❌

Normal view

There are new articles available, click to refresh the page.
Before yesterdayMain stream

Ndryshimet klimatike po godasin ekonominĂ« e EvropĂ«s – pse jo edhe KosovĂ«n?

✇Telegrafi
By: Nol Elshani
4 July 2025 at 23:52

Ndërsa një valë e re e nxehtësisë ka goditur Evropën, një studim i fundit ka zbuluar se disa nga vendet më të mëdha të kontinentit kanë pësuar humbjet më të mëdha ekonomike gjatë shekullit të XXI-të për shkak të fatkeqësive natyrore dhe ndryshimeve klimatike.

Sipas raportit të fundit të Agjencisë Evropiane të Mjedisit (EEA), vendet si Gjermania, Italia, Franca dhe Spanja kanë pësuar humbje të konsiderueshme ekonomike që arrijnë në qindra miliarda euro, duke theksuar rëndësinë e përballimit të sfidave klimatike në rajon.

NĂ« periudhĂ«n 1980–2023, Evropa ka pĂ«rjetuar mĂ« shumĂ« se 790 miliardĂ« euro humbje ekonomike tĂ« shkaktuara nga ngjarje ekstreme tĂ« motit dhe fenomene klimatike.

Nga këto humbje, Gjermania kryeson me rreth 180 miliardë euro, duke u renditur si vendi me humbjet më të mëdha totale, transmeton Telegrafi.

Italia dhe Franca pasojnë me 135 dhe 130 miliardë euro, ndërsa Spanja ka regjistruar humbje prej 97 miliardë euro, shkruan euronews.

Megjithatë, nëse analizohen vetëm humbjet e shekullit të XXI-të, fotografia ndryshon pak.

Pas vendeve kryesore, gjashtĂ« shtete tĂ« tjera anĂ«tare tĂ« Bashkimit Evropian – Austri, Belgjika, Çekia, Portugalia, Rumania dhe Sllovenia – kanĂ« pĂ«suar humbje ekonomike relativisht tĂ« ngjashme, qĂ« ndryshojnĂ« midis 12 dhe 15 miliardĂ« euro. Kjo tregon se sfidat klimatike po pĂ«rhapen nĂ« mĂ«nyrĂ« mĂ« tĂ« barabartĂ« nĂ« tĂ« gjithĂ« rajonin.

Sipas Panelit Ndërqeveritar të Kombeve të Bashkuara për Ndryshimet Klimatike (IPCC), intensiteti dhe frekuenca e fenomeneve klimatike ekstreme, si përmbytjet dhe valët e nxehtësisë, janë rritur në disa rajone evropiane dhe parashikohet që këto fenomene të vazhdojnë të shtohen me përkeqësimin e ngrohjes globale.

Këto ngjarje kanë qenë shkaktarët kryesorë të dëmeve ekonomike në të gjithë Bashkimin Evropian.

Edhe pse humbjet në vendet më të pasura dhe të zhvilluara duken të mëdha, ato zakonisht kanë një ndikim më të vogël në ekonominë e tyre kombëtare sesa humbjet më të vogla që pësojnë vendet më të varfra dhe më pak të zhvilluara.

Vendet mĂ« tĂ« pasura kanĂ« mĂ« shumĂ« mjete pĂ«r t’u rikuperuar dhe ndajnĂ« mĂ« pak nga buxhetet e tyre publike pĂ«r rimĂ«kĂ«mbjen nga katastrofat natyrore.

Në Evropën Perëndimore dhe Qendrore, vende si Sllovenia, Belgjika dhe Gjermania përjetojnë humbje më të mëdha për kilometër katror, ndërsa vendet në Evropën Lindore dhe Veriut, përfshirë Finlandën dhe Estoninë, vuajnë më pak nga dëmet financiare.

Sllovenia ka regjistruar humbjet mĂ« tĂ« mĂ«dha pĂ«r frymĂ«, duke arritur nĂ« 8,733 euro pĂ«r banor gjatĂ« periudhĂ«s 1980–2023, ndjekur nga Luksemburgu, Zvicra, Italia dhe Spanja.

Në anën tjetër, vendet me humbjet më të ulëta për kokë banori janë Kosova me vetëm 10 euro, Mali i Zi me 41 euro dhe Islanda me 87 euro.

Raporti i EEA-së thekson se humbjet për frymë ndryshojnë më pak se humbjet për kilometër katror dhe shumë vende kanë vlera të ngjashme në këtë aspekt.

Sa i përket sigurimit ndaj rreziqeve klimatike, shumica e vendeve evropiane kanë zhvilluar sisteme private të sigurimeve për mbrojtje kundër rreziqeve natyrore të lidhura me klimën.

Këto sigurime mbulojnë individët, familjet, kompanitë, institucionet dhe qeveritë, duke u siguruar pagesa të shpejta pas ngjarjeve katastrofike dhe duke ndihmuar në rimëkëmbjen e shpejtë të të prekurve.

Mesatarja e humbjeve të sigurimit në 27 vendet anëtare të Bashkimit Evropian është rritur nga 2.5 miliardë euro në vitin 2009 në 4 miliardë euro në vitin 2023, duke reflektuar rritjen e ndërgjegjësimit dhe nevojën për mbrojtje më të madhe ndaj fatkeqësive natyrore.

Franca dhe Spanja kanë ndërtuar sisteme kombëtare sigurimi që operojnë nëpërmjet partneriteteve publike-private, por megjithatë, të paktën 16 vende të BE-së vazhdojnë të kenë një hendek mbrojtjeje të sigurimit mbi 90 për qind.

Vetëm Danimarka ka arritur të sigurojë mbulim për më shumë se 50 për qind të humbjeve të saj ekonomike nga fatkeqësitë natyrore, duke treguar një nivel më të lartë të përgatitjes dhe mbrojtjes ndaj ndryshimeve klimatike.

Kjo tregon se ende ka shumë për të bërë në nivel evropian për të përmirësuar mbrojtjen financiare dhe rezistencën ndaj sfidave që sjell klima në dekadat e ardhshme. /Telegrafi/

The post Ndryshimet klimatike po godasin ekonominĂ« e EvropĂ«s – pse jo edhe KosovĂ«n? appeared first on Telegrafi.

Rusia synon të pushtojë Odesan dhe të kërcënojë Moldavinë dhe Rumaninë, paralajmëron Zelensky

✇Telegrafi
By: Hakim Kasami
12 June 2025 at 13:54

Plani i Rusisë në luftën e saj të vazhdueshme gjithëpërfshirëse kundër Ukrainës është të marrë Odesan dhe të vazhdojë drejt Moldavisë dhe Rumanisë.

Kështu u ka thënë presidenti ukrainas Volodymyr Zelensky, udhëheqësve të Evropës Juglindore në një samit në qytetin portual të Detit të Zi të mërkurën, përcjell Telegrafi.

“Planet e luftĂ«s sĂ« RusisĂ« synojnĂ« kĂ«tĂ« rajon, Odesan. Pastaj ata synojnĂ« kufijtĂ« me MoldavinĂ« dhe RumaninĂ«. Sigurisht, ne kemi nevojĂ« pĂ«r mbrojtje tani. Por mbi tĂ« gjitha, ne kemi nevojĂ« pĂ«r garanci afatgjata qĂ« kĂ«to tĂ« mos ndodhin mĂ« kurrĂ«â€, theksoi ai.

Samiti, ku morën pjesë Ukraina, Rumania, Republika e Moldavisë, Serbia, Shqipëria, Greqia, Mali i Zi, Kroacia dhe Sllovenia, bashkoi vende, disa prej të cilave tashmë janë shënjestruar nga lufta hibride e Moskës.

Presidentja e Moldavisë, Maia Sandu ka paralajmëruar për rreziqet e luftës hibride që synon të ndikojë në zgjedhjet parlamentare të vendit të planifikuara për këtë vjeshtë.

“Ne mĂ«sojmĂ« çdo ditĂ« nga pĂ«rpjekjet dhe mĂ«nyrat e reja pĂ«rmes tĂ« cilave Rusia pĂ«rpiqet tĂ« ndĂ«rhyjĂ« nĂ« proceset tona tĂ« brendshme politike, proceset demokratike”, tha Sandu.

“Do tĂ« jetĂ« e vĂ«shtirĂ«, por ne duam qĂ« moldavĂ«t tĂ« vendosin pĂ«r MoldavinĂ« nĂ« zgjedhjet parlamentare, dhe jo Kremlini”.

Përmes veprimeve të tij, Kremlini po kërcënon paqen në të gjithë kontinentin, ndërsa saboton përpjekjet për të arritur një paqe të qëndrueshme në Ukrainë, theksuan pjesëmarrësit.

“Rusia vazhdimisht refuzon çdo iniciativĂ« konstruktive dhe pĂ«rpiqet tĂ« minojĂ« rrugĂ«n drejt paqes”, theksoi nĂ« samit presidenti rumun NicuƟor Dan, i cili ishte nĂ« vizitĂ«n e tij tĂ« parĂ« zyrtare nĂ« UkrainĂ« pas fitores nĂ« zgjedhjet dramatike nĂ« maj.

“Rusia propozon kĂ«rkesa tĂ« paarsyeshme, duke e ditur se ato nuk mund tĂ« pranohen. E vetmja gjuhĂ« qĂ« Rusia kupton Ă«shtĂ« gjuha e forcĂ«s dhe ne duhet tĂ« bĂ«jmĂ« çmos pĂ«r tĂ« ndihmuar UkrainĂ«n tĂ« negociojĂ« nga njĂ« pozicion force”. /Telegrafi/

The post Rusia synon të pushtojë Odesan dhe të kërcënojë Moldavinë dhe Rumaninë, paralajmëron Zelensky appeared first on Telegrafi.

Ku janë fëmijët më të cenueshëm ndaj varfërisë në BE?

✇Telegrafi
By: Nol Elshani
10 June 2025 at 23:49

Në vitin 2024, fëmijët përballeshin me një rrezik më të lartë të varfërisë ose përjashtimi social sesa të rriturit.

Megjithatë, pati një rënie të vogël prej 0.6 për qind në numrin e fëmijëve që përballeshin me këtë rrezik në Bashkimin Evropian nga viti 2023 në 2024.

Në vitin 2024, 19.5 milionë fëmijë në BE ishin në rrezik të varfërisë ose përjashtimit social, sipas të dhënave më të fundit të Eurostat-it.

Ndërmjet viteve 2023 dhe 2024, përqindja e fëmijëve në rrezik të varfërisë ose përjashtimit social në BE u ul pak nga 24.8 në 24.2 për qind, shkruan euronews.

Në nivel shtetëror, Bullgaria raportoi përqindjen më të lartë në vitin 2024, me 35.1 për qind, e ndjekur nga Spanja me 34.6 për qind dhe Rumania me 33.8 për qind.

E kundĂ«rta e kĂ«tyre vendeve, Sllovenia (11.8 pĂ«r qind), Qipro (14.8 pĂ«r qind) dhe Republika Çeke (15.4 pĂ«r qind) regjistruan shifrat mĂ« tĂ« ulĂ«ta. Italia ishte i vetmi vend i BE-sĂ« qĂ« nuk pĂ«rjetoi asnjĂ« ndryshim, duke mbetur nĂ« 27.1 pĂ«r qind.

“Institucionet e shtetit tĂ« mirĂ«qenies luajnĂ« njĂ« rol tĂ« madh nĂ« mbrojtjen e fĂ«mijĂ«ve nga varfĂ«ria”, tha Alba Lanau Sanchez, studiuese nga Universiteti Pompeu Fabra.

