Nga Gazeta âSIâ â NjĂ« shpĂ«rthim me lĂ«ndĂ« plasĂ«se ka ndodhur nĂ« orĂ«t e para tĂ« mĂ«ngjesit tĂ« sotĂ«m nĂ« fshatin GurĂ«z, njĂ«sia administrative FushĂ« Kuqe, Kurbin.
Sipas Policisë së Shtetit, rreth orës 04:20, në portën e jashtme të murit rrethues të banesës së shtetases M. D. (alias M. B.) është hedhur një sasi e vogël lënde plasëse, e dyshuar si artizanale.
Mediat raportojnë se shënjestra ka qenë një figurë e njohur publike, por asgjë nuk është konfirmuar nga autoritetet.
Menjëherë pas njoftimit, në vendngjarje mbërritën shërbimet e policisë dhe grupi hetimor. Nga këqyrja paraprake u konstatua se porta ishte dëmtuar lehtë si pasojë e shpërthimit.
Gjatë kontrollit në perimetrin përreth banesës, hetuesit gjetën dhe sekuestruan disa gëzhoja, të cilat sipas policisë janë në dukje të vjetra dhe janë marrë në cilësinë e provës materiale.
Nga Gazeta âSIâ â NjĂ« 50-vjeçare Ă«shtĂ« pĂ«rplasur pĂ«r vdekje nga makina nĂ« rrugĂ«n e VoskopojĂ«s, Korçë.
Sipas policisë, gruaja ishte duke lëvizur me biçikletë, kur është përplasur për vdekje nga makina me drejtures një 73-vjeçar.
Njoftimi i Policisë:
Rreth orës 20:40, në rrugën e Voskopojës, një automjet me drejtues shtetasin F. H., rreth 73 vjeç, ka përplasur shtetasen A. E., rreth 50 vjeçe, banuese në Korçë, e cila lëvizte me biçikletë. Si pasojë, 50-vjeçarja ka ndërruar jetë në vendngjarje.
Nga Gazeta Si â AmerikanĂ«t e Cadillac konfirmua pilotĂ«t e sezonit debutues nĂ« Formula 1.
Cadillac firmosi me fitues garash si meksikani Sergio Perez dhe finlandezi Valtteri Bottas për vitin 2026.
Skuadra amerikane qĂ« mbĂ«shtetet nga âGeneral Motorsâ do tĂ« drejtohet nga ish Drejtori Sportiv i Marussia-s, Graeme Lowdon dhe do tĂ« jetĂ« e 11-ta nĂ« sezonin e ardhshĂ«m.
Të dhënat teknikë përkatëse në karrierën e Perez dhe Bottas
Cadillac zgjodhi eksperiencĂ«n e 527 garave tĂ« zhhvilluara nga âChecoâ Perez-Bottas dhe 16 fitoreve mes tyre.
Dy veteranët 35 vjecarë bëjnë një kthim nga dera kryesore pasi humbën vendet e tyre në vitin 2024.
Karriera Bottas dhe Perez në foto
Perez kaloi disa muaj me familjen pas largimit nga Red Bull ndërsa Bottas pas largimit nga Sauber qëndroi në paddock si rezervë te Mercedes.
Meksikani Perez garoi më herët për Sauber, McLaren dhe Force India/Racing Point përpara se të shkonte Red Bull, ku ndihmoi skuadrën të fitonte titullin e konstruktorëve në vitet 2022 dhe 2023.
Finlandezi Bottas pĂ«rjetoi njĂ« periudhĂ« tĂ« suksesshme te Mercedes ku luajti njĂ« rol tĂ« rĂ«ndĂ«sishĂ«m nĂ« titullin e konstruktorĂ«ve qĂ« âSilver Arrowsâ fituan nĂ« vitet 2017-2021.
Nga Gazeta âSIâ â Autoriteti i KonkurrencĂ«s ka thelluar mĂ« tej hetimin pĂ«r sigurimin e kredive bankare. PĂ«rmes njĂ« njoftimi zyrtar, Autoriteti u ka bĂ«rĂ« thirrje qytetarĂ«ve qĂ« tĂ« dĂ«rgojnĂ« informacion pranĂ« kĂ«tij institucioni pĂ«r eksperiencat e tyre.
âAutoriteti i KonkurrencĂ«s fton çdo kredimarrĂ«s pranĂ« bankave tĂ« nivelit tĂ« dytĂ« tĂ« kontribuojnĂ« me informacion mbi mĂ«nyrĂ«n sesi Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« pĂ«rzgjedhja nga ana e tyre e shoqĂ«risĂ« ku kanĂ« bĂ«rĂ« sigurimin e jetĂ«s pĂ«r kreditĂ« qĂ« kanĂ« marrĂ« gjatĂ« viteve 2021 â 2025,â thuhet nĂ« njoftimin zyrtar.
Autoriteti i Konkurrencës bën të ditur se është në një faze të avancuar të hetimit të thelluar lidhur me praktikat e bankave të nivelit të dytë në tregun e sigurimit të jetës të lidhur me kreditë. Sipas tij, qëllimi kryesor i këtij hetimi është forcimi i konkurrencës nëpërmjet ekzistencës së një tregu të lirë dhe konkurrues, ku kredimarrësit të kenë mundësi të zgjedhin lirisht, ofertën më të mirë.
âHetimi mbulon periudhĂ«n 07.11.2021 deri mĂ« 26.03.2025 dhe ka si objekt verifikimin e rrethanave nĂ« tĂ« cilat kredimarrĂ«sit kanĂ« realizuar sigurimin e jetĂ«s pĂ«r kreditĂ« e tyre gjatĂ« kĂ«saj periudhe,â vijon njoftimi.
Në kuadër të këtij procesi, Autoriteti i Konkurrencës fton çdo kredimarrës që ka marrë kredi dhe ka paguar në lidhje me sigurimin e jetës për kredinë, të japë me dëshirë informacion dhe dëshmi mbi eksperiencën e tyre.
Sipas njoftimit, në mënyrë të veçantë, kërkohet që kredimarrësit të informojnë Autoritetin për çdo rast kur:
-nuk u është dhënë mundësia të zgjedhin lirisht shoqërinë e sigurimit të jetës, apo;
-vlerësojnë se kanë pasur pengesa apo detyrime të imponuara nga bankat lidhur me këtë zgjedhje.
âKontributi i qytetarĂ«ve Ă«shtĂ« i njĂ« rĂ«ndĂ«sie tĂ« veçantĂ« pĂ«r tĂ« mundĂ«suar njĂ« hetim tĂ« plotĂ«, tĂ« drejtĂ« dhe transparent nĂ« mbrojtje tĂ« konkurrencĂ«s sĂ« lirĂ« dhe tĂ« ndershme nĂ« treg,â pĂ«rfundon njoftimi i Autoritetit tĂ« KonkurrencĂ«s.
Nga 1 shtatori 2025, TPO, produkti që fshihet prapa thonjve me xhel nuk do të mund të shitet më në BE dhe Zvicës. Inspektorati shëndetësor ka vendosur që as produktet që përmbajnë TPO, të cilat ishin në qarkullim, nuk mund të përdoren më as nga sallonet profesionale të thonjve. Ky ndalim i TPO është pasojë e klasifikimit të ri të tij si CMR kategori 1B, toksik për riprodhim.
Ky klasifikim është përcaktuar nga rregullorja europiane CLP (Klasifikimi, Etiketimi dhe Paketimi), e cila klasifikon kimikatet sipas rrezikut më të lartë, pavarësisht përdorimit të tyre.
Nuk do të ketë më prodhim, shitje apo përdorim. Drejtoria e Përgjithshme e Konkurrencës, Konsumatorëve dhe Sanksioneve për Mashtrime (DGCCRF) ka shpallur një ndalim të plotë. Madje edhe stoqet e mbajtura tashmë në sallone duhet të hidhen menjëherë.
Deri tani, TPO ishte sekreti për një tharje të shpejtë, shkëlqim të lartë dhe qëndrueshmëri për javë të tëra.
E publikuar nĂ« maj 2025, rregullorja evropiane âOmnibus VIIâ vendos njĂ« goditje radikale ndaj substancave kancerogjene, mutagjene ose toksike nĂ« kozmetikĂ«.
Nga shtatori, të gjitha produktet që përmbajnë TPO do të tërhiqen nga tregu dhe do të ndalohen nga përdorimi, madje edhe nga profesionistët.
Autoritetet shëndetësore në Rusi po përgatiten të nisin eksperimentimin e vaksinës së personalizuar kundër kancerit tek pacientët.
