❌

Normal view

There are new articles available, click to refresh the page.
Today — 23 August 2025Revista Monitor

SytĂ« gjithĂ« ditĂ«n nĂ« ekran? PesĂ« kĂ«shilla tĂ« thjeshta pĂ«r t’i mbrojtur

✇Revista Monitor
By: Megi Dumi
23 August 2025 at 11:58

Ekranet janë bërë pjesë e pandashme e jetës sonë të përditshme. Nga email-et në laptop deri te rrjetet sociale në telefon, të rriturit kalojnë mesatarisht mbi gjashtë orë në ditë përpara ekraneve, rreth një e treta e kohës që jemi zgjuar.

Kalimi drejt punës në distancë e ka përkeqësuar këtë fenomen. Takimet në Zoom, mesazhet në Slack apo dokumentet në Google nuk i japin syve asnjë pushim.

Sipas optometristes Shahina Pardhan nga Universiteti Anglia Ruskin në Mbretërinë e Bashkuar, problemi kryesor është lodhja e muskujve të syrit.

“Kur shikoni nga afĂ«r njĂ« ekran, si ai i telefonit, sytĂ« duhet tĂ« fokusojnĂ« nĂ« atĂ« distancĂ« tĂ« shkurtĂ«r. Kjo kĂ«rkon punĂ« nga muskuj tĂ« veçantĂ« nĂ« sy,” shpjegon ajo. Me kalimin e moshĂ«s, kĂ«ta muskuj lodhen mĂ« lehtĂ« dhe shfaqen problemet.

Kjo mund të çojë në një sërë shqetësimesh, të njohura si Sindroma e Shikimit nga Kompjuteri (CVS), që përfshin tharje të syve, dhimbje koke, turbullim shikimi dhe lodhje.

Por simptomat nuk janĂ« tĂ« pashmangshme. MĂ« poshtĂ« janĂ« pesĂ« mĂ«nyra tĂ« thjeshta pĂ«r t’i dhĂ«nĂ« syve pak pushim dhe pĂ«r tĂ« ruajtur shikimin nĂ« afatgjatĂ«.

1. Zbatoni rregullin 20-20-20

Ky Ă«shtĂ« njĂ« nga rekomandimet mĂ« tĂ« njohura pĂ«r tĂ« reduktuar lodhjen vizuale. Çdo 20 minuta, shikoni diçka qĂ« ndodhet 6 metra larg pĂ«r tĂ« paktĂ«n 20 sekonda. Kjo ndihmon nĂ« relaksimin e muskujve tĂ« syrit dhe tĂ« evitoni tharjen e tyre.

2. Rregulloni vendin e punës

Pozicioni i ekranit ka rëndësi. Mbajeni gjithmonë në nivelin e syve për të shmangur tendosjen e qafës dhe shpinës. Ndriçimi gjithashtu ka ndikim: shmangni dritat direkte dhe reflektimet. Përdorni perde, filtra antireflektues ose vendosni ndriçim të butë dhe të shpërndarë në dhomë.

3. Mos harroni të mbyllni sytë

Kur jemi tĂ« pĂ«rqendruar te ekrani, rrahjet e qepallave bien ndjeshĂ«m, nga 15-20 herĂ« nĂ« minutĂ« nĂ« vetĂ«m 4-6 herĂ«. Kjo shkakton tharje tĂ« syve. Vendosni njĂ« kujtesĂ« tĂ« vogĂ«l nĂ« monitor, ose njĂ« shenjĂ« vizuale pĂ«r t’u kujtuar. NĂ« mjedise tĂ« thata, mbani njĂ« enĂ« me ujĂ« ose njĂ« vazo me lule pĂ«r tĂ« rritur lagĂ«shtinĂ« nĂ« ajĂ«r.

4. Përdorni filtra për dritën blu

Drita blu nga ekranet LED, sidomos nĂ« errĂ«sirĂ«, mund tĂ« ndikojĂ« negativisht nĂ« retinĂ« dhe tĂ« shkaktojĂ« shqetĂ«sime. Aktivizoni “modalitetin e natĂ«s” nĂ« pajisjet tuaja ose pĂ«rdorni syze qĂ« filtrojnĂ« dritĂ«n blu, veçanĂ«risht nĂ« mbrĂ«mje. MegjithatĂ«, kujdes: kĂ«to filtra nuk parandalojnĂ« sĂ«mundjet e rĂ«nda tĂ« syrit.

5. Kufizoni kohën jashtë orarit të punës

Edhe kur mbaron puna, zakonisht drejtohemi te ekranet pĂ«r argĂ«tim. KĂ«to momente shtesĂ« lodhin sytĂ« pa e kuptuar. PĂ«rdorni aplikacione qĂ« ju ndihmojnĂ« tĂ« monitoroni dhe reduktoni kohĂ«n para ekranit. Aplikacioni Forest ju “rrit njĂ« pemĂ«â€ sa herĂ« qĂ« rrini larg telefonit, nĂ«se nuk rezistoni, ajo thahet. NdĂ«rsa OneSec ju jep njĂ« sekondĂ« pĂ«r tĂ« reflektuar para se tĂ« hapni aplikacione si Instagram, duke ju ndihmuar tĂ« frenoni zakonet automatike.

Në fund të ditës, syve u duhet pushim po aq sa edhe mendjes. Ruani shëndetin e tyre me disa zakone të thjeshta. / Euronews, Shqip.al

The post SytĂ« gjithĂ« ditĂ«n nĂ« ekran? PesĂ« kĂ«shilla tĂ« thjeshta pĂ«r t’i mbrojtur appeared first on Revista Monitor.

Vendet e punës që po zëvendëson Inteligjenca Artificiale në Shqipëri

✇Revista Monitor
By: Mira Leka
22 August 2025 at 22:12

Nga call center-at te fermat, IA po zëvendëson profesionet rutinë dhe po krijon kërkesa të reja për aftësi, ndërkohë që sfidat me papunësinë tek të rinjtë dhe mungesat në tregun e punës po thellohen. Vodafone Italia shkurtoi 450 punonjës shqiptarë që ofronin shërbimet call center për klientin këtë vit duke i zëvendësuar me chatbot të Inteligjencës Artificiale. Kompanitë e konsulencës, auditit, financës, marketingut etj. nuk po rekrutojnë punonjës të rinj. Teksa papunësia te të diplomuarit u rrit në vitin 2025, CEO-t kanë pohuar se IA po rrit produktivitetin. Cilat profesione rrezikohen në Shqipëri, si do të riformësohet tregu i punës. Të dhënat globale të 2025-s për ndikimin e IA japin shpresë

 

Blerina Hoxha

Para pak ditësh A. Aga, në të 50-tat e tij, humbi punën në call center në të cilën po punonte 15 vitet e fundit.

Vodafone Italia shkurtoi rreth 450 punonjës në Shqipëri, të cilët kryenin shërbimet ndaj klientit, duke i zëvendësuar ata me një chatbot të integruar me Inteligjencën Artificiale.

“AtĂ« qĂ« bĂ«nin 750 punonjĂ«s pĂ«r disa orĂ«, tani e bĂ«n Inteligjenca Artificiale vetĂ«m nĂ« tri minuta dhe pa asnjĂ« gabim”, tha z. Aga. Deri nĂ« fund tĂ« vitit pritet tĂ« humbin punĂ«n rreth 900 punonjĂ«s qĂ« ofronin shĂ«rbimet call center nga ShqipĂ«ria pĂ«r Vodafone Italia.

Inteligjenca Artificiale po integrohet me shpejtësi në shumë procese pune, teksa kompanitë e teknologjisë janë duke zhvilluar lloje të reja për profesione të ndërlikuara. Teknologjia po përparon aq shpejt sa parashikimet po bëhen më të vështira.

Nina Bala, e cila punon për një kompani britanike në Shqipëri, që ofron shërbime financiare, të konsulencës dhe dizajnit, tha se Inteligjenca Artificiale është integruar fuqimisht në të gjitha proceset.

Ajo pohoi se kompania nuk ka bërë shkurtime, por nuk po zgjerohet në punonjës të rinj edhe pse aktiviteti është zgjeruar. Me ndihmën e IA tashmë një dizenjues bën punën e tre personave. Kjo vlen  për të gjithë sektorët, tha ajo.

Ekonomia shqiptare është pak e dixhitalizuar dhe ende e bazuar në një model ku dominon krahu i lirë i punës.

Mirëpo integrimi i Inteligjencës Artificiale edhe në vendin tonë për disa profesione të tilla si përkthyesit, operatorët telefonikë, ekspertë të marketingut, disa specialistë të teknologjisë, dhe përgjithësisht profesione në të gjitha fushat e detyrave, në nivelin e ulët dhe të mesëm, po bëhen gjithnjë e më shumë të zëvendësueshëm.

Studimet e deritanishme tregojnë se Inteligjenca Artificiale po integrohet me shpejtësi duke zëvendësuar njerëzit, por kjo nuk po ndikon në rritjen e papunësisë.

Një studim i fundit i Institutit të Vjenës për studime ekonomike tregoi se industritë dhe bizneset që kishin përdorur robotikën dhe Inteligjencën Artificiale kishin prodhuar më shumë me më pak punonjës. Ata gjetën se prodhimi u rrit, teksa punonjësit e shkurtuar në sektorin e prodhimit u rekrutuan në sektorë të tjerë operacionalë.

Pasi rritja e prodhimit shtroi nevojën për tregje të reja dhe aftësi të reja njerëzore, tregjet fizike të shitjeve me pakicë në SHBA dhe Europë u tronditën në fillim të kësaj dekade nga shitjet online.

Mirëpo shumë shpejt në vend të shitësve u rrit kërkesa për punonjës të postës dhe shpërndarjes, paketimit dhe teknologjisë.

NĂ« terma makro, Inteligjenca Artificiale nuk e ka rritur papunĂ«sisĂ«, por ka shtruar nevojĂ«n pĂ«r ristrukturim tĂ« punĂ«simit dhe pĂ«rshtatje mĂ« tĂ« shpejtĂ« tĂ« sistemit tĂ« edukimit pĂ«r t’iu pĂ«rgjigjur zhvillimeve teknologjike.

Zoti Aga që humbi punën në call center siguroi menjëherë një kontratë të re me të njëjtat kushte. Ai tha se përgjithësisht, shumica e kolegëve kanë siguruar punë të re, pasi nevojat për shërbime call center ende janë të larta në vendin tonë.

 

CEO-t shqiptarë: 60% mendojnë se IA ka sjellë përmirësim

Vetëm dy vite pasi Inteligjenca Artificiale Gjenerative (GenAI) hyri në horizontin e drejtuesve të korporatave, kompanitë në Shqipëri dhe Kosovë kanë filluar ta përqafojnë atë në përmasa gjithnjë e më të mëdha.

Pricewaterhouse Coopers, i njohur edhe si PwC, një rrjet shumëkombësh shërbimesh profesionale me seli në Londër, në një anketë me 43 CEO në Shqipëri dhe Kosovë, rezultatet të cilës u publikuan në pranverën e këtij viti, tregoi se 60% e drejtuesve në dy vendet thanë se përdorimi i GenAI ka sjellë përmirësim në efikasitetin e përdorimit të kohës nga punonjësit.

Një përqindje më e vogël, rreth 23%, raportojnë rritje të të ardhurave, ndërsa 26% kanë parë edhe përmirësim të fitimeve.

Edhe pse këto shifra janë pak më të ulëta se pritshmëritë optimiste të shprehura nga drejtuesit vitin e kaluar, entuziazmi për të ardhmen nuk është zbehur.

Thuajse gjysma e CEO-ve në Shqipëri dhe Kosovë (44%) presin që përdorimi i GenAI të ndikojë pozitivisht në rritjen e fitimit të kompanisë së tyre në 12 muajt e ardhshëm.

Kjo pritshmëri lidhet me aftësitë që ka GenAI për të automatizuar detyra komplekse, për të gjeneruar zgjidhje inovative dhe për të përmirësuar procesin e marrjes së vendimeve.

Shumë drejtues e konsiderojnë atë si një mjet transformues që mund të sjellë kursime të ndjeshme në kosto dhe të rrisë produktivitetin, dy faktorë kyç që ndikojnë drejtpërdrejt në fitim.

NdĂ«rkohĂ« qĂ« tregjet po pĂ«rballen me dinamika gjithnjĂ« e mĂ« tĂ« paqĂ«ndrueshme, pĂ«rdorimi strategjik i teknologjive tĂ« reja si GenAI pritet tĂ« ofrojĂ« njĂ« avantazh konkurrues dhe t’i pozicionojĂ« mĂ« mirĂ« kompanitĂ« pĂ«r njĂ« rritje tĂ« qĂ«ndrueshme.

Por ky optimizëm nuk vlen për të gjithë. Një përqindje e konsiderueshme, 44% e drejtuesve në Shqipëri dhe Kosovë, shprehen se nuk presin ndonjë ndryshim në fitimet e kompanisë së tyre si rezultat i përdorimit të GenAI.

Skepticizmi vjen si pasojë e perceptimit se teknologjia është ende në zhvillim dhe nuk është e lirë nga kufizimet. Kjo qasje reflekton të njëjtën ndarje që vërehet edhe në vendet e tjera të rajonit të Europës Qendrore dhe Lindore (CEE), por edhe në nivel global.

Gjithsesi, ajo që bie në sy është konsensusi i gjerë mbi nevojën për ekspertizë të re. Integrimi i GenAI kërkon njerëz të aftë për ta përdorur atë në mënyrë efikase, për të shfrytëzuar maksimalisht potencialin e saj.

Prandaj, paralelisht me teknologjinë, do të kërkohet një investim i thelluar në kapitalin njerëzor.

Dhe ndërsa debati mes optimistëve dhe skeptikëve vazhdon, anketa tregoi se Inteligjenca Artificiale po bëhet gjithnjë e më shumë pjesë e së ardhmes së biznesit edhe në Shqipëri e Kosovë.

Një ndër prirjet më interesante që del në pah nga sondazhi është zbehja e kufijve mes sektorëve ekonomikë tradicionalë. 40% e CEO-ve thonë se kompanitë e tyre kanë hyrë në fusha të reja të biznesit në pesë vitet e fundit, një tregues i qartë se modelet tradicionale po transformohen.