“Vendet me sisteme tĂ« fuqishme tĂ« mbrojtjes sociale priren tĂ« kenĂ« norma mĂ« tĂ« ulĂ«ta tĂ« varfĂ«risĂ« tek fĂ«mijĂ«t”, shtoi ai.

Rreziku i varfërisë ose përjashtimit social ishte gjithashtu më i lartë për fëmijët sesa për të rriturit në vitin 2024.

Fëmijët në BE ishin në një rrezik më të lartë të varfërisë ose përjashtimit social (24.2 për qind) krahasuar me të rriturit (20.3 për qind), duke rezultuar në një diferencë prej 3.9 për qind.

Në mbarë vendet e BE-së, 20 prej tyre përjetuan një rrezik më të lartë tek fëmijët, me diferencat më të mëdha të regjistruara në Spanjë (10.5 për qind), Maltë dhe Rumani (të dyja me 7.3 për qind) dhe Francë (7.2 për qind).

Faktori i arsimit

Fëmijët, prindërit e të cilëve kishin arsim më të lartë, kishin më pak gjasa të ishin në rrezik të varfërisë ose përjashtimit social.

Në vitin 2024, 61.2 për qind e fëmijëve në BE që jetonin me prindër me arsim jo më të lartë se niveli i mesëm i ulët (arsim i detyrueshëm) ishin në rrezik të varfërisë ose përjashtimit social.

Për fëmijët me prindër që kishin përfunduar arsimin e lartë (universitar), kjo përqindje ishte vetëm 11.0 për qind.

Kjo krijon një hendek prej 50.2 për qind në rrezikun e varfërisë bazuar në nivelin arsimor të prindërve.

Në nivel kombëtar, ky hendek ishte mbi 50 për qind në 16 vende të BE-së.

Hendeku mĂ« i vogĂ«l u vĂ«rejt nĂ« DanimarkĂ«, Portugali dhe Estoni, ndĂ«rsa diferencat mĂ« tĂ« mĂ«dha u regjistruan nĂ« Rumani, Çeki dhe Bullgari.

Pse është Spanja ndër vendet me normat më të larta?

Megjithëse Spanja ka një GDP më të lartë se Bullgaria apo Rumania, sistemi i saj i taksave dhe përfitimeve përmendet shpesh nga studiuesit si një nga arsyet kryesore për normat e larta të varfërisë së fëmijëve.

Në vitin 2021, Spanja shpenzoi vetëm 1.3 për qind të GDP-së së saj për politikat familjare, krahasuar me mesataren e OECD-së prej 2.3 për qind.

“MbĂ«shtetja financiare direkte pĂ«r familjet ishte veçanĂ«risht e kufizuar”, tha Lanau Sanchez.

“Skemat e pĂ«rfitimeve nĂ« para tĂ« lidhura me fĂ«mijĂ«t nĂ« SpanjĂ« tradicionalisht kanĂ« ofruar pĂ«rfitime pĂ«r dhjetĂ«shat mĂ« tĂ« larta tĂ« tĂ« ardhurave pĂ«rmes lehtĂ«simeve tatimore, tĂ« cilat familjet me tĂ« ardhura tĂ« ulĂ«ta nuk mund t’i pĂ«rfitojnĂ«, ndĂ«rsa pak ose aspak mbĂ«shtetje ka shkuar pĂ«r familjet me tĂ« ardhura tĂ« ulĂ«ta”, pohoi ai.

Spanja gjithashtu ka prezantuar Ndihmën Minimale për Jetesë (IMV) në vitin 2021 dhe Shtesën për Mbështetjen e Fëmijës në vitin 2022, duke arritur në 502,310 familje, sipas të dhënave të Sigurimeve Shoqërore të Spanjës.

Megjithatë, mbetet e paqartë se sa shumë këto programe kanë përmirësuar kushtet e jetesës për familjet me fëmijë.

“Kritikat aktuale theksojnĂ« mangĂ«sitĂ« e IMV-sĂ«, pĂ«rfshirĂ« barrierat administrative (qĂ« rezultojnĂ« nĂ« norma tĂ« larta tĂ« mos-pĂ«rfitimit), kufizime ligjore pĂ«r qasjen qĂ« prekin grupe tĂ« caktuara si tĂ« rinjtĂ«, personat nĂ« situatĂ« rruge, migrantĂ«t pa dokumente dhe ata qĂ« kanĂ« mbĂ«rritur rishtazi, si dhe mbulim tĂ« kufizuar pĂ«r familjet me tĂ« ardhura tĂ« ulĂ«ta, por jo nĂ« varfĂ«ri ekstreme”, tha Sanchez.

“MegjithatĂ«, na mungon kĂ«rkimi akademik i thelluar pĂ«r mĂ«nyrĂ«n se si IMV-ja e ka transformuar mĂ« gjerĂ«sisht sistemin e mbrojtjes sociale, duke zĂ«vendĂ«suar pĂ«rfundimisht forma tĂ« tjera tĂ« mbĂ«shtetjes, siç janĂ« skemat rajonale tĂ« tĂ« ardhurave minimale”, pĂ«rfundoi ajo. /Telegrafi/

The post Ku janë fëmijët më të cenueshëm ndaj varfërisë në BE? appeared first on Telegrafi.

Hakerët rusë shënjestrojnë kamerat e sigurisë në Rumani, zbulohet qëllimi

✇Euronews
By: fra nc
24 May 2025 at 14:28

Shërbimi ushtarak rus i inteligjencës (GRU) ka shënjestruar mijëra kamera të mbikëqyrjes nëpër Rumani dhe shtete të tjera anëtare të NATO-s që kufizohen me Ukrainën, në përpjekje për ta vëzhguar rrjedhën e ndihmave ushtarake dhe humanitare drejt Kievit, sipas një hetimi rishtazi, ku morën pjesë Shtetet e Bashkuara dhe disa shtete evropiane.

Fushata e gjerë e spiunazhit kibernetik, e cila iu atribuara njësisë famëkeqe të GRU-së 26165, filloi pas nisjes së pushtimit të plotë të Ukrainës nga Rusia në shkurt të vitit 2022.

E njohur gjithashtu si APT28 apo Fancy Bear, njësia 26165 është një grup kibernetik i njohur për fushata të profilit të lartë spiunazhi ndaj qeverive perëndimore dhe sektorëve të mbrojtjes dhe logjistikës.

Hetuesit thanĂ« se nga rreth 10 mijĂ« adresa IP tĂ« komprometuara, afro 1 mijĂ« i pĂ«rkisnin kamerave tĂ« sigurisĂ« nĂ« Rumani – duke e bĂ«rĂ« atĂ« vendin e dytĂ« mĂ« tĂ« prekur pas vetĂ« UkrainĂ«s. Vendet e tjera tĂ« shĂ«njestruara pĂ«rfshijnĂ« PoloninĂ«, HungarinĂ« dhe SllovakinĂ«.

HakerĂ«t rusĂ« pĂ«rdorĂ«n teknika tĂ« sofistikuara “spearphishing” – duke dĂ«rguar email-e tĂ« personalizuara pĂ«r tĂ« mashtruar pĂ«rdoruesit tĂ« japin kredencialet e tyre tĂ« hyrjes nĂ« faqe false, sipas hetuesve.

NĂ« disa raste, ata shpĂ«rndanĂ« edhe “malware” (softuer i dĂ«mshĂ«m) tĂ« fshehur nĂ« materiale pornografike. Pasi siguronin qasjen, sulmuesit mblidhnin tĂ« dhĂ«na tĂ« ndjeshme nga kamerat, pĂ«rfshirĂ« vendndodhjen, modelin, versionin e softuerit dhe tĂ« dhĂ«nat e pĂ«rdoruesve.

Kjo qasje i mundĂ«sonte operativĂ«ve rusĂ« tĂ« monitoronin nĂ« kohĂ« reale vende strategjike si pikat kufitare, bazat ushtarake, stacionet hekurudhore dhe portet – veçanĂ«risht ato tĂ« pĂ«rfshira nĂ« transportin e ndihmĂ«s pĂ«r UkrainĂ«n.

Sipas hetimit, qëllimi ishte mbledhja e informacionit për rrugët dhe kohën e dërgesave të ndihmës perëndimore që kalonin kufirin drejt Ukrainës, teksa ajo po përpiqej të zmbrapste forcat pushtuese ruse.

Rumania, me një kufi 650 kilometra me Ukrainën, është një vend kyç tranziti për refugjatët dhe ndihmat. Pika si Sireti, Sighetu Marmatiei dhe Galati, si dhe portet në Danub, kanë përjetuar fluks të madh që nga fillimi i luftës, më shumë se tre vite më parë.

Ndërsa rrugët e sakta të ndihmës ushtarake mbeten të klasifikuara, ekspozimi i infrastrukturës së vëzhgimit përbën rrezik serioz për sigurinë.

Një cenueshmëri e dukshme lidhet me përdorimin e gjerë të kamerave kineze të sigurisë (veçanërisht Hikvision dhe Dahua) në Rumani, përfshirë agjencitë shtetërore, ushtrinë, policinë kufitare dhe madje edhe Parlamentin. Këto marka janë ndaluar ose kufizuar në SHBA dhe vende të tjera perëndimore për shkak të shqetësimeve të sigurisë, por mbeten të përhapura në Rumani.

ShĂ«rbimet e inteligjencĂ«s rumune nuk morĂ«n pjesĂ« nĂ« hetimin shumĂ«kombĂ«sh tĂ« udhĂ«hequr nga Shtetet e Bashkuara, Britania, Gjermania, Franca, Polonia, Estonia dhe Republika Çeke.

NĂ« pĂ«rgjigje tĂ« pyetjeve nga ShĂ«rbimi rumun i Radios Evropa e LirĂ«, Ministria e Mbrojtjes sĂ« RumanisĂ« tha se “nuk ka autoritet rregullator apo mbikĂ«qyrĂ«s pĂ«r instalimin dhe funksionimin e sistemeve tĂ« mbikĂ«qyrjes nga individĂ« apo subjekte juridike nĂ« Rumani”.

MegjithatĂ«, ministria shtoi se autoritetet pĂ«rkatĂ«se po marrin “masat e nevojshme pĂ«r tĂ« parandaluar mbledhjen e paautorizuar tĂ« informacionit qĂ« nuk Ă«shtĂ« i destinuar pĂ«r publik, nĂ« lidhje me njĂ«sitĂ« ushtarake dhe aktivitetet e tyre.”

Radio Evropa e Lirë ka kontaktuar gjithashtu Shërbimin e Inteligjencës së Rumanisë dhe Drejtorinë për Siguri Kibernetike për komente.

LEXONI GJITHASHTU:

The post Hakerët rusë shënjestrojnë kamerat e sigurisë në Rumani, zbulohet qëllimi appeared first on Euronews Albania.

Cilat janë sfidat e mëdha që e presin presidentin e ri të Rumanisë

✇Telegrafi
By: Burim Tmava
19 May 2025 at 23:56

Imagjinoni tĂ« keni njĂ« president tĂ« quajtur Nicky. PĂ«r kĂ«tĂ« votuan rumunĂ«t: njĂ« matematikan me zĂ« tĂ« ulĂ«t, paksa tĂ« çuditshĂ«m, tĂ« cilit tĂ« gjithĂ« i referohen me emrin e tij tĂ« parĂ«, Nicusor – ose Nicky, shkruan BBC.

Të hënën, disa orë pasi shpalli fitoren në zgjedhje, presidenti i ri e mori vajzën e tij nga shkolla si zakonisht. Ai u premtoi fëmijëve të tij se asgjë nuk do të ndryshojë. Por për Rumaninë gjërat dukeshin shumë ndryshe këtë mëngjes, transmeton Telegrafi.

