Sonte u mbyll me sukses edicioni i 24-të i Festivalit Ndërkombëtar të Filmit Dokumentar dhe të Shkurtër “DokuFest”, një prej ngjarjeve më të rëndësishme kulturore në Kosovë dhe Ballkan. Për më shumë se një javë, qyteti historik i Prizrenit u shndërrua në një kinema të hapur, ku u shfaqën rrëfime kinematografike nga e gjithë bota, duke rikthyer vëmendjen ndërkombëtare në kinematografinë e rajonit.

“DokuFest” vazhdon të jetë pikë referuese për filmat dokumentarë dhe të shkurtër, duke promovuar tematika të rëndësishme shoqërore dhe artistike dhe duke mbështetur artistët e rinj dhe të afirmuar.

Filmi “SOS” nga Anita Morina u shpall fitues i kategorisë kombëtare, duke marrë çmimin kryesor të festivalit.

Në ceremoninë përmbyllëse u shpallën fituesit e çmimeve të ndryshme:

Çmimi i distribuimit: “Ndera”, nga Endrit Qarolli

Çmimi i publikut: “Palace of Youth”, nga Maddie Gwin

Çmimi për filmin më të mirë nga të rinjtë: “Coexistence My Ass”, nga Amber Fares

Mirënjohje speciale në kategorinë “The Green Dox”: “May the Soil Be Everywhere”, nga Yehui Zhao

Çmimi i kategorisë “The GREEN DOX”: “Shifting Baselines”, nga Julien Elie

Çmimi për të drejtat e njeriut: “My Dear Theo”, nga Alisa Kovalenko

Çmimi për filmin më të mirë të shkurtër: “Blue Heart”, nga Samuel Suffren

Çmimi për filmin më të mirë të shkurtër dokumentar: “We Were the Scenery”, nga Christopher Radcliff

Çmimi për filmin e gjatë dokumentar: “Action Item”, nga Paula Ďurinová

Mirënjohje speciale në kategorinë “Balkan Dox”: “Antigona”, nga Ibër Deari dhe Mirsad Abazi

Çmimi në kategorinë “Best Balkan Short Dox”: “Merging Bodies”, nga Adrian Paci

Mirënjohje speciale në kategorinë “Balkan Dox”: “Soil and Wings”, nga Stefan Malesheviq

Çmimi në kategorinë “Balkan Dox”: “A Strange Colour of Dream”, nga Yasemin Akinci

Çmimi i kategorisë kombëtare: “SOS”, nga Anita Morina

Ky festival i konsoliduar ka rikthyer Prizrenin në hartën kulturore ndërkombëtare dhe ka nxjerrë në pah talentet më të mira të dokumentarit, duke ndikuar pozitivisht në zhvillimin e industrisë së filmit në rajon./KultPlus.com

Pas më shumë se një jave plot rrëfime kinematografike nga e gjithë bota, sonte përmbyllet edicioni i 24-të i Festivalit Ndërkombëtar të Filmit Dokumentar dhe të Shkurtër “DokuFest” në Prizren.

Ky festival i njohur ndërkombëtarisht ka rikthyer qytetin historik të Prizrenit në një kinema të hapur, duke sjellë një gamë të gjerë filmash që pasqyrojnë realitete dhe tema të ndryshme nga kultura dhe shoqëritë globale, shkruan KultPlus.

Përveç prezantimit të filmave me cilësi të lartë, DokuFest ka ndërtuar një reputacion si pikë referuese në Kosovë dhe Ballkan sa i përket kinematografisë, duke shërbyer si platformë për artistë dhe krijues të rinj dhe të njohur.

Edicioni i 24-të i këtij festivali i ka ofruar publikut mundësinë të përjetojë artin e filmit në forma të ndryshme dhe ka kontribuar në zhvillimin kulturor dhe artistik të rajonit./KultPlus.com

Filmi ambicioz dhe inovativ i Disney Animation në vitin 1985, “The Black Cauldron”, ishte një eksperiment që dështoi në mënyrë dramatike, duke vendosur në diskutim vetë të ardhmen e studios. Në vitet 1980, Disney Animation po kërkonte një identitet të ri. Pas gjysmë shekulli suksesi, kjo dekadë në historinë e kompanisë njihet zakonisht si “Epoka e Bronzit” ose “Epoka e Errët”.

Shpresa erdhi në formën e “The Black Cauldron”, që dukej si mënyra perfekte për të shpallur një epokë të re në animacionin Disney. Ishte hera e parë që studio hynte në territorin e fantazisë epike, një film me vlerësim PG që fliste për një djalë të ri që përpiqet të ndalojë një kazan magjik që mund të krijojë një ushtri të të vdekurve (skena famëkeqe “Cauldron-Born”, ku një ushtri e të vdekurve ngjallet nga një kazan që zien, është ende e frikshme edhe pas 40 vitesh). Ishte një sinjal se Disney ishte gati t’i fliste një audience të re.

Por, “The Black Cauldron” rezultoi të ishte një dështim për studion. Një fiasko në arkë, fitoi vetëm 21 milionë dollarë (15.6 milionë £), më pak se gjysma e buxhetit prej 44 milionë dollarësh (32.7 milionë £). Në fundjavën e hapjes, u rendit i katërti, pas National Lampoon’s European Vacation, një ripërsëritje e E.T. The Extra-Terrestrial, dhe Back to the Future, i cili tashmë ishte një muaj në kinema. Në kohën kur u publikua, ishte filmi më i shtrenjtë i animuar ndonjëherë.

Në vend që të ishte filmi që do ta çonte Disney-n në lartësi të reja, “The Black Cauldron” mbeti në histori si filmi që për pak sa nuk e shkatërroi kompaninë. Ky perceptim duket se lindi për herë të parë në një artikull të Slate në vitin 2010, ku thuhej se filmi “gati sa e vrau animacionin e Disney-t”. Në vitin 2025, është e vështirë të flasësh për “The Black Cauldron” pa përmendur se thuhet që për pak sa nuk e mbylli departamentin e animacionit. Por, a është ky një pretendim i drejtë, apo thjesht një mit që ka mbijetuar për dekada?

Një gjë është e qartë: The Black Cauldron synonte të ishte një film ndryshe nga çdo tjetër në historinë e Disney-t.
“Ron Miller, ish-CEO i kompanisë dhe dhëndri i Walt Disney-t, donte që filmi të ishte një largim i qëllimshëm,” tregon Neil O’Brien, autor i After Disney: Toil, Trouble, and the Transformation of America’s Favorite Media Company.
“Ai donte që t’i drejtohej një audience adoleshente dhe të rriturish të rinj, dhe punoi qëllimisht që të mos kishte këngë në film që mund të largonin shikuesit adoleshentë.”

“The Black Cauldron” mori vlerësimin PG, një tjetër risi për Disney.
“Sot kjo është diçka standarde, por në atë kohë ishte shumë progresive, duke shtyrë kufijtë se çfarë mund të ishte një film i animuar,” thotë Mindy Johnson, autore e Ink & Paint: The Women of Walt Disney’s Animation.
“Është vërtet i errët. Skena me Cauldron-Born është ndoshta më makabre se gjithçka që kishin bërë më parë,” thotë Dr Sam Summers, lektor i animacionit në Middlesex University.

Por edhe në prapaskenë gjërat po errësoheshin. Një brez i ri animatorësh të diplomuar nga California Institute of the Arts, si Brad Bird dhe John Lasseter (që më vonë do të bëheshin figurat kyçe në Pixar, me The Incredibles dhe Toy Story), kërkonin të sillnin një estetikë të re në studio. Kjo çoi në përplasje me gjeneratën e vjetër, të vendosur për të ruajtur traditat.

“Gjatë zhvillimit të Cauldron, kishte shumë fraksione që konkurronin në studio,” thotë O’Brien.
Atmosfera në studio kaloi nga optimiste në të shqetësuar. Bazuar në një seri me pesë libra nga vitet 1960, “The Chronicles of Prydain” nga Lloyd Alexander, përshtatja e “The Black Cauldron” ishte një sfidë monumentale.
“Ishte një narrativë epike dhe kishte sfida të mëdha për ta përmbledhur në vite zhvillimi,” thotë Johnson.

