❌

Reading view

There are new articles available, click to refresh the page.
↗

Agjenti digjital, informacion dhe vetërregullimi

✇Java News
By: Ilir Yzeiri

Nga Ilir Yzeiri

Në librin e tij Nexus, Yuval Noah Harari shqyrton në mënyrë të thellë rrjetet e informacionit që ka përdorur njeriu nga periudhat e hershme të jetës së tij e deri sot. Ai vëren se tregimi apo rrëfimi është forma e parë e informacionit. Më tej ai shkruan se informacioni nuk është e vërteta dhe se dija e pushteti ngrihen mbi përpunimin e informacionit.

Një nga arsyetimet më brilante të tij është ajo që lidhet me raportin mes rrjeteve të informacionit dhe sistemeve vetëkorrigjuese. Duke marrë në analizë tekstet e vjetra religjioze dhe rrëfimet e lashta, po ashtu, ai vëren se ato sisteme që nuk pranojnë vetëkorrigjimin janë të destinuara të ngjallin totalitarizmin. Për të mbajtur në punë këtë sistem të sofistikuar të rrjeteve të informacionit, shoqëritë krijuan burokracitë, të cilat regjistronin dhe dokumentonin praktikat drejtuese dhe ato fiskale e juridike të një shoqërie.

Ai vëren se ajo që ndodh sot me algoritmet, pra me pavarësinë që fiton një agjent digjital kur ai përhapet në rrjetet kompjuterike, nuk është një gjë e re. Edhe në rrjetet e informacionit analog, në Mesjetë fjala vjen, përhapja e informacioneve konspiracioniste shkaktonte ndonjëherë edhe fatkeqësi të mëdha. Rasti më tragjik, sipas tij, është ai mbi shtrigat. Mjaftoi një rrëfim halucinant i një prifti në Mesjetë që të ndërtohej më pas një ideologji e tërë vrastare mbi një kategori njerëzish që shpalleshin si rrezik për shoqërinë dhe që duheshin vrarë. Masakrat mbi gratë apo deri edhe fëmijët e pafajshëm që identifikoheshin në mënyrë të padrejtë si të marrë peng nga djalli i cili i kishte shndërruar në shtriga, solli mijëra ekzekutime makabre në shumë vende të Europës së krishterë.

Në zanafillë të kësaj masakre, thotë Harari, ishte një informacion i pavërtetë që u zmadhua e u përhap aq sa krijoi një bindje të përgjithshme. Kontrolli mbi informacionin nuk ka qenë i lehtë në asnjë kohë. Shtetet totalitare dhe diktaturat e përdorin pastaj informacionin për të shenjtëruar shtypjen dhe për të legjitimuar vrasjet. Më tej ai përmend disa çështje që janë në themel të qytetërimit tonë, por që nuk i vëmë re.

Fjala vjen, trillimi, thotĂ« ai, Ă«shtĂ« themeli i historisĂ«. Kombet ngrihen nga Ă«ndrrat, kĂ«ngĂ«t dhe fantazitĂ«. Dokumentet e shkruara ndryshuan botĂ«n sepse krijuan njĂ« realitet tĂ« ri. Nga pllaka e baltĂ«s te kompjuteri, burokracia gjeti shtĂ«pinĂ« e vet. Sirtari drejtoi botĂ«n dhe tavolina po ashtu. Gabimi njerĂ«zor dhe krijimi i teknologjive tĂ« pagabueshme. Bibla e Kurani janë teknologji pĂ«r tĂ« kapĂ«rcyer gabueshmĂ«rinĂ« njerĂ«zore. NjĂ« kapitull mĂ« vete pĂ«r t’u njohur janĂ« historia e shtypit, e shkencĂ«s dhe intrigave. Shtypshkrimi lind shkencĂ«n.

Konspiracioni lindi gjuetinĂ« e shtrigave. Libri mĂ« i shitur nĂ« MesjetĂ« nuk ishte ai shkencor i Galileut qĂ« mezi u shit nĂ« disa dhjetĂ«ra kopje, por ai i Kramerit mbi shtrigat, pra i mbĂ«shtetur mbi konspiracionin, siç Ă«shtĂ« sot lĂ«vizja QAnon qĂ« u shit nĂ« mijĂ«ra kopje. Gjuetia e shtrigave Ă«shtĂ« ana e errĂ«t e informacionit – 40 deri 50 mijĂ« ekzekutime tĂ« pafajshme.

Paradoksi tjetĂ«r. Revolucioni shkencor lindi nga zbulimi i injorancĂ«s. Por roli i mekanizmave vetĂ«korrigjues Ă«shtĂ« vendimtar. Pa tĂ« lind totalitarizmi. Shembulli mĂ« klasik Ă«shtĂ« ai i shkencĂ«tarit rus Lisenko qĂ« refuzoi gjenetikĂ«n, duke promovuar teorinĂ« false tĂ« riedukimit tĂ« bimĂ«ve. E vĂ«rteta dhe rendi janĂ« po ashtu njĂ« paradoks tjetĂ«r. Revolucioni i sotĂ«m i informacionit e ka ndarĂ« botĂ«n nga perdja e Silikonit, ndryshe nga sa ishte vite mĂ« parĂ«, kur bota ndahej nga Perdja e Hekurt. Sot jemi pĂ«rballĂ« njĂ« realiteti tjetĂ«r. Politikat njerĂ«zore janĂ« politika kompjuterash. BurokratĂ«t digjitalĂ« na zgjidhin detyra qĂ« burokratĂ«t prej mishi do tĂ« donin vite e vite t’i llogaritnin. Por sot jetojmĂ« nĂ« epokĂ«n kur privatĂ«sia jonĂ« mori fund.

Sipas një llogarie, ne kemi një kamerë për çdo 8 persona në glob. Nëse Bibla ishte e pamjaftueshme që të interpretonte veten dhe për këtë u krijua Kisha, edhe Inteligjenca Artificiale është e pamjaftueshme që ta interpretojë veten, ndaj duhen krijuar sisteme njerëzore që ta frenojnë atë. Sot ne kemi përballë shumë rreziqe, ndër më të mëdhatë është ai i automatizimit dhe i transformimit të punës.

Paradoksi është se një kompjuter mund ta zëvendësojë një kampion shahu, por jo një hamall; mund ta zëvendësojë një mjek apo një inxhinier, por jo një kuzhinier apo një larës pjatash.

Për të mos folur pastaj për inteligjencën emocionale, për anarkinë digjitale dhe për kolonializimin e të dhënave. Si përfundim, inteligjenca artificiale dhe epoka e revolucionit digjital është një e panjohur e madhe që ka marrë përsipër fatin tonë. Për fat të keq, te ne flitet pak për këtë sfidë, por bota është në ankth, ashtu si para çdo të reje tjetër që ka ndryshuar rendin e gjërave.

The post Agjenti digjital, informacion dhe vetërregullimi first appeared on JavaNews.al.

↗

Pse të sapodiplomuarit e sotëm janë në telashe?

✇Java News
By: The Economist

The Economist

Duhet të na vijë keq për të rinjtë ambiciozë. Për dekada me radhë, rruga drejt një jete të mirë ishte e qartë: shko në universitet, diplomohu, gjej një punë, pastaj shijo përfitimet. Por të rinjtë e sotëm, ndonëse punëtorë e të përkushtuar, duken sikur kanë më pak mundësi sesa më parë. Të ndjekësh një karrierë në sektorin e teknologjisë? Kompanitë e mëdha po shkurtojnë vende pune. Në sektorin publik?

Nuk ka mĂ« prestigjin qĂ« kishte dikur. Inxhinier? Shumica e inovacionit, nga automjetet elektrike tek energjitĂ« e rinovueshme, tani po ndodh nĂ« KinĂ«. Avokat? Inteligjenca Artificiale sĂ« shpejti do t’ua zĂ«rĂ« vendin. E as qĂ« bĂ«het fjalĂ« tĂ« bĂ«hesh gazetar. NĂ« mbarĂ« PerĂ«ndimin, tĂ« rinjtĂ« e sapodiplomuar po humbasin pozicionin e privilegjuar qĂ« gĂ«zonin; nĂ« disa raste, e kanĂ« humbur tashmĂ«. TĂ« dhĂ«nat pĂ«r punĂ«simin e sinjalizojnĂ« kĂ«tĂ« ndryshim.

Matthew Martin nga shoqëria e konsulencës Oxford Economics, ka analizuar amerikanët e moshës 22 deri në 27 vjeç me diplomë bachelor ose më të lartë. Për herë të parë në histori, shkalla e papunësisë për ta është më e lartë se mesatarja kombëtare. Rritja e papunësisë në mesin e të diplomuarve të rinj vjen kryesisht nga ata që kërkojnë punë për herë të parë.

Ky trend nuk kufizohet vetëm në Amerikë. Në Bashkimin Europian, shkalla e papunësisë për të rinjtë me arsim të lartë po afrohet me nivelin e përgjithshëm për grupmoshën e tyre, që përfshin edhe të rinjtë pa arsim të lartë (shih grafikun 1). Britania, Kanadaja, Japonia duket se po ndjekin të njëjtën prirje. Edhe të rinjtë më elitarë, si të diplomuarit me MBA (master në administrim biznesi), po e pësojnë.

NĂ« vitin 2024, vetĂ«m 80% e tĂ« diplomuarve nĂ« shkollĂ«n e biznesit tĂ« Stanford kishin gjetur punĂ« tre muaj pas diplomimit, nga 91% nĂ« vitin 2021. Deri pak kohĂ« mĂ« parĂ«, “primi i diplomimit nĂ« universitet”, fakti qĂ« tĂ« diplomuarit fitonin mĂ« shumĂ« sesa tĂ« tjerĂ«t, ishte nĂ« rritje (shih grafikun 2). Por sĂ« fundmi ka rĂ«nĂ«, pĂ«rfshirĂ« nĂ« SHBA, Britani dhe Kanada.

Duke përdorur të dhëna të Rezervës Federale të Nju Jorkut për të rinjtë amerikanë, llogaritet se në vitin 2015 të diplomuarit në universitet kishin një pagë mesatare 69% më të lartë se ata me vetëm shkollë të mesme. Deri vitin e kaluar, primi ishte ulur në 50%.

A është diçka e keqe që të diplomuarit po humbasin privilegjet e tyre?

Edhe kĂ«naqĂ«sia nga puna Ă«shtĂ« mĂ« e ulĂ«t. NjĂ« sondazh gjithĂ«pĂ«rfshirĂ«s sugjeron se nĂ« SHBA “hendeku i kĂ«naqĂ«sisĂ« sĂ« tĂ« diplomuarve”, diferenca nĂ« nivelin e kĂ«naqĂ«sisĂ« nĂ« punĂ« midis tĂ« diplomuarve dhe jo tĂ« diplomuarve, Ă«shtĂ« tani rreth tre pikĂ« pĂ«rqindjeje, nga njĂ« diferencĂ« afatgjatĂ« prej shtatĂ« pikĂ«sh.

A është diçka e keqe që të diplomuarit po humbasin privilegjet e tyre? Nga ana etike, jo domosdoshmërisht. Asnjë grup nuk ka të drejtë të jetë mbi mesataren. Por praktikisht, ndoshta po. Historia tregon se kur njerëzit e zgjuar, ose ata që mendojnë se janë të tillë, performojnë më keq nga sa besojnë se meritojnë, ndodhin gjëra të këqija.

Peter Turchin, shkencĂ«tar nga Universiteti i Connecticut, argumenton se “mbiprodhimi i elitĂ«s” ka qenĂ« shkaktari i drejtpĂ«rdrejtĂ« i çdo lloj trazire ndĂ«r shekuj, me “kundĂ«relitat” qĂ« udhĂ«heqin revoltĂ«n. HistorianĂ«t identifikojnĂ« “problemin e tepricĂ«s sĂ« njerĂ«zve tĂ« arsimuar” si njĂ« nga faktorĂ«t qĂ« çuan nĂ« revolucionet e vitit 1848 nĂ« EuropĂ«.

Luigi Mangione do të ishte pjesë e kësaj kundër-elite. Mangione, i diplomuar në Universitetin e Pensilvanisë, duhej të kishte një jetë shumë të mirë. Por sot ai është i akuzuar për vrasjen e drejtorit të një kompanie sigurimesh shëndetësore. Më domethënës është fakti që shumë njerëz mirëkuptojnë dhe ndajnë ndjenjat e përjashtimit që ai përjetoi: ai ka marrë mbi 1 milion dollarë donacione.

Pse po e humbasin të diplomuarit statusin e tyre?

Ndoshta për shkak të zgjerimit të pranimit masiv të universiteteve, që uli standardet. Nëse universitetet pranojnë aplikantë më pak të talentuar dhe bëjnë një punë më të dobët në formimin e tyre, punëdhënësit me kalimin e kohës mund të presin më pak diferencë mes të diplomuarve dhe jo-diplomuarve. Një studim i fundit, nga Susan Carlson e Universitetit Shtetëror të Pittsburg dhe kolegë të saj, sugjeron se shumë studentë sot janë analfabetë funksionalë.

NjĂ« numĂ«r shqetĂ«sues i studentĂ«ve tĂ« letĂ«rsisĂ« angleze nuk arrijnĂ« tĂ« kuptojnĂ« romanin “Bleak House” tĂ« Charles Dickens. ShumĂ« prej tyre ngatĂ«rrohen qĂ« nĂ« rreshtin e parĂ«: “Michaelmas term lately over, and the Lord Chancellor sitting in Lincoln’s Inn Hall.” Sigurisht, disa universitete ofrojnĂ« degĂ« studimi pa vlerĂ« pĂ«r kandidatĂ« qĂ« nuk duhet tĂ« jenĂ« aty. Nga ana tjetĂ«r, ka pak lidhje mes numrit tĂ« tĂ« diplomuarve dhe primit tĂ« pagĂ«s nĂ« afat tĂ« gjatĂ«: tĂ« dy u rritĂ«n nĂ« SHBA gjatĂ« viteve ‘80.

Për më tepër, nëse flisni me studentët në shumicën e universiteteve, sidomos ato elitare, do të kuptoni që nuk janë budallenj. Studentët në Stanford janë jashtëzakonisht të zgjuar. Dikur, disa studentë në Oxford dhe Cambridge e pranonin me kënaqësi edhe një notë të ulët, mjaft që të kalonin. Sot, kjo është e paimagjinueshme.

NjĂ« artikull i ri nga Leila Bengali e degĂ«s sĂ« San Franciskos tĂ« RezervĂ«s Federale dhe kolegĂ«t e saj ofron njĂ« arsye tjetĂ«r pĂ«r tĂ« vĂ«nĂ« nĂ« dyshim tezĂ«n “tĂ« diplomuarit janĂ« mĂ« pak tĂ« zotĂ«â€. Ata zbulojnĂ« se ndryshimi nĂ« primin e universitetit “reflekton kryesisht faktorĂ« tĂ« kĂ«rkesĂ«s, konkretisht ngadalĂ«simin e ritmit tĂ« ndryshimit teknologjik qĂ« favorizon aftĂ«sitĂ«â€. Me fjalĂ« tĂ« thjeshta, punĂ«dhĂ«nĂ«sit sot mund tĂ« gjejnĂ« punonjĂ«s pa diplomĂ« universitare pĂ«r tĂ« bĂ«rĂ« punĂ«, qĂ« mĂ« parĂ« u pĂ«rkisnin vetĂ«m tĂ« diplomuarve.

Diplomë me rezultate të shkëlqyera? Nuk i intereson askujt

Kjo vlen veçanërisht për ato punë që kërkojnë njohuri bazë teknologjike. Deri së fundmi, shumë persona mund të mësonin përdorimin e kompjuterit vetëm në universitet. Sot, të gjithë kanë një smartphone dhe ata pa diplomë universitare janë gjithashtu të aftë në teknologji. Pasojat janë të qarta. Në pothuajse çdo sektor të ekonomisë, kërkesat arsimore po bëhen më pak strikte, sipas të dhënave të faqes së punësimeve Indeed.

