FĂ«mijĂ«t e GazĂ«s po vdesin urie â çfarĂ« i bĂ«n kequshqyerja trupit tĂ« njeriut?
Pavarësisht thirrjeve urgjente nga OKB-ja dhe agjencitë e ndihmës, shpërndarja e ushqimit dhe ndihmës mjekësore thelbësore mbetet shumë e kufizuar, duke përkeqësuar krizën humanitare në Gaza.
Gaza po përballet me një krizë të paparë shëndetësore të shkaktuar nga kequshqyerja e rëndë, me ekspertë mjekësorë dhe humanitarë që paralajmërojnë për pasoja katastrofike në horizont.
Pas gati dy vitesh lufte të pamëshirshme, të përkeqësuara nga muaj të tërë kufizimesh të ndihmës të zbatuara nga Izraeli, popullsia e Gazës po përballet me atë që organizatat humanitare e përshkruajnë si kushte të ngjashme me urinë.
Ndërsa nuk është bërë një deklaratë zyrtare për urinë, agjencitë e ndihmës paralajmërojnë se priten vdekje të përhapura nëse nuk vihen në dispozicion ndërhyrje të menjëhershme ushqimore dhe mjekësore së shpejti.
Klasifikimi i FazĂ«s sĂ« Integruar tĂ« SigurisĂ« Ushqimore (IPC), autoriteti kryesor global pĂ«r emergjencat e urisĂ«, lĂ«shoi njĂ« alarm tĂ« fortĂ« javĂ«n e kaluar, duke deklaruar se âskenari mĂ« i keq i urisĂ« po zhvillohet aktualisht nĂ« Rripin e GazĂ«sâ.
âProvat nĂ« rritje tregojnĂ« se uria e pĂ«rhapur, kequshqyerja dhe sĂ«mundjet po nxisin njĂ« rritje tĂ« vdekjeve tĂ« lidhura me urinĂ«. Mosveprimi tani do tĂ« rezultojĂ« nĂ« vdekje tĂ« pĂ«rhapura nĂ« pjesĂ«n mĂ« tĂ« madhe tĂ« Rripitâ, shtoi grupi.
Organizata BotĂ«rore e ShĂ«ndetĂ«sisĂ« (OBSH) thotĂ« se kequshqyerja nĂ« Gaza ka arritur ânivele alarmanteâ.
Muajin e kaluar, agjencia palestineze e refugjatëve e Kombeve të Bashkuara (UNRWA) raportoi se një në pesë fëmijë në Qytetin e Gazës është i kequshqyer, me raste që rriten çdo ditë.
âNjerĂ«zit nĂ« Gaza nuk janĂ« as tĂ« vdekur as tĂ« gjallĂ«, ata janĂ« kufoma nĂ« kĂ«mbĂ«â, tha Philippe Lazzarini, komisioneri i pĂ«rgjithshĂ«m i UNRWA-sĂ«.
ĂfarĂ« i ndodh trupit gjatĂ« urisĂ«?
Kequshqyerja nuk Ă«shtĂ« thjesht uri â Ă«shtĂ« njĂ« proces qĂ« e shkatĂ«rron trupin nga brenda jashtĂ«.
Në 24 orët e para me pak ose aspak ushqim, trupi mbështetet në një formë të sheqerit të ruajtur të quajtur glikogjen, i cili mbahet në mëlçi.
Pasi mbaron sheqeri, zakonisht brenda një dite, trupi fillon të djegë yndyrën për energji, shkruan euronews.
Tek të rriturit, ky tranzicion mund të zgjasë më shumë sepse ata kanë tendencë të kenë metabolizëm më të ngadaltë dhe rezerva më të mëdha energjie.
Por tek foshnjat dhe fëmijët e vegjël, ky ndryshim ndodh shumë më shpejt.
Trupat e tyre djegin energji më shpejt sepse, në krahasim me madhësinë e tyre, fëmijëve u duhen shumë më tepër kalori sesa të rriturit vetëm për të qëndruar gjallë.
Organet e tyre, veçanërisht truri dhe zemra, janë ende duke u zhvilluar dhe konsumojnë një sasi disproporcionalisht të madhe energjie.
Sapo trupi fillon tĂ« mbĂ«shtetet nĂ« rezervat e tij tĂ« energjisĂ«, âmuskujt fillojnĂ« tĂ« hargjohen, organet jetĂ«sore fillojnĂ« tĂ« mosfunksionojnĂ« nĂ« mĂ«nyrĂ« efektive dhe ngadalĂ« trupi hargjohetâ, tha Dr. James Smith, mjek urgjence dhe ligjĂ«rues nĂ« University College London.
âKjo ndikon absolutisht nĂ« gjithçka nĂ« lidhje me funksionimin normal fiziologjik tĂ« trupit: aftĂ«sinĂ« pĂ«r tĂ« lĂ«vizur, aftĂ«sinĂ« pĂ«r tĂ« menduar, aftĂ«sinĂ« pĂ«r tĂ« ngritur njĂ« pĂ«rgjigje imune ndaj infeksioneve qĂ« mund tĂ« kĂ«rkojnĂ« tĂ« sulmojnĂ« trupinâ, shtoi ai.
âKequshqyerja mund tĂ« pĂ«rkeqĂ«sojĂ« probleme tĂ« tjera shĂ«ndetĂ«sore, tĂ« tilla si infeksionet e frymĂ«marrjes dhe infeksionet diarreike, qĂ« pĂ«rfundimisht çojnĂ« nĂ« vdekjeâ, vazhdoi Smith.
