❌

Reading view

There are new articles available, click to refresh the page.
↗

Rritje pothuajse 50% e Investimeve të Huaja Direkte në Bullgari

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito

Investimet e Huaja Direkte (FDI) në Bullgari arritën në 1.4 miliardë euro në maj të vitit 2025, duke shënuar rritje të konsiderueshme me 46.9% krahasuar me të njëjtin muaj të vitit të kaluar. Lajmi u raportua nga agjencia BGNES, duke iu referuar të dhënave nga Ministria e Inovacionit dhe Rritjes dhe Banka Kombëtare Bullgare.

Për krahasim, në maj të vitit 2024, vlera totale e FDI ishte 948 milionë euro. Kjo rritje e ndjeshme e flukseve të kapitalit të huaj në vend sinjalizon rikthimin e besimit të investitorëve dhe përfaqëson një nga rezultatet më të forta të regjistruara në vitet e fundit.

E matur si pjesë e Produktit të Brendshëm Bruto (PBB) të Bullgarisë, Investimet e Huaja Direkte gjithashtu shënuan rritje të konsiderueshme vjetore. Në maj 2024, FDI përbënte 0.9% të PBB-së, ndërsa në maj 2025 ajo arriti në 1.2%, që përfaqëson një rritje 33% në bazë vjetore.

Një nga faktorët kryesorë pas kësaj rritjeje ishte vlera e fitimeve të riinvestuara, e cila u rrit në 1.351 miliardë euro në maj 2025. Kjo është një rritje nga 916.5 milionë euro në të njëjtën periudhë të vitit të kaluar, duke treguar se shumë kompani në pronësi të huaj po zgjedhin të zgjerojnë apo të thellojnë aktivitetet e tyre në vend në vend që të tërheqin fitimet.

Ministria e Inovacionit dhe Rritjes publikoi një pasqyrë grafike të të dhënave paraprake nga Banka Kombëtare Bullgare, duke paraqitur evoluimin e tendencave të FDI në disa kategori, përfshirë flukset neto, pjesëmarrjen në kapital, pjesën në PBB dhe vëllimin e riinvestimeve.

Edhe pse shifrat janë të cilësuara si paraprake, ato theksojnë një tendencë më të gjerë rritëse të investimeve të huaja, të cilën institucionet shtetërore e monitorojnë nga afër si një tregues i stabilitetit ekonomik dhe i interesit afatgjatë të biznesit në Bullgari.

The post Rritje pothuajse 50% e Investimeve të Huaja Direkte në Bullgari appeared first on Revista Monitor.

↗

Liberalizimi i tregut, bizneset e Kosovës kontratë ose shkëputje nga rrjeti, nga 16 gushti

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito

Vendimi për liberalizimin e tregut të energjisë ka hyrë në fuqi më 1 qershor. Sipas vendimit, të gjitha kompanitë që kanë më shumë se 50 punëtorë, ose qarkullim mbi 10 milionë euro në vit, janë detyruar të kalojnë në tregun e hapur të energjisë.

Të gjitha bizneset që nuk kanë nënshkruar kontratë komerciale me një nga furnizuesit e licencuar nga Zyra e Rregullatorit të Energjisë e Kosovës (ZRRE), do të shkëputën nga rrjeti energjetik nga 16 gushti, njoftoi rregullatori i energjisë të mërkurën.

ZRRE-ja tha se e ka marrë vendimin e shkallës së dytë të Gjykatës Komerciale, e cila e pranoi ankesën e rregullatorit ndaj padisë për shtyrjen e liberalizimit të tregut të energjisë elektrike.

“LigjshmĂ«ria e kĂ«tij procesi po konfirmohet nga gjykatat kompetente, sĂ« fundi edhe nga Gjykata Komerciale – Dhoma Shkalla e DytĂ«, duke vĂ«rtetuar se tĂ« gjithĂ« hapat janĂ« ndĂ«rmarrĂ« nĂ« pĂ«rputhje me ligjet e aplikueshme nĂ« RepublikĂ«n e KosovĂ«s”, thuhet nĂ« njoftimin e ZRRE-sĂ«.

ZRRE-ja u ankua ndaj vendimit të shkallës së parë të Gjykatës Komerciale, e cila më 30 korrik e kishte pezulluar përkohësisht vendimin e ZRRE për detyrimin e bizneseve të mëdha për të kaluar në tregun e liberalizuar të energjisë.

ZRRE-ja u bĂ«ri thirrje tĂ« gjitha bizneseve qĂ« t’i plotĂ«sojnĂ« kushtet pĂ«r tĂ« lidhur kontratĂ« mĂ« ndonjĂ« kompani tĂ« licencuar pĂ«r t’u furnizuar mĂ« energji, ndryshe do tĂ« shkĂ«puten nga rrjeti energjetik.

“ZRrE u bĂ«n thirrje tĂ« gjithĂ« konsumatorĂ«ve komercialĂ« qĂ« duhet tĂ« jenĂ« nĂ« treg tĂ« lirĂ« dhe qĂ« ende nuk kanĂ« lidhur kontratĂ« komerciale tĂ« furnizimit me energji elektrike, tĂ« veprojnĂ« pa vonesĂ« dhe tĂ« zgjedhin njĂ« nga furnizuesit e licencuar tĂ« publikuar nĂ« faqen zyrtare tĂ« ZRrE, sepse nga data e 16.08.2025 konsumatorĂ«t komercial tĂ« cilĂ«t nuk kanĂ« nĂ«nshkruar kontratĂ« komerciale me njĂ« nga furnizuesit e licencuar do tĂ« ndĂ«rpriten nga rrjeti energjetik. ZRrE mbetet e pĂ«rkushtuar pĂ«r tĂ« garantuar njĂ« treg te energjisĂ« elektrike tĂ« drejtĂ«, funksional dhe konkurrues, nĂ« shĂ«rbim tĂ« konsumatorĂ«ve dhe nĂ« pĂ«rputhje me legjislacionin vendor dhe standardet evropiane”.

Oda Ekonomike e Kosovës (OEK) dhe Dhoma e Tregtisë dhe Industrisë së Kosovës (DhTIK) kanë shprehur shqetësim të thellë pas vendimit të Dhomës së Shkallës së Dytë të Gjykatës Komerciale, e cila ndryshoi masën e sigurisë duke lejuar shtyrjen e ekzekutimit të vendimit të Zyrës së Rregullatorit për Energji (ZRrE) për liberalizimin e tregut të energjisë elektrike.

OEK, nĂ« njĂ« njoftim zyrtar thekson se “do tĂ« vazhdojĂ« betejĂ«n ligjore nĂ«pĂ«rmjet mjeteve tĂ« tjera ligjore nĂ« dispozicion, brenda afateve tĂ« pĂ«rcaktuara, dhe pĂ«r kĂ«tĂ« do tĂ« njoftojĂ« me kohĂ« tĂ« gjithĂ« anĂ«tarĂ«t e OdĂ«s Ekonomike tĂ« KosovĂ«s.”

Po ashtu, OEK kĂ«rkon nga ZRrE qĂ« tĂ« mos marrĂ« veprime tĂ« tjera qĂ« do t’i dĂ«mtonin bizneset, tĂ« cilat tashmĂ« janĂ« dĂ«mtuar nga vendimet e ZRrE-sĂ« qĂ« kanĂ« shkuar nĂ« dĂ«m tĂ« ekonomisĂ« sĂ« vendit dhe kanĂ« ndikuar nĂ« shtrenjtimin e jetesĂ«s sĂ« qytetarĂ«ve tĂ« RepublikĂ«s sĂ« KosovĂ«s.

“NĂ« ditĂ«t nĂ« vijim, ne do tĂ« konsultohemi me bizneset dhe do tĂ« shqyrtojmĂ« hapat e tjerĂ« qĂ« do tĂ« ndĂ«rmerren. PĂ«r kĂ«tĂ«, do tĂ« njoftoheni me kohë’, thuhet nĂ« reagim.

NdĂ«rkohĂ«, DhTIK e konsideron vendimin si njĂ« hap qĂ« “do tĂ« shkaktojĂ« pasoja tĂ« rĂ«nda pĂ«r ekonominĂ« e vendit, duke pĂ«rfshirĂ« rritjen e ndjeshme tĂ« çmimit tĂ« energjisĂ« elektrike, rritjen e çmimit tĂ« produkteve, rrezikimin e mijĂ«ra vendeve tĂ« punĂ«s, uljen e prodhimit vendor dhe mbytjen e tij nga importet qĂ« po rriten çdo ditĂ«, si dhe mbylljen e njĂ« numri tĂ« madh veprimtarish biznesore”

DhTIK i bën thirrje ZRrE-së dhe Qeverisë së Kosovës që të pezullojnë menjëherë zbatimin e vendimit dhe të hapin një proces të rishqyrtimit transparent, duke respektuar konsultimet publike dhe përfshirjen e komunitetit të biznesit.

Gjithashtu, Dhoma kërkon që institucionet të ndajnë mjete shtesë në përkrahje të bizneseve në mënyrë që të mos ketë pasoja të rënda për ekonominë dhe të ardhmen e vendit tonë.

“DhTIK u bĂ«n thirrje tĂ« gjitha bizneseve qĂ« tĂ« shfrytĂ«zojnĂ« tĂ« gjitha mekanizmat ligjorĂ« pĂ«r tĂ« kundĂ«rshtuar kĂ«tĂ« vendim tĂ« dĂ«mshĂ«m. DHTIK sĂ« bashku me bizneset do tĂ« pĂ«rdorĂ« çdo mjet ligjor dhe institucional pĂ«r tĂ« mbrojtur interesat e ekonomisĂ« sĂ« KosovĂ«s”, thuhet ne reagim.

Shkalla e dytë e Gjykatës Komerciale ka miratuar ankesën e Zyrës së Rregullatorit për Energji duke refuzuar shtyrjen e ekzekutimit të daljes së bizneseve në treg të lirë të energjisë elektrike.

“Aprovohet si e bazuar ankesa e tĂ« paditurit Zyra e Rregullatorit pĂ«r Energji (ZRRE) me seli nĂ« PrishtinĂ«. NDRYSHOHET pika IV e Aktgjykimit K.A.nr.301/25 e datĂ«s 29.07.2025 e GjykatĂ«s Komerciale tĂ« KosovĂ«s – Dhomat e ShkallĂ«s sĂ« ParĂ« – Departamenti pĂ«r Çështje Administrative, ashtu qĂ« vendoset si nĂ« vijim: Refuzohet si e pabazuar kĂ«rkesa e paditĂ«sit 
 me seli nĂ« PrishtinĂ«, pĂ«r shtyrjen e ekzekutimit tĂ« vendimit Nr.272/23 tĂ« datĂ«s 05.04.2025 dhe njoftimit tĂ« datĂ«s 12.03.2025 tĂ« nxjerrĂ« nga ZRRE”.

Vendimi i ZRRE-së për liberalizimin e tregut të energjisë ka hyrë në fuqi më 1 qershor.

Sipas vendimit, të gjitha kompanitë që kanë më shumë se 50 punëtorë, ose qarkullim mbi 10 milionë euro në vit, janë detyruar të kalojnë në tregun e hapur të energjisë.

Për të mos mbetur pa energji, bizneset nga datë 1 qershor deri më 31 korrik, janë furnizuar përkohësisht nga Korporata Energjetike e Kosovës, në cilësinë e Furnizuesit të Mundësisë së Fundit.

Në Kosovë janë mbi 1.300 biznese të tilla.

Aktualisht, në Kosovë janë të licencuara 22 kompani për tregtim me energji, ndërsa tre të tjera janë në proces të licencimit.

Në mesin e tyre përfshihet edhe Operatori për Furnizim me Energji Elektrike (KESCO) dhe KEK-u.

Deri më 31 korrik, mbi 250 biznese private kanë nënshkruar kontratë me KESCO-n, ndërkohë që janë në pritje edhe dhjetëra kërkesa të tjera.

Ndërkaq, me KEK-un kontrata kanë lidhur 53 kompani.

The post Liberalizimi i tregut, bizneset e Kosovës kontratë ose shkëputje nga rrjeti, nga 16 gushti appeared first on Revista Monitor.

↗

Aksionet globale zgjasin rritjen pasi të dhënat e inflacionit në SHBA rrisin besimin

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito

Shifra e fundit i hap rrugën Rezervës Federale për të ulur normat e interesit në shtator

 

Aksionet globale kanë zgjatur rritjen, me indeksin referues të Japonisë që ndjek Wall Street drejt niveleve të reja rekord, pasi të dhënat e qëndrueshme të inflacionit në SHBA i shtynë tregtarët të rrisin parashikimet se Rezerva Federale do të ulë normat e interesit muajin tjetër.

Indeksi referues Topix i Japonisë u mbyll me 0.8% në një nivel rekord, Taiex i Tajvanit u mbyll pak para një kulmi të ri dhe Kospi i Koresë së Jugut u forcua me 1.1%. Stoxx Europe 600 u rrit me 0.4% dhe FTSE 100 u rrit me 0.3% në tregtimin e hershëm.

