan për herë të parë edhe poezitë e dënuara, por libri u hoq përsëri nga qarkullimi. Vetëm 92 vjet më pas, më 31 maj 1949, Gjykata e Kasacionit në Paris e anuloi vendimin e procesit të zhvilluar më 1857, duke rehabilituar kështu për herë të parë dhe përfundimisht, të gjashtë Poezitë e Mallkuara. Nga 1864 deri më1865 gjashtë poema të vogla në prozë shfaqen në “Le Figaro” nën titullin “Le spleen de Paris”, ndjekur nga dy në “La Vieparisienne”, tre në “L’Artiste”. Në Belgjikë, ku shkon për t’u kuruar, një revistë i publikon poemën në prozë “Qentë e mirë”. Ndërsa më 1866 botohen 23 poezi të reja nën titullin “Mbeturinat”. Në fund të marsit Bodleri goditet nga një paralizë që i heq mundësinë për të folur. Dhe më 1867 pas transportit nga Belgjika, në një shtëpi mjekimi në Paris, Bodleri nuk jep shpresa për përmirësim dhe vdes më 31 Gusht pas një paralize që i rrëmbeu edhe fizikun edhe gojën.
Nje rrefim per shpresat, enderrat, deshtimet dhe te keqen. Lulet e se keqes tentojne te nxjerrin ekstraktin e se mires nga e keqja, bukurine nga fuqia malifike. Ndryshe nga letersia e meparshme qe merrte gjerat e bukra si pikenisje per te shkruar, Bodler deshiron qe paradokset dhe dualizmat te behen teme ate vepres se tij. Bodler ka thene se detyra e tij eshte te nxjerre te bukuren nga e keqja. Ne vellim ka kundervenie ndermjet kategorise estetike te se bukures qe ka per simbol lulet, dhe kategorise morale te se keqes qe ka per simbol satanin.
Modernizmi qendron ne faktin se Bodler, ndryshe nga autoret klasike te cilet shkruajne per te bukuren si nje kategori sublime dhe te pacenueshme, shkruan per te duke e pare ne nje kendveshtrim te ri : Letersia duhet te evokoje edhe per anen absurde dhe paradoksale te jetes dhe te bukurise.
Tituli jep disa shtresa kuptimore qe jane :
Ato qe e kane burimin te e keqja qe mbizoteron ne bote
Lule te semura, qe semurin dhe ato qe I mbajne ere
Lule qe kane lulezuar ne shpirtra te vdekur, qe I kane rrenjet tek fatkeqesite e poetit.
Ato tregojne te bukuren e se keqes, dhe te bukuren ne te keq.
Bodler eshte poet I spleen-it dhe ideales perballe njera tjetres. Spleen-I I referohet nje gjendjeje merzie, te serte , me sakte cdo gje e keqe qe ka lidhje me boten : vdekja, vrasja, vetmia, deshperimi. Ne te kundert, idealja eshte transhendetja e spleen-it, aty ku ekziston dashuria dhe ndjenjat jane te shfaqura gjer ne ekstaze. Idelja arrihet nepermjet nje shkeputjeje nga realiteti nepermjet veres, opiumit, udhetimit, pasionit. Ajo nenkupton nje gjendje ku koha dhe vdekja s’kane vend. Ai pergjithesisht I referohet pasionit per te shfaqur kete ekstazi te ndjenjave, por papritur ne kete dualitet spleen-I shfaqet befas dhe spontanisht. Autori eshte gjithnje ne frike prej vdekjes, mbytjes se shpirtit te tij dhe mosrealizmit.
Pamjet pariziene ai I sheh dhe si mahnitese , me horizonte blu dhe simbole te tjera te tilla, por dhe si nje mit qe vazhdon ne ditet e somte. Parisi po ndryshon, koha po ndryshon. Ai niset qe nga antikiteti me figuren e Andromakes, dhe me simbole te tjera te se kaluares per te treguar se Parisi ka qene me I bukur dhe vlerat e tij do te ruhen nese vete qyteti ruhet I pandryshuar.
Femra tek Bodler eshte objekt kryesor mbartes I simbolizmit. Ajo eshte nje ndermjetese e dy gjendjeve kontrastuese te siperpermendura. Ndersa ai rreshket duart ne floket e saj per te marre idealen, papritur e ndal dashurine duke menduar se nje dite kjo femer do te vdese, do te dekompozohet dhe do te puthe krimbat ne vendin e tij, dhe spleeni vjen…Femra sipas tij eshte nje engjell qe te fal kenaqesi, por dhe nje djall, burim I se keqes, eshte qenia qe na I mbush enderrat me terrin me te madh e me driten me te madhe. Puthja e saj eshte helmuese, dhe dashuria e saj e con jo afer zotit, por me afer Satanit.
Simbolika e udhetimit ka te beje me rrugen e nejriut ne jete, linden dhe zhgenjimin nga realiteti, lindjen e spleen-it, dehjen me vere dhe opium, tundimin nga djalli, deshperimin dhe revolten e njeriut te vrare dhe se fundmi vdekjen e tij, pajtimin e fundit me veten dhe boten.Simbolika e Bodlerit synn perjetesine : Arti eshte I gjate, por koha eshte e shkurter”
Poetika e Bodler-it evokon gjithashtu per vdekjen.Nje mundesi per dashuri mund te kthehet ne pikenisjen e vdekjes. Koha eshte armiku me I madh I njeriut , shtaza qe ka jete njeriu. Vampire, femra mostra . Vecimi I tij nga shoqeria, sidomos ajo e Parisit ku pozicionohet ngjarja, e con poetin ne nje vetmi te mterrshme, ne te cilen urohet te vije vdekja sa me shpejt.
Persa i perket anes demoniake te vepres, Bodler sugjeron se njeriu dhe veprimet e tij kontrollohen nga Satani, dhe njeriu eshte thjesht nje mekanizem I tij, nje loder, nje monster me e nevertishme se cdo gje tjeter.
Se fundmi, elemente horror dhe fantastike e shoqerojne poezine e tij, nisur nga macet e zeza , ne krimba etj ejt.Ai ka ndikim nga poetika e Edgar Poe, dhe ne nje far emenyre I perdor per te treguar se cfare gjendjeje tmerri dhe te frikshme arrin te krijoje Spleen-I ne mendjen dhe psikologjine njerezore./ KultPlus.com
Ylli i Hollivudit Pierce Brosnan thotë se ekskluziviteti i James Bond i dha atij jetëgjatësi.