Një votë për ndryshim

Nicusor Dan ka qenë kryetar bashkie i Bukureshtit që nga viti 2020, por deri më tani ai ishte pak i njohur përtej kryeqytetit. Kjo është arsyeja pse zgjedhja e tij shihet gjerësisht si një akt proteste kundër gardës së vjetër politike, që ka qeverisur Rumaninë për më shumë se tre dekada. Por ishte gjithashtu opsioni më pak ekstrem për ndryshim.

Kundërshtari i Danit në votimin e raundit të dytë ishte George Simion, një nacionalist i djathtë ekstrem dhe euroskeptik i cili rregullisht fyen publikisht.

Ai është gjithashtu i ndaluar nga dy vende fqinje sepse pretendon se një pjesë e Ukrainës dhe e gjithë Moldavia i përkasin Rumanisë. Simion fitoi raundin e parë me 41% të votave, por Dan e arriti në të dytin dhe më pas mori kontrollin.

“KĂ«tĂ« herĂ«, frika arriti tĂ« mposhtĂ« tĂ«rbimin”, kĂ«shtu e shpjegon analisti politik Radu Magdin ndryshimin dhe tregon njĂ« rritje tĂ« ndjeshme tĂ« pjesĂ«marrjes.

“ËshtĂ« e qartĂ« se shumĂ« njerĂ«z janĂ« tĂ« zemĂ«ruar nĂ« Rumani dhe duan tĂ« shohin ndryshime rrĂ«njĂ«sore. Por nĂ« tĂ« njĂ«jtĂ«n kohĂ«, pamĂ« njĂ« mobilizim masiv tĂ« klasĂ«s sĂ« mesme urbane qĂ« kishte frikĂ« se vendi mund tĂ« kthehej prapa. Ishte njĂ« frikĂ« nga ajo qĂ« mund tĂ« ndodhte nĂ«se Simioni dhe miqtĂ« e tij do tĂ« vinin nĂ« pushtet”, shtoi ai.

Retorika ‘Rumania e para’ nuk ia doli mbanĂ«

Kur ai u shfaq për të votuar të dielën, një turmë shumëngjyrëshe ishte aty në qendrën e votimit për ta përshëndetur. Disa ishin me veshje kombëtare të qëndisura dhe të tjerë kishin sjellë flamuj rumunë.

Ata kishin tendencĂ« tĂ« flisnin pĂ«r Zotin dhe “vlerat tradicionale” qĂ« ata mendojnĂ« se Simioni pĂ«rfaqĂ«son. Dy burra i thanĂ« BBC-sĂ« se pĂ«rparĂ«sia e tyre ishte tĂ« parandalonin qĂ« BE-ja t’i “impononte” martesĂ«n e tĂ« njĂ«jtit gjini RumanisĂ«.

Votues tĂ« tjerĂ« tĂ«rhiqen nga retorika e Simionit “Rumania e para” dhe premtimet pĂ«r njĂ« jetĂ« mĂ« tĂ« mirĂ«.

“AsgjĂ« nuk Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« pĂ«r ne, njerĂ«zit qĂ« punojnĂ«, dhe jam e ngopur”, tha Liliana kĂ«tĂ« javĂ« nga pas njĂ« tezge tregu nĂ« Bukuresht tĂ« mbushur me mollĂ«.

Ajo dhe burri i saj votuan pĂ«r Simionin duke menduar se ai nuk do tĂ« ishte “kaq i korruptuar”. Pra, kur rezultatet dolĂ«n, ajo u zhgĂ«njye.

“Nuk mendoj se Dani Ă«shtĂ« i aftĂ« tĂ« drejtojĂ« njĂ« vend. Por çfarĂ« mund tĂ« bĂ«jmĂ« nĂ«se njerĂ«zit nuk duan ndryshim dhe pĂ«rparim”, Liliana ngriti supet.

“Mendoj se fĂ«mijĂ«t u kthyen nĂ« fshatra dhe i bindĂ«n prindĂ«rit e tyre kundĂ«r Simionit. Ata i frikĂ«suan qĂ« tĂ« votonin pĂ«r Danin”, shtoi ajo.

Gabime të kushtueshme

VetĂ« George Simion tha se ishte patriot dhe “njeri i popullit”. Por, ndĂ«rsa fushata pĂ«rparonte, ai bĂ«ri gabime.

Jashtë tregut, duke ushqyer pëllumba me fëmijët e saj, Diana tha se kishte planifikuar të votonte për Simion derisa pa një video nga Parisi pak para zgjedhjeve.

Duke u pĂ«rpjekur tĂ« fliste frĂ«ngjisht, Simion e kishte pĂ«rshkruar presidentin Macron si me “tendenca diktatoriale” dhe tha se vendi drejtohej nga “ajatollahĂ«t”.

“Nuk ishte nĂ« rregull tĂ« bĂ«ja kĂ«tĂ«, tĂ« shkoja atje dhe t’i flisja kaq vrazhdĂ« popullit francez. MĂ« bĂ«ri tĂ« ndryshoja votĂ«n time “, mendon Diana.

Analisti Radu Magdin vĂ«ren gabime tĂ« tjera, duke pĂ«rfshirĂ« postime agresive nĂ« blog dhe momentin kur Simion ofendoi rivalin e tij, Dan, duke e quajtur “autik, djalĂ« i varfĂ«r”.

“PĂ«rveç kĂ«saj, ai dukej se iku nga debati publik dhe nĂ« vend tĂ« kĂ«saj shkoi tĂ« shtrĂ«ngonte duart nĂ« tĂ« djathtĂ«n radikale pan-evropiane”, pĂ«rmend Magdin, duke iu referuar takimeve nĂ« Poloni, FrancĂ« dhe Itali pak para votimit.

“Do tĂ« thoja se kishte shumĂ« njerĂ«z qĂ« nuk e vlerĂ«suan vĂ«rtet kĂ«tĂ«â€, shtoi ai.

Sfida ndaj Rusisë

Për shumë rumunë, zgjedhja e Danit ishte gjithashtu një goditje kundër ndërhyrjes së Moskës.

NĂ« festimet nĂ« rrugĂ« mbrĂ«mĂ«, pĂ«rveç bĂ«rtitjes sĂ« emrit tĂ« presidentit tĂ« ri dhe brohoritjeve, njerĂ«zit brohoritĂ«n edhe sfidĂ«n e tyre: “Rusi, mos harro! Rumania nuk Ă«shtĂ« e jotja”.

Ata po i referoheshin provave se Rusia ndërhyri në zgjedhjet e tyre në nëntor, për të rritur shanset e teoricienit të konspiracionit të ekstremit të djathtë, Calin Georgescu. Kur ai erdhi nga askund për të fituar raundin e parë, votimi u anulua.

Kjo fundjavë ishte një rizgjedhje, me Georgescun të përjashtuar dhe Simion në vendin e tij. Të dy shpesh shiheshin krah për krah, madje edhe në ditën e votimit.

Por simpatia e hapur e Georgescut pĂ«r RusinĂ« – ai dikur tha se e admironte Vladimir Putinin – ishte njĂ« gjĂ« qĂ« i bezdiste shumĂ« votues.

Zgjedhja evropiane

Nicusor Dan nuk fitoi vetëm sepse nuk ishte Simion. Votuesve të tij u pëlqeu ajo për të cilën ai qëndronte, duke përfshirë një të ardhme të vendosur brenda Evropës.

Kur mijëra njerëz rrethuan selinë e tij të fushatës mbrëmë për të pritur që ai të shpallte fitoren, shumë prej tyre sollën flamuj të BE-së. Kishte lehtësim, si dhe entuziazëm.

Para zgjedhjeve, votuesit e rinj kishin thënë se planifikonin veprime radikale nëse Simion fitonte.

“ShumĂ« miq thonĂ« se do tĂ« largohen nga Rumania sepse vlerat tona nuk pĂ«rputhen fare me tĂ«â€, tha Sergiana, e diplomuar nĂ« politikĂ«, nĂ« qendĂ«r tĂ« Bukureshtit.

“Ndjej se brenda njĂ« ose dy vitesh ai do tĂ« shkatĂ«rrojĂ« plotĂ«sisht shanset tona pĂ«r tĂ« qĂ«ndruar nĂ« BE”, shtoi ajo.

Në të kundërt, Dan i vendosi marrëdhëniet me Evropën në zemër të fushatës së tij.

“ËshtĂ« mĂ« mirĂ« pĂ«r mĂ«nyrĂ«n evropiane, pĂ«r tĂ« rinjtĂ« dhe pĂ«r RumaninĂ« – sepse marrim mĂ« shumĂ« fonde tĂ« BE-sĂ«, mĂ« shumĂ« zhvillim”, miratoi njĂ« tjetĂ«r votues i ri, Petrosanu.

“Gjithashtu, Nicusor Ă«shtĂ« djali mĂ« i zgjuar qĂ« nga revolucioni. Ai di si t’i bĂ«jĂ« gjĂ«rat”, shtoi ai.

Shansi i fundit

NĂ« fund, fitorja e Dan ishte e theksuar. Por miliona votues rumunĂ« zgjodhĂ«n njĂ« mĂ«nyrĂ« tjetĂ«r, vlera tĂ« ndryshme. NdĂ«rsa shpresat pĂ«r kandidatin e ‘ndryshimit’ janĂ« tĂ« mĂ«dha, sfidat janĂ« tĂ« mĂ«dha dhe durimi mund tĂ« jetĂ« i kufizuar.

“Sipas mendimit tim, ky Ă«shtĂ« shansi i fundit pĂ«r klasĂ«n politike kryesore pĂ«r tĂ« fituar zgjedhjet me platformĂ«n ‘ShpĂ«toni EvropĂ«n, ShpĂ«toni DemokracinĂ«'”, paralajmĂ«ron Radu Magdin.

George Simion është vetëm 38 vjeç dhe nuk po shkon askund; partia e tij nacionaliste AUR është e fortë në parlament.

“HerĂ«n tjetĂ«r, Ă«shtĂ« ‘mirupafshim’ nĂ«se kĂ«ta njerĂ«z nuk e bĂ«jnĂ« punĂ«n e tyre. HerĂ«n tjetĂ«r mund tĂ« jetĂ« dikush si Simion”, thotĂ« analisti. /Telegrafi/

 

The post Cilat janë sfidat e mëdha që e presin presidentin e ri të Rumanisë appeared first on Telegrafi.

Nicusor Dan kryeson në balotazhin vendimtar të zgjedhjeve presidenciale të Rumanisë

✇Telegrafi
By: Burim Tmava
18 May 2025 at 20:33

Sondazhet rumune të daljes në votime parashikojnë kandidatin e pavarur Nicusor Dan në krye me rreth 54% të votave dhe kandidatin e djathtë ekstreme George Simion me rreth 45%, në zgjedhjet presidenciale rumune të papritura që kanë tronditur dhe polarizuar vendin.

Megjithatë, gjithçka është ende në lojë për shkak të natyrës projeksionale të sondazheve të daljes në votime dhe votave të paprecedentë të diasporës, të cilat nuk janë përfshirë në këto parashikime dhe për këtë arsye mund të vendosin garën në të cilën votuan mbi 11 milionë rumunë (pjesëmarrje 64%).

Avangarde parashikon që Dan të fitojë 54,9% të votave dhe Simion 45,0%, ndërsa Curs parashikon që Dan të fitojë 54,10% dhe Simion 45,9%. Marzhi i gabimit është 2%, transmeton Telegrafi.

Sipas parashikimeve kombëtare të sondazheve të daljes nga anketuesit Avangarde dhe Curs, të botuara nga Euronews Romania, vendi i krahut lindor të NATO-s zgjodhi kandidatin pro-BE dhe pro-NATO në një pjesëmarrje masive të shënuar nga frika dhe pakënaqësia, duke përmbysur epërsinë e Simion në raundin e parë.