Fitimet pasuan shifrat e së martës që treguan se inflacioni në ekonominë më të madhe në botë ishte i pandryshuar në 2.7% në korrik, duke sfiduar pritshmëritë se tarifat gjithëpërfshirëse të Donald Trump do ta çonin atë më lart.

Investitorët thanë se ky lexim i papritur pozitiv kishte hequr pengesën e fundit të mbetur që Rezerva Federale të ulte normat e interesit në takimin e shtatorit, me tregjet e kontratave të së ardhmes që parashikonin një probablilitet 96% për një ulje me një çerek pike.

 

Aksionet kanë shënuar një rimëkëmbje nga trazirat që tronditën tregjet në fillim të prillit, kur Trump nisi luftën e tij tregtare, ndërsa frika e dëmeve të menjëhershme në ekonominë globale është zbehur. Zgjatja e një armëpushimi tregtar SHBA-Kinë të martën ka rritur gjithashtu besimin e investitorëve.

Rimëkëmbja në SHBA, ku indeksi S&P 500 u mbyll me 1.1% rritje dhe Nasdaq Composite u mbyll 1.4% më lart të martën, është mundësuar nga aksionet e Big Tech.

S&P 500 Ă«shtĂ« rritur me 29% nga niveli mĂ« i ulĂ«t pas “ditĂ«s sĂ« çlirimit” mĂ« 8 prill. NĂ« Azi, Taiex i Tajvanit dhe Kospi i KoresĂ« sĂ« Jugut janĂ« rritur tĂ« dy me 40% gjatĂ« kĂ«saj periudhe, ndĂ«rsa Topix i JaponisĂ« Ă«shtĂ« rritur me 35%. Aksionet e prodhuesit tĂ« çipave SK Hynix u rritĂ«n me 3.4%, ndĂ«rsa Sony Group u rritĂ«n me 3.5%. Maruwa e JaponisĂ«, e cila prodhon qeramikĂ« pĂ«r qarqe dhe gjysmĂ«pĂ«rçues, fitoi 3% dhe prodhuesi mĂ« i madh i çipave nĂ« botĂ«, Taiwan Semiconductor Manufacturing Company, u rrit 1.7%, duke arritur njĂ« nivel tĂ« ri rekord.

“MeqenĂ«se SHBA-tĂ« kanĂ« qenĂ« kaq rezistente, kjo mund tĂ« ketĂ« lehtĂ«suar disa shqetĂ«sime pĂ«r kĂ«rkesĂ«n pĂ«r çipa”, tha Jason Lui, kreu i strategjisĂ« sĂ« aksioneve dhe derivateve tĂ« Azi-PaqĂ«sorit nĂ« BNP Paribas.

Në Kinë, indeksi referues CSI 300 u rrit 0.8% dhe indeksi Hang Seng i Hong Kongut fitoi 2.3%.

Aksionet kineze u mbështetën gjithashtu nga një program i ri interesi për kreditë konsumatore dhe subvencione për kreditë për bizneset e sektorit të konsumit.

Tregjet aziatike pritet të përfitojnë nga një dollar më i dobët dhe normat më të ulëta të SHBA-së. Dollari ra me 0.4% kundrejt një shporte të homologëve të tij të martën dhe ra me 0.2% të mërkurën. / FT

The post Aksionet globale zgjasin rritjen pasi të dhënat e inflacionit në SHBA rrisin besimin appeared first on Revista Monitor.

↗

Reforma, zjarrfikĂ«sit as tĂ« “njerkĂ«s as tĂ« nĂ«nĂ«s”, kompetencat u transferuan pa fonde

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito

Sektori i zjarrfikësve në Shqipëri, që prej Reformës Territoriale të vitit 2015, është transferuar nën administrimin e bashkive, por pa fonde dhe mjete shtesë, duke lënë shumë prej tyre pa mjetet dhe pajisjet e nevojshme për reagim efikas.

Një drejtues i sektorit të zjarrfikësve në një nga bashkitë e mëdha të vendit tha në kushtet e anonimatit se rreziku nga zjarret është në rritje, si në dimër ashtu edhe në verë, por ndërkohë jo të gjitha a bashkitë kanë kapacitete dhe mundësi për të zhvilluar mjaftueshëm sektorin e mbrojtjes nga zjarri.

Kur u krye reforma bashkitë e mëdha me qendër qarku trashëguan mjete dhe stacione pompimi kundër zjarrit, por bashkitë e reja që dolën nga reforma nuk kishin asnjë mjet apo strukture. Psh në qarkun e Tiranës, Bashkia e Tiranës dhe ajo e Kavajës kishin struktura dhe mjete, po bashkia a e Kamzës, Vorës dhe Rrogozhinës nuk kishin as struktura dhe as fonde, ngritën gjithçka nga zero.

Bashkitë e vogla të tilla si Gramshi, Delvina, Tepelena etj, që aktualisht janë përfshirë nga flakët kanë mundësi financiare të kufizuara për të zhvilluar sektor efikas kundër zjarrit në një kohë që administrojnë territore të mëdha me pyje, në shumë raste shume herë më shumë se bashkitë e mëdha me qendër qarku.

Reforma nuk u shoqërua me mbështetje financiare dhe shumë bashki u detyruan ta krijonin nga e para shërbimin e zjarrfikëses, duke përdorur fondet e veta. Disa ishin më të përgatitura, të tjera, shpjegoi drejtuesi i zjarrfikësve, duke theksuar se rritja e investimeve dhe trajnimeve është jetike për përballimin e rreziqeve që po shtohen vit pas viti.

ËshtĂ« gati njĂ«soj si tĂ« transferosh shĂ«rbimin spitalor tek bashkitĂ«, por pa godina, mjete dhe mjekĂ«, shpjegoi ai. Duhen qartĂ«suar kompetencat ligjore dhe gjithashtu mundĂ«sitĂ« pĂ«r trajnime, tha ai.

Një zjarrfikës gjatë karrierës merr, grada. Por ndërkohë gradat i jep pushteti qendror dhe pagat pushteti vendor. Aktualisht pagat në ketë sektor janë me pak se 50 mijë lekë dhe kjo shumë është e pamjaftueshme për të tërhequr të rinj me aftësi fizike të duhura për një zjarrfikës.

Sakaq rreziqet nga zjarret po rriten ndjeshëm vitet e fundit si në dimër dhe verë. Në dimër gjithnjë e më shumë banesat po digjen nga mosrespektimi i masave kundër zjarrit në procesin e ndërtimit. Gjithashtu në verë temperaturat e larta po bëhen shkak për zjarre masive. Zjarrëfikësit pohojnë se dora e njeriut është shkaku kryesor i zjarreve edhe në verë. Djegia e mbeturinave në ara dhe dalja e zjarrit jashtë kontrollit ishte shkaktari kryesor i këtë verë.

The post Reforma, zjarrfikĂ«sit as tĂ« “njerkĂ«s as tĂ« nĂ«nĂ«s”, kompetencat u transferuan pa fonde appeared first on Revista Monitor.

↗

Gen Z dhe Alpha pazare “tĂ« shĂ«ndetshme”, si po ndryshon qasja e brezave pĂ«r blerjet nĂ« ShqipĂ«ri

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito

Mënyra sesi brezat përzgjedhin produktet e tyre të përditshme në supermarket ndryshon nga njëri-tjetri dhe kësaj tendence nuk i shpëton as Shqipëria.

Rrjetet e supermarketeve shprehen se tendenca e Gen Z që përfshin të lindurit në vitet 1997-2012 apo Gen Alpha që përfshin të lindurit mes 2010-2024 apo 2025 do të orientojë një qasje krejt të re edhe në produktet që serviren në rafte.

Kuptohet që për brezin më të ri që është ai Alpha imponimi i pazarit për preferencat specifike iu bëhet prindërve. Tendenca gjithsesi është e qartë brezat më të rinj ndryshe nga Millenials (fillim i viteve 1980 deri mesi i 1990-s) dhe Gen X (1965-1980) janë drejt njohjes më të mirë të produkteve sa i takon përmbajtjes duke synuar ato që janë më të shëndetshme.

“Brezi i ri Ă«shtĂ« shumĂ« mĂ« kĂ«rkues, shumĂ« mĂ« i vetĂ«dijshĂ«m dhe shumĂ« mĂ« dixhital. Gen Z dhe Alpha kĂ«rkojnĂ«: Produkte tĂ« shĂ«ndetshme dhe ekologjike;  OrigjinĂ« transparente tĂ« produkteve; PĂ«rvoja tĂ« personalizuara dhe ndĂ«rvepruese;  Qasje tĂ« lehtĂ« pĂ«rmes rrjeteve sociale” thanĂ« pĂ«rfaqĂ«sues tĂ« Big Market.

Ndërkohë administratori i CONAD në Shqipëri Alessandro Rosa shprehet se gjenerata Alfa që përfshin fëmijët deri në 15 vjeç ka pjesë te saj të rinj që tashmë kanë personalitetin e tyre dhe që duan dhe kanë ndikim në vendimet konsumatore të familjes në të gjitha nivelet, jo vetëm në lidhje me konsumin e ushqimit, por edhe në ato më të rëndësishmet si zgjedhja e makinës apo veshjes.

“Ky Ă«shtĂ« njĂ« brez i karakterizuar nga ultra-dixhitalizimi, i mĂ«suar qĂ« nĂ« fĂ«mijĂ«ri me pĂ«rdorimin e telefonave inteligjentĂ« dhe tabletĂ«ve dhe me pĂ«rdorimin e rrjeteve sociale si YouTube, TikTok, Snapchat etj. PrindĂ«rit e tyre pĂ«rgjithĂ«sisht janĂ« tĂ« gjeneratĂ«s sĂ« ashtuquajtur millennials, pra nga mosha 30 deri nĂ« 45 vjeç, u japin autonomi dhe i pĂ«rfshijnĂ« nĂ« vendimet e pĂ«rditshme.

Ata janĂ« tĂ« interesuar pĂ«r modĂ«n dhe kozmetikĂ«n. PĂ«r sa i pĂ«rket ushqimit ata mund tĂ« konsiderohen “Foodies” tĂ« vegjĂ«l, sepse prindĂ«rit i kanĂ« mĂ«suar tĂ« provojnĂ« ushqime tĂ« ndryshme duke filluar nga produktet etnike, kuzhinĂ« kineze, japoneze, indiane, por edhe italiane, nga pica te makaronat. Ata janĂ« mĂ« tĂ« familjarizuar me dieta vegjetariane, tĂ« ndikuar nga stili i jetesĂ«s sĂ« prindĂ«rve.

FalĂ« autonomisĂ« qĂ« u Ă«shtĂ« dhĂ«nĂ« dhe si efekt i shtysĂ«s sĂ« thĂ«nĂ« nga vĂ«mendja e prindĂ«rve, fĂ«mijĂ«t priren t’i kushtojnĂ« mĂ« shumĂ« vĂ«mendje shĂ«ndetit dhe mirĂ«qenies sĂ« tyre dhe janĂ« shumĂ« selektivĂ« nĂ« zgjedhjen e produkteve pĂ«r t’u konsumuar dhe shpesh ua rekomandojnĂ« prindĂ«rve, pasi kanĂ« mĂ«suar tĂ« vlerĂ«sojnĂ« cilĂ«sinĂ« edhe nĂ«pĂ«rmjet produkteve tĂ« shtrenjta” vlerĂ«son ai.

Ndërkohë, sipas z. Rosa gjenerata Z përfshin të rinj nga adoleshenca deri në të 30-at janë kryesisht studentë ose në fillim të jetës së punës, dhe zakonisht pa të ardhura të qëndrueshme.

“Zoomers kanĂ« lindur gjithashtu dixhitalĂ«, kanĂ« njĂ« mendje shumĂ« tĂ« hapur dhe i bĂ«jnĂ« blerjet e tyre si offline, ashtu edhe online. Ata nuk i pĂ«lqejnĂ« strukturat e mĂ«dha tĂ« shitjes me pakicĂ« dhe priren tĂ« preferojnĂ« dyqane tĂ« mesme dhe tĂ« vogla. Ata gjithashtu pĂ«rdorin blerjet online pĂ«r shkak tĂ« informacionit mĂ« tĂ« detajuar dhe pĂ«rfitimeve nĂ« çmim” shprehet ai.

Diferenca me gjeneratat paraardhëse është edhe qasja më e fokusuar dixhitale e këtyre brezave të fundit. Kjo ka kërkuar që edhe rrjetet e supermarkteve të orientohen drejt investimeve të kësaj natyre.

“Brezi i ri kĂ«rkon transparencĂ«, komoditet, pĂ«rvoja dixhitale dhe produkte tĂ« shĂ«ndetshme e njĂ«kohĂ«sisht tĂ« vĂ«mendshĂ«m qĂ« produktet tĂ« kenĂ« paketime ekologjike dhe tĂ« riciklueshme. Ne patjetĂ«r qĂ« pĂ«r tu pĂ«rgjigjur ketyre kĂ«rkesave po zgjerojmĂ« asortimentin dhe ofertĂ«n pĂ«r produktet bio, gluten free, sugar free, vegane dhe lokale, pĂ«rmirĂ«simin e kanaleve dixhitale, si edhe me komunikim mĂ« tĂ« drejtpĂ«rdrejtĂ« nĂ« rrjete sociale. Gjithashtu pĂ«r njĂ« shĂ«rbim akoma mĂ« tĂ« mirĂ« dhe tĂ« shpejt tek kasat po zgjerojmĂ« aplikimin e kasave tĂ« vetĂ«shĂ«rbimit” tha Elona Hametaj, CEO e SPAR./N.Maho

 

The post Gen Z dhe Alpha pazare “tĂ« shĂ«ndetshme”, si po ndryshon qasja e brezave pĂ«r blerjet nĂ« ShqipĂ«ri appeared first on Revista Monitor.