Filmi shënoi gjithashtu disa risi teknologjike: ishte i pari që përdori animacion kompjuterik, për efektet e kazanit dhe një sferë magjike. Ishte gjithashtu filmi i parë i Disney që nga “Sleeping Beauty” (1959) që realizohej në 70mm, duke i dhënë animatorëve një “kanavacë” më të madhe, por edhe më të kushtueshme. Ata eksperimentuan madje edhe me teknologji si sisteme hologrami për kinematë, që do sillnin në jetë “të vdekurit nga kazani”.

“The Black Cauldron ishte një projekt shumë i madh për një grup të rinjsh,” thotë Johnson. Por ata ishin të uritur për të treguar çfarë dinin.
“Animatori Andreas Deja më ka thënë se ata donin që Cauldron të ishte “Snow White”-i i brezit të tyre.” Disa nga ata që punuan në të, janë sot emra kyç në industri: Tim Burton, Ron Clements, Jill Colbert dhe Kathy Zielinski e nisën karrierën aty.

Pastaj ndodhi një ndryshim i madh në drejtimin e Disney-t. Më 6 shtator 1984, CEO Ron Miller u shkarkua nga bordi dhe, dy javë më vonë, u zëvendësua nga presidenti i Paramount, Michael Eisner. Ai solli ndryshime të mëdha, përfshirë emërimin e Jeffrey Katzenberg si kryetar të Walt Disney Studios.
“Gjërat u bënë më korporative,” thotë Johnson.
“Katzenberg u përfshi në një kohë kur filmi ishte pothuajse gati për publikim në Krishtlindje. Por nuk i pëlqeu ajo që pa dhe e shtyu. Kjo vetëm sa shtoi konfuzionin e asaj periudhe.”

Animacioni nuk ishte përparësi për Katzenberg.
“Filmat me aktorë të gjallë ishin thesari kryesor, dhe atyre u kushtohej më shumë vëmendje. Katzenberg-it iu caktua animacioni, por si një gjë dytësore,” thotë Johnson.

Pas disa shfaqjeve testuese të tmerrshme, ku thuhet se fëmijët dilnin nga salla duke qarë, Katzenberg u shokua.
“Ai mendoi, ‘Nuk mund ta nxjerrim këtë’. Ai nuk mendonte për filmat e frikshëm që kishin ndërtuar trashëgiminë e Disney-t. Mendonte për arkat dhe fitimin,” thotë Summers.

Katzenberg kërkoi prerje drastike, duke hequr 15 minuta nga filmi. Por montazhi në animacion ndodh shumë përpara se të fillojë vetë animimi.
“Çdo kuadër mendohet me kujdes dhe kalon në shumë versione storyboard-esh. Zakonisht e përfundon historinë dhe prerjet që në fazat e para,” thotë O’Brien.

Por Katzenberg u fut vetë në dhomën e montazhit në një fazë shumë të vonë dhe filloi të priste personalisht filmin, duke krijuar tensione të mëdha me animatorët.
“Ai erdhi i freskët, pa përvojë në animacion, dhe filloi të priste vetë filmin, kjo krijoi përçarje në studio,” thotë Summers.

Pas shumë vonesash dhe vështirësish, buxheti i filmit u rrit nga 25 milionë dollarë (18.6 milionë £) në rreth 44 milionë dollarë, më shumë sesa buxheti i gjashtë filmave të mëparshëm të studios së bashku. Por kjo nuk ishte domosdoshmërisht problem.

“Ron Miller e shihte buxhetin e madh si diçka pozitive. Ishte një kohë kur studiot e Hollivudit mburreshin me sa kishin shpenzuar, për të treguar cilësinë,” thotë O’Brien.

Fatkeqësisht, “The Black Cauldron” dështoi. Vlerësimi PG largoi audiencën e re, që ishte baza e Disney-t, dhe historia e komplikuar dhe pritjet e ulëta nga kritika larguan edhe shikuesit më të rritur. Ishte një humbje e madhe financiare. Ndodhën shkarkime nga puna.

“Jo, aspak. Kjo ide doli për herë të parë në vitin 2010,” thotë O’Brien, duke iu referuar artikullit të Slate.
“Nuk gjeta asnjë dëshmi që “The Black Cauldron” për pak sa nuk e vrau studion. Por kjo nuk do të thotë që gjërat nuk ishin seriozisht të pasigurta.”

“Humbi shumë para pikërisht në kohën më të keqe, sepse ishte tamam në atë moment kur drejtuesit e rinj kishin ardhur nga jashtë dhe po i vëzhgonin gjërat nga afër,” thotë Summers. Rezultatet për “The Black Cauldron” ishin aq të dobëta, saqë fitoi më pak se një ripërsëritje e filmit të vitit 1961 “One Hundred and One Dalmatians”, i cili grumbulloi 33 milionë dollarë. Drejtuesit duhej të merrnin në konsideratë nëse prodhimi i animacionit të ri ishte ende i vlefshëm, sidomos kur pjesa tjetër e korporatës Disney po lulëzonte me filmat live-action, shitjen e produkteve dhe parqet tematike.

“Nëse i shikon drejtuesit që ishin aty në atë kohë, ata do të thoshin: ‘Pse na duhet kjo? Pse po hedhim para kot? Ne po fitojmë para me grushte nga ana tjetër. Të fokusohemi aty,’” thotë Johnson.

“Nuk pati mundësi të vriste animacionin, sepse ata do të përfundonin ‘The Great Mouse Detective’,” thotë Summers, duke folur për filmin pasues të Disney Animation pas “The Black Cauldron”, i cili ishte tashmë në zhvillim të avancuar. Ai film pati një performancë shumë më të mirë, duke fituar 25 milionë dollarë në publikimin fillestar me një buxhet prej vetëm 14 milionë dollarësh (10.4 milionë £), duke e rikthyer studion në rrugën e duhur.

“Cauldron ishte një pikë kthese dhe na çoi aty ku jemi sot,” thotë Johnson.

Ekspertët bien dakord se ishte një njeri ai që siguroi vazhdimësinë e Disney Animation: Roy E. Disney, nipi i Walt-it.

“The Black Cauldron” ishte një goditje e madhe për studion. U desh që Roy Disney të hynte në skenë, ta përkrahte dhe të qëndronte i palëkundur në qëndrimin se animacioni është themeli mbi të cilin është ndërtuar kjo kompani,” thotë Johnson.

Dhe këmbëngulja e Roy E. Disney padyshim që dha fryte. Katër vite pas “The Black Cauldron” erdhi “The Little Mermaid” (1989), që nisi epokën e “Rilindjes Disney”, periudha më e suksesshme në aspektin kritik dhe komercial në historinë e Disney-t./BBC/KultPlus.com

Macaulay Culkin ka hedhur dritë mbi disa nga thashethemet më të njohura që qarkullojnë prej dekadash rreth filmit klasik “Home Alone”.

Në një paraqitje të rrallë në emisionin “Hot Ones” në YouTube, aktori 44-vjeçar rrëfeu histori nga prapaskenat dhe sqaroi disa momente ikonike. Ai përgënjeshtroi idenë se fraza e famshme “Ju dorëzoheni? Apo keni etje për më shumë?” ishte improvizim, por zbuloi se një tjetër skenë, kur i thotë një punonjësi të dyqanit “Sepse je i huaj”, ishte plotësisht spontane.

Një detaj interesant që konfirmoi ishte se fotografia e “të dashurës së Buzz-it” nuk paraqiste një vajzë, por një djalë të veshur e grimuar si vajzë nga ekipi i filmit, për të shmangur talljet. Po ashtu, ai foli për dublantin e tij, Larry, një 30-vjeçar që ai kishte menduar se ishte vetëm 13 vjeç, si dhe për një skenë të rrezikshme ku një raft i ra sipër gjatë xhirimeve, duke u përsëritur disa herë.

Culkin zbuloi gjithashtu se kishte refuzuar pa e ditur një rol kryesor në filmin “Rushmore” të Wes Anderson. Ai pranoi me humor se nuk e kishte lexuar fare skenarin dhe, kur e gjeti vite më vonë mes dokumenteve të vjetra, reagoi: “Oh, dreq!”.

Pas largimit nga aktrimi në vitin 1994, menjëherë pas suksesit të “Richie Rich”, Culkin iu përkushtua jetës private. Ai u rikthye në ekran në vitin 2003 me filmin “Party Monster”, duke hapur një kapitull të ri në karrierën e tij./dailymail/KultPlus.com

Sydney Sweeney është në qendër të vëmendjes pasi u pa në setin e filmit të shumëpritur “The Devil Wears Prada 2”, duke ndezur spekulime për një rol të ri sekret në këtë vazhdim të filmit kult të vitit 2006.

