Stërvitja e parë ushtarake mes ushtrisë serbe dhe asaj kineze shënon një hap të ri në forcimin e bashkëpunimit ushtarak mes dy vendeve. Me këtë veprim, Serbia bëhet vendi i vetëm kandidat për anëtarësim në Bashkimin Evropian që zhvillon stërvitje të tilla me Kinën.
Ministria kineze e Mbrojtjes njoftoi mĂ« 14 korrik se stĂ«rvitja, e quajtur âRojtari i Paqes 2025â, do tĂ« zhvillohet nĂ« gjysmĂ«n e dytĂ« tĂ« korrikut, nĂ« provincĂ«n Hebei nĂ« veri tĂ« KinĂ«s. Viteve tĂ« fundit, Serbia ka blerĂ« armĂ« nga Kina, duke u bĂ«rĂ« vendi i parĂ« nĂ« EvropĂ« qĂ« blen sistemin kinez kundĂ«rajror, FK-3. PĂ«r shkak tĂ« qasjes ndaj KinĂ«s dhe RusisĂ«, Brukseli e ka paralajmĂ«ruar disa herĂ« SerbinĂ«.
Edhe stĂ«rvitja ushtarake me KinĂ«n u pa nĂ« tĂ« njĂ«jtin kontekst kritik nga BE-ja. âSerbia duhet tĂ« pĂ«rmbahet nga veprimet dhe deklaratat qĂ« bien ndesh me qĂ«ndrimet e BE-sĂ« nĂ« fushĂ«n e politikĂ«s sĂ« jashtmeâ, ishte mesazhi nga Brukseli.
Duke folur për Radion Evropa e Lirë, një zëdhënës i BE-së tha se blloku dëshiron të mbështetet te Serbia si një partnere e besueshme evropiane, për parime dhe vlera të përbashkëta.
âNeve na duhet qĂ« Serbia tĂ« na bindĂ« pĂ«r drejtimin e saj strategjikâ, tha zĂ«dhĂ«nĂ«si i BE-sĂ«. Si vend kandidat, Serbia e ka detyrim tĂ« pĂ«rputhet me politikĂ«n e jashtme tĂ« BE-sĂ«, dhe Brukseli e ka kĂ«rkuar kĂ«tĂ« shumĂ« herĂ« nga Beogradi.
Serbia Ă«shtĂ« ushtarakisht neutrale, por Ă«shtĂ« anĂ«tare e programit tĂ« NATO-s âPartneriteti pĂ«r Paqeâ dhe qĂ«llim strategjik i saj Ă«shtĂ« anĂ«tarĂ«simi nĂ« BE. Beogradi zyrtar e balancon njĂ«kohĂ«sisht politikĂ«n e tij tĂ« jashtme midis PerĂ«ndimit, KinĂ«s dhe RusisĂ«, e cila Ă«shtĂ« izoluar nga PerĂ«ndimi pĂ«r shkak tĂ« pushtimit tĂ« UkrainĂ«s.
Nikolla Lluniq, analist serb i gjeopolitikĂ«s dhe sigurisĂ«, beson se vendimi i SerbisĂ« pĂ«r stĂ«rvitje ushtarake me KinĂ«n âe minon orientimin e deklaruar tĂ« SerbisĂ« drejt BE-sĂ«â. âForcimi i ndĂ«rveprimit tĂ« njĂ«sive kineze dhe serbe i dĂ«rgon PerĂ«ndimit njĂ« mesazh tĂ« qartĂ« gjeopolitikâ, thotĂ« ai pĂ«r Radion Evropa e LirĂ«.
Para stĂ«rvitjes me UshtrinĂ« e SerbisĂ«, Ushtria e KinĂ«s zhvilloi nĂ« korrik tĂ« vitit 2024 manovra nĂ« Bjellorusi â sĂ« bashku me ushtrinĂ« e kĂ«tij vendi â nĂ« kufi me NATO-n. Ato u mbajtĂ«n nĂ« kohĂ«n e samitit tĂ« NATO-s nĂ« Uashington, ku udhĂ«heqĂ«sit e aleancĂ«s ushtarake shprehĂ«n mbĂ«shtetje âtĂ« padiskutueshmeâ pĂ«r UkrainĂ«n, ndĂ«rsa kritikuan ashpĂ«r Pekinin pĂ«r mbĂ«shtetjen e tij pĂ«r RusinĂ«.
