Kryetari i Gjykatës së Lartë, Sokol Sadushi, është shprehur se institucioni që ai përfaqëson kërkon një Kod Penal që lehtëson dhe nuk vështirëson.
âNĂ« misionin e saj pĂ«r tĂ« unifikuar praktikĂ«n gjyqĂ«sore, Gjykata e LartĂ« kĂ«rkon njĂ« kod qĂ« ndihmon, jo qĂ« vĂ«shtirĂ«son. Sa mĂ« i paqartĂ« kodi, aq mĂ« tĂ« paqĂ«ndrueshme janĂ« vendimet. Sa mĂ« i mbingarkuar tĂ« jetĂ«, aq mĂ« shumĂ« rrezik pĂ«r konfuzion paraqet. Sa mĂ« shumĂ« largohet nga parimi âultima ratioâ, aq mĂ« pranĂ« njĂ« sistemi ndĂ«shkues pa humanizĂ«m do gjendemiâ. â u shpreh Sadushi.
Më tej ai është shprehur se nevojitet një Kod Penal që shmang kriminalizimin e panevojshëm të sjelljeve të dënueshme moralisht apo etikisht, të cilat mund të zgjidhen përmes të drejtës administrative, civile ose mjeteve alternative.
Më poshtë fjala e plotë e kryetarit të Gjykatës së Lartë:
Prezantimi zyrtar i projektkodit të ri Penal është një nismë e rëndësishme për sistemin tonë të drejtësisë, që kërkon reflektim të thellë institucional dhe marrjen e përgjegjësive të përbashkëta.
Dua të theksoj se, deri në këtë moment, as Unë si Kryetar i GJL dhe as dhe komuniteti i profesionistëve nuk jemi njohur me versionin përfundimtar të projektit, që prezantohet sot. I vetmi dokument i bërë i aksesueshëm ka qenë një version i pjesës së përgjithshme i vitit 2023, që, sipas të dhënave, është zgjeruar më tej në një tekst me mbi 900 nene.
PĂ«r kĂ«tĂ« arsye, fjala ime nuk mund tĂ« jetĂ« njĂ« analizĂ« pĂ«rmbajtĂ«sore e projektit, por njĂ« thirrje publike pĂ«r reflektim tĂ« thelluar, profesional dhe institucional mbi atĂ« çka duhet tĂ« pĂ«rfaqĂ«sojĂ« njĂ« Kod Penal â si themeli i kontratĂ«s shoqĂ«rore, qĂ« lidh shtetin me qytetarin.
Kodi Penal është ligji, që mat saktë ndjeshmërinë e shtetit ndaj jetës, dinjitetit njerëzor e të drejtave të tjera, ndaj abuzimit të pushtetit dhe ndaj standardeve të një shoqërie demokratike. Prandaj, kodi duhet të jetë i drejtë përpara se të jetë i ashpër, i qartë përpara se të jetë kompleks, efektiv përpara se të jetë i gjithpërfshirës.
Kodi aktual, i miratuar nĂ« vitin 1995, u ndĂ«rtua pĂ«r tĂ« lĂ«nĂ« pas njĂ« epokĂ« autoritarizmi dhe pĂ«r tĂ« afirmuar njĂ« sistem tĂ« ri penal demokratik. Sot, pas tri dekadash, lind domosdoshmĂ«ria pĂ«r njĂ« vlerĂ«sim objektiv, nĂ« raport me zhvillimet shumĂ« dimensionale, qĂ« ka pĂ«suar shoqĂ«ria, me kontekstin e integrimit evropian, por edhe me standardet mĂ« tĂ« avancuara tĂ« sĂ« drejtĂ«s penale moderne. Ndaj, Ă«shtĂ« i pashmangshĂ«m njĂ« vlerĂ«sim i ri, i cili nuk mund tĂ« jetĂ« vetĂ«m teknik, por duhet tĂ« jetĂ« konceptual dhe filozofik. ĂĂ«shtja nuk Ă«shtĂ« vetĂ«m se çfarĂ« ndĂ«shkojmĂ«, por si, pse dhe nĂ« çâmasĂ« ndĂ«shkojmĂ«?