Megjithatë, ritmi i këtij transformimi mbetet i ngadaltë. Vetëm 9% e të ardhurave të kompanive në Shqipëri dhe Kosovë në pesë vitet e fundit kanë ardhur nga bizneset e reja.

Sipas raportit, kjo vjen si pasojë e një vendimmarrjeje të dobët, mungesës së alokimit dinamik të burimeve dhe pamundësisë për të menduar në afat të gjatë, një sfidë veçanërisht e dukshme në vendet ku drejtuesit ndërrohen shpesh dhe vizioni afatgjatë nuk ka gjithnjë prioritet.

 

Barometri Global i Punësimit në IA 2025: Mos u frikësoni

Barometri Global i PunĂ«simit 2025 i PricewaterhouseCoopers (PwC) zbulon se IA mund t’i bĂ«jĂ« njerĂ«zit mĂ« tĂ« vlefshĂ«m, madje edhe nĂ« punĂ«t mĂ« tĂ« automatizuara.

PwC analizoi gati një miliard njoftime pune nga gjashtë kontinente për të zbuluar ndikimin global të IA-së në vende pune, aftësi, paga dhe produktivitet.

Anketa nxori në pah rritje më të lartë të të ardhurave për punëtor në industritë më të ekspozuara ndaj Inteligjencës Artificiale. Një numër i industrive po rrisin përdorimin e Inteligjencës Artificiale, duke përfshirë industritë më pak të ekspozuara ndaj saj, siç janë minierat dhe bujqësia.

Rritja e të ardhurave në industritë e ekspozuara ndaj Inteligjencës Artificiale është përshpejtuar ndjeshëm që nga viti 2022, viti kur prezantimi i ChatGPT 3.5 e zgjoi botën ndaj fuqisë së Inteligjencës Artificiale.

Që atëherë, kompanitë kanë nxituar për të shfrytëzuar këtë teknologji dhe të ardhurat në industritë që përdorin Inteligjencën Artificiale janë rritur ndjeshëm.

PwC analizoi ndikimin e IA-së në ecurinë e vendeve të punës. Anketa gjeti se industritë më të ekspozuara ndaj Inteligjencës Artificiale kanë rritje 3 herë më të lartë të të ardhurave për punonjës.

IA mund t’i bĂ«jĂ« punĂ«torĂ«t mĂ« produktivĂ« dhe t’i aftĂ«sojĂ« ata tĂ« krijojnĂ« mĂ« shumĂ« vlerĂ«. QĂ« nga viti 2022, kur ndĂ«rgjegjĂ«simi pĂ«r fuqinĂ« e IA-sĂ« u rrit, tĂ« ardhurat nĂ« industritĂ« mĂ« tĂ« pozicionuara pĂ«r tĂ« pĂ«rdorur IA-nĂ« janĂ« katĂ«rfishuar. Kjo sugjeron qĂ« investimet nĂ« IA po japin fryte.

Anketa gjeti gjithashtu se pagat po rriten dy herë më shpejt në industritë më të ekspozuara ndaj Inteligjencës Artificiale krahasuar me ato që janë më pak të ekspozuara.

Anketa evidentoi se pagat po rriten për punëtorët edhe në rolet më të automatizuara, duke sugjeruar se shqetësimet se IA po zhvlerëson njerëzit mund të jenë të mbivlerësuara.

Aftësitë për punët e ekspozuara ndaj Inteligjencës Artificiale po ndryshojnë 66% më shpejt sesa për punët e tjera. IA po i ripërcakton rolet gjithnjë e më shpejt dhe po krijon ndryshime të shpejta në aftësitë e nevojshme për të pasur sukses në punët e mundësuara nga IA.

Anketa gjeri se pagat e punëtorëve me aftësi të IA-së ishin dukshëm më të larta, se ato në sektorët tradicioanlë. Për më tepër, çdo industri e analizuar tregoi rritje pagash për punonjësit me aftësitë në përdorimin e IA-së.

 

Burimi: Pwc, Annual Ceo Survey në Shqipëri dhe Kosovë

 

3% e bizneseve shqiptare kanë zëvendësuar punonjës me IA

Të dhënat e fundit të Barometrit të Ballkanit, që i takojnë vitit 2024, treguan se në Shqipëri, 3% e bizneseve kishin automatizuar apo zëvendësuar një pozicion pune ekzistues nëpërmjet teknologjive të Inteligjencës Artificiale, një përqindje më e lartë se mesatarja e rajonit, që është 2%.

Të dhënat e Barometrit të Ballkanit 2024 tregojnë se Shqipëria paraqitet ndër vendet më aktive në rajon për sa i përket përmirësimit të produkteve dhe shërbimeve të ofruara nga bizneset. 23% e kompanive shqiptare kanë prezantuar produkte apo shërbime të reja ose të përmirësuara ndjeshëm, ndërsa 21% raportojnë se risitë janë edhe për tregun në përgjithësi.

Këto nivele e rendisin Shqipërinë përpara mesatares rajonale dhe në krah të Kosovës, që shfaq përqindjet më të larta në këtë drejtim.

Bizneset shqiptare vitet e fundit po konsiderojnë si shqetësim kryesor të aktivitetit të tyre mungesën e punonjësve. Për të plotësuar hendekun, shumë prej tyre janë drejtuar në tregjet aziatike dhe afrikane për gjetjen e punonjësve, por disa të tjerë po shfrytëzojnë Inteligjencën Artificiale në vend të njerëzve.

Anketa që zhvilloi Barometri i Ballkanit tregon se 3% e bizneseve të anketuara në vendin tonë kanë pohuar se kanë zëvendësuat punonjësit me Inteligjencën Artificiale.

 

Burimi: Barometri i Ballkanit (Rcc)

 

Drini Zusi, aksioner në kompaninë INCA në Lezhë, që operon në industrinë përpunuese, tha se Inteligjenca Artificiale dhe investimet në mekanikë e teknologji vitet e fundit po ulin varësinë nga rekrutimet e reja të punonjësve

Z. Zusi tha se nëpërmjet ChatGPT dhe Midjourney në fushën e marketingut krijohet përmbajtja dhe nuk ka më nevojë për menaxher në këtë fushë.

Më parë, kompania paguante një agjenci ose konsulent të jashtëm për konceptin ose përmbajtjen e marketingut, por me versionet premium të ChatGPT këto produkte prodhohen vetë.

Industria është një nga përfitueset e mëdha të teknologjisë, pasi njësitë e prodhimit, të cilat e kanë ndier më së shumti mungesën e fuqisë punëtore, kanë investuar vitet e fundit në teknologji robotike, teksa përdorin edhe Inteligjencën Artificiale për marketing dhe për të rritur produktivitetin.

Projeksionet globale tregojnë se Inteligjenca Artificiale do të bëhet një zëvendësues i madh i vendeve të punës në të ardhmen.

 

 

Profesionet që rrezikohen nga IA në Shqipëri

Në Shqipëri, si në shumë vende të tjera, zhvillimet teknologjike dhe përdorimi i Inteligjencës Artificiale, automatizimit dhe softuerëve po zëvendësojnë gradualisht punonjës në disa profesione, kryesisht në ato që përfshijnë detyrat rutinë, përsëritëse dhe të standardizuara.

Zhvillimet e fundit po tregojnë se operatorë të të dhënave, asistentë administrativë, arkivues dokumentesh, po zëvendësohen nga softuerë për menaxhimin e dokumenteve dhe automatizim i proceseve.

Gjithashtu përkthyesit po zëvendësohen nga përdorimi i mjeteve ChatGPT etj., që kanë reduktuar nevojën për përkthime të thjeshta manuale.

Agjentë call center gjithashtu po zëvendësohen me shpejtësi. Shumë kompani kanë kaluar në chatbotë, përgjigje automatike me IA dhe sistemet IVR.

Në fabrika tekstili, përpunim ushqimor apo për montim, po përdoren makineri që zvogëlojnë nevojën për fuqi punëtore manuale. Robotët për paketim dhe sistemet logjistike të automatizuara po fillojnë të hyjnë edhe në Shqipëri, sidomos në qendrat e mëdha të shpërndarjes.

Kontabilistë të nivelit të ulët, punonjës banke, punonjës të thesarit po zëvendësohen nga sisteme të automatizuara të raportimit financiar, IA për risk dhe pagesa dixhitale.

Gjithashtu dizajnerë të thjeshtë po zëvendësohen nga IA për krijim përmbajtjeje, dizajni të shpejta (p.sh. Canva + IA) dhe prodhim automatik i teksteve është në rritje.

Nga përdorimi i IA janë të ekspozuar juristë p.sh. kontrata të zakonshme pasi IA mund të hartojë modele bazë.

Në Shqipëri zëvendësimi është më i ngadaltë se në vendet e BE-së, për shkak të kostos së ulët të fuqisë punëtore dhe shtrirjes më të kufizuar të teknologjisë.

AI nuk po zëvendësohen profesione që kërkojnë ndërveprim njerëzor kompleks, krijimtari të lartë ose vendimmarrje morale, si mjekët, avokatët në çështje komplekse, mësuesit, psikologët apo punëtorët e terrenit.

 

Si po synohet IA që nga bujqësia te qytetet

Disa fermerĂ« kanĂ« nisur tĂ« pĂ«rdorin aplikacionin “Smart Agro” nĂ« telefon i cili ndihmon fermat bujqĂ«sore tĂ« monitorojnĂ« parametrat e tokĂ«s, motit, sĂ«mundjeve me sensorĂ« nĂ« çdo 15 minuta.

Flori Uka, nga “Uka Farm”, qĂ« pĂ«rdor kĂ«tĂ« aplikacion tha se Ă«shtĂ« mjaft i dobishĂ«m pasi sinjalizon shumĂ« shpejt ndryshimet e motit dhe fermerĂ«t mund tĂ« marrin masa nĂ« kohĂ«.

Zoti Uka tha se aplikacioni është shumë i mirë për fermat e mëdha prodhuese dhe fermat e kultivimit masiv në fushë për treg. Fermerët nëpërmjet Inteligjencës Artificiale marrin sinjale të hershme dhe kanë mundësi të mbrojnë të mbjellat.

IA duke mundësuar matjen e lagështirës në ajër jep informacion të saktë për infeksionet që kanosin bimët dhe mundësohet spërkatja në kohë dhe shmanget përdorimi i tepërt i pesticideve.

Mirëpo shumica e fermave janë të vogla dhe për vetëkonsum ose shitje në treg informal kështu që nuk kanë mundësi të përdorin aplikacionin, instalimi i të cilit kushton 2000 euro.

Aurel Grabocka, vitin e kaluar, krijoi platformĂ«n Agricolus pĂ«r bujqĂ«sinĂ« inteligjente nĂ« Korçë. “Platforma pĂ«rdoret pĂ«r tĂ« monitoruar 200 hektarĂ«t tanĂ« me pemishte me mollĂ« duke pĂ«rdorur indekse tĂ« bimĂ«sisĂ« tĂ« pĂ«rpunuara nga imazhet satelitore.

Agricolus përdoret gjithashtu për të planifikuar ujitjen dhe plehërimin në fusha.

Për secilën fushë, ne kombinojmë informacionin në lidhje me rendimentin.

Hartat e rendimentit përpunohen duke filluar nga të dhënat e sakta të mbledhura në fushë përmes aplikacionit celular Agricolus Farmer, me ato që lidhen me indekset e bimësisë në mënyrë që të zgjedhim dozën e saktë të plehut dhe zonat me më shumë mangësi.

Platforma Ă«shtĂ« e vlefshme pĂ«r fermerĂ«t, agronomĂ«t dhe institucionet shtetĂ«rore, pasi lejon menaxhimin efikas tĂ« operacioneve tĂ« tĂ« korrave dhe aktiviteteve kryesore edhe nĂ« fermat e vogla”.

Interesi i fermerëve për përdorimin e aplikacioneve të Inteligjencës Artificiale ka qenë i vakët për arsye të njohurive të dobëta në teknologji, moshës së thyer të atyre që jetojnë në fshat. Por nëse përdoret, ndihma e aplikacionit është mjaft e madhe si në uljen e kostove, ashtu edhe në rritjen e prodhimit.

Qeveria po synon të përdorë IA për të menaxhuar aspekte të jetës në qytete.

Presight AI Holding, njĂ« kompani publike e listuar nĂ« BursĂ«n e Abu Dhabit (ADX), qĂ« operon kryesisht nĂ« fushĂ«n e big data, nĂ« datĂ«n 24 shkurt 2025 nĂ«nshkroi njĂ« marrĂ«veshje me MinistrinĂ« e Brendshme tĂ« ShqipĂ«risĂ« pĂ«r tĂ« zbatuar njĂ« projektin “smart city” tĂ« bazuar nĂ« InteligjencĂ« Artificiale nĂ« 20 qytete shqiptare me kosto rreth 118 milionĂ« euro.

Projekti synon ngritjen e një platforme inteligjente për menaxhim trafiku dhe infrastrukturë urbane në kohë reale. Do të krijohet Qendër komande e kontrollit, për të përmirësuar shërbimet publike, menaxhimin e emergjencave dhe infrastrukturën.

Fillimisht projekti u vlerësua rreth 60 milionë dollarë, por më vonë qeveria shqiptare raportoi se shuma u dyfishua, duke arritur në 118.5 milionë dollarë, të siguruara nëpërmjet një huaje nga Fondi Abu Dhabit.

Projekti parashikon instalimin e 2239 kamerave për lexim të targave, 2,602 kamera për monitorim trafiku, 3,816 kamera trupore për policinë, 100 radarë inteligjentë, dhe 100 sensorë trafiku.

Afatet e detajuara të implementimit në çdo qytet.

Ekspertët pohojnë se kjo teknologji mund të zëvendësojë pjesërisht punën e punonjësve në monitorimin manual të trafikut dhe sigurinë, por ndërkohë lind nevoja për specialistë AI, analizë të sensorëve dhe menaxhim emergjencash.

 

The post Vendet e punës që po zëvendëson Inteligjenca Artificiale në Shqipëri appeared first on Revista Monitor.

