Nga Gazeta âSiâ- NjĂ« aksion policor po zhvillohet nĂ« DurrĂ«s nga Drejtoria e PolicisĂ« sĂ« kĂ«tij qarku. Aksioni po kryhet nĂ« zonĂ«n e Shkozetit, ku janĂ« shoqĂ«ruar disa persona me rrezikshmĂ«ri tĂ« lartĂ« shoqĂ«rore.
Nga Gazeta âSiâ- Inspektoriati i Mbrojtjes sĂ« Territorit nĂ« TiranĂ« ka reaguar pas njĂ« aksioni tĂ« SPAK dhe PolicisĂ« sĂ« Shtetit qĂ« çoi nĂ« pranga dy inspektorĂ« tĂ« dyshuar pĂ«r korruspion, ndĂ«rsa dy tĂ« tjerĂ« u shpallĂ«n nĂ« kĂ«rkim.
Në reagim, IMT distancohet nga ngjarja duke thënë se veprimet korruptive të punonjësve janë veprime individuale, duke bërë thirrje gjithashtu që institucionet ligjzbatuese të veprojnë.
IMT thekson se ka marrë masa duke i shkarkuar edhe nga detyra punonjësit e akuzuar.
âSjellje tĂ« tilla janĂ« tĂ« papranueshme dhe IMT distancohet plotĂ«sisht nga kĂ«to veprime individuale. Ndaj personave tĂ« pĂ«rfshirĂ« janĂ« marrĂ« menjĂ«herĂ« tĂ« gjitha masat e nevojshme administrative, duke i shkarkuar nga detyra.
Theksojmë se ky rast nuk përfaqëson punën dhe misionin e IMT-së. Institucioni ynë mbetet i përkushtuar të vijojë punën me integritet, transparencë dhe profesionalizëm, në shërbim të interesit publik dhe në mbrojtje të territorit.
IMT inkurajon organet ligjzbatuese pĂ«r bashkĂ«punim tĂ« plotĂ« dhe ndĂ«shkimin e rastit sipas ligjit, si edhe inkurajon çdo qytetar tĂ« denoncojĂ« raste tĂ« ngjashme, nĂ« mĂ«nyrĂ« qĂ« tĂ« mos mbetet asnjĂ« hije dyshimi mbi integritetin e institucionit dhe misionin e tijâ, shkruan IMT.
Nga Gazeta âSiâ- Policia e Shtetit dhe SPAK kanĂ« ndĂ«rmarrĂ« njĂ« operacion pĂ«r arrestimin e disa personave, punonjĂ«s tĂ« IMT-sĂ«, tĂ« dyshuar pĂ«r korrupsion.
Deri më tani mësohet se dy persona janë arrestuar, ndërsa të paktën 2 të tjerë janë shpallur në kërkim.
TĂ« arrestuarit janĂ«Â Gerald Fuçia dhe Edmond Ăela. Ata ndodheshin sĂ« bashku nĂ« njĂ« lokal nĂ« zonĂ«n e Kombinatit nĂ« kryeqytet nĂ« momentin kur u arrestuan.Â
Ndërsa në kërkim është Klajdi Zhilla dhe një punonjës tjetër i IMT. Klajdi Zhilla është shoferi i drejtorit të IMT-së së Tiranës.
Operacioni vjen pas denoncimit të bërë më herët në polici se këta persona merrnin para tek biznese të ndryshme, duke i favorizuar në zabtimin e ambienteve publike.
Më herët gjatë ditës së sotme, policia ka vënë në pranga ish-kryeinspektorin e Inspektoratit të Mbrojtjes së Territorit (IMT) në Bashkinë Durrës, Ardian Halili, i akuzuar për ndërtim të paligjshëm në një zonë bregdetare në fshatin Shetaj të Ishmit.
Kujtojmë se gjatë muajve të fundit, qeveria ka ndërmarrë një aksion për shembjen e objekteve pa leje dhe shtesave të lokaleve të ndërtuara në mënyrë të paligjshme.
Ky aksion i IKMT-së nisi fillimisht me shembjen e disa objekteve pa leje në Theth, të cilat shërbenin si bujtina për turistët dhe më pas u shtri edhe në qytete të tjera si Tiranë, Vlorë.
Nga Gazeta âSiâ- Viktima tĂ« shumta raportohen nga tĂ« shtĂ«nat me armĂ« zjarri qĂ« ndodhĂ«n gjatĂ« nisjes sĂ« mĂ«simit nĂ« ShkollĂ«n Katolike Annunciation nĂ« Minneapolis.
Paraprakisht, raportohet për të paktën dy të vdekur dhe 20 të plagosur.
Autori Ă«shtĂ« âi neutralizuarâ dhe nuk ka âasnjĂ« kĂ«rcĂ«nim aktiv pĂ«r komunitetinâ, thanĂ« zyrtarĂ«t e qytetit. I dyshuari besohet tĂ« ketĂ« vdekur nga njĂ« plagĂ« me armĂ« zjarri e shkaktuar vetĂ«, thanĂ« burimet.
Nxënësit nga parashkollorja deri në klasën e tetë ndjekin shkollën te ky institucion. Fëmijë të vegjël të veshur me uniformat e tyre u panë duke dalë nga shkolla duke mbajtur duart e prindërve të tyre.
âPo lutem pĂ«r fĂ«mijĂ«t dhe mĂ«suesit tanĂ«, java e parĂ« e shkollĂ«s sĂ« tĂ« cilĂ«ve u njollos nga ky akt i tmerrshĂ«m dhuneâ, shkroi Guvernatori i MinesotĂ«s, Tim Walz, nĂ« mediat sociale.
Walz tha se autoritetet shtetërore janë në vendngjarje. Agjentë nga FBI dhe Byroja e Alkoolit, Duhanit, Armëve të Zjarrit dhe Eksplozivëve gjithashtu iu përgjigjën thirrjes.
Presidenti Donald Trump shkroi nĂ« Truth Social se Ă«shtĂ« âinformuar plotĂ«sisht pĂ«r tĂ« shtĂ«nat tragjikeâ.
âShtĂ«pia e BardhĂ« do tĂ« vazhdojĂ« tĂ« monitorojĂ« kĂ«tĂ« situatĂ« tĂ« tmerrshme. Ju lutem bashkohuni me mua nĂ« lutje pĂ«r tĂ« gjithĂ« tĂ« pĂ«rfshirĂ«t!â shkroi ai.
Departamenti i Sigurisë Kombëtare po monitoron të shtënat, tha në një deklaratë Sekretarja e DHS-së Kristi Noem.
âPo lutem pĂ«r viktimat e kĂ«tij sulmi tĂ« neveritshĂ«m dhe familjet e tyreâ, tha ajo.
Nga Gazeta âSiââ Donald Trump nisi njĂ« sulm ndaj George Soros dhe djalit tĂ« tij, Alexander Soros nĂ« njĂ« postim nĂ« platformĂ«n âTruth Socialâ, duke i bĂ«rĂ« thirrje sistemit tĂ« drejtĂ«sisĂ« amerikane tĂ« ngrejĂ« akuza kundĂ«r tyre pĂ«r mbĂ«shtetjen e tyre pĂ«r protesta tĂ« dhunshme dhe aktivitete tĂ« tjera.
âGeorge Soros dhe djali i tij i mrekullueshĂ«m i ekstremit tĂ« majtĂ« duhet tĂ« akuzohen sipas Aktit RICO pĂ«r mbĂ«shtetjen e tyre pĂ«r protesta tĂ« dhunshme dhe shumĂ« mĂ« tepĂ«r nĂ« tĂ« gjithĂ« vendinâ, shkroi Trump, duke iu referuar ligjit qĂ« lejon ndjekjen penale tĂ« organizatave kriminale.
Presidenti amerikan akuzoi gjithashtu Sorosin dhe ekipin e tij pĂ«r dĂ«mtimin e vendit, duke i quajtur ata âpsikopatĂ«â. Teksa i referohej miqve tĂ« Sorosit nĂ« Bregun PerĂ«ndimor tĂ« SHBA-sĂ«, Trump tha: âKujdes, ne po ju vĂ«zhgojmĂ«!â.
âNe nuk do tâi lejojmĂ« kĂ«ta tĂ« çmendur ta shkatĂ«rrojnĂ« AmerikĂ«n, pa i dhĂ«nĂ« kurrĂ« asaj njĂ« shans pĂ«r tĂ« âmarrĂ« frymĂ«â dhe pĂ«r tĂ« qenĂ« e LIRĂâ, shtoi ai nĂ« postimin e tij.
I mbijetuari i Holokaustit, 95-vjeçari George Soros, përdori pasurinë që grumbulloi në vitet 1970 dhe 1980 për të krijuar Fondacionet e Shoqërisë së Hapur, të cilat mbështesin një gamë të gjerë kauzash dhe OJQ-sh në të gjithë botën, nga qeverisja e mirë dhe programet e ndërtimit të demokracisë deri te iniciativat liberale të politikave publike.
Djali i tij, Alexander Soros, ka menaxhuar aktivitetet filantropike të babait të tij që nga viti 2023.
Nga Gazeta âSiâ- Pas disfatĂ«s nga britanikĂ«t nĂ« LuftĂ«n e ParĂ« tĂ« Opiumit, dinastia Qing nĂ«nshkroi njĂ« traktat nĂ« vitin 1842 qĂ« e dĂ«noi KinĂ«n me mĂ« shumĂ« se 100 vjet shtypje tĂ« huaj dhe kontroll kolonial tĂ« politikĂ«s tregtare. Â
Ishte e para nga ato qĂ« u njohĂ«n si âtraktate tĂ« pabarabartaâ, ku fuqia ushtarake dhe teknologjike ngacmuese e kohĂ«s imponoi kushte tĂ« njĂ«anshme nĂ« pĂ«rpjekje pĂ«r tĂ« ulur deficitin e saj masiv tregtar.
Tingëllon e njohur?
Vrapimi i Presidentes sĂ« Komisionit Evropian, Ursula von der Leyen, nĂ« resortin e golfit Turnberry tĂ« Donald Trump nĂ« Skoci muajin e kaluar pĂ«r tĂ« nĂ«nshkruar njĂ« marrĂ«veshje tregtare shumĂ« tĂ« pabalancuar ka ngjallur frikĂ« midis politikanĂ«ve dhe analistĂ«ve se Europa ka humbur ndikimin qĂ« dikur mendonte se kishte si njĂ« fuqi kryesore tregtare globale.Â
KritikĂ«t e Von der Leyen nxituan tĂ« pohonin se pranimi i tarifĂ«s prej 15 pĂ«r qind tĂ« Trump pĂ«r shumicĂ«n e mallrave europiane pĂ«rbĂ«nte njĂ« akt ânĂ«nshtrimiâ, njĂ«Â âdisfatĂ« tĂ« qartĂ« politike pĂ«r BE-nĂ«â dhe njĂ«Â âkapitulim ideologjik dhe moralâ.