Koha e ka bërë të qartë nevojën për një rishikim të thellë të Kodit Penal, me qëllimin për të shmangur:
⹠Përkufizimet e paqarta dhe të vjetëruara të veprave penale;
⹠Mbivendosjen dhe fragmentarizimin normativ për shkak të ndërhyrjeve të shpeshta me ligj (24) dhe me vendime të Gjykatës Kushtetuese (10);
⹠Kriminalizimin e tepruar dhe formulime të mbartura nga e kaluara, që e identifikojnë Kodin Penal, si një model më shumë ndëshkues se rehabilitues;
⹠Mospërputhje të dënimeve me natyrën dhe rrezikshmërinë reale të veprave;
⹠Dominimin e dënimit me burg, në vend të alternativave moderne dhe njerëzore;
⹠Ndikimin e kufizuar në forcimin e sigurisë publike dhe në parandalimin e recidivizmit;
⹠Mungesën e dispozitave të qarta për forma të reja të shfaqjes së kriminalitetit.
Kodi aktual e ka përmbushur misionin e tij historik. Shqipëria e sotme ka ndryshuar dhe drejtësia ka evoluar gjithashtu. Nga ana tjetër, edhe krimi është bërë më kompleks, më teknologjik, më ndërkombëtar. Përballë këtij realiteti, nevojitet një Kod i ri që nuk riprodhon logjikën e djeshme, por parashikon sfidat e së nesërmes. Ai duhet të ndërtohet mbi disa parime themelore, të panegociueshme për çdo sistem penal modern, si:
⹠Qartësia normative dhe siguria juridike;
⹠Proporcionaliteti dhe nevoja e ndëshkimit penal;
⹠Humanizmi dhe risocializimi i të dënuarit;
⹠Dekriminalizimi i sjelljeve, që nuk përbëjnë rrezik real;
⹠Përputhja me standardet ndërkombëtare të të drejtave të njeriut.
NĂ« kĂ«tĂ« fazĂ« tĂ« prezantimit tĂ« projektit dhe bĂ«rjes publik pĂ«r herĂ« tĂ« parĂ«, natyrshĂ«m bĂ«hen disa pyetje tĂ« drejtpĂ«rdrejta, por tĂ« domosdoshme, pĂ«r tĂ« cilat shpresoj dhe besoj se pĂ«rgjigja do jetĂ« âPOâ dhe konkretisht:
⹠A është funksional një Kod me një strukturë kaq të ngarkuar dhe komplekse, në një sistem që ende përballet me sfida interpretimi dhe zbatimi të njëtrajtshëm?
⹠A ndihmon ai në konsolidimin e praktikës gjyqësore apo krijon më shumë dilema?
⹠A bën një ndarje të qartë ndërmjet të drejtës penale dhe fushave të tjera të së drejtës?
⹠A përmbush ai misionin e drejtësisë penale moderne për të mos ndëshkuar me burgim çdo shkelje, por për të orientuar, parandaluar dhe rehabilituar?
⹠A flet ky Kod për qytetarin apo vetëm për profesionistët?
⹠A është realist në zbatim dhe i kuptueshëm për avokatin, prokurorin dhe gjyqtarin, që do ta zbatojë?
⹠A garanton drejtësi më efektive, më humane dhe më të ndershme?
⹠A rrezikojmë që, në përpjekjen për të përfshirë gjithçka, të humbasim thelbësoren?
Me këto pyetje nuk synohet të bëhet kritikë, por thirrje për garanci. Ato janë shqetësim, por edhe shprehje e nevojës për tu thelluar në analizën e projektit dhe për ta testuar me përvojën e gjyqtarit dhe me pritshmëritë e qytetarit. Ky kod do të gjykohet nga funksionimi i tij në praktikë, nga qartësia, efektiviteti dhe respekti, që i ofron individit dhe shoqërisë. Të mos harrojmë se ligji penal nuk është thjesht për juristët. Ai është për shoqërinë dhe nëse nuk kuptohet, ka gjasa të mos respektohet, por nëse nuk zbatohet drejt, nuk bëhet as drejtësi.
Të nderuar pjesëmarrës!
Me cilësinë dhe përgjegjësinë e Kryetarit të Gjykatës së Lartë dhe të institucionit që përfaqësoj, dëshiroj të nënvizoj disa rekomandime, që shpresoj të jenë pasur në vëmendje nga grupi i punës.
Gjykata e LartĂ«, nĂ« misionin e saj pĂ«r tĂ« unifikuar praktikĂ«n gjyqĂ«sore, kĂ«rkon njĂ« kod qĂ« ndihmon, jo qĂ« vĂ«shtirĂ«son. Sa mĂ« i paqartĂ« kodi, aq mĂ« tĂ« paqĂ«ndrueshme janĂ« vendimet. Sa mĂ« i mbingarkuar tĂ« jetĂ«, aq mĂ« shumĂ« rrezik pĂ«r konfuzion paraqet. Sa mĂ« shumĂ« largohet nga parimi âultima ratioâ, aq mĂ« pranĂ« njĂ« sistemi ndĂ«shkues pa humanizĂ«m do gjendemi.