Si trajtohet kequshqyerja?
âTrajtimi i kequshqyerjes Ă«shtĂ« njĂ« proces kompleks dhe delikat, qĂ« kĂ«rkon shumĂ« mĂ« tepĂ«r sesa thjesht sigurimin e ushqimitâ, tha Smith.
Shtesat e veçanta ushqyese që janë të pasura me mikronutrientë të caktuar mund të ndihmojnë në luftimin e efekteve të kequshqyerjes akute dhe kronike.
âNuk Ă«shtĂ« thjesht njĂ« rast nĂ«se dikush Ă«shtĂ« i kequshqyer qĂ« tĂ« hajĂ« ushqime tĂ« pasura me karbohidrate dhe do tĂ« jetĂ« nĂ« gjendje tĂ« shĂ«rohetâ, tha Smith.
Christian Lindmeier, zĂ«dhĂ«nĂ«s i OBSH-sĂ«, tha se nĂ« shumĂ« pjesĂ« tĂ« botĂ«s â veçanĂ«risht nĂ« vendet e zhvilluara â kequshqyerja Ă«shtĂ« njĂ« çështje e anashkaluar sepse mbipesha dhe sĂ«mundjet qĂ« lidhen me dietĂ«n dominojnĂ« shqetĂ«simet e shĂ«ndetit publik.
Thirrje urgjente për akses humanitar dhe mbështetje mjekësore
Pa akses të shpejtë dhe të sigurt humanitar, organizatat ndërkombëtare të ndihmës dhe grupet e të drejtave të njeriut paralajmërojnë se një rritje e vdekjeve të lidhura me urinë në Gaza është e afërt.
âDuhet tĂ« merren masa tĂ« menjĂ«hershme pĂ«r tâi dhĂ«nĂ« fund armiqĂ«sive dhe pĂ«r tĂ« lejuar njĂ« reagim humanitar tĂ« papenguar, nĂ« shkallĂ« tĂ« gjerĂ« dhe qĂ« shpĂ«ton jetĂ«. Kjo Ă«shtĂ« e vetmja rrugĂ« pĂ«r tĂ« ndaluar vdekjet e mĂ«tejshme dhe vuajtjet katastrofike njerĂ«zoreâ, thuhej nĂ« alarmin e javĂ«s sĂ« kaluar tĂ« IPC-sĂ«.
Sipas ministrisë së shëndetësisë të Gazës, 93 fëmijë kanë vdekur deri më tani nga shkaqe të lidhura me kequshqyerjen që nga fillimi i luftës.
Si i vetmi autoritet shëndetësor funksional në territor, ministria e drejtuar nga Hamasi ka në staf profesionistë mjekësorë, shifrat e viktimave të të cilëve konsiderohen gjerësisht nga OKB-ja dhe ekspertët ndërkombëtarë si më të besueshmet në dispozicion.
Kryeministri izraelit Benjamin Netanyahu ka thĂ«nĂ« se askush nuk po vuan nga uria nĂ« Gaza dhe se Ă«shtĂ« ofruar ndihmĂ« e mjaftueshme gjatĂ« luftĂ«s, âpĂ«rndryshe, nuk do tĂ« kishte banorĂ« tĂ« GazĂ«sâ.
JavĂ«n e kaluar, Izraeli njoftoi njĂ« âpauzĂ« taktike tĂ« aktivitetit ushtarakâ tĂ« pĂ«rditshĂ«m nĂ« pjesĂ« tĂ« GazĂ«s pĂ«r tĂ« lejuar qĂ« mĂ« shumĂ« ndihmĂ« tĂ« rrjedhĂ« nĂ« enklavĂ«, duke thĂ«nĂ« se kjo do tĂ« âhedhte poshtĂ« pretendimin e rremĂ« pĂ«r urinĂ« e qĂ«llimshme nĂ« Rripin e GazĂ«sâ.
Megjithatë, aleati më i ngushtë i Izraelit tani duket se nuk është dakord.
JavĂ«n e kaluar, gjatĂ« njĂ« vizite nĂ« MbretĂ«rinĂ« e Bashkuar, presidenti i SHBA-sĂ« Donald Trump kundĂ«rshtoi qĂ«ndrimin e Izraelit duke thĂ«nĂ« se kishte âuri tĂ« vĂ«rtetĂ«â dhe se Izraeli duhet tĂ« lejojĂ« âçdo grimcĂ« ushqimiâ nĂ« Gaza.
âAta fĂ«mijĂ« duken shumĂ« tĂ« uriturâ, tha Trump.
Ndryshe, kriza e GazĂ«s Ă«shtĂ« njĂ« nga emergjencat mĂ« ekstreme tĂ« urisĂ« nĂ« botĂ« â por nuk Ă«shtĂ« e izoluar.
Sipas një raporti të kohëve të fundit të OKB-së, mbi 720 milionë njerëz në mbarë botën u përballën me urinë në vitin 2024, me konfliktin, zhvendosjen dhe trazirat ekonomike që nxisin një epidemi globale të kequshqyerjes. /Telegrafi/
The post FĂ«mijĂ«t e GazĂ«s po vdesin urie â çfarĂ« i bĂ«n kequshqyerja trupit tĂ« njeriut? appeared first on Telegrafi.