IA rrit papunësinë në të rinjtë shqiptarë me arsim të lartë

✇Revista Monitor
By: Mira Leka
22 August 2025 at 22:10

Këtë vit janë rritur vështirësitë për të gjetur punë nga të sapodiplomuarit. Të dhënat e INSTAT tregojnë se vështirësitë për punësimin e të rinjve me arsim të lartë janë rritur ndjeshëm më 2025.

Të dhënat e INSTAT në lidhje me papunësinë e të rinjve me arsim të lartë tregojnë se norma e papunësisë erdhi në rritje.

Në vitin 2024, ky grup kishte shkallën më të ulët të papunësisë, 18.6%, por në 2025 ajo u rrit në 22.9%, duke tejkaluar edhe ata me arsim bazë dhe të mesëm.

Kjo rritje sugjeron një përkeqësim të ndjeshëm në mundësitë e punësimit për të rinjtë e diplomuar në universitet, si pasojë e mbingopjes me diploma në disa fusha, mospërputhjes me nevojat e tregut të punës apo mungesës së programeve efektive të integrimit profesional.

Shumë kompani që punësojnë të rinj më diploma tani po përdorin Inteligjencën Artificiale në vend që të rekrutojnë të rinj.

Drini Zusi, aksioner në kompaninë INCA në Lezhë, që operon në industrinë përpunuese, tha se Inteligjenca Artificiale dhe investimet në mekanikë e teknologji vitet e fundit po ulin varësinë nga rekrutimet e reja të punonjësve.

Z. Zusi tha se nëpërmjet ChatGPT dhe Midjourney në fushën e marketingut krijohet përmbajtja dhe nuk ka më nevojë për menaxher në këtë fushë.

Më parë, kompania paguante një agjenci ose konsulent të jashtëm për konceptin ose përmbajtjen e marketingut, por me versionet premium të ChatGPT këto produkte prodhohen vetë.

Për të rinjtë me arsim 8-9-vjeçar, shkalla e papunësisë është rritur nga 19.8% në 2024 në 22.1% në 2025.

Të dhënat e INSTAT tregojnë se, personat me arsimim bazë kanë pasur më pak mundësi punësimi krahasuar me një vit më parë.

Një rritje e tillë po reflekton dobësimin e sektorëve që zakonisht punësojnë fuqi punëtore më pak të arsimuar.

Ndërkohë, për të rinjtë me arsim të mesëm, papunësia ka pësuar rënie të ndjeshme nga 28.5% në 22.1%. Ky është një ndryshim pozitiv, që e vendos këtë grup në të njëjtin nivel papunësie me ata me arsim bazë.

Ulja e fortë e papunësisë për këtë kategori tregon që individët me arsim të mesëm kanë përfituar nga një përmirësim i tregut të punës, ndoshta si rezultat i një rritjeje të kërkesës për punonjës me trajnim teknik apo profesional.

Të dhënat e tregut të punës për të rinjtë tregojnë një ulje të përgjithshme të papunësisë, por me tendenca të ndryshme sipas nivelit të arsimit.

Ndërsa ata me arsim të mesëm kanë përfituar më shumë nga përmirësimi i tregut të punës, ata me arsim të lartë përballen me sfida të reja që kërkojnë vëmendje të veçantë nga politika publike dhe sistemi i arsimit të lartë.

Papunësia e të rinjve me diploma është një sinjal i keq për vendin, pasi përvoja ka treguar se shumë prej tyre në vend që të përpiqen të ndërtojnë jetën në vendin e tyre zgjedhin të emigrojnë.

Largimi i të rinjve është përforcuar edhe më shumë pas pandemisë dhe kjo është alarmante në kohën kur numri i tyre po ulet me shpejtësi.

Grupmoshat e reja të popullsisë tonë po tkurren me ritme rekord më shumë se kudo tjetër në Europë.

Nga viti 2011 në vitin 2023, grupmosha 0-29 vjeç është reduktuar me 44% sipas të dhënave nga censet.

Mosha mesatare në Bashkimin Europian në janar 2025 ishte 44.7 vjeç, ndërsa në Shqipëri sipas të dhënave të INSAT, mosha mesatare e popullsisë ishte 44.3 vjeç, ndërsa në vitin 2015, mosha mesatare në Shqipëri ishte 27.2 vjeç.

 

Burimi: Ministria e Bujqësisë, Drejtoria e Doganave

 

 

The post IA rrit papunësinë në të rinjtë shqiptarë me arsim të lartë appeared first on Revista Monitor.

Shërbimet publike janë dixhitalizuar, por punësimi në shtet është rritur

✇Revista Monitor
By: Mira Leka
22 August 2025 at 22:08

Në Shqipëri, dixhitalizimi i shërbimeve publike ka qenë një ndër prioritetet më të shpallura të qeverisë në dekadën e fundit, me qëllim modernizimin e administratës dhe lehtësimin e aksesit për qytetarët.

Platforma e-Albania është kthyer në bërthamën e këtij transformimi, duke ofruar mbi 1,200 shërbime në mënyrë elektronike dhe duke u promovuar si një mjet për të shmangur radhët, kontaktin fizik me administratën dhe për të rritur transparencën.

Në vitin 2022, u ndërmor një hap i rëndësishëm me mbylljen e shumë sporteleve fizike dhe detyrimin që shërbimet të merren vetëm online.

Pavarësisht suksesit, shumë qytetarë, veçanërisht në zonat rurale dhe të moshuarit, u përballën me vështirësi në përdorimin e platformës, duke ekspozuar një hendek të madh në aftësitë dixhitale dhe nevojën për asistencë njerëzore.

Por nga ana tjetër, punësimet në administratën publike në vend që të uleshin nga ofrimi i shërbimeve online u rritën më tej.

Në vend që dixhitalizimi të shoqërohej me racionalizimin e burimeve njerëzore, administrata publike ka vijuar të zgjerohet, sidomos në nivel vendor dhe në agjenci të reja.

Ndërmjet 2018 dhe 2024, numri i të punësuarve në sektorin publik është rritur nga rreth 153 mijë në mbi 170 mijë persona.

Kjo rritje ka qenë më e dukshme në sektorë si arsimi, shëndetësia dhe siguria publike, por edhe në struktura të reja të administratës që menaxhojnë shërbimet digjitale dhe sistemet e të dhënave.

Ky zhvillim ngre pikëpyetje mbi efikasitetin e reformës, nëse qëllimi i dixhitalizimit është reduktimi i ngarkesës së punës fizike dhe automatizimi i proceseve, pse vazhdon të rritet punësimi në shtet?

Dixhitalizimi i shërbimeve publike në Shqipëri ka funksionuar më shumë si një shtesë mbi administratën ekzistuese, sesa si një proces transformues që e riorganizon apo e bën më të vogël strukturën shtetërore.

Rrjedhimisht, ndërsa teknologjia është përfshirë më thellë në ofrimin e shërbimeve, administrata nuk është ristrukturuar në mënyrë domethënëse.

Ky kombinim i një aparati në zgjerim dhe një dixhitalizimi të paplotë krijon një barrë të dyfishtë.

Shpenzimet për infrastrukturë të IT po rriten me shpejtësi duke arritur në 140 milionë euro këtë vit, në një kohë që edhe kostot për burimet njerëzore janë rritur gjithashtu.

 

 

 

The post Shërbimet publike janë dixhitalizuar, por punësimi në shtet është rritur appeared first on Revista Monitor.

Biznesi i “ftohtĂ«â€ i akullores

✇Revista Monitor
By: Mira Leka
22 August 2025 at 22:06

Edhe pse prodhimi vendas i akullores është rritur në vitin 2024, tregu shqiptar dominohet ende nga importet dhe përballet me sfidat e mungesës së fuqisë punëtore dhe kostot e larta të lëndëve të para. Prodhuesit artizanalë të akullores në zonat rurale dhe urbane kërkojnë mbështetje fiskale për të përballuar shtrenjtimin e lëndëve të para dhe konkurrencën e importeve.

 

Dorina Azo

Pëllumb Kurti drejton me të njëjtin përkushtim prej vitit 1993 punishten artizanale të prodhimit të akullores në fshatin Amarth të Durrësit. Sot, biznesi i tij është zgjeruar ndjeshëm.

Ai pohon me krenari se njĂ« pjesĂ« e madhe e konsumatorĂ«ve mbeten shqiptarĂ«t, veçanĂ«risht nga Kosova, tĂ« cilĂ«t prej vitesh zgjedhin akulloren e njohur tĂ« pastiçerisĂ« “Insean”, e cila ndodhet buzĂ« rrugĂ«s qĂ« tĂ« çon drejt Gjirit tĂ« LalĂ«zit.

Pëllumb Kurti thekson se sekreti i suksesit qëndron në zbatimin me përpikëri të një cikli të mbyllur prodhimi. Prej tri dekadash, ai prodhon akullore duke përdorur qumësht të freskët nga lopët e fermës së tij.

Ai zotëron 25 krerë lopë dhe për të ulur kostot dhe për të përballuar mungesën e fuqisë punëtore, shumë prej proceseve në blegtori janë automatizuar.

Aktualisht, në punishte janë të punësuar 14 persona: 4 prej tyre janë anëtarë të familjes Kurti, ndërsa 10 punëtorë të huaj, me paga neto mujore prej 60 mijë lekësh.

“Fuqia punĂ«tore Ă«shtĂ« njĂ« nga sfidat kryesore tĂ« sektorit tĂ« blegtorisĂ« dhe pĂ«rpunimit tĂ« produkteve agroindustriale. Nuk arrijmĂ« tĂ« gjejmĂ« punĂ«torĂ« pĂ«r stallat.

Problemi nuk është pagesa, por mungesa e interesit të të rinjve për të punuar në blegtori. Nuk i tërheq ky sektor.

Për këtë arsye, kemi automatizuar shumë procese pune, kemi investuar në makina për kositjen dhe stivimin e jonxhës, si dhe kemi blerë katër zetorë.

MegjithatĂ«, roli i njeriut mbetet i pazĂ«vendĂ«sueshĂ«m. Automatizimi na ka ndihmuar tĂ« zgjidhim problemin e mungesĂ«s sĂ« punonjĂ«sve”, shprehet z. Kurti.

Për një biznes artizanal, qasja e z. Kurti ndaj zinxhirit të prodhimit vlerësohet të jetë moderne, ku investimet në automatizim po ashtu janë një përgjigje pragmatike ndaj mungesës së fuqisë punëtore vendase. Ky problem po prek shumë sektorë ruralë të vendit, për shkak të shpopullimit.

Nga ana tjetĂ«r, çmimet e akullores janĂ« mjaft konkurruese, disa herĂ« mĂ« tĂ« ulĂ«ta sesa tregu urban. NjĂ« kupĂ« akullore tek “Insean” kushton 30 lekĂ«, nĂ«se e zgjedh vetĂ«m me shijen e qumĂ«shtit dhe vezĂ«ve.

Ndërsa me shije të ndryshme frutash përfshirë stika, vanilje, etj., kushton 50 lekë.

 

Rritet prodhimi vendas

Në dekadën e fundit, përkatësisht në vitet 2013-2024, sipas të dhënave nga Ministria e Bujqësisë, prodhimi i akullores në vend ka pësuar rënie të ndjeshme pas vitit 2015, kur arriti shifrën më të lartë 2,662 tonë.

Pas kësaj, sektori u përball me ulje drastike të prodhimit, duke arritur minimumin e prodhimit në vitin 2022 me vetëm 590 tonë.

Megjithatë, në dy vitet e fundit ka një rimëkëmbje të dukshme, me prodhimin që arrin 1,001 tonë në vitin 2024, duke sinjalizuar rigjallërim të tregut të brendshëm të akullores. Krahasuar me vitin 2023, sasia e akullores së prodhuar u rrit me 9%.

 

Burimi: Ministria e Bujqësisë

 

Pesha e akulloreve vendas

Pavarësisht shtimit të prodhimit vendas, i ndikuar nga rritja e konsumit për prodhimin artizanal të akullores, trendi është i qartë, importet dominojnë tregun shqiptar të akullores gjatë gjithë periudhës, përveç vitit 2014, kur prodhimi vendas zuri më shumë se gjysmën e furnizimit (55%).

Pas vitit 2015, përqindja e prodhimit vendas rezulton se ka rënë ndjeshëm, duke mbetur poshtë 30% deri në vitin 2020.

Ndërsa prodhimi i akullores në Shqipëri ka pësuar rënie të ndjeshme pas vitit 2015, importet kanë zënë një peshë gjithnjë e më të madhe në tregun e brendshëm.

Në vitin 2016, vetëm 28% e akullores në treg ishte prodhuar në vend, ndërsa 72% vinte nga jashtë. Raporti mbeti i pandryshuar edhe në vitet pasuese, duke dëshmuar një varësi të lartë nga importet, veçanërisht në sektorin e akullores industriale.

Përjashtim bën viti 2014, kur prodhimi vendas për herë të vetme arriti të dominojë tregun me 55%, çka lidhet me rendimentin e lartë të disa prodhuesve lokalë dhe kërkesën më të madhe për produkte artizanale.

Industria vendase e prodhimit të akullores ka pasur vështirësi të mëdha pas vitit 2015 dhe ka humbur ndjeshëm pjesën e saj në treg.

Vitet e fundit ka shenja rimëkëmbjeje, por tregu dominohet ende nga produktet e importuara.

Sipas prodhuesve, kjo situatë mund të lidhet me mungesën e investimeve në prodhimin vendas, kostot e larta të prodhimit për shkak të lëndëve të para që vijnë nga importi, por edhe pamundësitë financiare të prodhuesve vendës për të konkurruar me markat e huaja.

 

Burimi: Ministria e Bujqësisë, Drejtoria e Doganave

 

Shqipëria paguan më shumë për të prodhuar akullore sesa vendet e BE-së; Sfidat e prodhuesve urbanë

Por ndryshe nga prodhuesit ruralë të akulloreve që po përballen me mungesën e fuqisë punëtore për prodhimin e lëndëve të para nga blegtoria, për prodhuesit e markës urbane të akulloreve, sfidat janë të ndryshme.

Këta të fundit po e vuajnë rritjen e kostos nga shtrenjtimi i lëndëve të para të importit, kryesisht të përbërësve natyralë të frutave dhe mungesës së politikave favorizuese fiskale për importe, ndryshe nga sa zbatohet për vendet anëtare të BE-së.

