❌

Reading view

There are new articles available, click to refresh the page.
↗

3 arsye pse të rinjtë kanë më shumë gjasa të besojnë teoritë e konspiracionit

✇Gazeta Si
By: Sorgena Leka

Teoritë konspirative janë një dukuri e përhapur në botën e sotme.

Ngjarje të tilla si Brexit, zgjedhjet presidenciale të Shteteve të Bashkuara të viteve 2016 dhe 2020, dhe pandemia e COVID shërbejnë si kujtesa të fuqishme se sa lehtë këto narrativa mund të depërtojnë në diskursin publik.

Pasojat për shoqërinë janë të rëndësishme, duke pasur parasysh se një përkushtim ndaj teorive të konspiracionit mund të minojë normat kryesore demokratike dhe të dobësojë besimin e qytetarëve në institucionet kritike. Siç e dimë nga trazirat e 6 janarit në Kapitolin e SHBA-së, ato gjithashtu mund të motivojnë dhunën politike.

Por kush ka mĂ« shumĂ« gjasa t’i besojĂ« kĂ«to teori konspirative?

Studimi i ri ofron një përgjigje të qartë dhe ndoshta të habitshme. I botuar në Political Psychology, hulumtimi tregon se mosha është një nga parashikuesit më të rëndësishëm të besimeve konspirative, por jo në mënyrën që shumë mund të supozojnë.

Njerëzit nën 35 vjeç kanë vazhdimisht më shumë gjasa të mbështesin idetë konspirative.

Ky pĂ«rfundim Ă«shtĂ« ndĂ«rtuar mbi njĂ« bazĂ« tĂ« fortĂ« provash. SĂ« pari, u krye njĂ« meta-analizĂ«, njĂ« “studim studimesh”, i cili sintetizoi rezultatet e 191 artikujve, tĂ« botuar midis viteve 2014 dhe 2024.

Ky grup masiv të dhënash, i cili përfshinte mbi 374,000 pjesëmarrës, zbuloi një lidhje të fortë midis moshës së re dhe besimit në teoritë konspirative.

Për ta konfirmuar këtë, studiuesit kryen anketën shumëkombëshe me më shumë se 6,000 njerëz në gjashtë vende të ndryshme: Australi, Brazil, Kanada, Gjermani, SHBA dhe Afrikën e Jugut.

Rezultatet ishin të njëjta. Në fakt, mosha rezultoi të ishte një parashikues më i fuqishëm i besimeve në teoritë konspirative sesa çdo faktor tjetër demografik, duke përfshirë gjininë, të ardhurat ose nivelin e arsimit të një personi.

Pse të rinjtë janë më besues?

1. Pakënaqësia politike

Një nga nxitësit më të fuqishëm është një ndjenjë e thellë e pakënaqësisë politike midis të rinjve.

Shumica e të rinjve ndihen të tjetërsuar nga sistemet politike të drejtuara nga politikanë që janë dy ose tre breza më të vjetër se ata.

Ky nĂ«n-pĂ«rfaqĂ«sim mund tĂ« çojĂ« nĂ« frustrim dhe nĂ« ndjenjĂ«n se demokracia nuk po funksionon pĂ«r ta. NĂ« kĂ«tĂ« kontekst, teoritĂ« e konspiracionit ofrojnĂ« njĂ« shpjegim tĂ« thjeshtĂ« dhe bindĂ«s pĂ«r kĂ«tĂ« shkĂ«putje: sistemi nuk po dĂ«shton vetĂ«m, por po kontrollohet dhe manipulohet fshehurazi nga ‘aktorë’ tĂ« kĂ«qij.

2. Stili aktivist i pjesëmarrjes

Mënyra se si të rinjtë zgjedhin të marrin pjesë në politikë gjithashtu luan një rol të rëndësishëm.

Ndërsa ata mund të kenë më pak gjasa të angazhohen në praktikat tradicionale siç është votimi, ata shpesh janë shumë të angazhuar në forma jokonvencionale të pjesëmarrjes, siç janë protestat, bojkotet dhe fushatat online.

KĂ«to mjedise aktiviste, veçanĂ«risht online, mund tĂ« bĂ«hen terren pjellor pĂ«r teoritĂ« e konspiracionit qĂ« tĂ« mbijnĂ« dhe pĂ«rhapen. Ato shpesh mbĂ«shteten nĂ« narrativa tĂ« ngjashme “ne kundĂ«r atyre” qĂ« vĂ«nĂ« nĂ« pah njĂ« grup tĂ« brendshĂ«m “tĂ« drejtĂ«â€ kundĂ«r njĂ« establishmenti “tĂ« korruptuar”.

3. Vetëvlerësim i ulët

Së fundmi, hulumtimi konfirmoi një lidhje të rëndësishme psikologjike me vetëvlerësimin.

PĂ«r individĂ«t me perceptime mĂ« tĂ« ulĂ«ta tĂ« vetĂ«vlerĂ«simit, besimi nĂ« njĂ« teori konspiracioni, fajĂ«simi i forcave tĂ« jashtme dhe tĂ« fshehura pĂ«r problemet e tyre, mund tĂ« jetĂ« njĂ« mĂ«nyrĂ« pĂ«r t’u pĂ«rballur me ndjenjat e pafuqisĂ«.

Kjo është veçanërisht e rëndësishme për të rinjtë. Hulumtimet kanë treguar prej kohësh se vetëvlerësimi tenton të jetë më i ulët tek të rinjtë, përpara se të rritet vazhdimisht me moshën.

ÇfarĂ« mund tĂ« bĂ«het?

Të kuptuarit e këtyre shkaqeve rrënjësore është thelbësore sepse tregon se thjesht hedhja poshtë e pretendimeve të rreme nuk është një zgjidhje e mjaftueshme.

Për të adresuar vërtet rritjen e teorive të konspiracionit dhe për të kufizuar pasojat e tyre, duhet të trajtojmë çështjet themelore që i bëjnë këto narrativa kaq tërheqëse në radhë të parë.

NjĂ« hap kritik Ă«shtĂ« tĂ« bĂ«hen demokracitĂ« tona mĂ« pĂ«rfaqĂ«suese. Kjo ilustrohet nga zgjedhja e fundit e senatores laburiste Charlotte Ëalker nĂ« Britani, e cila Ă«shtĂ« mezi 21 vjeç.

Duke punuar nĂ« mĂ«nyrĂ« aktive pĂ«r tĂ« rritur praninĂ« e tĂ« rinjve nĂ« institucionet politike, mund t’u jepet atyre besim se sistemi mund tĂ« funksionojĂ« pĂ«r ta, duke zvogĂ«luar apelin e teorive qĂ« pretendojnĂ« se Ă«shtĂ« i korruptuar dhe pa shpresĂ«.

Më shumë demokraci gjithëpërfshirëse

Kjo nuk do të thotë të dekurajojmë pasionin e aktivizmit rinor. Përkundrazi, ka të bëjë me fuqizimin e të rinjve me mjetet për të lundruar në peizazhin kompleks të informacionit të sotëm.

Promovimi i edukimit tĂ« fuqishĂ«m mediatik dhe digjital mund t’i ndihmojĂ« individĂ«t tĂ« vlerĂ«sojnĂ« nĂ« mĂ«nyrĂ« kritike informacionin qĂ« hasin nĂ« tĂ« gjitha qarqet, duke pĂ«rfshirĂ« hapĂ«sirat e aktivistĂ«ve online.