↗

IEA: Rritja e prodhimit global të naftës do të përballet me rënien e kërkesës

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito

Një rritje e prodhimit global të naftës, e udhëhequr nga Arabia Saudite, do të fillojë të përplaset me një kërkesë gjithnjë e më të dobët, veçanërisht në Azi, në tre muajt e fundit të këtij viti, paralajmëroi të mërkurën Agjencia Ndërkombëtare e Energjisë (IEA).

Institucioni me qendĂ«r nĂ« Paris uli parashikimin e tij pĂ«r rritjen e kĂ«rkesĂ«s globale kĂ«tĂ« vit nĂ« 680 mijĂ« fuçi nĂ« ditĂ« — njĂ« e treta mĂ« pak se sa parashikonte nĂ« janar dhe ritmi mĂ« i dobĂ«t qĂ« nga viti 2009, pĂ«rjashtuar rĂ«nien gjatĂ« pandemisĂ« sĂ« Covid-19.

Ajo përmendi ngadalësimin e konsumit në Kinë, Indi dhe Brazil, duke theksuar se të tre vendet po përballen me kërcënime për tarifa të larta në tregtinë e tyre me SHBA-në.

Pas dy vitesh tĂ« njĂ« balance relative, furnizimi tani po ecĂ«n dukshĂ«m pĂ«rpara kĂ«rkesĂ«s, tha IEA, duke krijuar potencialin pĂ«r “njĂ« tepricĂ« tĂ« madhe nĂ« treg”.

Ndërsa karteli i naftës OPEC vazhdon të rrisë prodhimin e tij, IEA tani pret që furnizimi të rritet me 2.5 milion fuçi në ditë këtë vit, rreth 30 për qind më shumë se parashikimi i saj në janar.

Në fillim të vitit, pjesa më e madhe e tepricës shkoi në magazinim, me Kinën që përthithi më shumë se 90 për qind të rritjes së prodhimit në tremujorin e dytë.

Por nga vjeshta, pas një sezoni veror të fortë ku rafineritë kanë punuar në nivele rekord për të përmbushur kërkesën për karburant, IEA pret që një tepricë prej 2 milion fuçi në ditë të vazhdojë deri thellë në vitin 2026.

MegjithatĂ«, IEA paralajmĂ«roi se, ndonĂ«se furnizimi i tepĂ«rt me naftĂ« nĂ« afat tĂ« shkurtĂ«r dukej “gjithnjĂ« e mĂ« i fryrĂ«â€, perspektiva mund tĂ« ndryshojĂ« nĂ«se SHBA forcon sanksionet ndaj RusisĂ« dhe Iranit, prodhuesit e tretĂ« dhe tĂ« pestĂ« mĂ« tĂ« mĂ«dhenj nĂ« botĂ«.

Parashikimet e IEA-s binin sërish ndesh me parashikimin mujor më të fundit nga OPEC-u, të publikuar të martën.

OPEC-u rriti parashikimin e tij për kërkesën këtë vit, ndërsa uli vlerësimet për rritjen e prodhimit në SHBA dhe prodhues të tjerë jashtë OPEC-ut. Ai tha se kërkesa për naftë do të rritet me 1.38 milion fuçi në ditë në vitin 2026, gati dyfish i ritmit të parashikuar nga IEA./FT

The post IEA: Rritja e prodhimit global të naftës do të përballet me rënien e kërkesës appeared first on Revista Monitor.

↗

Turizmi, Shqipëria do aplikojë model të ngjashëm me Kroacinë për punonjësit e përhershëm, skema  

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito

Strategjia e turizmit e miratuar së fundmi parashikon një qasje të re sa i takon rritjes së qëndrueshmërisë së stafit të kualifikuar që punon në këtë sektor por jo vetëm.

Në një kornizë më të detajuar se dokumenti fillestar, qeveria pranon se për këtë do të punohet me të gjithë palët për të gjetur një zgjidhje mbi atë që quhet punësim i përhershëm sezonal. Modeli do të jetë i ngjashëm me skemën e Kroacisë por duke ju përshtatur kushteve që ka vendi ynë.

“NjĂ« kusht paraprak pĂ«r zbatimin e suksesshĂ«m tĂ« kĂ«saj mase Ă«shtĂ« zhvillimi i njĂ« kuadri tĂ« qartĂ« legjislativ qĂ« pĂ«rcakton udhĂ«zimet dhe rregulloret sipas sĂ« cilave do tĂ« administrohet kjo masĂ«.

Ky kuadër duhet të fokusohet te punonjësit sezonalë në industrinë e turizmit, duke siguruar që ata të marrin kompensim të përshtatshëm kur nuk janë duke punuar në mënyrë aktive, si dhe duhet të stimulojë punëdhënësit që të mbajnë forcën e tyre punëtore për sezonet pasuese.

Duke ndjekur njĂ« qasje tĂ« ngjashme me “SkemĂ«n e PunonjĂ«sve tĂ« PĂ«rhershĂ«m Sezonalë tĂ« KroacisĂ«,” ShqipĂ«ria mund tĂ« rrisĂ« sigurinĂ« nĂ« punĂ« pĂ«r punonjĂ«sit sezonalë dhe tĂ« ruajĂ« njĂ« forcĂ« punĂ«tore tĂ« kualifikuar pĂ«r industritë sezonale” thuhet në strategji.

Qeveria pranon se ndonëse kjo masë fokusohet kryesisht te punonjësit në sektorin e turizmit dhe hotelerisë, ekziston mundësia që mbështetja financiare të shtrihet edhe për punonjësit e tjerë sezonalë gjatë periudhave të tyre të pushimit.

“Shtrirja e mbĂ«shtetjes financiare do tĂ« siguronte njĂ« forcĂ« punĂ«tore tĂ« nevojshme pĂ«r punĂ«dhĂ«nĂ«sit nĂ« industri tĂ« ndryshme qĂ« pĂ«rballen me ulje tĂ« ngarkesĂ«s sĂ« punĂ«s pĂ«r shkak tĂ« natyrĂ«s sezonale tĂ« bizneseve tĂ« tyre” nĂ«nvizon dokumenti.

Por cilat janë në fakt veçoritë kryesore të kësaj nisme që do të materializohet me një kuadër specifik:

– PĂ«rcaktimi i qartĂ« i grupeve tĂ« synuara dhe pĂ«rfituesve tĂ« mbuluar nga kjo masĂ« (punĂ«marrĂ«sit dhe punĂ«dhĂ«nĂ«sit);
– PĂ«rcaktimi i periudhĂ«s minimale qĂ« duhet tĂ« punojnĂ« punonjĂ«sit pa ndĂ«rprerje, pĂ«r tĂ« njĂ«jtin punĂ«dhĂ«nĂ«s, pĂ«r t’u kualifikuar pĂ«r kĂ«tĂ« masĂ« (pĂ«r shembull, tĂ« paktĂ«n gjashtĂ« muaj dhe tĂ« paktĂ«n njĂ« sezon);
– Identifikimi i llojeve tĂ« punĂ«dhĂ«nĂ«sve dhe aktiviteteve ekonomike qĂ« kualifikohen pĂ«r subvencione, si p.sh., bizneset qĂ« pĂ«rballen me ulje tĂ« volumit tĂ« punĂ«s gjatĂ« sezoneve jashtë pikut, pĂ«r shkak tĂ« natyrĂ«s sezonale tĂ« veprimtarive tĂ« tyre;
– PĂ«rcaktimi i kohĂ«zgjatjes maksimale tĂ« masĂ«s, pra pĂ«r sa kohĂ« do tĂ« ofrohet mbĂ«shtetje financiare (pĂ«r shembull, deri nĂ« gjashtĂ« muaj pas pĂ«rfundimit tĂ« sezonit);
– Specifikimi i kostos pĂ«r pĂ«rfitimet dhe sigurimet shĂ«ndetĂ«sore edhe pas pĂ«rfundimit tĂ« sezonit qĂ« do tĂ« mbulohen nga qeveria nĂ« vend tĂ« punĂ«dhĂ«nĂ«sit gjatĂ« kohĂ«zgjatjes sĂ« masĂ«s;
– PĂ«rcaktimi i shumĂ«s sĂ« ndihmĂ«s ekonomike qĂ« do tĂ« marrin punonjĂ«sit, e llogaritur nĂ« bazĂ« tĂ« pĂ«rfitimeve nga papunĂ«sia, si dhe i pĂ«rqindjes sĂ« pagĂ«s mesatare tĂ« mbuluar gjatĂ« periudhĂ«s sĂ« masĂ«s;
– PĂ«rcaktimi i qartĂ« i detyrimeve tĂ« pĂ«rfituesve, si p.sh., tĂ« garantojnë ripunĂ«simin e punonjĂ«sve tĂ« pĂ«rhershĂ«m sezonalë nĂ« sezonin pasues pas pĂ«rfundimit tĂ« masĂ«s dhe mbajtja e tĂ« njĂ«jtit numĂ«r tĂ« punonjĂ«sve tĂ« dhĂ«nĂ« nĂ« datĂ«n e dorĂ«zimit tĂ« aplikimit pĂ«r njĂ« periudhĂ« tĂ« caktuar.

 

The post Turizmi, Shqipëria do aplikojë model të ngjashëm me Kroacinë për punonjësit e përhershëm, skema   appeared first on Revista Monitor.

↗

Kroacia synon të bëhet destinacioni më i qëndrueshëm turistik në Europë

✇Revista Monitor
By: Megi Dumi

Ministrja kroate e Turizmit, Nikolina Brnjac, e mori detyrën gjatë pandemisë së COVID-19, duke u përballur me detyrën e ringritjes së sektorit dhe transformimit të tij në një model të qëndrueshëm.

Ajo ka vendosur qëndrueshmërinë në qendër të politikave të saj, duke miratuar ligjin e parë për turizmin në vend, i cili synon decentralizimin, përshtatjen me nevojat lokale dhe balancimin mes shtyllave ekonomike, mjedisore e sociale. Ligji parashikon mbështetje për komunitetet vendase, rritje të cilësisë së jetës dhe ulje të ndikimit negativ të turizmit në mjedis, si dhe skema investimesh bazuar në kritere qëndrueshmërie.

Brnjac ka siguruar mbi 180 milionë euro grante për tranzicionin e gjelbër dhe dixhital në turizëm, me mbështetje nga BE-ja dhe buxheti i shtetit.

Kroacia është njohur si lidere në turizmin e qëndrueshëm nga OECD, Komisioni Europian dhe së fundmi nga UNWTO, që ka zgjedhur vendin për Qendrën e parë Europiane të Turizmit të Qëndrueshëm, në bashkëpunim me Universitetin e Zagrebit.

Sipas Brnjac, interesimi i turistëve për destinacione të qëndrueshme po rritet, i nxitur nga ndërgjegjësimi mbi ndryshimet klimatike. Kroacia po promovon udhëtimet jashtë sezonit të pikut dhe destinacionet më pak të frekuentuara, duke synuar shpërndarjen e vizitorëve dhe reduktimin e presionit në zonat e mbingarkuara.

Pas hyrjes në zonën Shengen dhe adoptimit të euros në 2023, çmimet janë rritur, por ministrja beson se kjo ndihmon qëndrueshmërinë duke tërhequr turistë që shpenzojnë më shumë dhe duke zgjatur sezonin.

Viti 2023 solli 20,6 milionë vizitorë dhe 108 milionë netë qëndrimi, një rritje prej 9% krahasuar me vitin e mëparshëm, ndërsa periudha jashtë sezonit shënoi rezultatet më të mira historike.

Qëndrueshmëria nuk është thjesht një slogan, por baza për cilësinë e ofertës turistike, duke ruajtur burimet natyrore e kulturore dhe duke ofruar përvoja autentike, me infrastrukturë të përshtatur për nevojat e turistëve.

Brnjac e sheh zhvillimin e qĂ«ndrueshĂ«m si garanci pĂ«r “vlerĂ« pĂ«r paratĂ« e shpenzuara”, ndĂ«rsa Kroacia synon tĂ« mbetet njĂ« shembull pĂ«r vendet e tjera. / Euronews, Shqip.al

The post Kroacia synon të bëhet destinacioni më i qëndrueshëm turistik në Europë appeared first on Revista Monitor.