Brosnan, 72 vjeç, luajti James Bond nga viti 1995 deri në vitin 2002, duke luajtur në katër filma si agjenti 007 në “Golden Eye” (1995), “Tomorrow Never Dies” (1997), “The World Is Not Enough” (1999) dhe “Die Another Day” (2002).
Duke folur për “The Guardian”, Brosnan vlerësoi ekskluzivitetin dhe mundësitë që i dha atij si aktor, pavarësisht se mësuesi dhe mentori i tij i ndjerë, Christopher Fettes, thuhet se besonte se ishte pak më poshtë tij.
“Është shumë e sjellshme nga Christopher”, u shpreh ai.
“Faleminderit Zotit për Bond. Më ka dhënë jetëgjatësi. Më ka dhënë botën në shumë aspekte. Christopher donte që unë të bëja shfaqje të panjohura të shekullit XIX, por ëndrra ime ishin gjithmonë filmat”, tha ai.
Ndërsa spekulimet vazhdojnë të qarkullojnë rreth asaj se kush do të zëvendësojë 007-n pas portretizimit të fundit të Daniel Craig në filmin “No Time To Die” të vitit 2021, Brosnan e këshilloi aktorin e ardhshëm se është “thelbësore të jesh krijues jashtë Bond” dhe të “gjesh një avokat të mirë”.
Filmi i ardhshëm i Bond do të drejtohet nga regjisori kanadez dhe katër herë i nominuar për çmimin Oscar, Denis Villeneuve, i cili është i njohur për “Dune”, “Prisoners”, “Blade Runner 2049” dhe “Arrival”./KultPlus.com
10 thënie nga Charles Bukowski për të shkruarit.
“Të shkruash nuk është aspak punë… Dhe kur njerëzit më thonë se sa e dhimbshme është të shkruash, nuk e kuptoj sepse është njësoj si të rrokullisesh nga mali që e njeh. Është çliruese. Është e këndshme. Është një dhuratë dhe paguhesh për atë që dëshiron të bësh.”
“Nëse do të provosh, shko deri në fund. Përndryshe, as mos filloni. Kjo mund të nënkuptojë humbjen e të dashurave, grave, të afërmve e ndoshta edhe të mendjes suaj. Mund të nënkuptojë të mos hani për tre ose katër ditë. Mund të nënkuptojë të ngrihesh në një stol parku. Mund të nënkuptojë burg.”
“Si shkruani, si krijoni?” Jo, u thashë atyre. Ju nuk provoni. Kjo është shumë e rëndësishme: të mos provoni, as për Cadillacs, krijimin apo pavdekësinë. Ju prisni, dhe nëse nuk ndodh asgjë, prisni edhe pak.”
“E dini se çfarë më intereson? Çfarë do të shkruaj nesër mbrëma. Kjo është gjithçka që më intereson, poezia e radhës, vargu tjetër i ndyrë. Ajo që është e kaluara është e kaluar, nuk dua të merrem me të, ta lexoj dhe të luaj me të, dhe të kënaqem me të. Ka ikur, ka përfunduar. Nëse nuk mund të shkruash rreshtin tjetër… Epo, je i vdekur.”
“Unë kam qene i bekuar me një jetë të mjerë, kjo është e gjitha. Një jetë e ndyrë për të shkruar.”
“Jetoni pak dhe blijini vetes një makinë shkrimi.”
“Të mos shkruash nuk është mirë, por të përpiqesh të shkruash kur nuk mundesh është më keq.”
“Shkrimtarët janë njerëz të dëshpëruar dhe kur pushojnë së qeni të dëshpëruar, pushojnë së qeni shkrimtarë”.
Ai pyeti: “Çfarë e bën një njeri shkrimtar?” “Epo,” thashë, “është e thjeshtë. Ose shkruan në letër, ose hidhesh nga një urë.”
“Kur shkruani, fjalët tuaja duhet të shkojnë kështu – Bim! Bim! Bim! Çdo rresht duhet të jetë plot me një lëng të shijshëm, me shije. Duhet të jenë plot pushtet, duhet të të bëjnë të kthesh një faqe.” / Përktheu Taunita Xhukolli / KultPlus.com
Vjollca Duraku
Foto: Kushtrim Haxha
Mbrëmë, në Ditën Ndërkombëtare të Personave të Zhdukur me Dhunë janë zhvilluar një sërë aktivitetesh kulturore në ambientet e Burgut të Idealit, si shenjë nderimi për 1584 qytetarët që i mungojnë vendit nga lufta e vitit 1999. “Çka po sheh” ka qenë motoja simbolike e këtij organizimi, që vjen si antipod i asaj që ka kohë që nuk është parë.
Ky organizim, i mbajtur në hapësirat e Burgut të Prishtinës- “Muzeut të Idealit”, merrte kuptim edhe më prekës kur ninullat e kënduara për fëmijët e vrarë dhe të zhdukur në luftë “Trup i mbyllur- Trup i zhdukur” nga artistja Besa Berberi ndërlidheshin me aromën dhe energjinë e rëndë që përcjellte ish-burgu, si lokacion i vuajtjeve dhe sakrificave.
“Malli i yjeve” nga Nderim Arifi përmes tingujve të ndjerë dhe performancave prekëse solli një dialog të heshtur me trupat e munguar. Çdo notë vinte si homazh, mall e kujtim për të gjithë ata që ende i mungojnë Kosovës. “Ideja ishte që të gjeja muzikë që lidhej më shumë me emocionet e nostalgjisë, të mallit dhe përkujtimit” ka thënë Arifi, i cili ka interpretuar vepra nga Silvius Leopold Weiss, Miguel Llobet dhe Agustin Barrios Mangore. Kjo performancë plotësohej në prapavijë me instalacionin e artistit Mentor Berisha, që në pikturë ndriçonte portretet e personave të zhdukur.
Pjesë e këtij organizimi ishte edhe një instalacion tjetër artistik i Mentor Berishës ku përmes portreteve të vendosura në letra fosforoshente shpërfaqej dhimbja kolektive dhe mungesa e formës.
“Instalacioni i dytë ka të bëj me portretet e mbi 100 fëmijëve zhdukur gjatë luftës së fundit në Kosovë. Këto portrete janë realizuar në një formë më të veçantë. Vizatimi është bërë me një ngjyrë fosforoshente, dhe në momentin që drita është natyrale, ato thjeshtë shihen si fletë të bardha, pa asnjë ngjyrë. Në momentin që përdoret drita e veçantë ne mundemi t’i dallojmë gjurmët e portreteve të tyre. Në një moment mund t’i shohësh portretet dhe në momentin tjetër kthehesh në realitet dhe e sheh që ato janë vetëm një pjesë e bardhë, letra të bardha dhe asgjë më shumë. Fatkeqësisht, kjo është gjendja momentale e të zhdukurve në Kosovë”, ka thënë artisti Mentor Berisha i cili është edhe organizator i ngjarjes.