Sektori amerikan i shĂ«rbimeve profesionale dhe biznesit punĂ«son mĂ« shumĂ« persona pa arsim tĂ« lartĂ« sesa 15 vite mĂ« parĂ«, edhe pse numri i tyre nĂ« popullatĂ« Ă«shtĂ« ulur. PunĂ«dhĂ«nĂ«sit kanĂ« shkurtuar gjithashtu vendet e punĂ«s nĂ« industritĂ«, qĂ« zakonisht favorizonin tĂ« diplomuarit. NĂ« BE, numri i tĂ« rinjve 15-24 vjeç tĂ« punĂ«suar nĂ« sektorin e financĂ«s dhe sigurimeve ka rĂ«nĂ« me 16% nga 2009 nĂ« 2024. NĂ« SHBA ka vetĂ«m pak mĂ« shumĂ« punĂ« nĂ« “shĂ«rbimet ligjore” sesa nĂ« vitin 2006.

PĂ«r njĂ« student britanik qĂ« shpresonte tĂ« fitonte para, rruga e qartĂ« ishte njĂ« punĂ« nĂ« njĂ« bankĂ«. Por qĂ« nga viti 2016, numri i tĂ« rinjve nĂ« sektorin ligjor dhe atĂ« financiar ka rĂ«nĂ« me 10%. Deri nĂ« sezonin e tretĂ« tĂ« serialit “Industry”, qĂ« tregon jetĂ«n e disa tĂ« sapodiplomuarve nga universiteti nĂ« njĂ« bankĂ« londineze, shumica e personazheve kryesorĂ« janĂ« larguar ose kanĂ« ndĂ«rruar jetĂ«.

Nuk mund të fajësohet Inteligjenca Artificiale për rënien e mundësive. Kjo teknologji duket se mund të automatizojë punë të nivelit fillestar të njohurive, si arkivimi ose punët e thjeshta ligjore. Por tendencat e përshkruara në këtë artikull kanë nisur para ChatGPT. Ka shumë faktorë që ndikojnë. Shumë industri që tradicionalisht punësonin njerëz me diplomë universitare, kanë pasur vështirësi kohët e fundit. Vite aktiviteti të vakët në bashkime e blerje kompanish kanë ulur kërkesën për juristë. Bankat e investimit nuk janë më aq agresive sa para krizës financiare globale të viteve 2007-2009.

A ka më vlerë universiteti?

AmerikanĂ«t duket se po vendosin pĂ«r “jo”. Nga 2013 deri nĂ« 2022, numri i tĂ« regjistruarve nĂ« programet bachelor ra me 5%, sipas tĂ« dhĂ«nave nga OECD. Por nĂ« shumicĂ«n e vendeve tĂ« pasura, ku arsimi i lartĂ« Ă«shtĂ« mĂ« i lirĂ« sepse financohet pjesĂ«risht nga shteti, tĂ« rinjtĂ« vazhdojnĂ« tĂ« dynden drejt universiteteve. PĂ«rjashtuar SHBA-nĂ«, regjistrimet nĂ« vendet e OECD u rritĂ«n nga 28 milionĂ« nĂ« 31 milionĂ« nĂ« dekadĂ«n deri mĂ« 2022. NĂ« FrancĂ«, numri i studentĂ«ve u rrit me 36%; nĂ« IrlandĂ« me 45%.

Qeveritë po subvencionojnë diploma të padobishme, duke nxitur të rinjtë të humbin kohë me studime pa vlerë. Studentët mund të mos jenë duke zgjedhur as degët e duhura. Jashtë SHBA-së, përqindja e studentëve në art dhe shkenca sociale është kryesisht në rritje. Po ashtu, në mënyrë të pashpjegueshme, edhe regjistrimi në degët e gazetarisë. Nëse këto prirje pasqyrojnë pritshmëritë e të rinjve për të ardhmen e punës, atëherë ata vërtet janë në telashe.

The post Pse të sapodiplomuarit e sotëm janë në telashe? first appeared on JavaNews.al.

↗

Berisha – fati ynĂ« apo zgjedhja jonĂ«?

✇Java News
By: Fatos Tarifa

Nga Fatos Tarifa

Tre individĂ« kanĂ« dominuar historinĂ« politike tĂ« shqiptarĂ«ve qysh nga krijimi i shtetit tonĂ« tĂ« pavarur—Ahmet Zogu (1924-1939), si kryeministĂ«r, si president dhe, mĂ« pas, si njĂ« mbret i vetĂ«shpallur; Enver Hoxha (1944-1985), si kreu mĂ« i lartĂ« i PartisĂ« (komuniste) tĂ« PunĂ«s dhe de facto kreu i tĂ« gjithĂ« pushteteve nĂ« sistemin e socializmit shtetĂ«ror, i ashtuquajtur “demokraci popullore”, ose “diktaturĂ« e proletariatit”; dhe Sali Berisha (1991-2013), si president e mĂ« pas si kryeministĂ«r i vendit  dhe, pĂ«r periudhĂ«n mĂ« tĂ« gjatĂ« tĂ« kohĂ«s, si kreu i opozitĂ«s nĂ« ShqipĂ«rinĂ« postsocialiste.

* * *

I pari, Zogu, ishte dhe mbetet një figurë shumë kundërthënëse. Ai e uzurpoi pushtetin me dhunë, i ndihmuar nga forcat jugosllave dhe rusët e bardhë, asgjësoi kundërshtarët politike kryesorë të tij, burgosi shumë të tjerë dhe, më në fund, si mbret, e braktisi vendin në prag të pushtimit fashist italian, në vend që të organizonte e të drejtonte rezistencën e armatosur të popullit të vet kundër atij pushtimi.

Hoxha sundoi me dorĂ« tĂ« hekurt pĂ«r dyzet vite me radhĂ«, por, siç kam argumentuar nĂ« studimin tim KĂ«rkimi i legjitimitetit dhe venitja e utopisĂ«, ky njeri dhe sistemi politik qĂ« ai krijoi dhe drejtoi me metoda autoritariste kishin, pĂ«r njĂ« farĂ« kohe—pas pĂ«rfundimit tĂ« LuftĂ«s sĂ« DytĂ« BotĂ«rore deri aty nga fillimi i viteve 1960 – njĂ« farĂ« legjitimiteti qĂ« u venit dhe humbi krejtĂ«sisht mĂ« pas pĂ«r arsye politike, ekonomike dhe ideologjike, tĂ« cilat i kam shpjeguar hollĂ«sisht nĂ« studimin e lartpĂ«rmendur. Sot, nga njĂ« distancĂ« e mjaftueshme nĂ« kohĂ« pĂ«r tĂ« gjykuar e vlerĂ«suar me ftohtĂ«si, figura e Enver HoxhĂ«s vazhdon tĂ« jetĂ« e pranishme, provokuese, kundĂ«rthĂ«nĂ«se dhe polarizuese nĂ« narrativĂ«n postsocialiste dhe nĂ« debatin publik e atĂ« akademik qĂ« zhvillohet nĂ« vendin tonĂ«.

Kur bĂ«het fjalĂ« pĂ«r BerishĂ«n, ky, nĂ« gjykimin tim, simbolizon tiparet mĂ« tĂ« kĂ«qija karakteriale tĂ« mbretit Zog dhe tĂ« diktatorit komunist Enver Hoxha. KĂ«to tipare tĂ« tij i kam pĂ«rmbledhur shkurtimisht nĂ« esenĂ« “PrognozĂ« retrospektive: Berisha nĂ« historinĂ« e sĂ« shkuarĂ«s”, botuar disa vite mĂ« parĂ« nĂ« gazetĂ«n DITA.

* * *

ËshtĂ« e çuditshme se si Berisha, nga njĂ« individ thuajse i panjohur pĂ«r publikun deri nĂ« fundin e viteve 1980, pĂ«rveçse si njĂ« mjek—dhe si sekretar i organizatĂ«s sĂ« partisĂ« nĂ« spitalin ku ushtronte profesionin e tij—u shfaq nĂ« skenĂ«n e politikĂ«s shqiptare krejt papritur, me imazhin e njĂ« intelektuali disident antikomunist (pa qenĂ« as edhe njĂ« ditĂ« tĂ« vetme i tillĂ«) dhe pretendoi se themeloi tĂ« parĂ«n parti opozitare nĂ« ShqipĂ«ri nĂ« dhjetor tĂ« vitit 1990.

Në fakt, ishin të tjerë individë ata që e organizuan dhe e drejtuan lëvizjen studentore të dhjetorit 1990, e cila çoi në galvanizimin e skenës politike shqiptare, në krijimin e Partisë Demokratike të Shqipërisë, në zgjedhjet e para demokratike dhe në rënien e sistemit socialist.

Berisha ishte një free rider. Ai diti të shfrytëzojë përpjekjet e të tjerëve pa rrezikuar vetë asgjë, për të fituar gjithçka për vete. Humbi në zgjedhjet parlamentare të vitit 1991, por fitoi në zgjedhjet e një viti më vonë dhe u bë presidenti i parë i Shqipërisë postsocialiste.

* * *

NĂ« Poloni, e para qeveri postsocialiste, e krijuar nĂ« vitin 1989, zgjodhi nĂ« krye tĂ« saj njĂ« individ si Tadeusz Mazowiecki, njĂ« shkrimtar dhe njĂ« prej figurave qendrore tĂ« lĂ«vizjes opozitare “Solidarnost”, i burgosur nga regjimi i Jaruzelskit nĂ« fillim tĂ« viteve 1980, ndĂ«rsa president i parĂ« i atij vendi u bĂ« udhĂ«heqĂ«si kryesor i “Solidarnostit”, Lech Walesa, edhe ky i burgosur nĂ« tĂ« njĂ«jtĂ«n kohĂ« dhe, nĂ« liri, shumĂ« herĂ« i papunĂ« nĂ«n atĂ« regjim.

NĂ« Çekosllovaki, presidenti i parĂ« pas rĂ«nies sĂ« socializmit shtetĂ«ror nĂ« atĂ« vend u zgjodh Vaclav Havel, njĂ« dramaturg disident dhe njĂ« aktivist i njohur pĂ«r tĂ« drejtat e njeriut, i burgosur edhe ky disa herĂ« nĂ«n atĂ« sistem. MĂ« vonĂ«, pas ndarjes sĂ« ÇekosllovakisĂ« nĂ« dy shtete mĂ« vete pĂ«rmes njĂ« marrĂ«veshjeje paqĂ«sore qĂ« u konsiderua si një velvet divorce, Havel u zgjodh presidenti i parĂ« i RepublikĂ«s Çeke.

Në Bullgari, gjithashtu, njeriu që u bë presidenti i parë postsocialist i atij vendi, Zhelyu Zhelev, kishte qenë më parë një disident.

Po Berisha? Nga mbiu ai?! Ai kurrĂ« nuk kishte qenĂ« njĂ« disident nĂ« periudhĂ«n e diktaturĂ«s sĂ« proletariatit. PĂ«rkundrazi, Berisha ishte dhe mbeti deri nĂ« pĂ«rmbysjen e sistemit tĂ« vjetĂ«r njĂ« komunist parimor, sektar dhe militant. Ai nuk e pa kurrĂ« portĂ«n e burgut tĂ« diktaturĂ«s, as edhe atĂ« tĂ« rajonit tĂ« policisĂ«, dhe nuk provoi asgjĂ« nga vuajtjet qĂ« pĂ«rjetuan nĂ« Gulagun shqiptar mijĂ«ra kundĂ«rshtarĂ« tĂ« regjimit politik nĂ« ShqipĂ«ri. PĂ«rkundrazi, Berisha hyri nĂ« dyert e bllokut famĂ«keq tĂ« udhĂ«heqĂ«sve komunistĂ« kryesorĂ« dhe u bĂ« njĂ« “mik” servil i fĂ«mijĂ«ve tĂ« tyre.

NĂ«se BerishĂ«s mund t’i njihet ndonjĂ« meritĂ« e veçantĂ« nĂ« periudhĂ«n qĂ« i parapriu lĂ«vizjes studentore tĂ« dhjetorit 1990 dhe fillimit tĂ« tranzicionit politik nĂ« ShqipĂ«ri, kjo meritĂ« do tĂ« ishte nuhatja e tij prej peshkaqeni pĂ«r tĂ« ndier sĂ« largu rrezikun qĂ« vjen, prĂ©nĂ« qĂ« afrohet dhe—nĂ« rastin e tij—mundĂ«sinĂ« qĂ« ofron njĂ« mjedis i ri politik pĂ«r tĂ« realizuar synimet e veta.

* * *

Ishte fati ynë, apo zgjedhja jonë që e polli Sali Berishën dhe e ngriti atë në fronin më të lartë të shtetit më 1992?

Nëse ishte thjesht fati, ky paskësh qenë një fat shumë i keq, një fat i zi. Por, unë nuk besoj në fat; në rastësi, po. Sidoqoftë, rasti Berisha nuk mund të shpjegohet me parimin hegelian të filozofisë së historisë, se domosdoshmëria e çan rrugën e vet përmes rastësisë. Sepse hyrja e një njeriu si Berisha në politikën shqiptare dhe ardhja e tij në krye të shtetit mund të ishin çdo gjë, por jo një domosdoshmëri historike.

Nëse ishte zgjedhja jonë, kjo ka qenë zgjedhja më e keqe, më e gabuar, më joracionale që një popull mund të bëjë. Zgjedhjet që bëjmë, sidoqoftë, rrallë herë janë fatale. Të gabuara, po. Të dëmshme, gjithashtu. Tragjike, disa herë po. Por rrallë herë janë fatale. Sepse, pasi kemi nxjerrë mësime prej zgjedhjeve të gabuara të së shkuarës, mund të heqim dorë e të bëjmë zgjedhje të reja, më të informuara, më të arsyeshme, më të dobishme.

KĂ«tĂ« bĂ«mĂ« kur BerishĂ«n e rrĂ«zuam dy herĂ« nga pushteti—mĂ« 1997 dhe 2013. NĂ« kĂ«ta dymbĂ«dhjetĂ« vitet e fundit, Berisha Ă«shtĂ« pĂ«rpjekur tĂ« rikthehet nĂ« pushtet me çdo mĂ«nyrĂ« e me çdo mjet, por ka dĂ«shtuar ta arrijĂ« kĂ«tĂ« me tĂ« vetmen rrugĂ« legjitime—zgjedhjet e lira demokratike. Berisha humbi nĂ« zgjedhjet e pĂ«rgjithshme tĂ« vitit 2013; humbi pĂ«rsĂ«ri nĂ« zgjedhjet e vitit 2017; humbi edhe nĂ« zgjedhjet e vitit 2021 dhe pĂ«rsĂ«ri humbi nĂ« zgjedhjet e kĂ«tij viti. Ai meriton tĂ« quhet “humbĂ«si i madh”.

* * *

Shumica e shqiptarëve duket se kanë nxjerrë mësime nga zgjedhjet e gabuara të së kaluarës dhe, më në fund, e kanë ndarë mendjen: Berisha është kohë e shkuar! Berisha është kthim pas! Berisha është pa të ardhme. Unë jam shprehur me kohë se Berisha, në fakt, është një fatkeqësi kombëtare.

May time prove me right!

The post Berisha – fati ynĂ« apo zgjedhja jonĂ«? first appeared on JavaNews.al.

↗

Dueli Gjeli-Manja; a Ă«shtĂ« nisja e njĂ« pĂ«rplasjeje me “RepublikĂ«n e ProkurorĂ«ve”?

✇Java News
By: Ylli Pata

Nga Ylli Pata

Kërkesa për inspektim ndaj prokurores së Shkodrës, Elsa Gjeli, është rasti i parë i një përplasje zyrtare të qeverisë aktuale si një pushtet ekzekutiv, me gjyqësorin pas instalimit të reformës në drejtësi.

Pas njĂ« detante tĂ« gjatĂ«, ku siç e ka thĂ«nĂ« Edi Rama, pas rastit Veliaj, “se kemi heshtur qĂ«llimisht pĂ«r ta lĂ«nĂ« tĂ« rritet, por tani do ta themi qĂ«ndrimin tonĂ«â€, nis njĂ« fazĂ« e re.

Ku nuk është thjeshtë një marrëdhënie e ekzekutivit, por edhe Parlamentit, që dominohet nga mazhoranca qeverisëse.

Rasti i Thethit, sipas të gjitha gjasave do të jetë vetëm incentivi i një debati të gjërë që mund të përfshijë dhe hapë, në lidhje me riaktivizimin e drejtësisë, e cila realisht është e paralizuar në shumicën e saj.

Pasi përveç SPAK e GJKKO-së, edhe pse me polemika dhe problematika, e gjithë pjesa tjetër e drejtësisë është jashtë vëmendjes publike. Ndërkohë që në terren situata është më keq, ngaqë prokuroria dhe gjykatat normale janë një makineri që thuajse nuk funksionon.