Por trendi i votimit të orëve të fundit mund të ndikojë ende në këto parashikime, duke përgatitur skenën për një natë dramatike zgjedhjesh në atë që shumica e rumunëve e shohin si votimin më të rëndësishëm në historinë e tyre post-komuniste.

Gjithashtu, relativiteti i parashikimeve të sondazheve të daljes në zgjedhjet e mëparshme, një tjetër shenjë e betejës së ashpër të zgjedhjeve presidenciale në Rumaninë e polarizuar ashpër, do të thotë se numërimi zyrtar dhe rezultatet e votave të diasporës tani do ta përfshijnë Rumaninë për orët e ardhshme derisa të shpallet rezultati përfundimtar zyrtar.

Sociologët e anketuesve të Avangarde vunë re një prani më të madhe votuesish në qytetet e mëdha, të cilat tentojnë të favorizojnë Danin, dhe një pjesëmarrje më të ulët në fshatra dhe qytete më të vogla, ku elektorati i partive të mëdha nuk ka një kandidat.

Ndërkohë, të dy kandidatët kanë shpallur fitoren të dielën në mbrëmje ndërsa presin numërimin zyrtar.

“Nga nesĂ«r, tĂ« gjithĂ« sĂ« bashku, le tĂ« fillojmĂ« rindĂ«rtimin e RumanisĂ«. Rumania do tĂ« kalojĂ« nĂ«pĂ«r njĂ« moment tĂ« vĂ«shtirĂ«, le tĂ« kujtojmĂ« forcĂ«n e kombit tonĂ«â€, tha Dan.

NdĂ«rkohĂ«, Simion e shpalli veten “presidenti i ri i RumanisĂ«â€ nĂ« tubimin e partisĂ« sĂ« tij nĂ« parlamentin rumun nĂ« Bukuresht.

“Ne jemi fituesit e qartĂ« tĂ« kĂ«tyre zgjedhjeve. Ne pretendojmĂ« fitoren nĂ« emĂ«r tĂ« popullit rumun. ËshtĂ« fitorja e popullit tĂ« poshtĂ«ruar rumun”, tha ai.

“Nuk ka rĂ«ndĂ«si se nĂ« cilĂ«n anĂ« ka qenĂ« secili prej nesh nĂ« kĂ«to zgjedhje, kjo Ă«shtĂ« demokraci, tani duhet tĂ« shtrĂ«ngojmĂ« duart”, shtoi ai.

NĂ« orĂ«t e fundit tĂ« votimit, ministritĂ« e jashtme, tĂ« brendshme dhe tĂ« mbrojtjes rumune denoncuan atĂ« qĂ« e quajtĂ«n “ndĂ«rhyrje ruse”, duke i paralajmĂ«ruar votuesit pĂ«r njĂ« fushatĂ« lajmesh tĂ« rreme tĂ« nisur nĂ« Telegram, TikTok dhe platforma tĂ« tjera tĂ« mediave sociale.

ZĂ«dhĂ«nĂ«si i ministrisĂ« sĂ« jashtme rumune, Andrei Tarnea, tha tĂ« dielĂ«n X se “edhe njĂ« herĂ« shohim shenjat dalluese tĂ« ndĂ«rhyrjes ruse pĂ«r tĂ« ndikuar nĂ« procesin zgjedhor, kjo pritej”.

NĂ« njĂ« veprim tĂ« koordinuar, tĂ« tre ministritĂ« zbuluan se njĂ« video e rreme e publikuar tĂ« dielĂ«n “pretendon nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« rreme se trupat franceze nĂ« Rumani veshin fshehurazi uniforma tĂ« xhandarmĂ«risĂ« rumune pĂ«r tĂ« ndĂ«rhyrĂ« brenda vendit”, Ă«shtĂ« lidhur drejtpĂ«rdrejt me RusinĂ«.

Themeluesi i Telegram, Pavel Durov, zbuloi se ai refuzoi njĂ« kĂ«rkesĂ« nga “njĂ« vend perĂ«ndimor”, tĂ« cilin nuk e pĂ«rmendi, pĂ«r tĂ« “heshtur” zĂ«rat konservatorĂ« nĂ« Rumani.

“Telegram nuk do tĂ« kufizojĂ« liritĂ« e pĂ«rdoruesve rumunĂ«, as nuk do tĂ« bllokojĂ« kanalet e tyre politike”, tha Durov. /Telegrafi/

 

The post Nicusor Dan kryeson në balotazhin vendimtar të zgjedhjeve presidenciale të Rumanisë appeared first on Telegrafi.

E diela e vendimeve/ Ja cilat janë 3 shtetet europiane ku sot po mbahen zgjedhje

✇Sot News | Lajme
By: floriana mane
18 May 2025 at 18:57

Ditën e sotme janë duke u zhvilluar zgjedhje në tre shtete të mëdha europiane.

Ja një përmbledhje e asaj për të cilën voton secili vend:

Rumania: ËshtĂ« raundi i dytĂ« i zgjedhjeve Presidenciale. Votuesit po zgjedhin midis nacionalistit George Simion dhe kryetarit liberal tĂ« BashkisĂ« sĂ« Bukureshtit, Nicusor Dan. Zgjedhjet vijnĂ« pas raundit tĂ« parĂ«, i cili u zhvillua mĂ« 4 maj 2025.

Polonia: Aty janë gjithashtu zgjedhje Presidenciale, por janë raundi i parë. Nëse asnjë kandidat nuk merr më shumë se 50% të votave, do të ketë një balotazh midis dy kandidatëve kryesorë më 1 qershor 2025.

Portugalia: Aty po zhvillohen zgjedhje të përgjithshme, për 230 vendet në Parlamentin me një dhomë. Zakonisht, udhëheqësi i partisë më të madhe pas zgjedhjeve bëhet kryeministër (pra pak a shumë e njëjta formulë si në Shqipëri).

The post E diela e vendimeve/ Ja cilat janë 3 shtetet europiane ku sot po mbahen zgjedhje appeared first on Sot News | Lajme.

Analiza/ Sot Rumania zgjedh mes dy botëve, me pasoja për Europën

✇Lapsi
By: user 8
18 May 2025 at 12:20

Në raundin e dytë të zgjedhjeve presidenciale në Rumani kërkojnë votën e rumunëve një ekstremist i krahut të djathtë, George Simion dhe liberali pro-evropian Nicusor Dan.

“Demokraci apo joliberalizĂ«m”, “EvropĂ« apo izolim”, “kampion i matematikĂ«s apo huligan futbolli” – tituj dhe klasifikime tĂ« tilla mund tĂ« lexohen ose dĂ«gjohen pothuajse nĂ« tĂ« gjitha mediat e pavarura rumune kĂ«to ditĂ«. Para raundit tĂ« dytĂ«, vendimtar tĂ« zgjedhjeve presidenciale nĂ« Rumani tĂ« dielĂ«n(18 maj 2025), opinioni publik Ă«shtĂ« mĂ« i tensionuar se kurrĂ« mĂ« parĂ« nĂ« dekadat e fundit. Pa pĂ«rjashtim, tĂ« gjithĂ« komentuesit dhe vĂ«zhguesit e shohin vendin nĂ« udhĂ«kryq dhe nĂ« njĂ« moment tĂ« rĂ«ndĂ«sishĂ«m historik.

AsnjĂ« zgjedhje presidenciale qĂ« nga rĂ«nia e diktaturĂ«s komuniste nĂ« vitet 1989/90 nuk Ă«shtĂ« karakterizuar nga kundĂ«rshtime kaq radikale midis dy kandidatĂ«ve dhe ndarje kaq tĂ« thella shoqĂ«rore si aktualisht. RrallĂ« herĂ« mĂ« parĂ« rezultati i zgjedhjeve ka qenĂ« kaq i paparashikueshĂ«m. TĂ« dy kandidatĂ«t theksojnĂ« se ata nuk rrjedhin nga “sistemi” dhe nuk pĂ«rfaqĂ«sohen nga partitĂ« tradicionale postkomuniste tĂ« RumanisĂ«.

NĂ« kaos me Simionin
NĂ« njĂ«rĂ«n anĂ« qĂ«ndron George Simion, 38 vjeçar, lider i partisĂ« sĂ« ekstremit tĂ« djathtĂ«, e afĂ«rt me RusinĂ«, “Aleanca pĂ«r Bashkimin e RumunĂ«ve” (AUR), njĂ« ish- huligan futbolli, tani i deklaruar “sovranist” dhe fan i presidentit tĂ« SHBA, Donald Trump e kryeministrit hungarez Viktor Orban. Simion ishte fituesi i qartĂ« i raundit tĂ« parĂ« tĂ« zgjedhjeve presidenciale mĂ« 4 maj, duke marrĂ« pothuajse 41 pĂ«r qind.

Rivali politik i tij: Nicusor Dan, 55 vjeçar, kryebashkiak pa parti i Bukureshtit, matematikan, ish-aktivist qytetar kundër korrupsionit dhe një njeri me pikëpamje qartësisht pro-evropiane, kryesisht liberale dhe pjesërisht konservatore. Ai u rendit pas Simion në raundin e parë, duke shënuar vetëm 21 për qind.

KĂ«to janĂ« zgjedhje me rĂ«ndĂ«si tĂ« madhe si pĂ«r RumaninĂ« edhe pĂ«r EvropĂ«n. Rumania Ă«shtĂ« vendi i gjashtĂ« mĂ« i madh i BE-sĂ« dhe mĂ« i madhi nĂ« EvropĂ«n Juglindore. Ajo ka kufirin mĂ« tĂ« gjatĂ« tĂ« BE-sĂ« me UkrainĂ«n, bazĂ«n mĂ« tĂ« rĂ«ndĂ«sishme tĂ« NATO-s dhe mburojĂ«n mĂ« tĂ« rĂ«ndĂ«sishme tĂ« mbrojtjes raketore nĂ« rajon. Deri mĂ« tani, Rumania ka qenĂ« njĂ« partner i besueshĂ«m dhe i parashikueshĂ«m nĂ« Bashkimin Evropian dhe NATO. Me njĂ« president pro-rus, tĂ« ekstremit tĂ« djathtĂ« Simion, kjo mund tĂ« ndryshojĂ« – dhe Rumania mund tĂ« hyjĂ« nĂ« njĂ« kaos tĂ« ngjashĂ«m si SHBA-tĂ« nĂ«n Trump.

Presidenti nuk ka kompetenca të mëdha ekzekutive në Rumani. Por ai është Komandant i Përgjithshëm i Ushtrisë dhe Kryetar i Këshillit të Lartë për Mbrojtjen Kombëtare (CSAT). Ai emëron kryeministrin, krerët e dy shërbimeve kryesore të inteligjencës dhe disa nga gjyqtarët kushtetues dhe përfaqëson Rumaninë në BE dhe NATO. Ai gjithashtu mund të marrë pjesë në mbledhjet e qeverisë. E gjithë kjo i jep atij ndikim të madh si në politikën e brendshme ashtu edhe në atë të jashtme.

Shumica e sondazheve gjatë dy javëve të fundit kanë treguar Simion pak më përpara, ndonjëherë dukshëm kryesues. Megjithatë, në një nga sondazhet më të fundit, dy kandidatët janë gati barazim. Por sondazhet zgjedhore në Rumani janë shpesh të pasakta. Asnjë institut i vetëm nuk e kishte parashikuar fitoren e Simion në raundin e parë.