Me origjinĂ« nga Tetova e MaqedonisĂ« sĂ« Veriut, Gazmend Hakiki Ă«shtĂ« njĂ« ndĂ«r themeluesit e markĂ«s sĂ« njohur tĂ« akullores “Mango”, njĂ« biznes familjar me rrĂ«njĂ« nĂ« Kroaci qĂ« daton pĂ«rpara viteve ’90.

Gjyshi i tij, themeluesi i parë i këtij biznesi familjar, kishte ngritur një punishte akulloreje në kohën e ish-Jugosllavisë, një sistem që, pavarësisht sistemit komunist, nuk i ndalonte nismat private.

Pas shpërbërjes së ish-Jugosllavisë, në vitin 1992, familja Hakiki vendosi ta zhvendosë aktivitetin në Tiranë, duke hapur dyqanin e parë në zonën karakteristike të Pazarit të Ri.

Aty nisi një epokë e re për markën, e cila ruajti traditën e prodhimit të akullores artizanale, por në vitet më pas njohu edhe inovacione të rëndësishme.

Në vitin 2000, Gazmend Hakiki, tashmë një sipërmarrës i ri, por me përvojë të trashëguar, u përfshi në aktivitetin e biznesit. Ai sjell një frymë të re duke eksperimentuar me 24 shije të reja, përfshirë fruta ekzotike si mango dhe fruta e pasionit, shije që deri atëherë ishin të panjohura për konsumatorin shqiptar.

Aktualisht, “Mango” operon me dy dyqane nĂ« TiranĂ« dhe po pĂ«rgatitet tĂ« hapĂ« njĂ« filial tĂ« ri nĂ« Dubai, si pjesĂ« e strategjisĂ« pĂ«r ndĂ«rkombĂ«tarizimin e markĂ«s.

Sipas z. Hakiki, produkti i tyre parapëlqehet më së shumti nga vendasit, por ka edhe kërkesë të lartë nga turistët.

Megjithatë, përballja me kosto të larta për lëndët e parë që importohen mbetet sfidë edhe për këtë prodhues.

“Kostoja e prodhimit pĂ«r 1 kilogram akullore nĂ« ShqipĂ«ri Ă«shtĂ« 2–5 euro mĂ« e lartĂ« sesa nĂ« Kroaci, pĂ«r shkak tĂ« çmimeve tĂ« larta tĂ« lĂ«ndĂ«ve tĂ« para, veçanĂ«risht lĂ«ngjeve natyrale tĂ« frutave, tĂ« cilat importohen kryesisht nga Italia.

PĂ«r mĂ« tepĂ«r, prodhuesit shqiptarĂ« nuk pĂ«rfitojnĂ« nga lehtĂ«sitĂ« fiskale qĂ« gĂ«zojnĂ« homologĂ«t e tyre nĂ« vendet anĂ«tare tĂ« BE-sĂ«â€, thotĂ« ai.

Ndërsa shumicën e lëndëve të para i importon, për qumështin z. Hakiki mbështetet te furnizues vendas, duke paguar rreth 110 lekë për litër.

Edhe pse më i kushtueshëm, ai nuk ka ndër mend të heqë dorë nga ky bashkëpunim, duke vlerësuar rolin e tij në ruajtjen e shijes tradicionale të produktit.

Z.Hakiki thekson nevojën për rishikim të politikave fiskale, veçanërisht për TVSH-në që për produktet ushqimore në Shqipëri qëndron në 20%, shumë më e lartë se në vendet e zhvilluara, ku zbatohen norma të reduktuara.

Edhe për prodhues të tjerë, problemi kryesor te rritja e kostos mbeten çmimet e larta të furnizimeve me lëndë të parë nga jashtë.

Ferdinand Bregu thotë se arsyet kryesore pse akullorja artizanale urbane mbetet e kushtueshme është për shkak të kostos së lartë të prodhimit, veçanërisht e ndikuar nga lëndët e para të importit.

“Çmimet e lĂ«ndĂ«ve tĂ« para pĂ«rfshirĂ« çokollatĂ«n, qumĂ«shtin dhe veçanĂ«risht frutat e thata tĂ« importuara nga Italia janĂ« dyfishuar gjatĂ« dy viteve tĂ« fundit, duke ndikuar ndjeshĂ«m nĂ« rritjen e kostos sĂ« prodhimit.

NjĂ« pjesĂ« e kostos shtesĂ« vjen edhe nga pĂ«rbĂ«rĂ«sit vendas, siç Ă«shtĂ« qumĂ«shti, çmimi i tĂ« cilit Ă«shtĂ« rritur gjithashtu. Çmimi i qumĂ«shtit vendas Ă«shtĂ« mĂ« i shtrenjtĂ« krahasuar me atĂ« tĂ« importit.

Sa u takon lëndëve të importit, rënia e Euros ka ndihmuar disi në amortizimin e kostove. Në të kundërt, nëse kjo rënie nuk do të kishte ndodhur, dyfishimi i çmimeve të lëndëve të para do të ishte reflektuar drejtpërdrejt te çmimi final për konsumatorin.

MegjithatĂ«, deri tani, kemi arritur t’i mbajmĂ« tĂ« pandryshuara çmimet pĂ«r konsumatorin”, – nĂ«nvizon z. Bregu.

 

 

Ecuria e importit të akullores

NĂ« dekadĂ«n e fundit, pĂ«rkatĂ«sisht gjatĂ« periudhĂ«s 2013–2024, importi i akullores nĂ« ShqipĂ«ri ka ndjekur njĂ« trend kryesisht rritĂ«s.

Pas një rënieje të ndjeshme në vitin 2014, importi u rrit në mënyrë graduale, duke arritur në nivelin më të lartë në vitin 2021 me 3,637 tonë, sipas të dhënave të Doganave.

Viti 2020 shënoi rënie prej 12% të importeve krahasuar me vitin paraardhës, ndikuar nga pandemia e Covid-19 dhe kufizimet në ekonomi, por rikuperimi pas saj ishte i shpejtë.

NĂ« periudhĂ«n 2022–2024, importet janĂ« stabilizuar nĂ« nivele tĂ« larta (3,200–3,400 tonĂ« nĂ« vit), çka tregon njĂ« kĂ«rkesĂ« tĂ« qĂ«ndrueshme pĂ«r produktin, sidomos nĂ« sezonin veror.

Në vitin 2024 u importua një sasi prej 3,422 tonësh akullore, sipas të dhënave të Doganave. Krahasuar me importet vjetore të 2023, sasia e tyre është rritur me 5%.

Edhe pse ka një rritje të prodhuesve artizanalë vendas, importi vazhdon të luajë rol kryesor në furnizimin e tregut shqiptar me akullore, për shkak të kapacitetit më të madh dhe larmisë së produkteve të huaja.

Në vitin 2025, të dhënat e 7-mujorit tregojnë ulje të importeve, me një sasi prej 2,228 tonësh të importuara në janar-korrik. Krahasuar me të njëjtën periudhë të 2024-s, importet janë ulur 22%.

 

Burimi: Doganat

 

KĂ«rkesat e sektorit

Sektori i akullores në Shqipëri është në një fazë kalimtare, me shenja të ringjalljes në prodhimin vendas dhe një konsumator gjithnjë e më të orientuar drejt cilësisë.

Por politikat mbështetëse, sidomos në sektorin e qumështit dhe përpunimit artizanal, janë të domosdoshme për të reduktuar varësinë nga importi dhe për të fuqizuar prodhuesit lokalë.

Me qëllim rritjen e konkurrueshmërisë, prodhuesit vendas të akullores kërkojnë politika fiskale që do të mundësonin uljen e çmimit të lëndës së parë të qumështit.

PĂ«llumb Kurti, themeluesi i pastiçerisĂ« “Insean” nĂ« Gjirin e LalĂ«zit, rekomandon se qeveria duhet tĂ« kthejĂ« skemĂ«n e rimbursimit tĂ« TVSH-sĂ« pĂ«r fermerĂ«t e prodhimit tĂ« qumĂ«shtit.

“NĂ« disa raste, pĂ«rveç qumĂ«shtit tĂ« prodhuar nĂ« fermĂ«n tonĂ« pĂ«r lĂ«ndĂ« tĂ« parĂ«, jemi tĂ« detyruar tĂ« blejmĂ« nga fermerĂ« tĂ« tjerĂ«. Zbatimi i skemĂ«s sĂ« TVSH-sĂ« sĂ« kreditueshme na lehtĂ«sonte nĂ« kosto, pasi pavarĂ«sisht çmimit tĂ« shitjes sĂ« qumĂ«shtit, kreditimi i TVSH-sĂ« pĂ«r blerjet ishte lehtĂ«sues”, thotĂ« ai.

Deri në vitin 2017, rimbursimi i TVSH-së për përpunuesit ishte 20%, çka do të thotë se p.sh., për çdo blerje të qumështit me faturë tatimore nga fermeri, përpunuesi mund të kreditonte këtë vlerë në TVSH-në e zbritshme.

Kjo skemë e bënte ekonomikisht të leverdishme blerjen edhe me çmim të lartë për fermerin dhe siguronte marzh të qëndrueshëm fitimi për industrinë.

Nga viti 2019 deri në 2022, skema ndryshoi. TVSH-ja në blerje (nga fermerët) u ul në 6%. Ndërsa TVSH-ja në shitje e produkteve të bulmetit mbeti 20%. Kjo krijoi pabarazi fiskale, pasi industria paguante më shumë në dalje sesa kreditonte në hyrje.

Prej vitit 2022, skema e TVSH-së së kreditueshme u hoq plotësisht, duke vendosur 0% TVSH të zbritshme për blerjet e qumështit nga fermerët. Në vend të rimbursimit të TVSH-së, qeveria aplikoi subvencione direkte deri në 10,000 lekë për krerë bagëtie/lopë për fermerët.

Në Shqipëri, fermerët e fermave të lopëve përfitojnë vetëm një subvencion prej 10,000 lekësh, apo 95 euro për krerë lopë, si dhe dhënien e naftës falas për tokat e mbjella, por që nuk arrijnë të adresojnë problematikën e uljes së kostos prodhuese të qumështit.

Por pas përfundimit të aksionit për kontrollin e tregtimit me faturë të produkteve blegtorale, qeveria po përgatitet të rikthejë një skemë kompensimi për fermerët nëpërmjet rimbursimit të TVSH-së në nivelin 10%.

Nëpërmjet një projektligji të ri të hartuar parashikohet që kompensimi për fermerët të aplikohet duke nisur nga viti 2026, si pjesë e një reforme më të gjerë për formalizimin e zinxhirit agroushqimor dhe uljen e kostove për prodhuesit vendas.

 

Burimi: Doganat

 

The post Biznesi i “ftohtĂ«â€ i akullores appeared first on Revista Monitor.

Turizmi pritet të shtrenjtojë çmimin e akullores

✇Revista Monitor
By: Mira Leka
22 August 2025 at 22:04

Në Tiranë, 1 kupë akullore pranë qendrës kushton 100, 120 deri në 150 lekë që tregtohet akullorja premium, ndërsa në zonat periferike, çmimet variojnë 70 deri në 80 lekë.

Prodhuesit e zonave urbane pohojnë se pavarësisht kostos së lartë të prodhimit, çmimet për këtë sezon turistik kanë mbetur të pandryshuara.

Gazmend Hakiki, njĂ« ndĂ«r themeluesit e markĂ«s sĂ« njohur tĂ« akullores  “Mango”, parashikon se me rritjen e turizmit, brenda 5 apo 10 viteve, çmimi i njĂ« akulloreje nĂ« ShqipĂ«ri do tĂ« arrijĂ« deri nĂ« 4 euro, aq sa shitet aktualisht nĂ« Kroaci.

Sipas tij, zhvillimi i turizmit është i pashmangshëm, por duhet të shoqërohet me reforma të brendshme që të përballohen kostot në rritje, pa u cenuar cilësia apo përballueshmëria për konsumatorin.

 

Burimi: Ministria e Bujqësisë, Drejtoria e Doganave

 

Kërkesa dhe sjellja e konsumatorit për akullore

“La Nocciola” Ă«shtĂ« njĂ« rrjet pastiçerie qĂ« operon nĂ« TiranĂ« prej vitit 2016, i specializuar nĂ« prodhimin dhe shitjen e akullores artizanale, tĂ« pĂ«rgatitur pa ngjyrues dhe me pĂ«rbĂ«rĂ«s natyralĂ«, veçanĂ«risht fruta tĂ« ndryshme.

Kompania ka aktualisht 5 pika shitjeje, në zonat kryesore qendrore të kryeqytetit.

Ajo është gjithashtu një nga pionierët në ofrimin e shërbimeve të dërgesës së akullores në shtëpi, shërbim që u bë shumë i kërkuar gjatë periudhës së pandemisë Covid-19.

Sipas themeluesit Ferdinand Bregu, kërkesa për akullore është rritur ndjeshëm krahasuar me vitet e mëparshme.

Konsumatori kryesor është familja shqiptare, e cila e konsumon akulloren gjatë shëtitjeve në qytet.

Turistët kanë ndikim të kufizuar në shitje, pasi pjesa më e madhe janë turistë me buxhet të ulët, të cilët nuk shpenzojnë për produkte të nivelit premium si akullorja artizanale.

GjatĂ« pandemisĂ« sĂ« Covid-19, “La Nocciola” u pĂ«rshtat me shpejtĂ«si me kĂ«rkesat e tregut, duke ofruar shĂ«rbimin e dĂ«rgesave nĂ« shtĂ«pi.

Ky shërbim pati sukses të madh gjatë karantinës, por aktualisht konsumatorët zgjedhin ta konsumojnë akulloren në ambientet e jashtme, si pjesë e shëtitjeve apo aktiviteteve në qytet.

 

Zelanda e Re kryeson për konsumin më të lartë të akullores në botë

Akullorja është bërë pjesë e pandashme e konsumit të përditshëm në shumë vende të botës, veçanërisht me përhapjen e frigoriferëve dhe teknologjisë së ruajtjes së ftohtë.