Po çfarë mund të sjellë rasti i duelit ndërmjet ministrit të Drejtësisë Ulsi Manja dhe prokurores Elsa Gjeli në Këshillin e Lartë të Prokurorisë dhe Inspektorin e Lartë të Drejtësisë?

Së pari, hapjen e një debati mbi rolin në letër dhe rolin në terren të një prokurori. Sipas reformës në drejtësi, një prokuror është i pavarur në vendimin që ai merr.

As drejtuesi i Zyrës përkatëse të Prokurorisë, në këtë rast i Shkodrës, as Prokurori i Përgjithshëm, e as kreu i SPAK, si njësi e veçantë kushtetuese, nuk kanë tagrin të urdhërojnë apo nxisin një veprim hetimor të prokurorit. Kjo është një e drejtë dhe ekskluzivitet kushtetues i prokurorit.

Prokurorja Gjeli, ka vendosur mos fillimin e hetimeve për ndërtimin e fshatit turistik në Theth, me bindje të plotë, e këtë e ka shkruar në dispozitivin, që ja lexoi Edi Rama në publik, për ta telendisur.

Keq apo mirë, me elegancë apo mënyrë direkte, sofistifikim apo sofizëm, Prokurorja e Shkodrës në këtë rast ka marrë vendimin e saj autonom. Të cilin ja jep Kushtetuta dhe ligji.

Por çështja këtu shtrohet në thelb të doktrinës. Pasi prokurori është autonom për të nisur një hetim, jo për ta bërë atë të plotfuqishëm, por të pavarur.

I pavarur nuk do të thotë se është vula përfundimtare e thatë. Nëse një prokuror merr një vendim për një dosje, atë duhet ta përballë patjetër në gjykatë. E cila sipas reformës në drejtësi, është autoriteti që vendos për një çështje e cila ka dy ose tre palë. Prokurori, mbrojtja dhe pala civile e viktimave.

Prokurori pra, është një zë institucional që mbron një akuzë të cilën e ngre zyrtarisht dhe e çon në gjykatë. Në këtë rast, prokurorja Gjeli ka vendosur të mos hapë një hetim mbi një rast, që pala tjetër, në këtë rast qeveria, thotë që as nuk është shqyrtuar fare. Një prokuror është i tillë, punon e paguhet, për të hetuar një rast, e për ta bërë akuzë, ose jo.

Po a duhet ta kishte çuar prokurorja qëndrimin e tij para gjykatës së Shkodrës, për të marrë nga trupa gjyqësore një vendim më të mbërthyer ligjërisht? A duhej që ndoshta prokuroria e Shkodrës, për ta përforcuar më shumë opinionin profesionalisht, pas vendimit të prokurores Gjeli, të delegonte një prokuror tjetër për të shqyrtuar denoncimin e policisë së Shkodrës?

Duket jemi para njĂ« rasti qĂ« KĂ«shili i LartĂ« i ProkurorisĂ«, nuk mund tĂ« marrĂ« njĂ« vendim “sindikal”, pra qĂ« tĂ« mbajĂ« anĂ«n e koleges sĂ« tyre dhe kaq. Jemi para njĂ« situate, ku rasti “Gjeli” nuk Ă«shtĂ« i izoluar, por fenomen i njĂ« zhvillimi qĂ« po ndodh nĂ« gjithĂ« vendin, ku prokurorĂ«t marrin vendime, qĂ« pĂ«r shumĂ« duken si kapĂ«rcim kompetencash. Si veprimin real tĂ« asaj qĂ« po quhet gjithnjĂ« e mĂ« shumĂ« si “RepublikĂ« prokurorĂ«sh”.

Të cilët nuk e ndjejnë veten palë në një proces që në fund është gjyqësor, por palë e privilegjuar e hetimit mbi njerëz me apo pa poste shtetërore.

Ligji aktual i jep prokurorit një autonomi veprimi, por ka vendosur një kufi. Para reformës, një prokuror firmoste edhe arrest, edhe përgjim, edhe kontroll banese. Sot, çdo veprim drastik dhe ndalues, duhet ta miratojë gjykata, përpara se të kryhet akti.

Ky konflikt, nuk ka gjasa të jetë një stuhi e shkurtër verore, por një maratonë që mund të prodhojë një precedent. Të cilin, nëse e zgjidh me akte të ekuilibruara KLP dhe ILD, gjë që ka pak gjasa që do ndodhë, mund ta zgjidhë ose Gjykata Kushtetese, me një vendim të saj shterues, ose Parlamenti me një ndërhyrje të fortë në ligjin mbi prokurorinë.

Gjasat janë të ndodhë kjo e dyta, pasi problematikat nuk duhet se janë të vogla dhe Kushtetuesja aktuale, siç ka vërtetuar, i ka komplikuar edhe më keq.

The post Dueli Gjeli-Manja; a Ă«shtĂ« nisja e njĂ« pĂ«rplasjeje me “RepublikĂ«n e ProkurorĂ«ve”? first appeared on JavaNews.al.

↗

Beteja e Thethit fitohet në zyrat e shtetit

✇Java News
By: Mero Baze

Nga Mero Baze

Disa vite mĂ« parĂ«, gati njĂ« dekadĂ«, u pĂ«rpoqa me shumĂ« miq tĂ« mi tĂ« bĂ«ja qoftĂ« edhe privatisht njĂ« plan urbanistik pĂ«r fshatin tim dhe pastaj t’ia ofroja atĂ« bashkisĂ« qĂ« tĂ« ishte si njĂ« lloj manuali pĂ«r zhvillimin e fshatit. Askush nuk e merrte pĂ«rsipĂ«r. Bashkia jo e jo. GjithmonĂ« mĂ« dĂ«rgonte njĂ« djalĂ« qĂ« merrej me marrĂ«dhĂ«nie publike dhe mĂ« thoshte: “ÇfarĂ« problemi ke?” Nuk kisha asnjĂ« problem. Por mĂ« duhej njĂ« plan urbanistik qĂ« tĂ« vizatonte rrugĂ«n pĂ«r çdo lagje tĂ« fshatit qĂ« tĂ« kishte akses dhe tĂ« tregonte se ku duhet tĂ« zhvillohej pĂ«r ata qĂ« kishin dĂ«shirĂ« tĂ« ktheheshin.

Një ditë, duke e kthyer në problem këtë gjë, dikush më gjen një plan urbanistik të fshatit të vitit 1987, në arkivën e Këshillit të Rrethit në Gjirokastër. Ishte në kalk, i dëmtuar pjesërisht, por i lexueshëm. E skanova dhe riparova dhe pashë që ishte i jashtëzakonshëm. Asnjë arkitekt nga shokët e mi që e mora nuk do ta bënte dot ashtu siç e kishte bërë një topograf i kohës së komunizmit, ndihmuar nga urbanisti i rrethit. Qysh më 1987, kishte llogaritur ku mund të zhvillohej pjesa e fshatit për banim, ku për argëtim e turizëm, dhe kishte shpërthyer zonat e izoluara të fshatit që janë ende me ferra, duke i dhënë jetë përrojve dhe brigjeve përreth.

Prej asaj dite, unĂ« ende nuk kam pĂ«rgjigje nga askush nĂ«se ky plan Ă«shtĂ« nĂ« fuqi, a ka fuqi ligjore ende dhe a mund tĂ« bĂ«het “update”. Nuk po flas pĂ«r leje, se me burokracinĂ« qĂ« ekziston pĂ«r tĂ« marrĂ« leje nĂ« fshat, nuk shkon askush tĂ« marrĂ«. ËshtĂ« mĂ« e lehtĂ« tĂ« pĂ«rballosh njĂ« betejĂ« me kallash me FNSh se sa njĂ« betejĂ« letrash me zyrat e urbanistikĂ«s nĂ« rrethe apo nĂ« TiranĂ«.

Ajo që po ndodh në Theth është një film i parë që do të përsëritet edhe në të ardhmen, aty dhe në vende të tjera me potencial të lartë turistik. Arsyeja nuk është vetëm mospërmbajtja e banorëve të zonës për të ndërtuar ku të munden, por edhe shteti shqiptar.

Që zonat me potencial turistik duhen ruajtur nga ndërtimet pa leje, qoftë edhe me armë, kjo nuk do debat. Problemi është se forca si parim përdoret kur prishet një rregull i qëndrueshëm, por ne nuk kemi ende një rregull.

Ajo që u mungon fshatrave shqiptarë është një plan i detajuar urbanistik, vijat e verdha të fshatit dhe garancia që plani nuk ndryshon dhe është afatgjatë.

Ajo fotografia e Kishës së Thethit dhe fusha ikonike para saj ka 100 vjet që është kartolina e alpeve shqiptare. Që nga koha e Edith Durham-it, ajo postohet në çdo vend të botës kur flitet për veriun e Shqipërisë. Natyrisht që duhet ruajtur ashtu.

Por turizmi, nga ana tjetër, do përgjigje.

Dhe ShqipĂ«ria ka nevojĂ« pĂ«r njĂ« Kod urbanistik me tre tĂ« pestat e votave, pĂ«r zonat me potencial turistik, qĂ« tĂ« jetĂ« i vĂ«shtirĂ« pĂ«r t’u ndryshuar.

PĂ«r 35 vjet, Thethi e meritonte njĂ« plan urbanistik tĂ« konsoliduar, tĂ« vendosur nĂ« qendĂ«r tĂ« fshatit, nĂ« njĂ« hartĂ« gjigande ku t’u tregohej tĂ« gjithĂ«ve ku ka mundĂ«si tĂ« ndĂ«rtohet dhe çfarĂ« tĂ« ndĂ«rtohet. Me siguri qĂ« dhe po t’ia kishe kĂ«rkuar qeverisĂ« gjermane, do ta bĂ«nte falas, do tĂ« sillte arkitektin mĂ« tĂ« mirĂ« pa lekĂ«. Kjo, sĂ« paku, do frenonte Ă«ndĂ«rrimtarĂ«t e shkatĂ«rrimit dhe do t’i pĂ«rballte banorĂ«t vetĂ«m me burokracitĂ« e lejeve tĂ« ndĂ«rtimit.

Por minimumi, ShqipĂ«ria ka nevojĂ« tĂ« ketĂ« njĂ« plan urbanistik tĂ« konsoliduar nĂ« çdo fshat, mundĂ«sisht tĂ« bĂ«rĂ« publik nĂ« qendĂ«r tĂ« fshatit, pĂ«r t’u treguar tĂ« gjithĂ«ve se kush do tĂ« ndĂ«rtojĂ«, do tĂ« ndĂ«rtojĂ« nĂ« kĂ«to vende dhe nĂ« kĂ«tĂ« mĂ«nyrĂ«. Kjo heq koston e lartĂ« tĂ« lakmisĂ« dhe shĂ«mtisĂ« urbane qĂ« pjell interesi i lartĂ« pĂ«r turizmin nĂ« ato zona, por nga ana tjetĂ«r e bĂ«n edhe tĂ« parashikueshĂ«m zhvillimin, pasi tregon ku duhet tĂ« lihen rrugĂ«t, ku duhet tĂ« jenĂ« ndĂ«rtesat e fshatit dhe ku objektet me destinacion turizmin apo jetĂ«n sociale.

Kjo nuk është se mund ta frenojë tërësisht fenomenin e ndërtimeve pa leje, por do të ulë shumë kostot e atyre që u ikën dëm mundimi për gjëra të mëdha dhe të shëmtuara.

SĂ« dyti, masat represive dhe sidomos shqiptimi i gjobave tĂ« frikshme dhe ndĂ«rtimi i njĂ« aparati mbikĂ«qyrĂ«s represiv Ă«shtĂ« njĂ« arsye e fortĂ« pĂ«r ndĂ«rtime pa leje, pasi inspektorĂ«t hajdutĂ« i pĂ«rdorin ato gjoba pĂ«r t’i frikĂ«suar njerĂ«zit dhe pĂ«r t’i rrjepur.

Greqia, e cila ka mentalitet tĂ« pĂ«rafĂ«rt me ne pĂ«r ndĂ«rtimet pa leje, e ka zgjidhur duke e thjeshtuar ligjin e ndĂ«rtimit pa leje. Sipas ligjit, ai qĂ« ndĂ«rton nĂ« tokĂ«n qĂ« nuk e ka tĂ« vetĂ«n, ndĂ«rtimi i kalon pronĂ« tĂ« zotit tĂ« tokĂ«s. NĂ«se ai Ă«shtĂ« privat, e merr ai; nĂ«se Ă«shtĂ« shteti, e merr shteti. Pra, ia merr 100 pĂ«r qind pronĂ«n, nuk hyn nĂ« negociata, gjoba, pĂ«rqindje, etj. Kaq mjafton qĂ« askush tĂ« mos harxhojĂ« asnjĂ« lek pĂ«r “tokĂ« tĂ« zĂ«nĂ«â€.

Kjo e shoqëruar me planin urbanistik, që ata që e kanë tokën e tyre ta dinë se ku dhe çfarë duhet të ndërtojnë, e lehtëson procesin, pasi në fund të fundit, ky i dyti ka nevojë për legalizim urbanistik, por jo për pronën.

Dhe sĂ« fundmi, pĂ«rsĂ«ri, i vetmi mjet qĂ« tĂ« na shpĂ«tojĂ« nga mbrojtja me armĂ« nga ndĂ«rtimet pa leje, Ă«shtĂ« liberalizimi dhe deregullimi i jetĂ«s nĂ« fshat. LehtĂ«simi i procedurave pĂ«r tĂ« marrĂ« leje, dhĂ«nia e tyre nga zyrat urbanistike tĂ« bashkive me njĂ« procedurĂ« tĂ« thjeshtuar dhe projekte tĂ« imponuara nga vetĂ« bashkia sipas njĂ« kodi urbanistik pĂ«r fshatrat, ku pĂ«rfshihet identiteti i zonĂ«s dhe tipologjia e ndĂ«rtimit, do t’i çojĂ« gjithĂ« njerĂ«zit drejt ligjshmĂ«risĂ«. Dhe kjo do tĂ« na shpĂ«tojĂ« nga mbrojtja me armĂ« tĂ« territorit prej zaptimeve dhe ndĂ«rtimeve pa leje.

Ndryshe, këtë betejë do ta shikojmë çdo vit, pasi njerëzit, në fund të fundit, duan të zhvillojnë pronat e tyre dhe, kur nuk u jep zgjidhje shpejt dhe qartë, do bëjnë ato marrëzira që kanë bërë në Theth.

Deregullimi i procedurave për leje ndërtimi në fshat, hartimi i planit urbanistik për çdo fshat, jo me tender, por nga bashkitë përkatëse, bazuar edhe në studime të vjetra, thjeshtimi i lejeve dhe heqja e masave represive që janë në duar të inspektorëve hajdutë, do ta relaksojë raportin e banorëve të fshatit me territorin dhe shtetin, ku ende nuk janë pjesë e pranuar e tij, pasi ende i trajtojnë si banorë të dorës së dytë.

The post Beteja e Thethit fitohet në zyrat e shtetit first appeared on JavaNews.al.

↗

A do prishet Muri i Berlinit në Tiranë

✇Java News
By: Ben Blushi

Nga Ben Blushi

Sikur të isha një guidë turistike do i tregoja turistëve një mur që ndan dy rrugë në mes të Tiranës, siç ndante dikur Muri i Berlinit kapitalizmin nga komunizmi.

Muri për të cilin po flas ndan dy nga rrugët kryesore të Tiranës, rrugën e Bogdanëve dhe rrugën e Ambasadave.
Dikur këto akse paralele ishin të bashkuara dhe njerëzit që jetonin në këtë zonë kalonin nga njëra te tjetra me lehtësinë që kalohet nga dhoma e bukës në dhomën e pritjes.

Kur ambasadat e huaja u vendosën në rrugën Skënderbeu, që u quajt rruga e Ambasadave, shteti komunist e rrethoi këtë hapësirë me mure të larta sepse natyrisht shqiptarët nuk mund të komunikionin me perëndimorët që ishin armiq të socializmit.

Kështu rruga e Bogdanëve u nda nga motra e vet binjake, me të cilën kishte jetuar gjithë jetën në të njëjtën lagje.
Por kur Muri origjinal i Berlinit ra, Shqipëria u hap dhe njerëzit humbën interesin për të hyrë në ambasada, muri sërish nuk lëvizi nga vendi.