Njoftimin e dha drejtori i institutit që e krijoi vaksinën, pak kohë pas Vladimir Putin e kishte njoftuar.
Alexander Gintsburg, drejtor i Institutit për Kërkime Epidemologjike dhe Mikrobiologji, konfirmoi se prova me pacientin e parë do të nisë në muajt e ardhshëm, me një vaksinë të personalizuar. Trajtimi do të nisë me të prekurit e melanomës, kancerit të lëkurës.
Një tipar përcaktues i ilaçit të ri është natyra e tij shumë e personalizuar, e cila ka kërkuar një kuadër unik rregullator. Sipas Gintsburg, vaksina është krijuar bazuar në të dhënat gjenetike dhe personale të një pacienti individual dhe, si e tillë, mund të përdoret vetëm për atë person specifik. Kjo është thelbësisht e ndryshme nga rregulloret për të gjitha barnat e tjera.
âKjo Ă«shtĂ« arsyeja pse qeveria nxori njĂ« dekret pĂ«rkatĂ«s nĂ« fillim tĂ« vitit, nĂ« tĂ« cilin vendosi rregulla krejtĂ«sisht tĂ« ndryshme qĂ« po pĂ«rdoren pĂ«r herĂ« tĂ« parĂ«,â tha Gintsburg. âPĂ«rkundĂ«r kĂ«saj, ne po gjejmĂ« njĂ« gjuhĂ« tĂ« pĂ«rbashkĂ«t dhe po ecim pĂ«rpara me punĂ«n tonĂ«.
Drejtori gjithashtu vuri nĂ« dukje se zhvillimi ka tĂ«rhequr vĂ«mendje tĂ« konsiderueshme globale, duke deklaruar se Instituti ka marrĂ« âdhjetĂ«ra letra hetimi nga kombe tĂ« tjeraâ.
Kjo lëvizje në provat klinike pason një njoftim të profilit të lartë nga presidenti rus Vladimir Putin në fund të vitit 2024, në të cilin ai tha se vendi kishte zhvilluar një vaksinë kundër kancerit dhe se ajo do të vihej në dispozicion të pacientëve në vitin 2025.
Në lidhje me koston e trajtimit, agjencia TASS, duke cituar Andrey Kaprin, kreun e Qendrës Radiologjike Kombëtare të Kërkimeve Mjekësore të Ministrisë së Shëndetësisë Ruse, raportoi se një dozë e vaksinës kushton 300.000 rubla ruse, ekuivalente me afërsisht 3.800 dollarë.
Zhvillimi vjen ndërsa Rusia përballet me një sfidë në rritje të shëndetit publik. Vendi është ndër vendet ku shkalla e incidencës së kancerit po rritet çdo vit. Sipas statistikave dhe të dhënave të vitit 2024, 4.160.000 njerëz në Rusi janë diagnostikuar me kancer.
Ekspozimi i përsëritur ndaj valëve të të nxehtit po përshpejton plakjen tek njerëzit, sipas një studimi. Ndikimi është gjerësisht i krahasueshëm me dëmin që pirja e duhanit, përdorimi i alkoolit, dieta e dobët ose ushtrimet e kufizuara mund të kenë në shëndet, thanë studiuesit.
Temperaturat ekstreme janë gjithnjë e më të zakonshme për shkak të krizës klimatike, duke shkaktuar potencialisht dëme të përhapura dhe afatgjata në shëndetin e miliarda njerëzve, paralajmëruan shkencëtarët.
Hulumtimi pĂ«rfaqĂ«son njĂ« ândryshimâ nĂ« kuptimin e shkallĂ«s dhe ashpĂ«rsisĂ« sĂ« ndikimit tĂ« nxehtĂ«sisĂ« nĂ« shĂ«ndetin tonĂ«, i cili mund tĂ« jetĂ« gjatĂ« gjithĂ« jetĂ«s.
Dihej tashmë që valët e të nxehtit shkaktojnë rritje afatshkurtra të vdekjeve të hershme me, për shembull, pothuajse 600 vdekje të parakohshme të lidhura me një valë të nxehti të qershorit në Angli. Por analiza e re është një nga të parat që vlerëson ndikimin afatgjatë.
Studiuesit ndoqën 25,000 njerëz në Tajvan për 15 vjet dhe krahasuan ekspozimin e tyre ndaj valëve të të nxehtit me moshën e tyre biologjike, një masë e shëndetit të përgjithshëm. Ata zbuluan, për shembull, se mosha biologjike u rrit me rreth nëntë ditë për njerëzit që përjetuan katër ditë më shumë me valë të nxehti gjatë një periudhe dyvjeçare. Punëtorët të cilët kanë tendencë të kalojnë më shumë kohë jashtë, u prekën më shumë, me moshën e tyre biologjike që u rrit me 33 ditë.
Ndërsa rritja e moshës biologjike mund të duket mjaft e vogël, shkencëtarët vunë re se kjo ndodhi vetëm gjatë një periudhe dyvjeçare. Ata po hetojnë ndikimin e valëve të të nxehtit në plakjen gjatë gjithë jetës së njerëzve.
Hulumtuesit thanë gjithashtu se ndikimi i përgjithshëm në popullatat në të gjithë botën do të ishte i madh, sepse të gjithë vuajnë gjatë valëve të të nxehtit, dhe mosha më e lartë biologjike është një parashikues i fortë i rritjes së rrezikut të vdekjes.
Nga Gazeta âSiâ- NjĂ« fitore e injorancĂ«s dhe njĂ« gabim tĂ« pafalshĂ«m e konsideron Kreu i LDK-sĂ« Lumir Abdixhiku zgjedhjen nĂ« krye tĂ« Kuvendit tĂ« KosovĂ«s tĂ« Dimal BashĂ«s.
Për kreun e LDK-së Kosova duhet të aspirojë më lartë. Sipas tij, një ditë aksidentet politike e triumfet e injorancës historike do të kapërcehen.
âKosova, siç se kishim menduar asnjĂ«herĂ«.
Një fitore e injorancës dhe një gabim i pafalshëm i mbështetësve të saj.
Gjithsesi ky është niveli i tyre. Kështu e projektojnë Republikën. Me këto vlera kanë zgjedhur të nderojnë dhe votuesit e popullin e Kosovës. LDK aspiron më lartë.
Kosova duhet tĂ« aspirojĂ« lartĂ«. Aksidentet politike e triumfet e injorancĂ«s historike do tĂ« kapĂ«rcejnĂ«. DritĂ« njĂ« ditĂ« do tĂ« ketĂ«â, shkruan Abdixhiku.
Me 73 vota pro dhe pas 57 seancave të dështuara, deputetët kanë votuar për konstituimin e Kuvendit të Kosovës, duke ia besuar detyrën deputetit të Vetëvendosjes, Dimal Basha.
Nga Gazeta âSiâ- Kreu i PartisĂ« Demokratike, Sali Berisha, nĂ« njĂ« deklaratĂ« pĂ«r mediat, ka folur ndĂ«r tĂ« tjera pĂ«r organizimin e PD-sĂ« me nisjen e sesionit tĂ« ri parlamentar.
I pyetur nëse Gazment Bardhi do të jetë ende kreu i Grupit të PD-së, Berisha nuk dha një përgjigje të drejtpërdrejtë, por vlerësoi punën e tij në këtë detyrë.
âNuk po prononcohem, por kam vlerĂ«sim pozitiv pĂ«r detyrĂ«n e tij si kryetar i grupit parlamentar. Funksionin do ta pĂ«rcaktojmĂ« nĂ« mĂ«nyrĂ« demokratike. Gazment Bardhi, gjykoj se e ka kryer me dinjitet atĂ« detyrĂ«. Do tĂ« jetĂ« grupi ai qĂ« do tĂ« pĂ«rcaktojĂ« se kush do tĂ« jetĂ« Kryetar Grupiâ, tha ai.
Më tej, teksa u pyet nëse do të hap seancën plenare më 10 shtator, si deputeti më i vjetër në Kuvend, ai theksoi se nuk do ta bëjë.
âNjĂ« parlament jolegjitim nuk mund ta hap kurrĂ«. Nuk mund tâi bĂ«j vendit tim njĂ« antishĂ«rbim tĂ« tillĂ«. Harrojeni! Po tĂ« ishte legjitim, me kĂ«naqĂ«si do ta bĂ«ja. Por ky Ă«shtĂ« njĂ« parlament jolegjitim, nuk pĂ«rfaqĂ«son vullnetin e qytetarĂ«ve shqiptarĂ«, sipas dokumenteve kombĂ«tare dhe ndĂ«rkombĂ«tare. Rekomandimi i KĂ«shillit tĂ« EvropĂ«s thotĂ« se nĂ« ShqipĂ«ri duhet tĂ« ndahet partia nga shteti, kjo mjafton. Si mund ta hap unĂ« atĂ«? Si mund tâia lejoj vetes tĂ« ulem aty? KurrĂ«â, tha kreu i PD.