Nëse ajo kishte shpresuar se kjo do ta mbante presidentin amerikan larg, një zgjim i ashpër e priste. Me bojën që mezi ishte tharë për marrëveshjen tregtare, Trump dyfishoi presionin duke kërcënuar se do të vendoste tarifa të reja ndaj BE-së për shkak të rregulloreve digjitale që do të godisnin gjigantët e teknologjisë së Amerikës. Nëse BE nuk do të bindej në përputhje me këtë, SHBA-të do të ndalonin eksportimin e teknologjive jetësore të mikroçipave, paralajmëroi ai.
Trump mund ta pĂ«rdorĂ« kĂ«tĂ« avantazh shtrĂ«ngues sepse â ashtu si imperialistĂ«t britanikĂ« tĂ« shekullit tĂ« 19-tĂ« â ai mban kartat ushtarake dhe teknologjike, dhe Ă«shtĂ« i vetĂ«dijshĂ«m se homologu i tij mbetet shumĂ« prapa nĂ« tĂ« dy sektorĂ«t.
Ai e di që Europa nuk dëshiron të përballet me Presidentin rus Vladimir Putin pa mbështetjen ushtarake amerikane dhe nuk mund të përballojë pa teknologjinë amerikane të çipave, kështu që ai mendon se mund të diktojë axhendën tregtare.
Komisioneri i TregtisĂ« i BE-sĂ«, MaroĆĄ Ć efÄoviÄ, nĂ«nkuptoi fuqishĂ«m muajin e kaluar se marrĂ«veshja me SHBA-nĂ« ishte njĂ« pasqyrim i dobĂ«sisĂ« strategjike tĂ« EuropĂ«s dhe nevojĂ«s sĂ« saj pĂ«r mbĂ«shtetjen e SHBA-sĂ«.
âNuk ka tĂ« bĂ«jĂ« vetĂ«m me⊠tregtinĂ«: Ka tĂ« bĂ«jĂ« me sigurinĂ«, ka tĂ« bĂ«jĂ« me UkrainĂ«n, ka tĂ« bĂ«jĂ« me paqĂ«ndrueshmĂ«rinĂ« aktuale gjeopolitikeâ, shpjegoi ai.
MarrĂ«veshja tregtare Ă«shtĂ« njĂ« âfunksion i drejtpĂ«rdrejtĂ« i dobĂ«sisĂ« sĂ« EuropĂ«s nĂ« frontin e sigurisĂ«, qĂ« ajo nuk mund tĂ« sigurojĂ« sigurinĂ« e saj ushtarake dhe qĂ« dĂ«shtoi tĂ« investonte, pĂ«r 20 vjet, nĂ« sigurinĂ« e sajâ, tha Thorsten Benner, drejtor nĂ« Institutin Global tĂ« Politikave Publike nĂ« Berlin, i cili gjithashtu vuri nĂ« dukje dĂ«shtimet pĂ«r tĂ« investuar nĂ« âforcĂ«n teknologjikeâ dhe pĂ«r tĂ« thelluar tregun e vetĂ«m.Â
Ashtu si udhëheqja Qing, edhe Europa i përçmoi shenjat paralajmëruese për shumë vite.
âPo paguajmĂ« çmimin pĂ«r faktin se e injoruam thirrjen e zgjimit qĂ« morĂ«m gjatĂ« administratĂ«s sĂ« parĂ« Trump â dhe u kthyem nĂ« gjumĂ«. Dhe shpresoj qĂ« kjo tĂ« mos jetĂ« ajo qĂ« po bĂ«jmĂ« taniâ, tha Sabine Ăeyand, drejtoreshĂ« e pĂ«rgjithshme pĂ«r tregtinĂ« nĂ« Komisionin Europian.
ĂshtĂ« e qartĂ« se loja e paqĂ«ndrueshme e tarifave tĂ« Trump Ă«shtĂ« larg tĂ« qenit e mbaruar, dhe blloku 27-vendesh Ă«shtĂ« i destinuar tĂ« pĂ«rballet me sfida tĂ« mĂ«tejshme politike dhe rezultate tĂ« pabarabarta negociatash kĂ«tĂ« vjeshtĂ«.
Ujëra të turbullt
Traktati i Nankingut, i nĂ«nshkruar nĂ«n presion nĂ« vitin 1842 nĂ« bordin e HMS CornĂ«allis , njĂ« anije luftarake britanike e ankoruar nĂ« lumin Jance, i detyroi kinezĂ«t tâua linin territorin e Hong Kongut kolonizatorĂ«ve britanikĂ«, tâu paguanin atyre njĂ« dĂ«mshpĂ«rblim dhe tĂ« bien dakord pĂ«r njĂ« tarifĂ« âtĂ« drejtĂ« dhe tĂ« arsyeshmeâ.
TregtarĂ«t britanikĂ« ishin tĂ« autorizuar tĂ« tregtonin nĂ« pesĂ« âporte tĂ« traktatitâ â me kĂ«do qĂ« dĂ«shironin.Â
Lufta e Opiumit nisi atĂ« qĂ« Kina filloi ta quante âshekulli i poshtĂ«rimitâ i saj. BritanikĂ«t i detyruan kinezĂ«t tĂ« hapeshin ndaj tregtisĂ« shkatĂ«rruese tĂ« opiumit pĂ«r tĂ« ndihmuar LondrĂ«n tĂ« rikuperonte deficitin e madh tĂ« argjendit me KinĂ«n. ĂshtĂ« njĂ« epokĂ« qĂ«Â ende e pĂ«rndjek vendin dhe drejton politikĂ«bĂ«rjen e tij strategjike si nĂ« vend ashtu edhe nĂ« nivel ndĂ«rkombĂ«tar.
NjĂ« faktor kyç qĂ« e detyroi dinastinĂ« Qing tĂ« nĂ«nshtrohej ishte dĂ«shtimi i saj pĂ«r tĂ« investuar nĂ« pĂ«rparimin ushtarak dhe teknologjik. Perandori Qianlong i KinĂ«s u tha britanikĂ«ve nĂ« vitin 1793 se Kina nuk kishte nevojĂ« pĂ«r âprodhimet barbareâ tĂ« kombeve tĂ« tjera.
NdĂ«rsa baruti dhe armĂ«t e zjarrit ishin shpikje kineze, mungesa e eksperimentimit dhe inovacionit ngadalĂ«soi zhvillimin e tyre â qĂ« do tĂ« thotĂ« se armĂ«t Qing ishin rreth 200 vjet prapa armĂ«ve britanike nĂ« dizajn, prodhim dhe teknologji. Â
Në mënyrë të ngjashme, BE-ja tani po ndëshkohet për dekada prapa SHBA-së. Shkurtimi i shpenzimeve të mbrojtjes pas Luftës së Ftohtë i mbajti vendet europiane të varura nga ushtria amerikane për siguri; vetëkënaqësia në lidhje me zhvillimet teknologjike do të thotë që BE-ja tani është prapa rivalëve të saj globalë në pothuajse të gjitha teknologjitë kritike.
PĂ«rfaqĂ«suesi i TregtisĂ« i SHBA-sĂ«, Jamieson Greer, nga ana e tij, ka shpallur fillimin e njĂ« rendi tĂ« ri botĂ«ror â njĂ« rend tĂ« cilin ai e quajti âsistemi Turnberryâ â duke krahasuar marrĂ«veshjen tregtare SHBA-BE me sistemin financiar tĂ« pasluftĂ«s tĂ« hartuar nĂ« vendpushimin e Bretton Ăoods nĂ« AnglinĂ« e Re nĂ« vitin 1944.  Â
Priten turbulenca
Trump tregoi pak konsideratĂ« pĂ«r dĂ«shirĂ«n e BE-sĂ« pĂ«r tĂ« pĂ«rjashtuar çështjet e ndjeshme nga deklarata e pĂ«rbashkĂ«t jo-detyruese e javĂ«s sĂ« kaluar. NdĂ«rkohĂ«, paqartĂ«sia e tekstit prej katĂ«r faqesh i lĂ« hapĂ«sirĂ« ââatij pĂ«r tĂ« kĂ«rkuar kĂ«rkesa tĂ« reja ose pĂ«r tĂ« kĂ«rcĂ«nuar me hakmarrje nĂ«se gjykon se BE-ja nuk po e mban anĂ«n e saj tĂ« marrĂ«veshjes.Â
MĂ« shumĂ« poshtĂ«rim mund tĂ« pasojĂ«, ndĂ«rsa tĂ« dyja palĂ«t pĂ«rpiqen tĂ« pĂ«rcaktojnĂ« detaje tĂ« ndryshme â nga njĂ« sistem kuotash tarifore pĂ«r çelikun dhe aluminin deri te pĂ«rjashtimet pĂ«r sektorĂ« tĂ« caktuar â tĂ« cilat ende duhen zgjidhur. Â
âKjo marrĂ«veshje Ă«shtĂ« aq e paqartĂ« sa ka kaq shumĂ« pika ku konfliktet mund tĂ« pĂ«rshkallĂ«zohen lehtĂ«sisht pĂ«r tâu pĂ«rdorur mĂ« pas si justifikim pse gjĂ«rat e tjera nuk do tĂ« zbatohenâ, tha Niclas Poitiers, njĂ« studiues nĂ« grupin e ekspertĂ«ve Bruegel.  I pyetur se çfarĂ« do tĂ« ndodhte nĂ«se BE-ja nuk do tĂ« investonte 600 miliardĂ« dollarĂ«t e premtuar nĂ« SHBA, Trump tha mĂ« parĂ« kĂ«tĂ« muaj : âEpo, atĂ«herĂ« ata paguajnĂ« tarifa prej 35 pĂ«r qind.âÂ
ĂshtĂ« njĂ« rrezik pĂ«r tĂ« cilin BE-ja Ă«shtĂ« shumĂ« e vetĂ«dijshme. Komisioni Evropian argumenton se shifra prej 600 miliardĂ« dollarĂ«sh thjesht pasqyron qĂ«llime tĂ« gjera nga sektori i korporatave qĂ« nuk mund tĂ« zbatohen nga burokratĂ«t nĂ« Bruksel.  âNe presim turbulenca tĂ« mĂ«tejshmeâ, tha njĂ« zyrtar i lartĂ« i BE-sĂ«, i cili mbeti anonim pĂ«r tĂ« folur sinqerisht. Por âne mendojmĂ« se kemi njĂ« politikĂ« sigurimi shumĂ« tĂ« qartĂ«â.