↗

Nuk Ă«shtĂ« nxehtĂ«sia, Ă«shtĂ« lagĂ«shtia: ÇfarĂ« fshihet pas kĂ«tij sezoni veror jashtĂ«zakonisht “ngjitĂ«s”

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito

Vera e nxehtĂ« nuk Ă«shtĂ« njĂ« fenomen i panjohur pĂ«r pjesĂ«n mĂ« tĂ« madhe tĂ« Shteteve tĂ« Bashkuara, por kĂ«tĂ« vit, kombinimi i temperaturave tĂ« larta dhe lagĂ«shtisĂ« ka marrĂ« njĂ« karakter vĂ«rtet kĂ«rcĂ«nues, duke na afruar mĂ« shumĂ« se kurrĂ« me pikĂ«n e thyerjes nĂ« njĂ« sezon tashmĂ« tĂ« vĂ«shtirĂ« pĂ«r t’u pĂ«rballuar.

Temperaturat e kondensimit tĂ« ajrit, njĂ« matĂ«s i sasisĂ« sĂ« lagĂ«shtisĂ« nĂ« ajĂ«r, kanĂ« arritur shpesh nivele tĂ« larta, tĂ« ngjashme me njĂ« sauna. ËshtĂ« njĂ« tjetĂ«r mĂ«nyrĂ« se si njĂ« klimĂ« qĂ« po ngrohet nga ndotja me lĂ«ndĂ« djegĂ«se fosile po e ndryshon verĂ«n ashtu siç e njohim.

NjĂ« atmosferĂ« e ngrohtĂ« thith ujin si njĂ« sfungjer, duke rritur si temperaturat e ajrit, ashtu edhe ato tĂ« pikĂ«s sĂ« kondensimit, mĂ« shumĂ« sesa do tĂ« ishin nĂ« njĂ« botĂ« mĂ« tĂ« freskĂ«t. “NxehtĂ«sia e verĂ«s, e pĂ«rkeqĂ«suar nga ndikimet e ndryshimeve klimatike, po shoqĂ«rohet tani edhe nga ky faktor shtesĂ«,” tha Shel Winkley, meteorolog nĂ« organizatĂ«n jofitimprurĂ«se kĂ«rkimore Climate Central.

Për gati gjysmën e vendit, kombinimi i nxehtësisë dhe lagështisë këtë verë ka thyer rekorde deri tani: qershori dhe korriku kanë shënuar fillimin më të lagësht të sezonit në më shumë se 40 vjet, sipas një analize të CNN.

Gjatë kësaj vere, 22 shtete nga Lugina e Misisipit deri në Bregun Lindor kanë shënuar fillimin më të lagësht të verës që nga viti 1981, ndërsa në SHBA ka qenë vera e dytë më e lagësht në këtë periudhë. Lagështia ekstreme është ndjerë veçanërisht në Jug, ku pika e kondensimit ka qëndruar mbi 21°C dhe shpesh kanë arritur në rreth 27°C, duke çuar indeksin e nxehtësisë mbi 43°C. Edhe në Midwest, lagështia ka qenë shumë më e lartë se normalja, ndërsa pjesa perëndimore ka përjetuar kushte të përziera, me Nevada dhe Utah më të thata, Kaliforninë dhe Koloradon me nivele tipike.

“SupĂ«â€ tropikale

Ajo që po ndodh si nën ashtu edhe mbi oqeanet pranë është fajtore për lagështinë e tepruar të kësaj vere.

Temperaturat e sipërfaqes së detit në Gjirin e Meksikës, Karaibe dhe Atlantik kanë qenë më të ngrohta se normalja këtë verë. Edhe pse temperaturat nuk janë në nivelet rekord që shënuan gjatë 2023 dhe 2024, gjurmët e ndryshimeve klimatike janë ende të dukshme në këtë nxehtësi oqeanike.

Për shembull, temperaturat më të larta se normalja të sipërfaqes së detit në Gjirin e Meksikës dhe në Atlantikun pranë Bregut Juglindor javën e kaluar kishin deri në 500 herë më shumë gjasa të ndodhnin për shkak të ndryshimeve klimatike, sipas Climate Shift Index të Climate Central, shpjegoi Winkley.

Sa më shumë të ngrohen oqeanet, aq më shumë lagështi avullon në atmosferë. Një atmosferë më e ngrohtë vepron si sfungjer, duke thithur dhe transportuar lagështinë që lëshon oqeani.

Ajri i lagësht dhe i nxehtë ka lëvizur nga tropikët drejt veriut në pothuajse të gjitha rajonet në lindje gjatë gjithë verës, dhe në fakt për pjesën më të madhe të vitit.

Presioni i lartë i Bermudës ishte më i fortë se normalja në qershor dhe gjithashtu dukshëm më i fortë krahasuar me të njëjtën periudhë në 2023 dhe 2024, sipas të dhënave nga Universiteti i Kolumbias. Ky presion ka sjellë shpesh valë ajri të ngopur me ujë në SHBA, duke bërë që pikat e kondensimit të rriten në qiell dhe të mbushin atmosferën me lagështi që ushqen stuhi me përmbytje.

Vera po bëhet gjithnjë e më e nxehtë dhe e lagësht, cilat janë pasojat?

Ajri i lagësht po rrit indeksin e nxehtësisë dhe kjo është një prirje e rrezikshme: Kur lagështia është shumë e lartë, është shumë më e vështirë për trupin të ftohet natyrshëm.

Nxehtësia e shoqëruar me lagështi të lartë zhduk efektin freskues të djersitjes dhe vendos një ngarkesë shumë më të madhe mbi trupin. Kjo i lë njerëzit, sidomos ata pa mundësi qëndrimi në mjedise pa ajër të kondicionuar, shumë më të ndjeshëm ndaj lodhjes nga nxehtësia dhe goditjes termike.

Nivelet e larta të kondensimit gjithashtu parandalojnë që temperaturat e ajrit të bien ndjeshëm gjatë natës, duke bërë që netët të jenë më të ngrohta se normalja. Temperaturat e natës tashmë po preken më shumë nga ndryshimet klimatike, po ngrohen më shpejt se temperaturat e larta të ditës, dhe kur netët nuk ftohen mjaftueshëm për të ofruar lehtësim për trupin e mbinxehur, kjo e përshkallëzon situatën.

“ShumĂ« prej nesh janĂ« me fat qĂ« mund tĂ« shkojmĂ« nga shtĂ«pia me ajĂ«r tĂ« kondicionuar, nĂ« makinĂ«n me ajĂ«r tĂ« kondicionuar, e pastaj nĂ« vendin e punĂ«s me ajĂ«r tĂ« kondicionuar, por kjo nuk Ă«shtĂ« e mundur pĂ«r tĂ« gjithĂ«,” tha Winkley. / CNN

 

The post Nuk Ă«shtĂ« nxehtĂ«sia, Ă«shtĂ« lagĂ«shtia: ÇfarĂ« fshihet pas kĂ«tij sezoni veror jashtĂ«zakonisht “ngjitĂ«s” appeared first on Revista Monitor.

↗

Fondet për zjarret, Instituti i Bashkive rekomandon rishpërndarjen e buxhetit për vendorët

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito

Prej disa ditësh, shumë zona në vend janë prekur nga situata e vështirë e zjarreve. Sipas të dhënave të Ministrisë së Mbrojtjes, në 13 qarqe të Shqipërisë janë evidentuar 37 vatra zjarri, nga të cilat 30 janë aktive.

Mbrëmjen e djeshme, situata ishte më kritike në qarkun e Vlorës, veçanërisht në bashkinë e Delvinës, ku, pas një urdhri urgjent të autoriteteve shtetërore, u evakuan pacientët dhe stafi i spitalit të Delvinës. Ata u zhvendosën në ambientet e kinotekës, pasi pas godinës së spitalit ndodhet një zonë pyjore, ku flakët rrezikonin të arrinin deri në godinën e spitalit.

Sipas autoriteteve shtetërore në Delvinë, situata tani është më e qetë, pasi vatrat e zjarrit janë aktive në zona të largëta nga qyteti, ku forcat e shpëtimit po punojnë në terren, duke përfshirë ndërhyrjet ajrore.

Për vitin 2025, 61 bashkitë e vendit kanë përfituar një fond prej 2,1 miliardë lekë (rreth 21 milionë euro) për shërbimin e mbrojtjes nga zjarri, përmes transfertës së pakushtëzuar nga buxheti i shtetit. Krahasuar me vitin 2024, ky fond është rritur me 36%.

Ndërsa për emergjencat civile, fondi i vitit 2025 që do të jetë në dispozicion nga buxheti i shtetit është 5,4 miliardë lekë (rreth 55 milionë euro), një rritje prej 1.4% krahasuar me vitin 2024.

Agron Haxhimali, drejtor i Institutit të Bashkive të Shqipërisë, thekson se është e nevojshme një rishpërndarje e fondeve të buxhetit për situatat emergjente. Ai sugjeron që bashkitë që përballen drejtpërdrejt me situata të vështira të përfitojnë më shumë fonde.

“Aktualisht, 61 bashkitĂ« e vendit zotĂ«rojnĂ« 70 stacione zjarrfikĂ«se, pĂ«rgjegjĂ«se pĂ«r ndĂ«rhyrje nĂ« terren, duke mbuluar gjithĂ« territorin pĂ«r zjarret urbane dhe ato nĂ« pyje, etj. PĂ«r tĂ« gjitha kĂ«to shĂ«rbime dhe funksione, bashkitĂ« kanĂ« njĂ« buxhet prej 21 milionĂ« eurosh nĂ« vitin 2025, me njĂ« rritje prej 5 milionĂ« eurosh krahasuar me vitin 2024”, shton ai.

“Nga ana tjetĂ«r, Agjencia KombĂ«tare e Mbrojtjes Civile Ă«shtĂ« e organizuar sipas Vendimit tĂ« KĂ«shillit tĂ« Ministrave nr. 747, datĂ« 20.11.2020, nĂ« zbatim tĂ« ligjit nr. 45/2019 “PĂ«r mbrojtjen civile”. Ajo ka njĂ« rol kryesisht koordinues, teknik, mbikĂ«qyrĂ«s dhe kontrollues, pa kapacitete tĂ« plota operacionale nĂ« terren. MegjithatĂ«, buxheti vjetor i AgjencisĂ« arrin nĂ« 55 milionĂ« euro.

RishpĂ«rndarja e buxhetit – njĂ« pjesĂ« mĂ« e madhe e fondeve duhet tĂ« shkojĂ« drejtpĂ«rdrejt te bashkitĂ« pĂ«r kapacitete operative: pajisje moderne, automjete, dronĂ« monitorimi, sisteme tĂ« alarmit tĂ« hershĂ«m”, thekson Haxhimali.

Sipas të dhënave të raportit vjetor , bashkitë që përfitojnë fondet më të larta për mbrojtjen nga zjarri nga fondet e transfertës së pakushtëzuar janë:

  • Tirana, me rreth 275 milionĂ« lekĂ« pĂ«r vitin 2025, njĂ« rritje prej 104% krahasuar me 2024. Tirana merr 13% tĂ« totalit tĂ« fondit pĂ«r mbrojtjen nga zjarri.
  • DurrĂ«si, me 94,5 milionĂ« lekĂ«, rritje prej 63% krahasuar me 2024. DurrĂ«si merr 5% tĂ« totalit tĂ« fondit.
  • KukĂ«si, me 75,3 milionĂ« lekĂ«, rritje prej 19,6% krahasuar me 2024. Ky fond zĂ« 4% tĂ« totalit tĂ« fondit.
  • Elbasani, me 70,2 milionĂ« lekĂ«, rritje prej 74,6% krahasuar me 2024.
  • Fieri, me 64,3 milionĂ« lekĂ«, rritje prej 63%.
  • VlorĂ«, me 63,6 milionĂ« lekĂ«, rritje prej 31%.
  • KamĂ«z, me 61,3 milionĂ« lekĂ«, rritje prej 16% krahasuar me 2024.
  • LezhĂ«, me 52,1 milionĂ« lekĂ«, rritje prej 21%.
  • Korçë, me 43,9 milionĂ« lekĂ«, rritje prej 25%.

 

The post Fondet për zjarret, Instituti i Bashkive rekomandon rishpërndarjen e buxhetit për vendorët appeared first on Revista Monitor.

↗

Zjarret, ende 24 vatra aktive, orĂ« “ferri” nĂ« DelvinĂ« e Gramsh, gjendja sipas qarqeve

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito

Zjarret në gjithë vendin kanë marrë përmasa të frikshme, ku në 24 orët e fundit pasojat kanë qenë të shumta: nga humbja e jetës së një personi në zonën e Gramshit, te djegia e banesave, dy staneve dhe kafshëve, si edhe një sipërfaqe e madhe pyjore.

Agjencia e Mbrojtjes Civile raportoi se ende mbeten aktive 24 vatra, teksa janë mbi 10 mijë forca të emergjencave në terren.

Ndërhyrjet janë intensifikuar dhe ndryshuar sipas situatës në terren, teksa temperaturat e larta dhe era në disa raste e kanë bërë edhe më të vështirë vënien nën kontroll të flakëve.

“GjatĂ« 24 orĂ«ve tĂ« fundit janĂ« evidentuar 64 vatra zjarri, nga tĂ« cilat 24 vatra zjarri janĂ« ende aktive.

Mbi 10 mijë forca të emergjencave, nën koordinimin e Agjencisë së Mbrojtjes Civile, ndodhen në terren dhe situata po shkon drejt stabilizimit.