Nga Gazeta âSiâ- Kreu demokrat Sali Berisha ka akuzuar kryeministrin Edi Rama se, pĂ«rmes projektligjit tĂ« ri pĂ«r administratĂ«n shtetĂ«rore, po synon tĂ« asgjĂ«sojĂ« institucionet kushtetuese dhe tĂ« pĂ«rqendrojĂ« pushtetin nĂ« duart e tij.
Në një konferencë me gazetarët, Berisha theksoi se ndryshimet ligjore parashikojnë përfshirjen e forcave të armatosura, universiteteve publike dhe përfaqësive diplomatike në administratën shtetërore, duke i vendosur ato nën kontrollin e drejtpërdrejtë të kryeministrit.
âFusha e veprimit pĂ«r institucionet e arsimit tĂ« lartĂ« Ă«shtĂ« njĂ« ndarje mes kĂ«shillit tĂ« ministrave, presidentit tĂ« RepublikĂ«s dhe bordeve. Fusha e veprimit mes forcave tĂ« armatosura Ă«shtĂ« njĂ« ndarje midis shefit tĂ« shtabit tĂ« pĂ«rgjithshĂ«m, presidentit tĂ« RepublikĂ«s dhe kryeministrit. NĂ« qoftĂ« se ti merr dhe i fut kĂ«to dinakĂ«risht nĂ« ligjin pĂ«r administratĂ«n shtetĂ«rore, por qĂ« kanĂ« pĂ«r zot kryeministrin e vendit, ti faktikisht asgjĂ«son kĂ«to si institucione kushtetuese dhe merr atribute qĂ« Kushtetuta nuk tâi njeh, por qĂ« ky nuk e ka pĂ«r gjĂ« qĂ« tĂ« marrĂ« policinĂ« ushtarake dhe ta çojĂ« tĂ« bllokojĂ« njĂ« televizion nĂ« njĂ« akt antikushtetues. NĂ« njĂ« keqpĂ«rdorim absolut antikushtetues tĂ« forcave tĂ« armatosura. Por ka njĂ« president qĂ« pĂ«r bĂ«mat e tij dhe gjĂ«mat e tij Ă«shtĂ« i paqenĂ«â, u shpreh Berisha.
Ai akuzoi gjithashtu Ramën se synon të kontrollojë pronat e ushtrisë, duke e cilësuar këtë si një akt mafioz dhe kërcënim për sigurinë kombëtare.
âPronat e ushtrisĂ«, tĂ« cilat ndahen nĂ« dy grupe, njĂ«ri grup i pronave tĂ« ushtrisĂ« qĂ« Ă«shtĂ« nĂ« funksion tĂ« planit tĂ« shpĂ«rndarjes, ato janĂ« tĂ« paprekshme. JanĂ« tĂ« patjetĂ«rsueshme. PĂ«r sa kohĂ« mbahen nĂ« planin e shpĂ«rndarjes. Plani i shpĂ«rndarjes sĂ« forcave tĂ« armatosura pĂ«rbĂ«n sekretin mĂ« tĂ« rĂ«ndĂ«sishĂ«m aktual tĂ« forcave tĂ« armatosura. Ai plan firmoset nga presidenti dhe mbahet nga ai dhe shefi i shtabit. Siç Ă«shtĂ« faktuar, gjatĂ« kĂ«tyre viteve tĂ« fundit janĂ« dhuruar nga Edi Rama biznesmenĂ«ve tĂ« afĂ«rt me tĂ« dhe ortak me tĂ«, porte ushtarake, prona ushtrie tĂ« panxjerra nga presidenti i RepublikĂ«s, pa u pyetur fare presidenti i RepublikĂ«s.PĂ«rbĂ«n njĂ« krim tĂ« rĂ«ndĂ« qĂ« mbrohet nga Altin Tropliniâ, tha Berisha.
Sipas tij, përfshirja e ushtrisë në administratë legjitimon keqpërdorimin e saj për interesa politike dhe private, duke minuar ndarjen e pushteteve dhe duke rrezikuar sigurinë kombëtare.
Nga Gazeta âSiâ- Kreu i PartisĂ« Demokratike tĂ« KosovĂ«s, Memli Krasniqi, theksoi se partia e tij votoi pĂ«r tĂ« zhbllokuar situatĂ«n e konstituimit tĂ« Kuvendit.
âNĂ« njĂ« situatĂ« normale, nĂ« njĂ« botĂ« paralele, asnjĂ«herĂ« nuk do tĂ« votonim dikĂ« si Dimali nĂ« krye tĂ« Kuvendit. Por sot kemi votuar pĂ«r tĂ« zhbllokuar situatĂ«nâ.
Ai tha se nuk beson që as deputetët e Vetëvendosjes janë të lumtur me zgjedhjen e Dimal Bashës për kryeparlamentar, por se kjo ishte zgjedhja e Albin Kurtit dhe Lëvizjes Vetëvendosje.
âShpresoj shumĂ« qĂ« sot do tĂ« zgjedhim edhe nĂ«nkryetarĂ«t, nĂ« mĂ«nyrĂ« qĂ« ta konstituojmĂ« Kuvendin dhe tĂ« hyjmĂ« nĂ« afatet kushtetueseâ, tha Krasniqi.
Ai shtoi se PDK do tĂ« propozojĂ« Vlora Ăitakun pĂ«r nĂ«nkryetare.
Nga Gazeta Si- Gjykata e Volosit në Greqi ka lënë në burg 40-vjeçarin Pandeli Nakoleci, që akuzohet se vrau gruan e tij 36-vjeçare, Marjola, nënë e 4 fëmijëve, pas një grindjeje në familje, të premten e 22 gushtit.
NĂ« mbrojtjen e tij, i pandehuri pretendoi se ânuk kishte qĂ«llim vrasjejeâ dhe se e vrau atĂ« ânĂ« njĂ« shpĂ«rthim tĂ«rbimiâ. Ai pretendoi se nuk kishte pasur sjellje tĂ« dhunshme nĂ« tĂ« kaluarĂ«n ndaj viktimĂ«s, duke thĂ«nĂ« se tani ndjehet i shkatĂ«rruar.
NĂ« mĂ«nyrĂ« mĂ« tĂ« detajuar, sipas medias lokale âthenewspaperâ, autori i krimit tha se ishte nĂ« njĂ« gjendje tĂ« rĂ«ndĂ« mendore dhe nĂ« moment ka marrĂ« njĂ« thikĂ« qĂ« e pĂ«rdornin pĂ«r mishin dhe i ka gjuajtur, pa e kuptuar se çfarĂ« po bĂ«nte.
Ai tha se është thellësisht i penduar dhe u kërkoi falje katër fëmijëve të tij.
âDo tĂ« doja tĂ« kthehesha pas nĂ« kohĂ« dhe tĂ« isha nĂ« vendin e saj. Jam i shkatĂ«rruar, i thyer mendĂ«risht, i dĂ«shpĂ«ruar. Mendova tâi jepja fund jetĂ«s sime nĂ« burgâ, tha ai.
Nakoleci ka shprehur pendesë, por gjatë gjithë kohës së marrjes në pyetje ka dhënë deklarata kontradiktore. Një herë ka thënë se nuk donte dhe i doli situata nga kontrolli. Më pas se e tradhtonte, kishte lidhje jashtëmartesore, se fëmija që kishte abortuar nuk ishte i tij dhe alibi të tjera për konfliktet e vazhdueshme në familje.
âNuk isha i dhunshĂ«mâ
Ai gjithashtu edhe mohoi se kishte përdorur dhunë ndaj gruas së tij, pas deklaratave të motrës së viktimës e cila tha se ai e kishte përdhunuar disa herë viktimën, në përpjekje për të shmangur divorcin.
âNuk e kam detyruar kurrĂ« tĂ« kryente marrĂ«dhĂ«nie seksuale, nuk kam pĂ«rdorur kurrĂ« dhunĂ« fizike ndaj saj. Ajo qĂ« thuhet nuk korrespondon me realitetinâ, tha ai.
Duke përfunduar deklaratën e tij, ai kërkon një vlerësim psikiatrik. Ai pretendoi se ishte shtruar në spital psikiatrik pas një tentative vetëvrasjeje dhe se po merrte ilaçe për çrregullim ankthi dhe konfuzion.