Por çfarĂ« mund tĂ« bĂ«jĂ« blloku pĂ«r tĂ« shmangur zgjatjen e periudhĂ«s sĂ« dobĂ«sisĂ« gjeopolitike?Â
NĂ« prag tĂ« marrĂ«veshjes, Von der Leyen theksoi vazhdimisht se strategjia e BE-sĂ« nĂ« marrĂ«dhĂ«niet me SHBA-nĂ« duhet tĂ« ndĂ«rtohet mbi tre elementĂ«: pĂ«rgatitjen e masave hakmarrĂ«se, diversifikimin e partnerĂ«ve tregtarĂ« dhe forcimin e tregut tĂ« vetĂ«m tĂ« bllokut.   PĂ«r disa, BE-ja duhet ta shohĂ« marrĂ«veshjen si njĂ« thirrje zgjimi pĂ«r tĂ« sjellĂ« ndryshime tĂ« thella dhe pĂ«r tĂ« rritur konkurrueshmĂ«rinĂ« e bllokut pĂ«rmes reformĂ«s institucionale, siç u pĂ«rshkrua vitin e kaluar nĂ« raportet historike tĂ« shkruara nga ish-kreu i BankĂ«s Qendrore Evropiane, Mario Draghi, dhe ish-kryeministri italian Enrico Letta.  Â
NĂ« pĂ«rgjigje tĂ« marrĂ«veshjes, Draghi lĂ«shoi âânjĂ«Â paralajmĂ«rim tĂ« fortĂ«Â se aftĂ«sia e dukshme e Trump pĂ«r ta detyruar bllokun tĂ« bĂ«jĂ« urdhrat e tij Ă«shtĂ« provĂ« bindĂ«se se ai pĂ«rballet me mungesĂ«n e rĂ«ndĂ«sisĂ«, ose mĂ« keq, nĂ«se nuk mund tĂ« veprojĂ«.
âEuropa Ă«shtĂ« e pajisur dobĂ«t nĂ« njĂ« botĂ« ku gjeoekonomia, siguria dhe stabiliteti i burimeve tĂ« furnizimit, nĂ« vend tĂ« efikasitetit, frymĂ«zojnĂ« marrĂ«dhĂ«niet tregtare ndĂ«rkombĂ«tareâ, tha ai. Â
Tregtia e lirë
PĂ«r tĂ« tjerĂ«t, pĂ«rgjigjja qĂ«ndron nĂ«Â thellimin dhe diversifikimin e lidhjeve tregtare tĂ« bllokut â Brukseli kĂ«mbĂ«ngul se publikimi i marrĂ«veshjes sĂ« tij tregtare me bllokun Mercosur tĂ« vendeve tĂ« AmerikĂ«s sĂ« Jugut ështĂ« shumĂ« afĂ«r, dhe po synon marrĂ«veshje me IndonezinĂ«, IndinĂ«Â dhe tĂ« tjerĂ« kĂ«tĂ« vit.
Ai gjithashtu ka sinjalizuar hapje pĂ«r intensifikimin e tregtisĂ«Â me bllokun CPTPP tĂ« fokusuar nĂ« Azi, i cili numĂ«ron KanadanĂ«, JaponinĂ«, MeksikĂ«n, AustralinĂ« dhe tĂ« tjerĂ« si anĂ«tarĂ«.  âPĂ«rveç modernizimit tĂ« OrganizatĂ«s BotĂ«rore tĂ« TregtisĂ«, BE-ja duhet tĂ« pĂ«rqendrohet nĂ« vazhdimin e ndĂ«rtimit tĂ« rrjetit tĂ« saj tĂ« marrĂ«veshjeve tregtare me partnerĂ« tĂ« besueshĂ«mâ, tha Bernd Lange, njĂ« socialdemokrat gjerman i cili kryeson komitetin e tregtisĂ« tĂ« Parlamentit Europian. Â
âPĂ«r tĂ« stabilizuar sistemin tregtar tĂ« bazuar nĂ« rregulla, duhet tĂ« gjejmĂ« njĂ« qĂ«ndrim tĂ« pĂ«rbashkĂ«t me vendet e konstituuara nĂ« mĂ«nyrĂ« demokratikeâ, shtoi Lange. Â
Europa, tha Drumm, pĂ«rballet me njĂ« zgjedhje.Â
«A do ta pĂ«rforcojĂ« pozicionin e saj si njĂ« qendĂ«r e tregtisĂ« sĂ« lirĂ« nĂ« njĂ« botĂ« ku globalizimi po dobĂ«sohet?» pyeti ai. «Apo do tĂ« jetĂ« thjesht njĂ« fushĂ« beteje ku do tĂ« zhvillohet konkurrenca nĂ« rritje midis KinĂ«s dhe Shteteve tĂ« Bashkuara?»Â
Nga Gazeta âSiâ- Kryeministri Edi Rama, gjatĂ« fjalĂ«s sĂ« tij nĂ« ceremoninĂ« pĂ«r nderimin e zjarrfikĂ«sve qĂ« luftuan mĂ« flakĂ«t, u ndal sĂ«rish te kritikat pĂ«r disa gjyqtarĂ« dhe prokurorĂ« qĂ« sipas tij kanĂ« vepruar jo nĂ« interes tĂ« publikut.
Rama tha se i ka kërkuar ministrit të Drejtësisë, Ulsi Manja që të përcjellë pranë organeve drejtuese të gjyqësorit ankesat që ai ka shprehur për gjyqtarët e përmendur së fundmi.
âNuk do tĂ« lĂ«mĂ« gur tĂ« shtratit ligjor tĂ« kĂ«saj republike pĂ«r tĂ« vendosur pĂ«rpara pĂ«rgjegjĂ«sisĂ« publike dhe institucionale çdo prokuror apo gjykatĂ«s qĂ« do tĂ« sulmojĂ« haptazi shtetin dhe interesin publik nĂ« proces me zjarrvĂ«nĂ«s, zaptues apo gllabĂ«rues tĂ« tĂ« mirave dhe pasurive publike tĂ« kĂ«tij vendiâ, tha Rama.
Nga ana tjetër, shtoi se nuk do kursejë çdo mbështetje institucionale për prokurorët e gjykatësit që i shërbejnë misionit kombëtar të Shqipërisë në BE, duke luftuar korrupsionin dhe krimin e organizuar.
âDisa personave qĂ« nuk iu dihen emrat e nuk iu njihet fytyra me ndjeshmĂ«ri njerĂ«zore zero, dhe integritet moral zero me xhufkĂ«, nĂ« ajĂ«r tĂ« kondicionuar mbuluar me tyrbĂ«n e zezĂ« tĂ« gjykatĂ«sit pĂ«rqeshin sakrificat dhe shkelin me tĂ« 4 kĂ«mbĂ«t interesat e vendit, duke dhĂ«nĂ« vendime tĂ« ububushme jo nĂ« mbrojte tĂ« republikĂ«s, por nĂ« favor tĂ« zjarrvĂ«nĂ«sve. I kam kĂ«rkuar ministrit tĂ« DrejtĂ«sisĂ« tâi pĂ«rcjellĂ« organet e qeverisjes sĂ« gjyqĂ«sorit rastet e mĂ«sipĂ«rme. Nuk janĂ« shumĂ« por mjaft pĂ«r tĂ« vĂ«nĂ« duar nĂ« kokĂ«â, tha Rama.
Nga Gazeta âSiâ- Kryeministri Edi Rama nĂ« ceremoninĂ« e MirĂ«njohjes KombĂ«tare pĂ«r forcat e angazhuara nĂ« operacionet e shpĂ«timit ndaj zjarreve, tha se ShqipĂ«ria arriti tĂ« reagojĂ« me efikasitet ndaj betejĂ«s me zjarret.
Rama tha se avionët zjarrfikës janë ndihmës të rëndësishëm, por theksoi se forca kryesore mbetet ajo në tokë. Ai shtoi se së shpejti Shqipëria do të ketë në zotërim dy avionë zjarrfikës duke i hapur rrugën ngritjes së flotës përkatëse.
âAvionĂ«t nuk janĂ« magjistarĂ« ata janĂ« ndihmĂ«s tĂ« fuqishĂ«m qĂ« nuk na kanĂ« munguar falĂ« mekanizmit evropian, por nuk janĂ« asesi tĂ« plotfuqishĂ«m. 22 avionĂ« tĂ« gjeneratĂ«s sĂ« fundit nuk e penguan dot pĂ«rbindĂ«shin e flakĂ«ve ta digjte dhe pĂ«rcĂ«llonte gjirin e Izmirit duke hapur njĂ« plagĂ« tĂ« dhimbshme nĂ« tokĂ«n e TurqisĂ« mike. AvionĂ«t janĂ« krah i fuqishĂ«m nĂ« betejĂ« edhe nĂ« do tĂ« kemi sĂ« shpejti flotĂ«n e avionĂ«ve tanĂ« qĂ« do tĂ« nisĂ« tĂ« ndĂ«rtohet me dy avionĂ« zjarrfikĂ«s por magjia Ă«shtĂ« bashkĂ«rendimi dhe sakrifica nĂ« tokĂ«â, tha Rama.
Rama më tej kërkoi që të nisë në shkollat e vendit një program për edukimin dhe ndërgjegjësimin për pyjet, me fokusin te mbrojtja dhe ripërtëritja e tyre.
âNe mund tĂ« bĂ«jmĂ« mĂ« shumĂ« dhe mĂ« mirĂ« me parandalim mĂ« tĂ« mençur, pastrim pyjesh, krijim korridoresh natyrore, futje nĂ« pĂ«rdorim tĂ« mĂ« shumĂ« dronĂ«ve pĂ«r monitorim me kamera termike dhe futjen nĂ« pĂ«rdorim gjerĂ«sisht tĂ« dronĂ«ve pĂ«r mbjelljet e reja nĂ« sipĂ«rfaqet e djegura, teknologji me sisteme alarmi tĂ« hershĂ«m dhe njĂ« funksionim mĂ« i mirĂ« i qendrave tĂ« integruara tĂ« kontrollit pĂ«r reagim mĂ« tĂ« shpejtĂ« me mjete tokĂ«sore. KĂ«to nuk na çojnĂ« larg pa ndĂ«rgjegjĂ«simin dhe edukimin. Ădo shkollĂ« do tĂ« bĂ«het pjesĂ« e vĂ«mendjes, mbrojtjes dhe ripĂ«rtĂ«ritjes kombĂ«tare pĂ«r pyjet, ku nxĂ«nĂ«sit do tĂ« marrin pjesĂ« nĂ« mbjellje dhe pĂ«rkujdesjeâ, deklaroi Rama.
Nga Gazeta âSiâ- Presidenti serb Aleksandar Vuçiç prej muajsh Ă«shtĂ« pĂ«rpjekur me ngulm tĂ« kontaktojĂ« Presidentin e SHBA-sĂ«Â Donald Trump.
Pas dĂ«shtimit total nĂ« muajin maj nĂ« Florida, nga ku ai u kthye papritur nĂ«Â Serbi nĂ« rrethana ende misterioze pĂ«r shkak tĂ« âdhimbjeve nĂ« gjoksâ, fushata diplomatike qĂ« mund tĂ« quhet edhe âdua tĂ« takoj Trumpinâ ka vazhduar.
UdhĂ«heqĂ«sit e qeverisĂ« serbe kanĂ« folur vazhdimisht pĂ«r njĂ« lloj dialogu strategjik me AmerikĂ«n dhe kthimin e marrĂ«dhĂ«nieve midis dy vendeve nĂ« ânivelin e tyre tĂ« mĂ«parshĂ«mâ. KĂ«shtu, nĂ« fillim tĂ« gushtit, u zhvillua njĂ« takim midis Ministrit tĂ« JashtĂ«m serb Marko Gjuriç dhe Sekretarit tĂ« Shtetit tĂ« SHBA-sĂ« Marco Rubio, tĂ« cilin pala amerikane praktikisht nuk e komentoi, por megjithatĂ« Gjuriç e vlerĂ«soi takimin si âhistorikâ.