Lidhja me vetëvlerësimin tregon gjithashtu një përgjegjësi më të gjerë shoqërore.

Duke investuar në shëndetin mendor dhe mirëqenien e të rinjve, kjo mund të ndihmojë në rritjen e rezistencës psikologjike që i bën ata më pak të prekshëm ndaj teorive të konspiracionit.

Në fund të fundit, ndërtimi i një shoqërie që është rezistente ndaj dezinformatave nuk ka të bëjë me gjetjen e të metave tek një brez i caktuar.

Ka të bëjë me krijimin e një demokracie më të fortë dhe më gjithëpërfshirëse ku të gjithë qytetarët, veçanërisht të rinjtë, ndihen të përfaqësuar, të fuqizuar dhe të sigurt.

The post 3 arsye pse të rinjtë kanë më shumë gjasa të besojnë teoritë e konspiracionit appeared first on Gazeta Si.

↗

Ngjarja në Fier, dëshmitë kontradiktore të vajzës së viktimës dhe kryeplakut të fshatit

✇Gazeta Si
By: Sorgena Leka

Nga Gazeta Si- Ngjarja në Fier, ku vajza 26-vjeçare ka vrarë me tel babain e saj ka nxjerrë në pah edhe dramën që prej vitesh ndodhte në këtë familje.

Të shumtë kanë qenë familjarë dhe të njohur të viktimës që kanë folur për mediat pas ngjarjes, duke thënë se viktima dhunohej nga gruaja e tij dhe vajza, ndërsa thonë edhe se ai ishte lënë që të jetonte më vete në një dhomë jashtë shtëpisë.

Kryeplaku i fshatit Frashër thotë se viktima ishte një njeri punëtor dhe i qetë, ndërsa shton se ka pasur probleme në familjen Rama dhe se gruaja me vajzat e linin edhe pa bukë të ndjerin.

“Anesti ka qenĂ« burrĂ« i mirĂ«, punĂ«tor, por ka pasur probleme familjare me gruan, fĂ«mijĂ«t. Nuk shkonte mirĂ«. Arrinte sa e linin pa bukĂ« tĂ« shkretin, ankohej tek unĂ«. ‘Duan tĂ« mĂ« nxjerrin nga shtĂ«pia’ mĂ« thoshte”, ka treguar kryeplaku nĂ« njĂ« intervistĂ« pĂ«r Top Channel.

Ai thotë se policia ka shkuar shumë herë në shtëpinë e tyre për shkak të problemeve.

“E rrihnin, godisnin nĂ« syrin tim. Ça tĂ« them unë  ato ha, pi ,rri dhe punonte ai i shkreti. Familja i thoshin ‘ik nga shtĂ«pia, s’tĂ« duam”, tha kryeplaku.

Por këto pretendime janë hedhur poshtë nga vajza tjetër e viktimës, e cila, në një intervistë për Top Channel ka thënë se babai i saj jetonte në shtëpi, bashkë me gruan dhe vajzën tij.

Ai gjithashtu thotë se të tre punonin, ndryshe nga të afërmit e tjerë që kanë thënë se vetëm viktima punonte.

Anesti Rama, 56-vjeç u mbyt një ditë më parë me tel nga vajza e tij Emanilda Rama, e cila bashkëpunoi me të ëmën për të zhdukur gjurmët. Vajza u arrestua pas ngjarjes, kurse e ëma, e cila pastroi trupin, u arrestua sot.

The post Ngjarja në Fier, dëshmitë kontradiktore të vajzës së viktimës dhe kryeplakut të fshatit appeared first on Gazeta Si.

↗

CNN: Njohja e Palestinës, një veprim i guximshëm nga Macron, me një dozë dëshpërimi


✇Gazeta Si
By: Sorgena Leka

Me një postim të vetëm, Presidenti Francez Emmanuel Macron ndryshoi gjithçka, dhe asgjë. Njoftimi i tij vonë në mbrëmje në X se Franca do të njohë një shtet palestinez në shtator, anëtarja e parë e Këshillit të Sigurimit të Kombeve të Bashkuara dhe kombeve të G7 që e bën këtë, i zuri shumë njerëz në befasi.

Edhe pse njohja e Francës është pritur prej disa muajsh tani, (lufta Izrael-Iran detyroi një shtyrje të samitit mbi Izrael-Palestinë me Arabinë Saudite dhe aleatët europianë që Parisi kishte nxitur) nuk pritej të ndodhte kështu.

Njoftimi i papritur na tregon dy gjëra.

Së pari, se Emmanuel Macron mendon se kjo është koha për të vepruar. Udhëheqësit nga Franca, Mbretëria e Bashkuar dhe Gjermania do të flasin për të kërkuar veprime urgjente mbi nivelet e reja të krizës humanitare në Gaza.

Më shumë se një mijë banorë të Gazës janë vrarë duke kërkuar me dëshpërim ushqim që nga maji, dhjetëra të tjerë nga vetë uria.

Imazhet e banorëve të Gazës të uritur dhe të pafuqishëm, përfshirë fëmijë, kanë sjellë ndërmend cepat më të errët të shekullit të 20, duke nxitur neverinë perëndimore ndaj krizës humanitare.

Vendimi i Macron është i guximshëm, pas një numri të vogël aleatësh europianë: Irlandës, Norvegjisë dhe Spanjës, por duke hapur rrugën që fuqitë e mëdha ndërkombëtare të ndjekin shembullin.

“Kam folur me kolegĂ« tĂ« tjerĂ« nĂ« telefon dhe jam i sigurt se nuk do tĂ« jemi tĂ« vetmit qĂ« do ta njohin PalestinĂ«n nĂ« shtator”, tha njĂ« zyrtar i lartĂ« nĂ« presidencĂ«n franceze pĂ«r CNN tĂ« enjten pas njoftimit tĂ« Macron.

Sytë tani ka të ngjarë të kthehen nga Mbretëria e Bashkuar, ndoshta edhe nga Gjermania. Perspektiva e Shteteve të Bashkuara, aleati më i ngushtë i Izraelit edhe pa një presidencë Trump, duket e pamundur.

Por për ata në terren, vendimi francez ka të ngjarë të ndryshojë pak.

LĂ«vizja u mirĂ«prit nga Hamasi si njĂ« “hap pozitiv”. PĂ«r udhĂ«heqĂ«sit izraelitĂ«, nuk u prit aspak mirĂ«.

Njohja “shpĂ«rblen terrorin”, tha kryeministri izraelit (dhe kundĂ«rshtar i hershĂ«m i njĂ« shteti palestinez) Benjamin Netanyahu tĂ« enjten nĂ« mbrĂ«mje, me ministra tĂ« tjerĂ« qĂ« argumentojnĂ« se ky veprim tani justifikon aneksimin zyrtar tĂ« Bregut PerĂ«ndimor.

Kjo ndjesi u pranua shpejt nga Shtetet e Bashkuara, të cilat e kanë gjetur veten gjithnjë e më shumë në kundërshtim me aleatët e tyre perëndimorë në Europë për shkak të luftës së Izraelit në Gaza.

Sekretari i Shtetit Marco Rubio tha se SHBA-tĂ« “e hedhin poshtĂ« me forcĂ«â€ planin e Macron.

“Ky vendim i pamatur i shĂ«rben vetĂ«m propagandĂ«s sĂ« Hamasit dhe pengon paqen”, shkroi ai tĂ« enjten nĂ« X. “ËshtĂ« njĂ« shuplakĂ« nĂ« fytyrĂ« pĂ«r viktimat e 7 tetorit.”