I shtyrë nga kurioziteti për të kuptuar se pse Muri i Berlinit të Tiranës është ende në këmbë, pyeta dhe më në fund e kuptova arsyen.

ËshtĂ« komike.

Murin e Berlinit të Tiranës e mban në këmbë Ministria e Jashtme e Republikës së Shqipërisë.
Pas atij muri, një drejtori me një emër ingranazhesh duralumini, DSHTD, nëse nuk jam gabim, ka ndërtuar një magazinë.
Brenda kësaj magazine ka vërtet disa zyra me duralumin dhe shumë sende të ndryshkura që mund te jëtë stola, krevatë portativë, abazhurë apo pajisje të vjetra që dikur i shërbenin trupit të huaj diplomatik.

Disa muaj më parë, banorët e rrugës së Bogdanëve, bashkë me minibashkinë i kërkuan zyrtarisht Ministrisë së Jashtme, ta hiqte pjesërisht atë pengesë dhe të hapte një shteg këmbësorësh për fëmijët, turistët dhe diplomatët.
MInistria e Jashtme dha shpresë dhe të gjithë u gëzuan se dy rrugët që komunizmi i ndau për 50 vjet mund të bashkoheshin.
Bizneset fërkuan duart dhe diplomatët u kënaqën, se nga një rrugë, do bëheshin me dy.

Por ajo që ndodhi është e padëgjuar dhe meriton një çmim, nëse në botë jepen çmime për ata që sajojnë pengesa që nuk mund të imagjinohen.
Në vend që të hapte një shteg për të lejuar këmbësorët të kalonin nga ana tjertër, DSHTD, hapi një portë hekuri dhe i vuri një dryn.

Që nga dita që ajo portë është aty, nuk është hapur asnjëherë.
Asnjë nga banorët nuk e ka kaluar dot pragun e saj dhe diplomatët e tregojnë me gisht sa herë duan të tallen me Ministrinë tonë të Jashtme.
Njerëzit që zgjohen herët thonë se çdo mëngjes, punonjësit e DSHTD, e përdorin portën për nevojat e veta.
E hapin kur të duan, e mbyllin kur të duan.

Pra nëse më parë shkonin në punë vetëm nga njëra anë e murit, nga rruga e Ambasadave, tani mund të kalojnë edhe nga ana tjetër, nga rruga e Bogdanëve sepse ju bije më shkurt.

Pas kĂ«tij inovacioni tĂ« ingranazhit diplomatik,unĂ« e humba shpresĂ«n se muri i Berlinit tĂ« TiranĂ«s mund tĂ« prishej, por kur pashĂ« se shteti po shemb me shumĂ« tĂ« drejtĂ«, gardhet e privatĂ«ve, mendova se ndoshta duhet t’i kujtoj se pĂ«rveç gardheve tĂ« gipsit, tĂ« teneqeve dhe plastikave prej kaucuku ka edhe njĂ« gardh burokratik qĂ« duhet shembur.

KĂ«shtuqĂ« nĂ«se do isha njĂ« guidĂ« turistike, pasi t’i lija turistĂ«t me gojĂ« hapur me kĂ«tĂ« histori tĂ« çuditshme qĂ« lidh komunizmin me kapitalizmin dhe urbanizimin me kaosin prej duralumini do t’i coja te oborri i MInistrisĂ« sĂ« Jashtme si demonstrues paqĂ«sorĂ«.

Ndoshta atĂ«herĂ« dikush do t’i dĂ«gjonte dhe do tia jepte çelĂ«sin e Murit tĂ« Berlinit qytetarĂ«ve tĂ« TiranĂ«s.

A do prishet Muri i Berlinit në Tiranë

The post A do prishet Muri i Berlinit në Tiranë first appeared on JavaNews.al.

↗

Pse 30 këshilltarë janë pak për një drejtor ujësjellësi?

✇Albeu
By: V K

Nga; Lutfi Dervishi

Këshilltar për burimin e ujit, që të ruajmë origjinën shqiptare të ujit

Këshilltar për basenin e ujit.

Këshilltar për klorifikimin.

Këshilltar për tubat kryesorë.

Nga Lutfi Dervishi

Këshilltar për burimin e ujit, që të ruajmë origjinën shqiptare të ujit

Këshilltar për basenin e ujit.

Këshilltar për klorifikimin.

Këshilltar për tubat kryesorë.

The post Pse 30 këshilltarë janë pak për një drejtor ujësjellësi? appeared first on Albeu.com.

↗

Pse 30 këshilltarë janë pak për një drejtor ujësjellësi?

✇Java News
By: Lutfi Dervishi
Nga Lutfi Dervishi

Këshilltar për burimin e ujit, që të ruajmë origjinën shqiptare të ujit

Këshilltar për basenin e ujit.

Këshilltar për klorifikimin.

Këshilltar për tubat kryesorë.

Këshilltar për tubat dytësorë.

Këshilltar për tubat e gizës, respektimi i traditës.

Këshilltar për tubat plastike.

Këshilltar për tubat e zinj, sepse çdo sistem ka një anë të errët.

Këshilltar për tubat jeshilë, për qasje ekologjike.

Këshilltar për sahatët matës.

Këshilltar për ujin që faturohet dhe që nuk faturohet.

Këshilltar për printimin e faturave.

Këshilltar për temperaturën e ujit.

Këshilltar për ujin në dimër.

Këshilltar për ujin në verë.

Këshilltar për ujin në pranverë.

Këshilltar për ujin në vjeshtë.

Këshilltar për ujin që derdhet.

Këshilltar për ujin që vjen me orar.

KĂ«shilltar pĂ«r ujin qĂ« s’vjen.

Këshilltar për ujin e pastër.

Këshilltar për ujin e ndotur.

Këshilltar për analizat e ujit.

Këshilltar për ujin e Selitës.

Këshilltar për ujin e Bovillës.

Këshilltar për saraçineskat e mëdha.

Këshilltar për saraçineskat e mesme.

Këshilltar për saraçineskat e vogla.

Këshilltar për ujin pa gaz.

Këshilltar për ujin me gaz.

Këshilltar për ujërat e turbullta të drejtimit.

The post Pse 30 këshilltarë janë pak për një drejtor ujësjellësi? first appeared on JavaNews.al.

↗

Ndërsa bota rrinte dhe vështronte, 30 vjet më parë ra Srebrenica

✇Panorama
NGA RUBEN AVXHIU  Kujtimi i masakrës mizore që ndihmoi për të shpëtuar Kosovën, por që mbetet një mësim i panxënë për njerëzimin 30 vjet më parë, forcat serbe të Bosnjës pushtuan një qytezë me emrin Srebrenica. Nuk ishte vendbanimi i parë që pushtonin. Në fakt, serbët zotëronin atëherë gati 70% të Bosnjës, ndërsa lufta kishte hyrë
↗

“Mund tĂ« humbĂ«sh, por duhet tĂ« lufosh
” Salianji: PD nuk ka bĂ«rĂ« gjithçka mirĂ«

✇Opinion.al
By: e xh

Pas gati dhjetĂ« muajsh nĂ« qeli, ish-deputeti Ervin Salianji u rikthye nĂ« Tv Klan nĂ« njĂ« intervistĂ« pĂ«r emisionin “Opinion”.

I pyetur pĂ«r situatĂ«n politike nga gazetari Blendi Fevziu, Salianji tha se Partia Demokratike nuk ka bĂ«rĂ« gjithçka mirĂ«. Sipas tij, “mund tĂ« humbĂ«sh, por duhet tĂ« luftosh”.

“Po, Partia Demokratike nuk ka bĂ«rĂ« gjithçka mirĂ«. Ka pasur vende tĂ« caktuara ku Ă«shtĂ« marrĂ« lehtshĂ«m. Pra mendohej qĂ« do vijĂ« rotacioni vetĂ«m. Mund tĂ« humbĂ«sh, por duhet tĂ« luftosh. E kam thĂ«nĂ« edhe njĂ« herĂ«. NĂ« betejĂ« shkon, lufton, tĂ« vinte kĂ«shtu siç ishte organizuar gjithĂ« shteti pĂ«rballĂ« njĂ« partie. Ta vĂ«shtirĂ«son pĂ«r tĂ« mos thĂ«nĂ« ta pamundĂ«son. Por mĂ« mirĂ« tĂ« biesh nĂ« betejĂ« se sa tĂ« biesh nĂ« gjumĂ«. Je mĂ« i nderuar”, tha Salianji.

I pyetur se çfarĂ« pozicioni do tĂ« kĂ«rkojnĂ« nĂ« PartinĂ« Demokratike, Salianji u pĂ«rgjigj se “asnjĂ«â€. Ai tha se do tĂ« vazhdojĂ« tĂ« bĂ«jĂ« aktivitet publik dhe politik.

Salianji u lirua nga qelia më 8 korrik, pas gati 10 muajsh burg. Vendimi u mor nga Gjykata e Fierit, ku u mbajt seanca për shqyrtimin e kërkesës së tij për liri me kusht. Salianji kishte kryer deri më tani 2/3 e dënimit dhe i kishin mbetur edhe 3 muaj të tjerë për të kryer dënimin e plotë.

↗

Si e pritën të burgosurit? Salianji: Pritja ka qenë e


✇Opinion.al
By: e xh

Ish-deputeti Ervin Salianji ka folur nĂ« emisionin “Opinion”, nĂ« lidhje me kohĂ«n qĂ« kaloi nĂ« burg pĂ«r rreth 9 muaj si dhe pĂ«r tĂ« ardhmen e tij pasi la qelinĂ«.

Gjatë intervistës, Salianji është pyetur se si është pritur nga të burgosurit e tjerë në momentin që është futur në burg.

Ai u shpreh se është pritur mirë nga të dënuarit, ndërsa shtoi se shumë prej tyre ndodhen në qeli edhe për krime të pretenduara.

Ish-deputeti thotĂ« se nĂ« burg i Ă«shtĂ« dashur qĂ« nĂ« ambientet e pĂ«rbashkĂ«ta t’i ndajĂ« edhe me persona qĂ« nĂ« studiot televizive, siç thotĂ« ai, janĂ« cilĂ«suar si krerĂ«t e grupeve kriminale.

“TĂ« gjithĂ« ata qĂ« ishin aty e kanĂ« shkelur ligjin ose janĂ« nĂ« pritje tu gjykuar pĂ«r njĂ« krim tĂ« pretenduar. Kush Ă«shtĂ« nĂ« atĂ« institucion ka shkelur ligjin. JanĂ« tĂ« gjitha llojet e veprave penale. Burgu i Fierit Ă«shtĂ« burgu mĂ« i madh nĂ« ShqipĂ«ri pĂ«r kapacitet qĂ« mban sot. Ka tĂ« dĂ«nuar tĂ« tĂ« gjithĂ« profileve dhe veprave tĂ« kryera”,-Salianji.

Pra nga njerëz të administratës deri te vrasës?

Ka nga ata që ju nëpër studio i keni quajtur si krerët e grupeve kryesore kriminale.

TĂ« lidhte puna me ta?

Aty nuk ke punë, ke vetëm vuajtje. Padyshim ka edhe ambiente të përbashkëta që ndaje me ta. Në ato ambiente janë persona që nuk kanë mundësi të kryejnë vepra penale. Pritja ka qenë e mirë.

↗

Nga deputet në qelinë e burgut, Ervin Salianji rrëfehet në Opinion

✇Opinion.al
By: b b

Ish-deputeti i PartisĂ« Demokratike, Ervin Salianji ishte mbrĂ«mjen e sotme nĂ« emisionin ‘Opinion’ pĂ«r njĂ« rrĂ«fim lidhur me periudhĂ«n e vuajtjes sĂ« dĂ«nimit tĂ« burgun e Fierit dhe pĂ«r aspiratat e tij tĂ« adhshme nĂ« politikĂ«.

PĂ«rballĂ« gazetari Blendi Fevziu, Salianji foli pĂ«r herĂ« tĂ« parĂ« pĂ«r ndjesitĂ« e tij pĂ«r kĂ«tĂ« ‘pĂ«rmbysje’ tĂ« jetĂ«s sĂ« tij politike dhe vuajtjen e dĂ«nimit pĂ«r 9 muaj.

Po ashtu, Salianji u ndal shkurtimisht edhe te vepra penale për të cilën u dënua, duke u shprehur se atë veprim e kishte ndërmarr në të mirë të interesit publik.

Pjesë nga fjala e Salianjit:

Një vijë e ndan vdekjen nga burgu. Kur ti je i izoluar dihet që nuk ekziston për njeri, por thjesht dihet që do të kthehesh një ditë. Nuk ka asnjë aspekt pozitiv burgimi, ndaj edhe quhet vuajtje dënimi. Kur ke një pozicion të caktuar dhe kur nuk e pret, padrejtësia ta bën që barra të jetë më e rëndë.

Të gjithë që përfundojnë në qeli kanë pendim për një veprim të caktuar që e kanë bërë, dhe po vuajnë në një farë mënyre pasojat e veprimeve të tyre.

Kur nuk di pse ke hyrë në burg, unë mendoj se kam bërë mirë jo kam bërë keq në pikëpamje të interesit publik, të rëndohet më shumë. Ditët aty janë pafundësisht të gjata.

↗

I ndërtuan me fjalën e Ramës? Gazetarja tregon në Opinion çfarë po ndodh në Theth

✇Opinion.al
By: e xh

SĂ« fundmi nĂ« Theth ka nisur njĂ« aksion pĂ«r prishjen e ndĂ«rtimeve pa leje. Gazetarja Emi Kalaja bĂ«ri njĂ« raportim pĂ«r emisionin “Opinion” nĂ« Tv Klan ku sqaroi se çfarĂ« po ndodh atje.

Sipas asaj që tha gazetarja, situata në Theth është e tillë:

Banorët janë në tokën e tyre, por kanë ndërtuar pa asnjë leje. Ata kanë interpretuar thirrjen e Ramës për paketën e maleve si leje dhe tashmë policia i ka nisur për ndjekje penale. Ndërkohë vendimi për të shembur ndërtesat ka ardhur brenda këtyre 10 ditëve që jemi në sezon.

Emi Kalaja: Nuk kanë asnjë leje. As për shtëpitë që janë ndërtuar.

Blendi Fevziu: Si i kanë ndërtuar me llafin e Ramës?

Emi Kalaja: I kanë ndërtuar duke pretenduar se mund të investonin sepse kanë trokitur dyer më dyer.

Blendi Fevziu: Kanë interpretuar fjalën e Ramës dhe kanë interpretuar si leje ndërtimi?

Emi Kalaja: Kanë investuar me shpresën që po ndërtojnë në tokën e tyre.

Gazetarja bëri me dije se pjesa më e madhe e ndërtimeve janë kontejnerë dhe shtëpiza druri që kanë ardhur të gatshme dhe janë vendosur brenda këtyre 4 muajsh. Sipas saj, procedimet e para janë konstatuar në fund të muajit mars.

“PavarĂ«sisht se flitet pĂ«r indiferencĂ« nga ana e shtetit, nuk ka qenĂ« e tillĂ«. Ka qenĂ« nĂ« muajin mars qĂ« kur kanĂ« mbirĂ« si kĂ«rpurdhat qĂ« nĂ« muajin mars”, raportoi gazetarja.

Sipas gazetares, vetëm një prej ndërtimeve ka qenë mbi beton, ndërsa pjesa tjetër në çakull ose mbi rrasa guri.

Gazetarja Kalaja tha se vendimi pĂ«r ekzekutim prishje ka ardhur vetĂ«m dy javĂ« mĂ« parĂ« pasi janĂ« ndjekur disa procedura ligjore. Ajo tha se banorĂ«t kanĂ« kĂ«rkuar qĂ« t’i shembin, po pas sezonit turistik.

“KanĂ« pranuar edhe muajin shtator, por thjesht gjatĂ« kĂ«tyre kohe tĂ« mos u shkatĂ«rrohet biznesi dhe ai dinjitet i Thethit i ngritur prej vitesh”, tha gazetarja.

Ajo raportoi se bëhet fjalë për të paktën 80 subjekte që do të shemben.

Emi Kalaja: Edhe aty ku shihen 5 shtëpiza konsiderohet një subjekt i vetëm. Në një farë mënyrë një situatë kaotike në Theth, edhe strukturat e Bashkisë Shkodër punojnë paralelisht për të pastruar territorin.