DĂ«shirave tĂ« Presidentit serb iu bashkua edhe ish-Presidenti i Republika Srpska Milorad Dodik, i cili gjithashtu dĂ«shiron tĂ« takohet me Trumpin dhe i cili e pĂ«rshkroi shkarkimin e tij si ânjĂ« pĂ«rpjekje pĂ«r ta penguar atĂ« tĂ« flasĂ« me Trumpinâ.
Kjo kulmoi nĂ« kohĂ«n kur Asambleja e RS po thĂ«rriste njĂ« âreferendum pĂ«r Dodikunâ, anĂ«tarja serbe e PresidencĂ«s sĂ« BosnjĂ«s dhe HercegovinĂ«s, Zheljka Cvijanoviç, nisi njĂ« propozim pĂ«r tâi dhĂ«nĂ« Trumpit Ămimin Nobel pĂ«r Paqen.
Dodik beson se âpo minohetâ nga tĂ« ashtuquajturit âBidenistĂ«â dhe se gjithçka do tĂ« ishte ndryshe nĂ«se do ta kishte informuar Trumpin pĂ«r tĂ« gjitha detajet e ngjarjeve nĂ« rajon.
Bazuar nĂ« disa veprime tĂ« mĂ«parshme, Ă«shtĂ« e mundur tĂ« supozohet se Vuçiç dhe Dodik do tĂ« pĂ«rpiqeshin tĂ« paraqiteshin nĂ« AmerikĂ« si âevropianĂ« konservatorĂ« tĂ« MAGA-sâ tĂ« cilĂ«t, ashtu si Trumpi, po ngacmohen nga forcat globaliste tĂ« krahut tĂ« majtĂ«.
Trumpi â mbrojtĂ«si i autokracisĂ«
Komentatori i politikĂ«s sĂ« jashtme, Boshko Jakshiç, i thotĂ« DW-sĂ« se Aleksandar Vuçiç Ă«shtĂ« kaq i etur pĂ«r tĂ« takuar Trumpin âsepse e sheh atĂ« mbi tĂ« gjitha si mbrojtĂ«sin e autokracisĂ«â. NdĂ«rsa Bashkimi Evropian, âpavarĂ«sisht nga qasja ndonjĂ«herĂ« llogaritĂ«se e GjermanisĂ« dhe FrancĂ«sâ, ende kĂ«mbĂ«ngul nĂ« disa vlera tĂ« demokracisĂ« liberale.
âPas presidentĂ«ve rusĂ« dhe kinezĂ«, edhe Vuçiç e sheh Trumpin si njĂ« aleat ideologjik dhe kjo Ă«shtĂ« arsyeja pse Vuçiç po distancohet nga Evropa. Por kĂ«tu ka njĂ« pengesĂ«, sepse Trump Ă«shtĂ« pragmatik dhe i orientuar drejt biznesit dhe nuk Ă«shtĂ« i interesuar pĂ«r afĂ«rsinĂ« ideologjike. NdĂ«rsa nĂ« kĂ«tĂ« fushĂ« biznesi, Serbia praktikisht nuk ka asgjĂ« pĂ«r tĂ« ofruarâ, thekson Jakshiç.
Milorad Dodik pĂ«rdor tĂ« njĂ«jtin model si Vuçiç, vazhdon bashkĂ«biseduesi ynĂ«, duke shtuar, âse ata e shohin Trumpin si njĂ« lloj shpĂ«timtari, por unĂ« kam paralajmĂ«ruar mĂ« parĂ« se do tĂ« ketĂ« zhgĂ«njim pas sloganeve âTrump, serbâ. Kur shikon faktin se Serbia Ă«shtĂ« ndĂ«shkuar me njĂ« tarifĂ« mjaft tĂ« lartĂ« prej 35 pĂ«rqind, qĂ« Ă«shtĂ« pasojĂ« e afĂ«rsisĂ« sĂ« SerbisĂ« me KinĂ«n, shohim se ka shumĂ« pak hapĂ«sirĂ« ââpĂ«r manovrim pĂ«r tĂ« ndryshuar diçka nĂ« mĂ«nyrĂ« domethĂ«nĂ«seâ, thekson Boshko Jakshiç.
Sa mund të ndihmojë Trumpi?
Asgjë nuk mund të rregullohet ose ndryshohet vetëm nga takimi i Vuçiçit dhe Dodikut me Trumpin, thotë historiani dhe ish-ambasadori në Uashington Milan St. Protiq. Sipas tij, Amerika ka gjëra shumë më të rëndësishme për të bërë në botë sesa të takohet me Vuçiçin e Dodikun.
Edhe po të ndodhte në takim i tillë, Milan St. Protiç nuk e ka të qartë se çfarë duan ata nga Trumpi dhe shton se kjo është parë edhe në takimin e Vuçiçit me Trumpin në mandatin e parë.
âVuçiçi as nuk guxoi tĂ« kĂ«rkonte njĂ« karrige tĂ« mirĂ«, por u ul nĂ« njĂ« stol dhe dukej i humbur nĂ« hapĂ«sirĂ«. Mendoj se ata vetĂ«m sa do tĂ« na turpĂ«ronin mĂ« tej, sepse me punĂ«n e tyre deri mĂ« tani kanĂ« treguar se nuk janĂ« tĂ« denjĂ« pĂ«r pozicionin qĂ« mbajnĂ«â, beson Protiç.
Izraeli si një portë anësore
Si pjesë e këtyre përpjekjeve, ka pasur një kthesë gjithnjë e më të madhe drejt Izraelit, në përpjekjet për të fituar një mbështetje më të fortë amerikane. Aleksandar Vuçiç pothuajse u mburr se Serbia ishte i vetmi vend evropian që furnizonte me armë Izraelin, dhe zbuloi se ka një kontratë të rëndësishme ushtarake për blerjen e armëve nga Izraeli me vlerë 1.64 miliardë dollarë.
Në fillim të korrikut, Kryetarja e Parlamentit serb, Ana Brnabiq, gjithashtu shkoi në një vizitë tre-ditore në Izrael, duke deklaruar se ky ishte fillimi i një bashkëpunimi më intensiv politik dhe ekonomik midis dy vendeve.
Supozimi i autoriteteve nĂ« Beograd Ă«shtĂ« ndoshta ky: Trump mbĂ«shtet pa kompromis Izraelin, dhe kĂ«shtu ne do tĂ« fitojmĂ« favorin amerikan nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« tĂ«rthortĂ«. TĂ« dy bashkĂ«biseduesit tĂ«rheqin vĂ«mendjen te edhe nĂ« takimin e parĂ« midis Vuçiç dhe Trump, i cili supozohej tâi kushtohej KosovĂ«s, nĂ« fund rezultoi se tema kryesore ishte Izraeli.
Boshko Jakshiq beson se kjo Ă«shtĂ« njĂ« pĂ«rpjekje e Vuçiçit qĂ« tĂ« arrijĂ« te Trumpi pĂ«rmes njĂ« dere tĂ« pasme, por kjo mund tâi kushtojĂ« seriozisht SerbisĂ«.
âMburrja e VuÄiÄ-it se Serbia Ă«shtĂ« i vetmi vend qĂ« i shet armĂ« Izraelit, nĂ« njĂ« kohĂ« kur shumĂ« thonĂ« se nĂ« GazĂ« po ndodh njĂ« âgjenocidâ, kĂ«rcĂ«non ta bĂ«jĂ« SerbinĂ« bashkĂ«punĂ«tore nĂ« tĂ«. Ky Ă«shtĂ« njĂ« çmim shumĂ« i lartĂ« pĂ«r tâu paguar pĂ«r tâu afruar me Trumpin. UnĂ« mund ta imagjinoj se Izraeli dhe Uashingtoni nuk janĂ« fare tĂ« intereusar pĂ«r Vuçiçinâ, thotĂ« Jakshiq pĂ«r DW.
Pse Vuçiçi po injoron Evropën?
Evropa po kritikon akoma pak, por me zĂ« gjithnjĂ« e mĂ« tĂ« lartĂ« represionin nĂ« Serbi. Prandaj autoritetet serbe po i drejtohen gjithnjĂ« e mĂ« shumĂ« AmerikĂ«s. AnĂ«tarĂ«t e regjimit nuk hezitojnĂ« mĂ« tâu pĂ«rgjigjen ashpĂ«r zyrtarĂ«ve evropianĂ«, gjĂ« qĂ« mund tĂ« jetĂ« njĂ« shenjĂ« se ata nuk e konsiderojnĂ« mĂ« EvropĂ«n njĂ« aktor serioz politik. Ata shpresojnĂ« se do tĂ« mbeten nĂ« pushtet me ndihmĂ«n e Trumpit dhe AmerikĂ«s.
Milan St. Protiq thotĂ« se kjo Ă«shtĂ« njĂ« llogari e gabuar. âEvropa Ă«shtĂ« mjedisi ynĂ« dhe njĂ« faktor vendimtar pĂ«r ne. Trump do ta pĂ«rfundojĂ« mandatin e tij, politika amerikane do tĂ« kthehet shpejt nĂ« normalitet, ndĂ«rsa Evropa do tĂ« mbetet aty ku Ă«shtĂ«. Si Vuçiç ashtu edhe Dodik janĂ« kundĂ«rshtarĂ« tĂ« demokracisĂ« dhe pĂ«r kĂ«tĂ« arsye po kĂ«rkojnĂ« bashkĂ«bisedues aty ku mendojnĂ« se ka njĂ« bazĂ« pĂ«r njĂ« marrĂ«veshje, pavarĂ«sisht nga institucionet demokratikeâ, paralajmĂ«ron ish-ambasadori serb nĂ« AmerikĂ«.
NjĂ« injorim kaq gjithnjĂ« e mĂ« i dukshĂ«m i EvropĂ«s, tĂ« cilin Vuçiç po e tregon, âĂ«shtĂ« i rrezikshĂ«m dhe strategjikisht shumĂ« i gabuarâ, thotĂ« Jakshiq. âJo vetĂ«m pĂ«r shkak tĂ« gjeografisĂ«, por nĂ« rregullimin aktual tĂ« marrĂ«dhĂ«nieve botĂ«rore, nuk ekziston vetĂ«m njĂ« detyrim politik dhe ekonomik, por edhe moral pĂ«r tĂ« qenĂ« nĂ« anĂ«n e EvropĂ«s nĂ« vend tĂ« AmerikĂ«s, RusisĂ« apo KinĂ«s.