Operacioni i gjerë kundër zjarreve ka vijuar pa ndërprerje gjatë gjithë natës, duke synuar kufizimin e perimetrit të flakëve pranë zonave të banuara dhe parqeve kombëtare në të gjithë vendin. Nga ajri po operojnë edhe tre helikopterë në Gramsh dhe dy të tjerë në Delvinë.

Situata në vatrat më problematike:

Qarku VlorĂ« – Bashkia DelvinĂ« & Finiq

Në Delvinë, zjarri i depërtuar nga Syri i Kaltër ka përfshirë fshatrat Pecë, Sirakat dhe Kardhikaq, duke arritur deri pranë kurorës së bashkisë. Flakët u shtrinë nga Vllahati drejt Kakodhiqit, duke shkaktuar djegien e 5 shtëpive, prej të cilave 4 të pabanuara.

Në operacione janë angazhuar 36 efektivë zjarrfikës me 5 mjete, 120 trupa të FA, forca të FNSH, Delta, Shqiponjat, policia vendore dhe bashkiake, si dhe 7 autobote uji. Zjarri është zhvendosur mbi fshatin Vllahat, ku po ndërhyhet nga ajri me helikopterë çekë dhe sllovakë.

Në Finiq, vazhdon aktive vatra që ka prekur zonën nga Syri i Kaltër deri në pllajën e malit të Gjerë dhe Sopotit. Në Bistricë, vatra po mbahet nën monitorim. Në Parkun e Rëzomës, mbi tunelin e Skërficës, zjarri vijon, por terreni i vështirë nuk lejon ndërhyrje.

Qarku Elbasan – Bashkia Gramsh

Në Kullollas dhe njësinë Skënderbegas, zjarri ka marrë përmasa të mëdha, duke përfshirë disa fshatra dhe shkaktuar një viktimë. Janë raportuar dëme në banesa. Situata mbetet e rëndë dhe po ndërhyhet nga ajri. Në Mukaj e Sojnik, zjarri vijon në sipërfaqe me shkurre dhe ferra, me forcat vendore dhe FA në terren.

Qarku GjirokastĂ«r – Bashkia TepelenĂ«

Në Hormovë, rreziku për banesat është shmangur, por puna për shuarjen vazhdon. Në Turan, flakët janë përhapur drejt Lekelit dhe Koderit, duke djegur dy stalla dhe kafshë. Në terren kanë operuar forca zjarrfikëse, policore, bashkiake, vullnetare dhe ushtarake, si dhe helikopterë çekë e sllovakë.

Qarku ShkodĂ«r – Bashkia FushĂ« ArrĂ«z

Në Xeth, vatra po digjet në një zonë me pisha. Janë angazhuar forca të shumta nga FA, MZSH, policia dhe shërbimi pyjor. Situata paraqitet më e qetë, por puna vijon për izolimin e plotë.

Qarku Tiranë

Në malin e Bërzhitës dhe fshatin Durishtë, zjarri është mbajtur nën kontroll me ndërhyrje nga ajri dhe toka. Në zonën Arbanë (Damjan e Isufaj), flakët morën përmasa të mëdha dhe u ndërhy me helikopter kroat. Në Ferraj dhe Zall-Herr, vatrat po mbahen nën monitorim, ndërsa në Kryevidh të Rrogozhinës janë djegur rreth 100 ha dhe dy shtëpi të pabanuara.

Qarku Dibër

Në malin me Gropa, Biz të Martaneshit, zjarri vazhdon në zonë të mbrojtur, larg banesave. Në Ternovë, operacioni vazhdon me forca vendore dhe të FA.

Qarku Korçë – Bashkia KolonjĂ«

Në Gërmenj, zjarri në pyjet me pisha zhvillohet në terren të vështirë, me shpërthime municionesh në perimetrin e flakëve. Ndërhyrja e drejtpërdrejtë është e vështirë dhe po mbahet nën mbikëqyrje.

Puna po vijon ndërkohë edhe në vatrat ku nuk ka rrezik për banesa apo gjënë e gjallë.

Parashikimi i motit dhe rrezikshmëria për zjarre

Sipas të dhënave meteorologjike, vendi pritet të përballet me temperatura të larta dhe erëra të forta në orët e mesditës, çka rrit rrezikun për riaktivizimin dhe përhapjen e vatrave ekzistuese, si dhe krijimin e zjarreve të reja.

Autoritetet u bĂ«jnĂ« thirrje qytetarĂ«ve tĂ« shmangin çdo veprim qĂ« mund tĂ« shkaktojĂ« zjarr dhe tĂ« raportojnĂ« menjĂ«herĂ« çdo vatĂ«r tĂ« re” – njoftoi AKMC kĂ«tĂ« tĂ« mĂ«rkurĂ«.

The post Zjarret, ende 24 vatra aktive, orĂ« “ferri” nĂ« DelvinĂ« e Gramsh, gjendja sipas qarqeve appeared first on Revista Monitor.

↗

Ngjarjet ekstreme të motit në Europë, emergjencë shëndetësore, jo vetëm një krizë klimatike

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito

Zgjidhje si zgjerimi i hapĂ«sirave tĂ« gjelbra sjellin pĂ«rfitime tĂ« shumta: ajĂ«r mĂ« tĂ« pastĂ«r, pĂ«rmirĂ«sim tĂ« shĂ«ndetit mendor, ulje tĂ« faturave tĂ« energjisĂ« dhe reduktim tĂ« vdekshmĂ«risĂ« nga nxehtĂ«sia deri nĂ« 40%. KĂ«to janĂ« investime tĂ« zgjuara, por kĂ«rkojnĂ« ndryshim tĂ« mĂ«nyrĂ«s sesi matim progresin ekonomik, duke vendosur nĂ« qendĂ«r shĂ«ndetin, mirĂ«qenien, barazinĂ« dhe qĂ«ndrueshmĂ«rinë 

Komisionerët e Komisionit Pan-Europian për Klimën dhe Shëndetin, kanë shprehur me urgjencë shqetësimin për krizën gjithnjë e më të rëndë shëndetësore që po shkaktohet nga ngjarjet ekstreme të motit në mbarë Europën dhe Azinë Qendrore.

Ky nuk Ă«shtĂ« mĂ« njĂ« kĂ«rcĂ«nim i largĂ«t apo njĂ« shqetĂ«sim kalimtar sezonal – Ă«shtĂ« njĂ« emergjencĂ« shĂ«ndetĂ«sore publike qĂ« po zhvillohet nĂ« kohĂ« reale. ShqetĂ«simet janĂ« adresuar nĂ« njĂ« letĂ«r tĂ« hapur qĂ« Komisioni i ka dĂ«rguar 53 shteteve anĂ«tare tĂ« rajonit tĂ« EuropĂ«s nĂ« OrganizatĂ«n BotĂ«rore tĂ« ShendetĂ«sisĂ«, ku bĂ«n pjesĂ« dhe ShqipĂ«ria.

Kriza me të cilën përballemi

Rajoni Europian po pĂ«rjeton valĂ« tĂ« nxehti rekord, gjithnjĂ« e mĂ« tĂ« shpeshta, mĂ« tĂ« forta dhe mĂ« vdekjeprurĂ«se. Ato nuk janĂ« thjesht tĂ« parehatshme – janĂ« “vrasĂ«s tĂ« heshtur”, tĂ« cilĂ«t shpesh fshihen nĂ« statistikat e vdekjeve si goditje nĂ« tru, infarkte apo dĂ«shtime respiratore.

Në mënyrë të veçantë, të moshuarit, personat me aftësi të kufizuara, ata që jetojnë në banesa me kushte të dobëta, gratë shtatzëna, fëmijët e vegjël dhe punëtorët që punojnë në ambiente të hapura përballen me rreziqe të larta.

Pasojat nuk kufizohen vetĂ«m nĂ« ndikimin e menjĂ«hershĂ«m: ato prekin shĂ«ndetin mendor, produktivitetin, jetesĂ«n, dĂ«mtojnĂ« bujqĂ«sinĂ«, rrisin faturat e energjisĂ« dhe vĂ«nĂ« nĂ«n presion infrastrukturĂ«n jetike. Vdekjet e lidhura me nxehtĂ«sinĂ« janĂ« rritur me 30% nĂ« dy dekadat e fundit, me mbi 100 mijĂ« raste nĂ« 35 vende tĂ« EuropĂ«s gjatĂ« viteve 2022–2023.

Qershori 2025 ishte muaji mĂ« i nxehtĂ« i regjistruar ndonjĂ«herĂ« nĂ« EuropĂ«n PerĂ«ndimore, me dy valĂ« tĂ« rĂ«nda tĂ« nxehti pĂ«rpara pikut tĂ« verĂ«s. Ndryshimet klimatike po nxisin edhe pĂ«rhapjen e sĂ«mundjeve dikur tĂ« rralla nĂ« rajon – rastet e transmetimit vendas tĂ« dengues nĂ« BE/EEA u rritĂ«n me 368% nga viti 2022 nĂ« 2024.

Sistemet shëndetësore nën presion

Spitalet po përballen me rritje të menjëhershme të shtrimeve gjatë valëve të të nxehtit, veçanërisht për probleme të zemrës, mushkërive dhe veshkave. Shëndeti mendor po ndikohet: gjumi përkeqësohet, ankthi shtohet dhe aftësitë njohëse bien.

Personat me probleme të shëndetit mendor kanë rrezik më të lartë për goditje nga nxehtësia dhe shtrime, pasi disa medikamente kufizojnë aftësinë e trupit për të rregulluar temperaturën. Punonjësit e shëndetësisë vetë përballen me rraskapitje, ndërkohë që sistemet e mbështetjes teknike dhe të ftohjes shpesh nuk funksionojnë.

GjatĂ« valĂ«s sĂ« tĂ« nxehtit nĂ« vitin 2022 nĂ« MbretĂ«rinĂ« e Bashkuar, spitalet Guy’s dhe St Thomas’ nĂ« LondĂ«r pĂ«suan defekte kritike infrastrukturore. KĂ«to dobĂ«si janĂ« tĂ« pĂ«rhapura dhe po shtohen, duke e bĂ«rĂ« tĂ« domosdoshme qĂ« planet e veprimit kundĂ«r tĂ« nxehtit tĂ« zbatohen menjĂ«herĂ« pĂ«r tĂ« shpĂ«tuar jetĂ« dhe pĂ«r tĂ« lehtĂ«suar barrĂ«n mbi spitalet.

Shëndeti, klima dhe ekonomia

Kriza klimatike është krizë shëndetësore, ndaj veprimet për klimën janë edhe veprime për shëndetin.

Ndotja e ajrit shkakton mbi 500 mijë vdekje të parakohshme çdo vit në Europë, shumë prej të cilave lidhen me djegien e lëndëve fosile.

Zgjidhje si reduktimi i emetimeve dhe zgjerimi i hapësirave të gjelbra sjellin përfitime të shumta: ajër më të pastër, përmirësim të shëndetit mendor, ulje të faturave të energjisë dhe reduktim të vdekshmërisë nga nxehtësia deri në 40%.

Këto janë investime të zgjuara, por kërkojnë ndryshim të mënyrës sesi matim progresin ekonomik, duke vendosur në qendër shëndetin, mirëqenien, barazinë dhe qëndrueshmërinë. PBB mund të rritet nga shpenzimet e trajtimit të viktimave të zjarreve, por nuk reflekton koston reale të katastrofave apo përfitimet e parandalimit.

The post Ngjarjet ekstreme të motit në Europë, emergjencë shëndetësore, jo vetëm një krizë klimatike appeared first on Revista Monitor.

↗

Rënie drastike e lindjeve, mbi 35% në Shkodër, Korçë dhe Dibër në katër vitet e fundit

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito

Disa njësi administrative dhe bashki të vogla do të rrezikojnë të mbeten vetëm toponime ne një të ardhme jo të largët nga rënia e fortë e lindjeve sidomos në katër vitet e fundit.

Të dhënat e krahasueshme të INSTAT tregojnë së ndërmjet 6 mujorit të parë 2021 dhe atij 2025 lindjet kanë pësuar rënie drastike sidomos në qarqet e Shkodrës, Dibrës dhe Korçës.

Në rang vendi, Dibra ka shënuar rënien me të madhe ndërmjet 2021 dhe 2025 me -38%, e ndjekur nga Korça me 37% dhe Shkodra me 35.1%. Dibra dhe Shkodra kanë përjetuar tkurrje të fortë të popullsisë në dekadën e fundit edhe si rrjedhojë e emigracionit të fortë të dekadës së fundit në këto dy qarqe.

Në Tiranë ndërmjet 2021 dhe 2025 lindjet kanë rënë me 12.9%. Kjo ulje lidhet kryesisht me emigracionin e vazhdueshëm të të rinjve dhe presionet ekonomike që shtyjnë çiftet të shtyjnë krijimin e familjes ose të kenë më pak fëmijë.

Ndërsa Tirana mbetet qendra kryesore ekonomike, kostoja e lartë e jetesës dhe mungesa e infrastrukturës mbështetëse për familjet e reja kanë ndikuar negativisht në këtë trend.

