Përpjekjet katërvjeçare të talibanëve për të fituar legjitimitet morën një të shtyrë të madhe muajin e kaluar, kur Rusia u bë vendi i parë që e njohu zyrtarisht pushtetin e këtij grupi në Afganistan.
MegjithĂ«se vendimi i Kremlinit Ă«shtĂ« kryesisht simbolik, ai mund tâi sjellĂ« pĂ«rfitime strategjike MoskĂ«s.
Njohja ia mundĂ«son RusisĂ« tĂ« shfaqĂ« veten si njĂ« fuqi e guximshme botĂ«rore qĂ« nuk ka frikĂ« tâi sfidojĂ« normat perĂ«ndimore, veçanĂ«risht pas dĂ«shtimeve nĂ« rajone si Lindja e Mesme.
Duke e ndĂ«rmarrĂ« kĂ«tĂ« nismĂ«, Moska synon ta kthejĂ« reputacionin e dikurshĂ«m si njĂ« pĂ«rcaktuese e agjendave nĂ« marrĂ«dhĂ«niet ndĂ«rkombĂ«tare, duke nxitur ndoshta edhe vende tĂ« tjera â veçanĂ«risht nĂ« AzinĂ« Qendrore â ta ndjekin tĂ« njĂ«jtin hap dhe tâi normalizojnĂ« marrĂ«dhĂ«niet me talibanĂ«t.
Kjo mund ta forcojë pozitën e Rusisë në Azinë Qendrore, ku stabiliteti i Afganistanit ndikon drejtpërdrejt tek fqinjët si Taxhikistani, dhe ta pozicionojë Moskën si një aktor i rëndësishëm në diplomacinë rajonale.
A do të nxisë njohja nga Rusia një efekt domino?
NĂ« AzinĂ« Qendrore, vende si Kazakistani â qĂ« tashmĂ« i ka hequr talibanĂ«t nga lista e grupeve terroriste dhe ka zhvilluar bisedime tĂ« nivelit tĂ« lartĂ« me ta â duket se janĂ« tĂ« gatshme tâi shqyrtojnĂ« marrĂ«dhĂ«niet formale, pasi janĂ« tĂ« nxitura nga shqetĂ«simet e pĂ«rbashkĂ«ta pĂ«r sigurinĂ« kufitare dhe stabilitetin.
Edhe Uzbekistani dhe Taxhikistani tregojnë shenja të ngrohjes së marrëdhënieve, me gjasë të ndikuara nga shembulli i Moskës për të nxitur bashkëpunim të përbashkët kundër terrorizmit.
PĂ«rtej rajonit, shtete tĂ« lidhura ngushtĂ« me RusinĂ«, si Bjellorusia, e cila tradicionalisht ndjek vijĂ«n e Kremlinit, mund tâi bashkohen valĂ«s sĂ« njohjeve.
Kina, si njĂ« fuqi globale, e ka mirĂ«pritur hapin e RusisĂ« pĂ«r ta njohur qeverinĂ« talibane, duke thĂ«nĂ« se âsynon tĂ« ndjekĂ« njĂ« politikĂ« miqĂ«sore me popullin afganâ. MegjithatĂ«, Pekini nuk ka thĂ«nĂ« qartĂ« nĂ«se kjo nĂ«nkupton njohje zyrtare.
Në Iranin fqinj, ka mosbesim të thellë publik ndaj talibanëve. Ndonëse Teherani është angazhuar ekonomikisht dhe diplomatikisht, pra duke pritur zyrtarë talibanë dhe duke lehtësuar tregtinë, nuk ka dhënë ndonjë shenjë se do ta ndjekë shembullin e Rusisë.
Njohja nga Kina ose Irani nuk Ă«shtĂ« e afĂ«rt, por pragmatizmi gjeopolitik â i nxitur nga hapi i RusisĂ« â mund tâi sjellĂ« mĂ« pranĂ« me kalimin e kohĂ«s, sidomos nĂ«se Afganistani stabilizohet dhe pĂ«rshtatet me interesat e tyre strategjike.