Ky organizim, në këtë ditë të shënuar është përmbyllur me shfaqjen e filmit dokumentar “Mjegull” nga Ujkan Hysaj, duke sjellë historinë e Arife Gashit, Mihrije Ujkanit dhe Velibor Adzancic fëmijët e të cilëve janë zhdukur gjatë luftës së vitit 1999. Filmi solli rrëfimin e secilit familjar në ambientet shtëpiake, duke u zhvendosur kujtesën në vendet ku ata janë parë për herë të fundit me ta. Rrëfimet më të dhimbshme u sollën nga interpretimi i aktores Sheqerie Buqaj.
“Ideja e këtij dokumentari ka qenë që momentet tmerrësisht të rënda të nënave tona, të njerëzve që i kanë të zhdukur familjarët t’i lehtësojmë në kuptimin artistik, duke interpretuar unë, pra duke e vazhduar storien e tyre. Si aktore dhe artiste kam bërë një punë pa asnjë ambicie dhe pretendim artistik, thjesht ka qenë një vazhdim i emocionit, ndjenjës dhe aty ku e lë nëna ta vazhdoj unë”, ka thënë artistja e cila e njeh mirë dhimbjen që sjell një familjari të zhdukur.
“Familjarët nuk e pranojnë që ata nuk janë më. Mund t’i realizosh qindra vepra artitike për ta, por atyre duhet t’iu gjendet një shenjë ku ata kanë mundësi të shkojnë, të vajtojnë për më të dashurit e tyre, një shenjë ku mund të dërgojnë një lule. Ne duhet të bëjmë më shumë për t’i gjetur të pagjeturit. Ata absolutisht kurr në jetë nuk e pranojnë që ata nuk janë. Nuk duan ta pranojnë. Ndoshta, as unë nuk do e kisha pranuar. Unë për një kohë e kam pasur të zhdukur vllaun tim dëshmorë, dhe ne nuk e kemi pranuar që ai nuk është. Në momentin që është gjetur trupi i tij dhe tash kur prehet në mesin e dëshmorëve, është tjetër gjë. Prandaj unë i kuptoj plotësisht se pse ata nuk i pranojnë” ka thënë artistja Buqaj duke apeluar te institucionet përgjegjëse për zhbardhjen e fatit të të pagjeturve.
Ndërsa, regjisori Fadil Hysaj ka thënë se harresa e popullit të Kosovës kundrejt fëmijëve të zhdukur në luftë përbën sipas tij varrezën më e madhe, në të cilën janë zhdukur hijet e këtyre fëmijëve.
“Varreza më e madhe në të cilën janë zhdukur këto hije të fëmijëve është varreza e kujtesës, e cila ka 100 e ca vite me mijëra tregime, ku raste shumë të rënda janë zhdukur sepse ne kemi refuzuar t’i kujtojmë. Jo për shkak që na ka munguar dëshira ose dashuria, por kanë qenë aq të rënda sa populli jonë ka zgjedhur harresën për të mbijetuar dhe për të filluar nga fillimi. Për këtë është dashur të bëhet një temë e veçantë. Sa ka tregu harresa, mbijetesa e popullit shqiptarë, sa është harresa një kob dhe një varrezë e madhe në të cilën janë zhdukur me mijëra tregime të patreguara asnjëherë. Dhe me këtë artistët, historianët, muziktarët dhe piktorët tanë të evidentojnë diçka nga kjo dhimbje e madhe, në mënyrë që ta shohim sa do të kemi fuqi ta bartim te brezi tjetër këto hisori, që të mos na përsëriten”, ka thënë regjisori Hysaj.
Tutje, regjisori Hysaj ka thënë se harresa kolektive ndaj këtyre fëmijëve, e përcjellë si një lloj mallkimi shoqërinë edhe 26-vite pas luftës.
“Hebrenjtë çdo vit e bëjnë nga një film për Holokaustin, sepse nëse një vit nuk kujtohen, viti tjetër shlyen ato fotografi. Mendoj që kujtimi është e vetmja gjë që mund të bëjmë për kthimin e tyre në mes nesh përmes veprës së artit, kthimit të tyre përmes kujtimeve, përmes historive të pa treguara. Gjetja e një mënyre tjetër artistikisht të dizajnuar duke i dhënë formë është diçka që nuk ka pasur ky brez si duhet, dhe mendoj që kjo është ajo që na përcjell si një lloj mallkimi”, ka thënë regjisori Hysaj.
Ndërsa, moderusi i mbrëmjes, Afrim Demiri ka thënë se vendosja e aktivieteteve në “Burgun e Idealit” është një përpjekje për të funkisonalizuar ish-burgun nëpërmjet artit për të mos harruar të gjitha ato që njeriu i ka kaluar pikërisht nëpërmjet atyre dyerve.
“I pamë instalacionet të cilat na dërgojnë në një botë, të cilën mbase kemi tentuar ta përmbledhim me një pyetje, Çka po sheh? Mbase është një antipod nga ajo qe sa koh nuk e kemi parë. Pikërisht kjo pyetje mund të bëhet edhe ndryshe, Ku janë? Pse nuk janë me ne? Janë pyetje ekzistenciale për njerëzit tanë të cilët që sa vite janë zhdukur pa shenjë e pa gjurmë, përkundër faktit se ne e dijmë kush i a zhdukur. Por kjo vetvetiu nuk mjafton derisa ata nuk janë dhe të na kthehen qoftë si një e vërtetë pikëlluese dhe e brishtë, duke u varrosur në vendin e vet”, ka thënë moderuesi Demiri.
Kurse, organizatori Mentor Berisha ka thënë se aktivitetet e 29 dhe 30 gushtit le të jenë si homazh dhe thirrje për të zbardhur fatin e personave të zhdukur.