Vuçiç ka vetĂ«m njĂ« llogaritje kĂ«tu â si tĂ« mbetet nĂ« pushtet dhe qĂ« askusht tĂ« mos e dĂ«nojĂ« represionin nĂ« Serbi. Pra, kjo Ă«shtĂ« njĂ« tendencĂ« shumĂ« e rrezikshme pĂ«r tĂ« cilĂ«n Serbia tashmĂ« po paguan, dhe ndoshta do tĂ« vazhdojĂ« tĂ« paguajĂ« njĂ« çmim tĂ« lartĂ«â, pĂ«rfundon Jakshiq./DW
Nga Gazeta âSiâ- PavarĂ«sisht zĂ«rave tĂ« mijĂ«ra protestuesve qĂ« mbushĂ«n sheshet e Tel Avivit duke kĂ«rkuar pĂ«rfundimin e luftĂ«s dhe kthimin nĂ« shtĂ«pi tĂ« pengjeve izraelite, kryeministri Benjamin Netanyahu mbetet i vendosur nĂ« planet e tij pĂ«r vazhdimin e ofensivĂ«s nĂ« Gaza.
Protestat përfshinë bllokime rrugësh, sit-in që ndaluan autostradën kryesore të vendit, dhe manifestime pranë banesave të ministrave. Edhe përballë kritikave të ashpra ndërkombëtare, Netanyahu nuk ka dhënë asnjë shenjë tërheqjeje.
Në mbledhjen e shumëpritur të kabinetit të sigurisë, e mbajtur në Jeruzalem, nuk u mor asnjë vendim lidhur me propozimin për një armëpushim 60-ditor, një ofertë e pranuar nga Hamasi, por që ende nuk ka marrë përgjigje zyrtare nga Izraeli.
Sipas mediave vendase, mbledhja tre-orĂ«she pĂ«rfundoi âpa asnjĂ« diskutim konkret pĂ«r marrĂ«veshjen dhe pa votime formale pĂ«r çështje tĂ« tjeraâ.
Kjo vjen në një moment kur Izraeli po përballet me një valë kritikash pas sulmit të së hënës ndaj spitalit Nasser në Khan Younis, ku u vranë 22 persona dhe u plagosën mbi 50 të tjerë.
Ndër të vrarët ishin edhe pesë fotoreporterë palestinezë që punonin për agjenci ndërkombëtare si Reuters dhe Associated Press. Sipas dëshmitarëve, ata u goditën nga dy predha tanku, të lëshuara me pesë minuta diferencë.
NĂ« Jeruzalem, qindra manifestues marshuan drejt zyrĂ«s sĂ« kryeministrit tĂ« shoqĂ«ruar nga forca tĂ« shumta policore. NĂ« mĂ«ngjes, nĂ« kuadĂ«r tĂ« tĂ« ashtuquajturit âDita e bllokimitâ, u mbajt njĂ« protestĂ« qĂ« ndĂ«rpreu trafikun mes Tel Avivit dhe Jeruzalemit, me goma tĂ« djegura dhe thirrje kundĂ«r ministrave tĂ« ekstremit tĂ« djathtĂ«, Bezalel Smotrich dhe Itamar Ben-Gvir.
Kabineti i sigurisĂ« pritet tĂ« mblidhet sĂ«rish tĂ« dielĂ«n. Mbledhja e djeshme pĂ«rfundoi para kohe, pasi ministrat kishin njĂ« darkĂ« gala me KĂ«shillin Rajonal Binyamin institucioni qĂ« pĂ«rfaqĂ«son kolonĂ«t dhe vendbanimet nĂ« Bregun PerĂ«ndimor. NĂ« kĂ«tĂ« aktivitet, ata u pritĂ«n me protesta tĂ« reja dhe thirrje: âFestoni, ndĂ«rsa pengjet po vdesin nga uriaâ.
Kjo darkë vështirë se do të shërbejë për të ulur tensionet në territoret e pushtuara, ku dhuna nga kolonët ekstremistë ndaj fshatrave palestineze vazhdon. Një sulm i tillë u raportua dje në fshatin Qawawis, në zonën Masafer Yatta, ndërsa Ramallah u bë shënjestër e një operacioni të gjerë ushtarak.
Sipas raportimeve, forcat izraelite sulmuan qendrën e qytetit në mes të ditës, duke përdorur gaz lotsjellës dhe armë zjarri. Dëshmitarët thonë se ushtarët u pozicionuan edhe në çatitë e ndërtesave. Sipas Gjysmëhënës së Kuqe palestineze, 58 persona u plagosën, përfshirë një 13-vjeçar në gjendje të rëndë pasi u qëllua në bark. Ushtria izraelite deklaroi se operacioni kishte për qëllim goditjen e një rrjeti të fshehtë të financimit të Hamasit.
Gjatë bastisjes, u arrestuan pesë palestinezë dhe u sekuestrua një shumë e madhe parash në një zyrë këmbimi valutor.
Nga Gazeta âSiâ- Shtetet e Bashkuara tĂ« AmerikĂ«s kanĂ« shprehur gatishmĂ«rinĂ« pĂ«r tĂ« ofruar mbĂ«shtetje kritike nĂ« sigurinĂ« e UkrainĂ«s pas njĂ« marrĂ«veshjeje paqeje me RusinĂ«, pĂ«rfshirĂ« mjete tĂ« avancuara tĂ« inteligjencĂ«s, mbikĂ«qyrjes dhe kontrollit tĂ« fushĂ«betejĂ«s, si edhe tĂ« marrin pjesĂ« nĂ« njĂ« mburojĂ« mbrojtĂ«se ajrore tĂ« udhĂ«hequr nga Europa, me njĂ« zonĂ« ndalim-fluturimi.
Financial Times raporton se plani i kryeqyteteve perëndimore do të përfshinte një zonë të çmilitarizuar, ndoshta të patrulluar nga paqeruajtës neutralë nga një vend i tretë, për të cilin kanë rënë dakord Kievi dhe Moska.
Përtej saj, një kufi shumë më i fuqishëm, i mbrojtur nga trupa ukrainase të armatosura dhe të trajnuara nga NATO. Më në brendësi të vendit, si një linjë e tretë mbrojtjeje, një forcë parandaluese e udhëhequr nga Europa.
Sipas raportit të Financial Times që citon burime amerikane dhe ukrainase thuhet se SHBA mund të marrë pjesë në një plan të përbashkët me vendet europiane për të garantuar mbrojtjen e Ukrainës ndaj agresioneve të ardhshme.
Uashingtoni do tĂ« ishte gati tĂ« kontribuonte me âmundĂ«sues strategjikĂ« â, duke pĂ«rfshirĂ« inteligjencĂ«n, mbikĂ«qyrjen dhe zbulimin, komandĂ«n dhe kontrollin, dhe asete tĂ« mbrojtjes ajrore, pĂ«r tĂ« mbĂ«shtetur çdo vendosje tĂ« udhĂ«hequr nga evropianĂ«t nĂ« terren. Ndihma amerikane do tĂ« ishte vendimtare pĂ«r mbikĂ«qyrjen e armĂ«pushimit dhe funksionimin e forcave perĂ«ndimore nĂ« terren.
Donald Trump u tha udhĂ«heqĂ«sve europianĂ« javĂ«n e kaluar se Amerika do tĂ« jetĂ« pjesĂ« e âkoordinimitâ tĂ« garancive tĂ« sigurisĂ« pĂ«r UkrainĂ«n e pasluftĂ«s, diçka qĂ« Kievi e ka kĂ«rkuar pĂ«r tĂ« penguar njĂ« sulm tĂ« ardhshĂ«m nga Rusia pas njĂ« marrĂ«veshjeje paqeje tĂ« mundshme.
Zyrtarët europianë kanë pranuar privatisht se çdo vendosje mund të ndodhë vetëm me mbështetjen e SHBA-së për të mundësuar, mbikëqyrur dhe mbrojtur trupat europiane.
Uashingtoni tashmë i siguron Ukrainës raketa mbrojtëse ajrore Patriot, por mbështetja pas luftës do të përfshinte avionë amerikanë, logjistikë dhe radarë tokësorë për të mbështetur dhe mundësuar një zonë ndalim-fluturimi të imponuar nga Europa dhe një mburojë ajrore për Kievin.
Në çdo marrëveshje paqeje, inteligjenca, mbikëqyrja dhe aftësitë superiore të komandës dhe kontrollit të SHBA-së do të lejonin monitorimin satelitor të një armëpushimi dhe koordinimin efektiv të forcave perëndimore në vend.
Oferta amerikane, e cila doli në një seri takimesh midis zyrtarëve të sigurisë kombëtare dhe udhëheqësve ushtarakë nga Shtetet e Bashkuara dhe vendet e mëdha evropiane në ditët e fundit, është e kushtëzuar nga angazhimi i kryeqyteteve evropiane për të vendosur dhjetëra mijëra trupa në Ukrainë, thanë burimet e FT, ndërkohë që Shtetet e Bashkuara mbeten kundër vendosjes së trupave të veta në Ukrainë, shtuan burimet.
Anëtarë të tjerë të administratës Trump, përfshirë Sekretarin e Mbrojtjes Pete Hegseth, janë skeptikë ndaj çdo pjesëmarrjeje në garancitë e pasluftës, nga frika se kjo mund ta fusë SHBA-në në një konflikt të ardhshëm.
Nga Gazeta âSiâ- NjĂ« fitore e injorancĂ«s dhe njĂ« gabim tĂ« pafalshĂ«m e konsideron Kreu i LDK-sĂ« Lumir Abdixhiku zgjedhjen nĂ« krye tĂ« Kuvendit tĂ« KosovĂ«s tĂ« Dimal BashĂ«s.
Për kreun e LDK-së Kosova duhet të aspirojë më lartë. Sipas tij, një ditë aksidentet politike e triumfet e injorancës historike do të kapërcehen.
âKosova, siç se kishim menduar asnjĂ«herĂ«.
Një fitore e injorancës dhe një gabim i pafalshëm i mbështetësve të saj.
Gjithsesi ky është niveli i tyre. Kështu e projektojnë Republikën. Me këto vlera kanë zgjedhur të nderojnë dhe votuesit e popullin e Kosovës. LDK aspiron më lartë.
Kosova duhet tĂ« aspirojĂ« lartĂ«. Aksidentet politike e triumfet e injorancĂ«s historike do tĂ« kapĂ«rcejnĂ«. DritĂ« njĂ« ditĂ« do tĂ« ketĂ«â, shkruan Abdixhiku.
Me 73 vota pro dhe pas 57 seancave të dështuara, deputetët kanë votuar për konstituimin e Kuvendit të Kosovës, duke ia besuar detyrën deputetit të Vetëvendosjes, Dimal Basha.
Nga Gazeta âSiâ- Kreu i PartisĂ« Demokratike, Sali Berisha, nĂ« njĂ« deklaratĂ« pĂ«r mediat, ka folur ndĂ«r tĂ« tjera pĂ«r organizimin e PD-sĂ« me nisjen e sesionit tĂ« ri parlamentar.
I pyetur nëse Gazment Bardhi do të jetë ende kreu i Grupit të PD-së, Berisha nuk dha një përgjigje të drejtpërdrejtë, por vlerësoi punën e tij në këtë detyrë.
âNuk po prononcohem, por kam vlerĂ«sim pozitiv pĂ«r detyrĂ«n e tij si kryetar i grupit parlamentar. Funksionin do ta pĂ«rcaktojmĂ« nĂ« mĂ«nyrĂ« demokratike. Gazment Bardhi, gjykoj se e ka kryer me dinjitet atĂ« detyrĂ«. Do tĂ« jetĂ« grupi ai qĂ« do tĂ« pĂ«rcaktojĂ« se kush do tĂ« jetĂ« Kryetar Grupiâ, tha ai.