Aktorja 27-vjeçare, e njohur për rolet e saj në serialet “Euphoria” dhe “The White Lotus”, u fotografua më 6 gusht teksa dilte nga një karavan në një set në New York City, e veshur me kapuq që i mbulonte pjesën më të madhe të fytyrës. Një dëshmitar i pranishëm filmoi momentin, duke rritur edhe më tej dyshimet për përfshirjen e saj në film.

Vazhdimi i filmit legjendar, i cili po xhirohet aktualisht në New York, do të rikthejë kastin origjinal: Anne Hathaway, Meryl Streep, Emily Blunt dhe Stanley Tucci, ndërsa në projekt do të përfshihen edhe emra të rinj dhe të njohur si Kenneth Branagh, Lucy Liu, Justin Theroux, B. J. Novak, Simone Ashley, Rachel Bloom, si dhe yje nga bota e muzikës dhe modës si Ciara dhe Ashley Graham.

Përfshirja e kaq shumë figurave të njohura ka shtuar entuziazmin rreth filmit, i cili pritet të jetë një rikthim madhështor në botën e modës, intrigës dhe karrierës, që “The Devil Wears Prada” solli në mënyrë ikonike në ekran gati dy dekada më parë./KultPlus.com

Filmi i dashur i Krishtlindjeve i vitit 1990 ndjek Kevin McCallister-in e vogël, teksa mbron shtëpinë e tij nga hajdutët, pasi familja e lë aksidentalisht vetëm kur shkon me pushime.

Culkin luajti gjithashtu në vazhdimin e vitit 1992 Lost in New York. Hajdutët e hutuar në “Home Alone” interpretohen nga Joe Pesci dhe Daniel Stern. Pesci luan Harry Lime, udhëheqësin e ashpër, ndërsa Stern shfaqet si Marv Murchins, partneri qesharak në krim. Dyshja është bërë klasike ndër vite, pasi përbën “villain”-ët perfektë të humorit slapstick – a mund t’i imagjinoni Krishtlindjet pa ta?

Në një intervistë të re, ish-ylli i fëmijërisë zbuloi një moment të rëndësishëm prapa skenave nga një prej skenave më ikonike të filmit – dhe kjo do t’ju bëjë ta doni filmin edhe më shumë.

Edhe pse mohoi se e kishte improvizuar replikën “You guys give up? Or are you thirsty for more?”, aktori 44-vjeçar tha se një tjetër batutë ishte ideja e tij.

Ai kujtoi: “Kur isha te dyqani ushqimor, pyetjet ishin: ‘Ku janë prindërit e tu? Pse nuk më tregon?’ dhe unë thashë: ‘Sepse je i huaj.’ Ajo ishte e imja, bëja shumë gjëra të tilla.”

Një nga thashethemet më të diskutuara të filmit lidhet me momentin kur Kevin ndeshet me një foto të të dashurës së vëllait të tij të madh dhe reagon në mënyrë epike:
“Buzz, e dashura jote: woof!”

Prej dekadash, fansat kanë hamendësuar se fotoja nuk ishte e një vajze të vogël, por e djalit të një anëtari të stafit, i veshur si vajzë. Tani, aktori më në fund e ka konfirmuar se kjo është e vërtetë.

Culkin iu bashkua prezantuesit të “Hot Ones”, Sean Evans, për një bisedë mbi gjithçka rreth Home Alone, teksa hante krahë pikantë, kur u përmend momenti i famshëm.

Moderatori pyeti: “A është e vërtetë që fotografia e të dashurës së Buzz-it është në fakt e një djali me grim, sepse regjisori Chris Columbus mendoi se do të ishte shumë mizore të talleshim me një vajzë të vogël në atë mënyrë?”
Duke konfirmuar thashethemet, aktori tha: “Për sa di unë, po. Duhet ta pyesni Chris-in, por kështu më është thënë. Mesa duket, ky ishte qesharaku i planifikuar.”

Duke folur për regjisorin e filmit, Columbus ka shpjeguar më herët se si McCallister-ët mund të përballonin një vilë 10 dhomash gjumi me gjashtë banjo. Në një episod të podcast-it “Awards Chatter” të The Hollywood Reporter, ai tregoi historinë pas familjes McCallister.

Columbus shpjegoi se ai dhe shkrimtari/prodhuesi John Hughes folën për prapaskenën e familjes dhe vendosën së bashku “çfarë punësh kishin ata”.
Nëse keni vënë re manekinet në bodrumin e shtëpisë, kjo është një gjurmë për punën e Kate McCallister (Catherine O’Hara).
Sipas The Hollywood Reporter, Columbus konfirmoi: “Ajo ishte një stiliste mode shumë e suksesshme.”

Po Peter McCallister? (John Heard) – kjo nuk është aq e qartë.
Kanë qarkulluar thashetheme online se Peter McCallister ishte pjesë e mafias, dhe se kjo ishte arsyeja pse Harry (Joe Pesci) dhe Marv (Daniel Stern) shënjestruan shtëpinë.

Megjithatë, Columbus konfirmoi se babai nuk ishte aspak i përfshirë në “krim të organizuar”.
“Edhe pse, në atë kohë, kishte shumë krim të organizuar në Çikago,” shtoi ai./KultPlus.com

Tom Holland është “shumë i emocionuar” që do të vishet sërish si Spider-Man, personazhi i preferuar i çdo lagjeje, por ai është “shumë i entuziazmuar” për vazhdimin e ardhshëm për një arsye të veçantë.

Në një intervistë të fundit, Holland shpjegoi se filmi i ri, i katërti në serinë e MCU-së, i titulluar “Spider-Man: Brand New Day”, do të shënojë një rikthim te forma e vjetër e serive, pas asaj që pandemia e Covid-19 pengoi ekipin e filmit në mundësitë që kishin për realizimin e filmit të fundit, “Spider-Man: No Way Home” (2021).

“Mendoj se ishim shumë të kufizuar në atë që mund të bënim në filmin e fundit për shkak të Covid. E xhiruam të gjithë filmin në skena të mbyllura,” tha Holland. “Tani, do të kalojmë në realizimin e vjetër të filmit dhe do të xhirojmë në lokacione reale.”

Ai shtoi se një nga këto lokacione do të jetë Gllasgou, Skoci, ku produksioni do të fillojë së shpejti.

“Do të përdorim rrugët e Gllasgout për këtë pjesë të madhe të skenës që po e përgatisim,” tha ai.

Holland gjithashtu theksoi se “luajtja e Spider-Man është si të kalosh kohë me një mik të vjetër,” dhe se xhirimi i filmit të ardhshëm do të jetë “si të bëje përsëri ‘Spider-Man 1’ (2017, ‘Spider-Man: Homecoming’).”

“Ka kaluar kaq shumë kohë që kur e kam bërë këtë që do të duket si një freskim. Mendoj se fansat do të jenë shumë të emocionuar me atë që po përgatisim.”

Ndërsa Holland pranoi se pati disa sfida kreative gjatë realizimit të “No Way Home,” këto nuk ndikuan aspak në suksesin e jashtëzakonshëm të filmit në kutitë e shitjeve, filmi i tretë i serisë arriti të grumbullonte 1.9 miliardë dollarë në mbarë botën.

Ky sukses ndoshta lidhet me faktin se filmi riktheu aktorët që luajtën Peter Parker aka Spider-Man në dy seritë e mëparshme, Tobey Maguire dhe Andrew Garfield.

“Spider-Man: Brand New Day” pritet të dalë në kinema në verën e vitit 2026./CNN/KultPlus.com

DokuFest ka njoftuar se janë shpallur fituesit e edicionit të parë të Forumit të Filmit të Shkurtër, gjatë një recepsioni me datën 6 gusht 2025, organizuar nga Qendra Kinematografike e Kosovës (QKK) në Prizren. Ceremonia e ndarjes së çmimeve shënoi përmbylljen e këtij edicioni të parë që mblodhi së bashku tetë projekte të veçanta nga Kosova, Maqedonia e Veriut dhe Shqipëria.