Konsumi matet në litra për frymë, dhe të dhënat tregojnë një ndarje të qartë midis vendeve me klimë të butë dhe atyre me kulturë të konsoliduar të ëmbëlsirave të ftohta.

NĂ« botĂ«, sipas tĂ« dhĂ«nave tĂ« World Population Riview, konsumatorĂ«t mĂ« tĂ« mĂ«dhenj tĂ« akullores janĂ« nĂ« ZelandĂ«n e Re. NĂ« kĂ«tĂ« shtet, konsumi pĂ«r frymĂ« i akullores pĂ«r 2025 arriti 28,4 litra pĂ«r frymĂ«. Shijet mĂ« tĂ« parapĂ«lqyera janĂ« vanilja dhe “hokey pokey” (akullore me copa karameleje).

Në vendin e dytë renditen Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Në Shtetet e Bashkuara, konsumi mesatar i akullores është rreth 20.8 litra në vit për person, që korrespondon me më shumë se 5 gallonë akullore për çdo amerikan në vit (1 gallon është afërsisht 3.785 litra, pra 5 gallonë janë rreth 18.9 litra).

Për të përmbushur këtë kërkesë, industria amerikane prodhon mbi 870 milionë gallonë akullore në vit, që përkthehet në rreth 3.29 miliardë litra.

Në renditjen botërore, në vend të tretë është Australia me një konsum prej 18 litrash për frymë. Sipas World Population Riview në Australi, konsumi rritet ndjeshëm gjatë verës, me kërkesë të lartë për akullore me shije frutash.

E ndjekur nga Finlanda me konsum prej 14,3 litra për frymë; Suedia me 12 litra për frymë, Kanadaja me sasi konsumi prej 10,6 litra për frymë; Danimarka me 9,8 litra për frymë; Irlanda me 8,4 litra për frymë; Italia me 8 litra për frymë dhe Mbretëria e Bashkuar, me 7 litra për frymë.

The post Turizmi pritet të shtrenjtojë çmimin e akullores appeared first on Revista Monitor.

IA po e vret internetin. A ka shpresë për ta shpëtuar?

✇Revista Monitor
By: Mira Leka
22 August 2025 at 22:02

Rritja e përdorimit të ChatGPT dhe rivalëve të tij po rrezikon ekuilibrin ekonomik mbi të cilin u ndërtua interneti, shkruan The Economist

 

Në fillim të vitit të kaluar, Matthew Prince nisi të merrte telefonata shqetësuese nga drejtues të kompanive të mëdha mediatike. Ata i thanë se po përballeshin me një kërcënim të ri serioz në internet.

“I pyeta, ‘Mos janĂ« koreanoveriorĂ«t?’”, kujton ai. “Dhe ata thanĂ«, ‘Jo. ËshtĂ« Inteligjenca Artificiale’”.

Ata drejtues kishin vënë re shenjat e para të një tendence që tashmë është e qartë: Inteligjenca Artificiale (IA) po ndryshon mënyrën se si njerëzit lundrojnë në internet.

Ndërsa përdoruesit po u drejtohen chatbot-ëve në vend të motorëve të zakonshëm të kërkimit, ata marrin përgjigje direkte, jo lista me adresa interneti për të klikuar.

Si rezultat, publikuesit e përmbajtjeve, nga mediat informative e deri te forumet dhe enciklopeditë si Wikipedia, po përballen me rënie alarmante të trafikut.

Ndërsa IA ndryshon mënyrën se si përdoruesit kërkojnë informacion, ajo po përmbys marrëveshjen ekonomike që qëndron në zemër të internetit. Trafiku njerëzor, prej kohësh, gjeneronte të ardhura nëpërmjet reklamave online; tani, ai trafik po shteron.

Prodhuesit e pĂ«rmbajtjeve po pĂ«rpiqen me urgjencĂ« tĂ« gjejnĂ« mĂ«nyra pĂ«r t’i detyruar kompanitĂ« e IA, qĂ« tĂ« paguajnĂ« pĂ«r informacionin qĂ« pĂ«rdorin.

Nëse nuk ia dalin, interneti mund të shndërrohet në diçka krejt tjetër.

Që nga dalja e ChatGPT në fund të vitit 2022, njerëzit kanë përqafuar një mënyrë të re për të kërkuar informacion online. OpenAI, kompania që e zhvilloi chatbot-in, thotë se rreth 800 milionë njerëz e përdorin atë.

ChatGPT është aplikacioni më i shkarkuar në AppStore të iPhone. Apple deklaroi se në prill, për herë të parë, kërkimet tradicionale në Safari ranë, pasi përdoruesit po i drejtoheshin IA-së. OpenAI pritet të prezantojë së shpejti edhe një motor kërkimi të vetin.

Ndërsa OpenAI dhe kompani të tjera po rriten me shpejtësi, Google, që ka rreth 90% të tregut të kërkimit në SHBA, ka shtuar veçori IA në motorin e vet të kërkimit, për të ruajtur pozitat.

Vitin e kaluar nisi tĂ« paraqesĂ« “pĂ«rmbledhje tĂ« gjeneruara nga IA” para disa rezultateve kĂ«rkimi, tĂ« cilat tani janĂ« bĂ«rĂ« tĂ« zakonshme.

NĂ« maj nisi “modalitetin IA”, njĂ« version tĂ« motorit tĂ« kĂ«rkimit qĂ« funksionon si chatbot.

Kompania tani premton se, me IA, “Google kĂ«rkon pĂ«r ty”.

 

 

Përdoruesit nuk vizitojnë më faqet nga ku përftohet informacioni

Por ndĂ«rsa Google “kĂ«rkon pĂ«r ty”, pĂ«rdoruesit nuk vizitojnĂ« mĂ« faqet nga ku pĂ«rftohet informacioni. Similarweb, njĂ« kompani qĂ« mat trafikun e mĂ« shumĂ« se 100 milionĂ« faqeve, vlerĂ«son se trafiku global nga njerĂ«zit nĂ« motorĂ«t e kĂ«rkimit ka rĂ«nĂ« me rreth 15% nga qershori i vitit tĂ« kaluar.

Disa kategori, si portalet e argëtimit kanë ecuri janë më mirë. Por shumë të tjera janë goditur fort, pikërisht ato që dikur u përgjigjeshin pyetjeve të zakonshme të kërkimit.

Faqet shkencore e arsimore kanë humbur 10% të trafikut, faqet enciklopedike 15%, faqet për shëndetësinë, 31%.

PĂ«r kompanitĂ« qĂ« mbĂ«shteten te reklamat apo abonimet, humbja e vizitorĂ«ve do tĂ« thotĂ« humbje tĂ« ardhurash. “Kemi pasur njĂ« marrĂ«dhĂ«nie shumĂ« tĂ« mirĂ« me Google pĂ«r njĂ« kohĂ« tĂ« gjatë 

Por ata e prishĂ«n marrĂ«veshjen” thotĂ« Neil Vogel, drejtues i Dotdash Meredith, qĂ« zotĂ«ron revista si “People” dhe “Food & Wine”. Tre vite mĂ« parĂ«, mbi 60% e trafikut tĂ« tyre vinte nga Google.

Tani kjo shifĂ«r ka rĂ«nĂ« nĂ« 30 e ca pĂ«r qind. “Ata po vjedhin pĂ«rmbajtjen tonĂ« pĂ«r tĂ« konkurruar me ne”, thotĂ« ai. Google kĂ«mbĂ«ngul se pĂ«rdorimi qĂ« i bĂ«n pĂ«rmbajtjeve tĂ« tĂ« tjerĂ«ve Ă«shtĂ« i drejtĂ«.

Por që nga prezantimi i përmbledhjeve me IA, përqindja e kërkimeve të lidhura me lajmet që nuk çojnë në asnjë klikim të mëtejshëm është rritur nga 56% në 69%, sipas Similarweb.

“Natyra e internetit ka ndryshuar plotĂ«sisht”, – thotĂ« Prashanth Chandrasekar, drejtues i Stack Overflow, njĂ« forum pĂ«r programues. “IA po e mbyt trafikun pĂ«r shumicĂ«n e faqeve tĂ« pĂ«rmbajtjes”, – shton ai.

Me mĂ« pak vizitorĂ«, Stack Overflow po sheh mĂ« pak pyetje tĂ« postuara. Wikipedia, qĂ« gjithashtu ekziston falĂ« pĂ«rkushtimit tĂ« kontribuuesve tĂ« saj, paralajmĂ«ron se pĂ«rmbledhjet e IA-sĂ« pa referencĂ« “bllokojnĂ« rrugĂ«n e aksesit dhe kontributit” pĂ«r nĂ« faqe.

PĂ«r tĂ« ruajtur trafikun dhe tĂ« ardhurat, shumĂ« media tĂ« mĂ«dha kanĂ« nisur marrĂ«veshje licencimi me kompanitĂ« e IA, tĂ« mbĂ«shtetura edhe nga kĂ«rcĂ«nime ligjore, njĂ« strategji qĂ« Robert Thomson, drejtues i News Corp, e pĂ«rshkruan si “sharm dhe padi”.

Kompania e tij, qĂ« zotĂ«ron “Wall Street Journal” dhe “New York Post”, ka arritur njĂ« marrĂ«veshje me OpenAI.

Dy prej degĂ«ve tĂ« saj po padisin Perplexity, njĂ« tjetĂ«r motor IA. “New York Times” ka njĂ« marrĂ«veshje me Amazon, por po padit gjithashtu OpenAI.

Ka edhe shumë padi dhe marrëveshje të tjera në zhvillim.

(Grupi “The Economist” ende nuk ka licencuar pĂ«rmbajtjet e veta pĂ«r trajnimin e modeleve IA, por ka rĂ«nĂ« dakord qĂ« Google tĂ« pĂ«rdorĂ« disa artikuj pĂ«r njĂ« shĂ«rbim IA.)

Por kjo qasje ka kufizime. Deri mĂ« tani, gjykatat duket se janĂ« nĂ« anĂ«n e kompanive IA: muajin e kaluar, dy çështje pĂ«r tĂ« drejtat e autorit nĂ« Kaliforni u fituan nga Meta dhe Anthropic, tĂ« cilat argumentuan se pĂ«rdorimi i pĂ«rmbajtjeve pĂ«r trajnimin e modeleve Ă«shtĂ« “pĂ«rdorim i drejtĂ«â€.

Donald Trump gjithashtu mbështet tezën se Silicon Valley duhet të ketë dorë të lirë për të zhvilluar teknologjitë e së ardhmes, përpara Kinës.

Ai shkarkoi drejtoreshën e Zyrës së të Drejtave të Autorit në SHBA pasi ajo tha se përdorimi i përmbajtjeve të mbrojtura nga IA nuk është gjithmonë i ligjshëm.

Kompanitë IA janë më të gatshme të paguajnë për qasje të vazhdueshme sesa për të dhëna trajnimi. Por marrëveshjet e arritura deri tani janë të dobëta.

Reddit, një forum online, ka licencuar përmbajtjet e veta te Google për 60 milionë dollarë në vit.

Por vlera e tij e tregut ra me më shumë se gjysmën pasi njoftoi rritje më të ngadaltë të përdoruesve, për shkak të rënies së trafikut nga kërkimet. (Rritja është përmirësuar që atëherë.)

 

 

Të ngecur në rrjet

Problemi më i madh është se shumica dërrmuese e faqeve në internet, me qindra miliona, janë shumë të vogla për të joshur apo paditur gjigantët teknologjikë.

Përmbajtjet e tyre mund të jenë esenciale në mënyrë kolektive për kompanitë IA, por secila faqe është lehtësisht e zëvendësueshme.

Edhe nëse do të bashkoheshin për të negociuar në grup, ligjet antimonopol e ndalojnë. Ato mund të bllokojnë përdorimin e të dhënave ndaj robotëve të IA, dhe disa e kanë bërë.

Por kjo do të thotë të mos kenë më asnjë dukshmëri në kërkim.

Ofertuesit e shërbimeve softuer mund të ndihmojnë. Të gjithë klientët e rinj të Cloudflare tani pyeten nëse duan të lejojnë robotët e IA të përdorin faqet e tyre dhe për çfarë qëllimi.

Shkalla e Cloudflare i jep njĂ« mundĂ«si mĂ« tĂ« mirĂ« se tĂ« tjerĂ«t pĂ«r tĂ« mundĂ«suar njĂ« reagim kolektiv nga faqe qĂ« duan t’u vĂ«nĂ« çmim kĂ«rkimeve nga IA.

Po testohet njĂ« sistem “paguaj pĂ«r çdo pĂ«rdorim” qĂ« do t’u lejonte faqeve tĂ« tarifojnĂ« hyrjen e robotĂ«ve. “Duhet tĂ« vendosim rregullat e lojĂ«s”, – thotĂ« Prince.

Sipas tij, rezultati mĂ« i mirĂ« do tĂ« ishte “njĂ« botĂ« ku njerĂ«zit marrin pĂ«rmbajtje falas dhe robotĂ«t paguajnĂ« shumĂ« pĂ«r tĂ«â€.

NjĂ« alternativĂ« e ofron Tollbit, qĂ« e prezanton veten si “mur pagesash pĂ«r robotĂ«â€. Ai u lejon faqeve tĂ« tarifojnĂ« qasje tĂ« ndryshme pĂ«r robotĂ«t IA: pĂ«r shembull, njĂ« revistĂ« mund tĂ« kĂ«rkojĂ« mĂ« shumĂ« pĂ«r artikuj tĂ« rinj se pĂ«r tĂ« vjetrit.

NĂ« tremujorin e parĂ« tĂ« kĂ«tij viti, Tollbit pĂ«rpunoi 15 milionĂ« mikro-transaksione pĂ«r 2,000 publikues, pĂ«rfshirĂ« “Associated Press” dhe “Newsweek”.

Drejtori ekzekutiv, Toshit Panigrahi, vëren se ndryshe nga motorët e kërkimit që nxisin përmbajtje të përsëritura, tarifimi për akses nxit origjinalitet.

Një nga normat më të larta për përdorim të dhënash e ka një gazetë lokale.

NjĂ« model tjetĂ«r propozohet nga ProRata, njĂ« startup i drejtuar nga Bill Gross, pionier i reklamave “pay-per-click” nĂ« vitet ’90.