Blendi Fevziu: Ajo që shoh unë që të pastrosh dhe të kthesh fushën e kishës siç ka qenë për mua është e pamundur. Ka qenë pamja më e bukur, më e fotografuara.

Emi Kalaja: ËshtĂ« kartolina e Thethit.

Blendi Fevziu: Kartolinë që nuk është më mesa duket.

↗

Kozmetika e njĂ« “lideri” tĂ« burgosur dhe linçimi i tĂ« tjerĂ«ve

✇Java News
By: Mero Baze

Nga Mero Baze

Ervin Salianji dhe Ilir Meta janĂ« arrestuar afĂ«rsisht nĂ« njĂ« kohĂ«. Pas dhjetĂ« muajsh, Ervin Salianji ka pĂ«suar njĂ« ndryshim rrĂ«njĂ«sor. Ka mbjellĂ« flokĂ«t dhe ka bĂ«rĂ« operacion plastik hundĂ«n. ShumĂ« bukur duket. T’i gĂ«zojĂ«.

Jam kurioz tani nëse Ulsi Manja si ministër Drejtësie, mund të më japë informacion si gazetar, kur e ka bërë kërkesën e parë për mbjellje flokësh, te cila klinikë, a ka ardhur kirurgu i flokëve në qeli, apo ka shkuar Salianji, sa seanca ka bërë, dhe si është kujdesur personeli i burgut për gjendjen pas operatore të tij.

Akoma më e vështirë është kjo situatë me ndërhyrjen kirurgjikale në hundë. I është dashur me siguri të rrijë ndonjë muaj me fasho dhe të shmangte mediat që i kishte sa herë i duheshin në burg.

Ai ta kishte kĂ«rkuar vetĂ« kĂ«tĂ« burgun, nuk do t’i dilte mĂ« mirĂ«, sĂ« paku pĂ«r anĂ«n politike, ashtu dhe estetike. Nuk Ă«shtĂ« e lehtĂ« tĂ« kesh dhjetĂ« muaj kohĂ« tĂ« plotĂ« vetĂ«m pĂ«r operacione estetike, duke Ă«ndĂ«rruar se si do tĂ« dukesh si kryetar PD. AtĂ« hundĂ«n mund ta zgjaste pak dhe ta bĂ«nte pak me majĂ« tĂ« kthyer si Berisha, qĂ« tĂ« kishte kuptim vazhdimĂ«sia. Dhe SkĂ«nderbeu thonĂ« e ka pasur ashtu.

Mos tĂ« flasim pastaj pĂ«r kontaktin me mediat. Kur votohej mĂ« 11 maj, kamerat e shoqĂ«ronin Salianjin qĂ« nga dera e burgut e deri nĂ« qendĂ«r votimi, dhe kur doli nga burgu si “hero”, e shoqĂ«ronin qĂ« kur doli nga dera e qelisĂ« nĂ« oborrin e burgut. Kjo Ă«shtĂ« njĂ« gjĂ« shumĂ« e mirĂ«. NĂ« tĂ« vĂ«rtetĂ«, burgjet nuk kanĂ« qĂ«llim vuajtjen fizike, por kufizimin e lirisĂ« pĂ«r tĂ« ndjerĂ« pĂ«rgjegjĂ«sinĂ« e veprĂ«s penale qĂ« ke bĂ«rĂ«.

Ndryshe nga Salianji, Ilir Meta ka qenĂ« nĂ« njĂ« proces tĂ« gjatĂ« ankesash pĂ«r jetĂ«n nĂ« burg. ËshtĂ« ankuar qĂ« s’ka ujĂ«, Ă«shtĂ« ankuar qĂ« s’ka kushte normale pĂ«r fjetje dhe ngrohje, Ă«shtĂ« ankuar pĂ«r ushqimin, dhe pĂ«r dĂ«nime tĂ« shpeshta qĂ« merr pse flet me median.

Salianji s’e ka pasur kĂ«tĂ« kufizim. Ai ka folur me mediat mĂ« shumĂ« nga burgu se sa nga selia e SHQUP-it kur ishte i lirĂ«.

Jam kurioz të kuptoj kush i vendos standardet për të burgosurit në Shqipëri dhe pse është ky diskriminim pozitiv për disa dhe diskriminim i vërtetë për disa të tjerë.

Por marr vetëm të burgosurit që vijnë nga politika, se ata të tjerët i kuptoj. E kuptoj pse një të dënuari të përjetshëm më parë i çojnë telefon në dhomë, pastaj çojnë atë, për të mos thënë eskortat e femrave apo drekat e darkat e shtrenjta.

Aty e kuptoj që Ulsiu nuk ka fuqi. Por këta politikanët pse i ndan në çeta dhe kur janë të një çete?

Ja sot kanë dënuar përsëri Ilir Metën 14 ditë me mos ushtrim fizik, çka mund të jetë e rrezikshme edhe për shëndetin e tij, ndërsa Salianji ka dy ditë që i gëzohet kozmetikës së tij si lider i ri, me flokë të reja, hundë të re dhe natyrisht nuhatje të re politike për ndonjë post të rëndësishëm në PD.

Nuk po flas për linçimin e Ilir Beqajt apo Erion Veliajt, që nuk e lejojnë të dalë nga dera e qelisë dhe nuk pranojnë të takojë askënd tjetër përveç gruas dhe vëllait. Aty e kuptoj që veprojnë standarde të tjera nga lufta brenda llojit. Por po flas për diferencimin edhe brenda politikanëve të opozitës.

Nuk Ă«shtĂ« se po shqetĂ«sohem pĂ«r standardet e burgjeve, se ato i kanĂ« menderosur qĂ« kur mbajnĂ« kriminelĂ«t dhe vrasĂ«sit si pashallarĂ« dhe tregojnĂ« forcĂ«n me ish-kolegĂ« tĂ« tyre tĂ« burgosur. TĂ« paktĂ«n kĂ«ta tĂ« opozitĂ«s t’i trajtojnĂ« njĂ«soj, se kĂ«shtu duket sikur qeveria Ă«shtĂ« me Salianjin dhe kundĂ«r MetĂ«s, ndĂ«rkohĂ« qĂ« tĂ« dy janĂ« pretendentĂ« pĂ«r pasardhĂ«s tĂ« BerishĂ«s. KĂ«tyre tĂ« burgosurve tĂ« PS-sĂ« e meritojnĂ« t’ua bĂ«jnĂ« dhe mĂ« zi.

The post Kozmetika e njĂ« “lideri” tĂ« burgosur dhe linçimi i tĂ« tjerĂ«ve first appeared on JavaNews.al.

↗

Kështjella ligjore e mendore të papushtuara

✇Java News
By: Bajram Peçi

Nga Bajram Peçi

AvokatĂ«t ndĂ«rkombĂ«tarĂ« tĂ« Veliajt, zyra ligjore nga mĂ« tĂ« njohurat nĂ« Shtetet e Bashkuara dhe MbretĂ«rinĂ« e Bashkuar, “Kasowitz LLP” dhe “Mishcon de Reya”, reaguan ndaj vendimit tĂ« GjykatĂ«s sĂ« LartĂ«. Ata, pa lĂ«nĂ« vend pĂ«r nĂ«nkuptime, por copĂ«, deklarojnĂ« publikisht edhe nĂ« mediat botĂ«rore se vendimi pĂ«rbĂ«n shkelje tĂ« tĂ« drejtave themelore. Ata vĂ«nĂ« nĂ« dukje se ndalimi i Veliajt pĂ«rbĂ«n njĂ« shkelje tĂ« rĂ«ndĂ« tĂ« tĂ« drejtave tĂ« njeriut dhe bie ndesh me standardet ndĂ«rkombĂ«tare pĂ«r njĂ« proces tĂ« drejtĂ« ligjor.

Po citoj nga deklarata e tyre: “Mbajtja nĂ« paraburgim e Kryebashkiakut Veliaj, pa njĂ« akuzĂ« tĂ« qartĂ« dhe pa shqyrtuar masat alternative, Ă«shtĂ« nĂ« kundĂ«rshtim me KonventĂ«n Evropiane tĂ« tĂ« Drejtave tĂ« Njeriut dhe me parimet themelore tĂ« shtetit ligjor”. MĂ« tej:


“Rasti i Veliajt Ă«shtĂ« shembull i njĂ« procesi qĂ« ngre shqetĂ«sime serioze pĂ«r respektimin e tĂ« drejtave tĂ« individit nĂ« sistemin shqiptar tĂ« drejtĂ«sisĂ«â€. MĂ« troç nuk ka! NĂ« traditĂ«n e tyre kĂ«to zyrat perĂ«ndimore tĂ« drejtĂ«sisĂ« e kanĂ« pasĂ« parĂ« sstemin lindor tĂ« ish diktaturave komuniste si vija ndarĂ«se midis shkretĂ«tirĂ«s dhe qytetĂ«rimit.

Lipset njĂ« reagim nga prokuroria Speciale, por nĂ«se ata, qoftĂ« dhe me heshtje, i pĂ«rqeshin kĂ«ta avokatĂ«t ndĂ«rkombĂ«tare (tĂ« cilĂ«ve u mohohet kontakti me klientin) apo tĂ« tjerĂ« qĂ« do dalin e do na thonĂ« se “
ata paguhen nga Veliaj, atĂ« punĂ« kanĂ«, tĂ« kundĂ«rshtojnĂ«â€, duhet t’i thonĂ« publikut: Ă«shtĂ« apo nuk kĂ«shtu siç avokatĂ«t ngulmojnĂ« e protestojnĂ«?

PĂ«r tĂ« kuptuar se sa tĂ« prapambetur kemi qenĂ«, madje dhe jemi ende me sistemin e drejtĂ«sisĂ« “tĂ« pavarur”, po kthehem 350 vjet pas, nĂ« shek XVII, pĂ«r tĂ« sjell nĂ« vĂ«mendje tĂ« lexuesit Ligjin Habeas Corpus Hot. Ligji i jepte çdo qytetari anglez tĂ« arrestuar nga policia, tĂ« drejtĂ«n tĂ« paraqitej pĂ«rpara gjyqit brĂ«nda njĂ« periudhe prej 20 ditĂ«sh pas arrestimit, pĂ«rndryshe duhej tĂ« lirohej me garanci. ËshtĂ« koha kur nĂ« Angli qytetĂ«rimi po gdhendĂ«te idenĂ« se populli Ă«shtĂ« autoriteti mĂ« i lartĂ« i vendit, autoritet qĂ« ushtrohet nĂ«pĂ«rmjet Parlamentit.

Ligji vlerĂ«sohet edhe sot si njĂ« nga shtyllat e lirisĂ« se individit nĂ« Angli. Mbreti Karl II, i zemĂ«ruar se Parlamenti i kish marrĂ« pushtet, pas disa vitesh (mĂ« 1685) u orvat ta shfuqizoj. E rrĂ«zoi AsamblenĂ«, por ligjin Habeas Corpus, “
njĂ« kazmĂ« qĂ« gĂ«rmonte themelet e autoritetit mbretĂ«ror”, nuk mundi ta heqi.

NĂ« botĂ«kuptimin modern tĂ« liberalizmit luftohet e punohet pĂ«r parime qĂ« tĂ« pranohen nga gjithĂ« populli: lirinĂ«, drejtĂ«sinĂ«, mirĂ«kuptimin dhe tolerancĂ«n. Çdo individ, çdo shtetas zotĂ«ron tĂ« drejtĂ«n e lirisĂ« fizike dhe intelektuale. Autoriteti i detyrĂ«s sĂ« prokurorit duhet t’i respektojĂ« kĂ«to tĂ« drejta sepse ky autoritet ekziston vetĂ«m pĂ«r mirĂ«qenjen e shtetasve. Nuk ka prokurori dhe as Byro KombĂ«tare tĂ« Hetimit tĂ« ngritur si qĂ«llim nĂ« vetevete?! EkzistojnĂ« si struktura tĂ« vendosura nĂ« kushtetutĂ« vetĂ«m e vetĂ«m pĂ«r mirĂ«qenjen e shtetasve! Dyshoj se ky parim njihet e pranohet nga gjyqtari, hetuesi, prokurori, polici, dyshim qĂ« ilustrohet me sjellje autokratike e shpĂ«rdorim tĂ« detyrĂ«s, me tĂ« dhĂ«nĂ«n statistikore qĂ« vjen prej MinistrisĂ« sĂ« DrejtĂ«sisĂ« se nĂ« burgjet shqiptare ka mĂ« shumĂ« tĂ« paraburgosur se tĂ« dĂ«nuar!

Nëse duhen ngritur komisione për të përgatitur e propozuar ligje për përmirësimin e këtyre parimeve, ia vlen vërtet që të përkushtohemi!? Brënda këtyre parimeve funksionon edhe pavarësia e prokurorive, speciale apo jospeciale. A duhen shpenzuar ato 80 milion euro pasuri e popullit për të mbajtur të paraburgosurit, kur ende nuk janë kryer hetimet e për më tepër, nuk ndodhemi para një krimi të dukshëm!?

NgjashĂ«m siç mbreti Karl II veproi me tĂ«rĂ« forcĂ«n kur pa se Ligji Habeas Corpus i cĂ«nonte pushtetin, “TĂ« pavarurit” e pushtetit tĂ« drejtĂ«sisĂ« reaguan ndaj “Komisionit Xhafa”. E bojkotuan kur kuptuan se u ngrit me idenĂ« e formimit tĂ« njĂ« komisioni tĂ« pĂ«rhershĂ«m parlamentar, i menduar si vĂ«ndi ku institucionet e drejtĂ«sisĂ« duhet tĂ« raportonin.

Duket pak paradoksale, por duhet të pranojmë se krijesa që ngulmuam të formonim, një drejtësi e pavarur, u bë e mundur veçse nga partia në pushtet, e cila u bazua në idealet politike e parimet e drejtësisë. E nëpërkëmbur mjerisht nga Sali Berisha, na dallonte si shoqëri që nuk mund të quheshim demokratike në kuptimin modern të fjalës, pavarësisht se ishim shumë më të lirë nga koha e diktaturës.

NjĂ« botĂ« ku dielli i drejtĂ«sisĂ« nuk mbaron sĂ« ndrituri, Ă«shtĂ« njĂ« krijim i kalorĂ«sve para donkishoteskĂ«. U pa kjo kur befas u shfaqĂ«n simptomat e njĂ« “Mbi tĂ« pavaruri”, “MĂ« i barabarti mes tĂ« barabartĂ«ve”, qĂ« njĂ« publicist i njohur i emĂ«rtoi si “Republika e prokurorĂ«ve”. Ky “ndriçim” i drejtĂ«sisĂ«, kur publiku u njoh “aksidentalisht” me njĂ« vendim nxjerrĂ« prej SPAK-ut pĂ«r tĂ« pĂ«rgjuar anĂ«tarĂ« tĂ« GjykatĂ«s Kushtetuese, trembi shumĂ«kĂ«nd se krijesa rrezikonte tĂ« ngjante me monstrĂ«n e Frankeshtajnit.

Pasi me pamje nga lart pĂ«rmes dronit dhe nĂ« tokĂ« gjatĂ« prishjeve, u pa se nĂ« Theth nuk bĂ«hej fjalĂ« pĂ«r ndonjĂ« kotec, por pĂ«r njĂ« sipĂ«rmarrje ndĂ«rtimore qĂ« pĂ«rfshinte disa mijĂ«ra m2 hapĂ«sirĂ« dhe 10 apartamente portative, tĂ« vendosura mbi sipĂ«rfaqe tĂ« betonuara, duhet tĂ« vesh duart nĂ« kokĂ«, kushdo qofsh, kur dĂ«gjon pĂ«rgjegjen e prokurorisĂ«. I gjithĂ« ky ndĂ«rtim pa leje bĂ«hej ngjitur me kishĂ«n dhe njĂ« objekti qĂ« ka status “Monument Kulture”, Kulla e Ngujimit. GjĂ«ja e parĂ« qĂ« tĂ« ndĂ«rmendet Ă«shtĂ« se territori Theth pĂ«rbĂ«ka njĂ« hapĂ«sirĂ« qĂ« qendron jashtĂ« kontrollit, falĂ« kjo korruptimit tĂ« tĂ« gjithĂ« zinxhirit qĂ« i themi “Shtet”, pĂ«rfshi polici, bashki, prokurori e Ministri e Turizmit dhe Mjedisit.