Mirëpo e kaluara e Nakolecit sipas hetuesve, është e mbushur jo vetëm me precedentë penalë për falsifikim, drogë dhe organizatë kriminale, për të cilat ka pasur edhe dënime, por edhe i skeduar me kartelë për problemet e shëndetit mendor, si në Shqipëri, ashtu edhe në Greqi.
âMarjolia vritet pĂ«r herĂ« tĂ« dytĂ«â
Avokati i familjes së 36-vjeçares theksoi se viktima kishte vuajtur nga sjellje abuzive gjatë gjithë jetës së saj me të pandehurin.
Sipas deklaratave, avokati vuri nĂ« dukje se âMarjolia po vritet pĂ«r herĂ« tĂ« dytĂ« me atĂ« qĂ« dĂ«gjohet nga ana e autorit tĂ« krimit dhe kujtesa e saj po njolloset nĂ« njĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« padrejtĂ« dhe poshtĂ«rueseâ.
âAi po ndiqte nĂ«nĂ«n time me thikĂ«â
Momentet e tmerrshme që përjetoi para syve të tij përshkruhen në dëshminë e njërit prej fëmijëve të 36-vjeçares. Siç është bërë e ditur, autori 40-vjeçar vrau 36-vjeçaren para fëmijëve të tyre. Njëri prej tyre e përshkruan krimin brutal kornizë për kornizë.
âE kuptova qĂ« nĂ«na ime ishte shumĂ« e frikĂ«suarâ, thotĂ« fĂ«mija, duke shtuar, ânĂ« njĂ« moment, ndĂ«rsa tĂ« dy prindĂ«rit e mi ishin nĂ« shtĂ«pi, babai im vrapoi te dera e kuzhinĂ«s, e cila Ă«shtĂ« ngjitur me dhomĂ«n time tĂ« gjumit, dhe u drejtua pĂ«r nĂ« ballkon. Atje kishte njĂ« kuti me mjete tĂ« ndryshmeâ, thotĂ« fĂ«mija nĂ« dĂ«shminĂ« e tij.
âAi mori njĂ«rĂ«n prej tyre, e cila ishte njĂ« thikĂ«, dhe filloi tĂ« ndiqte nĂ«nĂ«n timeâ, shton ai.
âMami u pĂ«rpoq tĂ« mbyllte derĂ«n prej druri tĂ« kuzhinĂ«s nĂ« mĂ«nyrĂ« qĂ« babai tĂ« mos hynte dot, por arriti ta thyente derĂ«nâ, vazhdon ai.
âAi po e godiste me tĂ«rbimâ
NjĂ« dĂ«shmitar okular qĂ« ishte nĂ« vendngjarje pĂ«rshkruan se si pa ânjĂ« burrĂ« tĂ« tĂ«rbuar duke qĂ«ndruar mbi njĂ« grua tĂ« rrĂ«zuar qĂ« ishte e mbuluar me gjak dhe duke e rrahur dhunshĂ«m nĂ« tĂ« gjithĂ« trupinâ.
Donald Trump pa ndrojĂ« ka treguar se do interesa tĂ« ulĂ«ta dhe i do shpejt. Prej muajsh, presidenti ka sulmuar RezervĂ«n Federale, banka qendrore e SHBA-sĂ«, se po bĂ«n shumĂ« pak pĂ«r tĂ« ulur normat e interesit. GjatĂ« korrikut ai âflirtoiâ me shkarkimin e drejtuesit Jerome PoĂ«ell, por u tĂ«rhoq. NjĂ« tjetĂ«r front lufte u hap kur kreu i agjencisĂ« Federale pĂ«r Financimin e Strehimit, Bill Pulte, akuzoi Lisa Cook, guvernatore nĂ« bordin e FED, se kishte gĂ«njyer nĂ« aplikimin e saj pĂ«r kredi.
Këtë herë, Trump nuk duroi më. Në një letër të postuar në rrjetet sociale, ai u shpreh se do ta heqë Cook nga posti i saj, menjëherë. Ajo tha se Trump nuk ka asnjë autoritet mbi postin e saj dhe nuk u largua. Ligjshmëria e vendimit të presidentit është shumë e pasigurt. Një vendim i Gjykatës së Lartë në maj konfirmoi vetëm se guvernatorët e Fed mund të shkarkohen me shkak, dhe Cook nuk është paditur, e lëre më e dënuar, për ndonjë krim. Akuzat, të cilat Departamenti i Drejtësisë po i heton, lidhen me dokumentet e dorëzuara përpara se Cook të merrte postin e saj. Ka pak precedent: asnjë guvernator i Fed nuk është shkarkuar për ndonjë shkak më parë.
Lëvizja ka përshkallëzuar luftën e Trump me FED, agjencia më e izoluar nga politika në SHBA. Në rrethana normale guvernatorët e FED kanë mandate jetëgjata dhe është e vështirë të largohen apo të shkarkohen. Mandati i Cook mbaron në 2038-n. Deri më tani ka qenë një luftë fjalësh, por gjasat janë të shkojë dhe në gjykatë. Ndërhyrjet e Trump në FED, do të dëmtojnë pavarësinë e bankës qendrore.
Tregjet kanë reaguar me nervozizëm. Dollari ra me 0.3% direkt pas njoftimit. Indeksi S&P 500, më i madhi ndër aksionet amerikane ra me 0.5% dhe yield-et e titujve 10-vjeçar të Thesarit u rritën me 0.04%. Ky është një kombinim fatkeq, që do të thotë se asetet amerikane po zhvlerësohen. Deri më tani rënia nuk ka qenë e madhe. Investitorët ende po presin ndonjë veprim tjetër.
Në fillim të këtij muaji, Trump përdori gjithashtu rrjetet sociale për të shkarkuar Erika McEntarfer, kreun e Byrosë së Statistikave të Punës (BLS), pasi rishikimet e të dhënave të punësimit treguan se rritja e vendeve të punës ishte dobësuar ndjeshëm. Ai ka propozuar zëvendësimin e saj me E.J. Antoni, një ekonomist i lidhur me Trump. Edhe pse ndryshimet e të dhënave të motivuara politikisht dhe ulja e normave janë ende disi larg, nuk duket më e pamundur. Trump do të duhet të kthejë disa vende të tjera në FED përpara se të ketë ndonjë shpresë për të bindur shumicën e vendosësve të normave të votojnë për më shumë se një pjesë të vogël të shkurtimeve. Dhe mijëra nëpunës civilë të përfshirë në përpilimin e të dhënave ekonomike të Amerikës me siguri do të jepnin alarmin nëse Antoni do të përpiqej të manipulonte vendet e punës ose shifrat e inflacionit.
Veprimet e Trump pothuajse me siguri do tĂ« rezultojnĂ« vetĂ«-shkatĂ«rruese, duke e bĂ«rĂ« qĂ«llimin e tij pĂ«rfundimtar â kostot mĂ« tĂ« ulĂ«ta tĂ« huamarrjes pĂ«r qeverinĂ« federale dhe amerikanĂ«t e zakonshĂ«m â shumĂ« mĂ« tĂ« vĂ«shtirĂ« pĂ«r tâu arritur. Fed kontrollon vetĂ«m normat afatshkurtra tĂ« interesit; normat afatgjata pĂ«rcaktohen nga tregu i obligacioneve. NdĂ«rmjet deficiteve tĂ« fryra dhe kĂ«rcĂ«nimit se ndĂ«rhyrja politike mund tĂ« mbajĂ« inflacionin nĂ« nivele tĂ« larta, investitorĂ«t po turbullohen. Yield-et e thesarit 30-vjeçar janĂ« gati 5% dhe po qĂ«ndruar i ngritur gjatĂ« muajve tĂ« fundit, edhe pse ekonomia Ă«shtĂ« ngadalĂ«suar. NĂ«se Trump i konsideron tĂ« padĂ«shiruara normat e larta tĂ« interesit kur rritja ishte e fortĂ«, kombinimi i tyre me rritje tĂ« dobĂ«t do tĂ« ishte akoma mĂ« i pakĂ«ndshĂ«m./TheEconomist
Nga Gazeta âSiâ- Presidenti i SerbisĂ«, Aleksandar Vuçiç, njoftoi se ka pritur emisarin e Bashkimit Europian pĂ«r Dialogun KosovĂ« â Serbi, Peter Sorensen.
Në një postim në rrjetet sociale Vuçiç shkroi se ka insistuar në detyrimin e formimit të Asociacionit të komunave me shumicë serbe.