Forumi i Filmit të Shkurtër është krijuar për të mbështetur dhe zhvilluar talentët e rinj në fushën e filmit të shkurtër në rajon, duke ofruar mentorim profesional, mundësi bashkëpunimi dhe prezantimi para industrisë.

Më poshtë gjeni listën e plotë të çmimeve dhe filmave fitues më poshtë:

Çmimi EURO CONNECTION

I Still Haven’t Cried / Regjia: Flaka Kokolli (Kosovë)

Çmimi AGORA MARKET

Discobox / Regjia: Romina Ruda (Shqipëri)

Çmimi YOU ONLY PITCH TWICE

Who Is Singing? / Regjia: Ana Morina (Kosovë)

Çmimi FESTIVAL STRATEGY prezantuar nga Square Eyes

Soil / Regjia: Kiril Karakash dhe Svetislav Podleshanov (Maqedonia e Veriut)

Çmimi TALENT DOC nga Qendra Kinematografike e Kosovës

Soundtrack of a People: Boom / Regjia: Fjolla Muharremi (Kosovë)

Çmimi BEST PITCH nga DokuFest

sveti antun pustinjak / Regjia: Antonio Dimovski (Maqedonia e Veriut)

Çmimi BEST PROJECT – Creative Force nga Ambasada Suedeze (Sweden in KS)

Who Is Singing? / Regjia: Ana Morina (Kosovë)

Këto çmime vlerësojnë krijimtarinë, origjinalitetin dhe përkushtimin e autorëve të rinj që po formësojnë gjeneratën e re të kinemasë në rajon. Forumi u mbështet nga Ambasada e Suedisë në Kosovë, Qendrat e filmave të Kosovës, Shqipërisë dhe Maqedonisë së Veriut si dhe atë të Malit të Zi, e cila do t’i bashkangjitet forumit të vitit të ardhshëm./ KultPlus.com

Turqia ka finalizuar një film që trajton një nga ngjarjet më të ndjeshme dhe tronditëse të viteve të fundit në Kosovë – sulmin terrorist në Banjskë, të kryer nga grupe paramilitare serbe më 24 shtator 2023.

Filmi mban titullin “Në Errësirën e Diellit – Kosova” dhe pritet të shfaqet premierë më 5 shtator 2025 në kinematë e Turqisë, e më pas edhe në Kosovë dhe në vende të tjera të Ballkanit.

Ky prodhim kinematografik vjen si bashkëpunim mes profesionistëve të njohur të industrisë së filmit në Turqi, dhe synon të sjellë në ekran një rrëfim dramatik, emocional dhe vizualisht të fuqishëm për ngjarjen që tronditi opinionin publik, jo vetëm në Kosovë, por edhe më gjerë, përcjellë KultPlus.com

Detajet rreth kastës dhe skenarit mbahen ende konfidenciale, por thuhet se filmi do të fokusohet në historitë njerëzore brenda ngjarjes, pasojat në nivel shoqëror dhe politik, si dhe mesazhin për qëndresë dhe drejtësi.

Ky është një nga filmat e parë ndërkombëtarë që trajton drejtpërdrejt një ngjarje kaq të afërt dhe të dhimbshme për Kosovën, duke shënuar edhe një kapitull të ri në mënyrën se si arti dhe kinematografia reflektojnë mbi konfliktet dhe traumën kolektive./KultPlus.com

Nëse ferri do të ishte një vajzë adoleshente, atëherë Wednesday Addams do ta merrte si kompliment. Vajza me gërsheta dhe e fiksuar pas vdekjes nga familja goth më e njohur në botë e ka gjetur vendin e saj të përkryer pikërisht aty ku takohen drama adoleshente dhe e mbinatyrshmja. Kjo ishte çelësi i suksesit të madh të sezonit të parë të serialit “Wednesday”, i cili pati një sukses kaq marramendës në vitin 2022, duke grumbulluar një miliard orë shikimi në një muaj, për t’u bërë një nga hitet më të mëdha të Netflix.

Tre vite më vonë, seriali rikthehet me sezonin e dytë.

Wednesday (e luajtur nga Jenna Ortega, me zë të ftohtë dhe të paemocionuar) ka kaluar një verë “produktive”, fundja, për çfarë shërbejnë pushimet nëse jo për të ndjekur dhe vrarë vrasës serialë? Por tani është koha për t’u rikthyer në shkollë. Për habinë e saj, përpjekjet heroike për të shpëtuar shokët nga mësuesja maniake (luajtur nga Christina Ricci në sezonin e parë) e kanë bërë atë më të famshmen e shkollës Nevermore. Tani është në qendër të vëmendjes, me letra fansash dhe sy që e ndjekin ngado, diçka që, ironikisht, pasqyron edhe sikletin që ndjen vetë aktorja Ortega për famën që i erdhi papritur.

Në sezonin e dytë, shkrimtarët vazhdojnë me të njëjtën pyetje si në sezonin e parë: çfarë nëse Nancy Drew do të ishte goth dhe do të kishte fuqi psikike?

Këto fuqi marrin një rol më ekzistencial këtë herë, pasi aftësitë e Wednesday fillojnë të mos funksionojnë si më parë. Mësojmë se një gjë e ngjashme i ka ndodhur edhe tezes së saj, motrës së çmendur të Morticias, Ophelia, e cila ka një histori misterioze që lidhet drejtpërdrejt me ngjarjen kryesore të sezonit: paralajmërimi i Wednesday për vdekjen e dhunshme të shoqes së saj më të ngushtë, Enid (luajtur nga Emma Myers).

E shqetësuar për vdekjen e mundshme të Enid, Wednesday e lë mënjanë shoqen e saj ndërsa heton ngjarjet e frikshme që po ndodhin në Nevermore dhe spitalin psikiatrik Willow Hill për të sëmurët mendorë, që janë jashtë shoqërisë. Ky veprim mund të shqetësojë fansat e çiftit, të cilët kishin shpresuar se karakteret mund të bëhen të dashura pas afrimitetit të tyre në sezonin e parë.

Në sezonin e dytë të “Wednesday”, seriali i Netflix vazhdon me stilin karakteristik, por ndjenjat e përsëritjes janë të theksuara. Wednesday (Jenna Ortega) mbetet enigmatike dhe e ftohtë, duke bërë më shumë shikime të ngurta dhe ngritje nervash sesa një zhvillim të thellë të karakterit. Kjo mund të jetë një zhgënjim për ata që pritën një evoluim më të thellë të saj. Pjesa më e bukur e sezonit është forcimi i pranisë së familjes Addams, që merr më shumë kohë ekrani dhe sjell më shumë humor dhe dinamika. Morticia (Catherine Zeta-Jones) është një nënë e mprehtë dhe sharmante, ndërsa Xhaxhai Fester (Fred Armisen) është fantastik në rolin e tij të çuditshëm, duke sjellë humor të veçantë në atmosferën e errët të shfaqjes.

Një karakter i ri, Agnes (Evie Templeton), një “wannabe” Wednesday, hyn në skenë si shoqja e ngazëllyer që kërkon të ndihmojë dhe të bëhet pjesë e aventurës, dhe tërheq vëmendjen për energjinë e saj pozitive dhe jo të zakonshme. Kjo krijon një kontrast tërheqës me personalitetin më të errët dhe më të mbyllur të Wednesday. Gjithashtu, kemi një drejtor të ri në Nevermore (Steve Buscemi, që është përdorur pak), dhe largimi i Ricci, që zbulon se ishte truri i keq i sezonit të parë, hap vend për Billie Piper, e cila luan mësuesen e re të muzikës, Miss Capri.

Nga ana e skenarit, shkruar nga Alfred Gough dhe Miles Millar, shumë nga ngjarjet mbështeten në batuta të shpejta dhe humor të qetë. Citimet nga Voltaire dhe shakatë me vrasje mund të bëhen të mërzitshme pas disa orësh. Në këtë drejtim, sezoni i dytë përfiton nga një prani më e madhe e familjes Addams, e cila ndihmon për të balancuar një shfaqje që, për shumë pjesë, mbështetet më shumë në stil dhe atmosferë sesa në zhvillim të thellë të karaktereve.