Kthesa e Simion
Lideri i AUR-sĂ« shpesh kryesonte titujt e mediave vitet e fundit me paraqitje tĂ« ashpra, ndonjĂ«herĂ« tĂ« dhunshme fizikisht, ai premtonte rregullisht “tĂ« shkatĂ«rronte sistemin”. Jo drejtpĂ«rdrejt ai bĂ«nte fjalĂ« pĂ«r daljen nga BE dhe NATO, dhe se Republika e MoldavisĂ« dhe rajonet jugperĂ«ndimore tĂ« UkrainĂ«s do tĂ« bashkoheshin me RumaninĂ«. Simion binte nĂ« sy me simpatitĂ« e tij pro-ruse dhe agjitacionin nacionalist kundĂ«r pakicĂ«s hungareze nĂ« Rumani.

Simion Ă«shtĂ« larguar papritur nga kĂ«to pozicione kohĂ«t e fundit. Ai shfaqet i qetĂ« pĂ«r tĂ«, duke u pĂ«rmbajtur nga shprehjet vulgare dhe britmat. NĂ« vend qĂ« tĂ« flasĂ« pĂ«r daljen nga BE dhe NATO, ai flet pĂ«r respekt dhe dinjitet pĂ«r RumaninĂ« dhe se me tĂ« si president vendi do tĂ« jetĂ« njĂ« partner “nĂ« nivel tĂ« barabartĂ« dhe jo mĂ« i pĂ«rulur”. Por ajo qĂ« mbetet Ă«shtĂ« agjitacioni anti-ukrainas, pĂ«r shembull, kur pĂ«rhap gĂ«njeshtra pĂ«r trajtimin e supozuar preferencial tĂ« azilkĂ«rkuesve ukrainas ndaj qytetarĂ«ve rumunĂ«. Po ashtu nuk ka ndryshuar qĂ« Simion ka pak njohuri pĂ«r administratĂ«n publike, ekonominĂ«, Bashkimin Evropian dhe politikĂ«n e jashtme dhe tĂ« mbrojtjes.

“Antisistemi” pĂ«rfaqĂ«son sistemin
Me Danin, Rumania dhe BE-ja do të kishin një president që i mbetet besnik një kursi pro-evropian, sundimit të ligjit, transparencës, me të ka parashikueshmëri. Dan ofron mbështetje të pakushtëzuar për Ukrainën. Si kryebashkiak i Bukureshtit, Dan ka dëshmuar se mund të shtyjë reforma, edhe nëse nuk ka mundur të përmbushë disa nga premtimet e tij deri tani. Problemi i tij është se ai nganjëherë ngatërrohet në kompleksitetin e mendimit. Në debatet televizive me kundërshtarin e tij në javët e fundit, ai shpesh reagoi mendjemprehtë. Por po ashtu e shmangte përballjen aty ku nuk duhej dhe shpesh sillej defensiv.

Nicusor Dan ka njoftuar se nĂ«se fiton zgjedhjet, do tĂ« emĂ«rojĂ« presidentin e pĂ«rkohshĂ«m Ilie Bolojan si kryeministĂ«r. Bolojan Ă«shtĂ« njĂ« politikan qĂ« konsiderohet kryesisht me integritet dhe gĂ«zonte reputacion tĂ« mirĂ« si kryebashkiak i qytetit perĂ«ndimor rumun tĂ« Oradea (Oradea). MegjithatĂ«, si njĂ« politikan udhĂ«heqĂ«s pĂ«r njĂ« kohĂ« tĂ« gjatĂ« i PartisĂ« Nacional Liberale (PNL), ai pĂ«rfaqĂ«son “sistemin” – kjo i ndikon negativisht shanset elektorale tĂ« Danit, sepse ka pakĂ«naqĂ«si tĂ« madhe brenda shume pjesĂ«ve tĂ« shoqĂ«risĂ« rumune ndaj establishmentit, kjo duket se Ă«shtĂ« forca lĂ«vizĂ«se nĂ« kĂ«to zgjedhje.

NdĂ«rkohĂ« i vetĂ«shpalluri “prishĂ«s i sistemit” George Simion pĂ«rfaqĂ«son vazhdimĂ«sinĂ« me sistemin e vjetĂ«r nacional-stalinist Çaushesku, pjesĂ« tĂ« tĂ« cilit kanĂ« mbijetuar deri nĂ« ditĂ«t e sotme – ndĂ«r tĂ« tjera nĂ« partinĂ« AUR. Simion do tĂ« emĂ«ronte gjithashtu ezoterikun pro-rus Calin Georgescu si kryeministĂ«r. Ekstremistit tĂ« krahut tĂ« djathtĂ« i ishte ndaluar tĂ« kandidonte sĂ«rish pĂ«r president. Dhe nĂ« gjithĂ« karrierĂ«n e tij politike Georgescu ka mbrojtur ish-diplomatĂ«t e Çausheskut dhe punonjĂ«s tĂ« shĂ«rbimit sekret famĂ«keq, Securitate.

NĂ« njĂ« ese, aktivisti i tĂ« drejtave civile dhe ish-kundĂ«rshtar i regjimit tĂ« Çausheskut, Gabriel Andreescu, pĂ«rfundon: “NjĂ« fitore pĂ«r George Simion do tĂ« ishte faza e fundit nĂ« ringjalljen e rrjeteve ish-komuniste tĂ« pushtetit.”/DW

The post Analiza/ Sot Rumania zgjedh mes dy botëve, me pasoja për Europën appeared first on Lapsi.al.

Si nuk duhet luftuar populizmi: Një mësim nga Rumania

✇Telegrafi
By: Agron Shala
16 May 2025 at 10:47

Nga: Alec Russell /  The Financial Times
PĂ«rkthimi: Telegrafi.com

Politika Ă«shtĂ« gjithmonĂ« e lehtĂ« pĂ«r t’u interpretuar – pasi ka ndodhur ngjarja. Pas revolucionit antikomunist tĂ« RumanisĂ« nĂ« vitin 1989, mes njĂ« lulĂ«zimi tĂ« madh gazetash, nĂ« rrugĂ« u shfaq njĂ« fletushkĂ« ultranacionaliste. E quajtur RomĂąnia Mare (Rumania e Madhe), ajo shumĂ« shpejt frymĂ«zoi njĂ« parti politike me tĂ« njĂ«jtin emĂ«r provokues dhe me pikĂ«pamje revanshiste.

TĂ« dyja, fletushka dhe partia, pasqyronin njĂ« kthim nĂ« vitet ’30 [tĂ« shekullit XX]. Vit pas viti, ato qĂ«ndruan nĂ« periferi. NdĂ«rkohĂ«, Rumania po lĂ«vizte para – edhe pse nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« çrregullt – drejt normalitetit. NĂ« fillim tĂ« viteve 2000, ajo iu bashkua Bashkimit Evropian dhe NATO-s, njĂ« triumf pas periudhĂ«s sĂ« saj tĂ« vĂ«shtirĂ« nĂ«n komunizĂ«m.

Megjithatë, dhe për fat të keq, fryma e Romùnia Mare-s, tani e lustruar me një lëmim të stilit trumpian, është forca dominuese e vendit. George Simion, një politikan i përshkuar nga etosi i së djathtës ekstreme, është kandidati kryesor në raundin e dytë të zgjedhjeve presidenciale të së dielës. Cilido qoftë rezultati, shumë vende të BE-së që përpiqen të përballen me populizmin, duhet të mësojnë këtë nga Rumania: ajo është një rast studimi për mënyrën si të mos reagosh.

NĂ«se fiton Simioni, dikur njĂ« huligan futbolli, kjo do tĂ« pĂ«rbĂ«jĂ« tronditjen mĂ« tĂ« madhe pĂ«r RumaninĂ« qĂ« nga viti 1989. InvestitorĂ«t janĂ« tĂ« tmerruar – po ashtu edhe zyrtarĂ«t e NATO-s dhe tĂ« BE-sĂ«, tĂ« cilĂ«t kanĂ« frikĂ« se Rumania mund tĂ« bashkohet me HungarinĂ« si njĂ« anĂ«tare rebele. Askush nuk duhet tĂ« jetĂ« i habitur.

Sigurisht qĂ« ka pasur ndihmĂ«s tĂ« gatshĂ«m dhe tĂ« njohur pĂ«r kĂ«tĂ« valĂ« populiste qĂ« çoi nĂ« fitoren e Simionit me 41 pĂ«r qind tĂ« votave nĂ« raundin e parĂ«. Duket qartĂ« se Moska orkestroi njĂ« fushatĂ« kibernetike pĂ«r tĂ« amplifikuar mesazhin e sĂ« djathtĂ«s. Nxitja e telasheve zgjedhore pĂ«rmes botĂ«ve Ă«shtĂ« njĂ« qasje e njohur pĂ«r Kremlinin – dhe jashtĂ«zakonisht e lirĂ«.

MĂ« pas vijnĂ« rrjetet e vjetra komuniste qĂ« thuhet se kanĂ« financuar AleancĂ«n pĂ«r Bashkimin e RumunĂ«ve (AUR) tĂ« Simionit dhe aleatĂ«t e tij. Ish-sekuritatĂ«t [Securitate – shĂ«rbimi sekret i RumanisĂ« komuniste] e Bukureshtit u pasuruan pas vitit 1989, nĂ« stilin e grabitjeve tĂ« KGB-sĂ« [shĂ«rbimi sekret i BRSS-sĂ«]. TrashĂ«gimtarĂ«t dhe bashkĂ«punĂ«torĂ«t e tyre po nuhatin mundĂ«si tĂ« mĂ«dha pĂ«r pĂ«rfitim nĂ« njĂ« shtet tĂ« drejtuar nga Simioni.

Por, sado të dëmshme të jenë këto ndikime, fajtorët e vërtetë për ngritjen e së djathtës janë partitë e mëparshme, të cilat janë alternuar në pushtet për 35 vjet në mënyrë të rehatshme dhe të korruptuar. Një brez i ri gazetarësh dhe prokurorësh ka nxjerrë në dritë skandal pas skandali, veçanërisht nën Social-Demokratët. Shikoni Kolektivin [filmi dokumentar rumun Colectiv i vitit 2019] e nominuar për Oscar, që shpërfaq korrupsionin në sistemin shëndetësor, dhe do të qani.

Siç dihet, qeveria në largim e koalicionit është ndoshta më e pastra që ka pasur ndonjëherë Rumania, por ajo erdhi shumë vonë për të zbutur pakënaqësinë popullore ndaj status quo-së. (Ajo ishte gjithashtu e pashpresë në komunikimin e mesazhit të saj.)

Shtresa drejtuese e RumanisĂ« dĂ«shtoi tĂ« ndajĂ« pĂ«rfitimet e globalizimit, ndĂ«rkohĂ« qĂ« mbeti tepĂ«r e vetĂ«kĂ«naqur pĂ«rballĂ« kĂ«rcĂ«nimit nga e djathta. Simioni ndĂ«rtoi profilin e tij si kundĂ«rshtar i vaksinimit gjatĂ« pandemisĂ«, duke shfrytĂ«zuar njĂ« mosbesim ndaj shtetit kujdestar qĂ« vjen nga epoka komuniste. QĂ«kur partia e tij AUR hyri nĂ« politikĂ«n qendrore nĂ« vitin 2020, nacionalizmi i saj shpeshherĂ« Ă«shtĂ« nĂ«nvlerĂ«suar – nĂ«se jo pĂ«rkĂ«dhelur – nga qendra politike.