Më tej, teksa u pyet nëse do të hap seancën plenare më 10 shtator, si deputeti më i vjetër në Kuvend, ai theksoi se nuk do ta bëjë.
âNjĂ« parlament jolegjitim nuk mund ta hap kurrĂ«. Nuk mund tâi bĂ«j vendit tim njĂ« antishĂ«rbim tĂ« tillĂ«. Harrojeni! Po tĂ« ishte legjitim, me kĂ«naqĂ«si do ta bĂ«ja. Por ky Ă«shtĂ« njĂ« parlament jolegjitim, nuk pĂ«rfaqĂ«son vullnetin e qytetarĂ«ve shqiptarĂ«, sipas dokumenteve kombĂ«tare dhe ndĂ«rkombĂ«tare. Rekomandimi i KĂ«shillit tĂ« EvropĂ«s thotĂ« se nĂ« ShqipĂ«ri duhet tĂ« ndahet partia nga shteti, kjo mjafton. Si mund ta hap unĂ« atĂ«? Si mund tâia lejoj vetes tĂ« ulem aty? KurrĂ«â, tha kreu i PD.
Nga Gazeta âSiâ- Kreu demokrat Sali Berisha ka akuzuar kryeministrin Edi Rama se, pĂ«rmes projektligjit tĂ« ri pĂ«r administratĂ«n shtetĂ«rore, po synon tĂ« asgjĂ«sojĂ« institucionet kushtetuese dhe tĂ« pĂ«rqendrojĂ« pushtetin nĂ« duart e tij.
Në një konferencë me gazetarët, Berisha theksoi se ndryshimet ligjore parashikojnë përfshirjen e forcave të armatosura, universiteteve publike dhe përfaqësive diplomatike në administratën shtetërore, duke i vendosur ato nën kontrollin e drejtpërdrejtë të kryeministrit.
âFusha e veprimit pĂ«r institucionet e arsimit tĂ« lartĂ« Ă«shtĂ« njĂ« ndarje mes kĂ«shillit tĂ« ministrave, presidentit tĂ« RepublikĂ«s dhe bordeve. Fusha e veprimit mes forcave tĂ« armatosura Ă«shtĂ« njĂ« ndarje midis shefit tĂ« shtabit tĂ« pĂ«rgjithshĂ«m, presidentit tĂ« RepublikĂ«s dhe kryeministrit. NĂ« qoftĂ« se ti merr dhe i fut kĂ«to dinakĂ«risht nĂ« ligjin pĂ«r administratĂ«n shtetĂ«rore, por qĂ« kanĂ« pĂ«r zot kryeministrin e vendit, ti faktikisht asgjĂ«son kĂ«to si institucione kushtetuese dhe merr atribute qĂ« Kushtetuta nuk tâi njeh, por qĂ« ky nuk e ka pĂ«r gjĂ« qĂ« tĂ« marrĂ« policinĂ« ushtarake dhe ta çojĂ« tĂ« bllokojĂ« njĂ« televizion nĂ« njĂ« akt antikushtetues. NĂ« njĂ« keqpĂ«rdorim absolut antikushtetues tĂ« forcave tĂ« armatosura. Por ka njĂ« president qĂ« pĂ«r bĂ«mat e tij dhe gjĂ«mat e tij Ă«shtĂ« i paqenĂ«â, u shpreh Berisha.
Ai akuzoi gjithashtu Ramën se synon të kontrollojë pronat e ushtrisë, duke e cilësuar këtë si një akt mafioz dhe kërcënim për sigurinë kombëtare.
âPronat e ushtrisĂ«, tĂ« cilat ndahen nĂ« dy grupe, njĂ«ri grup i pronave tĂ« ushtrisĂ« qĂ« Ă«shtĂ« nĂ« funksion tĂ« planit tĂ« shpĂ«rndarjes, ato janĂ« tĂ« paprekshme. JanĂ« tĂ« patjetĂ«rsueshme. PĂ«r sa kohĂ« mbahen nĂ« planin e shpĂ«rndarjes. Plani i shpĂ«rndarjes sĂ« forcave tĂ« armatosura pĂ«rbĂ«n sekretin mĂ« tĂ« rĂ«ndĂ«sishĂ«m aktual tĂ« forcave tĂ« armatosura. Ai plan firmoset nga presidenti dhe mbahet nga ai dhe shefi i shtabit. Siç Ă«shtĂ« faktuar, gjatĂ« kĂ«tyre viteve tĂ« fundit janĂ« dhuruar nga Edi Rama biznesmenĂ«ve tĂ« afĂ«rt me tĂ« dhe ortak me tĂ«, porte ushtarake, prona ushtrie tĂ« panxjerra nga presidenti i RepublikĂ«s, pa u pyetur fare presidenti i RepublikĂ«s.PĂ«rbĂ«n njĂ« krim tĂ« rĂ«ndĂ« qĂ« mbrohet nga Altin Tropliniâ, tha Berisha.
Sipas tij, përfshirja e ushtrisë në administratë legjitimon keqpërdorimin e saj për interesa politike dhe private, duke minuar ndarjen e pushteteve dhe duke rrezikuar sigurinë kombëtare.
Nga Gazeta âSiâ- Kreu i PartisĂ« Demokratike tĂ« KosovĂ«s, Memli Krasniqi, theksoi se partia e tij votoi pĂ«r tĂ« zhbllokuar situatĂ«n e konstituimit tĂ« Kuvendit.
âNĂ« njĂ« situatĂ« normale, nĂ« njĂ« botĂ« paralele, asnjĂ«herĂ« nuk do tĂ« votonim dikĂ« si Dimali nĂ« krye tĂ« Kuvendit. Por sot kemi votuar pĂ«r tĂ« zhbllokuar situatĂ«nâ.
Ai tha se nuk beson që as deputetët e Vetëvendosjes janë të lumtur me zgjedhjen e Dimal Bashës për kryeparlamentar, por se kjo ishte zgjedhja e Albin Kurtit dhe Lëvizjes Vetëvendosje.
âShpresoj shumĂ« qĂ« sot do tĂ« zgjedhim edhe nĂ«nkryetarĂ«t, nĂ« mĂ«nyrĂ« qĂ« ta konstituojmĂ« Kuvendin dhe tĂ« hyjmĂ« nĂ« afatet kushtetueseâ, tha Krasniqi.
Ai shtoi se PDK do tĂ« propozojĂ« Vlora Ăitakun pĂ«r nĂ«nkryetare.
Nga Gazeta âSiâ- Presidenti i SerbisĂ«, Aleksandar Vuçiç, njoftoi se ka pritur emisarin e Bashkimit Europian pĂ«r Dialogun KosovĂ« â Serbi, Peter Sorensen.
Në një postim në rrjetet sociale Vuçiç shkroi se ka insistuar në detyrimin e formimit të Asociacionit të komunave me shumicë serbe.
âUnĂ« theksova se Ă«shtĂ« thelbĂ«sore qĂ« dialogu tĂ« kthehet te parimet themelore mbi tĂ« cilat bazohet, kryesisht nĂ« detyrimin e formimit tĂ« Asociacionit tĂ« komunave serbe, si dhe nĂ« mbrojtjen e tĂ« drejtave tĂ« qytetarĂ«ve tanĂ« nĂ« KosovĂ«.
PĂ«rpjekja pĂ«r tĂ« ndaluar pjesĂ«marrjen e ListĂ«s Serbe nĂ« zgjedhjet e ardhshme konfirmon edhe njĂ« herĂ« se respektimi i tĂ« drejtave themelore dhe lirisĂ« sĂ« aktivitetit politik tĂ« serbĂ«ve nĂ« KosovĂ« Ă«shtĂ« nĂ«n kĂ«rcĂ«nimâ, shkroi Vuçiç.
Nga Gazeta âSiâ- Deputeti i LĂ«vizjes VetĂ«vendosje, Dimal Basha, Ă«shtĂ« zgjedhur kryetar i Kuvendit tĂ« KosovĂ«s.
Zgjedhja e Bashës i hap rrugën konstituimit të Kuvendit dhe formimit të Qeverisë së re, pas një ngërçi të gjatë politik, pas zgjedhjeve të 9 shkurtit.
Basha mori 73 vota pro, 30 kundër dhe tri abstenime.
Ai arriti tâi marrĂ« votat e nevojshme falĂ« njĂ« pjesĂ« tĂ« deputetĂ«ve tĂ« PDK-sĂ«, AAK-sĂ«, dhe njĂ« pjese tĂ« pakicave. NdĂ«rkohĂ« LDK-ja dhe Lista Serbe votuan kundĂ«r.
Në fjalimin e tij të parë nga foltorja si kryetar i Kuvendit, Basha nënvizoi se ky institucion është zemra e demokracisë.
Pasi falĂ«nderoi edhe kundĂ«rshtarĂ«t pĂ«r besimin me votĂ«, ai i ftoi qĂ« tĂ« punojnĂ« nĂ« tĂ« mirĂ« tĂ« vendit pasi siç tha: âKosovĂ«n e kemi bashkĂ«â.
âKy institucion Ă«shtĂ« zemra e demokracisĂ«, vendi ku pĂ«rfaqĂ«sohen zĂ«rat e tĂ« gjithĂ« qytetarĂ«ve. Republika jonĂ« Ă«shtĂ« e ndĂ«rtuar mbi sakrifica se liria e shtetit, janĂ« mĂ« tĂ« mĂ«dha se çdo interes. ĂshtĂ« e ndĂ«rtuar mbi sakrifica, mundin, gjakun e qĂ«ndresĂ«n e atyre qĂ« besuan se e ardhmja e kombit ishte mĂ« e rĂ«ndĂ«sishme se e ardhmja tyre. NjĂ« pĂ«rulje u takon grave, nĂ«nave, tona qĂ« ofruan dashni e pĂ«rkushtim, ishin e mbeten themeli i njĂ« shoqĂ«rie tĂ« shĂ«ndoshĂ«.
Sot kjo republikĂ« qĂ«ndron e pavarur edhe falĂ« ndihmĂ«s sĂ« shteteve mike nĂ« krye me SHBA-nĂ«. Ka disa muaj qĂ« ky Kuvend Ă«shtĂ« ballafaquar me njĂ« sfidĂ« qĂ« nuk e ka parĂ« mĂ« herĂ«t. Por mos harroni, qĂ« me gjithĂ« betejat, besoj qĂ« ka qenĂ« shkollĂ« qĂ« i ka shĂ«rbyer demokracisĂ« dhe emancipimit tĂ« shoqĂ«risĂ«â, tha Basha.
Basha, para deputetĂ«ve, duke kĂ«rkuar unifikim, pĂ«rmendi heroin SkĂ«nderbeun, komandantin legjendar tĂ« UĂK-sĂ«, Adem Jashari, si dhe presidentin historik, Ibrahim Rugova.
