Nga Pepukaye Bardouille dhe Mahmoud Mohieldin*
Për tregjet në zhvillim dhe ekonomitë në zhvillim (EMDE), investimi në qëndrueshmëri nuk është luks; është një domosdoshmëri. Fatkeqësitë natyrore dhe degradimi ekologjik po pengojnë perspektivat ekonomike dhe po rëndojnë mbi financat e tyre. Ndoshta edhe më e rëndësishme, këto goditje po përkeqësojnë barrët e paqëndrueshme të borxhit, në një kohë kur vendet donatore po shkurtojnë ndihmën për zhvillim, duke e bërë më të vështirë për EMDE-të financimin e investimeve në përshtatjen me ndryshimet klimatike.
Gjatë dy dekadave të fundit, 74 ekonomitë që përbëjnë Forumin e Vendeve të Rrezikuara nga Ndryshimet Klimatike dhe Grupin e Vendeve të Rrezikuara G20 kanë pësuar mbi 525 miliardë dollarë humbje, ekuivalente me rreth 20% të PBB-së së tyre kolektive, për shkak të goditjeve klimatike. Këto përfshijnë fatkeqësi të menjëhershme si përmbytjet, uraganët dhe thatësirat, si dhe ngjarje me lëvizje më të ngadaltë si tharja e tokës dhe erozioni bregdetar.
NdĂ«rkohĂ«, degradimi i ekosistemeve natyrore, pĂ«rmes shpyllĂ«zimit dhe humbjes sĂ« biodiversitetit, ka pĂ«rkeqĂ«suar pasiguritĂ« ushqimore dhe tĂ« ujit dhe ka rritur rreziqet klimatike duke eliminuar âburimetâ natyrore tĂ« karbonit. KĂ«to dinamika krijojnĂ« pengesa tĂ« mĂ«dha, kryesisht hapĂ«sirĂ« tĂ« kufizuar fiskale dhe kosto tĂ« larta tĂ« kapitalit, qĂ« e mbajnĂ« vendin tĂ« bllokuar nĂ« njĂ« cikĂ«l tĂ« rrezikshĂ«m tĂ« cenueshmĂ«risĂ«. ShkĂ«putja nga ky cikĂ«l kĂ«rkon njĂ« zgjerim tĂ« ndjeshĂ«m tĂ« financimeve pĂ«r pĂ«rpjekjet e pĂ«rshtatjes klimatike.
Për këtë arsye, Agjenda e Përshtatjes Sharm El-Sheikh, e nisur në vitin 2022, propozon 30 objektiva të përshtatjes në sektorë kyç si bujqësia, shëndetësia publike dhe infrastruktura, me synimin për të nxitur veprime gjithëpërfshirëse, efektive dhe të drejta deri në vitin 2030. Rezultatet e propozuara nuk janë thjesht mbrojtëse; ato krijojnë vende pune, rrisin produktivitetin dhe përmirësojnë besueshmërinë kredituese. Fatkeqësisht, këto përfitime nuk pasqyrohen në kuadrot makroekonomike aktuale.
Problemi është strukturor. Mjetet ekzistuese makro-fiskale, si kuadrot e qëndrueshmërisë së borxhit të përdorura nga Fondi Monetar Ndërkombëtar, Banka Botërore dhe, si rrjedhojë, edhe vlerësimet e kredisë sovrane, marrin parasysh rreziqet klimatike dhe ato natyrore, por nuk njohin mjaftueshëm përfitimet ekonomike të reduktimit të këtyre rreziqeve. Fatkeqësitë natyrore trajtohen si kërcënime për stabilitetin fiskal. Por investimet e nevojshme për të zbutur efektet e tyre shihen vetëm si një barrë shtesë borxhi, në vend që të konsiderohen kritike për reduktimin e humbjeve ose si nxitëse të zhvillimit të aseteve strategjike që rrisin rritjen. Për shembull, investimet në infrastrukturë të qëndrueshme ndaj përmbytjeve në Vietnam jo vetëm që kanë ulur kostot e dëmeve, por gjithashtu kanë rritur vlerën e tokës, kanë përmirësuar shëndetin publik dhe kanë rritur produktivitetin e punëtorëve. Po ashtu, investimet në zgjidhje të bazuara në natyrë mund të adresojnë njëkohësisht sfidat klimatike, ushqimore dhe të ujit, si dhe të rrisin performancën e infrastrukturës.
Si rrjedhojë, ndërhyrje me ndikim të lartë si mbrojtjet bregdetare, linjat nëntokësore të energjisë dhe rikthimi i bimësisë tropikale në bregdete shpesh lihen mënjanë në favor të projekteve më konvencionale të infrastrukturës, si rrugët, urat dhe portet.