ÇfarĂ« marrĂ«zie ka dĂ«shmuar kjo. Kur establishmenti mĂ« nĂ« fund kuptoi pĂ«rmasat e kĂ«rcĂ«nimit, reagoi nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« vrazhdĂ«, duke anuluar raundin e parĂ« tĂ« zgjedhjeve tĂ« vitit tĂ« kaluar – kur njĂ« tjetĂ«r ultranacionalist, Călin Georgescu, fitoi – duke pĂ«rmendur ndĂ«rhyrje ruse. Ai mĂ« vonĂ« u ndalua tĂ« merrte pjesĂ« nĂ« pĂ«rsĂ«ritjen e votimit nga Gjykata Kushtetuese, mbi bazĂ«n e provave tĂ« paqarta.

NĂ« shkurt, nĂ«npresidenti amerikan JD Vance tmerroi centristĂ«t evropianĂ« kur e qortoi BE-nĂ« pĂ«r kufizimin e lirisĂ« sĂ« fjalĂ«s – pa pĂ«rmendur tiraninĂ« e RusisĂ«. Por, ai kishte tĂ« drejt kur sugjeroi se reagimi ndaj Georgescut ishte i tepruar. Dhe, po – befasi, befasi – ndalimi duket se ka nxitur tĂ« djathtĂ«n.

PĂ«r aktivistĂ«t e MAGA-s [Make America Great Again] nĂ« ShBA dhe mĂ« gjerĂ«, njĂ« fitore e Simionit do tĂ« ishte njĂ« tjetĂ«r gozhdĂ« e mirĂ«pritur nĂ« arkivolin e BE-sĂ« – edhe pse nĂ« tentimin pĂ«r tĂ« tĂ«rhequr tĂ« moderuarit ai thotĂ« se do tĂ« qĂ«ndrojĂ« nĂ« NATO dhe BE. Kremlini duhet tĂ« jetĂ« i ekzaltuar kur e sheh veten tĂ« vlerĂ«suar si njĂ« kryemjeshtĂ«r i marionetave tĂ« RumanisĂ«, duke pasur parasysh faktin se vendi historikisht e ka urryer RusinĂ«. Sa pĂ«r gazetarĂ«t e mbetur tĂ« RomĂąnia Mare, ndonĂ«se gjithçka dukej e pamundur, momenti i tyre tashmĂ« ka ardhur.

LiberalĂ«t dhe pakicat etnike tĂ« RumanisĂ« kanĂ« mbĂ«shtetur shpresat e tyre tĂ« zbehta te NicuƟor Dan, kryebashkiaku i Bukureshtit, njĂ« matematikan me njĂ« karrierĂ« jo tĂ« bujshme. Edhe nĂ«se ai fiton, vendin e pret njĂ« trazirĂ«, nĂ« mos njĂ« çrregullim i plotĂ«.

George Iacobescu, i cili u largua nga Rumania nĂ«n komunizĂ«m dhe pĂ«rfundoi duke drejtuar njĂ« nga bizneset mĂ« tĂ« mĂ«dha tĂ« pasurive tĂ« paluajtshme nĂ« EvropĂ«, Canary Wharf Group, Ă«shtĂ« i zhgĂ«njyer me mbĂ«shtetĂ«sit e AUR-it, veçanĂ«risht nga diaspora e madhe nĂ« BE qĂ« votoi pĂ«r tĂ« herĂ«n e fundit. “Ata po e shkatĂ«rrojnĂ« vendin pĂ«r tĂ« hequr menaxhimin e tij tĂ« kalbur”, thotĂ« ai. “ËshtĂ« si tĂ« djegĂ«sh njĂ« pyll tĂ« tĂ«rĂ« nĂ« vend qĂ« heqĂ«sh pemĂ«t e tij tĂ« kalbura”. VĂ«rtet, kjo Ă«shtĂ« njĂ« histori paralajmĂ«ruese. /Telegrafi/

The post Si nuk duhet luftuar populizmi: Një mësim nga Rumania appeared first on Telegrafi.

Rumania emëron kryeministrin e përkohshëm

✇Lapsi
By: user7
7 May 2025 at 09:01

Presidenti i përkohshëm i Rumanisë emëroi një kryeministër të ri të martën, një ditë pasi Marcel Ciolacu dha dorëheqjen pas dështimit të kandidatit të koalicionit të tij për të kaluar në balotazh në një përsëritje të zgjedhjeve presidenciale. Ilie Bolojan nënshkroi një dekret për të emëruar ministrin e brendshëm në detyrë, Catalin Predoiu të Partisë Kombëtare Liberale, për të drejtuar qeverinë derisa të formohet një e re.

Posti i përkohshëm mund të mbahet për një maksimum prej 45 ditësh, gjatë të cilave ata kanë kompetenca të kufizuara ekzekutive. Ndryshimi vjen pasi kandidati i koalicionit, Crin Antonescu, doli i treti në votimin presidencial të raundit të parë të së dielës, shumë pas nacionalistit të djathtë të ekstremit të djathtë George Simion dhe kryetarit reformist pro-perëndimor të bashkisë së Bukureshtit Nicusor Dan.

Rumania mbajti rivotimin disa muaj pasi një gjykatë e lartë anuloi garën e mëparshme pas akuzave për shkelje zgjedhore dhe ndërhyrje ruse, të cilat Moska i ka mohuar.

Votimi i së dielës ishte hera e dytë në historinë postkomuniste të Rumanisë, përfshirë ciklin zgjedhor të anuluar, që partia PSD nuk pati një kandidat në raundin e dytë të një gare presidenciale.

The post Rumania emëron kryeministrin e përkohshëm appeared first on Lapsi.al.

Kryeministri rumun jep dorëheqje mes pasojave të zgjedhjeve pas-presidenciale të koalicionit qeverisës

✇Telegrafi
By: Burim Tmava
5 May 2025 at 18:21

Kryeministri rumun Marcel Ciolacu ka dhënë dorëheqje pasi Crin Antonescu nuk arriti të arrinte në balotazhin e zgjedhjeve presidenciale, duke e përçarë më tej koalicionin qeverisës mes trazirave politike.

Marcel Ciolacu dha dorëheqje si kryeministër rumun të hënën, një ditë pasi kandidati i koalicionit të madh qeverisës Crin Antonescu nuk arriti të siguronte një vend në balotazhin e zgjedhjeve presidenciale.

Ciolacu ofroi dorëheqjen e tij dhjetorin e kaluar pasi nuk u kualifikua për raundin e dytë të zgjedhjeve të vështira dhe të anuluara, të cilat panë kandidatin ultranacionalist Calin Georgescu të vinte nga askund për të fituar raundin e parë, transmeton Telegrafi.

TĂ« dielĂ«n, koalicioni i madh – i cili pĂ«rfshinte PSD-nĂ« e qendrĂ«s sĂ« majtĂ« tĂ« Ciolacu-t, partinĂ« liberale PNL dhe partinĂ« e pakicĂ«s hungareze UDMR/RMDSZ – nuk arriti tĂ« frymĂ«zonte rumunĂ«t tĂ« mbĂ«shtesnin Antonescu-n nĂ« raundin e parĂ« tĂ« pĂ«rsĂ«ritjes sĂ« zgjedhjeve presidenciale pas skandalit tĂ« paprecedentĂ« tĂ« zgjedhjeve tĂ« anuluara nĂ« dhjetor, i cili shkaktoi trazira tĂ« konsiderueshme brenda bllokut.

Grupi aktual i ministrave të PSD-së ka vendosur të largohet nga qeveria së bashku me Ciolacun, pas akuzave se nuk bënë mjaftueshëm për të ndihmuar Antonescun të sigurojë pozicionin e lartë.

Deri të dielën në mbrëmje, liberalët e kishin fajësuar tashmë PSD-në se nuk bëri mjaftueshëm për të mobilizuar votuesit e tyre në të gjithë vendin, veçanërisht në zonat rurale, për të mbështetur Antonescun.

Sipas burimeve të Euronews Romania, PNL i kërkoi kryeministrit në detyrë të jepte dorëheqje në favor të presidentit të përkohshëm Ilie Bolojan, duke e përçarë më tej aleancën.

Ndërsa ministrat e PSD-së do të qëndrojnë në detyrë në periudhën e ndërmjetme prej 45 ditësh, Bolojan tani do të duhet të emërojë një kryeministër të ri, i cili do të duhet të marrë miratimin e parlamentit rumun.

Të dielën në mbrëmje, kandidati nacionalist George Simion fitoi raundin e parë të zgjedhjeve presidenciale të Rumanisë me rreth 40.5% të votave.

NĂ« njĂ« triler politik tĂ« vonĂ« natĂ«n, numĂ«rimi zyrtar e pa kandidatin e pavarur tĂ« jashtĂ«m Nicușor Dan tĂ« dilte nĂ« vendin e dytĂ« dhe nĂ« balotazh, duke e rrĂ«zuar Antonescun nga gara – njĂ« rezultat qĂ« tronditi establishmentin tradicional politik nĂ« shtetin anĂ«tar tĂ« BE-sĂ« dhe NATO-s.

Sondazhet parazgjedhore favorizonin Simion për të fituar raundin e parë. Megjithatë, rezultati i Dan, kryetarit të bashkisë së Bukureshtit, i dërgoi një mesazh të qartë koalicionit qeverisës, i cili u mblodh pas Antonescut si kandidati kryesor i partisë.

Të hënën, PSD vendosi të mos mbështeste asnjërin prej dy kandidatëve në balotazh. Ndërkohë, PNL njoftoi se votoi unanimisht për të mbështetur Danin në votim, i cili ishte planifikuar të mbahej pas dy javësh. /Telegrafi/

 

The post Kryeministri rumun jep dorëheqje mes pasojave të zgjedhjeve pas-presidenciale të koalicionit qeverisës appeared first on Telegrafi.

Njihuni me George Simionin – fituesin nacionalist nĂ« zgjedhjet e RumanisĂ«

✇Albeu
By: D Marku
5 May 2025 at 16:17

Kandidati i djathtë George Simion doli si fitues i qartë të dielën, teksa rumunët votuan në një proces presidencial që u ndoq me vëmendje në mbarë botën.

Ai do tĂ« pĂ«rballet tani nĂ« njĂ« balotazh mĂ« 18 maj me kryetarin centrist tĂ« BashkisĂ« sĂ« Bukureshtit, Nicușor Dan, nĂ« njĂ« garĂ« qĂ« do tĂ« vendosĂ« nĂ«se Rumania do tĂ« bĂ«het shteti i radhĂ«s i BE-sĂ« qĂ« kalon nĂ« mĂ«nyrĂ« dramatike nĂ« tĂ« djathtĂ«n ekstreme.

Por kush Ă«shtĂ« ky 38-vjeçar me stil provokues, udhĂ«heqĂ«s i partisĂ« “Aleanca pĂ«r Bashkimin e RomĂąnĂ«ve” (AUR) — dhe si arriti kaq pranĂ« presidencĂ«s?

Adhurues i Trumpit

Simion ka studiuar histori nĂ« universitet dhe Ă«shtĂ« pĂ«rfshirĂ« herĂ«t nĂ« aktivizĂ«m, duke marrĂ« pjesĂ« nĂ« protesta qĂ« promovonin bashkimin e RumanisĂ« me MoldavinĂ« fqinje — njĂ« ideologji ultranacionaliste dhe irredentiste, shkruan Politio.

Ai themeloi partinĂ« e tij AUR nĂ« vitin 2019, pas njĂ« pĂ«rpjekjeje tĂ« dĂ«shtuar pĂ«r t’u zgjedhur nĂ« Parlamentin Europian si kandidat i pavarur. Simion, i cili shpesh mban njĂ« kapele tĂ« kuqe flakĂ« me emrin e Donald Trumpit, e ka pĂ«rshkruar stilin e partisĂ« sĂ« tij si “Trumpist”. Pas zgjedhjeve parlamentare tĂ« vitit tĂ« kaluar, AUR Ă«shtĂ« tashmĂ« forca e dytĂ« mĂ« e madhe nĂ« parlamentin rumun.