Durrësi, qark me ekonomi industriale dhe portuale, ka regjistruar një rënie të lindjeve prej 20.1%. Plakja e popullsisë dhe emigracioni i të rinjve po shkurtojnë bazën riprodhuese të popullsisë.

Në qarqet Fier, Gjirokastër dhe Berat, lindjet kanë rënë përkatësisht 30.1%, 30.2% dhe 31.6%, si rezultate i plakjes së popullsisë, emigracionit të vazhdueshëm.

Në Kukës dhe Elbasan, rëniet janë respektivisht 24.2% dhe 25.5%. Edhe këto qarqe përballen me emigracion të lartë dhe me nivel të ulët ekonomik në krcahsim me qarqet e tjera që i shtyjnë çiftet të kenë më pak fëmijë ose të largohen nga rajoni.

Qarku i Vlorës, një zonë turistike dhe me aktivitete të tjera sezonale, ka pësuar një rënie prej 26.3%, ndërsa Lezha regjistron një ulje të lindjeve me 29.8% ndërmjet 2021 dhe 2025.

Pas pandemisë rënia e lindjeve është përshpejtuar edhe më shumë pasi gjithnjë e më shumë po ngushtohet edhe baza e popullsisë në moshe riprodhuese.

Ekspertët e demografisë theksojnë se rënia e lindjeve është një kombinim i faktorëve si emigracioni masiv i të rinjve drejt vendeve të tjera, plakja e popullsisë, kostot e larta të jetesës, ndryshimet në sjelljet kulturore dhe mungesa e politikave efektive që mbështesin familjet.

Pa ndërhyrje urgjente në këto fusha, pritet që trendi negativ të thellohet, duke rrezikuar stabilitetin demografik dhe zhvillimin ekonomik afatgjatë të vendit./ B.Hoxha

Burimi: INSTAT

The post Rënie drastike e lindjeve, mbi 35% në Shkodër, Korçë dhe Dibër në katër vitet e fundit appeared first on Revista Monitor.

↗

Fitimi i tregut të sigurimeve ra në 2024, ja si u nda mes kompanive

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito

Shumica e kompanive të sigurimeve në tregun shqiptar e mbyllën vitin 2024 me fitim, por në tërësi ato ishin më të ulëta krahasuar me një vit më parë.

Të dhënat e Autoritetit të Mbikëqyrjes Financiare (AMF) treguan se viti 2022 për tregun e sigurimeve u mbyllën me një fitim prej 2.27 miliardë lekësh, në rënie me 17.8% krahasuar me një vit më parë.

Performanca ishte përgjithësisht pozitive edhe në nivel të kompanive të veçanta, si në tregun e Jetës, ashtu edhe në atë të Jo-Jetës.

Në tregun më të madh, atë të sigurimeve të Jo-Jetës, u raportua një fitim neto prej 2 miliardë lekësh, 18% më pak krahasuar me një vit më parë. Shtatë nga tetë kompanitë që veprojnë në treg e mbyllën vitin me fitim.

Fitimin më të lartë edhe për vitin 2024 e raportoi Eurosig, me më shumë se 681 milionë lekë, ose 34% të fitimit total të tregut për vitin e kaluar. Megjithatë, fitimi i Eurosig ra me 33% krahasuar me vitin 2023.

Fitimin e dytë më të lartë e raportoi kompania Sigal UNIQA Group Austria, me 399 milionë lekë ose 20% të fitimit total neto të tregut të Jo-Jetës. Fitimi i Sigma VIG u rrit me 19.5% krahasuar me një vit më parë.

Vijon Albsig, me një fitim neto prej 307 milionë lekësh ose afërsisht 15% të totalit të fitimit neto të tregut. Fitimi neto i Albsig u rrit me 45% krahasuar me vitin 2023.

Sigma Vienna Insurance Group raportoi një fitim neto prej 286 milionë lekësh, afërsisht sa 14% e fitimit total të tregut të Jo-Jetës.

Vijon Intersig, me një fitim neto prej 161 milionë lekësh ose 8% të fitimit total të tregut. Kompania e dytë e Vienna Insurance Group e rriti fitimin me 21% krahasuar me vitin 2023.

Me fitim e mbylli vitin 2024 edhe Atlantik, në vlerën e 151 milionë lekëve, në rritje me 41% krahasuar me një vit më parë.

Kompania e dytë e grupit Eurosig, Insig, vitin e kaluar pësoi një rënie të fitimit neto në 45 milionë lekë, 81% më pak krahasuar me vitin 2023.

E vetmja kompani që raporti humbje vitin e kaluar në tregune  sigurimit të jo-jetës ishte Ansig. Ansig realizoi humbje në vlerën e 24 milionë lekëve, kundrejt një rezultati me fitim neto prej 38 milionë lekësh të arritur një vit më parë.

Në tregun më të vogël, atë të sigurimit të Jetës, të gjitha kompanitë e mbyllën vitin 2024 me fitim, në shumën e 265 milionë lekëve, 18% më pak krahasuar me një vit më parë.

Struktura e fitimeve u dominua nga komania Sigal Life, me 134 milionë lekë ose sa 50% e fitimit të përgjithshëm të tregut. Megjithatë, fitimi i SIGAL Life ra me 23% krahasuar me një vit më parë.

Kompania e dytë për nga vlera e fitimit neto të realizuar u rendit Albsig Jetë, me 97 milionë lekë ose 37% të totalit. Fitimi i Albsig Jetë u rrit me 23% krahasuar me vitin e mëparshëm.

Insig Jetë e mbylli vitin 2024 me një fitim në vlerën e 48 milionë lekëve, në rënie me 8% krahasuar me një vit më parë. Ndërsa Sicred raportoi një fitim modest në vlerën e 6 milionë lekëve, në rënie me 65% krahasuar me një vit më parë./ E.Shehu

Burimi: AMF

Burimi: AMF

The post Fitimi i tregut të sigurimeve ra në 2024, ja si u nda mes kompanive appeared first on Revista Monitor.

↗

Kredia po rritet me ritme të shpejta edhe për huamarrësit nga jashtë vendit

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito

Ndërkohë që kredia për ekonominë shqiptare po rritet me ritme të larta që prej vitit të kaluar, një ecuri të ngjashme  po shfaq edhe kredia e dhënë nga bankat shqiptare për huamarrës që veprojnë jashtë vendit.

Statistikat e Bankës së Shqipërisë tregojnë se sektori bankar ka rritur ndjeshëm kreditimin jashtë gjatë vitit 2025. Në mesin e këtij viti, kredia e dhënë për huamarrës jorezidentë në Shqipëri arriti në afërsisht 64.2 miliardë lekë.

Që nga fillimi i vitit 2025, ky portofol është rritur me pothuajse 14 miliardë lekë, ose rreth 27%.

Rritja është edhe më e lartë krahasuar me të njëjtën periudhë  të vitit të kaluar, me afërsisht 30% më shumë. Kredia për jorezidentët aktualisht në nivelet më të larta që prej vitit 2018.

Mbështetur në statistikat e Bankës së Shqipërisë, në fund të muajit prill huaja për jorezidentët përbën rreth 6.8% të portofolit të sektorit bankar, nga rreth 5.9% që zinte një vit më parë.

Kredia e sektorit bankar për jorezidentët pati arritur arriti nivelet më të larta në mesin e vitit 2017. Një pjesë e madhe e kredisë jashtë vendit lidhej sidomos me aktivitetin e degës së BKT në Kosovë. Pasi dega në fjalë u nda nga banka mëmë në Shqipëri, në fillim të vitit 2019, kjo kredi pësoi rënie të ndjeshme. Edhe në momentin kur kredia jashtë vendit arriti pikun, ajo ishte e kufizuar në pak banka të mëdha të sistemit.

Aktualisht, Credins Bank ka degë të saj edhe në tregun e Kosovës, që vazhdojnë të klasifikohen si pjesë e bankës mëmë në Shqipëri. Nga pikëpamja statistikore, portofoli i Credins Kosovë klasifikohet si kredi për jorezidentët, megjithëse banka ushtron aktivitet si bankë lokale në Kosovë.

Sipas Bankës së Shqipërisë, kredia për subjektet jorezidente në pjesën më të madhe është kredi e dhënë për bizneset, e dominuar kryesisht nga maturiteti afatgjatë.

Rënia e normave të interesit të Euros në tregjet e jashtme duket se ka frenuar investimet e bankave në letra me vlerë të subjekteve jorezidente.

Sipas të dhënave të Bankës së Shqipërisë, në fund të muajit qershor vlera e investimit të sektorit bankar në letra me vlerë të subjekteve jorezidente arriti në 253.9 miliardë lekë. Që nga fillimi i vitit, portofoli i letrave me vlerë të subjekteve jorezidente është tkurrur me më shuëms e 23 miliardë lekë ose 8.4%.

Vitin e kaluar, Banka Qendrore Europiane nisi uljen e normave të interesit, pas një cikli dyvjeçar në rritje. Aktualisht, norma e interesit të depozitave ditore ka zbritur në 2%, ndërsa ajo e instrumenteve bazë të rifinancimit në 2.4%. Kjo ka ulur rrjedhimisht edhe normat e interesit të euros në tregjet financiare, duke i bërë më pak tërheqëse investimet në emetimet e reja të instrumenteve të borxhit./ E.Shehu

Burimi: BSH

The post Kredia po rritet me ritme të shpejta edhe për huamarrësit nga jashtë vendit appeared first on Revista Monitor.

↗

Banka Qendrore parashikon rritje të inflacionit prej 3.3% në Kosovë

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito

Banka Qendrore e Kosovës ka parashikuar që norma mesatare e inflacionit për vitin 2025 të arrijë në 3.3%, kryesisht e nxitur nga konsumi privat dhe investimet. Po ashtu, rritja ekonomike pritet të jetë 4.1%.

Ekonomia e Kosovës pritet të vijojë rritjen e saj në vitin 2025, me një normë parashikuese prej 4.1%, ndërsa inflacioni mesatar mund të arrijë në 3.3%.

Parashikimi vjen nga Banka Qendrore e Kosovës në edicionin e 21-të të Raportit të Stabilitetit Financiar, ku theksohet se rritja do të udhëhiqet kryesisht nga konsumi privat dhe investimet.

Ndërkaq, ky institucion parashikon një rritje ekonomike prej 4.1%.

Sipas BQK-së, konfirmohet qëndrueshmëria dhe stabiliteti i sistemit financiar të Kosovës, mbikëqyrja prudente rregullative dhe praktikat efektive të menaxhimit të rrezikut.

Megjithatë, BQK thotë se këto arritje mbeten të ekspozuara ndaj pasigurive ekonomike globale, duke kërkuar një vëmendje të vazhdueshme.

“Ekonomia e KosovĂ«s u rrit me 4.4% nĂ« vitin 2024, e mbĂ«shtetur nga konsumi privat, investimet dhe eksportet. Norma vjetore e inflacionit zbriti nĂ« nivelin prej 1.6 %, kryesisht si rezultat i uljes sĂ« çmimeve tĂ« ushqimeve dhe mallrave tĂ« importuara.

PĂ«r vitin 2025, BQK parashikon njĂ« rritje ekonomike prej 4.1% dhe njĂ« normĂ« mesatare tĂ« inflacionit prej 3.3%, tĂ« nxitur kryesisht nga konsumi privat dhe investimet”, u tha nĂ« kĂ«tĂ« raport.

BQK thotë se sektori fiskal shënoi performancë të qëndrueshme, me deficit minimal dhe ulje të raportit të borxhit publik ndaj BPV-së.

“MegjithatĂ«, thellimi i deficitit tĂ« llogarisĂ« rrjedhĂ«se, si dhe trendet e remitancave dhe tĂ« investimeve tĂ« huaja direkte mbeten sfida strukturore qĂ« kĂ«rkojnĂ« vĂ«mendje dhe monitorim tĂ« shtuar”, thuhet mĂ« tej nĂ« raport.

Ndërkaq, theksohet se sistemi financiar i Kosovës vazhdoi zgjerimin në vitin 2024, duke përforcuar rolin e tij në mbështetje të ekonomisë vendore.

“Sektori bankar shĂ«noi rritje tĂ« shpejtĂ« tĂ« kreditimit prej 18.3%, e nxitur nga kĂ«rkesa e lartĂ« pĂ«r financim nga ekonomitĂ« familjare dhe bizneset, si dhe nga pĂ«rmirĂ«simi i kushteve kreditore”.

Raporti thekson gjithashtu se sektori fiskal shënoi performancë të qëndrueshme, me deficit minimal dhe ulje të borxhit publik në raport me BPV-në.

Megjithatë, thellimi i deficitit të llogarisë rrjedhëse, si dhe luhatjet në remitanca dhe investimet e huaja direkte, mbeten sfida që kërkojnë monitorim të vazhdueshëm.

Këto të dhëna janë publikuar në edicionin e 21-të të Raportit të Stabilitetit Financiar (RSF), i cili paraqet një vlerësim të detajuar dhe të bazuar mbi zhvillimet më të fundit në sistemin financiar të vendit, sfidat me të cilat përballet si dhe perspektivat për periudhën e ardhshme.