Edhe nëse njohja ndërkombëtare mund të sjellë magjikisht ndryshime konkrete për Gazën, afati i shtatorit do të vijë shumë vonë për palestinezët që vdesin nga uria nën bllokadën e ushqimit të kontrolluar nga Izraeli.

Philippe Lazzarini, kreu i UNRËA-sĂ«, agjencisĂ« kryesore tĂ« Kombeve tĂ« Bashkuara pĂ«r refugjatĂ«t palestinezĂ«, tha tĂ« enjten se njerĂ«zit nĂ« Gaza u ngjanin “kufomave nĂ« kĂ«mbĂ«â€ ndĂ«rsa uria po pĂ«rhapej.

Të gjithë 2.1 milionë njerëzit në Gaza tani janë të pasigurt për ushqim dhe të martën, ministria e shëndetësisë e Gazës tha se 900,000 fëmijë po vuajnë nga uria.

Rreth 70,000 fëmijë tashmë tregojnë shenja të kequshqyerjes, thanë ata.

Një shans i vogël diplomatik?

Njoftimi solo i Francës sugjeron gjithashtu një shenjë dëshpërimi nga ana e Macronit.

Ai është një njeri që i pëlqen një koalicion në skenën botërore dhe kjo është zakonisht një strategji fituese.

Një muaj më parë, dukej se ishte gati skena që Franca të njihte Palestinën, një samit i bashkëorganizuar me Arabinë Saudite ishte planifikuar në Riad nga 17 deri në 20 qershor. Por kur shpërtheu konflikti i hapur midis Izraelit dhe Iranit më 13 qershor, ky plan u prish.

Pritja midis ekspertëve ishte që Franca dhe Arabia Saudite do të mobilizonin aleatët e tjerë në një njohje të përbashkët, një sinjal i fortë për Jerusalemin dhe Uashingtonin mbi rëndësinë e zgjidhjes me dy shtete dhe paqen.

Makron mund të ketë ende fitoren e tij në shtator nëse aleatët i bashkohen njohjes së Francës, por kjo nuk do të kishte ndodhur pa rrezikuar kapitalin diplomatik të Francës dhe duke bindur partnerë më të pavullnetshëm.

“Ideja Ă«shtĂ« tĂ« ushtrohet pak presion mbi vendet e tjera”, tha zyrtari i lartĂ« francez pĂ«r CNN.

Dhe vendimi i Macronit ka peshë.

Vendet europiane kanë treguar kokëfortësi për të vepruar zyrtarisht mbi një zgjidhje me dy shtete dhe për të njohur shtetësinë palestineze. Respekti për aleatin e Perëndimit, Izraelin, mospëlqimi për qeverinë islamiste në Gaza dhe mangësitë e Autoritetit Palestinez të Bregut Perëndimor, si dhe një status quo me sa duket e pranueshme për dekada të tëra, kanë sjellë zemërim të heshtur ndaj vendbanimeve dhe sulmeve izraelite ndaj palestinezëve, me pak ndryshim në veprimin ndërkombëtar.

Franca tani po e thyen atë tavan prej qelqi.

Brenda Francës, një vend që prej kohësh ka mbajtur një qëndrim ndaj kauzës palestineze, njohja e shtetësisë palestineze nuk do të jetë një veprim i diskutueshëm.

UdhĂ«heqĂ«si pas LuftĂ«s sĂ« DytĂ« BotĂ«rore, Charles de Gaulle, e mblodhi FrancĂ«n pranĂ« popullit palestinez pas luftĂ«s sĂ« vitit 1967, me Parisin qĂ« u angazhua me OrganizatĂ«n Çlirimtare Palestineze pĂ«r dekada tĂ« tĂ«ra, edhe pse sulmet terroriste u kryen nĂ« emĂ«r tĂ« grupit nĂ« tokĂ«n franceze.

Në vitin 2014, parlamenti francez i bëri thirrje qeverisë të njihte Palestinën, një apel që qeveria e mbështeti në Këshillin e Sigurimit të Kombeve të Bashkuara në një votim të pasuksesshëm për të sjellë shtetësinë palestineze deri në vitin 2017.

Franca prej kohësh ka mbështetur një zgjidhje me dy shtete për Izraelin dhe Palestinën bazuar në kufijtë e vitit 1967, megjithëse burimi i Elysee tha se njohja franceze nuk do të specifikonte kufijtë.

Macron mbështeti me vendosmëri hakmarrjen e Izraelit për masakrat e 7 tetorit, por me kalimin e kohës i ka ashpërsuar kritikat e tij ndaj Netanyahut dhe Izraelit për drejtimin e luftës.

Publikisht, ai shqetĂ«sohej pĂ«r “importimin” e konfliktit nĂ« FrancĂ«, shtĂ«pi e komunitetit mĂ« tĂ« madh tĂ« hebrenjve dhe myslimanĂ«ve nĂ« EuropĂ«.

Por, ndërsa viktimat në Gaza u shtuan, Franca ndaloi eksportet e armëve në Izrael, orkestroi dërgesat e ndihmave në territor dhe bëri thirrje vazhdimisht për një armëpushim dhe akses në ndihmë humanitare dhe gazetarë.

Duke ndërmarrë këtë hap besimi, duke njohur një shtet palestinez përpara kolegëve të Francës, Pallati Elysee me siguri shpreson për një efekt domino të njohjes në të gjithë Perëndimin.

Me ndihmën ende mizorisht përtej mundësive të banorëve të Gazës, ndoshta është një përpjekje e fundit për të sjellë njëfarë lehtësimi.

Burimi: CNN. PĂ«rshtati: Gazeta Si

The post CNN: Njohja e Palestinës, një veprim i guximshëm nga Macron, me një dozë dëshpërimi
 appeared first on Gazeta Si.

↗

Rrëmbimi dhe zhdukja e Jan Prengës, Apeli lë në burg përjetë kopshtarin Festim Bexhdili

✇Gazeta Si
By: Sorgena Leka

Apeli i GJKKO-sĂ« vendosi sot qĂ« tĂ« lĂ«rĂ« nĂ« fuqi dĂ«nimin e shkallĂ«s sĂ« parĂ«, me burg pĂ«rjetĂ« pĂ«r Festim Bexhdilin, kopshtarin e kompleksit ‘Golden’, nĂ« pronĂ«si tĂ« tĂ« shumĂ«kĂ«rkuarit Altin Hajri, pĂ«r akuzĂ«n e rrĂ«mbimit dhe zhdukjes pa gjurmĂ« tĂ« trupit tĂ« Jani PrengĂ«s, mĂ« 17 janar 2020 nga Kamza nĂ« Shijak.

Bexhdili akuzohet që ka marrë pjesë në zhdukjen e Jan Prengës, teksa dosja ishte kthyer për rigjykim në Apel, por ky i fundit sot konfirmoi burgun e përjetshëm.

NĂ« seancĂ«n e kaluar, dy prokurorĂ«t e SPAK, Behar Dibra dhe Elida Kaçkini, dhanĂ« pretencĂ« tĂ« ndryshme nĂ« Apelin e GJKKO-sĂ« pĂ«r Festim Bixhdilin. Dibra kĂ«rkoi 20 vite, duke u shprehur se “mbase i pandehuri nuk di gjĂ« ku ndodhet trupi dhe veproi nga frika!”. Kurse Kaçkini kĂ«rkoi burg pĂ«rjetĂ«: “S’tregoi, nuk shfaqi as pendesĂ«, pjesĂ« e grupit!”, tha ajo mes tĂ« tjerash.