âKemi udhĂ«rrĂ«fyesin, Gjergj Kastriot SkĂ«nderbeun, shembullin e pavdekshĂ«m tĂ« guximit dhe tĂ« mbrojtjes sĂ« atdheut. Kemi shembullin e udhĂ«heqĂ«sit tĂ« urtĂ«, presidentit historik Ibrahim Rugova, qĂ« dinte tâi bashkonte tĂ« tjerĂ«t. Ky popull u bashkua edhe rreth UĂK-sĂ« dhe komandantit tĂ« saj, Adem Jashari, pĂ«r tĂ« luftuar gjenocidin fashist. Lufta e Adem Jasharit dhe e tĂ« gjithĂ«ve ishte pĂ«r liri dhe pĂ«r tĂ« mbrojtur pragun e shtĂ«pisĂ« dhe pĂ«r tĂ« luftuar terrorin qĂ« po ushtrohej ndaj popullit tonĂ«â, shtoi Basha.
Kush është Dimal Basha, kryetari i ri i Kuvendit të Kosovës?
Dimal Basha ka lindur më 12 tetor 1979 në Prishtinë dhe jeton në qytetin e Ferizajt.
Studimet e larta i ka pĂ«rfunduar nĂ« âJohn Jay College of Criminal Justiceâ nĂ« New York, duke diplomuar me vlerĂ«simin mĂ« tĂ« lartĂ« nĂ« drejtimin âE Drejta Penale NdĂ«rkombĂ«tare.â
Dimali gjithashtu ka pĂ«rfunduar studimet Master nĂ« MarrĂ«dhĂ«nie NdĂ«rkombĂ«tare, me fokus nĂ« âKonflikt dhe Siguri,â nĂ« Universitetin âThe New School University,â po ashtu nĂ« New York.
Me një përvojë të pasur profesionale, Dimali ka punuar në zyrën e ish-Kongresmenit Eliot Engel, si dhe si Analist i të Dhënave Kualitative në Gjykatën Federale të ShBA-së.
Përveç kësaj, ai ka ushtruar një karrierë të suksesshme menaxheriale në Angli dhe ShBA.
Në politikë, Dimal Basha ka shërbyer si deputet i Kuvendit të Republikës së Kosovës për dy mandate, duke përfaqësuar Lëvizjen Vetëvendosje! Ai ka qenë anëtar në Komisionin për Punë të Jashtme, Komisionin për Legjislacion, Komisionin për Mbikëqyrjen e AKI-së dhe Komisionin për Stabilizim-Asociim.
Nga Gazeta âSiâ- PĂ«r dekada tĂ« tĂ«ra, pozicioni i dollarit si monedha rezervĂ« kryesore nĂ« botĂ« i ka dhĂ«nĂ« Shteteve tĂ« Bashkuara avantazhe tĂ« jashtĂ«zakonshme: aftĂ«sinĂ« pĂ«r tĂ« marrĂ« hua me norma tĂ« ulĂ«ta interesi, pĂ«r tĂ« drejtuar deficite tĂ« mĂ«dha tĂ« llogarisĂ« rrjedhĂ«se dhe pĂ«r tĂ« financuar mungesat buxhetore duke shtypur para pa shkaktuar domosdoshmĂ«risht inflacion.
Por qĂ« nga fillimi i mandatit tĂ« dytĂ« tĂ« Presidentit Donald Trump, paralajmĂ«rimet pĂ«r âfundin e privilegjit tĂ« tepruar tĂ« AmerikĂ«sâ janĂ« shndĂ«rruar nĂ« njĂ« rrahje tĂ« vazhdueshme daulleje.
ShqetĂ«simet janĂ« tĂ« bazuara. Politikat e Trump â nga sulmet e tij ndaj RezervĂ«s Federale tĂ« SHBA-ve deri te qĂ«ndrimi i tij rregullator i mosndĂ«rhyrjes ndaj kriptovalutave â po dĂ«mtojnĂ« sistematikisht statusin e dollarit si monedhĂ« rezervĂ«.
Humbja e supremacisë së dollarit do të rrezikonte në mënyrë të pashmangshme shëndetin afatgjatë të ekonomisë amerikane.
Por përqendrimi vetëm në privilegjin që po venitet i Amerikës është si të vëresh disa pemë që digjen, ndërsa nuk e vëren zjarrin që ndizet pas tyre. Humbja e statusit të dollarit si monedhë rezervë do të jehonte shumë përtej kufijve të Amerikës, duke dërguar valë tronditëse në të gjithë ekonominë globale.
Tregjet financiare, gjithmonë në kërkim të rreziqeve të mundshme, kanë nevojë vetëm për një masë kritike pjesëmarrësish për të besuar se kërcënimi është real që ai të bëhet i tillë. Pasi të fillojnë të shesin një aset të cenueshëm mjaftueshëm investitorë, do të vijnë edhe të tjerë.
ĂshtĂ« thelbĂ«sore tĂ« theksohet se âprivilegji i tepruarâ i AmerikĂ«s nuk Ă«shtĂ« njĂ« haraç qĂ« i detyrohet asaj pĂ«r tĂ« qenĂ« superfuqia kryesore nĂ« botĂ«.
ĂshtĂ« thjesht njĂ« nĂ«nprodukt i mĂ«nyrĂ«s se si funksionon njĂ« monedhĂ« rezervĂ«. Ashtu si individĂ«t, vendet kanĂ« nevojĂ« pĂ«r njĂ« ruajtje tĂ« besueshme tĂ« vlerĂ«s, njĂ« mjet kĂ«mbimi dhe njĂ« njĂ«si llogarie.
Ndërsa ekonomitë e huaja rriten, rritet edhe oreksi i tyre për asete të denominuara në dollarë, siç janë thesaret e SHBA-ve dhe obligacionet e korporatave. Kjo kërkesë i mundëson SHBA-ve të ketë deficite të vazhdueshme të llogarisë rrjedhëse dhe tregtare.
Për më tepër, deficitet e qeverisë amerikane financohen kryesisht përmes shitjes së Thesarit, të vlerësuar në të gjithë botën si një aset i sigurt.
MeqenĂ«se pjesa mĂ« e madhe e kĂ«tij likuiditeti absorbohet nga mbajtĂ«sit e huaj, Rezerva Federale mund tâi blejĂ« kĂ«to Thesare me dollarĂ« tĂ« sapokrijuar pa rritur inflacionin.
Kërkesa e fortë ndërkombëtare për borxhin amerikan gjithashtu mban të ulët normat e interesit vendas, pasi investitorët janë të gatshëm të pranojnë rendimente të ulëta në këmbim të sigurisë së letrave me vlerë të denominuara në dollarë.
Riorganizimi i Ardhshëm i Valutës Rezervë
Për të shërbyer si një aset rezervë globale, një monedhë duhet të jetë e sigurt, likuide, e qëndrueshme dhe e pranuar gjerësisht. Kjo varet nga shtatë kushte kryesore. Së pari, vendi emetues duhet të ruajë stabilitetin makroekonomik: inflacion të ulët, borxh publik të qëndrueshëm dhe politika të shëndosha fiskale dhe monetare që sigurojnë investitorët dhe bankat qendrore se monedha do të ruajë vlerën e saj me kalimin e kohës.
SĂ« dyti, vendi emetues duhet tĂ« ketĂ« tregje financiare tĂ« thella dhe likuide, duke ofruar asete tĂ« sigurta dhe shumĂ« tĂ« tregtueshme â veçanĂ«risht obligacione sovrane â tĂ« afta tĂ« thithin flukse tĂ« mĂ«dha ndĂ«rkufitare. Borxhi qeveritar mund tĂ« jetĂ« njĂ« aset vetĂ«m kur investitorĂ«t besojnĂ« se borxhi do tĂ« menaxhohet me pĂ«rgjegjĂ«si dhe do tĂ« shlyhet.
Së treti, një bankë qendrore politikisht e pavarur dhe e përkushtuar ndaj stabilitetit të çmimeve është thelbësore për besueshmërinë e një monedhe, veçanërisht kur politikat monetare janë transparente dhe të ankoruara në rregulla.
Së katërti, monedhat rezervë duhet të jenë lirisht të tregtueshme dhe të shkëmbyeshme përtej kufijve me kufizime minimale.
Së pesti, sistemi gjyqësor duhet të mbështesë sundimin e ligjit. Në veçanti, ai duhet të mbrojë të drejtat e pronësisë, të sigurojë që investitorët e huaj të mund të zbatojnë kontratat dhe të ofrojë rrugë për zgjidhjen e mosmarrëveshjeve.
SĂ« gjashti, njĂ« monedhĂ« rezervĂ« duhet tĂ« shihet si njĂ« e mirĂ« publike globale dhe jo si njĂ« mjet pĂ«r promovimin e interesit vetjak kombĂ«tar â njĂ« perceptim qĂ« varet nga lidershipi konstruktiv global dhe angazhimi aktiv shumĂ«palĂ«sh.
Dhe së fundmi, emetuesi i monedhës duhet të jetë një fuqi tregtare dhe financiare, sepse efektet e rrjetit të vendosur janë të nevojshme për të inkurajuar përdorimin e gjerë.
Politikat e Trump kanë dobësuar secilën prej këtyre shtyllave të dominimit ekonomik amerikan.
Uljet masive tĂ« taksave nĂ« zemĂ«r tĂ« âAktit tĂ« tij tĂ« Madh dhe tĂ« Bukurâ, tĂ« etiketuar gabimisht si âOne Bill Billâ, tĂ« pashoqĂ«ruara nga ndonjĂ« kufizim real i shpenzimeve, parashikohet tĂ« shtojnĂ« triliona dollarĂ« nĂ« borxhin kombĂ«tar, duke rrezikuar stabilitetin makroekonomik.
MegjithĂ«se kĂ«rkesa pĂ«r Thesarin e SHBA-ve mbetet e fortĂ«, borxhi nĂ« rritje dhe rreziku i mospagimit â i pĂ«rkeqĂ«suar nga pĂ«rdorimi i tavanit tĂ« borxhit nga Trump si levĂ« politike â kanĂ« gĂ«rryer besimin e investitorĂ«ve.
Në të njëjtën kohë, pavarësia e Rezervës Federale është vënë nën presion, pasi Trump u bëri presion publikisht politikëbërësve për të ulur normat e interesit dhe sugjeroi zëvendësimin e Kryetarit Jerome Powell dhe zyrtarëve të tjerë me besnikë politikë.
Edhe pse kontrollet e kapitalit nuk u vendosën, kërcënimet e administratës për të bllokuar listat e aksioneve kineze dhe për të përjashtuar kundërshtarët nga SWIFT kanë nxitur pasiguri mbi aksesin në të ardhmen.
Përdorimi i autoritetit ekzekutiv nga Trump për të sanksionuar firmat e huaja, për të ngrirë asetet e bankave qendrore të vendeve si Venezuela, për të kërkuar një ulje prej 15% të të ardhurave nga shitjet e mikroçipave të përparuar në Kinë dhe për të vendosur tarifa të larta importi ndaj aleatëve të hershëm ka hedhur dyshime të mëtejshme mbi besueshmërinë e politikës amerikane.