âUnĂ« theksova se Ă«shtĂ« thelbĂ«sore qĂ« dialogu tĂ« kthehet te parimet themelore mbi tĂ« cilat bazohet, kryesisht nĂ« detyrimin e formimit tĂ« Asociacionit tĂ« komunave serbe, si dhe nĂ« mbrojtjen e tĂ« drejtave tĂ« qytetarĂ«ve tanĂ« nĂ« KosovĂ«.
PĂ«rpjekja pĂ«r tĂ« ndaluar pjesĂ«marrjen e ListĂ«s Serbe nĂ« zgjedhjet e ardhshme konfirmon edhe njĂ« herĂ« se respektimi i tĂ« drejtave themelore dhe lirisĂ« sĂ« aktivitetit politik tĂ« serbĂ«ve nĂ« KosovĂ« Ă«shtĂ« nĂ«n kĂ«rcĂ«nimâ, shkroi Vuçiç.
Nga Gazeta âSiâ â Sezoni turistik 2025 ka gjeneruar mĂ« shumĂ« konsum se njĂ« vit mĂ« parĂ«, pĂ«rkthyer nĂ« mĂ« shumĂ« tĂ« ardhura, por njĂ« pjesĂ« e madhe e tyre vazhdon tĂ« minohet nga informaliteti.
Ky është konkluzioni i ekspertëve financiarë të qendrës ALTAX, të cilët analizojnë sezonin turistik nga pikëpamja e cilësisë fiskale.
Nga llogaritjet e ALTAX rezulton se çdo vizitor shtesĂ« gjatĂ« periudhĂ«s JanarâKorrik 2025 ka gjeneruar mesatarisht rreth 65.000 lekĂ« tĂ« ardhura tatimore shtesĂ«. Ky rezultat tregon se rritja e tĂ« ardhurave tatimore +9.4% ka qenĂ« mĂ« e shpejtĂ« se rritja e numrit tĂ« vizitorĂ«ve, +5.1%.
Rritja 11.8% e akcizĂ«s Ă«shtĂ« po ashtu njĂ« tregues i konsumit tĂ« lartĂ« tĂ« karburantit, transportit dhe produkteve tĂ« zakonshme turistike. Pozitivisht vĂ«rehet arkĂ«timi i lartĂ« nga tatimi mbi pagat, +26.5%, si provĂ« e formalizimit tĂ« punĂ«simit sezonal dhe turizmit nĂ« tĂ«rĂ«si. Nga llogaritjet e ALTAX rezulton se çdo punonjĂ«s sezonal nĂ« turizĂ«m ka kontribuar mesatarisht rreth 406.000 lekĂ« nĂ« tatimin mbi pagat dhe sigurimet shoqĂ«rore gjatĂ« periudhĂ«s JanarâKorrik 2025.
Por në këtë drejtim ALTAX analizon se informaliteti në turizëm është ende i lartë dhe këtë e konfirmojnë shifrat nga TVSH-ja. Edhe pse rritja është +6.6%, TVSH mbeti nën planifikim, duke sinjalizuar se një pjesë e madhe e konsumit vijon të mos deklarohet dhe se informaliteti në shërbimet turistike është ende i lartë. TVSH fakt mbeti rreth 0.25% nën planin e buxhetit, që është relativisht e ulët në përqindje, por për një ekonomi si Shqipëria, kjo diferencë mund të përfaqësojë një volum të konsiderueshëm konsumesh të paregjistruara, sidomos në sektorin e turizmit ku shërbimet dhe hotelet mund të mos raportojnë të gjitha transaksionet.
Nga llogaritjet rezulton se, çdo vizitor mesatarisht kontribuoi 29 lekë konsum të paregjistruar (TVSH e papaguar). Në përqindje, informaliteti duket i vogël (~0.25% e TVSH-së totale), por për miliona vizitorë ky është një volum i konsiderueshëm i konsumit të paformalizuar, që lidhet kryesisht me shërbimet turistike të vogla dhe transaksionet e pa deklaruara.
Edhe rritja modeste +2.9% e tatimit mbi fitimin tregon se bizneset nuk kanë pasqyruar proporcionalisht fitimet e rritura nga konsumi turistik, duke ngritur dyshime mbi raportimin fiskal të tyre.
Taksat vendore me rënie -7.4%, nxjerrin në pah pamundësinë e bashkive për të kapitalizuar flukset turistike, veçanërisht përmes tatimit mbi pasuritë dhe shërbimet publike. Si pasojë, bashkitë humbasin pjesën e tyre të të ardhurave që mund të vinte nga shërbimet turistike, si pagesat për hotele, restorante, transport lokal dhe aktivitete argëtuese. Rënia e taksave vendore po ndikon në vijimësi gjithashtu në kapacitetin e investimeve lokale dhe ofrimin e shërbimeve për qytetarët dhe turistët.
Nga Gazeta âSiâ- Deputeti i LĂ«vizjes VetĂ«vendosje, Dimal Basha, Ă«shtĂ« zgjedhur kryetar i Kuvendit tĂ« KosovĂ«s.
Zgjedhja e Bashës i hap rrugën konstituimit të Kuvendit dhe formimit të Qeverisë së re, pas një ngërçi të gjatë politik, pas zgjedhjeve të 9 shkurtit.
Basha mori 73 vota pro, 30 kundër dhe tri abstenime.
Ai arriti tâi marrĂ« votat e nevojshme falĂ« njĂ« pjesĂ« tĂ« deputetĂ«ve tĂ« PDK-sĂ«, AAK-sĂ«, dhe njĂ« pjese tĂ« pakicave. NdĂ«rkohĂ« LDK-ja dhe Lista Serbe votuan kundĂ«r.
Në fjalimin e tij të parë nga foltorja si kryetar i Kuvendit, Basha nënvizoi se ky institucion është zemra e demokracisë.
Pasi falĂ«nderoi edhe kundĂ«rshtarĂ«t pĂ«r besimin me votĂ«, ai i ftoi qĂ« tĂ« punojnĂ« nĂ« tĂ« mirĂ« tĂ« vendit pasi siç tha: âKosovĂ«n e kemi bashkĂ«â.
âKy institucion Ă«shtĂ« zemra e demokracisĂ«, vendi ku pĂ«rfaqĂ«sohen zĂ«rat e tĂ« gjithĂ« qytetarĂ«ve. Republika jonĂ« Ă«shtĂ« e ndĂ«rtuar mbi sakrifica se liria e shtetit, janĂ« mĂ« tĂ« mĂ«dha se çdo interes. ĂshtĂ« e ndĂ«rtuar mbi sakrifica, mundin, gjakun e qĂ«ndresĂ«n e atyre qĂ« besuan se e ardhmja e kombit ishte mĂ« e rĂ«ndĂ«sishme se e ardhmja tyre. NjĂ« pĂ«rulje u takon grave, nĂ«nave, tona qĂ« ofruan dashni e pĂ«rkushtim, ishin e mbeten themeli i njĂ« shoqĂ«rie tĂ« shĂ«ndoshĂ«.
Sot kjo republikĂ« qĂ«ndron e pavarur edhe falĂ« ndihmĂ«s sĂ« shteteve mike nĂ« krye me SHBA-nĂ«. Ka disa muaj qĂ« ky Kuvend Ă«shtĂ« ballafaquar me njĂ« sfidĂ« qĂ« nuk e ka parĂ« mĂ« herĂ«t. Por mos harroni, qĂ« me gjithĂ« betejat, besoj qĂ« ka qenĂ« shkollĂ« qĂ« i ka shĂ«rbyer demokracisĂ« dhe emancipimit tĂ« shoqĂ«risĂ«â, tha Basha.
Basha, para deputetĂ«ve, duke kĂ«rkuar unifikim, pĂ«rmendi heroin SkĂ«nderbeun, komandantin legjendar tĂ« UĂK-sĂ«, Adem Jashari, si dhe presidentin historik, Ibrahim Rugova.
âKemi udhĂ«rrĂ«fyesin, Gjergj Kastriot SkĂ«nderbeun, shembullin e pavdekshĂ«m tĂ« guximit dhe tĂ« mbrojtjes sĂ« atdheut. Kemi shembullin e udhĂ«heqĂ«sit tĂ« urtĂ«, presidentit historik Ibrahim Rugova, qĂ« dinte tâi bashkonte tĂ« tjerĂ«t. Ky popull u bashkua edhe rreth UĂK-sĂ« dhe komandantit tĂ« saj, Adem Jashari, pĂ«r tĂ« luftuar gjenocidin fashist. Lufta e Adem Jasharit dhe e tĂ« gjithĂ«ve ishte pĂ«r liri dhe pĂ«r tĂ« mbrojtur pragun e shtĂ«pisĂ« dhe pĂ«r tĂ« luftuar terrorin qĂ« po ushtrohej ndaj popullit tonĂ«â, shtoi Basha.