Vetë Bixhdili mohoi përfshirjen në krim, por pohoi se u detyrua të ndihmonte paraprakisht nga frika dhe se nuk e dinte ku ndodhej trupi:

“Edhe prokurorja po tĂ« ishte do vepronte ashtu, nga halli! Ishalla bĂ«het drejtĂ«si!”, tha ai.

The post Rrëmbimi dhe zhdukja e Jan Prengës, Apeli lë në burg përjetë kopshtarin Festim Bexhdili appeared first on Gazeta Si.

↗

Italia raporton 32 raste, përfshirë 2 vdekje, nga virusi i Nilit Perëndimor

✇Gazeta Si
By: Sorgena Leka

Italia ka konfirmuar dy vdekje dhe të paktën 32 raste të virusit të Nilit Perëndimor në vitin 2025, mes një rritjeje në Europë këtë verë.

Virusi i Nilit Perëndimor përhapet kryesisht përmes pickimeve të mushkonjave të infektuara, zakonisht gjatë muajve të ngrohtë të verës.

Shumica e rasteve italiane deri më tani kanë qenë në provincën e Latinës, e cila ndodhet në rajonin e Lacios rreth 100 kilometra në jug të Romës.

Instituti KombĂ«tar i ShĂ«ndetit (ISS) i ItalisĂ« i raportoi rastet nĂ« raportin e tij javor tĂ« enjten, duke vĂ«nĂ« nĂ« dukje se shpĂ«rndarja gjeografike e virusit “duket mjaft e ndryshme”.

Virusi, i cili shkakton temperaturë të lartë dhe skuqje, është raportuar edhe në Piemonte, Veneto, Emilia-Romagna dhe Kampania. Ndër rastet e konfirmuara deri më tani ka pasur dy vdekje, një në Fondi dhe tjetra në provincën e Novarës.

“Virusi i Nilit PerĂ«ndimor ka qenĂ« endemik nĂ« vendin tonĂ« pĂ«r disa vite tani,” tha Anna Teresa Palamara, drejtoreshĂ« e departamentit tĂ« sĂ«mundjeve infektive tĂ« ISS, duke shtuar se janĂ« marrĂ« masa pĂ«r tĂ« mbrojtur kundĂ«r pĂ«rhapjes sĂ« tij.

“80 pĂ«r qind e rasteve tĂ« infeksionit tĂ« Nilit PerĂ«ndimor janĂ« asimptomatike dhe rreziku i pasojave serioze Ă«shtĂ« mĂ« i madh pĂ«r njerĂ«zit mĂ« tĂ« brishtĂ«,” tha Palamara.

Rajoni i Lazios konfirmoi 12 raste të reja të virusit të enjten, pas testeve të kryera nga Instituti Kombëtar për Sëmundjet Infektive.

The post Italia raporton 32 raste, përfshirë 2 vdekje, nga virusi i Nilit Perëndimor appeared first on Gazeta Si.

↗

Sot kulmi i valës afrikane, temperaturat shkojnë 43 gradë

✇Gazeta Si
By: Sorgena Leka

Dita e Premte do të shënojë edhe kulmin e kësaj vale afrikane në territorin shqiptar duke ngjitur termometrin deri në 43 gradë C.

Përsa i përket kushteve atmosferike, mot i kthjellët dhe i nxehtë do të dominojë në të gjithë territorin e vendit. Orët e pasdites do të sjellin kalime vranësirash të lehta në zonat malore përgjatë shtrirjes Lindore.

Pritet qĂ« vlera mĂ« tĂ« larta tĂ« shĂ«nohen pĂ«rkatĂ«sisht nĂ« Qarqet: ShkodĂ«r, TitanĂ«, Elbasan, Berat dhe GjirokastĂ«r ku termometri pritet tĂ« shĂ«nojĂ« nga 42 – 43 gradĂ« C.

Temperaturat e ajrit mbeten të larta si në mëngjes dhe në mesditë duke luhatur vlerat ditore nga 16°C vlera më e ulët në Peshkopi deri në 43°C pritet vlera maksimale në qarkun e Beratit dhe zona të izoluara të qarkut Elbasan.

Era do të fryjë e lehtë deri mesatare me shpejtësi maksimale mbi 28 km/h nga drejtimi kryesisht Perëndimor duke krijuar në brigjet detare dallgëzim të ulët.

The post Sot kulmi i valës afrikane, temperaturat shkojnë 43 gradë appeared first on Gazeta Si.

↗

Zjarr në Kakavijë, digjen 4 shtëpi

✇Gazeta Si
By: Sorgena Leka

Nga Gazeta Si- Zjarri i rënë në Kakavijë pasditen e sotme ka marrë përmasa të mëdha, duke djegur 4 shtëpi ndërkohë që është dashur evakuimi i banorëve.

Kryetari i Bashkisë Dropull, Dhimitër Toli thotë për mediat se situate është emergjente.

“JanĂ« djegur 3-4 shtĂ«pi tĂ« fshatit. Ende nuk dihen motivet pĂ«r zjarrin, policia po heton. Zjarri Ă«shtĂ« nĂ« shumĂ« zona tĂ« banuara tĂ« fshatit. Situata nĂ« kĂ«to momente Ă«shtĂ« nĂ«n kontroll. KanĂ« ardhur zjarrfikĂ«se nga Gjirokastra dhe nga ajri ka ardhur ndihmĂ« nga Greqia. ShtĂ«pitĂ« kanĂ« qenĂ« tĂ« banuara, nxorĂ«m 4 persona nga shtĂ«pitĂ«â€, thotĂ« Toli, duke shtuar se zona Ă«shtĂ« plot me pisha dhe koha Ă«shtĂ« shumĂ« e papĂ«rshtatshme pĂ«r kĂ«to situatĂ«.

The post Zjarr në Kakavijë, digjen 4 shtëpi appeared first on Gazeta Si.

↗

Kushtetuesja rrëzon kërkesën për shfuqizimin e VKM-së që përcakton pagën e mësuesve sipas nivelit të diplomave

✇Gazeta Si
By: Sorgena Leka

Gjykata Kushtetuese ka rrëzuar kërkesën e Sindikatës së Mësuesve kundër VKM-së që përcakton pagat sipas nivelit të diplomave.

Për shkak të ndarjes së barabartë të votave, 4 me 4 në Gjykatë dhe mungesës së shumicës, kërkesa për shpalljen antikushtetuese të VKM-së u hodh poshtë.

Sindikata e Mësuesve kërkoi shfuqizimin e një pjese të VKM-së, duke argumentuar se vendimi krijon pabarazi dhe diskriminim, pasi sipas tyre ul pagat për një kategori të caktuar arsimtarësh.

The post Kushtetuesja rrëzon kërkesën për shfuqizimin e VKM-së që përcakton pagën e mësuesve sipas nivelit të diplomave appeared first on Gazeta Si.

↗

Ndërron jetë legjenda e WWE, Hulk Hogan

✇Gazeta Si
By: Sorgena Leka

Hulk Hogan, njĂ« nga emrat mĂ« tĂ« mĂ«dhenj nĂ« historinĂ« e “wrestling” dhe njĂ« hero fĂ«mijĂ«rie pĂ«r shumĂ« njerĂ«z nĂ« tĂ« gjithĂ« botĂ«n, ka vdekur nĂ« moshĂ«n 71-vjeçare.