Kurse, gjatë ditës së djeshme Agjencia e Statistikave të Kosovës ka treguar se çmimet e konsumit në Kosovë kanë vazhduar trendin rritës edhe gjatë muajit korrik 2025, duke e çuar inflacionin vjetor në 4,3%, ndërsa ai mujor ka arritur 0,2%.

Ky nivel inflacioni mbetet dukshëm mbi objektivin e konsideruar ideal prej rreth 2%, që përdoret si standard në ekonomitë e zhvilluara dhe në zhvillim.

Sipas raportit të ASK-së, në krahasim me korrikun e vitit të kaluar, rritja e çmimeve është ndikuar kryesisht nga disa kategori kryesore të mallrave dhe shërbimeve.

Ndër to, rritjen më të madhe e kanë pësuar pushimet e organizuara me +20,9%, pasuar nga kafeja, çaji dhe kakaoja me +16,9%, si dhe energjia elektrike me +16,6%. Po ashtu, çmime më të larta janë regjistruar te produktet ushqimore bazë si mishi (+12,7%), pemët (+12,3%) dhe perimet (+10,7%).

Shtrenjtim është vërejtur edhe tek shërbimet e transportit (+10,4%), mirëmbajtja e pajisjeve personale (+10,2%), vajrat dhe yndyrat, shërbimet hoteliere, shërbimet ambulantore, produktet e qumështit, pijet alkoolike dhe shërbimet financiare.

 

 

 

The post Banka Qendrore parashikon rritje të inflacionit prej 3.3% në Kosovë appeared first on Revista Monitor.

↗

Të huajt vijnë më së shumti në Serbi për trajtime dentare dhe kirurgji estetike

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito

Turizmi shëndetësor në Serbi është rritur ndjeshëm vitet e fundit. Sipas të dhënave të sektorit dhe vlerësimeve nga shoqatat profesionale, çdo vit e vizitojnë vendin nga 40,000 deri në 60,000 pacientë të huaj, kryesisht për trajtime dentare, kirurgji estetike, rehabilitim dhe procedura ortopedike.

Shumica e tyre vijnë nga vende ku ka një diasporë të madhe serbe, si Gjermania, Zvicra, Austria, SHBA dhe Australia. Këta pacientë shpesh e kombinojnë marrjen e shërbimeve mjekësore me turizmin, gjë që kontribuon më tej në ekonominë vendase.

Megjithatë, sipas Shoqatës së Turizmit pranë Dhomës së Tregtisë së Serbisë (PKS), pavarësisht rritjes së vazhdueshme të interesit, potenciali i plotë i këtij sektori ende nuk është realizuar.

“Serbia ka burime natyrore, staf mjekĂ«sor tĂ« arsimuar dhe çmime konkurruese, por i mungon njĂ« qasje strategjike nĂ« promovim dhe zhvillim tĂ« infrastrukturĂ«s, gjĂ« qĂ« kufizon ndikimin e plotĂ« ekonomik tĂ« turizmit shĂ«ndetĂ«sor”, tha Shoqata pĂ«r Biznis.rs.

“Brenda fushĂ«s sĂ« turizmit shĂ«ndetĂ«sor, Serbia ofron kryesisht shĂ«rbime dentare, tĂ« cilat pĂ«rbĂ«jnĂ« deri nĂ« 80% tĂ« kĂ«rkesĂ«s totale nga pacientĂ«t e huaj. Gjithashtu, ka kĂ«rkesĂ« tĂ« lartĂ« pĂ«r kirurgji estetike dhe plastike, ortopedi, mjekĂ«si riprodhuese, procedura kardiologjike, si dhe terapi fizike dhe rehabilitim”, theksoi Shoqata.

Sa u përket çmimeve, ato janë dukshëm më të ulëta krahasuar me ato në vendet e BE-së dhe në SHBA, mesatarisht nga 50 deri në 70% më të lira.

“PĂ«r shembull, implantet dentare, qĂ« nĂ« EuropĂ«n PerĂ«ndimore mund tĂ« kushtojnĂ« mbi 3,000 euro, nĂ« Serbi janĂ« tĂ« disponueshme nga 800 deri nĂ« 1,500 euro. Edhe operacionet estetike dhe procedurat ortopedike janĂ« shumĂ« mĂ« tĂ« pĂ«rballueshme. Kjo konkurrueshmĂ«ri nĂ« çmime, e kombinuar me staf profesional dhe pĂ«rvoja pozitive tĂ« pacientĂ«ve, e pozicionon SerbinĂ« si njĂ« destinacion tĂ«rheqĂ«s pĂ«r shĂ«rbime mjekĂ«sore”, – deklaroi PKS.

Në lidhje me të ardhurat nga ky lloj turizmi, shoqata theksoi se aktualisht nuk ka një statistikë zyrtare të unifikuar, që të mbulojë të gjithë parametrat kyç të turizmit shëndetësor, si të ardhurat totale, numrin e saktë të vizitorëve, vendet e tyre të origjinës dhe procedurat më të kërkuara.

Turqia gjeneron mbi 3 miliardë dollarë nga turizmi shëndetësor

Në nivel global, turizmi shëndetësor është një sektor me rritje jashtëzakonisht dinamike. Disa nga destinacionet më të njohura janë Turqia, Hungaria, Polonia, Spanja, Tajlanda, India dhe Meksika.

“Turqia, pĂ«r shembull, gjeneron mbi 3 miliardĂ« dollarĂ« nĂ« vit nga turizmi shĂ«ndetĂ«sor dhe tĂ«rheq njĂ« numĂ«r tĂ« madh pacientĂ«sh nga Europa dhe Azia, veçanĂ«risht pĂ«r kirurgji estetike, transplant flokĂ«sh dhe kujdes dentar. Polonia dhe Hungaria janĂ« tĂ« njohura pĂ«r shĂ«rbimet dentare dhe terapinĂ« fizike.

KĂ«to vende kanĂ« zhvilluar strategji tĂ« fuqishme promovimi dhe ofrojnĂ« tĂ« plota – nga shĂ«rbimet mjekĂ«sore deri te logjistika, akomodimi dhe aktivitete turistike – gjĂ« qĂ« i bĂ«n konkurruese si nĂ« tregun europian ashtu edhe nĂ« atĂ« global. Serbia, megjithĂ«se shumĂ« konkurruese nĂ« aspektin e çmimeve, ende nuk mban njĂ« vend tĂ« rĂ«ndĂ«sishĂ«m nĂ« kĂ«to lista pĂ«r shkak tĂ« mungesĂ«s sĂ« marketingut sistematik dhe mbĂ«shtetjes institucionale”, – shpjegoi PKS.

E pyetur se çfarë nevojitet që turizmi shëndetësor në Serbi të arrijë potencialin e vet të plotë, shoqata përmendi disa masa kyçe.

Hapi i parë do të ishte krijimi i një baze të dhënash qendrore me statistika mbi përdoruesit e huaj të shërbimeve shëndetësore, procedurat që ata ndjekin dhe të ardhurat e gjeneruara nga institucionet shëndetësore.

“Nevojiten investime tĂ« mĂ«tejshme nĂ« modernizimin dhe dixhitalizimin e mbi 50 qendrave rehabilitimi dhe spa, por shumĂ« prej tyre nuk janĂ« tĂ« pajisura siç duhet pĂ«r tĂ« pritur pacientĂ« tĂ« huaj. NjĂ« mbĂ«shtetje mĂ« e fortĂ« institucionale Ă«shtĂ« gjithashtu thelbĂ«sore, pĂ«rmes promovimit ndĂ«rkombĂ«tar tĂ« SerbisĂ« si destinacion shĂ«ndetĂ«sor, si dhe zhvillimit tĂ« paketave tĂ« specializuara tĂ« turizmit mjekĂ«sor tĂ« orientuara drejt diasporĂ«s dhe tregjeve tĂ« EuropĂ«s PerĂ«ndimore.

Forcimi i Partneriteteve Publike-Private, mbĂ«shtetja pĂ«r akreditimin e institucioneve shĂ«ndetĂ«sore sipas standardeve ndĂ«rkombĂ«tare, si dhe pĂ«rmirĂ«simi i mbĂ«shtetjes gjuhĂ«sore, logjistike dhe pas-trajtimit pĂ«r pacientĂ«t e huaj do tĂ« ishin gjithashtu tĂ« dobishme”, – pĂ«rfundoi Shoqata e Turizmit pranĂ« DhomĂ«s sĂ« TregtisĂ« sĂ« SerbisĂ«.

The post Të huajt vijnë më së shumti në Serbi për trajtime dentare dhe kirurgji estetike appeared first on Revista Monitor.

↗

Pse po funksionon strategjia e Francës në epokën e turizmit masiv

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito

Franca priti mbi 100 milionë njerëz në vitin 2024, por protestat kundër turizmit kanë qenë të rralla.

Ndërsa ndjenja kundër turizmit ka filluar të vlojë në mbarë Europën, një vend bie në sy për heshtjen e tij. Dhe është vendi më i vizituar në botë:

Franca.

Megjithëse pret rreth 100 milionë udhëtarë çdo vit, Franca rrallë bëhet lajm për protesta kundër turizmit, një kontrast i fortë me fqinjët e saj, të cilët gjithnjë e më shumë po shprehin zhgënjim për qytetet e mbipopulluara, qiratë e larta dhe sjelljet e këqija.

Nuk ka një arsye të vetme pse Franca e ka shmangur këtë reagim, dhe frika se ai mund të vijë nuk është e pabazë. Por angazhimi për turizëm të qëndrueshëm, infrastruktura e fortë dhe një strategji për të shpërndarë vizitorët në rajone dhe gjatë gjithë vitit, luajnë një rol të rëndësishëm.

Franca ka luajtur një lojë afatgjatë

Ndryshe nga shumë vende që tani po nxitojnë të frenojnë turizmin masiv, Franca e ka nisur vendosjen e themeleve vite më parë.

“Atout France”, agjencia e zhvillimit tĂ« turizmit tĂ« vendit, e ka bĂ«rĂ« qĂ«ndrueshmĂ«rinĂ« njĂ« shtyllĂ« qendrore tĂ« strategjisĂ« sĂ« saj. Sipas njĂ« plani 10-vjeçar, Plani Destination France, qeveria ka parashikuar nĂ« vitin 2021 njĂ« fond prej 1.9 miliardĂ« euro pĂ«r tĂ« nxitur udhĂ«time mĂ« tĂ« gjelbra dhe mĂ« tĂ« pĂ«rgjegjshme.

Kjo nënkupton nxitjen e udhëtimit me tren në vend të fluturimeve të shkurtra, investimin në qytete të mesme dhe nxitjen e vizitorëve për të shkuar përtej destinacioneve të zakonshme, si Parisi apo Nica.

Vendi e përforcoi këtë qasje edhe këtë vit, me një zotim të ri për të investuar në turizëm më ekologjik, gjithëpërfshirës dhe të orientuar drejt teknologjisë dixhitale. Udhëheqësit e turizmit shpresojnë që këto investime të sjellin qëndrime më të gjata, turma më të vogla dhe përvoja më kuptimplota.

Fuqia e trenave
Franca ka një nga rrjetet hekurudhore më të gjata në Europë, 28,000 kilometra hekurudha, përfshirë 2,800 kilometra hekurudha me shpejtësi të lartë.

Qytete me vetëm 20,000 banorë kanë stacione treni. Falë trenave me shpejtësi të lartë, mund të udhëtosh nga Parisi në Marsejë për tre orë.

Ky akses ndryshon modelin e turizmit. Po ashtu, ndryshon edhe politikat.

Në vitin 2023, Franca ndaloi zyrtarisht fluturimet e brendshme në disa linja që mund të bëheshin në më pak se dy orë e gjysmë me tren. Edhe pse ndikimi i kësaj mase mbi klimën mbetet i paqartë, ajo ka nxitur udhëtimin me tren dhe ka inkurajuar vizitat në rajone që ndoshta do të kishin mbetur në hije.

Turistët shpërndahen me plan
Aty ku Spanja ka Costa Brava dhe Italia ka Venecian, Franca ka
 gjithçka. Dhe kjo Ă«shtĂ« pikĂ«risht ajo qĂ« vendi dĂ«shiron.

“TuristĂ«t janĂ« tĂ« shpĂ«rndarĂ« nĂ« FrancĂ«,” thotĂ« Marine Prat, projektuese turizmi dhe eventesh biznesi nĂ« “Loire Secrets”. “Ata nuk shkojnĂ« vetĂ«m nĂ« njĂ« vend. Ata vizitojnĂ« disa rajone.”

Një pjesë e kësaj lidhet me historinë, Franca gjithmonë e ka prezantuar veten si një vend rajonesh. Një pjesë tjetër është tregimi i historive. Nga kështjellat te kantinat e verës në Alsasë, çdo rajon ofron turizmin e vet unik dhe infrastrukturën për ta mbështetur.