Kush është Dimal Basha, kryetari i ri i Kuvendit të Kosovës?
Dimal Basha ka lindur më 12 tetor 1979 në Prishtinë dhe jeton në qytetin e Ferizajt.
Studimet e larta i ka pĂ«rfunduar nĂ« âJohn Jay College of Criminal Justiceâ nĂ« New York, duke diplomuar me vlerĂ«simin mĂ« tĂ« lartĂ« nĂ« drejtimin âE Drejta Penale NdĂ«rkombĂ«tare.â
Dimali gjithashtu ka pĂ«rfunduar studimet Master nĂ« MarrĂ«dhĂ«nie NdĂ«rkombĂ«tare, me fokus nĂ« âKonflikt dhe Siguri,â nĂ« Universitetin âThe New School University,â po ashtu nĂ« New York.
Me një përvojë të pasur profesionale, Dimali ka punuar në zyrën e ish-Kongresmenit Eliot Engel, si dhe si Analist i të Dhënave Kualitative në Gjykatën Federale të ShBA-së.
Përveç kësaj, ai ka ushtruar një karrierë të suksesshme menaxheriale në Angli dhe ShBA.
Në politikë, Dimal Basha ka shërbyer si deputet i Kuvendit të Republikës së Kosovës për dy mandate, duke përfaqësuar Lëvizjen Vetëvendosje! Ai ka qenë anëtar në Komisionin për Punë të Jashtme, Komisionin për Legjislacion, Komisionin për Mbikëqyrjen e AKI-së dhe Komisionin për Stabilizim-Asociim.
Nga Gazeta âSiâ- PĂ«r dekada tĂ« tĂ«ra, pozicioni i dollarit si monedha rezervĂ« kryesore nĂ« botĂ« i ka dhĂ«nĂ« Shteteve tĂ« Bashkuara avantazhe tĂ« jashtĂ«zakonshme: aftĂ«sinĂ« pĂ«r tĂ« marrĂ« hua me norma tĂ« ulĂ«ta interesi, pĂ«r tĂ« drejtuar deficite tĂ« mĂ«dha tĂ« llogarisĂ« rrjedhĂ«se dhe pĂ«r tĂ« financuar mungesat buxhetore duke shtypur para pa shkaktuar domosdoshmĂ«risht inflacion.
Por qĂ« nga fillimi i mandatit tĂ« dytĂ« tĂ« Presidentit Donald Trump, paralajmĂ«rimet pĂ«r âfundin e privilegjit tĂ« tepruar tĂ« AmerikĂ«sâ janĂ« shndĂ«rruar nĂ« njĂ« rrahje tĂ« vazhdueshme daulleje.
ShqetĂ«simet janĂ« tĂ« bazuara. Politikat e Trump â nga sulmet e tij ndaj RezervĂ«s Federale tĂ« SHBA-ve deri te qĂ«ndrimi i tij rregullator i mosndĂ«rhyrjes ndaj kriptovalutave â po dĂ«mtojnĂ« sistematikisht statusin e dollarit si monedhĂ« rezervĂ«.
Humbja e supremacisë së dollarit do të rrezikonte në mënyrë të pashmangshme shëndetin afatgjatë të ekonomisë amerikane.
Por përqendrimi vetëm në privilegjin që po venitet i Amerikës është si të vëresh disa pemë që digjen, ndërsa nuk e vëren zjarrin që ndizet pas tyre. Humbja e statusit të dollarit si monedhë rezervë do të jehonte shumë përtej kufijve të Amerikës, duke dërguar valë tronditëse në të gjithë ekonominë globale.
Tregjet financiare, gjithmonë në kërkim të rreziqeve të mundshme, kanë nevojë vetëm për një masë kritike pjesëmarrësish për të besuar se kërcënimi është real që ai të bëhet i tillë. Pasi të fillojnë të shesin një aset të cenueshëm mjaftueshëm investitorë, do të vijnë edhe të tjerë.
ĂshtĂ« thelbĂ«sore tĂ« theksohet se âprivilegji i tepruarâ i AmerikĂ«s nuk Ă«shtĂ« njĂ« haraç qĂ« i detyrohet asaj pĂ«r tĂ« qenĂ« superfuqia kryesore nĂ« botĂ«.
ĂshtĂ« thjesht njĂ« nĂ«nprodukt i mĂ«nyrĂ«s se si funksionon njĂ« monedhĂ« rezervĂ«. Ashtu si individĂ«t, vendet kanĂ« nevojĂ« pĂ«r njĂ« ruajtje tĂ« besueshme tĂ« vlerĂ«s, njĂ« mjet kĂ«mbimi dhe njĂ« njĂ«si llogarie.
Ndërsa ekonomitë e huaja rriten, rritet edhe oreksi i tyre për asete të denominuara në dollarë, siç janë thesaret e SHBA-ve dhe obligacionet e korporatave. Kjo kërkesë i mundëson SHBA-ve të ketë deficite të vazhdueshme të llogarisë rrjedhëse dhe tregtare.
Për më tepër, deficitet e qeverisë amerikane financohen kryesisht përmes shitjes së Thesarit, të vlerësuar në të gjithë botën si një aset i sigurt.
MeqenĂ«se pjesa mĂ« e madhe e kĂ«tij likuiditeti absorbohet nga mbajtĂ«sit e huaj, Rezerva Federale mund tâi blejĂ« kĂ«to Thesare me dollarĂ« tĂ« sapokrijuar pa rritur inflacionin.
Kërkesa e fortë ndërkombëtare për borxhin amerikan gjithashtu mban të ulët normat e interesit vendas, pasi investitorët janë të gatshëm të pranojnë rendimente të ulëta në këmbim të sigurisë së letrave me vlerë të denominuara në dollarë.
Riorganizimi i Ardhshëm i Valutës Rezervë
Për të shërbyer si një aset rezervë globale, një monedhë duhet të jetë e sigurt, likuide, e qëndrueshme dhe e pranuar gjerësisht. Kjo varet nga shtatë kushte kryesore. Së pari, vendi emetues duhet të ruajë stabilitetin makroekonomik: inflacion të ulët, borxh publik të qëndrueshëm dhe politika të shëndosha fiskale dhe monetare që sigurojnë investitorët dhe bankat qendrore se monedha do të ruajë vlerën e saj me kalimin e kohës.
SĂ« dyti, vendi emetues duhet tĂ« ketĂ« tregje financiare tĂ« thella dhe likuide, duke ofruar asete tĂ« sigurta dhe shumĂ« tĂ« tregtueshme â veçanĂ«risht obligacione sovrane â tĂ« afta tĂ« thithin flukse tĂ« mĂ«dha ndĂ«rkufitare. Borxhi qeveritar mund tĂ« jetĂ« njĂ« aset vetĂ«m kur investitorĂ«t besojnĂ« se borxhi do tĂ« menaxhohet me pĂ«rgjegjĂ«si dhe do tĂ« shlyhet.
Së treti, një bankë qendrore politikisht e pavarur dhe e përkushtuar ndaj stabilitetit të çmimeve është thelbësore për besueshmërinë e një monedhe, veçanërisht kur politikat monetare janë transparente dhe të ankoruara në rregulla.
Së katërti, monedhat rezervë duhet të jenë lirisht të tregtueshme dhe të shkëmbyeshme përtej kufijve me kufizime minimale.
Së pesti, sistemi gjyqësor duhet të mbështesë sundimin e ligjit. Në veçanti, ai duhet të mbrojë të drejtat e pronësisë, të sigurojë që investitorët e huaj të mund të zbatojnë kontratat dhe të ofrojë rrugë për zgjidhjen e mosmarrëveshjeve.
SĂ« gjashti, njĂ« monedhĂ« rezervĂ« duhet tĂ« shihet si njĂ« e mirĂ« publike globale dhe jo si njĂ« mjet pĂ«r promovimin e interesit vetjak kombĂ«tar â njĂ« perceptim qĂ« varet nga lidershipi konstruktiv global dhe angazhimi aktiv shumĂ«palĂ«sh.
Dhe së fundmi, emetuesi i monedhës duhet të jetë një fuqi tregtare dhe financiare, sepse efektet e rrjetit të vendosur janë të nevojshme për të inkurajuar përdorimin e gjerë.
Politikat e Trump kanë dobësuar secilën prej këtyre shtyllave të dominimit ekonomik amerikan.