“Ne jemi të vetëdijshëm që datat historike përkujtohen vazhdimisht përmes artit dhe artistëve. Këtu ka pasur mjaft data të cilat i kanë kontribuar përkujtimit dhe thjeshtë kanë qenë homazh për të zhdukurit në Kosovë gjatë luftës së fundit, ku theks të veçantë i kemi vënë aktiviteteve që i përkujtojnë fëmijët e zhdukur dhe të vrarë gjatë luftës së fundit Kosovë, duke filluar nga ninullat që i kemi dëgjuar gjatë hapësirës së muzeut. Edhe dy video instalacionet e mija të cilat thjeshtë krijojnë, mundohen të vënë në pah, dhe të shënojnë si datë përkujtuese për këtë ngjarje. Gjithçka gjatë këtyre dy ditëve ka qenë në përkujtim të personave të zhdukur”, ka përfunduar ai./ KultPlus.com
Nga Leonard Cohen
Kur heshtja duket aq e zhurmshme
dhe ti ndjen se vetëm je
ki besim dhe kthehu tek unë
të premtoj aty më ke.
Kur maja të duket e lartë
dhe zbritja është i vetmi kthim
zgjati duart dhe thirrmë
për ty jam gjer në amëshim.
Kur dyert janë mbyllur
dhe ti ndjen trishtim
unë do të të kthej buzëqeshjen
do të bëj të ndjesh gëzim.
Kur të kesh humbur çdo fuqi
dhe të jesh duke rënë
unë do të të ngre dhe jap shpresë
Të ndihmoj të qëndrosh në këmbë.
Dhe kur më në fund të vijë dita
që i lumtur buzë detit të ecësh
kur unë të ndjehem vetëm
shpresoj që ti të më presësh.
Por deri sa ajo ditë të vijë
dhe deri sa ti dritën të gjesh
dëgjoje zemrën, beso në mua
përjetë këtu do më kesh! / KultPlus.com
Poezi nga Viktor Hygo
Të uroj më së pari të duash
E duke dashur, do të të duan edhe ty
Dhe ata që s’të duan, harroji
E përtej harrimit, mëritë e vjetra kurrë mos t’i kujtosh!
Të uroj të vazhdosh të duash pa u dëshpëruar
Të uroj që edhe sikur mes miqve të tu
Të ketë të pasjellshëm, të pamatur e t’pamend
Ti, ti… qëndro gjithmonë trim e besnik
Pse mes tyre ka për të qenë edhe një i vetëm
Tek i cili ti mund të besosh padyshim
Pse jeta vetë është e tillë.
Të uroj gjithashtu të kesh armiq
Të shumtë, a një të vetëm, aq sa ti të kuptosh.
E kështu të mund të mësosh zemërgjerësinë prej tyre
Dhe ndër ta, të jetë qoftë edhe një i drejtë,
Aq sa ti të mos ndjehesh krejt i sigurt.
Të uroj më shumë të jesh i vlefshëm, po jo i pashembullt
E në çaste të vështira
Kur asgjë nuk shkon si duhet
Vlera jote të të japë forcë e kurajo të vazhdosh.
Të uroj po ashtu të jesh zemërgjerë
Jo me ata që lajthisin pak
Sepse kjo është e lehtë
Por me ata që gabojnë trashë e janë të pandreqshëm
Dhe duke shprehur zemërgjerësinë tënde
Ti mund të shërbesh si shembull për të tjerë.
Të uroj gjithashtu që duke qenë i ri
Të mos rrekesh të piqesh me të shpejtë
E kur rritur të jesh
Të mos këmbëngulësh të hiqesh më i ri
E duke qenë plak, të mos pushtohesh prej dëshpërimit
Sepse çdo moshë ka bukurinë e dhimbjen e saj.
Nuk të uroj të jesh i trishtuar. Oh jo!
Jo gjithë vitin, por ta njohësh trishtimin veç një ditë!
E kështu të çmosh
Që e qeshura e rigjetur është edhe më e mirë
Se një e qeshur e rëndomtë, e vakët, e shpëlarë që të dëmton.
Të uroj mes tjerash të mbjellësh një farë
Një farë të vockël fare
E ta shoqërosh gjithë rritjen e saj
Për të zbuluar prej sa shumë jetësh është ndërtuar një pemë.
Të uroj gjithashtu të kesh edhe pak para
Aq sa nevojiten e t’ia dalësh mbanë
E që së paku një herë në vit të reflektosh
Mbi ato para e të thuash: “Janë të miat, i kam fituar vetë!”
Për ta bërë të qartë e të njohur:
Se kush është pronar i kujt!
Të uroj gjithashtu të mbash sa më gjatë t’jetë e mundur
Gjithçka që dashuron
E nëse dashuritë shkojnë, të mund të qash pa u ankuar
E të vuash pa u ndjerë fajtor!
Të uroj së fundmi
Që nëse je një burrë, të kesh një grua të mirë
E nëse je një grua, të kesh një burrë të mirë.
Nesër, pasnesër e sërish të pasnesërmen
Edhe sikur rraskapitur të jeni
Ta gjeni buzëqeshjen si në t’parën ditë dashuruar
të jeni gjithnjë!
E nëse të gjitha këto ndodhin për ty
Atëherë, s’do të kem më asgjë të të uroj!/ KultPlus.com
Historitë e dashurive nuk janë asnjëherë të lehta, aq më tepër të atyre që janë të të njëjtit seks. Një ndër personazhet që e ka vuajtur më shumë persekutimin për shkak të prirjeve të tij dashurore është Oskar Wilde, i cili u burgos disa herë për homoseksualizmin e tij.
Por pavarësisht vuajtjeve, historitë e tij të dashurisë janë ndër më të bukurat. Në qershor të vitit 1891, ai u takua me Lord Alfred “Bosie” Douglas, poet i ri 21 vjeçar që studionte në Oksford, që do të kthehej më pas në muzën e Wilde për të shkruar “Portretin e DorianGrayt”. Gjatë kohës që jetuan së bashku, Oskar shkroi veprat themeltare të krijimtarisë së tij. Janë pafund letrat e dashurisë që ata i dërgonin njëri tjetrit, duke u konsideruar si ndër letrat më të ndjera në historinë e çifteve e njohura të artit.