Tim Burton, regjisori i njohur për botën e tij të çuditshme dhe fantastike, kthehet për të drejtuar disa episode, duke sjellë ndjesinë e tij të veçantë dhe të errët që është gjithmonë një kënaqësi për sytë. Ka diçka shumë të kënaqshme në të shikuarit të botës së tij të misfitëve dhe monstrave, e cila ndërtohet gjatë orëve të sezonit. Por kjo është gjithashtu një nga arsyet që koha e shfaqjes ndjehet e gjatë, duke kaluar shumë më tepër se sa është e nevojshme për historinë.

Në thelb, “Wednesday” mbetet frikshëm e përsëritur: një histori për një vajzë që rritet dhe zhvillohet, por që përfshin edhe një mister vrasjeje dhe elemente të natyrshmërisë për të shtuar shijen. Ndërsa shfaqja mund të duket e re dhe tërheqëse në sipërfaqe, ajo është në të vërtetë një përzierje e shumë serive rinore të njohura: Emily in Paris, X-Men, Veronica Mars dhe Riverdale, të gjitha të qepura së bashku me stilin e Tim Burton./independent/KultPlus.com

Një dramë e fuqishme që rikthen në qendër të vëmendjes rënien e Bankës Mbretërore të Skocisë (RBS), hap Festivalin Ndërkombëtar të Edinburgut, me aktorin legjendar Brian Cox në rolin e Adam Smith.

Rënia dramatike e Royal Bank of Scotland, dikur një nga institucionet më të fuqishme financiare në botë, është sjellë në skenën skoceze përmes dramës satirike “Make It Happen”, që u hap këtë fundjavë në kuadër të Festivalit Ndërkombëtar të Edinburgut. Në këtë prodhim madhor, bashkëpunim mes National Theatre of Scotland, Dundee Rep dhe vetë festivalit, rolin qendror e mban aktori skocez Brian Cox, i cili luan hijen e Adam Smith, filozofit të shekullit XVIII i njohur si “babai i ekonomisë moderne”. Por kjo dramë shtjellon një perspektivë më të thellë, sipas saj, Smith nuk ishte përfaqësues i kapitalizmit të egër, por më tepër një filozof moral, i shqetësuar për kushtet në të cilat jetonin njerëzit.

“Ka një rresht në dramë ku ai thotë: ‘Kapitalizëm? Nuk e di çfarë do të thotë’,” thotë Cox. “Ai e shihte veten si filozof moral, jo siç e shihnin të tjerët.”

Në moshën 79-vjeçare, Cox nuk tregon asnjë shenjë ngadalësimi. I njohur ndërkombëtarisht për rolin e miliarderit Logan Roy në serialin “Succession”, ai thekson se rrënjët e tij në Dundee dhe përvoja e vështirë e fëmijërisë janë motivimi i tij për t’u përfshirë në projekte me mesazh shoqëror.

“Njerëzit harrojnë nga kanë ardhur. Unë kurrë nuk e harroj Dundee-n time,” thotë ai.

Aktori tregon për një fëmijëri të vështirë: humbjen e babait në moshën tetëvjeçare dhe sëmundjen e nënës së tij, e cila iu nënshtrua trajtimeve me elektroshok. Megjithatë, ai nuk e cilëson këtë si “tragjedi”, por si “përvojë mësimore”.

“Nuk mund të bëj shumë më shumë se të protestoj, por e bëj sepse mendoj se duhet t’u japim njerëzve një mundësi më të mirë.”

Ideja për dramën lindi para disa vitesh, kur regjisori Andrew Panton u emërua në krye të Dundee Rep. Por pandemia e Covid-19 vonoi realizimin. Shtysa finale erdhi nga Dr. Susan Hetrick, kryetare e bordit të teatrit, e cila kishte punuar në RBS pak para krizës.

“Ishte e paimagjinueshme që një institucion i tillë, i vlerësuar nga akademikët dhe shkollat e biznesit, do të rrëzohej kështu. Ka shumë mësime për t’u nxjerrë nga kjo histori,” u shpreh ajo.

Në qendër të shfaqjes qëndron figura e Fred Goodwin, i njohur si “Fred the Shred”, ish-kryetar i RBS, i luajtur nga aktori Sandy Grierson.

Pas kësaj drame, Cox do të nisë një turne kombëtar me një shfaqje solo bazuar në kujtimet e tij. Po ashtu, ai ka përfunduar edhe filmin e tij të parë si regjisor, “Glenrothan”, një dramë familjare për një kompani skoceze uiski, me aktorët Alan Cumming dhe Shirley Henderson, që pritet të dalë në vitin 2026.

Në një epokë të mbushur me pasiguri ekonomike dhe kulturore, “Make It Happen” vjen si një kujtesë e fuqishme për rreziqet e arrogancës korporative dhe mungesës së ndjeshmërisë njerëzore – dhe me Brian Cox në qendër të saj, nuk është thjesht një shfaqje, por një thirrje për reflektim./BBC/KultPlus.com

Maurice Tillet, i njohur më mirë si Engjëlli Francez, ishte një legjendë e mundjes në vitet 1940. I lindur në Rusi në vitin 1903, Tillet zhvilloi akromegali, një sëmundje e rrallë që zmadhoi kockat e tij, duke i dhënë tipare të fuqishme dhe të veçanta, ato që më vonë e bënë ikonë të ringut të mundjes.

Por pas kësaj pamjeje të fuqishme fshihej një njeri i qetë dhe i zgjuar. Tillet fliste disa gjuhë, kishte studiuar jurisprudencë dhe letërsi, dhe ishte i njohur për natyrën e tij të matur jashtë ringut.

Shumë fansa besojnë se Tillet ishte frymëzimi real për Shrek-un, një teori që nuk është konfirmuar kurrë zyrtarisht, por që bëhet e vështirë për t’u mohuar sapo të shohësh ngjashmërinë./KultPlus.com

Brenda programit të festivalit ndërkombëtar të filmit dokumentar dhe të shkurtër, DokuFest, edhe këtë vit është krijuar një hapësirë e dedikuar posaçërisht për më të vegjlit, DokuKids. Ky program ofron një përvojë unike që kombinon krijimtarinë, edukimin dhe argëtimin përmes filmit, artit dhe lojës.

DokuKids ka për qëllim të frymëzojë fëmijët që në moshë të hershme, duke i angazhuar ata në aktivitete që nxisin mendimin kritik, imagjinatën dhe shprehjen e lirë artistike. Gjatë ditëve të festivalit, kjo platformë shndërrohet në një botë plot ngjyra, ide dhe energji, ku fëmijët janë në qendër të vëmendjes.

Fëmijët që marrin pjesë në DokuKids ndihen të përfshirë dhe të motivuar nga përvoja që përjetojnë.

Programi njëjavor i DokuKids përfshin punëtori artistike e krijuese, shfaqje filmash, lojëra dhe improvizime të ndryshme.

“Programi jonë është njëjavor, pra fillon prej ditës së dytë të festivalit dhe mbaron në ditën e parafundit të festivalit. Pra për një javë e kemi një program shumë të pasur që enkas e kurojmë për fëmijët”, shpjegon Malborja Krajku, kuratore dhe koordinatore e DokuKids.

Nga viti në vit, kjo pjesë e festivalit është bërë e pandashme nga vetë identiteti i DokuFest-it, duke u kthyer në një platformë të rëndësishme për edukimin kulturor të fëmijëve.

Prindërit e shohin këtë nismë si një mundësi të vlefshme për fëmijët që të mësojnë dhe argëtohen jashtë rutinës së përditshme.

DokuKids është më shumë se një program, është një hapësirë ku edukimi dhe krijimtaria bashkohen, ku fëmijët shndërrohen në krijues të vegjël që mësojnë përmes përvojës, ndërtojnë vetëbesim dhe shprehin lirshëm botën e tyre të brendshme./KultPlus.com

Pas suksesit të jashtëzakonshëm global, seriali “Wednesday” rikthehet sot, më 6 gusht, me pjesën e parë të sezonit të dytë në platformën Netflix.

Me një atmosferë edhe më të errët, sezoni i ri sjell një kapitull të ri në jetën e Wednesday Addams, ndërsa misteret e Nevermore Academy thellohen edhe më tej. Ky sezon premton zbulime të forta, sekrete të pazbuluara dhe zhvillime që do të trondisin jo vetëm shkollën, por edhe botën e saj të errët.

Jenna Ortega, e cila u bë ikonë me rolin e saj, rikthehet jo vetëm si protagoniste, por edhe si producente ekzekutive, duke shtuar më shumë thellësi dhe intensitet në rrëfim.