Sipas njoftimit tĂ« MinistrisĂ« kineze tĂ« Mbrojtjes, stĂ«rvitja e planifikuar âdo tĂ« kontribuojĂ« nĂ« forcimin e aftĂ«sive luftarake tĂ« pjesĂ«marrĂ«sve dhe thellimin e bashkĂ«punimit midis dy ushtriveâ.
Ministria serbe e Mbrojtjes nuk iu përgjigj pyetjeve të Radios Evropa e Lirë në lidhje me qëllimin e kësaj stërvitjeje, e as se cilat njësi dhe sa ushtarë të Ushtrisë së Serbisë do të marrin pjesë.
Përgjigje nuk ktheu as Ambasada e Kinës në Beograd. Tash për tash, nuk ka informacione as nëse dhe kur do të mbahet një stërvitje e përbashkët në Serbi, pasi këto stërvitje zakonisht organizohen me rotacion.
Lluniq thotĂ« se nga njoftimi i MinistrisĂ« kineze tĂ« Mbrojtjes mund tĂ« kuptohet mĂ« shumĂ« se bĂ«het fjalĂ« pĂ«r njĂ« stĂ«rvitje ushtarake, e jo pĂ«r trajnim. Ai thotĂ« se trajnimet ushtarake nuk kanĂ« emĂ«r, ndaj âRojtari i Paqes 2025â Ă«shtĂ« mĂ« i pĂ«rshtatshĂ«m pĂ«r stĂ«rvitje ushtarake.
NATO-ja nuk iu përgjigj pyetjes së Radios Evropa e Lirë në lidhje me stërvitjen e paralajmëruar ushtarake mes Serbisë dhe Kinës. Serbia bleu nga Kina gjashtë dronë pa pilot CH-92A në vitin 2020 dhe, dy vjet më vonë, edhe sistemin raketor të mbrojtjes ajrore FK-3.
Kështu, Serbia u bë operatore e këtyre raketave kineze dhe dronëve luftarakë në Evropë. Gjatë prezantimit të pajisjeve të reja të Forcave të Armatosura të Serbisë në prill të vitit 2023, publikut iu prezantua edhe droni kinez CH-95.
Ministria e Mbrojtjes e Serbisë njoftoi në fund të vitit 2024 se në Kinë është realizuar një trajnim për sistemin raketor FK-3, i cili mund të godasë lloje të ndryshme avionësh, helikopterësh, raketash lundruese dhe dronësh.
Brukseli dhe Uashingtoni kanë shprehur vazhdimisht shqetësim për blerjet e armëve ruse dhe kineze nga Serbia. Pasi Rusia nisi pushtimin në shkallë të plotë të Ukrainës në vitin 2022, Serbia vendosi një moratorium për të gjitha stërvitjet ushtarake me partnerë të huaj.
PĂ«rjashtim bĂ«n stĂ«rvitja taktike ndĂ«rkombĂ«tare âUjku i Platinitâ, nĂ« tĂ« cilĂ«n njĂ«sitĂ« e UshtrisĂ« sĂ« SerbisĂ« forcojnĂ« aftĂ«sitĂ« e tyre pĂ«r tĂ« marrĂ« pjesĂ« nĂ« misione paqeruajtĂ«se. StĂ«rvitjet âUjku i Platinitâ zhvillohen nĂ« Serbi qĂ« nga viti 2014 dhe nĂ« to marrin pjesĂ« edhe anĂ«tarĂ« tĂ« NATO-s, pĂ«rfshirĂ« Shtetet e Bashkuara.
Lluniq thotë se pjesëmarrja e Serbisë në stërvitjen ushtarake me Kinën, bie ndesh me synimet që vetë Serbia i ka shpallur për politikën e saj të jashtme dhe e bën të paqëndrueshëm pretendimin e saj për neutralitet ushtarak.
âĂshtĂ« e qartĂ« se moratoriumi mbĂ«shtetet nĂ« kritere politike, jo parimore, dhe pĂ«r kĂ«tĂ« arsye, neutraliteti ushtarak i SerbisĂ«, pĂ«r shkak tĂ« kĂ«saj qasjeje selektive, humb çdo besueshmĂ«ri ndĂ«rkombĂ«tareâ, thotĂ« ai.