Ndaj, le të shpresojmë për të pasur një Kod Penal që:
⹠shmang inflacionin penal dhe ruan koherencën strukturore;
⹠përdor gjuhë të thjeshtë dhe qartësisht të kuptueshme;
⹠shmang kriminalizimin e panevojshëm të sjelljeve të dënueshme moralisht apo etikisht, të cilat mund të zgjidhen përmes të drejtës administrative, civile ose mjeteve alternative;
⹠respekton ndarjen midis të drejtës materiale dhe asaj procedurale;
⹠shërben për parandalim dhe jo vetëm për ndëshkim, duke respektuar proporcionalitetin mes veprës së kryer dhe masës ndëshkimore;
â priret nga humanizmi i sĂ« drejtĂ«s penale, duke garantuar respektimin e standardeve moderne tĂ« drejtĂ«sisĂ« restauruese, alternativave tĂ« dĂ«nimit me burgim, mundĂ«sive pĂ«r rehabilitim; dhe
â nuk Ă«shtĂ« njĂ« mjet pĂ«r tĂ« ndĂ«rtuar njĂ« drejtĂ«si penale represive, por njĂ« drejtĂ«si funksionale, humane dhe tĂ« drejtĂ«.
NĂ« pĂ«rmbyllje tĂ« fjalĂ«s time dĂ«shiroj tĂ« theksoj se nĂ« kĂ«tĂ« ditĂ« prezantimi tĂ« njĂ« pune tĂ« gjatĂ« dhe tĂ« rĂ«ndĂ«sishme, ka vend pĂ«r vlerĂ«sim, por edhe pĂ«r reflektim. Ky Kod nuk Ă«shtĂ« njĂ« trofe. ĂshtĂ« njĂ« angazhim; Ă«shtĂ« njĂ« premtim, qĂ« u bĂ«jmĂ« qytetarĂ«ve pĂ«r njĂ« drejtĂ«si mĂ« tĂ« mirĂ«, mĂ« humane dhe mĂ« tĂ« ndershme. Ndaj, mesazhi qĂ« dua tĂ« ndaj Ă«shtĂ« i thjeshtĂ«: TĂ« ndĂ«rtojmĂ« njĂ« Kod Penal qĂ« flet qartĂ«, dĂ«non drejt dhe udhĂ«zon me maturi, qĂ« synon jo thjesht ndĂ«shkimin, por drejtĂ«sinĂ«, qĂ« nuk ngatĂ«rron, por qartĂ«son, qĂ« nuk frikĂ«son, por edukon, qĂ« nuk rrit pasigurinĂ«, por garanton barazinĂ«. Prandaj, ky projekt nuk duhet parĂ« si njĂ« produkt pĂ«rfundimtar, por si njĂ« thirrje pĂ«r reflektim tĂ« pĂ«rbashkĂ«t, ku pas njĂ« konsultimi tĂ« thelluar institucional, vendas e ndĂ«rkombĂ«tar, me pĂ«rfshirjen e gjyqtarĂ«ve, prokurorĂ«ve, avokatĂ«ve, pjesĂ«s akademike dhe shoqĂ«risĂ« civile, secili tĂ« japĂ« kontribut pĂ«r tĂ« pasur njĂ« Kod Penal tĂ« thjeshtĂ«, tĂ« drejtĂ« dhe funksional. VetĂ«m njĂ« Kod Penal i ndĂ«rtuar mbi parime tĂ« shĂ«ndosha, mbi qartĂ«si, humanizĂ«m dhe funksionalitet, mund tĂ« sjellĂ« njĂ« drejtĂ«si penale qĂ« i shĂ«rben shtetit tĂ« sĂ« drejtĂ«s dhe qytetarit. Le tĂ« jetĂ« ky Kod i ri Penal njĂ« instrument, qĂ« jo vetĂ«m ndĂ«shkon krimin, por ndĂ«rton njĂ« rend juridik mĂ« tĂ« drejtĂ« pĂ«r tĂ« gjithĂ«.
Ju faleminderit për vëmendjen dhe suksese në këtë ndërmarrje të rëndësishme.
The post âTĂ« shmangim kriminalizimin e panevojshĂ«mâ â Sokol Sadushi: Gjykata e LartĂ« kĂ«rkon njĂ« Kod Penal qĂ« ndihmon, jo qĂ« vĂ«shtirĂ«son first appeared on JavaNews.al.
Login