Ndërkohë, shtetet arabe të Gjirit Persik po tregojnë kujdes. Emiratet e Bashkuara Arabe, pavarësisht se menaxhojnë aeroportet afgane dhe pranojnë diplomatët talibanë, hezitojnë ta njohin atë për shkak të aleancave perëndimore.
Arabia Saudite, nga ana tjetër, po fokusohet në reformat e brendshme duke shmangur rreziqet diplomatike. Katari dhe Omani vazhdojnë angazhimet pragmatike, por shmangin njohjen e plotë për të mos tërhequr vëmendjen e SHBA-së.
ĂfarĂ« pĂ«rfiton Rusia?
Përfitimi kryesor për Moskën është mbase bashkëpunimi i forcuar kundër kërcënimeve të sigurisë, sipas Aleksei Sakharovit, studiues në Observer Research Foundation me bazë në Delhi.
âQĂ«llimi kryesor Ă«shtĂ« rritja e bashkĂ«punimit kundĂ«r terrorizmit, veçanĂ«risht kundĂ«r ISKPâ, tha ai, duke iu referuar grupit militant Shteti Islamik â Provinca e Horasanit, degĂ«s mĂ« aktive tĂ« IS-it.
Vitet e fundit, ISKP ka zgjeruar operacionet përtej Afganistanit, duke tërhequr militantë nga vende të Azisë Qendrore, sidomos nga Taxhikistani dhe Uzbekistani. Ai mori përgjegjësinë për një sulm të madh në Rusi në mars të vitit 2024, kur katër militantë sulmuan sallën e koncerteve Crocus City Hall pranë Moskës, duke vrarë 145 njerëz me armë zjarri, thika dhe zjarrvënie.
MegjithatĂ«, Sakharov argumenton se njohja e talibanĂ«ve nga Kremlini Ă«shtĂ« ânjĂ« gjest simbolik qĂ« nuk garanton ndonjĂ« pĂ«rmirĂ«sim real tĂ« pozitĂ«s sĂ« MoskĂ«s nĂ« Afganistanâ.
Sipas tij, bashkëpunimi praktik mund të ishte zhvilluar edhe në mënyrë joformale.
Nga ana tjetër, talibanët përfitojnë ndjeshëm nga kjo mbështetje, e cila forcon përpjekjet e tyre për legjitimitet ndërkombëtar dhe mund ta thyejë izolimin diplomatik.
Ky zhvillim ka ngritur shqetësim mes aktivistëve afganë për të drejtat e njeriut.
Si sundimtarë de facto të Afganistanit për katër vjet, talibanët e shohin hapin e Rusisë si një vulë për qeverisjen e tyre, që mund të hapë rrugën për angazhime më të gjera ekonomike.
Pesha simbolike e njohjes nga një anëtar i përhershëm i Këshillit të Sigurimit të OKB-së si Rusia, mund të përmirësojë pozitën negociuese të talibanëve në forumet ndërkombëtare, duke nxitur marrëveshje pa kërkesa të menjëhershme për reforma në fusha si të drejtat e grave ose gjithëpërfshirja politike.
Ish-deputetja afgane, Shukria Barakzai, e cila iku nga vendi pasi talibanët u kthyen në pushtet, paralajmëroi se Rusia mund të shkojë aq larg sa të adoptojë pozicione në OKB nga të cilat përfitojnë vetëm talibanët.
âRusia ka zgjedhur tĂ« injorojĂ« tĂ« drejtat e grave dhe tĂ« drejtat e njeriut, duke u vĂ«nĂ« pĂ«rparĂ«si interesave tĂ« njĂ« grupi mbi ato tĂ« njĂ« kombi tĂ« tĂ«rĂ«â, tha ajo pĂ«r Radion Azadi tĂ« Radios Evropa e LirĂ«.
Ajo gjithashtu hodhi poshtĂ« pretendimet se Afganistani do tĂ« pĂ«rfitonte ekonomikisht nga njohja zyrtare e talibanĂ«ve nga Rusia, duke thĂ«nĂ«: âĂshtĂ« gabim tĂ« mendosh se kjo do tĂ« sjellĂ« pĂ«rfitime ekonomike pĂ«r afganĂ«tâ. REL
Login
