Pse kemi nevojë për një Kod Penal të fortë? Kod që e ndan shtetin nga rrumpalla
Nga Fejzo Subashi
Shqipëria ka nevojë urgjente për një Kod Penal të fortë, të drejtë dhe funksional. Kjo nuk do të thotë se unë jam pro draftit të kodit të paraqitur për diskutim publik. Aq më pak që drafti aktual i propozuar për diskutim publik përmbush këto kritere  Absolutisht që ndaj shumë mendime dhe pajtohem me shumicën e subjekteve, aktorëve dhe faktorëve që kanë kundërshtuar këtë draft.  Nuk jam aspak dakord me përmbajtjen dhe frymën e tij, dhe ndaj shumë prej rezervave që janë ngritur nga aktorë institucionalë, organizata të shoqërisë civile apo ekspertë të fushës. Ndaj  duhet që ti dallojmë dhe ti ndajmë , pasi tjetër gjë është nevoja e kodit dhe tjetër gjë teknaliteti apo konceptimi dhe diskutimi mbi nene të veçanta. Pra njëkohësisht, nuk mund të mohohet domosdoshmëria e një Kodi të ri, as nevoja për një reformim të thellë të Kodit Penal.  Prandaj, dua të ndaj një pikëpamje që i paraprin debatit teknik apo politik për nenet: nevojën për një filozofi të re penale që vendos drejtësinë përpara pazareve, funksionin e shtetit përpara amullisë dhe mbrojtjen e qytetarit të ndershëm përpara interesave të të fortëve. Ndaj problemin, jo nevojën për zgjidhje Duhet ta ndajmë qartë: tjetër gjë është nevoja për një Kod Penal të fortë, dhe tjetër gjë është drafti i një kodi të dobët apo të njëanshëm. Por absolutisht që ka edhe  duhet të mos ketë dakordësi të cilat janë të shumta, por që kanë rrethana dhe këndvështrime të ndryshme. Ajo që nuk falet  në këtë debat; janë parimet e drejtësisë, të cilat janë dhe duhet të jenë të pa shmangshme, aq më pak tëanashkalohen nga askush. . Po kaq i pa shmangshëm duhet të jetë dhe forca e drejtësisë për të ndëshkuar krimin dhe kriminelët. Po kaq e domosdoshme është edhe forca e institucioneve dhe ligjzbatuse përballë krimit dhe kriminelëve.  Domosdoshmëria bëhet edhe me e domosdoshme për këtë kod edhe për faktin e një amullie juridike, ligjore dhe ligj zbatuese në këtë kohë të stërzgjatur tranzicioni. Bëhet më i nevojshëm edhe për faktin e abuzimit të disa parimeve si e drejta qytetare, apo liria ime dhe qytetare , pse jo dhe liria institucionale. Duke i konsideruar këto liri si absolute dhe pa njohur më përpara lirin e tjetrit, apo duke e parë lirinë tënde mbi atë të tjetrit.. Kemi mbi tredhjet vjet që nuk njohim as barazi dhe bashkëveprim midis njëri-tjetrit, po më e keqja bashkëveprim midis institucioneve. Vështirë të flasësh për ndërthurje pushtetesh, por për luftë midis pushteteve dhe institucioneve⊠Kjo vetëm për konceptimin dhe zbatimin në mënyrën më të gabuar të lirisë dhe kuptimit të demokracisë. Shpesh zbatimin e ligjit e shikojmë si diktaturë, jo si domosdoshmëri dhe mundësie ovulimi dhe zhvillimi. Nuk jam kundra kërkesave dhe kundërshtimeve të institucioneve , apo subjekteve që kundërshtojnë këtë draft, po jam kundra tyre të cilat nuk kërkojnë dhe përgjegjësinë e tyre në hamallin e situatës së krimit dhe krimeve  Sistemi i drejtësisë shpeshherë nuk funksionon si duhet, jo vetëm për faj të gjyqtarëve apo prokurorëve, por edhe për faj të një strukture më të gjerë që ka shpërbërë konceptin e përgjegjësisë: avokatë të cilin unë e quaj institucioni i mbrojtjes, që shkelin ligjin në emër të klientit, institucione që ngatërrojnë lirinë me abuzimin, pushtete që nuk bashkëpunojnë, por luftojnë njëri-tjetrin në emër të interesit politik apo personal.