Një letër e shkruar një ditë të ftohtë nëntori, Oksford 1892 nga Wilde:
I dashur Bosie … Do doja shumë të shkoja diku me ty larg, aty ku është ngrohtë e plot ngjyra…
Disa javë më vonë, në janar 1893 Wilde shkruan:
Djaloshi im,
Soneti që më dërgove ishte i bukur, gati një mrekulli sesi buzët e kuqe të gjetheve të trëndafilave, mund të çojnë në çmendinë e muzikës dhe të puthjes. Shpirti yt i hollë i mbështjellë nga pasioni ecën lehtë drejt poezisë. Pse jeni vetëm në Londër dhe kur do të shkosh në Salibury? Apo do të ftohësh duart në muzg…Këtu është një vend i bukur, por më mungon ti…
Me një dashuri të pavdekshme, i joti Oscar
Në fillim të marsit 1893, Wilde shkruan një letër ku ndjehet padurimi i dashurisë
I dashuri i të gjithë djemve! Letrat jote ishte e këndshme. Verë e kuqe dhe e bardhë për mua…Por jam i trishtuar. Nuk duhet të bësh skena me mua, ato më trishtojnë, më rrënojnë. Unë ju shoh si një krijesë që ke dalë nga antikiteti grek, dhe s’mund t’ju shoh të shtrembëruar nga pasioni. S’mund ti dëgjoj buzët e tua të buta të thonë gjëra të këqija për mua. Mos e thyej zemrën time. Ndjej se duhet të shoh sa më shpejt. Do të vij në Salisbury. Nuk e di si do t’ja bëj. Je diçka hyjnore për mua. Këtu ku jam ka shumë vështirësi. Fatura ime shkon £ 49 për një javë! Tashmë jam ulur në një stol pranë Thames – por ju, nuk jeni këtu i dashuri im, djali im i mrekullueshëm…
Gjithmonë yti
Oscar
Dashuria e tyre nuk ishte e lehtë dhe për shkak të kushteve ekonomike. Në një letër të dhjetorit të vitit 1893 Wilde i shkruan:
Djali im i dashur,
Faleminderit për letrën tuaj. Jam i mbingarkuar nga presionet e kreditorëve aq sa duket se jam buzë greminës por ndjehem i lumtur që jemi sërish miq, dhe se dashuria jonë ka mundur të sfidojë hijen për të mbetur mes dritës, ashtu si një trëndafil i vjetër. Le të jemi gjithmonë të dashur për njëri-tjetrin, siç kemi qenë gjithmonë.
Mendoj për ty çdo ditë e më shumë…
Oskar
Në qershor të atij viti Wilde shkruan:
I dashuri im i shtrenjtë!
Shpresoj që cigaret të kenë ardhur të gjitha. Drekova sot me Gladys de Grey, dhe dy të tjerë këtu. Ata më ftuan të shkoj në Paris me ta të mërkurën, por ti e di nuk kam shumë para të udhëtoj. Më ka marrë malli dhe dua të shoh. Është absurde por nuk mund të jetoj pa ty. Ti je shumë i dashur, i mrekullueshëm…Mendoj për ty gjithë ditën, më mungon lëkura jote, duket sikur lëviz duart në ajër dhe të ndjej…E di që nuk më beson, por në janar të premtoj do ikim bashkë larg, në një udhëtim të gjatë, ku duart e tua të jenë gjithë kohën pranë meje. Do jetë një kohë e bukur djalosh, aq sa do të duam të mos mbarojë. Të dy e meritojmë këtë arratisje.
Më shkruaj, ma ndrysho këtë vetmi
I joti përgjithmonë, Oskar. / KultPlus.com
Qendra Muzeore Krujë në periudhën janar-gusht ka pritur rreth 140 mijë vizitorë, të cilët kanë shfaqur interes për trashëgiminë historike dhe kulturore të Shqipërisë.
Sipas shifrave të publikuara nga Muzeu Historik dhe Etnografik Krujë, vetëm Muzeu Historik “Gjergj Kastrioti Skënderbeu” ka tërhequr rreth 120 mijë vizitorë, duke mbetur një ndër destinacionet më të vizituara në vend.
Ndërsa Muzeu Etnografik është vizituar nga rreth 20 mijë vizitorë, duke ruajtur interesin e madh për trashëgiminë kulturore.
“Ky numër e konfirmon Krujën si një nga pikat më të rëndësishme turistike e historike të Shqipërisë”, thekson Muzeu Historik dhe Etnografik Krujë.
Kruja mbetet një simbol i krenarisë kombëtare, dhe muzetë e saj po tërheqin një numër gjithnjë e më të madh vizitorësh nga vendi dhe bota, duke kontribuar përmes turizmit edhe në zhvillimin e ekonomisë lokale.
Pazari karakteristik i Krujës me rrugicat e ngushta me kalldrëm, ku ofrohen punime artizanale tradicionale, është një ndër të preferuarit e turistëve. Por turistët nuk ikin nga Kruja pa vizituar edhe Muzeun Kombëtar “Gjergj Kastrioti Skënderbeu” dhe Muzeun Etnografik Krujë./atsh/KultPlus.com
Festivali Ndërkombëtar i Filmit të Prishtinës – PriFest ka shpallur programin garues të filmave të shkurtër për edicionin e këtij viti, i cili do të mbahet nga 9 deri më 14 shtator në Kino Armata në Prishtinë.
Programi përfshin shtatë filma të shkurtër, të gjithë premiera në Kosovë, një prej tyre premierë rajonale, dhe një tjetër premierë evropiane. Këta filma vijnë nga vende të ndryshme të botës dhe trajtojnë tema të fuqishme si falja, rebelimi, intimiteti dhe humbja.
Në listën e filmave pjesëmarrës janë:
Edicioni i sivjetëm i PriFest-it premton një përzgjedhje të larmishme rrëfimesh nga zëra të rinj e të guximshëm të kinemasë ndërkombëtare./KultPlus.com
Liqeni i Vaut të Dejës po vizitohet gjithnjë e më shumë nga ata që adhurojnë natyrën dhe duan të eksplorojnë bukuritë që ofron.
Kryeministri Edi Rama ndau sot në rrjetet sociale pamje nga liqeni i Vaut të Dejës, i cili po bëhet çdo ditë e më tërheqës dhe ku numri i turistëve është shtuar shumë vitet e fundit.
I formuar në vitin 1971 nga ujëmbledhësi i Drinit, liqeni zgjatet nëpër gryka malesh, duke e bërë mjaft tërheqës peizazhin. Sipërfaqja e liqenit është 24,7 km dhe ka një thellësi prej 52 metrash dhe në të është ngritur hidrocentrali i Vaut të Dejës.
Vizitorët në këtë liqen mund të shijojnë që nga peshkimi, deri te shëtitjet me varka, apo produktet lokale në restorantet e zonës.
Një ndër zonat më të vizituara janë rrënojat e qytetit mesjetar, që dikur njihej me emrin e Sardës, sot si Ishulli i Shurdhahut (apo edhe kalaja e Shurdhahut). Aty bashkohen kulturat e ndryshme të Malësisë, Mirditës apo Zadrimës dhe është një vend eksplorimi mjaft interesant për antropologët.