“GjithnjĂ« e mĂ« shumĂ« njerĂ«z duan tĂ« udhĂ«tojnĂ« jashtĂ« shtegut tĂ« zakonshĂ«m. Ata duan tĂ« shohin zona tĂ« ndryshme, jo vetĂ«m destinacionet klasike si Parisi, Normandia apo jugu i FrancĂ«s,” shton Prat. “Tani ata mund ta shohin nĂ« Instagram se mund tĂ« udhĂ«tosh vetĂ«m njĂ« orĂ« e gjysmĂ« nga Parisi dhe tĂ« zbulosh fshatra tĂ« bukur, gastronomi dhe qytete shumĂ« dinamike.”

Një avantazh kulturor
Ndoshta më pak e dukshme, por trashëgimia e Francës në mikpritjen e të huajve mund të jetë duke dhënë frytet e saj sot.

“Franca ka qenĂ« njĂ« kryqĂ«zim kulturash pĂ«r shekuj,” thotĂ« Prat. “ËshtĂ« krejtĂ«sisht normale tĂ« kesh njerĂ«z nga e gjithĂ« bota qĂ« e vizitojnĂ«. ËshtĂ« njĂ« pjesĂ« e madhe e ekonomisĂ« sonĂ«.”

Kjo histori e gjatë mikpritjeje, e kombinuar me një infrastrukturë të fortë turistike, me gjasë e ka ndihmuar Francën të shmangë disa nga problemet e hasura gjetkë.

Dhe audienca po zgjerohet. Vizitorët nga tregje të reja si India, Azia Juglindore, Australia dhe Afrika kanë ardhur në rritje vitet e fundit. Ata po gjejnë më shumë gjëra për të bërë jashtë qyteteve të mëdha.

“Ne po pĂ«rpiqemi tĂ« shesim mĂ« shumĂ« pĂ«rvoja lokale,” thotĂ« Prat. “Ne jemi shumĂ« tĂ« pĂ«rfshirĂ« nĂ« rajonin tonĂ«. Duam tĂ« promovojmĂ« prodhues tĂ« verĂ«s organike ose biodinamike, ushqim lokal dhe organik, dhe njerĂ«z qĂ« punojnĂ« nĂ« kĂ«tĂ« mĂ«nyrĂ«.”

Udhëtarët shpesh zgjedhin Parisin si destinacionin e tyre fillestar. Por nga aty, ata po shtrihen më tej. Marseja dhe Strasburgu po rriten me shpejtësi, falë lidhjeve më të mira dhe ofertës më të gjerë kur turistët mbërrijnë atje.

A mund të ndihmojë rregullimi për të shmangur pakënaqësinë?
Franca nuk i ka shpëtuar plotësisht fërkimeve. Grevat e shpeshta, në transportin hekurudhor, ajror apo sektorë të tjerë, mbeten pjesë e ritmit kombëtar. Mbipopullimi mund të jetë gjithashtu çështje e ardhshme.

NdĂ«rkohĂ«, LojĂ«rat Olimpike vitin e kaluar sollĂ«n aq shumĂ« vĂ«mendje te “Qyteti i Dritave”, saqĂ« mbi 50 milionĂ« njerĂ«z e vizituan Parisin vetĂ«m nĂ« vitin 2024.

MĂ« herĂ«t kĂ«tĂ« verĂ«, banorĂ«t e Montmartre filluan tĂ« shprehin shqetĂ«simin pĂ«r rritjen e turmave. “NjerĂ«zit vijnĂ« pĂ«r tre orĂ«, argĂ«tohen, blejnĂ« njĂ« beretĂ« ose njĂ« krepĂ« dhe ikin, sikur tĂ« ishin nĂ« njĂ« park argĂ«timi,” i tha njĂ« banor agjencisĂ« Reuters.

Autoritetet shpresojnë se rregullimi mund të ndihmojë për të parandaluar më të keqen.

Ndërsa qiratë afatshkurtra për pushime kanë shkaktuar kriza banesash në qytete si Lisbona dhe Barcelona, autoritetet në Francë kanë vepruar më shpejt.

Sipas njĂ« ligji tĂ« miratuar vitin e kaluar, “Loi le Meur”, qeveritĂ« vendore mund tĂ« vendosin kufizime pĂ«r qiratĂ« turistike, tĂ« ulin numrin e netĂ«ve qĂ« njĂ« banesĂ« mund tĂ« jepet me qira (nga 120 nĂ« 90) dhe tĂ« gjobisin pronarĂ«t qĂ« nuk zbatojnĂ« rregullat.

Qoftë përmes ligjeve që rregullojnë qiratë afatshkurtra apo një masterplani për një rritje më të qëndrueshme, duket se sistemi francez po funksionon. Në epokën e mbipopullimit turistik, arma sekrete e vendit mund të jetë fakti se është përgatitur për këtë moment prej kohësh. / Euronews

 

The post Pse po funksionon strategjia e Francës në epokën e turizmit masiv appeared first on Revista Monitor.

↗

Donald Trump zgjat armëpushimin e luftës tregtare me Kinën

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito

Udhëheqësi amerikan shtyn tarifat e reja për eksportuesin më të madh në botë për 90 ditë të tjera

 

Donald Trump ka zgjatur një armëpushim të luftës tregtare me Kinën për 90 ditë të tjera, vetëm pak orë para afatit të së martës për të rritur tarifat për eksportuesin më të madh në botë.

Lëvizja e presidentit amerikan pritej gjerësisht sepse qeveria e tij ka ngurruar të rindezë konfliktin e ashpër tregtar me Pekinin, që tronditi tregjet në prill kur taksat amerikane mbi importet kineze u rritën deri në 145%. Kufizimet e rrepta të eksportit të Pekinit mbi metalet e rralla kërcënojnë gjithashtu prodhimin amerikan.

Presidenti shtoi se Kina po ndĂ«rmerrte “hapa tĂ« rĂ«ndĂ«sishĂ«m drejt korrigjimit tĂ« marrĂ«veshjeve tregtare jo-reciproke dhe adresimit tĂ« shqetĂ«simeve” dhe pezullimi i tarifave mĂ« tĂ« larta do tĂ« ishte nĂ« fuqi deri mĂ« 10 nĂ«ntor.

Sekretari i Thesarit të SHBA-së, Scott Bessent, negocioi në maj një marrëveshje me zyrtarë të lartë kinezë në Gjenevë, Zvicër, për të ulur tarifat dhe për të ndaluar një luftë tregtare në thellim. Një raund tjetër bisedimesh u mbajt në Suedi muajin e kaluar. Kina tha të martën se kishte rënë dakord të pezullonte shumicën e tarifave të saj hakmarrëse ndaj SHBA-së për 90 ditë të tjera.

SHBA-të kanë qenë të hapura për lehtësimin e disa kufizimeve të eksportit për gjysmëpërçuesit, një kërkesë kyçe nga Kina, dhe ngritën mundësinë e një samiti midis Trump dhe Xi Jinping, udhëheqësit të Kinës, megjithëse nuk është arritur asnjë marrëveshje për një takim të tillë.

Financial Times raportoi se Trump tani po lejonte Nvidia dhe AMD të eksportonin çipa më të përparuar në Kinë në këmbim të një tarife, një veprim që shkaktoi alarm për sigurinë kombëtare.

Pushimi relativ në marrëdhëniet ekonomike midis dy vendeve vjen pasi Trump ka arritur disa marrëveshje për të ulur tarifat me partnerë të mëdhenj tregtarë, përfshirë BE-në dhe Japoninë, por goditi të tjerë si India dhe Brazili me taksa të larta pasi nuk arriti të arrinte marrëveshje me ta.

Presidenti njoftoi gjithashtu se nuk do të vendoste tarifa për arin, disa ditë pas një vendimi nga agjencia doganore e SHBA-së që përshkruante detyrimet e planifikuara të administratës në tregjet e arit.

Edhe me armëpushimin, Trump ende po vendos tarifa 30% mbi importet kineze, duke i çuar normat mesatare të tarifave mbi mallrat nga vendi në mbi 50%. Kina, nga ana e saj, ka shtuar taksa shtesë prej 10% mbi të gjitha mallrat amerikane dhe taksa të mëtejshme prej 10 deri në 15% mbi artikuj të caktuar kyç si soja dhe mallrat energjetike.

Pekini ka kontrolluar fort rrjedhën e jashtme të metaleve të rralla dhe magneteve të lidhura me to, duke lejuar që sasi të kufizuara të lëndëve të para kritike të eksportohen në SHBA pasi të dyja palët arritën një marrëveshje të mëtejshme mbi mineralet kritike në qershor.

Ekonomistët kanë paralajmëruar se taksat mbi partnerin e tretë më të madh tregtar të SHBA-së ende rrezikojnë të nxisin inflacionin dhe të ngadalësojnë rritjen ekonomike. / FT

The post Donald Trump zgjat armëpushimin e luftës tregtare me Kinën appeared first on Revista Monitor.

↗

Thellohet rënia e lindjeve, 6-mujori 6.5% më pak, shtesa natyrore drejt zeros

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito

Rënia e lindjeve po thellohet nga viti në vit, duke sinjalizuar zhvillime negative në demografinë e vendit në dekadat në vijim.

Sipas të dhënave të INSTAT në 6 -mujorin e parë të vitit 2025 linden 9,644 bebe me rënie 6.5 për qind në krahasim me 6 -mujorin e parë 2024.

Rënia e lindjeve u thellua edhe me shumë në gjysmën e e parë të këtij viti, pasi në vitin 2024 lindjet ranë me 5 për qind në krahasim me vitin 2023. Ndërkohe shtesa natyrore në tremujorin e dytë ishte vetëm 48 lindje më shumë se vdekje.

NĂ« periudhĂ«n janar–qershor 2025 janĂ« regjistruar gjithsej 9.322 lindje, nga tĂ« cilat 4.340 nĂ« tremujorin e parĂ« dhe 4.982 nĂ« tremujorin e dytĂ«. Kjo pĂ«rbĂ«n njĂ« ulje prej 6.5% krahasuar me tĂ« njĂ«jtĂ«n periudhĂ« tĂ« vitit 2024, kur u regjistruan gjithsej 10.325 lindje (5.056 nĂ« tremujorin e parĂ« dhe 5.269 nĂ« tĂ« dytin).

Pothuajse të gjitha qarqet kanë shënuar ulje të lindjeve, me përjashtime të vogla lokale. Tirana vijon të mbajë rekordin kombëtar për numrin e lindjeve, por ka pësuar gjithashtu një rënie të ndjeshme. Qarqe të vogla si Gjirokastra dhe Kukësi mbeten me shifra minimale, duke theksuar kontrastin e madh mes zonave metropolitane dhe atyre periferike.

Në tremujorin e dytë të vitit 2025, një qark i vendit shënoi rritje të numrit të lindjeve, ndërsa njëmbëdhjetë qarqe të tjera shënuan rënie, në krahasim me tremujorin e dytë të vitit 2024.

Qarku me numrin më të lartë të lindjeve ishte Tirana me 1.982 lindje, ndërsa qarku me numrin më të ulët Gjirokastra me 74 lindje. Qarku i Kukësit shënoi rritjen më madhe në përqindje të lindjeve, gjatë tremujorit të dytë të vitit 2025, krahasuar me tremujorin e dytë 2024, përkatësisht me 6,5 %, ndërsa qarku i Korçës shënoi rënien më madhe me 26,0 %.

Ky rezultat për gjashtëmujorin e parë 2025 nxit shqetësime për efektet afatgjata mbi tregun e punës, sistemin e pensioneve dhe qëndrueshmërinë e popullsisë aktive, ndërkohë që politikat për nxitjen e lindshmërisë ende nuk kanë dhënë efektet e pritshme.

RĂ«nia e lindjeve Ă«shtĂ« produkt i disa faktorĂ«ve tĂ« njĂ«kohshĂ«m qĂ« veprojnĂ« si “kaskadĂ«â€ dhe ulin numrin e çifteve qĂ« zgjedhin tĂ« kenĂ« fĂ«mijĂ«, si dhe reduktojnĂ« bazĂ«n e njerĂ«zve nĂ« moshĂ« riprodhuese.

Një pjesë e madhe e popullsisë në moshë pune dhe riprodhuese, sidomos në zonat rurale dhe në qytetet e vogla, po emigron drejt vendeve të BE-së dhe më tej, duke u larguar nga vendi pikërisht grupmoshat që kontribuojnë më shumë në lindshmërinë. Kjo zvogëlon bazën demografike që mund të bëjë fëmijë dhe e bën të vështirë rikthimin e normave të mëparshme të lindshmërisë.

Shkalla e lindshmërisë për grua është ulur dekadash dhe për pasojë ka më pak gra në grupmoshat me fertilitet të lartë, çka përkeqëson efektin e çdo rënieje të momentit.

Pasiguria ekonomike dhe kostot e jetesĂ«s ndikojnĂ« drejtpĂ«rdrejt vendimet familjare. Çiftet shtyjnĂ« ose kufizojnĂ« numrin e fĂ«mijĂ«ve pĂ«r shkak tĂ« punĂ«simit tĂ« pasigurt, çmimeve tĂ« banesave dhe kostove tĂ« rritura tĂ« edukimit dhe kujdesit.

Burimi: INSTAT

The post Thellohet rënia e lindjeve, 6-mujori 6.5% më pak, shtesa natyrore drejt zeros appeared first on Revista Monitor.

❌