Për këtë arsye, kemi nevojë për një kod të ri që rivendos ekuilibrin mes të drejtës dhe ndëshkimit, mes lirisë dhe përgjegjësisë, mes funksionit dhe profesionalizmit.
Liri pa pĂ«rgjegjĂ«si, apo Anarki  Kemi mbi 30 vjet qĂ« flasim pĂ«r demokraci, por nuk kemi arritur tĂ« ndĂ«rtojmĂ« kulturĂ«n e bashkĂ«jetesĂ«s sĂ« lirive dhe pĂ«rgjegjĂ«sive. Flasim pĂ«r tĂ« drejta individuale, por harrojmĂ« se ato ndalojnĂ« aty ku fillon e drejta e tjetrit. Kemi ndĂ«rtuar njĂ« shoqĂ«ri ku liria interpretohet si paudhĂ«si, ku sundon parimi âçfarĂ« mĂ« leverdis, Ă«shtĂ« e drejtĂ«â.  NĂ« kĂ«tĂ« rrĂ«mujĂ« tĂ« madhe, ligji nuk zbatohet, por pĂ«rdoret si armĂ«, ndĂ«rsa drejtĂ«sia perceptohet si diktaturĂ«, jo si garanci e shtetit ligjor. Kjo nuk Ă«shtĂ« demokraci, por shthurje.  Po avokatĂ«t? Edhe ata janĂ« pjesĂ« e problemit  Flasim shumĂ« pĂ«r drejtĂ«sinĂ«, por harrojmĂ« tĂ« flasim pĂ«r ata qĂ« mbrojnĂ« qytetarĂ«t nĂ« gjykatĂ«: avokatĂ«t. Sot kemi mĂ« shumĂ« avokatĂ« sesa qytetarĂ« qĂ« kĂ«rkojnĂ« drejtĂ«si. E pĂ«r pasojĂ«, kemi mĂ« shumĂ« mbrojtje, shpesh herĂ« edhe te pa merituar ku nĂ« fuqi hyn pazari, pĂ«r kriminelĂ«t sesa pĂ«r viktimat. Ka avokatĂ« tĂ« ndershĂ«m dhe profesionistĂ«, por nuk mund tĂ« mbyllim sytĂ« ndaj realitetit: njĂ« pjesĂ« e mirĂ« e avokatisĂ« Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« pjesĂ« e problemit dhe jo e zgjidhjes. Mbrojtja e klientit nuk duhet tĂ« bĂ«het duke shkelur ligjin, por duke e zbatuar atĂ« me dinjitet dhe etikĂ«.  NjĂ« Kod Penal pĂ«r njĂ« shtet normal  Kodi i ri penal duhet tĂ« ndĂ«rtohet jo mbi frikĂ«n, por mbi funksionin e shtetit ligjor. Nuk kemi nevojĂ« pĂ«r njĂ« kod qĂ« tĂ« frikĂ«sojĂ« qytetarĂ«t e ndershĂ«m, por pĂ«r njĂ« kod qĂ« tâu vĂ«rĂ« kufij tĂ« fortĂ« atyre qĂ« abuzojnĂ« me lirinĂ«.  Ai duhet tĂ« jetĂ« i ashpĂ«r me abuzuesit e pushtetit, me zyrtarĂ«t e korruptuar, me avokatĂ«t qĂ« blejnĂ« gjyqe, me prokurorĂ«t qĂ« shesin dosje dhe me çdo individ qĂ« e sheh drejtĂ«sinĂ« si mall tregu.  Kemi nevojĂ« pĂ«r njĂ« kod qĂ« e ndan pĂ«rfundimisht shtetin nga rrumpalla, ligjin nga pazari dhe lirinĂ« nga abuzimi.  Ky Ă«shtĂ« thelbi i kĂ«rkesĂ«s pĂ«r njĂ« Kod Penal tĂ« fortĂ« dhe tĂ« drejtĂ«: jo pĂ«r tĂ« frikĂ«suar, por pĂ«r tĂ« mbrojtur, jo pĂ«r tĂ« bĂ«rĂ« propagandĂ«, por pĂ«r tĂ« ndĂ«rtuar njĂ« shoqĂ«ri mĂ« tĂ« drejtĂ«, mĂ« tĂ« sigurt dhe mĂ« funksionale./kb