Pjesa e dytë e sezonit pritet të publikohet më 3 shtator, duke sjellë një vazhdim të ngjarjeve që premtojnë emocion, tension dhe kthesa të papritura.

Fansat e gotikes, misterit dhe humorit të zi tashmë mund të rikthehen në botën magjepsëse të “Wednesday”, ku asgjë nuk është ashtu siç duket./KultPlus.com

Në një botë ku pluhuri i harresës shpesh mbulon ëndrrat e brishta, “Hirushja” lindi si një melodi që përshkon shekujt, e thurur nga penat e urta të tregimtarëve dhe ngjizur në shpirtin njerëzor si një shpresë e përjetshme. Ndër të parët që i dha formë kësaj magjie ishte Charles Perrault, në vitin 1697, kur botoi përrallën “Cendrillon ou la petite pantoufle de verre”, një histori që, ndonëse e njohur për rrënjët e saj popullore, u kthye në një simfoni letrare falë finesës dhe imagjinatës së Perraultit.

Ishte ai që i fali Hirushës këpucën e qelqit, një objekt i vogël e i brishtë, por më i fortë se çdo mur pallati. Ai që krijoi karrocën nga kungulli, tërhequr nga mi të kthyer në kuaj dhe që e veshi skllaven e përulur me petkun e një princeshe, të bardhë e vezulluese si drita e hënës. Dhe mbi të gjitha, ishte ai që i vuri rregull të hekurt kësaj ëndrre: magjia zgjaste vetëm deri në mesnatë. Ajo orë, e pashmangshme, shndërrohej në një kambanë që i kujtonte Hirushës se bukuria dhe mrekullia janë të përkohshme, përveç nëse zemra guxon të besojë.

Kur ora godiste 12, gjithçka zhdukej: karroca kthehej në kungull, veshja në leckë, kuajt në brejtës. Vetëm këpuca, ajo ndalesë e vogël mbi realitetin, mbetej si dëshmi e asaj që kishte ndodhur. Ishte pikërisht ajo që do të udhëhiqte princin drejt dashurisë së tij, në një botë ku ndjenjat nuk njihnin klasë, pozitë apo pasuri.

Ky rrëfim i përjetshëm, me hijeshi të thjeshtë dhe simbolikë të thellë, kaloi nëpër shekuj si një urë e padukshme midis brezave. Dhe në vitin 1899, mjeshtri i hershëm i kinemasë, Georges Méliès, e solli për herë të parë në ekran, të titulluar, “Cendrillon”. Me një kohëzgjatje prej vetëm rreth 6 minutash, ai e ndau përrallën në 20 sekuenca filmike, duke përdorur teknika revolucionare për kohën, që i dhanë jetë kungullit që lëvizte, princit që kërkonte, orës që ndalonte, dhe magjisë që mbështillej rreth një vajze me zemër të bardhë. Ishte një film i heshtur, por plot zë, zëri i imagjinatës që kapërcente fjalët. Në rolet kryesore ishin Mlle Barral si Hirushja dhe Bleuette Bernon si Zana Kumbarë, ndërsa vetë Méliès luajti rolin e genit të orës së mesnatës. Stili vizual ishte frymëzuar nga ilustrimet e Gustave Doré, duke i dhënë filmit një cilësi teatrale dhe përrallore, ndryshe nga çdo produksion i kaluar. Filmi ishte një sukses i menjëhershëm në Francë dhe më gjerë, dhe nënvizoi potencialin narrativ të kinemasë për tregime fantastike.

Më vonë, në 1950, ëndrra mori ngjyrë dhe këngë me krijimin e animuar të Walt Disney. Në një kohë kur studioja e tij ndodhej përballë sfidave të mëdha, ishte pikërisht kjo përrallë që i dha dritë shpresës. Disney, duke ndjekur gjurmët e Perraultit, i dha Hirushes jo vetëm zë, por edhe melodi të paharruara, duke e kthyer rrëfimin në një baladë të shpirtit që nuk dorëzohet.

Në versionin e tij, e vërteta është akoma më e ëmbël: Hirushja nuk është vetëm një vajzë që gjen princin, ajo është simbol i mirësisë që nuk ndryshket, i durimit që shpërblehet, i ëndrrave që ngjiten pas hirit, sepse e vërteta e saj nuk është fustani, por zemra që nuk u ngurtësua as në skllavëri.

Ajo që nisi si një pëshpëritje në letrat e një autori francez, u bë film pa zë, e pastaj një simfoni ngjyrash që e njohu botën me magjinë e saj.

Përralla e Hirushes, me gjithë thjeshtësinë e saj, mbart një magji që ka kapërcyer shekuj, kontinente e mediume. Që nga fjala e shkruar e Charles Perrault, ku një pantofël qelqi vendos fatin e një vajze të braktisur, deri tek ekranizimi i parë i heshtur në fillim të shekullit XX, e më pas te interpretimi i paharrueshëm i Walt Disney në vitin 1950, historia e Hirushes është kthyer në simbol universal të shpresës, ëndrrave dhe drejtësisë poetike.

Suksesi i filmit të animuar të Disney-t nuk ishte thjesht komercial – ai shënoi rilindjen e studios pas Luftës së Dytë Botërore, frymëzoi breza të tërë me estetikën e tij të ëmbël dhe muzikën e paharrueshme, dhe bëri që figura e Hirushes të jetojë përtej përrallës, si një arketip i së mirës që triumfon në heshtje.

Sot, Hirushja nuk është vetëm një princeshë mes të tjerave – ajo është metaforë e shpresës që nuk shuhet, e dashurisë që vjen pa paralajmërim, dhe e bukurisë që lind nga dhembja. Kinemaja ia fali përjetësinë. Ekrani e ktheu në kujtesë kolektive.

Përralla e Hirushes, me gjithë thjeshtësinë e saj, mbart një magji që ka kapërcyer shekuj, kontinente e mediume. Që nga fjala e shkruar e Charles Perrault, ku një këpucë qelqi vendos fatin e një vajze të braktisur, deri tek ekranizimi i parë në fillim të shekullit XX, e më pas te interpretimi i paharrueshëm i Walt Disney në vitin 1950, historia e Hirushes është kthyer në simbol universal të shpresës dhe ëndrrave.

Suksesi i filmit të animuar të Disneyt nuk ishte thjesht komercial, ai shënoi rilindjen e studios pas Luftës së Dytë Botërore, frymëzoi breza të tërë me estetikën e tij të ëmbël dhe muzikën e paharrueshme, dhe bëri që figura e Hirushes të jetojë përtej përrallës, si një arketip i së mirës që triumfon në heshtje.

Sot, Hirushja nuk është vetëm një princeshë mes të tjerave, ajo është metaforë e shpresës që nuk shuhet, e dashurisë që vjen pa paralajmërim, dhe e bukurisë që lind nga dhembja. Kinemaja ia fali përjetësinë. Ekrani e ktheu në kujtesë kolektive./KultPlus.com

Në vitin 1965, regjisori britanik Peter Watkins realizoi një film tronditës me titull “The War Game”, i cili përshkruan pasojat e një sulmi bërthamor mbi Britaninë. Filmi paraqet një skenar hipotetik ku një raketë bërthamore shpërthen mbi Kent, duke shkatërruar spitalet, duke krijuar mungesa të rënda ushqimore dhe duke zhytur vendin në një gjendje kaosi të plotë. Megjithëse ishte porositur nga BBC si pjesë e serisë së dokumentarëve të saj, filmi u ndalua nga transmetimi për dekada me radhë me arsyetimin se ishte “tepër tronditës për mediumin televiziv”.

Pavarësisht kësaj, “The War Game” u nderua me çmimin Oscar për Dokumentarin më të Mirë në vitin 1967 dhe u transmetua më në fund në BBC më 31 korrik 1985.

Filmi u xhirua me rreth 350 aktorë amatorë nga Kent, shumica prej tyre banorë vendas, dhe shumë skena u realizuan në Grand Shaft Barracks në Dover, një bazë ushtarake në rrënim e sipër. Pjesëmarrësit tregojnë se për t’i dhënë realizëm skenave të djegieve, atyre u ngjiteshin në fytyrë kokrra Rice Krispies dhe më pas spërkateshin me bojë të errët për të simuluar plagët nga zjarri. Skenat përfshijnë njerëz që vdesin në rrugë, spitalet e tejmbushura dhe madje edhe policë që kryejnë “vrasje nga mëshira”.