Kujt i vlen dhe pĂ«rse shĂ«rben kjo mbrojtje e prokurorisĂ«, tĂ« cilin organi ekzekutiv na u rrekĂ«rka t’ja marrĂ« pavarĂ«sinĂ«?! NatyrshĂ«m, popullit jo, interesave kombĂ«tare jo, por dhe as banorĂ«ve qĂ« ndĂ«rtuan, tĂ« cilĂ«t i lanĂ« tĂ« ndĂ«rtonin objekte, qĂ« do vinte dita e do prisheshin, duke i dĂ«mtuar rĂ«ndĂ« ekonomikisht!

The post Kështjella ligjore e mendore të papushtuara first appeared on JavaNews.al.

↗

Ushqimet 1% më të shtrenjta se në BE, kurse të ardhurat mesatare 59% më të ulta


✇Java News
By: Eduard Zaloshnja

Nga Eduard Zaloshnja

Sipas Eurostatit, Indeksi i Çmimeve tĂ« Ushqimeve dhe Pijeve jo Alkoolike pĂ«r ShqipĂ«rinĂ« Ă«shtĂ« 101%. QĂ« do tĂ« thotĂ« se çmimet e ushqimeve nĂ« ShqipĂ«ri janĂ« 1% mĂ« tĂ« shtrenjta se mesatarja e Bashkimit Europian.
Një shpjegim teorik që mund të japin ekonomistët në këtë rast është që kërkesa për produkte ushqimore është më e madhe në Shqipëri se sa mesatraja e BE-së.

Sipas teorisë ekonomke, kërkesa për produkte varet drejtpërdrejt nga niveli i të ardhurave që ka popullsia e një vendi. Por në rastin e Shqipërisë, (sipas Eurostatit) niveli i të ardhurave është plot 59% më i ulët se mesatarja e nivelit të të ardhurave të BE-së (llogaritur sipas fuqisë blerëse të çdo vendi). Pra, kërkesa për produkte ushqimore nuk mund të jetë shkaku i çmimeve të tyre të larta në Shqipëri.

AtĂ«herĂ«, sytĂ« duhen hedhur nga oferta e produkteve ushqimore, qĂ« kontrollohet nga pak importues tĂ« mĂ«dhej dhe nga pak rrjete tĂ« mĂ«dha supermarketesh (dyqanet e vogla tĂ« lagjeve thjesht ndjekin çmimet e pĂ«rcaktuara nga “tĂ« mĂ«dhenjtĂ«â€). Duket se “tĂ« mĂ«dhenjtĂ«â€ kanĂ« krijuar njĂ« kartel tĂ« heshtur mes tyre, ku pĂ«rcaktojnĂ« çmime tĂ« larta, qĂ« ndiqen nga tĂ« gjithĂ« “tĂ« vegjlit” poshtĂ« tyre.

PĂ«r ilustrim, para disa javĂ«sh, nĂ« mes tĂ« AthinĂ«s, bleva njĂ« kile qershi cilĂ«sore me 4 euro kilogrami. NjĂ« ditĂ« mĂ« pas, pashĂ« nĂ« mes tĂ« TiranĂ«s qĂ« 1 kilogram qershi cilĂ«sore kushtonte plot 10 euro. Dhe krahasime tĂ« ngjashme mund tĂ« bĂ«j cilido shqiptar qĂ« shkon nĂ« Europë 

Ne këtu kemi Autoritetin e Konkurrencës, që presupozohet të mos lejojë kartele të heshtura mes grosistëve, përmes të cilave ata imponojnë çmime të larta për gjithë segmentin e tregut që mbulojnë. Por në rastin e segmentit të tregut ushqimor, duket se ky autoritet ka dështuar.

PĂ«r ta zgjidhur kĂ«tĂ« situatĂ«, ose duhet ndryshuar legjislacioni, ose duhet ndryshuar Autoriteti i KonkurrencĂ«s. QĂ« mos t’i kemi ushqimet 1% mĂ« tĂ« shtrenjta se nĂ« BE, teksa tĂ« ardhurat mesatare i kemi 59% mĂ« tĂ« ulta


The post Ushqimet 1% më të shtrenjta se në BE, kurse të ardhurat mesatare 59% më të ulta
 first appeared on JavaNews.al.

↗

Republika e Drejtorëve

✇Java News
By: Baton Haxhiu

Nga Baton Haxhiu

KĂ«rkesa e kryeministrit Edi Rama pĂ«r dorĂ«heqjen e disa drejtorĂ«ve kyç nĂ« bashkitĂ« e VlorĂ«s, Fierit, DurrĂ«sit, TiranĂ«s dhe ShkodrĂ«s, Ă«shtĂ« mĂ« shumĂ« se njĂ« ndĂ«rhyrje administrative. ËshtĂ« njĂ« akt i rrallĂ« politik nĂ« njĂ« terren qĂ« pĂ«r shumĂ« vite ka qenĂ« i paprekur, i mbrojtur nga mungesa e vĂ«mendjes dhe nga tĂ«rheqja e vetĂ« shtetit.

Për herë të parë një udhëheqës i mazhorancës i drejtohet një shtrese që nuk ka qenë asnjëherë në qendër të krizës politike, por që ka pasur ndikim të drejtpërdrejtë në jetën e qytetarëve. Në pamje të parë mund të duket si një riorganizim teknik i administratës vendore. Në thelb, është një përplasje me strukturën e një pushteti paralel që ka funksionuar në hije si Republika e Drejtorëve.

Kjo republikë nuk ka qenë as pjesë e votimeve, as e emisioneve politike, as e debatit të drejtëpërdrejtë me qytetarët. Ajo u krijua në një çast vakumi institucional, kur opozita dogji mandatet e saj parlamentare dhe bojkotoi zgjedhjet vendore, duke i lënë të gjitha bashkitë dhe këshillat në duart e një partie të vetme.

Ishte pikërisht kjo hapësirë e pakufishme, ajo e cila fuqizoi një strukturë vendimmarrëse pa kontroll të brendshëm politik, pa presion publik dhe pa ndonjë rrezik të afërt nga drejtësia, e cila në atë kohë sapo kishte hyrë në procesin e reformimit.

Ky vakum u mbush nga një kategori e re pushteti, me drejtuesit lokalë që nuk ishin zgjedhur nga populli, por që ushtronin një autoritet real mbi vendimet që preknin çdo detaj të jetës qytetare. Ata nuk ishin ministra, nuk ishin kryetarë bashkie, por ishin ata që vendosnin për sheshet, për lejet, për ngjyrat, për ndërhyrjet, për pengesat. Ata kishin pushtet praktik, të përqendruar dhe të pakufizuar nga debatet institucionale. Dhe sidomos, kishin një gjë që asnjë institucion tjetër nuk kishte në atë periudhë: Drejtorët nuk i shikonte askush.

Shembulli i Taulant TushĂ«s nĂ« BashkinĂ« e TiranĂ«s Ă«shtĂ« ilustrues pĂ«r kĂ«tĂ« model. Ai nuk ishte politikan i ekspozuar, as drejtues me mandat publik. Por kishte ndĂ«rtuar njĂ« sistem vendimmarrjeje ku çdo detaj i qytetit kalonte nga filtrat e tij. Dhe ky nuk Ă«shtĂ« problem i njĂ« emri. ËshtĂ« problem i njĂ« modeli qĂ« funksionon njĂ«soj nĂ« çdo qytet, ku njĂ« drejtues i pĂ«rhershĂ«m, i fshehur brenda strukturĂ«s, kthehet nĂ« vendimmarrĂ«s absolut pĂ«r gjithçka qĂ« preket, ndĂ«rtohet apo prishet.

Për vite me radhë, përplasja mes politikës dhe drejtësisë në Shqipëri ka qenë përqendruar te qeveria qendrore. Ministrat, zëvendësministrat, tenderët e mëdhenj, dosjet e ekspozuara ishin në vëmendjen e hetimeve apo kritikës publike.

Ndërkohë, pushteti real që ndryshonte estetikën e qyteteve, shkatërronte shijen urbane, deformonte funksionalitetin publik dhe përqendronte interesa të vogla në dorë të individëve, mbetej i paprekur. Ishte një pushtet pa zë, por me pasoja. Ishte vendimmarrja e heshtur që nuk bënte zhurmë, por vendoste për gjithçka.

Ky është thelbi i Republikës së Drejtorëve, pushteti që nuk matet me poste, por me ndikim në jetën e përditshme të qytetarit. Dhe nëse sot po kërkohet dorëheqja e tyre, kjo nuk është vetëm për të riorganizuar administratën.

ËshtĂ« pĂ«r tĂ« shkundur njĂ« strukturĂ« qĂ« u kthye nĂ« problem themelor pĂ«r vetĂ« koherencĂ«n e qeverisjes. Sepse nĂ«se qeveria qendrore pĂ«rpiqet tĂ« mbrojĂ« njĂ« filozofi publike tĂ« zhvillimit dhe transformimit, kjo bie menjĂ«herĂ« poshtĂ« kur qytetari pĂ«rballet me njĂ« drejtues vendor qĂ« vepron nĂ« mĂ«nyrĂ« arbitrare, pa transparencĂ«, pa pĂ«rgjegjĂ«si dhe shpesh me arrogancĂ« qĂ« buron nga siguria se nuk e lĂ«viz askush.

Reforma e hapësirës publike që ka shpallur Rama nuk mund të ndodhë pa shembur më parë këtë republikë të nëndheshme që është vendosur në zyrat vendore, që ka zhvatur hapësirën me leje, me lehtësira, me vonesa të qëllimshme dhe me ndikime klienteliste. Nuk mund të ketë një qytet të përbashkët kur ai menaxhohet si pronë e përkohshme nga një drejtues që sillet si përfitues i zonës dhe jo si administrator i përbashkët.

PĂ«r kĂ«tĂ« arsye, beteja me RepublikĂ«n e DrejtorĂ«ve Ă«shtĂ« mĂ« shumĂ« se njĂ« luftĂ« me disa individĂ«. ËshtĂ« njĂ« pĂ«rpjekje pĂ«r tĂ« rivendosur kontrollin politik dhe publik mbi hapĂ«sirĂ«n urbane dhe administrative. Sepse kjo nuk Ă«shtĂ« thjesht çështje e korrupsionit klasik financiar. ËshtĂ« çështje e pĂ«rplasjes mes vizionit pĂ«r shtet dhe mĂ«nyrĂ«s praktike si ai funksionon kur delegohet pa kontroll.

Në fund, Shqipëria nuk mund të bëhet model për asgjë, nëse nuk pranon të shembë këtë strukturë hijesh. Drejtori që vendos për një rrugë, një kioskë, një qendër grumbullimi, një plan vendosjeje, nuk është vetëm zyrtar. Ai është nyja ku përplasen të gjitha gabimet e sistemit. Dhe nëse nuk mbajnë më përgjegjësi, atëherë të gjitha fjalët për reformë, modernizim dhe standarde evropiane, janë zbrazëti.

Pushteti i padukshëm është më i rrezikshmi. Sepse nuk mban kosto, por e mban peng shtetin. Dhe në Shqipëri, për shumë vite, shteti ka qenë i mbajtur peng jo nga ata që flisnin shumë, por nga ata që vendosnin pa u parë. Tani që po kërkohet dorëheqja e tyre, është momenti për të parë në sy të vërtetën: ata nuk kanë pasur kurrë një republikë të vetën sepse ishin të aftë, por sepse shteti i la të sundonin në terr.

Tani drita ka filluar të ndriçojë zyrat e tyre. Dhe ky është shansi i vetëm që Shqipëria të rifitojë shtetin e saj. Të përbashkët. Dhe jo të deleguar përjetë.

The post Republika e Drejtorëve first appeared on JavaNews.al.

↗

Pse ngrefosen pas burgosjes?

✇Java News
By: Ylli Pata

Nga Ylli Pata

Dy personazhet që dolën nga izolimi, njëri në burg e tjetri në shtëpi, kanë dalë si triumfues në publik, duke u ngrefosur para kamerave të të gjithë televizioneve.

Kohën e të cilëve e kanë pushtuar prej 48 orësh në të gjithë programacionin e talkshow-ve që nuk kanë të mbaruar nga mëngjesi në darkë

Të dy personazhet, si Ervin Saljanji, ashtu edhe Jamarbër Malltezi, janë liruar për çështje teknike, e nuk kanë marrë vulën e thatë të pafajsisë. Njëri u lirua për sjellje të mirë, ndërkohë që kishte edhe tre muaj për të kryer denimin, tjetri ka ndryshuar masën e sigurisë, ndërkohë që përpara e pret një proces i gjatë dhe impenjativ.

Në realitet, ata, por edhe mbështetësit e tyre, kanë të gjithë të drejtën e lirinë të thonë çfarë të duan, të qëllojnë pafund në ekrane e rrjete municionin e ndërgjegjes dhe nëndërgjegjes së tyre, apo edhe të shpalosin të gjithë bagazhin e tyre intelektual para kamerave.

Megjithatë, në realitet, asnjëri prej tyre nuk ka bërë lajm. Pavarësisht se tek palinsestet tona televizive, hapësira e opinioneve merr një hiperinflacion, si pasojë e mos planifikimit të ekuilibruar të skaletave, por dhe ndikimit të qëllimshëm që këta persona me enturazhin e tyre kanë në mediat televizive në vend.

Jemi fiks, si nĂ« kohĂ«n e rastit “Babale”, kur thuajse tĂ« gjithĂ« emisionet e mbushnin programin e tyre vetĂ«m me versionin saljijanesk tĂ« trillerit qĂ« i dha burgun ish-deputetit tĂ« vet, pa ballafaquar versionin alternativ tĂ« sĂ« vĂ«rtetĂ«s.

Jemi në një një situatë polarizuese ku ndërsa Jamarbër Malltezi flet në një emision se prokurorët nuk i kanë gjetur asnjë gjë, ndërsa në një tjetër, gazetarë investigues shpjegojnë me detaje dosjen e SPAK, që flet pikërisht për të kundërtën.

Ky lloj diskutimi natyrisht qĂ« do tĂ« mbetet i tillĂ«, sepse nĂ« fund tĂ« fundit, Malltezi mendon se i takonte tĂ« merrte klubin Partizani, ta prishte atĂ«, tĂ« ndĂ«rtonte kullat, t’i shiste e tĂ« bĂ«hej pronari kryesor i qytezĂ«s qĂ« u ndĂ«rtua nĂ« pronĂ«n e ish-shtetit italian qĂ« e mori shteti shqiptar.

Ky diskutim ka vite qĂ« bĂ«het dhe ndarjen reale do ta vulosin Gjykatat e Posaçme kundĂ«r Krimit e Korrupsionit, por edhe shkallĂ«t e tjera tĂ« gjyqĂ«sorit, pĂ«r tĂ« vendosur verdiktin e atij qĂ« quhet me KushtetutĂ«- “arbitri”.

Si Ervin Saljanji, ashtu edhe dhëndri i Berishës, sado që të fryhen përpara kamerave duke marrë pozat e martirit, ata nuk quhen të tillë, jo vetëm nga shumica e opinionit shqiptar, por edhe shumica e elektoratit opozitar.

Një nga arsyet që PD e Berishës ka ulur votat drastikisht në krahasim me PD-në e Lulzim Bashës, është pikërisht raporti i saj dhe i njerëzve të saj me drejtësinë, akuzat zyrtare, apo proceset penale.

Deri në një vendim gjykate, zoti Malltezi është i pafajshëm, por nga ana tjetër ai mbetet i akuzuar deri sa të jepet verdikti i drejtësisë.

Standardi që kjo kulturë politike sillet me të tjeret egërsisht, jo vetëm kur kanë akuzë zyrtare, por edhe kur këta mendojnë se duhet të ketë akuzë, ndërkohë që për rastin e tyre sulmojnë drejtësinë, është pikërisht thelbi i problemit politik që i ka dhënë mandatin e katërt Edi Ramës.

Kjo shikohet qartë në të gjitha sondazhet ku SPAK, ose më mirë logjika e dhënies fund të pandëshkueshmërisë ka një mbështetje prej 70%, ku me po këtë shifër gjykohet negativisht Sali Berisha. Kjo është thelbi i gjësë.