Si rezultat, aleatët po eksplorojnë alternativa të bazuara në euro ose renminbi, dhe disa banka qendrore kanë filluar të diversifikohen nga zotërimet në dollarë drejt arit dhe aseteve të tjera, duke përshpejtuar rënien e dollarit.
Nëse dyshimet në lidhje me besueshmërinë afatgjatë të dollarit lejohen të mbizotërojnë, riorganizimi i monedhës rezervë nuk do të jetë as gradual dhe as i rregullt.
Rezultati më i mundshëm është paniku financiar, pasi pritjet për zhvendosjet e monedhës kanë tendencë të jenë vetëpërmbushëse. Nëse investitorët presin që dollari të bjerë, ata do të shesin asetet në dollarë për të shmangur humbjet. Kjo, nga ana tjetër, do ta ulë dollarin, duke vërtetuar frikën fillestare.
Sa më shpejt të bjerë dollari, aq më urgjentisht të tjerët do të kërkojnë të dalin nga pozicionet e tyre.
Bankat qendrore kryesore dhe fondet e pensioneve mund tâi zhvendosin me shpejtĂ«si rezervat nĂ« ar, euro ose renminbi, duke rritur rendimentet e thesarit, ndĂ«rsa blerĂ«sit kĂ«rkojnĂ« kthime mĂ« tĂ« larta pĂ«r tĂ« kompensuar rrezikun nĂ« rritje.
Një rënie e dollarit mund të shkaktojë gjithashtu thirrje për marzhe në tregtimin e dollarit me levë, duke i detyruar fondet dhe bankat me ekspozim të konsiderueshëm të likuidojnë asete të tjera, duke përhapur paqëndrueshmëri në tregjet globale.
Nuk ka Alternativë
Nëse Trump vazhdon të vendosë tarifa agresive dhe të sekuestrojë asetet e mbajtura nga të huajt, rivalë si grupi dhjetë anëtarësh BRICS+ i ekonomive të mëdha në zhvillim mund ta braktisin hapur dollarin.
Kjo mund të shkaktojë zhvendosje masive të rezervave të këmbimit valutor dhe një përleshje globale për strehë të sigurta jo-dollari.
MegjithatĂ«, tregjet alternative tĂ« obligacioneve tĂ« strehĂ«s sĂ« sigurt â kryesisht Gjermania, Zvicra dhe Japonia â janĂ« shumĂ« tĂ« vogla pĂ«r tĂ« thithur kapitalin e madh aktualisht tĂ« pĂ«rqendruar nĂ« asetet e dollarit, veçanĂ«risht nĂ« thesarin amerikan, tĂ« cilat arrijnĂ« nĂ« total 28 trilionĂ« dollarĂ«, me rreth 8.5 trilionĂ« dollarĂ« tĂ« mbajtur nga tĂ« huajt.
Tregu i thesarit të Mbretërisë së Bashkuar është po aq i vogël.
Në Evropë, mungesa e një bashkimi fiskal dhe një aseti të sigurt ekuivalent me thesarin amerikan jo vetëm që kufizon furnizimin e euroobligacioneve, por edhe minon kohezionin e eurozonës.
Ndërkohë, tregu i obligacioneve sovrane të Kinës mbetet i kufizuar si një strehë rezervash për shkak të kontrolleve të kapitalit, mungesës së konvertueshmërisë së plotë të monedhës, paqartësisë politike dhe mbrojtjeve të dobëta ligjore.
Sigurisht, obligacionet sovrane dhe kuazi-sovrane â tĂ« lĂ«shuara nga institucione si Banka Evropiane e Investimeve, Banka BotĂ«rore, Banka Aziatike e Zhvillimit dhe KfW e GjermanisĂ« â mund tĂ« fitojnĂ« njĂ« status rezervĂ« falĂ« besueshmĂ«risĂ« dhe mbĂ«shtetjes sĂ« tyre shumĂ«palĂ«she.
Por kjo është më shumë një perspektivë afatgjatë sesa një zgjidhje e menjëhershme.
Korporatat e mĂ«dha me bilance tĂ« forta, tĂ« tilla si Apple ose Microsoft, mund tĂ« shĂ«rbejnĂ« si alternativa kuazi-sovrane. Por kredia private mbart rrezik tĂ« konsiderueshĂ«m â veçanĂ«risht nĂ« kohĂ« stresi financiar global â dhe nuk mund tĂ« jetĂ« njĂ« zĂ«vendĂ«sim pĂ«r likuiditetin sovran. Bitcoin dhe âari digjitalâ shihen nga disa si mbrojtje kundĂ«r rrezikut tĂ« monedhĂ«s fiat, por paqĂ«ndrueshmĂ«ria e tyre e lartĂ«, sĂ« bashku me pasigurinĂ« rregullatore dhe problemet e shkallĂ«zueshmĂ«risĂ«, i pengojnĂ« ato tĂ« thithin flukse tĂ« konsiderueshme rezervash.
MundĂ«sitĂ« e tjera janĂ« po aq tĂ« kufizuara. Bankat qendrore â veçanĂ«risht ato tĂ« KinĂ«s, RusisĂ« dhe TurqisĂ« â kanĂ« grumbulluar rezerva ari, por furnizimi global i arit Ă«shtĂ« i kufizuar.
Ndërsa të drejtat speciale të tërheqjes (aktivi rezervë i Fondit Monetar Ndërkombëtar) mund të bëhen më të spikatura nëse besueshmëria e dollarit bie, SDR-të nuk janë asete të tregtueshme në treg, pasi likuiditeti i tyre menaxhohet në mënyrë të centralizuar dhe kontestohet politikisht.
Monedhat digjitale të bankave qendrore (CBDC), të tilla si e-CNY e Kinës dhe euro dixhitale e propozuar, përfundimisht mund të shërbejnë si kanale për likuiditet ndërkufitar pasi ato të jenë të ndërveprueshme dhe të miratuara gjerësisht. Por kjo është e pamundur në afat të shkurtër.
Shkurt, nëse besimi në dollarin si monedhë rezervë botërore fillon të lëkundet, riorganizimi që rezulton ka të ngjarë të ngjajë me një përpjekje të furishme për siguri, pa asnjë alternativë të vërtetë të disponueshme.
Një panik i tillë mund ta ndajë sistemin financiar global të integruar të sotëm në rrjete rajonale ose të bazuara në bllok.
Kjo paqëndrueshmëri mund të përkeqësohet nga tregjet e kriptomonedhave, të cilat funksionojnë me shumë më pak mbikëqyrje sesa tregjet financiare tradicionale dhe pritet të jenë edhe më pak të rregulluara nën administratën aktuale amerikane.
Shumica e kriptomonedhave janë shumë më të paqëndrueshme sesa monedhat fiat ose asetet tradicionale të sigurta, duke i bërë ato të papërshtatshme si një ruajtës i qëndrueshëm i vlerës.
Tregjet e kriptomonedhave të çrregulluara, veçanërisht ato të ndërtuara rreth monedhave të qëndrueshme, paraqesin rreziqe sistemike në rritje për tregjet e Thesarit të SHBA-ve.
Për shkak se monedhat e qëndrueshme zakonisht janë të lidhura me dollarin, emetuesit e tyre mbajnë rezerva të mëdha në asete afatshkurtra, shumë likuide, kryesisht Thesare dhe para të gatshme ose ekuivalente të parave të gatshme.
NjĂ« ndĂ«rprerje e mprehtĂ« nga lidhja me dollarin ose njĂ« humbje e papritur e besimit nĂ« njĂ« monedhĂ« tĂ« qĂ«ndrueshme kryesore mund tĂ« çojĂ« nĂ« njĂ« likuidim nĂ« shkallĂ« tĂ« gjerĂ« tĂ« Thesareve pĂ«r tĂ« pĂ«rmbushur kĂ«rkesat e shpengimit â njĂ« version kripto i njĂ« rrĂ«muje bankare.
Një shitje e tillë mund të thajë likuiditetin nga tregjet e thesarit, të shtrembërojë rendimentet afatshkurtra dhe të shkaktojë ndikime në klasa të tjera të aseteve, duke përfshirë hipotekat dhe obligacionet e korporatave.
Nga Gazeta âSiâ- Izraeli Ă«shtĂ« pushtuar nga njĂ« valĂ« protestash masive nĂ«n moton âKtheni Pengjet nĂ« ShtĂ«piâ.
Familjarët dhe një grup i formuar për mbrojtjen e pengjeve kërkuan lirimin e tyre dhe më shumë vepra konkrete nga qeveria.
Imazhet nga protesta shfaqin rrugë të bllokuara, ndërsa pjesëmarrësit dogjën goma në shenjë revolte ndaj kabinetit të kryesuar nga Benjamin Netanjahu. Demonstruesit valëvitën flamuj izraelitë dhe banderola të verdha që simbolizonin solidaritetin me pengjet. Disa u binin daulleve dhe brohorisnin thirrje të ndryshme, ndërsa të tjerë mbanin imazhe të atyre që ishin ende në robëri.
âPĂ«r 690 ditĂ«, qeveria ka zhvilluar njĂ« luftĂ« pa njĂ« objektiv tĂ« qartĂ«. Si do tĂ« kthehen pengjet, tĂ« gjallĂ«t dhe tĂ« rĂ«nĂ«t? Kush do ta qeverisĂ« GazĂ«n njĂ« ditĂ« mĂ« pas? Si do ta rindĂ«rtojmĂ« vendin tonĂ«? Sot, Ă«shtĂ« e qartĂ« se Netanyahu i frikĂ«sohet njĂ« gjĂ«je, presionit publikâ, thotĂ« Einav Zangauker, nĂ«na e njĂ« pengu izraelit.
Trafiku u ndal ndërsa protestuesit pushtuan si rrugën ashtu edhe një urë këmbësorësh aty pranë, duke kërkuar veprime nga qeveria.
Protesta Ă«shtĂ« pjesĂ« e njĂ« âDite Trazirashâ mbarĂ«kombĂ«tare, ndĂ«rsa izraelitĂ«t, nĂ« mbĂ«shtetje tĂ« familjeve tĂ« pengjeve tĂ« mbajtura nĂ« Gaza, i bĂ«jnĂ« thirrje kryeministrit Benjamin Netanyahu tĂ« arrijĂ« njĂ« marrĂ«veshje me Hamasin pĂ«r tâi dhĂ«nĂ« fund luftĂ«s dhe pĂ«r tĂ« liruar pengjet e mbetura.
Sipas raportimeve, në Gaza gjendet ende 50 izraelitë që mbahen peng, 20 prej të cilëve besohet të jenë ende gjallë.
Policia e Lezhës ka arrestuar në Laç 41-vjeçarin, Ritvan Keqi, i shpallur më parë për trafikim armësh.
Keqi ishte shpallur nĂ« kĂ«rkim nga Policia TiranĂ«, nĂ« kuadĂ«r tĂ« operacionit tĂ« koduar âPuzzleâ, i zhvilluar rreth 3 muaj mĂ« parĂ«, pĂ«r goditjen e trafikimit tĂ« armĂ«ve tĂ« zjarrit nga Kosova nĂ« ShqipĂ«ri.
Login