Ai propozon që paratë nga reklamat përkrah përgjigjeve të IA të rishpërndahen te faqet në proporcion me kontributin e tyre në përmbajtje.

ProRata ka motorin e vet tĂ« kĂ«rkimit, Gist.ai, qĂ« ndan tĂ« ardhurat me mbi 500 partnerĂ«, pĂ«rfshirĂ« “Financial Times” dhe “The Atlantic”.

Edhe pse aktualisht është më shumë një shembull sesa konkurrent serioz i Google, qëllimi i Gross është të tregojë një model biznesi të drejtë që mund të kopjohet nga të tjerët.

Prodhuesit e përmbajtjes po rishikojnë gjithashtu modelet e tyre të biznesit.

“E ardhmja e internetit nuk varet vetĂ«m nga trafiku,” thotĂ« Chandrasekar, qĂ« ka zhvilluar produktin me abonim tĂ« Stack Overflow pĂ«r biznese.

Mediat po planifikojnĂ« njĂ« tĂ« ardhme “pa Google”, duke pĂ«rdorur buletine dhe aplikacione pĂ«r tĂ« arritur audiencĂ«n, dhe duke e fshehur pĂ«rmbajtjen pas mure pagesash apo nĂ« evente live.

Dotdash Meredith thotĂ« se ka rritur trafikun total, pavarĂ«sisht rĂ«nies nga Google. Audio dhe video, pĂ«r arsye teknike dhe ligjore, janĂ« mĂ« tĂ« vĂ«shtira pĂ«r t’u pĂ«rmbledhur nga IA sesa teksti.

Faqja ku motorët IA dërgojnë më shumë trafik është YouTube, sipas Similarweb.

 

A është interneti në rënie

Jo tĂ« gjithĂ« mendojnĂ« se interneti Ă«shtĂ« nĂ« rĂ«nie, pĂ«rkundrazi, Ă«shtĂ« nĂ« njĂ« “periudhĂ« rritjeje tĂ« vrullshme”, argumenton Robby Stein nga Google.

Ndërsa IA e bën më të lehtë krijimin e përmbajtjes, numri i faqeve po rritet: robotët e Google raportojnë një zgjerim të internetit me 45% në dy vitet e fundit.

KĂ«rkimi me IA u jep njerĂ«zve mĂ«nyra tĂ« reja pĂ«r tĂ« pyetur, pĂ«r shembull, duke fotografuar bibliotekĂ«n personale dhe duke kĂ«rkuar rekomandime pĂ«r ç’tĂ« lexojnĂ« mĂ« pas, çka mund tĂ« rrisĂ« trafikun.

Me pyetjet pĂ«r IA, mĂ« shumĂ« faqe se kurrĂ« po “lexohen”, edhe nĂ«se jo nga sytĂ« njerĂ«zorĂ«.

Një motor përgjigjesh mund të skanojë qindra faqe për një përgjigje të vetme, duke përdorur më shumë burime se një kërkim tradicional.

Sa për idenë se Google po shpërndan më pak trafik njerëzor se më parë, Stein thotë se kompania nuk ka vënë re ndonjë rënie drastike në klikime, edhe pse refuzon ta publikojë këtë numër.

Ka edhe arsye të tjera pse njerëzit mund të vizitojnë më pak faqe: ndoshta janë duke përdorur rrjetet sociale.

Ose po dëgjojnë podcast-e.

“Vdekja” e internetit Ă«shtĂ« paralajmĂ«ruar edhe mĂ« parĂ«, nga rrjetet sociale, pastaj nga aplikacionet, por nuk ka ndodhur.

Megjithatë, IA mund të jetë kërcënimi më i madh deri më sot.

Nëse interneti do të mbijetojë në një formë të afërt me atë aktuale, faqet duhet të gjejnë mënyra të reja për të marrë pagesa.

“NjerĂ«zit padyshim parapĂ«lqejnĂ« kĂ«rkimin me IA”, – thotĂ« Gross. “Dhe pĂ«r ta bĂ«rĂ« internetin tĂ« mbijetojĂ«, dhe me tĂ«, edhe demokracinĂ« dhe krijuesit, kĂ«rkimi me IA duhet tĂ« ndajĂ« tĂ« ardhurat me krijuesit”.

The post IA po e vret internetin. A ka shpresë për ta shpëtuar? appeared first on Revista Monitor.

Dëshironi një pagë më të lartë? Qëndroni në vendin aktual të punës

✇Revista Monitor
By: Mira Leka
22 August 2025 at 22:00

Ngadalësimi i tregut të punës në SHBA është lajm i keq për ata që kërkojnë të lëvizin, shkruan The Economist

 

Për vite me radhë, tregu i punës në SHBA ka shpërblyer ata që nuk qëndrojnë gjatë në një vend.

Këshilla më e sigurt për të marrë një pagë më të mirë ka qenë të ndërroni punë çdo një apo dy vjet, duke kaluar nga një vend pune në tjetrin që paguan pak më shumë.

Ekspertët e karrierës në TikTok tregojnë nëpër video se si kanë arritur rritje pagash nën ritme të gëzueshme të muzikës pop, duke e maskuar mburrjen online si udhëzim për ju që jeni më pak të informuar.

Në Reddit, përdoruesit diskutojnë se sa kohë duhet të qëndroni në një pozicion përpara se të kërkoni një punë tjetër, në mënyrë që punëdhënësit e ardhshëm të mos dyshojnë për mungesë besnikërie.

(Konsensusi është që duhet të qëndroni të paktën një vit përpara se të ndërroni punë, ndonëse disa më të guximshëm këshillojnë se edhe një periudhë prej gjashtë muajsh mund të jetë e pranueshme.)

 

 

Por tani gjërat po ndryshojnë. Për herë të parë në 15 vjet, me përjashtim të disa rasteve në vitet 2012 dhe 2018, rritja e pagave për ata që qëndrojnë në një vend pune është më e lartë sesa për ata që ndërrojnë punë sipas të dhënave nga Rezerva Federale e Atlantës (shih grafikun 1).

Qëndrimi në një vend mund të jetë tani një strategji më e mirë sesa përmirësimi i CV-së apo përgjigjja ndaj mesazheve në LinkedIn nga rekrutuesit.

Vështirësitë e atyre që ndërrojnë shpesh punë janë një shenjë veçanërisht e dukshme e një tendence më të gjerë: zbutjes së tregut amerikan të punës, dikur tepër të fortë.

NjĂ« tjetĂ«r shenjĂ« Ă«shtĂ« rritja e normĂ«s sĂ« papunĂ«sisĂ« pĂ«r tĂ« sapodiplomuarit nĂ« universitet, tĂ« cilĂ«t e kanĂ« tĂ« vĂ«shtirĂ« tĂ« bindin dikĂ« qĂ« t’u japĂ« njĂ« mundĂ«si.

Ka pasur periudha të dobëta në tregun e punës gjatë viteve të fundit.

Disa kompani, si shoqëritë e mëdha të konsulencës, punësuan me tepricë gjatë bumit pas pandemisë dhe më pas kaluan disa vite duke i ulur me dhimbje këto shifra.

Programuesit janë ankuar prej kohësh për mungesë perspektive; fillimisht, normat e larta të interesit ndikuan negativisht në vlerën e kompanive teknologjike, më pas modelet e reja të Inteligjencës Artificiale rezultuan veçanërisht të afta për programim.

Por një ngadalësim i përgjithshëm i punësimeve është zhvillim i ri. Edhe pasi entuziazmi i viteve pas pandemisë u shua, tregu amerikan i punës mbeti i fortë.

Çdo muaj, tĂ« dhĂ«nat pĂ«r punĂ«simet tregonin se qindra mijĂ« vende tĂ« reja pune po shtoheshin nĂ« ekonomi. Tani, ky motor duket se po ngadalĂ«sohet.

Shifrat për punësimet në qershor duken të forta në sipërfaqe, rreth 147,000 vende pune u shtuan në ekonomi, duke tejkaluar pritshmëritë, por gjysma e tyre ishte në sektorin publik, kryesisht në arsim.

Punësimi në sektorin privat, që është një tregues më i mirë i gjendjes reale të ekonomisë, ishte tepër i dobët.

Vitet e fundit, ka pasur më shumë vende të lira pune, sesa njerëz që kërkonin punë, çka sugjeron një kërkesë të lartë për punonjës.

Megjithatë, ky raport midis vendeve të lira dhe të papunëve, që ekonomistët e ndjekin si tregues të shëndetit të tregut të punës, ka rënë së fundmi në një, që do të thotë se ka afërsisht po aq vende pune sa edhe punëkërkues.

Ndërkohë, përqindja e pronarëve të bizneseve të vogla, që planifikojnë të rrisin punësimet apo pagat, ka rënë në nivelin më të ulët që nga pandemia.

ÇfarĂ« do tĂ« thotĂ« e gjithĂ« kjo pĂ«r amerikanĂ«t qĂ« duan tĂ« ndĂ«rrojnĂ« punĂ«? Kur tregjet e punĂ«s nisin tĂ« dobĂ«sohen, ato kanĂ« tendencĂ« tĂ« pĂ«rkeqĂ«sohen mĂ« tej.

Rezerva Federale mund të ndërhyjë, në kohën e duhur, duke ulur normat e interesit, por vetëm pasi të bindet se tarifat e reja doganore nuk do të shkaktojnë një valë të re inflacioni.

Nëse ndonjëherë ka pasur një moment për të zbukuruar zyrën dhe për të investuar në një karrige më të rehatshme, ai moment është tani.

Pasi mund të qëndroni aty për një kohë të gjatë.

The post Dëshironi një pagë më të lartë? Qëndroni në vendin aktual të punës appeared first on Revista Monitor.

Yesterday — 22 August 2025Revista Monitor

Turizmi bie nga Kosova, më pak dhe turq, polakë e spanjollë, rikthehen serbët

✇Revista Monitor
By: Armela Toska
22 August 2025 at 14:08

Turizmi bie nga Kosova, më pak dhe turq, polakë e spanjollë, rikthehen serbët

Turizmi po shfaq tendenca të reja përgjatë këtij viti. Në total, ritmet e hyrjes së shtetasve të huaj në vend janë ngadalësuar ndjeshëm, në krahasim me vitin e mëparshëm. Për janar-korrik në vend kanë hyrë 6.58 milionë shtetas të huaj, me rritje 3.5% me bazë vjetore, nga 23% të njëjtën periudhë të një viti më parë. Edhe në korrik shifrat ishin të vakëta, me 1.82 milionë hyrje, ose vetëm 0.4% më shumë se korriku 2024.

Ngec turizmi, hyrjet e shtetasve tĂ« huaj rriten 0.4% nĂ« korrik; “arratisen” shqiptarĂ«t

Nëse e shohim gjeografinë sipas shteteve, faktori kryesor që po e ndikon ngadalësimin e turizmit është Kosova. Në 7 mujorin 2025 hynë gjithsej 2.3 milionë shtetas nga Kosova, me rënie 5%, ose 121 mijë shtetas më pak. Për shkak të peshës së lartë që zë turizmi nga shteti fqinjë, me 35% të totalit për 7 mujorin, efekti është i dukshëm. Edhe në korrik hyrjet nga Kosova ranë me 6%.
Zbehja e turizmit patriotik lidhet me tre arsye. Së pari, që nga janari 2024 Kosova lëviz pa viza në shtete e BE-së, duke bërë që një pjesë e pushuesve me aftësi të lartë paguese të shkojnë në vende të tjera. Së dyti, shtrenjtimi i çmimeve në Shqipëri i ka larguar shumë të tjerë. Së treti, rënia e euros e bën të paleverdishëm monedhën e përbashkët që përdor Kosova, në krahasim me shtetet që e përdorin të njëjtën valutë, si psh Greqia.
Edhe italianët, grupi i dytë më i madh i turistëve në vend, me 10% të totalit po largohen gradualisht për shkak të rritjes së çmimeve. Për 7 mujorin, hyjnë 664 mijë shtetas italianë, me rritje 4.5%. Në të njëjtën periudhë të një viti më parë zgjerimi kishte qenë 47%.
Maqedonia e Veriut vijon të mbetet besnike ndaj plazheve shqiptare, me rritje përkatësisht 11.3% për 7 mujorin, por me ngadalësim prej 1.3% në korrik. Në rënie të fortë në korrik ishte dhe Mali i Zi (-25%), ndërsa për 7 mujorin tkurrja është gati 2%.
Greqia vijon me rritje, 12% për 7 mujorin dhe 7.4% për korrikun.
Në rënie janë vizitat nga Turqia, që në korrik ranë me 33% dhe për 7 mujorin me 8.3%.
Në rënie janë dhe polakët, që u tkurrën 12% në korrik dhe po aq për 7 mujorin, e spanjollët me tkurrje 5.3% për 7 mujorin. Operatorët turistikë pohojnë se tkurrja ka ardhur kryessht nga largimi i turistëve individualë.
Janë rikthyer serbët, me 16% më shumë hyrje për 7 mujorin, ose 77 mijë. Në korrik rritja është më e fortë, me 28%, teksa ata po preferojnë kryesisht jugun.
Në rritje të fortë ishin hyrjet nga Franca e Gjermania, përkatësisht me 47% dhe 27% për 7 mujorin.

 

The post Turizmi bie nga Kosova, më pak dhe turq, polakë e spanjollë, rikthehen serbët appeared first on Revista Monitor.

Tregu i sigurimeve përmirësoi lehtë rritjen gjatë korrikut

✇Revista Monitor
By: Armela Toska
22 August 2025 at 14:00

Tregu i sigurimeve e përmirësoi lehtë rritjen gjatë muajit korrik. Sipas të dhënave nga Autoriteti i Mbikëqyrjes Financiare (AMF), për 7-mujorin tregu raportoi prime të shkruara bruto në vlerën e 15.5 miliardë lekëve, në rritje me 9% krahasuar me të njëjtën periudhë të një viti më parë.

Rritja është zgjeruar nga niveli prej afërsisht 8% i 6-mujorit, por megjithatë në masën dërrmuese ajo vazhdon të vijë nga sigurimet e detyrueshme motorike, ndërsa shumica e produkteve të sigurimit vullnetar janë në rënie.