Për të marrë një rezultat tjetër kërkohet ndryshim, por jo nga ngrefosësit profesionistë, pasi po u insistua me këtë logjikë, do kemi të njëjtin rezultat, ndoshta edhe më thellë. Këta mund të mbushin televizionet nga program i mëngjesit, e deri ai i mesnatës, sërish asgjë nuk do të ndryshojnë, madje mund të rrëshqasin edhe më keq.

Pasi pikërisht ngrefosja dhe jo luksi, ka qenë perceptimi bazë pse shqiptarët kanë kërkuar një ndryshim nga drejtësia. Se mban republikë dhëndri, apo ka mbjellur flokët tjetri, as nuk i intereson njeriu fare. Madje nuk e lodh edhe trurin për të menduar si mbillen flokët kur je në burg


The post Pse ngrefosen pas burgosjes? first appeared on JavaNews.al.

↗

Frika nga gjumi post- elekt

✇Java News
By: Frrok Çupi

Nga Frrok Çupi

Kjo qĂ« po bĂ«n Edi Rama nga njĂ«ri qytet nĂ« tjetrin, Jug e Veri, ngjan si njĂ« lĂ«vizje e shpejtĂ« e zotit tĂ« shtĂ«pisĂ« qĂ« tĂ« zgjojĂ« familjarĂ«t, para stuhisĂ«. Gjumi Ă«shtĂ« i natyrshĂ«m pas njĂ« lodhjeje elektorale qĂ« sapo kaloi. Por po fjetĂ«n tani ata qĂ« fituan zgjedhjet, nĂ« çastin qĂ« do tĂ« zgjohen s’kanĂ« pse zgjohen. Kryeministri e ka nisur ‘zgjimin’ qĂ« nga Vlora; dje nĂ« DurrĂ«s, sot nĂ« Elbasan e nesĂ«r nĂ« ShkodĂ«r.

Teksa bashkiakët sapo kishin bërë një sy gjumë, të tjerët kishin dalë e kishin bërë namin, zunë plazhet, trotuaret, rrugët dhe sheshet.

Edi Rama ka paralajmĂ«ruar se ‘fitorja nĂ« zgjedhje Ă«shtĂ« vetĂ«m e drejta e fituar pĂ«r tĂ« mos fjetur mĂ«!’ dhe pĂ«r tĂ« vigjiluar pĂ«r qytetarinĂ«. Madje po praktikon edhe metodĂ«n: NĂ«se tanĂ«t, jo tĂ« gjithĂ« janĂ« gati, do tĂ« marrim mĂ« tĂ« mirĂ«t e ‘armikut’ qĂ« sapo humbi prapĂ«. Nga PD janĂ« angazhuar disa zyrtarĂ« nĂ« VlorĂ«, mund tĂ« angazhohen edhe nga ata tĂ« ‘PostribĂ«s’ nĂ« ShkodĂ«r..

Ata qĂ« humbĂ«n e pĂ«rjetojnĂ« jo si frikĂ«, por si shans pĂ«rgjumjen e fitimtarit. Pala e humbur nĂ« zgjedhjet e 11 Majit po tenton tĂ« ndĂ«rtojĂ« njĂ« qeveri paralele tĂ« pa votuar. Edhe tĂ« nxisĂ« rebelim, kudo ku mundet; edhe brenda Pallatit tĂ« DrejtĂ«sisĂ«. Moto e tyre Ă«shtĂ«: T’ua bĂ«jmĂ« ShqipĂ«rinĂ« siç ishte atĂ«herĂ« kur secili mund tĂ« bĂ«nte çfarĂ« tĂ« donte”
 Do tĂ« vinte ShqipĂ«ria e ‘rrumpallĂ«s’, siç Ă«shtĂ« thĂ«nĂ«. Tipik do tĂ« ishte viti 1997 me tabelat mbi institucione dhe prona, shkruar “TokĂ« e xanĂ«!’.

Kjo ishte pamja e ‘shpresĂ«s’ pĂ«rballĂ« gjumit tĂ« njerĂ«zve tĂ« shtetit.

Si mund tĂ« vinte njĂ« pamje apokaliptike e ShqipĂ«risĂ« vetĂ«m pse ‘disa ushtarë’ i zuri gjumi gjatĂ« rojĂ«s? Sigurisht, kjo Ă«shtĂ« e pamundur, por edhe e njĂ«llojtĂ« me gĂ«rryerjen qĂ« nesĂ«r do tĂ« ndodhte.

Por çështja nuk u shtrua kĂ«shtu. Çështja u shtrua qĂ« territori i vendit tĂ« mos zaptohet as nĂ« kohĂ« gjumi dhe as zgjuar. Çdo pĂ«llĂ«mbĂ« e vendit Ă«shtĂ« e qeverisur dhe u takon sipas ligjit, qytetarĂ«ve shqiptarĂ«. Kjo Ă«shtĂ« njĂ« çështje delikate dhe serioze. Politika e shpartalluar e pronave, konsakruar nĂ« ligjin 7501 dhe nĂ« precedentĂ« tĂ« rrezikshĂ«m pas vitit 1992, e ka bĂ«rĂ« urgjente vigjilencĂ«n mbi pronat dhe territorin. Gropa e hapur gjatĂ« periudhĂ«s si dhe shkatĂ«rrimi i pronave tĂ« shqiptarĂ«ve gjatĂ« viteve tĂ« para, ka krijuar hendekun ende tĂ« pa mbyllur ku ShqipĂ«ria mund tĂ« rrĂ«shqasĂ«. Mjeshtri i shkatĂ«rrimit, Sali Berisha, edhe pse nĂ« turbullirĂ« morale, po pĂ«rgjon ku tĂ« gjejĂ« njĂ« tullĂ« qĂ« lĂ«viz dhe ta hedhĂ« nĂ« greminĂ« vendin. Ashtu i thotĂ« mendja. NĂ« ShkodĂ«r gjeti njĂ« prokurore dhe pas saj njĂ« zyrĂ« prokurorie qĂ« i nxiti pĂ«r ‘kryengritje kundĂ«r rendit kushtetues’.
Shpresa e të keqes gjallon te gjumi i tjetrit.

NdĂ«rsa rreziku i tĂ« mirĂ«s qĂ«ndron po te gjumi. Edi Rama, gjatĂ« inkursionit nga Vlora nĂ« ShkodĂ«r pĂ«r ta vĂ«nĂ« territorin nĂ« shĂ«rbim tĂ« qytetarĂ«ve dhe tĂ« shtetit, mbante njĂ« bllok me vete; e patĂ« besoj. Edi nuk Ă«shtĂ« parĂ« kurrĂ« me bllok nĂ« dorĂ«; veç kĂ«saj here. Kushedi sa njerĂ«z e kanĂ« interpretuar nĂ« mĂ«nyra tĂ« tyre. Besoj se asnjĂ« nga paragjykimet mbi bllokun, nuk Ă«shtĂ« real. NĂ« bllok kishte vetĂ«m data, orĂ«, muaj, shigjeta sa te njĂ«ra te tjetra, shĂ«nime anash
 NjĂ« agjendĂ« ku tĂ« gjitha orĂ«t janĂ« tĂ« zĂ«na. Ky Ă«shtĂ« qĂ«llimi i shpejtĂ«sisĂ« nĂ«pĂ«r orĂ« e ditĂ«. Me zgjedhjet e 11 Majit, maxhoranca mori mandatin pĂ«r ta ndarĂ« jetĂ«n e vendit nga jeta e keqe ‘e asaj kohe, qoftĂ« largu!’

Mbi të gjitha drejtim i shtetit u instalua në rrugën drejt anëtarësimit në BE.
Nuk ka asnjë orë për gjumë.

The post Frika nga gjumi post- elekt first appeared on JavaNews.al.

↗

Vetëm aleanca me Perëndimin e largon M.V. nga modelet monoetnike

✇Java News
By: Skënder Asani

PĂ«rpjekjet pĂ«r tĂ« rindĂ«rtuar njĂ« identitet monoetnik pĂ«rmes deformimit tĂ« historisĂ« dhe pĂ«rjashtimit tĂ« shqiptarĂ«ve nuk janĂ« thjesht politikĂ« ditore ato janĂ« njĂ« projekt afatgjatĂ« qĂ« synon tĂ« ndryshojĂ« vetĂ« strukturĂ«n e shtetit. Kthimi i kĂ«saj qasjeje pĂ«rmes sloganit “Kthimi i Shtetit” Ă«shtĂ« nĂ« thelb kthim pas: drejt pĂ«rçarjes, drejt autokracisĂ«, dhe larg vlerave tĂ« BE-sĂ« dhe NATO-s. NĂ«se kjo nuk ndalet, Maqedonia do tĂ« zhbĂ«het si projekt i njĂ« shteti demokratik multietnik.

Nga Prof. dr. Skënder ASANI

Maqedonia e Veriut është kthyer në një fushë të përplasjes mes nacionalizmave të vjetër dhe projekteve të reja për shtetndërtim. Në vend që të ndërtojë një model të mirëfilltë të bashkëjetesës, një pjesë e elitës maqedonase ka ndjekur një strategji sistematike për rishkrimin e historisë dhe përjashtimin e shqiptarëve si pjesë e identitetit shtetëror. Ky proces i reideologjizimit historik është i rrezikshëm jo vetëm për marrëdhëniet ndëretnike, por edhe për orientimin strategjik të vendit, i cili gjithnjë e më tepër po largohet nga vlerat euroatlantike për të rënë në orbitën e ndikimeve autokratike lindore.

NĂ« kontekstin e shteteve multietnike tĂ« Ballkanit, ndĂ«rtimi i shtetit shpesh ka kaluar pĂ«rmes proceseve tĂ« ndĂ«rlikuara, ku historia, identiteti dhe politika janĂ« pĂ«rdorur si instrumente tĂ« fuqishme pĂ«r tĂ« forcuar dominimin kulturor dhe politik tĂ« njĂ«rĂ«s palĂ« mbi tjetrĂ«n. Maqedonia e Veriut, qĂ« nga fillimi i pluralizmit nĂ« fillim tĂ« viteve ’90, ka qenĂ« njĂ« laborator tipik i kĂ«tyre pĂ«rpjekjeve, ku pĂ«rplasjet mes narrativave nacionaliste dhe pĂ«rpjekjeve pĂ«r ndĂ«rtimin e njĂ« shteti multietnik dhe demokratik kanĂ« qenĂ« tĂ« vazhdueshme.

Në këtë rrugëtim, qasjet etnonacionaliste të një pjese të elitës politike maqedonase, të mishëruara veçanërisht nga partia VMRO-DPMNE, shpesh janë ngritur mbi mohimin sistematik të autoktonisë dhe të drejtave historike të shqiptarëve. Kjo strategji nuk ishte e rastësishme, por një vazhdimësi e modelit të imponuar nga akademitë politike dhe shkencore të fqinjëve veriorë, me qëllim prodhimin e një identiteti të ri shtetëror që përjashtonte shqiptarët si faktor shtetformues.

NĂ« kĂ«tĂ« kontekst, Ă«shtĂ« me rĂ«ndĂ«si tĂ« rikujtohet se nĂ« tre dekadat e para tĂ« shekullit XX, VMRO historike bashkĂ«punoi ngushtĂ« me lĂ«vizjen kombĂ«tare shqiptare dhe me popujt e tjerĂ« tĂ« rajonit kundrejt hegjemonisĂ« serbo-ruse, duke propozuar njĂ« model tĂ« bashkĂ«jetesĂ«s nĂ« formĂ«n e njĂ« Zvicre ballkanike njĂ« projekt qĂ« mund tĂ« realizohej vetĂ«m pĂ«rmes njĂ« bashkĂ«punimi tĂ« sinqertĂ« shqiptaro-maqedonas. Kjo frymĂ« u pĂ«rtĂ«rit nĂ« vitet ’90, ku pas shpalljes sĂ« pavarĂ«sisĂ« sĂ« MaqedonisĂ«, VMRO pĂ«rqafoi pluralizmin dhe orientimin euroatlantik, ndĂ«rsa lidershipi i saj ishte ndĂ«r nĂ«nshkruesit e MarrĂ«veshjes sĂ« Ohrit  njĂ« akt themelor pĂ«r ndĂ«rtimin e kohezionit ndĂ«retnik. Edhe pse nĂ« fillim e kundĂ«rshtoi MarrĂ«veshjen e PrespĂ«s, qĂ« i hapi rrugĂ« anĂ«tarĂ«simit nĂ« NATO, qĂ«ndrimi i saj u zbut mĂ« vonĂ«, dhe refuzimi fillestar u shndĂ«rrua nĂ« retorikĂ« elektorale, pasi anĂ«tarĂ«simi nĂ« aleancĂ«n mĂ« tĂ« fuqishme tĂ« sigurisĂ« u realizua. NjĂ« element kyç i kĂ«saj faze ishte pĂ«r caktimi strategjik qĂ« ShqipĂ«ria dhe Maqedonia tĂ« ecnin sĂ« bashku drejt integrimit euroatlantik. Ndarja e MaqedonisĂ« nga kjo aleancĂ« natyrore jo vetĂ«m qĂ« dobĂ«son qĂ«ndrueshmĂ«rinĂ« rajonale, por rrezikon edhe vetĂ« orientimin strategjik tĂ« shtetit.

NĂ« fund tĂ« viteve ’90, me ardhjen nĂ« pushtet tĂ« VMRO-DPMNE-sĂ«, u vu nĂ« lĂ«vizje njĂ« nga projektet mĂ« agresive tĂ« instrumentalizimit tĂ« historisĂ«, i njohur si “Projekti PĂ«r MaqedoninĂ«â€. Ky projekt synonte rindĂ«rtimin e njĂ« narrative tĂ« re historike kombĂ«tare, duke tentuar tĂ« zhvishte shqiptarĂ«t nga çdo lidhje me autoktoninĂ« e kĂ«saj hapĂ«sire. PjesĂ« e kĂ«tij projekti ishte edhe ndĂ«rhyrja brutale nĂ« monumentet e trashĂ«gimisĂ« kulturore, ku dĂ«met mĂ« tĂ« mĂ«dha i pĂ«suan shtresat arkeologjike tĂ« kalasĂ« sĂ« Ohrit, njĂ« nga dĂ«shmitĂ« mĂ« tĂ« rĂ«ndĂ«sishme tĂ« vazhdimĂ«sisĂ« iliro-arbĂ«rore. KĂ«to gjurmĂ« u mbuluan me beton, duke u pĂ«rpjekur tĂ« fshihej çdo dĂ«shmi qĂ« lidhej me fiset ilire dhe trashĂ«giminĂ« mesjetare tĂ« fisit arbĂ«ror tĂ« Gropajve.

Arkeologu Pasko Kuzman u bë figurë qendrore e këtij procesi, duke u shndërruar në simbol të një qasjeje që më shumë se me arkeologjinë kishte të bënte me inxhinierinë politike të së kaluarës. Ai u shpërblye me pozita të larta institucionale, duke u bërë i paprekshëm dhe i privilegjuar në hierarkinë shtetërore, pikërisht për kontributin e tij në deformimin e kujtesës historike. Simbolika e kësaj periudhe u përmbyll me një projekt tjetër provokues  ngritja e një monumenti monumental në malin Vodno, i cili jo vetëm dominonte horizontin e kryeqytetit, por përçonte qartë mesazhin se identiteti shtetëror po ndërtohej mbi baza monoetnike dhe fetare, duke përjashtuar komponentët tjerë historikë dhe kulturorë të shoqërisë shumetnike.

Kjo politikë e rrezikshme, e cila minonte në themel marrëdhëniet ndëretnike dhe orientimin demokratik të vendit, u ndal vetëm si pasojë e konfliktit të vitit 2001 dhe Marrëveshjes së Ohrit, e cila ndërpreu diskriminimin e institucionalizuar dhe i hapi rrugë integrimit euroatlantik.

Pas rikthimit nĂ« pushtet, VMRO-DPMNE rifilloi me vrull realizimin e projekteve tĂ« saj identitare, tashmĂ« tĂ« paketuar mĂ« bukur dhe mĂ« agresivisht nĂ«n sloganin “Shkupi 2014”. Ky projekt synonte transformimin e kryeqytetit nĂ« njĂ« hapĂ«sirĂ« qĂ« pasqyronte njĂ« identitet tĂ« fabrikuar historik, me dominancĂ« absolute tĂ« figurave dhe narrativave tĂ« lidhura me njĂ« tĂ« kaluar antike tĂ« pretenduar maqedonase. NĂ« thelb, ishte njĂ« vazhdimĂ«si e projektit tĂ« mĂ«parshĂ«m pĂ«r tĂ« fshirĂ« gjurmĂ«t e autoktonisĂ« shqiptare dhe iliro-arbĂ«rore, duke ngritur struktura monumentale qĂ« i pĂ«rkisnin njĂ« historie tĂ« shpikur. Kjo ishte njĂ« tentativĂ« e qartĂ« pĂ«r tĂ« zĂ«vendĂ«suar identitetin multietnik tĂ« qytetit me njĂ« narrativĂ« monoetnike dhe ekskluzive.