Legjenda e mundjes dhe e televizionit amerikan ndërroi jetë pas një arresti kardiak.

Hogan, emri i vĂ«rtetĂ« i tĂ« cilit ishte Terry Gene Bollea, u bĂ« i famshĂ«m nĂ« vitet ‘80 si fytyra e WWE.

Prania e tij e jashtëzakonshme dhe ndeshjet e paharrueshme e bënë atë një emër të njohur në të gjithë botën.

The post Ndërron jetë legjenda e WWE, Hulk Hogan appeared first on Gazeta Si.

↗

Fier/ 26-vjeçarja mbyt babanë me tel dhe e kallëzon në polici si aksidentale: Më nxiu jetën

✇Gazeta Si
By: Sorgena Leka

Nga Gazeta Si- Një ngjarje e rëndë kriminale është shënuar në një familje në Fier mbrëmjen e së mërkurës, ku vajza E. R. 26 vjeç mbyti me tel babain e saj A. R. 56 vjeç.

Vajza ka vrarë babain duke e mbytur me tel, çka i ka shkaktuar vdekjen e menjëhershme.

Në dijeni të krimit të rëndë ishte edhe mamaja e vajzës, pra bashkëshortja e të ndjerit, teksa të dyja bashkë pas vrasjes tentuan të fshihnin ngjarjen duke pastruar trupin e viktimës.

Pasi vrau të atin, vajza telefonoi pas dy orësh policinë duke pretenduar se babai kishte humbur jetën si pasojë e një ngjarje aksidentale.

Por gjatë marrjes në pyetje dhe deponimit të saj para grupit hetimor të Policisë së Fierit, hetuesit dyshuan mbi vërtetësinë e thënieve të 26-vjeçares, ku më pas zbuluan krimin.

Vajza ka pohuar në polici se e ka vrarë babain e saj sepse e urrente.

“I mbante lekĂ«t pĂ«r vete. Nuk me blinte as rroba, asgjĂ«. As nuk mĂ« linte tĂ« vishem si doja unĂ«. Me ka nxirĂ« jetĂ«n”, ka thĂ«nĂ« vajza pasi ka pranuar vrasjen.

Ndërkohë nuk është ankuar për dhunë të asnjë lloj forme.

The post Fier/ 26-vjeçarja mbyt babanë me tel dhe e kallëzon në polici si aksidentale: Më nxiu jetën appeared first on Gazeta Si.

↗

Kurbin/ Dy 16-vjeçarë hyjnë të lahen në kanalin e lagunës, mbytet njëri prej tyre

✇Gazeta Si
By: Sorgena Leka

Nga Gazeta Si- Sot, rreth orĂ«s 15:00, nĂ« lagunĂ«n e Patokut, dy 16-vjeçarĂ« kanĂ« hyrĂ« pĂ«r t’u larĂ« nĂ« det, duke kaluar pĂ«rmes kanalit qĂ« lidh lagunĂ«n me detin.

Pas disa minutash, ndërsa ishin duke u larë dy djemtë kanë pasur probleme dhe me ndihmën e njerëzve, njëri prej tyre është nxjerrë nga uji dhe është transportuar në spital për ndihmë mjekësore, ndërsa 16-vjeçari tjetër është mbytur.

Trupi i tij është gjetur pas dy orësh kërkime nga polumbarët.

The post Kurbin/ Dy 16-vjeçarë hyjnë të lahen në kanalin e lagunës, mbytet njëri prej tyre appeared first on Gazeta Si.

↗

Raporti: Nota mesatare në Gjuhë Shqipe dhe Letërsi rënie historike, për herë të parë nën 7

✇Gazeta Si
By: Sorgena Leka

Nga Gazeta Si- Notat në Gjuhën Shqipe dhe Letërsi kanë shënuar një rënie drastike, duke rënë për herë të parë nën notën 7 në vitin 2025.

Sipas raportit të fundit nga Qëndresa Qytetare, kjo sinjalizon dobësim në përgatitjen gjuhësore dhe shprehjen e nxënësve.

Ndërkohë, në të gjitha lëndët e maturës ka një rënie të kalueshmërisë nga viti 2024 në 2025. Rënia më e madhe shënohet në Matematikë, me një ulje prej -2.19% të kalueshmërisë së maturantëve në këtë provim, duke vijuar ta shkallëzojë lëndën e matematikës edhe këtë vit si më të vështirën për maturantët.

Pas matematikës, rënia më e lartë regjistrohet në Gjuhën Shqipe dhe Letërsi, me -1.18%, duke vijuar me Gjuhën e Huaj, e cila ka pasur gjithashtu një rënie të lehtë prej -1.12%, por e cila nisur nga numri më i lartë i maturantëve pjesëmarrës vazhdon të mbetet lënda me përqindjen më të lartë të kalueshmërisë në të dy vitet.

Po t’i referohemi vetĂ«m vitit tĂ« fundit, nĂ« provimet e MaturĂ«s ShtetĂ«rore, kemi njĂ« diferencĂ« me rreth 0,34 njĂ«si note krahasuar me vlerĂ«simin e vazhduar gjatĂ« 3 viteve tĂ« shkollimit.

“TĂ« dhĂ«nat krahasuese midis notave mesatare tĂ« MaturĂ«s ShtetĂ«rore (NM) dhe notave mesatare vjetore (NV) tregojnĂ« njĂ« diferencĂ« tĂ« pĂ«rgjithshme negative e cila pĂ«rkthehet nĂ« njĂ« vĂ«shtirĂ«si nĂ« pĂ«rballimin e provimit tĂ« maturĂ«s nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« konsoliduar me njohuritĂ« e fituara pĂ«rgjatĂ« shkollimit”, thuhet nĂ« raport.

The post Raporti: Nota mesatare në Gjuhë Shqipe dhe Letërsi rënie historike, për herë të parë nën 7 appeared first on Gazeta Si.

↗

Shfrytëzonin të mitura për marrëdhënie se*suale kundrejt pagesës, arrestohen dy 19-vjeçarë

✇Gazeta Si
By: Sorgena Leka

Nga Gazeta Si- Dy 19-vjeçarë, S.C dhe A.K. janë arrestuar nga policia e Shkodrës, pasi dyshohet se shfrytëzonin për marrëdhënie seksuale dy të mitura, 16 dhe 14 vjeçare.

Nga hetimet ka rezultuar se dy autorët shfrytëzonin për marrëdhënie seksuale kundrejt pagesës dy të miturat.

Gjatë kontrolli fizik, A.K iu gjet edhe nja sasi kanabis.

The post Shfrytëzonin të mitura për marrëdhënie se*suale kundrejt pagesës, arrestohen dy 19-vjeçarë appeared first on Gazeta Si.

↗

Vrau vëllain dhe kunatën, Prokuroria Tiranë kërkon burg përjetë për Arsen Muskurtin

✇Gazeta Si
By: Sorgena Leka

Nga Gazeta Si- Prokuroria e Tiranës ka kërkuar burgim të përjetshëm për Arsen Muskurtin, i cili vrau vëllain e të tij Dritan Muskurti dhe kunatën, Nora Muskurti në 30 gusht 2022, pas konflikteve të përsëritura.