Uljet masive tĂ« taksave nĂ« zemĂ«r tĂ« âAktit tĂ« tij tĂ« Madh dhe tĂ« Bukurâ, tĂ« etiketuar gabimisht si âOne Bill Billâ, tĂ« pashoqĂ«ruara nga ndonjĂ« kufizim real i shpenzimeve, parashikohet tĂ« shtojnĂ« triliona dollarĂ« nĂ« borxhin kombĂ«tar, duke rrezikuar stabilitetin makroekonomik.
MegjithĂ«se kĂ«rkesa pĂ«r Thesarin e SHBA-ve mbetet e fortĂ«, borxhi nĂ« rritje dhe rreziku i mospagimit â i pĂ«rkeqĂ«suar nga pĂ«rdorimi i tavanit tĂ« borxhit nga Trump si levĂ« politike â kanĂ« gĂ«rryer besimin e investitorĂ«ve.
Në të njëjtën kohë, pavarësia e Rezervës Federale është vënë nën presion, pasi Trump u bëri presion publikisht politikëbërësve për të ulur normat e interesit dhe sugjeroi zëvendësimin e Kryetarit Jerome Powell dhe zyrtarëve të tjerë me besnikë politikë.
Edhe pse kontrollet e kapitalit nuk u vendosën, kërcënimet e administratës për të bllokuar listat e aksioneve kineze dhe për të përjashtuar kundërshtarët nga SWIFT kanë nxitur pasiguri mbi aksesin në të ardhmen.
Përdorimi i autoritetit ekzekutiv nga Trump për të sanksionuar firmat e huaja, për të ngrirë asetet e bankave qendrore të vendeve si Venezuela, për të kërkuar një ulje prej 15% të të ardhurave nga shitjet e mikroçipave të përparuar në Kinë dhe për të vendosur tarifa të larta importi ndaj aleatëve të hershëm ka hedhur dyshime të mëtejshme mbi besueshmërinë e politikës amerikane.
Si rezultat, aleatët po eksplorojnë alternativa të bazuara në euro ose renminbi, dhe disa banka qendrore kanë filluar të diversifikohen nga zotërimet në dollarë drejt arit dhe aseteve të tjera, duke përshpejtuar rënien e dollarit.
Nëse dyshimet në lidhje me besueshmërinë afatgjatë të dollarit lejohen të mbizotërojnë, riorganizimi i monedhës rezervë nuk do të jetë as gradual dhe as i rregullt.
Rezultati më i mundshëm është paniku financiar, pasi pritjet për zhvendosjet e monedhës kanë tendencë të jenë vetëpërmbushëse. Nëse investitorët presin që dollari të bjerë, ata do të shesin asetet në dollarë për të shmangur humbjet. Kjo, nga ana tjetër, do ta ulë dollarin, duke vërtetuar frikën fillestare.
Sa më shpejt të bjerë dollari, aq më urgjentisht të tjerët do të kërkojnë të dalin nga pozicionet e tyre.
Bankat qendrore kryesore dhe fondet e pensioneve mund tâi zhvendosin me shpejtĂ«si rezervat nĂ« ar, euro ose renminbi, duke rritur rendimentet e thesarit, ndĂ«rsa blerĂ«sit kĂ«rkojnĂ« kthime mĂ« tĂ« larta pĂ«r tĂ« kompensuar rrezikun nĂ« rritje.
Një rënie e dollarit mund të shkaktojë gjithashtu thirrje për marzhe në tregtimin e dollarit me levë, duke i detyruar fondet dhe bankat me ekspozim të konsiderueshëm të likuidojnë asete të tjera, duke përhapur paqëndrueshmëri në tregjet globale.
Nuk ka Alternativë
Nëse Trump vazhdon të vendosë tarifa agresive dhe të sekuestrojë asetet e mbajtura nga të huajt, rivalë si grupi dhjetë anëtarësh BRICS+ i ekonomive të mëdha në zhvillim mund ta braktisin hapur dollarin.
Kjo mund të shkaktojë zhvendosje masive të rezervave të këmbimit valutor dhe një përleshje globale për strehë të sigurta jo-dollari.
MegjithatĂ«, tregjet alternative tĂ« obligacioneve tĂ« strehĂ«s sĂ« sigurt â kryesisht Gjermania, Zvicra dhe Japonia â janĂ« shumĂ« tĂ« vogla pĂ«r tĂ« thithur kapitalin e madh aktualisht tĂ« pĂ«rqendruar nĂ« asetet e dollarit, veçanĂ«risht nĂ« thesarin amerikan, tĂ« cilat arrijnĂ« nĂ« total 28 trilionĂ« dollarĂ«, me rreth 8.5 trilionĂ« dollarĂ« tĂ« mbajtur nga tĂ« huajt.
Tregu i thesarit të Mbretërisë së Bashkuar është po aq i vogël.
Në Evropë, mungesa e një bashkimi fiskal dhe një aseti të sigurt ekuivalent me thesarin amerikan jo vetëm që kufizon furnizimin e euroobligacioneve, por edhe minon kohezionin e eurozonës.
Ndërkohë, tregu i obligacioneve sovrane të Kinës mbetet i kufizuar si një strehë rezervash për shkak të kontrolleve të kapitalit, mungesës së konvertueshmërisë së plotë të monedhës, paqartësisë politike dhe mbrojtjeve të dobëta ligjore.
Sigurisht, obligacionet sovrane dhe kuazi-sovrane â tĂ« lĂ«shuara nga institucione si Banka Evropiane e Investimeve, Banka BotĂ«rore, Banka Aziatike e Zhvillimit dhe KfW e GjermanisĂ« â mund tĂ« fitojnĂ« njĂ« status rezervĂ« falĂ« besueshmĂ«risĂ« dhe mbĂ«shtetjes sĂ« tyre shumĂ«palĂ«she.
Por kjo është më shumë një perspektivë afatgjatë sesa një zgjidhje e menjëhershme.
Korporatat e mĂ«dha me bilance tĂ« forta, tĂ« tilla si Apple ose Microsoft, mund tĂ« shĂ«rbejnĂ« si alternativa kuazi-sovrane. Por kredia private mbart rrezik tĂ« konsiderueshĂ«m â veçanĂ«risht nĂ« kohĂ« stresi financiar global â dhe nuk mund tĂ« jetĂ« njĂ« zĂ«vendĂ«sim pĂ«r likuiditetin sovran. Bitcoin dhe âari digjitalâ shihen nga disa si mbrojtje kundĂ«r rrezikut tĂ« monedhĂ«s fiat, por paqĂ«ndrueshmĂ«ria e tyre e lartĂ«, sĂ« bashku me pasigurinĂ« rregullatore dhe problemet e shkallĂ«zueshmĂ«risĂ«, i pengojnĂ« ato tĂ« thithin flukse tĂ« konsiderueshme rezervash.
MundĂ«sitĂ« e tjera janĂ« po aq tĂ« kufizuara. Bankat qendrore â veçanĂ«risht ato tĂ« KinĂ«s, RusisĂ« dhe TurqisĂ« â kanĂ« grumbulluar rezerva ari, por furnizimi global i arit Ă«shtĂ« i kufizuar.
Ndërsa të drejtat speciale të tërheqjes (aktivi rezervë i Fondit Monetar Ndërkombëtar) mund të bëhen më të spikatura nëse besueshmëria e dollarit bie, SDR-të nuk janë asete të tregtueshme në treg, pasi likuiditeti i tyre menaxhohet në mënyrë të centralizuar dhe kontestohet politikisht.
Monedhat digjitale të bankave qendrore (CBDC), të tilla si e-CNY e Kinës dhe euro dixhitale e propozuar, përfundimisht mund të shërbejnë si kanale për likuiditet ndërkufitar pasi ato të jenë të ndërveprueshme dhe të miratuara gjerësisht. Por kjo është e pamundur në afat të shkurtër.
Shkurt, nëse besimi në dollarin si monedhë rezervë botërore fillon të lëkundet, riorganizimi që rezulton ka të ngjarë të ngjajë me një përpjekje të furishme për siguri, pa asnjë alternativë të vërtetë të disponueshme.
Një panik i tillë mund ta ndajë sistemin financiar global të integruar të sotëm në rrjete rajonale ose të bazuara në bllok.
Kjo paqëndrueshmëri mund të përkeqësohet nga tregjet e kriptomonedhave, të cilat funksionojnë me shumë më pak mbikëqyrje sesa tregjet financiare tradicionale dhe pritet të jenë edhe më pak të rregulluara nën administratën aktuale amerikane.
Shumica e kriptomonedhave janë shumë më të paqëndrueshme sesa monedhat fiat ose asetet tradicionale të sigurta, duke i bërë ato të papërshtatshme si një ruajtës i qëndrueshëm i vlerës.