NĂ« kĂ«tĂ« periudhĂ« doli nĂ« dritĂ« edhe “Enciklopedia e AkademisĂ« sĂ« Shkencave dhe Arteve tĂ« MaqedonisĂ«â€, e cila pĂ«rfaqĂ«sonte nĂ« mĂ«nyrĂ«n mĂ« tĂ« qartĂ« kulmin e njĂ« mendĂ«sie qĂ«, pĂ«rmes formĂ«s akademike, pĂ«rpiqej tĂ« delegjitimonte praninĂ« historike tĂ« shqiptarĂ«ve. NĂ« kĂ«tĂ« botim zyrtar, shqiptarĂ«t pĂ«rshkruheshin si popull ardhacak, tĂ« zhveshur nga çdo e drejtĂ« historike mbi kĂ«tĂ« hapĂ«sirĂ«, duke pĂ«rdorur njĂ« gjuhĂ« qĂ« kufizohej me ksenofobinĂ« dhe racizmin e hapur. Ky produkt shkencor, i cili shkaktoi reagime tĂ« forta nga faktori politik shqiptar dhe nga bashkĂ«sia ndĂ«rkombĂ«tare, ishte dĂ«shmia mĂ« e qartĂ« se pĂ«rpjekja pĂ«r tĂ« ridizajnuar historinĂ« nuk ishte vetĂ«m projekt politik, por edhe njĂ« doktrinĂ« e konsoliduar akademike qĂ« synonte institucionalizimin e pĂ«rjashtimit.

Megjithatë, ndryshe nga periudhat e mëparshme, kjo fazë hasi në një rezistencë më të madhe nga shoqëria civile, nga opinioni kritik dhe sidomos nga faktorët ndërkombëtarë, duke bërë që projekti të mos realizohej në tërësinë e tij, por të mbetej i hapur për faza të mëvonshme.

Me fitoren bindĂ«se tĂ« VMRO-sĂ« nĂ« zgjedhjet e vitit 2024, rikthehet sĂ«rish njĂ« strategji e njohur, tashmĂ« e kamufluar me njĂ« terminologji tĂ« re  “Kthimi i Shtetit ”. NĂ«n petkun e kĂ«tij slogani fshihet njĂ« vazhdimĂ«si e projekteve tĂ« mĂ«parshme, ku nĂ« epiqendĂ«r mbetet minimi i pozitĂ«s kushtetuese tĂ« shqiptarĂ«ve dhe rishikimi i arritjeve tĂ« MarrĂ«veshjes sĂ« Ohrit. Ndryshe nga dy periudhat e mĂ«hershme, kĂ«saj here qeverisja po pĂ«rdor njĂ« strategji mĂ« tĂ« sofistikuar, duke angazhuar tĂ« gjithĂ« oligarkinĂ« politike, ekonomike dhe mediatike, pĂ«r tĂ« penguar avancimin e shqiptarĂ«ve nĂ« tĂ« gjitha poret e jetĂ«s publike, kulturore dhe institucionale. Me kĂ«tĂ« projekt, Ă«shtĂ« synuar tĂ« vihet nĂ« pikĂ«pyetje jo vetĂ«m barazia gjuhĂ«sore dhe kulturore, por edhe mirĂ«qenia ekonomike dhe pĂ«rfaqĂ«simi politik i shqiptarĂ«ve.

Kryeministri Hristijan Mickoski, pĂ«rballĂ« sfidave tĂ« integrimit evropian dhe veçanĂ«risht bllokadĂ«s bullgare, ka zgjedhur njĂ« qasje tĂ« pĂ«rmbajtur nĂ« pamje tĂ« parĂ«, por nĂ« thelb tĂ« llogaritur politikisht, ku dĂ«shtimi pĂ«r tĂ« ndĂ«rmarrĂ« hapa konkrete drejt zgjidhjes sĂ« ngĂ«rçit diplomatik po maskohet si “mbrojtje e identitetit kombĂ«tar”. NĂ« vend tĂ« njĂ« angazhimi tĂ« qartĂ« drejt BE-sĂ«, ai po ushqen njĂ« retorikĂ« qĂ« e paraqet Brukselin si burim presioni dhe kompromisesh tĂ« rrezikshme, ndĂ«rsa shfrytĂ«zon ndjeshmĂ«rinĂ« e opinionit publik pĂ«r tĂ« rritur kapitalin politik pĂ«rmes nacionalizmit tĂ« butĂ«, por tĂ« vazhdueshĂ«m. Keqinterpretimi i qĂ«llimshĂ«m i deklaratĂ«s sĂ« komisioneres Marta Kos, ku thelbi i mesazhit pĂ«r forcimin e identitetit pĂ«rmes integrimit u anashkalua nĂ« favor tĂ« njĂ« metafore periferike si “ajvari”, tregon pĂ«rpjekjen pĂ«r ta banalizuar diskursin evropian dhe pĂ«r ta zĂ«vendĂ«suar me njĂ« narrativĂ« populiste qĂ« krijon imazhin e njĂ« Maqedonie tĂ« rrethuar dhe tĂ« kĂ«rcĂ«nuar.
Kjo qasje, nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« kamufluar, po pĂ«rgatit opinionin pĂ«r njĂ« orientim tĂ« ri politik larg pĂ«rkushtimit euroatlantik dhe mĂ« pranĂ« njĂ« “boshti alternativ” qĂ« pĂ«rfshin afrimin me politikĂ«n rajonale serbe, forcimin e marrĂ«dhĂ«nieve me HungarinĂ« dhe krijimin e hapĂ«sirĂ«s pĂ«r ndikime ruso-kineze, tĂ« cilat prezantohen si bashkĂ«punime tĂ« natyrshme dhe pa kosto politike. Ky devijim strategjik nuk artikulohet hapur, por manifestohet pĂ«rmes sinjaleve diplomatike, zgjedhjes sĂ« partnerĂ«ve tĂ« rinj dhe shmangies nga agjenda reformuese evropiane, duke paraqitur kĂ«tĂ« kthesĂ« si njĂ« “ruajtje e sovranitetit” ndĂ«rkohĂ« qĂ« nĂ« thelb pĂ«rfaqĂ«son njĂ« stagnim tĂ« qĂ«llimshĂ«m dhe njĂ« zbehje tĂ« perspektivĂ«s evropiane tĂ« vendit. NĂ« kĂ«tĂ« mĂ«nyrĂ«, identiteti nuk po mbrohet ai po instrumentalizohet pĂ«r tĂ« justifikuar njĂ« politikĂ« tĂ« mbyllur, tĂ« llogaritur pĂ«r konsum tĂ« brendshĂ«m dhe tĂ« orientuar drejt njĂ« rruge qĂ« rrezikon tĂ« largojĂ« MaqedoninĂ« e Veriut nga qendra e proceseve demokratike euroatlantike.

NjĂ« dimension shtesĂ« i kĂ«saj strategjie devijuese Ă«shtĂ« rikthimi i politikĂ«s sĂ« njohur bizantine “pĂ«rça dhe sundo”, e cila ka pĂ«r qĂ«llim jo vetĂ«m tĂ« dobĂ«sojĂ« pĂ«rfaqĂ«simin politik tĂ« shqiptarĂ«ve, por edhe tĂ« deatomizojĂ« faktorin politik shqiptar nĂ« shumĂ« fraksione tĂ« vogla dhe tĂ« papĂ«rfaqĂ«suara fuqishĂ«m. Kjo politikĂ« Ă«shtĂ« ndĂ«rtuar mbi njĂ« model tĂ« vjetĂ«r qĂ« e sheh shqiptarĂ«sinĂ« si element tĂ« jashtĂ«m dhe tĂ« rrezikshĂ«m pĂ«r strukturĂ«n e shtetit, duke e eksportuar narrativĂ«n serbe tĂ« shekujve XIX-XXI, ku shqiptarĂ«t stigmatizohen si element antishtetĂ«ror, tĂ« lidhur me krimin dhe tĂ« paaftĂ« pĂ«r bashkĂ«jetesĂ« institucionale. NĂ« kĂ«tĂ« frymĂ«, edhe konfrontimi i brendshĂ«m nĂ« skenĂ«n politike shqiptare shpesh i reduktuar nĂ« akuza tĂ« ndĂ«rsjella pĂ«r krim Ă«shtĂ« pjesĂ« e njĂ« inxhinierie politike qĂ« ka pĂ«r qĂ«llim zhbĂ«rjen e unitetit pĂ«rfaqĂ«sues dhe uljen e kapaciteteve pĂ«r tĂ« ndikuar nĂ« proceset shtetformuese. Kjo Ă«shtĂ« njĂ« qasje e trashĂ«guar nga mekanizmat e AkademisĂ« sĂ« Shkencave dhe Arteve tĂ« SerbisĂ« dhe aparatit shtetĂ«ror tĂ« saj, qĂ« pĂ«r mĂ« shumĂ« se dy shekuj e kanĂ« pĂ«rshkruar shqiptarĂ«sinĂ« me etiketime nĂ«nçmuese, fyese dhe jashtĂ« çdo rendi institucional. Kjo logjikĂ« pĂ«rjashtuese po ripĂ«rsĂ«ritet nga kryeministri aktual Hristijan Mickoski, i cili, nĂ«pĂ«rmjet njĂ« pakt tĂ« heshtur me oligarkinĂ« maqedonase dhe atĂ« serbe, ka avancuar njĂ« qasje selektive tĂ« drejtĂ«sisĂ«, ku kriminalizohet vetĂ«m shqiptari dhe anashkalohen krimet politike dhe ekonomike tĂ« segmenteve tĂ« tjera tĂ« shoqĂ«risĂ«. Kjo pĂ«rpjekje pĂ«r tĂ« delegjitimuar institucionet pĂ«rmes etnizimit tĂ« fajit dhe pĂ«r tĂ« zhbĂ«rĂ« arritjet kushtetuese tĂ« shqiptarĂ«ve pĂ«rbĂ«n njĂ« kĂ«rcĂ«nim serioz pĂ«r kohezionin ndĂ«retnik dhe pĂ«r tĂ« ardhmen demokratike tĂ« shtetit.

Projektet ideologjike tĂ« nisura me “Shkupi 2014”, tĂ« cilat synonin transformimin e identitetit shtetĂ«ror mbi baza monoetnike dhe pĂ«rjashtuese, edhe pse u ndĂ«rprenĂ« pas rĂ«nies nga pushteti tĂ« VMRO-sĂ« pĂ«r shkak tĂ« reagimeve tĂ« ashpra tĂ« brendshme dhe ndĂ«rkombĂ«tare, nuk janĂ« as braktisur e as arkivuar. Me rikthimin nĂ« pushtet nĂ« vitin 2024, kjo parti ka iniciuar njĂ« strategji tĂ« re pĂ«r rifinancimin dhe jetĂ«simin e kĂ«tyre projekteve pĂ«rmes MinistrisĂ« sĂ« KulturĂ«s, duke siguruar buxhete tĂ« dedikuara pĂ«r ringjalljen e monumenteve dhe strukturave qĂ« mishĂ«rojnĂ« njĂ« narrativĂ« tĂ« rremĂ« historike dhe njĂ« vizion tĂ« ngushtĂ« etnik pĂ«r shtetin. Paralelisht me kĂ«tĂ«, janĂ« pĂ«rgatitur teza tĂ« reja tĂ« rrezikshme historike dhe ideologjike, pa pĂ«rfshirjen e historianĂ«ve shqiptarĂ« dhe pa asnjĂ« debat gjithĂ«pĂ«r fshirĂ«s akademik, tĂ« cilat kanĂ« zĂ«nĂ« vend nĂ« programet arsimore dhe tekstet shkollore, shpeshherĂ« me pĂ«rmbajtje fyese dhe nxitĂ«se ndaj shqiptarĂ«ve. KĂ«to pĂ«rmbajtje jo vetĂ«m qĂ« janĂ« tĂ« papranueshme nga aspekti shkencor dhe etik, por pĂ«r bĂ«jnĂ« edhe njĂ« kĂ«rcĂ«nim real pĂ«r stabilitetin e brendshĂ«m dhe pĂ«r frymĂ«n e bashkĂ«jetesĂ«s nĂ« njĂ« shtet multietnik si Maqedonia e Veriut. Ky reaktivizim i projekteve famĂ«keqe, qĂ« pĂ«rfaqĂ«sojnĂ« njĂ« ideologji pĂ«rjashtuese dhe revizioniste, rrezikon tĂ« ringjallĂ« tensionet ndĂ«retnike dhe ndĂ«refetare nĂ« vend, duke minuar jo vetĂ«m frymĂ«n e MarrĂ«veshjes sĂ« Ohrit, por edhe perspektivĂ«n euroatlantike tĂ« shtetit.

Në këtë kontekst, duhet theksuar se ndryshe nga përpjekjet për përjashtim dhe mohim, shqiptarët në Maqedoninë e Veriut kanë treguar një përkushtim të palëkundur dhe pa kushte ndaj mbështetjes së identitetit maqedonas, edhe atëherë kur ai ishte i kontestuar nga të gjitha anët dhe i kërcënuar në legjitimitetin e tij. Kjo mbështetje nuk ka qenë vetëm simbolike, por është dëshmuar në mënyrë konkrete në momentet më të vështira historike nga shpallja e pavarësisë në vitin 1991, përmes krizave të brendshme dhe sfidave ndërkombëtare, deri te përpjekjet për anëtarësim në NATO dhe BE. Shqiptarët, ndonëse shpesh të përjashtuar nga proceset zyrtare të ndërtimit të identitetit dhe narrativës shtetërore, kanë qëndruar të vendosur në ruajtjen e stabilitetit dhe bashkëjetesës demokratike, duke dhënë një kontribut të pazëvendësueshëm në afirmimin e një identiteti maqedonas me kontinuitet historik, gjithëpërfshirës dhe të orientuar drejt vlerave perëndimore.

Roli i faktorit ndërkombëtar në këtë drejtim është i pazëvendësueshëm. Ashtu si në vitin 2001, edhe sot është e nevojshme një ndërhyrje e drejtpërdrejtë e partnerëve strategjikë për të garantuar paqen, barazinë dhe stabilitetin. Ky është momenti kur qytetarët e këtij vendi, pa dallim etnie apo besimi, duhet të zgjedhin midis izolimit dhe integrimit, midis narrativës së frikës dhe urrejtjes ose rrugës së paqes, bashkëjetesës dhe dinjitetit evropian.

PĂ«rpjekjet pĂ«r tĂ« rindĂ«rtuar njĂ« identitet monoetnik pĂ«rmes deformimit tĂ« historisĂ« dhe pĂ«rjashtimit tĂ« shqiptarĂ«ve nuk janĂ« thjesht politikĂ« ditore ato janĂ« njĂ« projekt afatgjatĂ« qĂ« synon tĂ« ndryshojĂ« vetĂ« strukturĂ«n e shtetit. Kthimi i kĂ«saj qasjeje pĂ«rmes sloganit “Kthimi i Shtetit” Ă«shtĂ« nĂ« thelb kthim pas: drejt pĂ«rçarjes, drejt autokracisĂ«, dhe larg vlerave tĂ« BE-sĂ« dhe NATO-s. NĂ«se kjo nuk ndalet, Maqedonia do tĂ« zhbĂ«het si projekt i njĂ« shteti demokratik multietnik. Zgjidhja Ă«shtĂ« krijimi i njĂ« fronti tĂ« ri demokratik qĂ« refuzon rikthimin nĂ« histori tĂ« rreme dhe kĂ«rkon njĂ« tĂ« ardhme tĂ« pĂ«rbashkĂ«t, evropiane. Zgjedhja Ă«shtĂ« mĂ« urgjente se kurrĂ«: ose integrim, ose izolim.

 

Shkup, 07 korrik 2025

The post Vetëm aleanca me Perëndimin e largon M.V. nga modelet monoetnike first appeared on JavaNews.al.

❌