NĂ« mesditĂ«, Arsen Muskurti hyri brenda agjencisĂ« turistike “Nour Tours” dhe qĂ«lloi pĂ«r vdekje me armĂ« tĂ« vĂ«llanĂ« dhe kunatĂ«n e tij.

Sipas Prokurorisë, i pyetur për ngjarjen, Arsen Muskurti është shprehur se drejt vrasjes e çuan problematikat e vazhdueshme me të vëllain, të cilin e akuzoi se shantazhonte atë dhe prindërit prej kohësh.

Debatet dhe konfliktet midis tyre kanë vazhduar për një kohë të gjatë dhe nuk janë zgjidhur edhe pse i ishin drejtuar gjykatës.

Në dëshminë e dhënë para hetuesve asokohe, ai tregoi se krimin e rëndë e kishte kryer pasi kishte marrë një fletë-thirrje nga Gjykata Civile e Tiranës e cila do të shqyrtonte një kërkesë për urdhër-mbrojtje që kishte bërë vëllai i tij.

Ndërkohë, konfliktet mes tyre kishin nisur që prej vitit 2016 për bizneset, teksa viktima, i vëllai, i kërkonte në Gjykatë edhe kthimin e një borxhi, për të cilin Arsen Muskurti nuk pranonte se ia kishte.

Pasi ka vrarë vëllain dhe kunatën, Meskurti ka shkuar parë dyqanit të tij, që ishte afër me vendin e ngjarjes, ka lënë armën në kasafortë dhe më pas tentoi të arratisej, ndërsa u kap 2 orë më pas, në prani të bashkëshortes së tij dhe të një prej fëmijëve.

The post Vrau vëllain dhe kunatën, Prokuroria Tiranë kërkon burg përjetë për Arsen Muskurtin appeared first on Gazeta Si.

↗

Shkencëtarët paralajmërojnë se një lloji bakteri, rezistent ndaj antibiotikëve, po përhapet në Europë

✇Gazeta Si
By: Sorgena Leka

Nga Gazeta Si- Një lloj i ri bakteri që mund të shkaktojë infeksione serioze tek fëmijët, por që i shmang trajtimet standarde, po përhapet në Europë.

MRSA (Staphylococcus aureus rezistent ndaj meticilinës) është një lloj bakteri që ka evoluar deri në atë pikë sa antibiotikët nuk funksionojnë më kundër tij, duke e bërë më të vështirë trajtimin e tij. Mund të shkaktojë probleme serioze shëndetësore nëse futet brenda trupit, duke shkaktuar më shumë se 100,000 vdekje në të gjithë botën në vitin 2019.

Një lloj i ri i MRSA-së u identifikua në Gjermani dhe Holandë gati një dekadë më parë dhe që atëherë është përhapur në të paktën nëntë vende të tjera europiane, sipas një studimi të ri nga Instituti Statens Serum (SSI) i Danimarkës.

Shkencëtarët filluan të shqetësoheshin se lloji mund të qarkullonte në Danimarkë pasi 32 fëmijë dhe anëtarë të familjes zhvilluan ulçera që u shkaktuan nga një lloj specifik i bakterit stafilokok në verën e vitit 2023. Një vit më vonë, ata identifikuan një shpërthim tjetër nga i njëjti bakter diku tjetër në vend.

Ata dyshuan se Danimarka nuk ishte vendi i vetĂ«m i prekur nga lloji i ri, tĂ« cilin e quajnĂ« “klon” i njĂ« lloji tjetĂ«r tĂ« MRSA-sĂ« sepse kanĂ« disa ngjashmĂ«ri gjenetike.

Kur analizuan mostrat në të gjithë Europën, ata gjetën bakteret në 11 vende: Belgjikë, Danimarkë, Finlandë, Francë, Gjermani, Luksemburg, Holandë, Norvegji, Spanjë, Suedi dhe Mbretërinë e Bashkuar.

“Ky klon, i cili u gjet pĂ«r herĂ« tĂ« parĂ« nĂ« Gjermani dhe HolandĂ« nĂ« vitin 2014, Ă«shtĂ« njĂ« nĂ«ntip i ri” i baktereve”, tha nĂ« njĂ« deklaratĂ« Andreas Petersen, studiues i MRSA nĂ« SSI i cili drejtoi studimin.

Hulumtuesit publikuan gjetjet e tyre në revistën Eurosurveillance.

Lloji është gjenetikisht i ngjashëm me një formë tjetër të MRSA që duket se shkakton impetigo, një infeksion bakterial i lëkurës që shkakton formimin dhe shpërthimin e plagëve të kuqe rreth hundës dhe gojës.

Më i zakonshmi tek fëmijët e moshës dy deri në pesë vjeç, impetigo është shumë ngjitës dhe mund të përhapet lehtësisht brenda familjeve. Shpërthimet zakonisht ndodhin në fund të verës dhe në fillim të vjeshtës.

Impetigo zakonisht nuk është e rrezikshme, por ndërlikimet e rralla përfshijnë dëmtimin e veshkave si dhe mund të jetë kërcënues për jetën nëse përhapet në nyjet limfatike dhe qarkullimin e gjakut.

Acidi fusidik, një krem antibiotik, përdoret zakonisht për të trajtuar infeksionet e impetigos, por nuk funksionon mirë kundër llojit MRSA.

Kjo është arsyeja pse mjekët në të gjithë Europën duhet të dinë nëse infeksioni mund të jetë duke u përhapur në komunitetet e tyre, thanë studiuesit.

MRSA është vetëm një nga shumë kërcënimet shëndetësore që shfaqen për shkak të rezistencës ndaj antibiotikëve. Infeksionet nga të ashtuquajturit superbaktere mund të vrasin më shumë se 39 milionë njerëz në të gjithë botën gjatë 25 viteve të ardhshme, sipas një studimi historik të publikuar vitin e kaluar.

Rezistenca ndaj antibiotikëve gjithashtu ndikon negativisht në sistemin shëndetësor. Së bashku, 11 vendet ku është identifikuar lloji i ri i MRSA-së shpenzuan gati 11.4 miliardë euro duke trajtuar pacientët me infeksione rezistente ndaj ilaçeve në vitin 2022, sipas vlerësimeve të fundit nga Qendra për Zhvillim Global.

Hulumtuesit danezë besojnë se lloji i ri mund të përhapet pa u zbuluar edhe në pjesë të tjera të Europës.

Ai është gjetur tashmë jashtë spitaleve dhe azileve të pleqve, të cilat kanë protokolle të rrepta për të shmangur MRSA-në.

The post Shkencëtarët paralajmërojnë se një lloji bakteri, rezistent ndaj antibiotikëve, po përhapet në Europë appeared first on Gazeta Si.

↗

Studimi i ri: Vetëm 7,000 hapa në ditë ulin rreziqet shëndetësore

✇Gazeta Si
By: Sorgena Leka

Një studim i ri sugjeron se të ecësh 7 mijë hapa në ditë mund të jetë e mjaftueshme për të rritur fuqinë e trurit dhe për të ndihmuar në mbrojtjen nga një sërë sëmundjesh të ndryshme.

Mund tĂ« jetĂ« njĂ« objektiv mĂ« realist sesa 10,000 hapa, i cili shpesh shihet si pikĂ« referimi pĂ«r t’u arritur.

Hulumtimi, i botuar në Lancet Public Health, zbuloi se shifra ishte e lidhur me një rrezik të reduktuar të problemeve serioze shëndetësore, duke përfshirë kancerin, demencën dhe sëmundjet e zemrës.