Një tjetër zonë pranë liqenit të Vaut të Dejës që po kthehet në një pikë interesante për t’u vizituar falë bukurive dhe historisë së saj është edhe fshati Mazrek./atsh/KultPlus.com
Poezi nga Sharl Bodeler
Bie prej qiellit a ngrihesh prej humnerës së thellë,
O Bukuri! Shiki yt hyjnor dhe i djallëzuar,
Krimin me mirësinë ngatërruar, përherë na e ndjell,
Duke i ngjarë aq shumë shijes së verës së bekuar.
Sytë e tu strehojnë çdo perëndim dhe aurorë;
E si një natë e stuhishme parfume shpërndajnë;
Pthjet e tua janë melhem, goja jote një amforë,
Që i bën trima vogëlushët e heronjtë të qajnë.
Gurgullon honeve të zi a yjeve të zjarrtë digjesh?
Fati i magjepsur të ngjitet pas fundeve si një qen;
Ti gjithcka në botë sundon e askujt s’i përgjigjesh,
E kudo, rastësisht, gjëmën dhe harenë shpërthen.
Bukuri, ti marshon mes kufomave që ke përçmuar;
Nga xhevahirët e tu, Tmerri nuk ka më pak magji,
E Krimi, mes gjithë stringëllave të tua më i çmuar,
Mbi barkun tënd, krenarisht vallëzon plot dashuri.
Flutura e natës e verbuar pas teje, të vjen afër, qiri,
Fërfëllin, ndizet e thotë: I bekuar qofsh pishtar!
I dashuruari ethshëm përkulet mbi të dashurën e tij,
Si ai i plagosuri për vdekje përkëdhel të tijin varr.
S’ka rëndësi nëse Parajsën apo Ferrin ke për nënë,
O Bukuri! Mostër e frikshme, e paanë, e lindur e lirë!
Vallë buzëqeshja jote, syri yt, këmba, hapur ma lënë
Portën, për atë pafundësi kurrë të njohur aq mirë?
S’ka rëndësi je Djall apo Zot! Ëngjëll a Sirenë të jesh,
S’ka rëndësi nëse zanë me sy kadife që xixëllojnë butë,
O parfum, ritëm, kthjelltësi, o e vetmja ime mbretëreshë!
Bën universin më pak të shpifur, më pak të rëndë çdo minut’./KultPlus.com
Maks Velo lindi në Paris, më 31 gusht të vitit 1935. Pas lindjes së tij, familja Velo u kthye përsëri në Shqipëri, në qytetin e Korçës, ku Maksi ka kaluar edhe fëmijërinë.
Vendi i origjinës së prindërve ishte Dardha. Pasi mbaron gjimnazin, ai vazhdon studimet pranë Institutit Politeknik, në degën e Inxhinierisë së Ndërtimit. Më pas specializohet për arkitekturë dhe në vitin 1960 merr pjesë në projektimin e parë që u bë në Tiranë.
Ka punuar më tej pranë byrosë së projektimit të Tiranës. Pastaj, vitet ’78-’79 përkojnë edhe me periudhën më të vështirë të jetës së tij, pasi gjatë kësaj kohe, ai arrestohet dhe dënohet me dhjetë vjet burg.
Maks Velo është autor i një sërë botimesh si: “Kokëqethja”, “Palltoja e burgut”, “Thesi i burgut”, “Paralele për arkitekturën”, “Kohë antishenjë”, “Jeta ime në figura ” etj.
Si artist, ai krijoi në disa gjini të artit: pikturë, prozë, poezi, publicistikë sikundër ishte i angazhuar në çështje të aktualitetit shqiptar.
Ai la një gjurmë të pashlyeshme në emanicipimin dhe zhvillimin e artit shqiptar. / KultPlus.com
Shtëpia botuese Faik Konica në Prishtinë pritet të botojë së shpejti romanin më të ri me titull “Dritë e burgosur”, nga autorja shqiptare me banim në Zvicër, Drita Ademi.
Romani trajton tema të ndjeshme dhe ngjarje që lidhen me përjetimet e vajzave dhe grave, duke sjellë një rrëfim të drejtpërdrejtë dhe emocional. Është një roman i sinqertë në trishtimin e vet, tronditës në subjektin që ka dhe ulëritës në fatin e vajzave dhe grave për të cilat shkruan. Pra, është roman për fatin e njeriut për të qenë ose për të mos qenë njeri; në fund të fundit ose je, ose nuk je i tillë.
“Është një roman i sinqertë në trishtimin e vet, tronditës në subjektin që ka dhe ulëritës në fatin e vajzave dhe grave për të cilat shkruan. Thënë shkurt, është roman për fatin e njeriut për të qenë ose për të mos qenë njeri. Është një prozë e spërkatur me vesë poezie, me ngjarje sa të thjeshta, po aq edhe tragjike, që të mbajnë deri në fjalën e fundit”, shkruan shkrimtari Namik Dokle në një reflektim për librin.
Drita Ademi është autore me origjinë nga Prishtina dhe jeton në Zvicër. Deri më sot ka botuar disa vëllime poetike në gjuhë të ndryshme, përfshirë:
Në vitin 2024, autorja u nderua me Çmimin “Azem Shkreli” për librin Me kënd fola. Romani “Dritë e burgosur” do të promovohet së shpejti edhe në Prishtinë./KultPlus.com
Fotografitë: Tim Graham
Prirja e saj për vijë blu mbi sy dhe hijet e krijuara nga dielli tregojnë se Diana, princesha e Uellsit e donte verën po aq sa ne të tjerët. Veshjet e saj të pushimeve u bënë ikonike, si rrobat e banjos me imazhe kafshësh ku ajo paraqitet duke u zhytur nga një jaht, meten të paharrueshme. Ajo gjithashtu vazhdon të mbetet një frymëzim për paraqitjet plot stil në një mot të nxehtë.
Flokët e theksuara në mënyrë të patëmetë, në ngjyrë të artë, ishin një nga pamjet më dashura për t’u parë në verë (dhe dimër). Ajo gjithashtu dinte t’i jepte shkëlqim dhe një pamje natyrale buzëve, vijë mbi sy në ngjyrë kafe dhe lëkurë të freskët, transmeton KultPlus.