Shumë nga qëndrimet politike të AUR përputhen me ato të lëvizjes MAGA të Trumpit: konservatorizëm social, që e cilëson veten si pro-kristiane dhe pro-familje, si dhe kundërshtim të ndihmës ushtarake për Ukrainën.

Popullariteti i partisë u rrit ndjeshëm gjatë pandemisë së Covid-19, teksa AUR shfrytëzoi ndjenjat anti-shkencore, duke kundërshtuar masat e qeverisë për kufizimin e përhapjes së virusit dhe duke përhapur teori konspirative për vaksinat në rrjete sociale.

NĂ« vitin 2024, Simion u ndalua pĂ«r tre vite nga hyrja nĂ« UkrainĂ«, pĂ«r shkak tĂ« asaj qĂ« Kievi e cilĂ«soi si “aktivitet sistematik anti-ukrainas”. Ai mohon se Ă«shtĂ« kundĂ«r UkrainĂ«s apo pro-rus, duke argumentuar se Ă«shtĂ« “thjesht pro-rumun”. Po ashtu, ai Ă«shtĂ« ndaluar disa herĂ« edhe nga Moldavia, pasi autoritetet e Kishinievit e kanĂ« akuzuar pĂ«r rrezik tĂ« sigurisĂ« kombĂ«tare.

Simion ka sulmuar hapur Brukselin, duke kërcënuar se do të thyejë ligjet e BE-së kur ato nuk i pëlqejnë, megjithëse ka theksuar se Rumania duhet të mbetet pjesë e Bashkimit Europian. Në një intervistë për POLITICO muajin e kaluar, ai ka mohuar etiketimin si ekstremist i djathtë.

Meloni 2.0

Simion e ka pĂ«rmendur kryeministren e djathtĂ« italiane Giorgia Meloni si njĂ« prej heroinave tĂ« tij politike dhe ka bĂ«rĂ« thirrje pĂ«r “Melonizimin e EuropĂ«s”.

“BesomĂ«ni, do tĂ« vijĂ« edhe ‘Simionizimi’,” i tha ai POLITICO-s nĂ« nĂ«ntor tĂ« vitit tĂ« kaluar, pak para se tĂ« anuloheshin zgjedhjet presidenciale tĂ« mĂ«parshme nĂ« Rumani, ku ai pĂ«rfundoi i katĂ«rti.

QĂ« nga ajo kohĂ«, pas shfuqizimit tĂ« rezultatit tĂ« atyre zgjedhjeve — ku fituesi befasues i ekstremit tĂ« djathtĂ« Călin Georgescu u skualifikua dhe u caktua njĂ« votim i ri nga Gjykata Kushtetuese e vendit, pasi autoritetet rumune dyshuan pĂ«r ndĂ«rhyrje ruse — profili i Simionit ka njohur rritje tĂ« ndjeshme.

Ai denoncoi me forcĂ« anulimin e zgjedhjeve tĂ« vitit tĂ« kaluar, duke e portretizuar votimin e ri si njĂ« “betejĂ« pĂ«r demokracinĂ«, vullnetin e popullit, shtetin ligjor dhe rendin kushtetues”, dhe premtoi se nĂ«se zgjidhet, do t’i japĂ« Călin Georgescut njĂ« post tĂ« lartĂ« nĂ« shtet.

Në një debat televiziv të muajit të kaluar mes kandidatëve presidencialë, Simion u shfaq me një tufë me lule për Elena Lasconin, kandidatja e qendrës së majtë që doli e dyta në zgjedhjet e anuluara, përpara se të braktiste debatin në shenjë proteste për anulimin e procesit.

Ky veprim teatral mishëron politikën përçarëse të George Simionit, i cili e nisi karrierën e tij duke marshuar në rrugë dhe duke shpërndarë parulla ultranacionaliste nëpër rrugët e vendit.

Rezultati i zgjedhjeve tĂ« sĂ« dielĂ«s pĂ«rfaqĂ«son kulmin e ngjitjes sĂ« tij nga njĂ« aktivist i rrugĂ«s nĂ« lider i ekstremit tĂ« djathtĂ« — dhe, nĂ«se arrin nĂ« Pallatin Cotroceni, rezidenca presidenciale nĂ« Bukuresht, mund tĂ« bĂ«het njeriu mĂ« i fuqishĂ«m nĂ« Rumani, shkruan Politico.

The post Njihuni me George Simionin – fituesin nacionalist nĂ« zgjedhjet e RumanisĂ« appeared first on Albeu.com.

Rumania përsërit zgjedhjet presidenciale pas ndërhyrjes ruse

✇Telegrafi
By: Burim Tmava
4 May 2025 at 11:42

Rumunët do të përpiqen përsëri të zgjedhin një president të ri sot, gjashtë muaj pasi përpjekja e parë përfundoi në skandal dhe konfuzion.

Një i huaj radikal me prirje mistike, Calin Georgescu, doli i pari më 24 nëntor, por ky rezultat u anulua për shkak të akuzave për mashtrim në fushatë dhe ndërhyrje ruse, transmeton Telegrafi.

Në shkurt, zëvendëspresidenti i SHBA-së, JD Vance kritikoi ashpër Rumaninë për atë vendim, duke shkaktuar tronditje në një establishment politik rumun i cili mbështetet shumë në marrëdhënien e tij të veçantë me SHBA-në.

Megjithatë, Georgescu u ndalua të merrte pjesë në rizgjedhjen e sotme.

Këto zgjedhje vënë përballë një nacionalist, George Simion, udhëheqës i Aleancës për Bashkimin e Rumunëve (AUR), kundër tre centristëve: kryetarit të bashkisë popullore të Bukureshtit, Nicusor Dan; Crin Antonescu, një liberal që përfaqëson koalicionin qeverisës Social-Demokrat dhe Liberal Kombëtar; dhe Elena Lasconi, një e pavarur.

Shtatë kandidatë të tjerë janë në fletën e votimit. Nëse asnjë kandidat nuk fiton mbi 50% të votave, një balotazh midis dy kandidatëve të parë do të mbahet më 18 maj.

“KĂ«to zgjedhje nuk kanĂ« tĂ« bĂ«jnĂ« me njĂ« kandidat apo njĂ« tjetĂ«r, por me çdo rumun qĂ« Ă«shtĂ« gĂ«njyer, injoruar, poshtĂ«ruar dhe qĂ« ende ka forcĂ«n tĂ« besojĂ« dhe tĂ« mbrojĂ« identitetin dhe tĂ« drejtat tona”, shkroi Simion nĂ« X tĂ« premten.

Sondazhet e opinionit – tĂ« njohura pĂ«r jo-besueshmĂ«rinĂ« e tyre nĂ« Rumani – sugjerojnĂ« se ai do tĂ« dalĂ« i pari sot, pastaj do tĂ« pĂ«rballet me njĂ« garĂ« tĂ« ashpĂ«r me Nicusor Dan ose Crin Antonescu nĂ« balotazh.

Rezultati pritet me nervozizëm në kryeqytetet evropiane, Uashington, Kiev dhe Moskë. Rumania është një rrugë e rëndësishme tranziti për sistemet e armëve dhe municionet në Ukrainë.

Vendi ka një mburojë mbrojtëse raketore amerikane në Deveselu, dhe tre baza ajrore të mëdha nga të cilat NATO kryen misione ajrore policore deri në kufirin e Ukrainës dhe Moldavisë dhe mbi Detin e Zi.

Ukraina eksporton 70% të grurit të saj përgjatë bregdetit të Detit të Zi, përmes ujërave territoriale rumune, drejt Stambollit.

Marina rumune çminon ato ujëra dhe forca ajrore rumune trajnon pilotë ukrainas për të fluturuar F-16. Administrata Trump po rivlerëson angazhimin e saj ndaj Rumanisë. Një marrëveshje për heqjen e vizave u anulua papritur në prag të zgjedhjeve.

“Harroni çdo ndihmĂ« tjetĂ«r pĂ«r UkrainĂ«n nĂ«se Simion bĂ«het president”, thotĂ« George Scutaru, njĂ« ekspert sigurie nĂ« QendrĂ«n e StrategjisĂ« sĂ« Re nĂ« Bukuresht.

Si kreu i KĂ«shillit tĂ« SigurisĂ« KombĂ«tare, presidenti mund tĂ« vĂ«rĂ« veton ndaj çdo vendimi dhe ka njĂ« ndikim tĂ« fortĂ« nĂ« politikĂ«n e sigurisĂ«. Por Scutaru shpreh “optimizĂ«m tĂ« kujdesshĂ«m” se njĂ«ri nga qendrat do tĂ« fitojĂ« balotazhin.

Pakënaqësia publike ndaj mbështetjes financiare rumune për refugjatët ukrainas ka qenë një pikë qendrore në fushatën e Simion, megjithëse ai mohon se është pro-rus. /Telegrafi/

 

The post Rumania përsërit zgjedhjet presidenciale pas ndërhyrjes ruse appeared first on Telegrafi.

BUKURESHT – Rumania pĂ«rsĂ«rit zgjedhjet presidenciale

✇Agjencia Telegrafike Shqiptare
By: Oliver Serani
4 May 2025 at 09:08

BUKURESHT, 4 maj /ATSH-DPA/ – RumunĂ«t u janĂ« drejtuar kutive tĂ« votimit pĂ«r tĂ« pĂ«rsĂ«ritur zgjedhjet presidenciale tĂ« vitit tĂ« kaluar, tĂ« cilat u anuluan pĂ«r shkak tĂ« parregullsive.

Edhe pse sondazhet sugjerojnë se George Simion i partisë së ekstremit të djathtë Aleanca për Bashkimin e Rumunëve (AUR) ka perspektivat më të mira, asnjë nga 11 kandidatët nuk pritet të fitojë shumicën absolute menjëherë, që do të thotë se ka të ngjarë të ketë një balotazh.

Qendrat e votimit hapen në orën 6 të mëngjesit dhe mbyllen në orën 8 të mbrëmjes.

Nëse është e nevojshme, një balotazh do të mbahet më 18 maj midis dy kandidatëve më të renditur në raundin e parë.

Në zgjedhjet e para në nëntor, kandidati pro-rus, Călin Georgescu, fitoi raundin e parë, pasi zhvilloi pjesën më të madhe të fushatës së tij në platformën online TikTok.

Megjithatë, pak para balotazhit të planifikuar, Gjykata Kushtetuese anuloi raundin e parë për shkak të parregullsive në financimin e fushatës.

Georgescu u ndalua përsëri të kandidonte për president dhe ka qenë nën hetim nga prokurorët që nga shkurti për dhënien e deklaratave të rreme në lidhje me financimin e fushatës së tij. /os/

The post BUKURESHT – Rumania pĂ«rsĂ«rit zgjedhjet presidenciale appeared first on Agjencia Telegrafike Shqiptare.

Aeroplanët luftarakë të NATO-s ngriten në ajër pas sulmeve ruse me rreze të gjatë veprimi në Ukrainë

✇Telegrafi
By: Burim Tmava
29 April 2025 at 09:58

Avionët luftarakë të NATO-s ngrihen në ajër pas sulmeve me rreze të gjatë veprimi nga Rusia

Forcat e NATO-s ngritën në ajër katër aeroplanë luftarakë gjatë natës, pasi Rusia nisi sulme me dronë me rreze të gjatë veprimi pranë kufirit të Ukrainës me Rumaninë.