Michael Banks, një nga figurantët në film dhe më vonë regjisor teatri, e kujton përvojën si transformuese: “Shpejtë e kuptova që isha në praninë e një gjeniu. Peter Watkins ishte një inovator. Fillimisht, si çdo 17-vjeçar, e pashë si një mundësi për të luajtur me armë, por që në ditën e dytë, qëndrimi ynë ndryshoi kur kuptuam natyrën e asaj që po xhironim.”

Glynis Greenland, një tjetër pjesëmarrëse, kujton se ishte pjesë e një grupi grash që duhej të bërtisnin në prapaskenë për të shtuar ndjesinë e panikut. Ajo kujton një moment të sikletshëm gjatë xhirimeve: “Mendova se kishin përfunduar xhirimin, kështu që hapa sytë, por kamera ishte ende mbi mua.”

Ndërhyrja politike në ndalimin e filmit është zbuluar përmes dokumenteve të deklasifikuara nga Zyra e Kabinetit. Qeveria e kryeministrit Harold Wilson ushtroi presion mbi BBC për të mos e transmetuar filmin, duke frikësuar se ai mund të ndikonte në opinionin publik ndaj politikës së mbrojtjes bërthamore. Lord Norman Brook, kryetar i BBC-së në atë kohë dhe ish-sekretar i kabinetit, në një letër drejtuar kabinetit, shkroi: “Kam parë filmin, dhe mund të them se është prodhuar me përmbajtje të konsiderueshme. Por subjekti është në mënyrë të pashmangshme alarmues dhe transmetimi i tij mund të ketë një efekt të ndjeshëm në qëndrimet e publikut ndaj politikës së parandalimit bërthamor.”

Huw Wheldon, atëherë drejtues i dokumentarëve në BBC, kishte kundërshtime ndaj disa pjesëve të filmit, si një deklaratë nga një peshkop që thotë “duhet të mësojmë ta duam bombën”, si dhe një skenë ku një polic kryen një vrasje nga mëshira. “Thjesht nuk besoja se ndokush do t’u kërkonte policëve ta bënin këtë. E pashë si një deklaratë anti-policore,” tha ai. Kur e ndau këtë shqetësim me regjisorin Watkins, ky i fundit “shkoi përtej vetes nga zemërimi”.

Ish-Drejtori i Përgjithshëm i BBC-së në vitin 1965, Hugh Carleton Greene, deklaroi vite më vonë: “Vendimi për të mos e transmetuar nuk ishte politik. Unë isha më i tronditur nga programi sesa vetë Lord Brook. Nuk mund të përballoja përgjegjësinë e transmetimit të një programi kaq tronditës.”

Profesori John Cook nga Universiteti Glasgow Caledonian ka studiuar gjerësisht veprën e Peter Watkins dhe vëren se ndikimi i filmit nuk qëndron vetëm në përshkrimet grafike, por në mesazhin e tij të thellë shoqëror: “Nuk ishte aq për shkak të skenave, por sepse ngrinte çështje të pakëndshme për përgatitjen civile të Britanisë. E tregoj ende sot para nxënësve dhe ata mbeten të tronditur.”

“The War Game” mbetet një nga veprat më të fuqishme kinematografike që ka sfiduar pushtetin, politikën dhe vetë mediumin që e porositi. Ai është një kujtesë e fuqishme për realitetin e luftës bërthamore dhe ndikimin e saj mbi njerëzit e zakonshëm, një film që edhe pse u ndalua, i mbijetoi kohës dhe la një gjurmë të pashlyeshme në historinë e kinemasë dhe ndërgjegjes publike./BBC/KultPlus.com

Pas premierës më 27 qershor, “F1: The Movie” është shndërruar në një nga filmat më të suksesshëm të vitit 2025 dhe tashmë edhe më i suksesshmi në karrierën e Brad Pitt.

Me regji të Joseph Kosinski dhe me një histori që ndjek jetën e pilotit fiktiv Sonny Hayes, roli i Pitt ka kapur imagjinatën e publikut botëror, përcjellë KultPlus.

Filmi ka arkëtuar plot 545 milionë dollarë, duke lënë pas hite të mëparshme të aktorit si World War Z, Fight Club apo Inglourious Basterds. Përveç suksesit në kinema, “F1” ka hyrë fuqishëm edhe në kulturën pop: tifozët tashmë veshin fanellat e skuadrës fiktive APXGP, ndërsa krahasimet me pilotët realë të Formula 1 janë të pashmangshme.

Kritikët gjithashtu janë pozitivë. Me një vlerësim 7.9 në IMDB, filmi konsiderohet “argëtues dhe vizualisht mbresëlënës”, me një Brad Pitt në një formë të shkëlqyer. Në listën e filmave më të shikuar të vitit, “F1” renditet në vendin e tetë globalisht, duke lënë pas edhe prodhime të mëdha si Napoleon apo Killers of the Flower Moon.

Ndërsa pritet të shihet nëse do të ketë një vazhdim, një gjë është e sigurt: Brad Pitt ka dominuar pistën kinematografike si asnjëherë më parë./KultPlus.com

Nga Albert Vataj

Atje ku skena hesht e dritat fiken, zëri yt ende tingëllon si një lutje e thellë. Mbi dërrasat që panë rrëfimin tënd, në sytë që përjetuan shpërthimin tënd interpretues, mbetet gjurma jote, e përjetshme, e pathyeshme, e denjë për një aktor që nuk interpretoi, por jetoi çdo rol.

Në Selanik, larg Korçës që të lindi, u mbyll një akt, por nisi një përjetësi. Nuk ishe vetëm një aktor i skenës apo i kinemasë, ti ishe një vetëqëndrim i artit, një fije zëri që nuk shuhej, një frymë që ngjizej çdo herë që përkulemi para portreteve të tua. Në ty akti interpretues nuk luhej, por rridhte nga thellësia e shpirtit, si ujë që buron natyrshëm nga një zemër që e donte artin më shumë se vetveten.

Sytë e publikut nuk panë thjesht rolet, por të panë ty, të derdhur në skenë, të ftohtë e të ngrohtë njëherësh, të butë e të zjarrtë, të heshtur dhe të klithshëm. Monolog mes fantastikes dhe reales, kështu të përjetësuan ata që të njohën nga afër dhe ata që të deshën nga larg. Gruaja jote, Florika, ruan kujtimet si gurë të çmuar. Ne, që s’të kemi takuar ndoshta kurrë, të ndjejmë thellë, përmes rolit të Salës, Besimit, Kapllanit, e aq e aq figurave të tjera që ti i veshe me shpirtin tënd të pashtershëm.

Në Teatrin “Andon Zako Çajupi”, ti nuk ishe një emër mes shumë të tjerëve, ishe themel, shtyllë, ndriçim. Një ndër themeluesit e tij, ti u shfaqe në skenë si zë i gurtë i një brezi që nuk pranoi të luante rolet, por i jetoi ato. Regjisorë si Sokrat Mio, Piro Mani dhe Dhimitër Orgocka panë tek ty jo vetëm aktorin që kishte lindur me dhunti, por njeriun që pa shkollë të lartë aktrimi, arrinte majat e skenës thjesht me fuqinë e shpirtit dhe të pasionit.

Rrugëtimi yt, Stavri, nuk ndaloi në skenën e Korçës. E gjurmoi veten edhe në kinemanë shqiptare, duke u bërë pjesë e filmave të shquar si Tana (1958), Vitet e para (1965), Prita (1968), Mëngjese lufte (1971), Rrugicat që kërkonin diell (1975), Zonja nga qyteti (1976), Ilegalët (1976). Çdo shfaqje e jotja ishte një përjetim, ishe vetë epoka që merrte frymë përmes teje.

Në teatër ti jetove tek “Hijet e natës”, “Këneta”, “Nata e 12-të”, “Martesa e avokatit”, “Zonja nga qyteti”, “Fytyra e dytë”, “Engjëjt e skëterrës”, “Plumbat e shkronjave”, “Karnavalet e Korçës”, “Qyteti i akuzuar”. Skenat e këtyre veprave nuk janë më të njëjtat që prej kur mungon ti, sepse mungon zëri yt i gurgulluar, që vinte jo si fjalë, por si rrufe ndjenjash.