Diana ishte modeste, por rrezatuese, me një shkëlqim nga i cili të gjithë mund të merrnim disa mësime bukurie. Më poshtë mund të shihni 11 herët kur ajo ishte muza e fundit e verës. / KultPlus.com
Malësia e Kelmendit, një nga zonat më të bukura të veriut të Shqipërisë, vitet e fundit falë investimeve në infrastrukturë po tërheq gjithnjë e më shumë vizitorë vendas, por edhe turistë të huaj.
Kryeministri Edi Rama ndau sot në rrjetet sociale “copëza nga Malësia e Kelmendit” si një ftesë për t’i vizituar ato edhe në prag të vjeshtës.
Rruga deri në Tamarë e ka shkurtuar largësinë me këto mrekulli dikur thuajse të paarritshme. Shtigjet e hershme përmes malesh tanimë me sinjalistikat ndërkombëtare dhe guidat turistike që shoqërojnë turistët në vendet më mbresëlënëse të fshatrave e maleve të Kelmendit, i kanë bërë më të prekshme e më reale bukuritë e zonës.
Malësia e Madhe, pjesë e të cilës është edhe Kelmendi, ofron pamje të rralla në çdo stinë të vitit. Investimet në infrastrukturë kombinuar me investime në përmirësimin e peizazhit urban i kanë bërë disa prej njësive administrative, lehtësisht të arritshme, duke i dhënë vlerë peizazhit natyror.
Shpellat, kanionet, ujëvarat, rrjedhat e lumenjve, burimet, pllajat, peizazhet e magjishme i shoqërojnë turistët në udhëtimin e tyre në Malësinë e Kelmendit.
Kjo zonë ka potenciale për zhvillimin e sporteve dimërore, kampingje me çadra, si dhe struktura për shërbime gastronomike, të cilat janë miqësore me natyrën./atsh/KultPlus.com
Poezi nga Miguel Hernandes
Nga një tryezë poste që kurrë s’mbetet shkretë
ku rrinë kujtimi, brenga zemra dhe heshtja vetë,
posi pëllumba letrat degdisen që me natë.
I ndiej tek flatrojnë për në shtegtim të gjatë.
Dhe ja, ku jam rrethuar me burra e me gra,
plagosur nga mungesat, nga ndarjet e mëdha.
Letra, pusulla, fjalë: që nisen në hapësirë, ëndrra ende pa çelur,
mendime ende pa gdhirë, të gjitha marrin rrugën drejt vatrës e drejt pragut,
si ndjenjë dërguar ndjenjës, si gjak dërguar gjakut.
Dhe po të jem nën tokë, që vdiqa ti mos thuaj, më shkruaj dhe nën tokë, se unë do të të shkruaj.
Një shtresë e trashë pluhuri mbulon letrat që s’duhen,
aty u zverdhën faqet, aty germat u shuhen,
aty humbasin radhët.
Ku mallet derdhur qenë, aty jep shpirt gëzimi.
Pasi cepat u brenë,aty rropaten thellë
(ç’varrezë e llahtarshme!)
hem ndjenjat e kaluara, hem dashuritë e tashme
Dhe po të jem nën tokë, që vdiqa ti mos thuaj, më shkruaj dhe nën tokë,
se unë do të të shkruaj.
Po kur të shkruaj unë do dridhet kallamari:
do skuqet bojë e zezë, me flakërima zjarri.
Se kur të shkruaj unë, do shkruajnë eshtrat e mia:
do shkruaj gjaku im gjithë gulç nga dashuria
Do marrë letra udhë, si shpend në zjarr kalitur,
me dy flatra të forta dhe një adresë të ndritur.
Si zog që për fole qiell- ajër do të ketë,
mishin, gishtërinjtë e tu dhe frymëmarrjen vetë.
Do mbetesh ti e zhveshur tek dridhesh me ngadalë,
e gatshme ta ndiesh letrën pas gjoksit tënd të valë.
Dhe po të jem nën tokë, që vdiqa ti mos thuaj, më shkruaj dhe nën tokë,
se unë do të të shkruaj.
Një letër dje kam parë sesi mbeti pa zot,
mbi sy tek i flatëronte dikujt që s’ngrihej dot.
Letrat që mbesin gjallë dhe për të rënë tregojnë:
që regëtijnë si njerëz, veç sy s’kanë të shikojnë.
Kur dhëmbëqenzit rriten, unë ndiej pranë veshit tim
ërmimn’ e letrës sate tamam si një gjëmim.
Dhe mos e marsha zgjuar, në gjumë do e marr atë letër./KultPlus.com
Princeshë Diana është një nga personazhet më të përfolura të familjes mbretërore, edhe pse sot ajo nuk jeton. Si sot 28 vite më parë lajmi i vdekjes së saj tronditi botën. Ajo vdiq në moshën 36-vjeçare, në një aksident rrugor në Paris, së bashku me të dashurin e saj Dodi Fayed dhe shoferin e tyre.
Diana vinte nga një familje fisnike dhe kishte një pasion të jashtëzakonshëm për baletin dhe pianon dhe gjithashtu adhuronte sportin më atletik, notin.
Historia e saj me Princ Charles nisi kur ajo ishte vetëm 16 vjeç. Që në takimin e parë Charles-i ishte magjepsur nga ajo, por mosha e Dianës mbetej një problem për dashurinë e tyre. Por historia do të vazhdonte vite më vonë dhe në vitin 1981 Diana dhe Charles kurorëzuan dashurinë e tyre me një ceremoni madhështore, që u ndoq nga 750 milionë njerëz nga e gjithë bota.
Ajo jo vetën që u bë pjesë e familjes mbetërore, por hyri në zemrën e të gjithë anglezëve. Bujare, e çiltër, humane dhe e palodhur, këto fjalë e identifikojë atë. Diana nuk ishte thjesht bashkëshortja e një princ, ajo arriti të tregonte vlerat që mbarte dhe të adhurohej nga e gjithë bota. Ajo ishte gjithmonë pranë popullit të saj, në të mirë dhe në të keqe dhe sot nga anglezët quhet “Princesha e Popullit”.
Diana dhe Charles sollën në jetë dy fëmijë, William dhe Harry-n, por përralla e tyre e dashurisë mbaroi. Ajo u divorcua nga Princ Charles në vitin 1996, por sërish ajo vazhdoi t’i shërbente popullit të saj.
Jo vetëm që e adhuronin, Diana ishte e rrethuar nga shumë njerëz që e kishin zili për bukurinë, zgjuarsinë dhe jetën e saj që i ngjante një skenari të një filmi.