Rumania po heton nĂ«se njĂ« dron rus kaloi deri nĂ« 500 metra nĂ« hapĂ«sirĂ«n ajrore tĂ« NATO-s “pĂ«r njĂ« periudhĂ« shumĂ« tĂ« shkurtĂ«r kohore”, tha tĂ« martĂ«n Ministria e Mbrojtjes e Bukureshtit, transmeton Telegrafi.

Qeveria rumune tha se ushtria e saj kishte aktivizuar njĂ« alarm ajror nĂ« rajonin juglindor tĂ« Tulceas, pasi Moska nisi njĂ« “seri sulmesh me dronĂ« ndaj objektivave civilĂ« dhe infrastrukturĂ«s portuale” nĂ« UkrainĂ«n perĂ«ndimore.

Dy aeroplanë luftarakë rumunë F-16 u ngritën nga një bazë ajrore në jugperëndim të Tulceas, dhe dy aeroplanë italianë Eurofighter Typhoon u ngritën nga baza ajrore Mihail Kogălniceanu, u tha nga Bukureshti.

Tulcea ndodhet direkt përballë kufirit nga porti ukrainas i Izmail, të cilin Rusia e ka sulmuar vazhdimisht. Lumi Danub shënon kufirin midis dy vendeve, pak në veri të Tulceas. /Telegrafi/

 

The post Aeroplanët luftarakë të NATO-s ngriten në ajër pas sulmeve ruse me rreze të gjatë veprimi në Ukrainë appeared first on Telegrafi.

Importi i duhanit në Shqipëri/ Polonia dhe Greqia kryesojnë listën, rritet tregtia dhe me Rumaninë

✇BoldNews
By: Enrik Braho
24 March 2025 at 22:54

Çmimi i cigareve nĂ« ShqipĂ«ri ka pĂ«suar rritje tĂ« vazhdueshme gjatĂ« viteve tĂ« fundit, si pasojĂ« e politikave fiskale qĂ« synojnĂ« uljen e konsumit tĂ« duhanit. NĂ« Janar 2025, çmimi i paketave tĂ« cigareve u rrit me 20 deri nĂ« 30 lekĂ« pĂ«r paketĂ«, si rezultat i rritjes sĂ« akcizĂ«s sĂ« duhanit. Aktualisht, paketa mĂ« [
]

The post Importi i duhanit në Shqipëri/ Polonia dhe Greqia kryesojnë listën, rritet tregtia dhe me Rumaninë appeared first on BoldNews.al.

Salduesi rumun krijon skulptura të mahnitshme nga hekurishtet

✇Telegrafi
By: Eliza Hajzeri
24 March 2025 at 12:59

Një saldues i kthen materialet e zakonshme si dërrasat e zinxhirët e biçikletave në skulptura, duke e shndërruar korridorin e Universitetit Galati të Rumanisë në një ekspozitë unike arti.

Korridoret e Universitetit të Galatit janë shndërruar në një ekspozitë të jashtëzakonshme me skulptura të bëra tërësisht nga hekuri.

Krijuar nga salduesi Paul Mironov, pjesët kanë mahnitur vizitorët e të gjitha moshave, përcjell Telegrafi.

Mironov, i cili kĂ«mbĂ«ngul se nuk Ă«shtĂ« njĂ« artist, por njĂ« njeri qĂ« “e do tĂ« bukurĂ«n”, ka shpenzuar vite duke rafinuar zanatin e tij.

Pjesa e tij mĂ« sfiduese, njĂ« autoportret, u deshĂ«n 18 muaj pĂ«r t’u pĂ«rfunduar.

Bëhet e ditur se ekspozita ka ngjallur interes për një ekspozim të përhershëm.

“Ne po shqyrtojmĂ« njĂ« muze tĂ« diversitetit”, tha Arthur Tulus, dekan i Universitetit Galati.

“Ne kemi nevojĂ« vetĂ«m pĂ«r hapĂ«sirĂ«n e duhur”, shtoi ai. /Telegrafi/

The post Salduesi rumun krijon skulptura të mahnitshme nga hekurishtet appeared first on Telegrafi.

Rumania arreston 6 të dyshuar për planifikimin e një grusht shteti, punuan me Rusinë

✇Euronews
By: Xhensila Buba
6 March 2025 at 15:20

Prokurorët rumunë njoftuan të enjten se i kanë arrestuar gjashtë njerëz nën dyshimin se kishin bërë përpjekje për ta rrëzuar Qeverinë e Rumanisë me ndihmën e Rusisë.

TĂ« dyshuarit u arrestuan tĂ« mĂ«rkurĂ«n – ditĂ«n e njĂ«jtĂ« kur Rumania, e cila Ă«shtĂ« anĂ«tare e NATO-s dhe BE-sĂ«, i shpalli persona non-grata atasheun ushtarak tĂ« AmbasadĂ«s sĂ« RusisĂ« dhe zĂ«vendĂ«sin e tij.

Rumania tha se ata bënë veprime në kundërshtim me rregullat diplomatike. Moska ka thënë se nuk do të përgjigjet ndaj këtij vendimi të rumunëve.

“Duke nisur nga viti 2023, pesĂ« nga tĂ« pandehurit, bashkĂ« me njĂ« tĂ« dyshuar, e krijuan njĂ« grup tĂ« organizuar kriminal, me qĂ«llim pĂ«r ta minuar sovranitetin dhe pavarĂ«sinĂ« e shtetit tĂ« RumanisĂ«, duke e minuar politikisht mbrojtjen e vendit”, tha njĂ«sia kundĂ«r krimit tĂ« organizuar, DIICOT.

DIICOT nuk i ka bĂ«rĂ« tĂ« ditur emrat e tĂ« dyshuarve, por tha se “pjesĂ«tarĂ«t e grupit kriminal i kontaktuan vazhdimisht agjentĂ«t e fuqive tĂ« huaja, nĂ« Rumani dhe nĂ« FederatĂ«n Ruse”.

Rusia nuk ka komentuar ende rreth kësaj çështjeje.

Prokurorët thanë se grupi kishte strukturë të llojit ushtarak, dhe pjesë e tij ishte edhe një gjeneralmajor i pensionuar.

Ata thanë se grupi kishte ndërmarrë hapa për biseduar me forca të jashtme në lidhje me tërheqjen e mundshme të Rumanisë nga aleanca ushtarake e NATO-s.

Sipas prokurorëve, grupi synonte ta instalonte një qeveri të re dhe ta shpërbënte rendin e tanishëm kushtetues, duke prezantuar një flamur të ri, një himn të ri kombëtar dhe duke ndryshuar emrin e vendit.

“NjĂ«kohĂ«sisht, gjatĂ« janarit, dy nga tĂ« pandehurit udhĂ«tuan nĂ« MoskĂ«, ku u kontaktuan me persona tĂ« gatshĂ«m pĂ«r tĂ« mbĂ«shtetur pĂ«rpjekjet e organizatĂ«s pĂ«r tĂ« marrĂ« pushtetin nĂ« Rumani”, thanĂ« prokurorĂ«t.

Tensionet politike janë të larta në Rumani që nga shpallja e pavlefshme e zgjedhjeve presidenciale në dhjetor nga gjykata më e lartë, mes akuzave për ndërhyrje ruse, të cilat Moska i mohoi.

Një gjykatë në atë kohë vendosi se Rusia kishte ndërhyrë në fushatën zgjedhore për të favorizuar kandidatin kryesor të ekstremit të djathtë, Calin Georgescu, i cili është prorus dhe kundërshton furnizimin e Ukrainës me ndihmë ushtarake.

Burime nga prokuroria thanë se hetimi i shpallur të enjten nuk ka lidhje me Georgescu, raporton Reuters.

LEXONI GJITHASHTU:

The post Rumania arreston 6 të dyshuar për planifikimin e një grusht shteti, punuan me Rusinë appeared first on Euronews Albania.

Akuzat për ndërhyrje, Rumania dëbon dy diplomatë rusë

✇Abc News
By: Xhen Sila
5 March 2025 at 19:56

Rumania ka dëbuar dy diplomatë rusë nga vendi, njoftoi ministria e Jashtme në në një deklaratë, një ditë pasi akuzoi Moskën për ndërhyrje dhe shërbimet sekrete ruse pas kritikave për padinë e kandidatit presidencial të ekstremit të djathtë Calin Georgescu.

“Autoritetet rumune kanĂ« vendosur tĂ« shpallin persona non grata nĂ« territorin e RumanisĂ« atasheun ushtarak, ajror dhe detar tĂ« FederatĂ«s Ruse nĂ« Bukuresht, si dhe zĂ«vendĂ«sin e tij”, tha ministria e Jashtme nĂ« njĂ« deklaratĂ«.

Agjencia shtetĂ«rore ruse e lajmeve RIA Novosti raportoi se qeveria ruse synonte t’i pĂ«rgjigjej kĂ«saj lĂ«vizjeje./abcnews.al

Nis samiti i BritanisĂ« sĂ« Madhe pĂ«r UkrainĂ«n – kush janĂ« pjesĂ«marrĂ«sit?

✇Telegrafi
By: Eliza Hajzeri
2 March 2025 at 15:28

Liderët evropianë kanë mbërritur në Lancaster House në qendër të Londrës, ku kryeministri britanik, Keir Starmer, po pret një samit ndërkombëtar për sigurinë.

Në mesin e tyre janë edhe presidenti francez Emmanuel Macron dhe kryeministri i Polonisë Donald Tusk.

Menjëherë pas tyre mbërriti edhe Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s, Mark Rutte, shkruan skynews, përcjell Telegrafi.

U panĂ« gjithashtu kryeministri suedez Ulf Kristersson, kryeministri norvegjez Jonas Gahr Store, Ministri i JashtĂ«m turk Hakan Fidan, kryeministri i RepublikĂ«s Çeke Petr Fiala dhe presidentja e Komisionit Evropian Ursula von der Leyen.

MĂ« pas kryeministrja daneze Mette Frederiksen, kryeministri holandez Dick Schoof dhe kancelari gjerman Olaf Scholz.

Të pranishmit përfshijnë gjithashtu presidentin e Finlandës Alexander Stubb, presidentin e përkohshëm të Rumanisë Ilie Bolojan, presidentin e Ukrainës, Volodymyr Zelensky, si dhe presidentin e Këshillit Evropian Antonio Costa.

I fundit që mbërriti ishte kryeministri i Spanjës, Pedro Sanchez.

NĂ« vijim gjeni emrat e tĂ« gjithĂ« pjesĂ«marrĂ«sve: kryeministri i BritanisĂ« sĂ« Madhe Keir Starmer, presidenti i UkrainĂ«s Volodymyr Zelensky, Sekretari i PĂ«rgjithshĂ«m i NATO-s Mark Rutte, presidenti francez Emmanuel Macron, kryeministri polak Donald Tusk, kryeministri suedez Ulf Kristersson, kryeministri i RepublikĂ«s Çeke Petr Fiala, Ministri i JashtĂ«m turk Hakan Fidan, presidentja e Komisionit Evropian Ursula von der Leyen, kryeministri norvegjez Jonas Gahr Store, kryeministrja daneze Mette Frederiksen, kancelari gjerman Olaf Scholz, kryeministri kanadez Justin Trudeau, kryeministri holandez Dick Schoof, kryeministrja italiane Giorgia Meloni, kryeministri finlandez Alexander Stubb, presidenti i KĂ«shillit tĂ« BE-sĂ« Antonio Costa, presidenti i pĂ«rkohshĂ«m i RumanisĂ« Ilie Bolojan dhe kryeministri spanjoll Pedro Sanchez. /Telegrafi/

The post Nis samiti i BritanisĂ« sĂ« Madhe pĂ«r UkrainĂ«n – kush janĂ« pjesĂ«marrĂ«sit? appeared first on Telegrafi.

❌
❌