Gjetjet mund të inkurajojnë më shumë njerëz të ndjekin hapat e tyre si një mënyrë praktike për të përmirësuar shëndetin e tyre, thonë studiuesit.

“Ne kemi kĂ«tĂ« perceptim se duhet tĂ« bĂ«jmĂ« 10,000 hapa nĂ« ditĂ«â€, thotĂ« autorja kryesore Dr. Melody Ding, “por kjo nuk bazohet nĂ« prova”.

Shifra prej 10,000 hapash mund tĂ« gjurmohet qĂ« nga njĂ« fushatĂ« marketingu e viteve 1960 nĂ« Japoni. NĂ« prag tĂ« LojĂ«rave Olimpike tĂ« Tokios nĂ« vitin 1964, u lançua njĂ« markĂ« pedometri e quajtur manpo-kei, qĂ« pĂ«rkthehet si “metĂ«r 10,000 hapash”.

Ding thotĂ« se kjo shifĂ«r u “nxor jashtĂ« kontekstit” dhe u bĂ« njĂ« udhĂ«zues jozyrtar, tĂ« cilin shumĂ« gjurmues dhe aplikacione fitnesi vazhdojnĂ« ta rekomandojnĂ«.

Studimi i Lancet analizoi hulumtimet dhe të dhënat e mëparshme mbi shëndetin dhe aktivitetin e më shumë se 160,000 të rriturve në të gjithë botën.

Krahasuar me ata që ecnin 2,000 hapa në ditë, u zbulua se 7,000 hapa lidheshin me uljen e rrezikut të:

-sĂ«mundjeve kardiovaskulare – mĂ« pak se 25%

-kancerit – mĂ« pak se 6%

-demencĂ«s – mĂ« pak se 38%

-dhe depresionit – mĂ« pak se 22%

Megjithatë, studiuesit thonë se disa shifra mund të jenë më pak të sakta se të tjerat pasi ato nxirren vetëm nga një numër i vogël studimesh.

Në përgjithësi, shqyrtimi i tyre sugjeron që edhe numri modest i hapave prej rreth 4,000 hapash në ditë është i lidhur me shëndet më të mirë krahasuar me aktivitetin shumë të ulët prej vetëm 2,000 hapash në ditë.

Për shumicën e problemeve shëndetësore, përfitimet uleshin përtej 7,000 hapave, megjithëse kishte avantazhe shtesë për të ecur më tej për zemrën.

Shumica e udhëzimeve për ushtrime përqendrohen në kohën e kaluar duke bërë aktivitet fizik në vend të numrit të hapave.

Për shembull, Organizata Botërore e Shëndetësisë thotë se të rriturit duhet të bëjnë të paktën 150 minuta aktivitet aerobik të moderuar ose 75 minuta aktivitet aerobik të fuqishëm çdo javë.

Dr. Daniel Bailey, ekspert i sjelljes sedentare dhe shĂ«ndetit nga Universiteti Brunel i LondrĂ«s, thotĂ« se studimi sfidon “mitin” se 10,000 hapa nĂ« ditĂ« janĂ« tĂ« nevojshĂ«m.

NdĂ«rsa 10,000 hapa Ă«shtĂ« njĂ« qĂ«llim i pĂ«rshtatshĂ«m pĂ«r ata qĂ« janĂ« mĂ« aktivĂ«, ai thotĂ« se synimi pĂ«r 5,000 deri nĂ« 7,000 mund tĂ« jetĂ« njĂ« “objektiv mĂ« realist dhe i arritshĂ«m” pĂ«r tĂ« tjerĂ«t.

Andreë Scott, pedagog në Universitetin e Portsmouth, pajtohet që numri i saktë nuk është i rëndësishëm.

Ai thotĂ« se “mĂ« shumĂ« Ă«shtĂ« gjithmonĂ« mĂ« mirĂ«â€ dhe njerĂ«zit nuk duhet tĂ« shqetĂ«sohen shumĂ« pĂ«r arritjen e njĂ« objektivi specifik, veçanĂ«risht nĂ« ditĂ«t kur aktiviteti Ă«shtĂ« i kufizuar.

The post Studimi i ri: Vetëm 7,000 hapa në ditë ulin rreziqet shëndetësore appeared first on Gazeta Si.

↗

Aksident i rëndë në Gjirokastër, përplaset ambulanca, 6 të plagosur

✇Gazeta Si
By: Sorgena Leka

Rreth orës 09:30 të mëngjesit të sotëm, një aksident rrugor ka ndodhur pranë urës së Kardhiqit, ku një autoambulancë me drejtues Gj. Sh. është përplasur me një automjet tjetër të drejtuar nga D. K.

Si pasojë e përplasjes janë plagosur drejtuesi i ambulancës, pacienti që po transportohej, shoqëruesja dhe infermierja që ndodheshin në autoambulancë, si dhe drejtuesi dhe një pasagjere në automjetin tjetër.

Pacienti, I. M., ndodhet në gjendje më të rëndë shëndetësore, ndërsa të plagosurit e tjerë janë jashtë rrezikut për jetën dhe po marrin trajtim mjekësor.

The post Aksident i rëndë në Gjirokastër, përplaset ambulanca, 6 të plagosur appeared first on Gazeta Si.

↗

Në mesditë rriten temperaturat, shkojnë 41 gradë

✇Gazeta Si
By: Sorgena Leka

Në orët e para të mëngjesit dhe mesditës parashikohet që në të gjithë vendin tonë të ketë dominim të intervaleve të gjata me diell, ku më të dukshme do të jenë në zonat jugore.

Ndërsa pjesa e dytë e ditës pritet të sjellë kalime të lehta vranësirash kryesisht në zonat malore, por nuk do të ketë reshje.

Vija bregdetare dhe pjesërisht qytetet e zonës së ulët gjatë pasdites dhe mbrëmjes do të vijojnë të jenë nën ndikimin e kthjellimeve.

Temperaturat e ajrit do të pësojnë rënie në mëngjes por rriten në mesditë duke luhatur vlerat ditore nga 11°C vlera minimale deri në 41°C maksimalja në rang territori.

The post Në mesditë rriten temperaturat, shkojnë 41 gradë appeared first on Gazeta Si.

↗

HimarĂ«/ Po zbriste me litar nga shkĂ«mbi te ‘Gjiri i Filikurit’, vdes turistja 23-vjeçare nga Holanda

✇Gazeta Si
By: Sorgena Leka

NjĂ« turiste 23-vjeçare holandeze ka humbur jetĂ«n teksa Ă«shtĂ« rrĂ«zuar aksidentalisht gjatĂ« zbritjes me litar nga shkĂ«mbi nĂ« vendin e quajtur “Gjiri i Filikur” nĂ« HimarĂ«.

Policia e Vlorës thotë se dyshohet që gjatë zbritjes nga shkëmbi me litar, turistja M. B., 23 vjeçe, është rrëzuar aksidentalisht dhe ka marrë dëmtime serioze.

“Turistes iu dha ndihma e parĂ« mjekĂ«sore dhe u transportua me ndihmĂ«n e PolicisĂ« Kufitare, por pĂ«r shkak tĂ« dĂ«mtimeve tĂ« marra ka ndĂ«rruar jetĂ«â€, tha policia vendore.

Gjithashtu, si pasojë e rrëshqitjes së disa gurëve në momentin e ngjarjes, është dëmtuar dhe po merr ndihmë mjekësore në spital, turistja tjetër franceze J. L., 18 vjeçe, e cila ndodhej në afërsi.