Ajo e jetoi jetën plot pasion, por në 23 gusht të vitit 1997 erdhi fundi i jetës së saj. Ajo u përfshi në një aksident rrugor në tunelin në rrugën Pont de l’Alma,Paris, së bashku me të dashurin e saj, miliarderi Dodi Fayed. Dodi she shoferi vdiqën menjëherë pas aksidentit, ndërsa Diana u dërgua në spital në gjendje të rëndë dhe pavarësisht përpjekjeve të mjekëve ajo nuk arriti të shpëtonte. Mjekët konfirmuan vdekjen e saj rreth orës 4 të mëngjesit, ndërsa dëshmitarët treguan se“ O zot cfarë ka ndodhur” ishte fjala e fundit e Dianës.
Trupi i saj u dërgua në Londër nga dy motrat Lady Sarah McCorquodale dhe Lady Jane Felloëesdhe Princi i Wellsit. Ajo u varros me 6 shtator 1997, një varrim që u transmetua drejtpërdrejt në shumë media ndërkombëtare, ndërsa 3 milionë njerëz ishin të pranishëm në varrimin e saj.
Vdekja e saj u shoqërua me shumë mistere, hipoteza, aludime dhe dokumentarë, por edhe sot pas plot vitesh nuk dihet se çfarë ndodhi me saktësi atë natë në Paris. Diana sot nuk jeton, por gjithmonë do të ngelet si Princesha më e dashur në histori, si edhe një nga gratë më të vlerësuara në botë./ KultPlus.com
Në këtë ditë të veçantë, kujtojmë dhe nderojmë një nga figurat më të shquara të letërsisë botërore, Charles Baudelaire. Sot, përshëndesim 158-vjetorin e vdekjes së tij, duke i bërë homazhe trashëgimisë së tij të jashtëzakonshme letrare, që ka ndikuar thellësisht në krijimtarinë letrare moderne.
Charles Baudelaire (Sharle Bodler) lindi më 9 prill të vitit 1821 në Paris dhe vdiq më 31 gusht të vitit 1867, ishte veprimtar i shquar dhe ndër figurat kryesore të periudhës të romantizmit të vonë.
Pas vdekjes të së shoqit, nënë e tij u martua me një kolonel i cili duke qenë shumë i ashpër nxiti e provokoi urrejtjen e të birit. Marrëdhëniet me të ëmën nuk i kishte fort të mira dhe ky faktor shkaktoi te ai krizën ekzistenciale që e shoqëroi për tërë jetën.
Në 1833 njerku e regjistroi në “Kolezh Ruajal”. Sjellja e tij nuk ishte nga më të mirat kështu që njerku i zemëruar e detyroi të shkonte në Indi. Ky udhëtim ndikoi për mirë te Sharli, ku u njoh me kultura dhe njerëz të ndryshëm. Që këtu lindi dhe dashuria e tij për ekzotismin, që duket më së miri në kryeveprën e tij “Lulet e se Keqes”. Sidoqoftë 10 muaj më pas u kthye në Paris dhe duke qenë se ishte në moshë madhore mori pjesën që i takonte nga pasuria e të atit.
Në 1842, njohu poetet Gerard de Nerval, dhe Gautier; me këtë të fundit u afrua shumë pasi për më tepër shikonte tek ai një udhëheqës artistik dhe moral. Gjatë kësaj kohe njohu Jeanne Duval, me të cilen pati një marrëdhënie shumë pasionale. Ndryshe nga zakonisht, lidhja e tyre vazhdoi për një kohë të gjatë. Charles gjente frymëzim te Jeanne e cila i qëndroi pranë deri në ditën e fundit të jetës së tij.
Ndërkohë jeta që Bodleri bënte në Paris nuk ishte kushedi se çfarë. Kur e ëma zbuloi se ai kishte harxhuar gjysmën e trashëgimisë e hodhi në gjyq. Gjykata i caktoi një administrator të cilit Bodleri duhet ti kërkonte para për çdo gjë që i nevojitej.
Në 1845 publikoi krijimet e tij të para, ndërsa për të fituar disa para më shumë filloi punë nëpër disa revista si: “L’Art romantique” e “Kuriosite estetik”.
Në 1848 mori pjesë në lëvizjet revolucionare në Paris, ndërsa në 1857, publikoi në shtëpinë botuese Pule-Malassiz kryeveprën e tij “Lulet e se keqes”, që përmban rreth 100 poezi. Libri gjykohet për immoralitet, ndërsa botuesi, detyrohet të censurojë disa prej poezive.
Bodleri ra në depresion të thellë. Në 1861 u përpoq të vetëvritej. Në 1864, pasi nuk u pranua nga Akademia Fronsez, u largua nga Parisi për te shkuar në Bruksel, por edhe qëndrimi në kryeqytetin belg nuk i ndryshoi mendimet e tij për borgjezinë.
I sëmurë, kërkonte qetësinë te hashashi, opiumi dhe alkooli. Pas një paralize që e bllokoi në shtrat për disa vite ai vdiq në moshën 46 vjeçare. Eshtrat e tij prehen në varrezat Montparnasse, së bashku me ato të mamasë dhe njerkut. Në 1949 Gjykata Kasacionit e Francës vendosi që vepra dhe jeta e tij të kishin vendin e merituar në piedestalin e kulturës frënge. / KultPlus.com
Kur më jepet e tëra qenia jote
Ndoc Gjetja
Ti je kaq e bukur sa më jepet të pyes:
“Çfarë më je ti? Njeri apo art?”
Të shoh dhe vjershat e shkruara i gris
se para teje zbehet çdo varg.
Ti je poezia. Të tjerat janë proza.
Ti je poezia që s`bëhet dy herë,
ti je frymëzimi që më dehu dhe bota
më duket e tëra e larë me diell.
Kaq ditë ti ecën përkrahu me mua,
ditë e përditë ne rrimë kaq pranë
sa që më e dashura fjalë “Të dua”
u bë e zakonshme si buka që hamë.
Kur më jepet e tëra qenia jote
marr botën në dorë dhe të fshehtat ia di
dhe puthja përsëritet e bëhet si kopje
them gjëra të mençura që s`kanë poezi.
Prandaj ik e më ler deri në mbrëmje
ose largohu një javë se vij e të marr
unë dua të jetoj me mungesën tënde,
të krijoj pa ty në vetvete një hall.
Më duhet një bosh që kërkon të mbushet,
më duhet një gjemb që nga brenda më ther,
më duhet të krijoj një dimër pa lule,
më duhesh të të dua edhe një herë./KultPlus.com
Login