Sigurimet e detyrueshme motorike për përgjegjësitë ndaj palëve të treta u rritën me 13.1% në 7-mujorin e parë të viti. Normat më të larta të rritjes u regjistruan në produktin e sigurimit të brendshëm TPL, me 13.5% dhe Kartonit Jeshil, me 13.3%. Pjesërisht, rritja e sigurimit TPL i detyrohet shtrenjtimit mesatar të çmimeve, pas fillimit të aplikimit të rregullores që parashikon diferencimin e primeve mbi bazën e disa elementeve të rrezikut.

Tashmë, pesha e sigurimeve të detyrueshme motorike në sigurimin e Jo-Jetës ka arritur në 66%, nga 63.3% që kishte qenë më parë.

Shumica e produkteve të sigurimit vullnetar janë në rënie. Rritje me ritme të kënaqshme këtë vit po shënojnë vetëm sigurimi Kasko dhe sigurimi i përgjegjësive civile.

Produkti më i rëndësishëm i sigurimit vullnetar, sigurimi i pronës nga zjarri dhe fatkeqësitë natyrore, është në rënie me 2.5% krahasuar me një vit më parë. Ky produkt sjell vetëm 11% të primeve në tregun e Jo-Jetës, nga 12.3% një vit më parë.

Në pjesën më të madhe, kontratat e sigurimit për këtë produkt janë të lidhura me sigurimin e kolateraleve, për kreditë bankare, duke bërë që edhe ky produkt faktikisht të jetë më shumë i detyrueshëm sesa vullnetar.

Situata paraqitet e ngjashme edhe në tregun e sigurimit të jetës. Primet e shkruara bruto u rritën me 13.2% për 7-mujorin e parë të vitit, por edhe në këtë rast rritja është përcaktuar në masën dërrmuese nga sigurimi i jetës së debitorit, me më shumë se 81% të primeve të shkruara bruto. Edhe ky është një produkt i kërkuar në shumicën e rasteve në mënyrë të detyrueshme nga bankat dhe institucionet financiare ndaj huamarrësve.

Nga ana tjetër, vlera e dëmeve të paguara për 7-mujorin është në rritje shumë të lehtë me 0.9% krahasuar me një vit më parë. Kompanitë e sigurimeve paguan gjithsej 4.8 miliardë lekë dëme.

Dëmet janë rritur me ritme më të larta në segmentin e sigurimit të Jetës, me 14%, ndërsa në tregun e Jo-Jetës rritja është më e vogël, me 2.5%. Por, dëmet e paguara me objekt Fondin e Kompensimit të Byrosë Shqiptare të Sigurimeve kanë pësuar rënie të ndjeshme gjatë 7-mujorit, duke bërë që rritja e dëmeve bruto për totalin e tregut të jetë e vogël.

Burimi: AMF

The post Tregu i sigurimeve përmirësoi lehtë rritjen gjatë korrikut appeared first on Revista Monitor.

BE përshpejton planet për euron dixhitale pasi SHBA miraton ligjin për stablecoin

✇Revista Monitor
By: Megi Dumi
22 August 2025 at 14:00

Shqetësimi mbi konkurrueshmërinë ngre mundësinë e përdorimit të blockchain publik në vend të atij privat

Zyrtarët e BE-së po përshpejtojnë planet për një euro dixhitale, sipas personave të përfshirë në diskutime, pasi një ligj i ri i SHBA-së për monedhat dixhitale të qëndrueshme thelloi shqetësimet në lidhje me konkurrueshmërinë e një monedhe dixhitale europiane. Monedhat dixhitale të qëndrueshme, të njohura si stablecoin, janë një lloj token dixhital i lidhur në raportin 1:1 me një valutë sovrane dhe i mbështetur nga rezerva si obligacionet qeveritare.

Kongresi i SHBA-së muajin e kaluar miratoi një ligj historik që mbikëqyr tregun e stablecoin prej 288 miliardë dollarësh, i cili dominohet kryesisht nga dollari, pas lobimit të gjerë nga industria e kriptove.

NjĂ« person i pĂ«rfshirĂ« nĂ« diskutime tha se qĂ« kur u miratua i ashtuquajturi Akti i Gjeniut (Genius Act), zyrtarĂ«t e BE-sĂ« kishin “ripĂ«rpunuar planet pĂ«r euron dixhitale”.

NjerĂ«z tĂ« njohur me çështjen shtuan se zyrtarĂ«t tani po shqyrtonin drejtimin e njĂ« euro dixhitale nĂ« njĂ« blockchain publik si Ethereum ose Solana nĂ« vend tĂ« njĂ« blockchain privat, gjĂ« qĂ« pritej mĂ« parĂ«, pĂ«r shkak tĂ« shqetĂ«simeve pĂ«r privatĂ«sinĂ«. Miratimi i shpejtĂ« i ligjit amerikan “shqetĂ«soi shumĂ« njerĂ«z”, tha njĂ« person, duke shtuar: “Ata po thonĂ«, ‘Le tĂ« nxitojmĂ«, le tĂ« shtyjmĂ«'”.

Banka Qendrore Europiane ka punuar pĂ«r disa vite pĂ«r krijimin e mundshĂ«m tĂ« njĂ« versioni dixhital tĂ« euros, i cili do tĂ« ishte i lirĂ« pĂ«r t’u pĂ«rdorur nĂ« tĂ« gjithĂ« EurozonĂ«n.

MbĂ«shtetĂ«sit thonĂ« se njĂ« monedhĂ« e tillĂ« dixhitale do t’u jepte njerĂ«zve akses nĂ« njĂ« formĂ« pagese tĂ« mbĂ«shtetur nga banka qendrore, ndĂ«rsa pĂ«rdorimi i parave tĂ« gatshme bie, si dhe do tĂ« promovonte euron globalisht.

Zyrtarët e BE-së tani janë të shqetësuar se legjislacioni i ri amerikan do të nxisë përdorimin tashmë në rritje të tokenëve të denominuar në dollarë dhe besojnë se një euro dixhitale është e nevojshme për të mbrojtur dominimin e monedhës në të gjithë kontinentin.

“Po fillon tĂ« gjenerojĂ« biseda qĂ« nuk ishin nĂ« vend para Aktit tĂ« Gjeniut”, tha njĂ« nga personat.

Piero Cipollone, anĂ«tar i bordit ekzekutiv tĂ« BQE-sĂ«, tha nĂ« prill se promovimi nga ana e qeverisĂ« amerikane i monedhave tĂ« qĂ«ndrueshme tĂ« mbĂ«shtetura nga dollari “ngre shqetĂ«sime pĂ«r stabilitetin financiar dhe autonominĂ« strategjike tĂ« EuropĂ«s”.

Ai shtoi se kjo mund tĂ« rezultojĂ« nĂ« “zhvendosjen e depozitave nĂ« euro nĂ« Shtetet e Bashkuara dhe nĂ« njĂ« forcim tĂ« mĂ«tejshĂ«m tĂ« rolit tĂ« dollarit nĂ« pagesat ndĂ«rkufitare”.

Kompanitë e kriptovalutave Circle dhe Tether janë ndër ato që përdorin stablecoin të lidhura me dollarin, ndërsa bankat amerikane si Citi dhe JPMorgan Chase po shqyrtojnë lançimin e tyre.

Monedhat dixhitale të bankave qendrore janë forma dixhitale të parave publike. Kina është më përpara me tokenin e saj, ndërsa Mbretëria e Bashkuar po shqyrton krijimin e një paundi dixhital.

Disa monedha të qëndrueshme të denominuara në euro janë lançuar, më e madhja prej të cilave drejtohet nga Circle dhe ka një kapitalizim tregu prej 225 milionë dollarësh. Por krijimi i një tokeni nga vetë BQE-ja do të çimentonte angazhimin e rajonit ndaj aseteve dixhitale.

“Europa nuk mund tĂ« pĂ«rballojĂ« tĂ« mbĂ«shtetet tepĂ«r nĂ« zgjidhjet e pagesave tĂ« huaja”, tha Cipollone nĂ« prill.

Nëse euro dixhitale do të funksiononte në një blockchain publik, ajo do të mund të tregtohej kudo, gjë që mund të rriste qarkullimin dhe përdorimin e saj. Por zyrtarët janë të kujdesshëm në lidhje me përdorimin e blockchain-eve ekzistuese sepse transaksionet janë publike, duke ngritur shqetësime për privatësinë.

PĂ«rdorimi i njĂ« blockchain publik Ă«shte “padyshim diçka qĂ« zyrtarĂ«t e BE-sĂ« po e marrin mĂ« seriozisht tani”, tha njĂ«ri prej personave.

NjĂ« person tjetĂ«r tha se njĂ« euro dixhitale nĂ« formĂ«n e saj tĂ« pritur gjerĂ«sisht, private, do tĂ« dukej “shumĂ« mĂ« shumĂ« si ajo qĂ« po bĂ«n banka qendrore kineze sesa ajo qĂ« po bĂ«jnĂ« kompanitĂ« private nĂ« SHBA”, duke iu referuar tokenit tĂ« BankĂ«s Popullore tĂ« KinĂ«s, i cili drejtohet privatisht.

BQE u shpreh se po shqyrtonte teknologji të ndryshme, si të centralizuara ashtu edhe të decentralizuara, në zhvillimin e euros dixhitale dhe se një vendim për këtë çështje nuk ishte marrë ende. / FT

The post BE përshpejton planet për euron dixhitale pasi SHBA miraton ligjin për stablecoin appeared first on Revista Monitor.

Anketa: 76 % e të moshuarve kanë nevojë për ndihmë në përditshmëri

✇Revista Monitor
By: Armela Toska
22 August 2025 at 13:01

Rreth 76% e të moshuarve mbi 65 vjeç në vendin tonë nevojë për asistencë në aktivitetet e përditshme, sipas një anketë që zhvilloi programi i Kombeve të Bashkuara (PNUD) në fund të vitit të kaluar në 790 familje me të moshuar mbi 65 vjeç.

Të moshuarit u ndanë në tre grupe kryesore: Të pavarur ose minimalisht të varur (49%), pjesërisht të varur dhe me vështirësi fizike (28%), si dhe shumë të varur me sëmundje të shumta (24%).

Të dhënat e përpunuara nga anketa treguan se sa më i lartë niveli i varësisë, aq më e përhapur është prania e sëmundjeve kronike. Në grupin shumë të varur, 84% vuajnë nga sëmundje kardiovaskulare, 61% nga artriti dhe 53% nga dhimbjet kronike. Mesatarisht, këta individë raportuan 4.3 sëmundje secili, krahasuar me 2.3 tek grupi i pavarur.

Mbi gjysma e të moshuarve shumë të varur (56%) vizitojnë mjekun çdo 1-2 muaj. Po ashtu, gjysma e tyre marrin rregullisht më shumë se pesë barna, ndërsa 43% raportojnë nevojë për pajisje shtesë mjekësore.

Megjithëse nevoja për ndihmë financiare është e madhe, shumë të moshuar përballen me pengesa burokratike dhe mungesë informacioni mbi programet e mbrojtjes sociale. Vetëm 6% përfitojnë aktualisht pagesa për paaftësi, ndërsa 41% nuk kanë dijeni për programet ekzistuese.

Grupi shumĂ« i varur i tĂ« moshuarve ka nevoja tĂ« theksuara, pasi 92% kĂ«rkojnĂ« ndihmĂ« pĂ«r ecjen, 85% pĂ«r t’u ngritur nga shtrati, 77% pĂ«r larje e veshje. Po ashtu, mbi 90% kanĂ« nevojĂ« pĂ«r ndihmĂ« nĂ« menaxhimin e barnave, blerje dhe pagesa faturash.

Grupi pjesĂ«risht i varur shfaq kĂ«rkesa mĂ« tĂ« moderuara pĂ«r ndihmĂ«, 69% pĂ«r ecje, 37% pĂ«r t’u ngritur nga shtrati, ndĂ«rsa mbi 70% kĂ«rkojnĂ« ndihmĂ« nĂ« blerje dhe pagesa.

Grupi i pavarur nuk ka nevoja për shërbime të tilla si pastrimi (68%) dhe blerjet (66%).

Anketa tregoi se për të moshuarit shumë të varur kërkohet kujdes i vazhdueshëm dhe asistencë gjithëpërfshirëse, ndërsa për grupin pjesërisht të varur më efektive do të ishin shërbimet rehabilituese dhe teknologjitë ndihmëse që mund të parandalojnë rritjen e varësisë.

Të dhënat e studimit tregojnë qartë se grupi shumë i varur i të moshuarve përbën kategorinë më të rrezikuar, duke pasur nevojë për kujdes të vazhdueshëm dhe asistencë gjithëpërfshirëse, jo vetëm shëndetësore, por edhe ekonomike e sociale./ B.Hoxha

The post Anketa: 76 % e të moshuarve kanë nevojë për ndihmë në përditshmëri appeared first on Revista Monitor.

Destinacionet më të mira për të vizituar në shtator 2025

✇Revista Monitor
By: Megi Dumi
22 August 2025 at 12:30

Shtatori është koha ideale për udhëtime, me mot të butë, më pak turma dhe destinacione të jashtëzakonshme për çdo shije, nga kultura në Azinë Qendrore te plazhet e qeta në Mesdhe apo aventurat në natyrë.

Isle Royale, Michigan, SHBA
Parku më pak i vizituar në SHBA, i arritshëm vetëm me avion amfib apo traget. Shtatori ofron mot të ngrohtë për ecje, kajak dhe kamping në ishujt e egër të Lake Superior, në një mjedis të pasur me drerë, lundërza dhe ujqër.

Riviera jugperëndimore e Turqisë
Pas pushimeve verore, bregdeti turk bĂ«het mĂ« i qetĂ«, por ende i ngrohtĂ«. Plazhet si Patara dhe Çıralı, qytetet antike dhe vendpushimet autentike si Kızkalesi ofrojnĂ« njĂ« pĂ«rzierje tĂ« relaksit me historinĂ«.

Namibia

Shtatori është ideal për safari: mot i thatë, bimësi më e pakët dhe kafshë që mblidhen pranë burimeve të ujit. Parku Kombëtar Etosha është perfekt për safari, mjafton të parkosh pranë një liqeni dhe të presësh spektaklin natyror.