Tregjet e kriptomonedhave të çrregulluara, veçanërisht ato të ndërtuara rreth monedhave të qëndrueshme, paraqesin rreziqe sistemike në rritje për tregjet e Thesarit të SHBA-ve.
Për shkak se monedhat e qëndrueshme zakonisht janë të lidhura me dollarin, emetuesit e tyre mbajnë rezerva të mëdha në asete afatshkurtra, shumë likuide, kryesisht Thesare dhe para të gatshme ose ekuivalente të parave të gatshme.
NjĂ« ndĂ«rprerje e mprehtĂ« nga lidhja me dollarin ose njĂ« humbje e papritur e besimit nĂ« njĂ« monedhĂ« tĂ« qĂ«ndrueshme kryesore mund tĂ« çojĂ« nĂ« njĂ« likuidim nĂ« shkallĂ« tĂ« gjerĂ« tĂ« Thesareve pĂ«r tĂ« pĂ«rmbushur kĂ«rkesat e shpengimit â njĂ« version kripto i njĂ« rrĂ«muje bankare.
Një shitje e tillë mund të thajë likuiditetin nga tregjet e thesarit, të shtrembërojë rendimentet afatshkurtra dhe të shkaktojë ndikime në klasa të tjera të aseteve, duke përfshirë hipotekat dhe obligacionet e korporatave.
Shkencëtarët në Kinë kanë transplantuar me sukses një mushkëri derri në një person të gjallë për herë të parë.
Hulumtuesit nga Universiteti Mjekësor i Guangzhou-t transplantuan një mushkëri derri që ishte modifikuar gjenetikisht për ta bërë më të pajtueshme me njerëzit në një pacient që ishte shpallur i vdekur në tru. Mushkëria mbeti e qëndrueshme dhe funksionale për nëntë ditë.
Rezultatet, të botuara në revistën Nature Medicine, shënojnë një moment të rëndësishëm në transplantimin e organeve ndër-specie, i njohur si ksenotransplantim. Shkencëtarët e kanë cilësuar atë si një zgjidhje të mundshme për të adresuar mungesën e dhurimeve të organeve njerëzore.
Derrat konsiderohen kandidatë të mirë për ksenotransplantim sepse organet e tyre janë të ngjashme në madhësi dhe funksion me organet njerëzore.
Kirurgët kanë transplantuar tashmë veshka, zemra dhe mëlçi derrash të modifikuara gjenetikisht te njerëzit. Por mushkëritë paraqesin një sfidë unike sepse ato marrin një nivel të lartë të rrjedhjes së gjakut dhe janë vazhdimisht të ekspozuara ndaj ajrit të jashtëm, duke rritur rrezikun e infeksionit.
Ekipi kinez transplantoi mushkërinë e majtë të një derri të modifikuar gjenetikisht te një pacient 39-vjeçar që kishte vdekur në tru dhe e mbajti mushkërinë e djathtë origjinale. Sistemi imunitar i pacientit nuk e hodhi poshtë menjëherë mushkërinë e derrit dhe ajo mbeti funksionale për nëntë ditë.
Por kishte shenja të dëmtimit të mushkërive pas 24 orësh në mushkërinë e derrit dhe tregues të refuzimit në ditën e tretë dhe të gjashtë. Eksperimenti përfundoi në ditën e nëntë.
âStudimi pĂ«rbĂ«n provĂ« tĂ« konceptit se, me pĂ«rmirĂ«sime tĂ« mĂ«tejshme, ksenotransplantimi i mushkĂ«rive mund tĂ« bĂ«het nĂ« tĂ« ardhmen njĂ« mundĂ«si reale pĂ«r shpĂ«timin e jetĂ«veâ, tha Dr. Beatriz DomĂnguez-Gil, drejtoreshĂ« e OrganizatĂ«s KombĂ«tare tĂ« Transplantit nĂ« SpanjĂ« (ONT).
Vitin e kaluar, pati më shumë se 173,000 transplantime organesh në të gjithë botën, përfshirë më shumë se 45,000 në Europë, sipas një baze të dhënash globale të drejtuar nga ONT dhe Organizata Botërore e Shëndetësisë (OBSH).
âNevoja klinike Ă«shtĂ« e jashtĂ«zakonshme sepse kĂ«rkesa pĂ«r organe e tejkalon shumĂ« furniziminâ, tha DomĂnguez-Gil.
Nga Gazeta Si- Faktorë si gjuha, lidhjet kulturore dhe historike, si dhe afërsia gjeografike mund të ndikojnë në lëvizshmërinë e studentëve për studime jashtë vendit.
Sipas statistikave të fundit të Eurostat, për 17 nga vendet e BE-së, shumica e studentëve nga jashtë në vitin 2023 ishin nga vende të tjera të Europës. Në tabelën e publikuar, tregohet se në Shqipëri, grupi më i madh i studentëve të huaj është nga Italia, ndjekur nga Kosova dhe Greqia ndërkohë që në Greqi, studentët shqiptarë janë grupi i dytë më i madh që studiojnë atje.
Studentët nga Azia përbënin 40.0% deri në 45.0% të të gjithë studentëve të arsimit të lartë nga jashtë në Irlandë, Qipro, Finlandë, Letoni, Hungari dhe Gjermani. Në Francë, më shumë se gjysma (52.3%) e studentëve të arsimit të lartë nga jashtë vendit në vitin 2023 ishin nga Afrika, ndërsa Portugalia gjithashtu regjistroi një përqindje veçanërisht të lartë (42.1%) nga ky kontinent.
Pjesa e studentëve të arsimit të lartë që ishin nga Karaibet, Amerika Qendrore dhe Jugore ishte dukshëm më e lartë në Spanjë (46.7%) dhe Portugali (33.0%) sesa në vendet e tjera të BE-së.
Irlanda (15.8%) ishte i vetmi vend i BE-së ku më shumë se 4.5% e studentëve të arsimit të lartë nga jashtë vendit kishin origjinën nga Amerika e Veriut.
PĂ«r 13 nga vendet e BE-sĂ«, vendi kryesor i origjinĂ«s pĂ«r studentĂ«t nga jashtĂ« nĂ« vitin 2023 ishte njĂ« vend tjetĂ«r i BE-sĂ«. KĂ«to shpesh ishin vende fqinje (si studentĂ«t nga Sllovakia nĂ« Ăeki) ose vende qĂ« mund tĂ« arrihen me njĂ« kalim relativisht tĂ« shkurtĂ«r uji (pĂ«r shembull, studentĂ«t nga Finlanda qĂ« studiojnĂ« nĂ« Estoni). NĂ« 4 nga vendet e BE-sĂ« â DanimarkĂ«, Hungari, HolandĂ« (tĂ« dhĂ«nat e vitit 2020) dhe Austri â studentĂ«t nga Gjermania pĂ«rbĂ«nin pjesĂ«n mĂ« tĂ« madhe tĂ« studentĂ«ve nga jashtĂ«, ndĂ«rsa studentĂ«t gjermanĂ« ishin grupi i dytĂ« mĂ« i madh i studentĂ«ve nga jashtĂ« nĂ« Kroaci dhe Luksemburg, dhe grupi i tretĂ« mĂ« i madh nĂ« Bullgari, Greqi, MaltĂ« dhe Suedi.
NĂ« tĂ« gjithĂ« BE-nĂ«, Kina (pĂ«rfshirĂ« Hong Kongun) ishte vendi mĂ« i zakonshĂ«m i origjinĂ«s pĂ«r studentĂ«t e arsimit tĂ« lartĂ« nga jashtĂ« nĂ« vitin 2023, duke pĂ«rbĂ«rĂ« 5.6% tĂ« totalit. Kishte mĂ« shumĂ« studentĂ« nga Kina (se çdo vend tjetĂ«r i huaj) qĂ« studionin nĂ« FinlandĂ« dhe Suedi, ndĂ«rsa studentĂ«t kinezĂ« pĂ«rbĂ«nin popullsinĂ« e dytĂ« ose tĂ« tretĂ« mĂ« tĂ« madhe tĂ« studentĂ«ve tĂ« huaj tĂ« 7 vendeve tĂ« tjera tĂ« BE-sĂ«. TĂ« vetmet vende tĂ« tjera jo-anĂ«tare tĂ« BE-sĂ« qĂ« u shfaqĂ«n disa herĂ« nĂ« renditje ishin India dhe disa vende fqinje me BE-nĂ« â Bjellorusia, Bosnja dhe Hercegovina, Rusia dhe Ukraina.
Login