Këto stimuj të shtrembëruar pasqyrohen edhe në proceset e planifikimit dhe buxhetimit të EMDE-ve. Ministritë e mjedisit, që mbikëqyrin Kontributet e Përcaktuara Kombëtare (NDC) dhe Planet Kombëtare të Përshtatjes (NAP) sipas marrëveshjes së Parisit për klimën, priren të mos bashkëpunojnë në mënyrë sistematike me ministritë e financave, që do të thotë se këto strategji qëndrueshmërie nuk integrohen plotësisht në planifikimin financiar kombëtar afatmesëm dhe afatgjatë. Kjo i lë NDC-të dhe NAP-et të rrezikuara të mbeten aspirative, në vend që të jenë të zbatueshme.
Me investimet kritike të përshtatjes të përjashtuara nga buxhetet dhe me mungesë të fondeve në formën e granteve ose financimeve koncesionare për të mbuluar boshllëqet që pasojnë, shumëkush po kërkon ndryshime në trajtimin e borxhit, përfshirë reformat në kuadrot fiskale në mënyrë që investimet në qëndrueshmëri klimatike dhe të natyrës të trajtohen si produktive. Një dokument i fundit i Nismës së Bridgetown paraqet katër hapa që qeveritë mund të ndërmarrin për ta arritur këtë qëllim.
SĂ« pari, EMDE-tĂ« duhet tĂ« matin rreziqet klimatike dhe natyrore, akute dhe kronike. NjĂ« kuptim mĂ« i mirĂ« i efekteve tĂ« mundshme makroekonomike mund tĂ« ndihmojĂ« nĂ« drejtimin e vlerĂ«simeve pĂ«r financimin e nevojshĂ«m pĂ«r tâi reduktuar kĂ«to rreziqe.
Pasi politikëbërësit të kenë identifikuar investimet e nevojshme, ata duhet të vlerësojnë ndikimin e tyre në ecurinë e rritjes së ekonomisë. Shpenzimet për masa qëndrueshmërie mund të reduktojnë humbjet e ardhshme nga fatkeqësitë klimatike, të rrisin produktivitetin dhe të shtojnë të ardhurat. Këto përfitime duhet të përfshihen në modelet parashikuese, ashtu siç bëhet tashmë për investimet tradicionale të infrastrukturës.
Përfitimet afatgjata të rritjes nga projektet kapitale të përqendruara te qëndrueshmëria mund të përfshihen më pas në analizat e qëndrueshmërisë së borxhit. Kjo do të tregonte se këto investime janë, në fakt, fiskalisht të mençura, me kushtet e duhura të financimit, duke forcuar kështu argumentin për huamarrje më koncesionare dhe afatgjatë.
Së fundi, me një kuptim më të plotë të efekteve makroekonomike të ndërhyrjeve të bazuara në qëndrueshmëri, EMDE-të mund të hartojnë plane investimi dhe strategji financimi të besueshme, të cilat përputhen me politikat fiskale dhe buxhetore.
Integrimi i qëndrueshmërisë klimatike në planifikimin makroekonomik duhet të forcojë, jo të dobësojë, narrativën e rritjes së një vendi. Kur bëhet si duhet, kjo u jep ministrive të financave mundësinë të angazhohen në mënyrë më efektive me donatorët, agjencitë e vlerësimit të kredisë, tregjet dhe institucionet financiare ndërkombëtare, të gjitha këto me një rol kritik, të drejtpërdrejtë ose të tërthortë, në mbështetjen e përpjekjeve për qëndrueshmëri dhe përshtatje.
Me FMN-në dhe Bankën Botërore që po shqyrtojnë Kuadrin e Qëndrueshmërisë së Borxhit për Vendet me të Ardhura të Ulëta, ky është një moment i përshtatshëm që EMDE-të të përditësojnë metodologjitë e tyre për të pasqyruar përfitimet e masave të përshtatjes. Goditjet klimatike dhe ato të natyrës janë tashmë një realitet ekonomik, jo një kërcënim i largët. Ndërtimi i qëndrueshmërisë ndaj këtyre goditjeve do të jetë themeli i zhvillimit të qëndrueshëm dhe stabilitetit fiskal për vitet që vijnë.
* Pepukaye Bardouille, Drejtoreshë e Nismës Bridgetown dhe Këshilltare e Posaçme për Qëndrueshmërinë Klimatike në Zyrën e Kryeministres së Barbadosit, ka qenë CEO themeluese e Agjencisë së Zbatimit të Qëndrueshmërisë Klimatike për Dominikën. Mahmoud Mohieldin, i Dërguar i Posaçëm i OKB-së për Financimin e Agjendës së Zhvillimit të Qëndrueshëm 2030 dhe bashkëkryetar i Grupit të Ekspertëve për Borxhin, është ish-ministër i investimeve i Egjiptit (2004-2010), ish-nënkryetar i lartë i Bankës Botërore dhe ish-drejtor ekzekutiv i Fondit Monetar Ndërkombëtar.
Copyright: Project Syndicate, 2025.
www.project-syndicate.org
The post Qëndrueshmëria klimatike është një investim strategjik appeared first on Revista Monitor.
Login
