Nga Gazeta Si- Fruti i pasionit, guava, fruti i dragoit ose kiĂ«ano, ndryshimi i klimĂ«s po i nxit fermerĂ«t shqiptarĂ« tĂ« fillojnĂ« tĂ« kultivojnĂ« fruta ekzotike pĂ«r tâi shitur nĂ« EuropĂ«.
Ferma e vogël e agronomit veteran Irakli Shkoza, jo shumë larg detit në Shqipërinë qendrore, është një lloj Kopshti i Edenit në diellin e Adriatikut.
Me temperaturat që rriten çdo vit, Shkozës i lindi ideja për të diversifikuar prodhimin në vitin 2019, në një kohë kur bashkëmoshatarët e tij do të kishin qenë prej kohësh në pension.
75-vjeçari solli fillimisht farat nga Afrika dhe Amerika dhe i mbolli në parcelën e tij prej dy hektarësh.
Të gjitha bimët janë përshtatur shumë mirë me klimën e ngrohtë lokale.
I vendosur midis tokĂ«s bujqĂ«sore tĂ« valĂ«zuar dhe detit, rajoni i DivjakĂ«s ishte âhambariâ i ShqipĂ«risĂ«, me fermerĂ«t qĂ« kultivonin perime dhe shalqinj pĂ«r tregjet lokale dhe tĂ« eksportit.
Planeti në ngrohje ndryshoi planet
Por rritja e temperaturave dhe mungesa e punëtorëve kanë lënë gjurmën e tyre në ferma.
âFrutat ekzotike kanĂ« nevojĂ« pĂ«r mĂ« pak ujĂ« dhe mirĂ«mbajtje, gjĂ« qĂ« i bĂ«n kostot e prodhimit mĂ« tĂ« ulĂ«taâ, tha Shkoza.
Klima tipike mesdhetare e Shqipërisë, me verë të nxehtë dhe të thatë dhe dimra të butë, ka ndryshuar për shkak të ngrohjes globale.
Deri në fund të shekullit, temperaturat mesatare në Ballkanin Perëndimor parashikohet të rriten midis 3.5 dhe 8.8 gradë Celsius, bazuar në një studim të vitit 2022, duke supozuar se emetimet e gazrave serrë nga mesatarja deri në të larta do të vazhdojnë.
âValĂ«t e nxehtĂ«sisĂ« ndoshta do tĂ« dĂ«mtojnĂ« rendimentet e tĂ« korrave, veçanĂ«risht nĂ« ShqipĂ«ri, ku temperaturat mesatare janĂ« mĂ« tĂ« larta gjatĂ« verĂ«sâ, sipas studiuesve Daniel Muller dhe Max Hofmann nga Instituti Leibniz i Zhvillimit BujqĂ«sor nĂ« EkonomitĂ« nĂ« Tranzicion.
Por ndryshimi i klimës nuk ka pse të jetë plotësisht katastrofik, tha Shkoza, nëse përshtatemi për të përfituar prej tij.
âFermerĂ«t shqiptarĂ« duhet tĂ« fillojnĂ« tĂ« prodhojnĂ« shumĂ« fruta ekzotike pĂ«r tĂ« pĂ«rfituar nga klima e tyre e favorshmeâ, kĂ«mbĂ«nguli ai.
âKĂ«to fruta janĂ« shumĂ« tĂ« kĂ«rkuara nĂ« tregun europian, por ato vijnĂ« nga larg, Amerika Latine, Azia Juglindore, Zelanda e Re, Australia.â
âTransporti i tyre nĂ« EuropĂ« ka njĂ« kosto, si financiare ashtu edhe nĂ« aspektin e freskisĂ«. NĂ«se do tĂ« vinin nga ShqipĂ«ria, jo vetĂ«m qĂ« do tĂ« ishin mĂ« tĂ« lira, por do tĂ« ishin edhe mĂ« tĂ« freskĂ«taâ, argumentoi agronomi Altin Hila.
Papajat qĂ« gjenden nĂ« tregjet europiane mblidhen ndĂ«rsa janĂ« ende tĂ« gjelbra dhe mĂ« pas sillen nĂ« EuropĂ« ku piqen artificialishtâ, thotĂ« Vasil Nikolovski, menaxher prodhimi nga Maqedonia e Veriut i cili ka punuar nĂ« DivjakĂ« pĂ«r disa vite.
âKĂ«tu, ato mund tĂ« piqen nĂ« pemĂ«,â shtoi ai.
âShqipĂ«ria ka kapacitetin pĂ«r tĂ« pĂ«rmbushur kĂ«rkesat e tregut europian dhe me eksportet e frutave ekzotike mund tĂ« bĂ«jĂ« njĂ« xhiro prej 100 deri nĂ« 200 milionĂ« eurosh nĂ« vit.â
Shkoza tashmĂ« po eksporton fruta dragoi, fruta pasioni dhe âpepinosâ, ose dardha me pjepĂ«r qĂ« vijnĂ« nga Amerika Latine, nĂ« tregjet europiane.
Me fermerë të tjerë në rajonin e Divjakës, ai kohët e fundit dërgoi 30 ton kiëano, i njohur edhe si kastraveci afrikan, te blerësit në Kroaci.
âDhe korrja e kĂ«tij viti duket se do tĂ« jetĂ« e bollshme,â tha ai duke parĂ« sythat nĂ« lulet e tij tĂ« frutave tĂ« dragoit.
Rreth 55 kilometra në perëndim pranë Elbasanit, Lulzim Bullari ka filluar të kultivojë kivi.
âNuk mund tĂ« ankohemi pĂ«r temperaturat e larta, prodhimi i kivit nĂ« dy vitet e fundit ka qenĂ« njĂ« bekim,â i tha ai AFP-sĂ« duke qĂ«ndruar nĂ« mes tĂ« 40 hektarĂ«ve tĂ« tij me pemishte.
Kivit që ai kultivon janë pothuajse ekskluzivisht për eksport në Zvicër dhe Holandë.
Kohët e fundit, Bullari ka filluar të kultivojë edhe fiq nga Afrika e Veriut, të cilët janë shumë rezistentë ndaj klimës së butë të dimrit, në rreth 15 hektarë.
âFati i favorizon tĂ« guximshmit dhe duhet tĂ« vraposh pĂ«r ta kapur atĂ«,â tha Bullari.
Burimi: AFP. Përshtati: Gazeta Si.
The post âKopshti i Edenitâ/ ShqipĂ«ria synon kultivimin e frutave ekzotike pĂ«r EuropĂ«n appeared first on Gazeta Si.