The post HimarĂ«/ Po zbriste me litar nga shkĂ«mbi te ‘Gjiri i Filikurit’, vdes turistja 23-vjeçare nga Holanda appeared first on Gazeta Si.

↗

Pse është kaq i rrallë kanceri i zemrës?

✇Gazeta Si
By: Sorgena Leka

Me siguri njihni dikë që është prekur nga kanceri. Kjo sëmundje ndodh kur qelizat ndahen në mënyrë të pakontrolluar dhe mund ta sëmurin një person, ndonjëherë shumë rëndë.

Kanceri mund të ndodhë kudo në trup sepse çdo ind dhe organ përbëhet nga miliarda apo edhe triliona qeliza. Por ka disa pjesë të trupit ku kanceri ndodh shumë më rrallë, si zemra. Studimet tregojnë se vetëm 3 në 10,000 njerëz zhvillojnë kancer të zemrës. Në krahasim, 1 në 20 gra pritet të zhvillojë kancer gjiri. Pse ndodh kjo?

Unë jam biologe dhe jam e specializuar për enët e gjakut të sistemit kardiovaskular. Një pjesë e madhe e punës sime përqendrohet në mënyrën se si qelizat bashkëveprojnë me mjedisin përreth për të rregulluar funksionimin e indeve dhe organeve. Sëmundja mund të zhvillohet kur diçka nuk shkon mirë.

Qelizat e zemrës kanë veçori unike që i bëjnë jashtëzakonisht rezistente ndaj kancerit.

Si fillon kanceri

Qelizat prodhojnĂ« mĂ« shumĂ« qeliza pĂ«r t’u rritur, pĂ«r tĂ« zĂ«vendĂ«suar ato tĂ« vjetra ose tĂ« dĂ«mtuara, apo pĂ«r tĂ« riparuar inde tĂ« dĂ«mtuara. Ky proces quhet ndarje qelizore. Çdo lloj qelize nĂ« trup ndahet me ritme tĂ« ndryshme, nĂ« varĂ«si tĂ« disa faktorĂ«ve, pĂ«rfshirĂ« funksionin e saj dhe moshĂ«n e njĂ« personi.

Për shembull, qelizat e një embrioni njerëzor në zhvillim ndahen jashtëzakonisht shpejt, duke kryer katër ndarje brenda tri ditëve. Qelizat që formojnë lëkurën, thonjtë dhe flokët rigjenerohen vazhdimisht gjatë gjithë jetës. Qelizat e kockave ndahen me një ritëm të tillë që ju jep një skelet tërësisht të ri afërsisht çdo 10 vjet.

Nëse dhe sa shpesh ndahet një qelizë kontrollohet në mënyrë të rreptë nga një seri kontrollesh molekulare. Gjatë ndarjes, gjenet brenda ADN-së dyfishohen dhe ndahen në mënyrë të barabartë në dy qeliza bijë. Dëmtimet në këto gjene, të shkaktuara nga kimikate të dëmshme, drita ultravjollcë ose rrezatim, mund të rezultojnë në mutacione që çojnë në sëmundje. Mutacionet mund të ndodhin edhe rastësisht. Kur ndodhin te gjenet që rregullojnë ndarjen qelizore, mund të zhvillohet kanceri.

ÇfarĂ« i mbron qelizat e zemrĂ«s nga kanceri?

Edhe pse zemra është organi i parë që formohet dhe nis punën gjatë zhvillimit të hershëm, qelizat e saj në moshën e rritur ndahen shumë pak pas lindjes, dhe ndarja bie ndjeshëm pas moshës 20 vjeç. Në fakt, më pak se 50% e qelizave të zemrës zëvendësohen gjatë gjithë jetës mesatare të një njeriu. Kjo do të thotë se gjysma e qelizave të zemrës me të cilat lindni do të vazhdojnë të pompojnë gjak gjatë gjithë jetës suaj.

Ky ritëm i ulët ndarjeje qelizore në zemrën e rritur ndoshta është mbrojtja kryesore kundër kancerit. Sa më rrallë të ndahet një qelizë, aq më pak mundësi ka për gabime gjatë kopjimit të ADN-së.

Gjithashtu, zemra është më pak e ekspozuar drejtpërdrejt ndaj faktorëve që shkaktojnë kancer, si drita UV që prek lëkurën ose substanca të thithura në mushkëri, për shkak të pozicionit të saj të mbrojtur në kraharor.

Fatkeqësisht, ky ritëm i ulët ndarjeje ka edhe disavantazhet e veta, si aftësi e reduktuar për të riparuar apo zëvendësuar qeliza të dëmtuara nga sëmundjet, dëmtimet apo plakja.

Pse ndodh ende kanceri i zemrës

Edhe pse zemra është rezistente ndaj kancerit, tumoret mund të formohen përsëri. Kur gjendet kancer në zemër, zakonisht është rezultat i përhapjes së qelizave kancerogjene nga një pjesë tjetër e trupit, një proces që quhet metastazë. Disa lloje kanceri të lëkurës ose në zonën e kraharorit kanë më shumë gjasa të përhapen në zemër, edhe pse kjo është ende e rrallë.

Kur ndodhin, tumoret e zemrës mund të jenë shumë serioze dhe më agresive se llojet e tjera të kancerit. Një studim që analizoi më shumë se 100,000 raste me kancer në zemër në Shtetet e Bashkuara zbuloi se pacientët që u trajtuan me kirurgji dhe kimioterapi jetuan më gjatë sesa ata që nuk u trajtuan.

Trajtimi i suksesshëm i kancerit përfshin disa fusha të mjekësisë. Këto përfshijnë kujdesin paliativ, që përqendrohet në lehtësimin e dhimbjes dhe simptomave, si dhe mjekësinë integruese, që merr parasysh lidhjen mendje-trup-shpirt.

Kanceri i zemrës jep të dhëna për rigjenerimin e zemrës

Të kuptuarit se si ndahen qelizat e zemrës dhe çfarë e ndryshon këtë proces jep të dhëna për sëmundjet dhe ndihmon në formësimin e trajtimeve të reja.

Për shembull, kërkimet mbi ndarjen e qelizave të zemrës ndihmojnë shkencëtarët të kuptojnë më mirë pse zemra nuk shërohet mirë pas një ataku kardiak. Studiuesit zbuluan se, edhe pse zemrat e dobësuara kanë më shumë qeliza që ndahen sesa zemrat e shëndetshme, ato ende kanë nevojë për ndihmë për të shëruar plotësisht.

Teknologjitë e reja, si aftësia për të riprogramuar qelizat e gjakut në qeliza të zemrës, u kanë mundësuar studiuesve të krijojnë modele të reja për studimin e sëmundjeve të zemrës, me synimin që një ditë të arrijnë rigjenerimin e saj. Kjo hap dyert për trajtime të reja për sëmundjet e zemrës, përfshirë edhe kancerin.

Të kuptuarit pse nuk ndodh kanceri është po aq e rëndësishme për zhvillimin e trajtimeve të reja dhe më të mira sa edhe të kuptuarit pse ndodh. Përgjigjet e të dyja pyetjeve ndodhen, fjalë për fjalë, në zemër.

Burimi: The Conversation. PĂ«rshtati: Gazeta Si.

The post Pse është kaq i rrallë kanceri i zemrës? appeared first on Gazeta Si.

❌