Stërvitjet e ardhshme ushtarake nuk do të jenë të parat midis Serbisë dhe Kinës në fushën e sigurisë. Viteve të kaluara, janë mbajtur edhe ushtrime mes njësive speciale të Policisë së Serbisë dhe asaj të Kinës, ndërsa që nga viti 2019 dy vendet kanë edhe një marrëveshje për patrulla të përbashkëta policore.
Vuk Vuksanoviq, nga Qendra e Beogradit pĂ«r Politikat e SigurisĂ«, pĂ«rmend edhe dokumentin kinez tĂ« IniciativĂ«s Globale tĂ« SigurisĂ« (GSI), tĂ« vitit 2023. NĂ« tĂ«, kujton ai, thuhet se Kina do tâi forcojĂ« partneritetet dhe shkĂ«mbimet e saj tĂ« sigurisĂ« nĂ« fushĂ«n e arsimit ushtarak dhe policor.
Vuksanoviq thotë se rritja e bashkëpunimit në siguri mes Serbisë dhe Kinës reflektohet përmes blerjes së pajisjeve ushtarake kineze, bashkëpunimit policor dhe teknologjisë kineze të mbikëqyrjes.
âNga perspektiva e SerbisĂ«, ky Ă«shtĂ« vetĂ«m njĂ« vazhdim i politikĂ«s shumĂ«vektoriale dhe politikĂ«s balancueseâ, vlerĂ«son ai.
Ushtria dhe policia kineze, sipas Vuksanoviqit, kërkojnë partnerë për të fituar përvojë ndërkombëtare. Ai thotë se vendet evropiane, kryesisht, nuk ishin të gatshme ta bënin këtë.
âKjo [me SerbinĂ«] Ă«shtĂ« pĂ«rpjekje pĂ«r tĂ« fituar pĂ«rvojĂ« ndĂ«rkombĂ«tare dhe, nĂ« tĂ« njĂ«jtĂ«n kohĂ«, Ă«shtĂ« shumĂ« e dobishme pĂ«r promovimin e KinĂ«s si njĂ« fuqi e re globale nĂ« rritjeâ, thotĂ« Vuksanoviq.
NĂ« korrik tĂ« vitit 2019, pĂ«rpara pushtimit rus tĂ« UkrainĂ«s, nĂ« Gjermani u mbajt njĂ« stĂ«rvitje e pĂ«rbashkĂ«t ushtarake-mjekĂ«sore midis saj dhe KinĂ«s. Ajo u quajt âNdihma e Kombinuar 2019â dhe nĂ« fokus kishte pĂ«rgatitjen pĂ«r reagim gjatĂ« krizave humanitare.
NĂ« media u pĂ«rshkrua si ngjarja e parĂ« pĂ«r ushtrinĂ« kineze nĂ« pĂ«rpjekjet e saj pĂ«r tĂ« krijuar lidhje mĂ« tĂ« ngushta me EvropĂ«n. Serbia dhe Kina, viteve tĂ« fundit, i kanĂ« forcuar edhe marrĂ«dhĂ«niet ekonomike dhe politike, tĂ« cilat dy vendet i cilĂ«sojnĂ« si âmiqĂ«si tĂ« çeliktĂ«â dhe âpartneritet strategjikâ.
GjatĂ« vizitĂ«s sĂ« dytĂ« tĂ« presidentit kinez, Xi Jinping, nĂ« Beograd, nĂ« maj tĂ« vitit 2024, u nĂ«nshkrua njĂ« deklaratĂ« pĂ«r thellimin e partneritetit strategjik dhe ândĂ«rtimin e njĂ« bashkĂ«sie tĂ« SerbisĂ« dhe KinĂ«s, me njĂ« tĂ« ardhme tĂ« pĂ«rbashkĂ«t nĂ« epokĂ«n e reâ.
Beogradi së bashku me Parisin dhe Budapestin ishin tri adresat e vizituara nga Xi, gjatë vizitës së tij në Evropë në pranverën e vitit 2024. Kina, ndërkohë, u bë edhe partnerja më e madhe e tregtisë së jashtme të Serbisë për sa u përket importeve, të cilat arritën në 5.13 miliardë euro në vitin 2024.
Autoritetet në Beograd mbështeten te Kina kur bëhet fjalë për investime ekonomike dhe kredi. Ato, gjithashtu, llogarisin në mbështetjen e Kinës në organizatat dhe institucionet ndërkombëtare, sa i përket kundërshtimit të pavarësisë së Kosovës. m.p.
Login