Stavri Shkurti nuk ishte vetëm aktor. Ishte edhe mjeshtër pas kameras, punonjës i pasionuar i Kinostudios “Shqipëria e Re”, piktor, operator, teknik trukesh, i specializuar në Bashkimin Sovjetik dhe Gjermaninë Lindore, ku mori dhe një diplomë si inxhinier. Ky dimension i dyfishtë, i artistit në skenë dhe mjeshtrit në teknikë, e bëri figurën tënde të pakrahasueshme. Ishte fryma jote ajo që ravijëzonte çdo kuadër të filmit dokumentar, çdo imazh që rrëfente jetën e fshatarit, të partizanit, të punëtorit.

Si operator i parë i filmit Dueli i heshtur, ti theve kufijtë e pamundësisë. Në det të hapur, në stuhitë e realitetit shqiptar, kamera jote gjente dritën. Mbi 20 filma artistikë dhe dokumentarë mbajnë firmën tënde të heshtur, por të skalitur në kujtesën e ekranit shqiptar: Kur zbardhi një ditë, Yjet e netëve të gjata, Nga mesi i errësirës, Liri, a vdekje, Qyteti më i ri në botë, Tinguj lufte e deri tek ai që nuk arrite ta shohësh të përfunduar: Kur xhirohej një film.

Në verën e vitit 1998, në Selanik, u mbyll heshturazi një jetë, por u hap një përjetësi. Një mik e përshkroi atë moment si “nënshkrim i fundit stavror në librin e jetës”. Edhe në spital, zëri yt nuk heshti – ishte monologu i fundit, që kapërceu dhimbjen dhe heshtjen, që shënoi jo një fund, por një kthesë drejt amshimit.

Familja jote, Florika, Dionisi dhe Gjergji, të ndoqën në emigracion pas viteve ’90, por kujtimi yt nuk njohu kufi. Korça të përcolli me nderimet që të takonin, të shpalli “Qytetar Nderi”, por më pas ra një heshtje. Një heshtje e çuditshme që më së shumti flet për harresën tonë sesa për mungesën tënde. Florika rrëfen me dhimbje se askush nuk erdhi të pinte një kafe në kujtim tëndin. Dhe më dhimbshme akoma, se varri yt u përdhos, se emri yt prej bronxi u grabit si të ishte thesar,e në fakt ishte.

Ti nuk kërkove asgjë, por i dhe gjithçka teatrit dhe filmit. Ndaj nuk mund të harrohesh. Je pjesë e asaj panteoni artistësh që nuk i ndau arti nga njeriu. Aktor shprehës, me zë që gufonte nga thellësia, me një portret që mbante barrën e epokave, me një përkushtim që nuk kishte të ndalur. Me ty nuk mbeti vetëm një kujtim. Mbeti një frymë, një akt i hapur, që shfaqet sa herë hapet një perde, ndizet një dritë, fillon një film.

Në udhën ku nuk ka më skena, le të mbetemi spektatorë të kujtimit tënd, me duart që duartrokasin zemrën, dhe heshtjen që bëhet poezi. Sepse, për ty jeta ishte veç film. Dhe për ne, film ishte vetë jeta jote./ KultPlus.com

Filmi artistik me metrazh të gjatë “Burri i Shtëpisë” (“Man of the House”), me regji dhe skenar të Andamion Murataj, do të ketë premierën botërore në programin zyrtar të konkurrimit të Festivalit Ndërkombëtar të Filmit në Sarajevë.

Lajmi është bërë i ditur nga Qendra Kombëtare e Kinematografisë, e cila gjithashtu ka mbështetur financiarisht këtë projekt kinematografik.

Filmi, me një kohëzgjatje prej 110 minutash, trajton historinë e Franit, një personazh kompleks, lindur si grua, por që për shkak të rrethanave zgjedh të jetojë si burrë, duke marrë rolin tradicional të “burrneshës”.

Në përpjekje për t’i ofruar dashurinë e munguar një mbese të vogël, Fran duhet të përballet me një vendim të dhimbshëm: të mbrojë identitetin e saj të ndërtuar me vite, apo të heqë dorë nga ai për t’u rilidhur me ndjenjat dhe rolin amësor.

“Burri i Shtëpisë” është një produksion i shtëpisë kinematografike “Lissus Media” dhe përfaqëson Shqipërinë në një prej festivaleve më prestigjioze të Ballkanit dhe Europës Juglindore.

Edicioni i 31-të i Festivalit Ndërkombëtar të Filmit në Sarajevë do të mbahet nga 15 deri më 22 gusht 2025. Në këtë edicion do të konkurrojnë 50 filma në kategori të ndryshme, mes të cilëve edhe 15 premiera botërore. Festivali do të çelet me filmin “The Pavilion” të regjisorit Dino Mustafic, ndërsa do të nderohen me çmime personalitete si Paolo Sorrentino, Willem Dafoe dhe Stellan Skarsgård./KultPlus.com

Në botën e modës, ikonat nuk maten vetëm me veshjet që krijojnë, por me ndikimin që lënë pas. Ato që bëjnë dallimin nuk janë thjesht stilistet e suksesshme, por ato që kanë guxuar të ndryshojnë rregullat e lojës. Në një industri që shpesh është ndërtuar mbi paraqitje, lukse dhe konformizëm, gratë si Gabrielle “Coco” Chanel hynë si furtunë, me vizion të qartë dhe zemër të pathyeshme.

Filmi “Coco Before Chanel” (2009), me regji nga Anne Fontaine dhe protagoniste Audrey Tautou, nuk është një histori për famën, por për rrugën e vështirë që të çon deri tek ajo. Është një rrëfim intim mbi një grua që, shumë përpara se të bëhej simbol i elegancës franceze, ishte një vajzë e varfër, e braktisur nga jeta, por jo nga ëndrra e saj për të qenë ndryshe, transmeton KultPlus.

Gabrielle Chanel e nisi jetën larg pistave të modës, në një jetimore, ku e la e ëma pas vdekjes. Ajo u rrit me pak, por me mjaftueshëm për të kuptuar se nuk donte të jetonte nën hije. E re, e pavarur dhe plot krenari, ajo nuk pranoi asnjëherë të nënshtrohej ndaj pritshmërive të shoqërisë. Puna si qepëse dhe netët si këngëtare në kabare ishin vetëm mjetet për të ecur përpara.

Filmi ndjek këtë periudhë formuese të jetës së saj, përpara sfilatave, përpara logove, përpara “Chanel No. 5”. Në thelb, kjo është historia e një gruaje që e shpiku veten nga e para dhe që e bëri stilin një mënyrë për të shprehur lirinë.

Ajo që e bën Chanel të pavdekshme është filozofia e saj: eleganca nuk qëndron në tepricë, por në thjeshtësi. Në një kohë kur gratë visheshin me korse të ngushta, kapele të rënda dhe veshje të sforcuara, Chanel solli linja të pastra, materiale të buta dhe liri në lëvizje. Në film, këto zgjedhje nuk paraqiten si “trende”, por si akt proteste, mënyra e saj për të thënë se nuk do të ishte as aksesor, as pasojë e askujt.

Audrey Tautou e sjell Chanel të re, me një intensitet të heshtur, të brendshëm. Nuk ka shumë fjalë të mëdha, por çdo vështrim i saj është deklaratë. Performanca e saj e balancuar, plot dinjitet, na fton të kuptojmë jo thjesht stilisten, por gruan që nuk pranoi kurrë të ishte e zakonshme.

“Coco Before Chanel” nuk është një film i mbushur me shkëlqim dhe glamur. Është i matur, i qetë, por i qëndrueshëm, si vetë Chanel. Regjisorja Anne Fontaine nuk e mitizon heroinën e saj, por e vendos përballë realitetit: varfëri, pasiguri, lidhje të vështira, dhe mbi të gjitha, një rrugë drejt një identiteti që ajo vetë e ndërtoi me ngulm.

Në një botë ku moda shpesh shihet si sipërfaqësore, “Coco Before Chanel” na kujton se stili i vërtetë lind nga përvoja, dhimbja dhe dëshira për të jetuar ndryshe. Chanel nuk krijoi vetëm veshje – ajo krijoi hapësirë për gratë. Dhe ky film, me gjithë thjeshtësinë e tij, është një homazh për atë shpirt që refuzoi të përshtatej dhe zgjodhi të udhëhiqte./KultPlus.com