Guajana
Një vend i egër me ujëvara madhështore si Kaieteur, pyje tropikale, fauna të rrallë dhe kulturë indigjene. Shtatori është muaj i thatë, me xhungla të gjelbëruara dhe kushte ideale për eksplorim.

Dublin, Irlandë

Moti i butë i shtatorit sjell më pak turistë dhe më shumë ngjarje kulturore, përfshirë Festivalin Fringe. Kryeqyteti irlandez ofron një përzierje të pub-eve tradicionale dhe muzeve të klasit botëror.

Malet Altai, Mongoli
Festivalet tradicionale të gjuetarëve me shqiponja në Ulgii dhe Altai janë një eksperiencë unike. Vizitorët mund të eksplorojnë parqe kombëtare, të hipin në kuaj dhe të flenë në jurta tradicionale.

Nova Scotia, Kanada

Kjo provincë bregdetare ofron ushqim deti të freskët, verëra artizanale dhe fruta sezonale si mollë e boronica. Shtatori është koha më e mirë për një tur gastronomik mes vreshtave dhe fshatrave piktoreske.

Deti i Kuq, Jordani
Temperaturat fillojnë të bien, por kushtet për zhytje janë të shkëlqyera. Me mbi 510 lloje peshqish dhe më shumë se 30 vende zhytjeje, përfshirë anijen e mbytur Cedar Pride, kjo zonë është parajsë për adhuruesit e detit.

Zelanda e Re

Në fillim të pranverës, me pak turistë dhe natyrë të gjelbëruar, udhëtimi me tren është mënyra më e mirë për të parë peizazhe të mrekullueshme.

Katalonja, Spanjë
JashtĂ« BarcelonĂ«s sĂ« mbipopulluar, natyra katalanase Ă«shtĂ« e pasur dhe e ruajtur. Shtatori ofron mot tĂ« butĂ« pĂ«r aktivitete nĂ« natyrĂ«: kajak nĂ« GrykĂ«n Mont-rebei, rafting nĂ« lumin Noguera, ose ecje nĂ« Parkun AigĂŒestortes.

Nëse po kërkoni aventurë, qetësi apo kulturë këtë shtator, këto dhjetë destinacione premtojnë udhëtime të paharrueshme. / Lonely Planet

The post Destinacionet më të mira për të vizituar në shtator 2025 appeared first on Revista Monitor.

Ngec turizmi, hyrjet e shtetasve tĂ« huaj rriten 0.4% nĂ« korrik; “arratisen” shqiptarĂ«t

✇Revista Monitor
By: Armela Toska
22 August 2025 at 11:37

Korriku ka vijuar të shfaqë një tendencë të ngadalësuar të turizmit, e konstatuar kjo në gjithë pjesën e parë të vitit.

Të dhënat e INSTAT bëjnë të ditur se në korrik në vend hynë 1.82 milionë shtetas të huaj, shifër që është vetëm 0.4% më e lartë se e njëjta periudhë e një viti më parë. Ky është ritmi më i ulët i hyrjeve këtë vit, me përjashtim të muajit mars, kur tendenca ishte me rënie (-2.7%).

Për 7 mujorin, në vend kanë hyrë gjithsej 6.58 milionë shtetas të huaj, me rritje prej 3.5% në krahasim me të njëjtën periudhë të një viti më parë. Një vit më parë, për të njëjtën periudhë në vend kishin hyrë 23% të huaj më shumë.

Ngadalësimi i turizmit në fakt nisi që në gjysmën e dytë të vitit të kaluar, teksa rritja e çmimeve duket se stepi shumë turistë që vinin në Shqipëri pasi vendi ishte reklamuar si një destinacion me kosto të ulët.

Operatorët e kishin parashikuar që ky sezon veror pritej të ishte relativisht i dobët. Rezervimet individuale për korrik-gusht janë më të ulëta se një vit më parë sidomos nga Vlora në Sarandë. Ata që po mungojnë janë diaspora dhe Kosova. Pjesa më e qëndrueshme mbetet turizmi i organizuar, i cili po respekton shifrat e kontratave me garanci të nënshkruara. Operatorët turistikë druhen se vlerësimet jo shumë të mira që Shqipëria po merr së fundmi nga turistët që sjellin agjencitë e huaja mund të na çojnë një hap pas.

“PĂ«rveç turizmit tĂ« organizuar, qĂ« ka rritje, sepse janĂ« kontratat me garanci, pra tĂ« parapaguara dhe po respektohen, rezervimet individuale janĂ« shfaqur dobĂ«t. PĂ«rjashto ShĂ«ngjinin dhe VelipojĂ«n, ku frekuentimi kryesor mbetet nga Kosova, nĂ« tĂ« gjithĂ« bregdetin nga DurrĂ«si nĂ« VlorĂ« e SarandĂ«, rezervimet individuale kanĂ« qenĂ« mĂ« pak se qershori i vitit 2024. Kjo Ă«shtĂ« mĂ« e dukshme sidomos nĂ« VlorĂ« dhe nĂ« SarandĂ«â€, – ka pohuar mĂ« herĂ«t pĂ«r Monitor Rrahman Kasa, Kryetar i Unionit Turistik Shqiptar.

Pavarësisht investimeve dhe masave të marra, sektori vuan nga infrastruktura e dobët, trafiku, mbetjet, zhurmat dhe kantieret e ndërtimit aktive në zonat turistike, ndërkohë që së fundmi po shfaqen edhe probleme bazë si mungesa e ujit, kryesisht në Golem. Edhe rritja e vazhdueshme e çmimeve ka bërë që të largohen një pjesë e pushuesve, si italianët, që në qershor ishin me rënie dhe që janë grupi i dytë më i madh pas Kosovës, me rreth 1% të totalit. Edhe Kosova, që pas heqjes së vizave ka ulur fluksin e hyrjeve drejt Shqipërisë, ndërsa dhe ata janë ankuar për shtrenjtim të çmimeve.

Ngadalësimi i fluksit të turistëve është reflektuar dhe në uljen e çmimeve.  Në javën e parë të korrikut, panorama u bë më e qartë dhe mungesa në plazhe, të cilat mbusheshin plot vetëm në fundjava, solli një ulje zinxhir të çmimeve të hoteleve, si dhe fushata agresive sponsorizimi në rrjete sociale. Nga Saranda në Ksamil, Vlorë dhe Himarë çmimet u rishikuan me rënie 10-25%. Borshi dhe Qeparoi ishin të vetmit në rritje për shkak të kërkesës, teksa Durrësi dhe Golemi mbeten rajoni me raportin më të mirë çmim/shërbim.

 

Edhe shqiptarët po zgjedhin të ikin jashtë

Rritja e çmimeve gjatë viteve të fundit ka bërë që edhe vetë shqiptarët të zgjedhin të ikin jashtë, ku një destinacion i preferuar është Greqia. INSTAT raportoi që Në muajin Korrik 2025, 782.849 shtetas shqiptarë numërohen të kenë dalë nga territori i Shqipërisë, duke shënuar rritje me 11,1 %, krahasuar me Korrik 2024. Hyrja e operatorëve ajrorë me kosto të ulët është një tjetër arsye që ka nxitur daljen e shqiptarëve jashtë vendit.

 

The post Ngec turizmi, hyrjet e shtetasve tĂ« huaj rriten 0.4% nĂ« korrik; “arratisen” shqiptarĂ«t appeared first on Revista Monitor.

Sektori bankar financon rreth 42% të borxhit publik të Shqipërisë

✇Revista Monitor
By: Armela Toska
22 August 2025 at 11:03

Sektori bankar është gjithnjë e më shumë financuesi kryesor i borxhit publik të vendit.

Të dhënat nga Shoqata Shqiptare e Bankave tregojnë se vlera e titujve qeveritarë në bilancin e sektorit bankar në mesin e këtij viti arriti në vlerën e afërsisht 591 miliardë lekëve, në rritje me 9.1% krahasuar me një vit më parë. Ekspozimi ndaj qeverisë shqiptare përbënte rreth 27.5% të vlerë totale të bilancit të sektorit bankar. Kjo shumë përfshin investimin në letra borxhi në monedhën vendase dhe në valutë të huaj (Eurobonde).

Borxhi i mbajtur nga bankat tregtare vendase përbënte rreth 41.7% të stokut të përgjithshëm të borxhit publik të Shqipërisë (duke përfshirë edhe garancitë) në mesin e vitit 2025.

Mes bankave tregtare, Banka Kombëtare Tregtare (BKT) ngelet financuesi kryesor i borxhit të qeverisë shqiptare. Në mesin e këtij viti, BKT kishte investime në vlerën e afërsisht 182 miliardë lekëve në titujt qeveritarë. Kjo shumë përbënte 30.6% të investimeve të sektorit bankar në titujt e qeverisë shqiptare dhe afërsisht 12.9% të stokut total të borxhit të qeverisë shqiptare.

BKT ka një diferencë të ndjeshme me bankat e tjera në tregun e letrave me vlerë të qeverisë, edhe falë disponibilitetit të lartë të fondeve krahasuar me bankat e tjera. Në mesin e këtij viti, BKT zotëronte 24.7% të totalit të depozitave bankare. Pjesa e lartë në tregun e letrave me vlerë të qeverisë ka një ndikim të rëndësishëm në rezultatin financiar të bankave, sepse siguron përfitime të kënaqshme me një shkallë të ulët rreziku.

Në vend të dytë renditet Credins Bank, me një portofol prej 98.3 miliardë lekësh ose sa rreth 17% e totalit të letrave me vlerë të qeverisë në bilancin e sektorit bankar. E matur si peshë ndaj totalit të borxhit të brendshëm, përllogaritet se Credins Bank në mesin e këtij viti financonte rreth 6.9% të borxhit publik.

Historikisht, Credins ka qenë një bankë më e fokusuar te huadhënia për sektorin privat dhe është aktualisht huadhënësi më i madh në ekonominë shqiptare. Megjithatë, në vitet e fundit Credins gradualisht ka rritur peshën e investimeve në tituj, me qëllim diversifikimin e strukturës së aktiveve në bilanc.

Banka e tretë me pjesën më të lartë të tregut të titujve qeveritarë renditet Raiffeisen Bank Shqipëri, me një portofol prej 71.6 miliardë lekësh ose 12.1% të totalit të investuar nga sektori bankar në këto instrumente. Në raport me vlerën totale të borxhit publik të vendit, Raiffeisen mban një pjesë prej rreth 5.1%.

Dikur financuesi kryesor i borxhit të brendshëm të qeverisë shqiptare, Raiffeisen nisi uljen e ekspozimeve në këto instrumente pas vitit 2011. Ky vendim u diktua nga grupi bankar zotërues, për shkak të vështirësive pas rritjes së kërkesave për kapital në mbulim të aktiveve që grupi zotëronte në tregjet jashtë Eurozonës.

Megjithatë, mes bankave që investojnë në borxhin e qeverisë shqiptare, Raiffeisen është e vetmja bankë që nuk ka ekspozim në Eurobonde dhe i gjithë portofoli i saj përbëhet nga tituj në Lekë.

Vijon Banka Intesa Sanpaolo Shqipëri, që zotëron rreth 11.3% të ekspozimeve të sektorit bankar në tituj të qeverisë shqiptare, për një vlerë totale prej rreth 67.1 miliardë lekësh.

 

Pjesa e mbetur e investimeve të bankave tregtare në tituj të qeverisë shqiptare ndahet mes Tirana Bank, me 8.5% të totalit,  ABI Bank, me 7.9%, OTP Bank Albania, me 5.6%, Union Bank, me 5% dhe Fibank, me 2.2%. Procredit Bank dhe Banka e Bashkuar e Shqipërisë (UBA) nuk raportojnë në bilancet e tyre investime në këto instrumente.

The post Sektori bankar financon rreth 42% të borxhit publik të Shqipërisë appeared first on Revista Monitor.

Ekonomia e GjermanisĂ« bie pĂ«rsĂ«ri nĂ« ‘territor negativ’, rĂ«nia mĂ« e madhe nĂ« njĂ« vit

✇Revista Monitor
By: Megi Dumi
22 August 2025 at 11:01

Ekonomia më e madhe e Europës u tkurr me 0.3% ndërsa eksportet dhe investimet ranë

Ekonomia e Gjermanisë u tkurr me 0.3% në tremujorin e dytë, një tkurrje më e mprehtë se sa ishte vlerësuar më parë, sipas të dhënave zyrtare.

Një vlerësim i shpejtë në korrik fillimisht kishte treguar për një tkurrje prej 0.1% në periudhën prill-korrik. Rishikimi i së premtes pasqyron një rënie më të thellë në prodhim dhe investime sesa mendohej fillimisht.

Gjermania ra pĂ«rsĂ«ri “nĂ« territor recesioni”, shkroi Carsten Brzeski, kreu global i makro-ekonomisĂ« i ING. “Duket gjithnjĂ« e mĂ« e pamundur qĂ« ndonjĂ« rimĂ«kĂ«mbje e konsiderueshme tĂ« materializohet para vitit 2026.”

PBB-ja gjermane është tkurrur në gjashtë nga 10 tremujorët e fundit dhe po luhatet në nivelin e vitit 2019. Rënia e tremujorit të dytë, më e madhja në një vit, kompenson një performancë më të mirë se sa pritej në tre muajt e parë, kur ekonomia më e madhe e Europës u rrit me 0.3 për qind, ndërsa eksportet në SHBA u rritën në pritje të tarifave nga Presidenti i SHBA-së Donald Trump.

Kancelari Friedrich Merz ka liruar kontrollin e rreptë të borxhit të Gjermanisë dhe ka premtuar të nisë një investim të financuar nga borxhi me vlerë 1 trilion euro gjatë viteve të ardhshme, ndërsa ekonomistët parashikojnë se efektet pozitive të rritjes do të bëhen të dukshme vitin e ardhshëm.

Rritja do tĂ« shfaqet gjatĂ« “tremujorĂ«ve tĂ« ardhshĂ«m”, tha Ralph Solveen, ekonomist nĂ« Commerzbank. Ai vuri nĂ« dukje efektet pozitive nga normat e ulĂ«ta tĂ« interesit tĂ« BankĂ«s Qendrore Europiane, tĂ« cilat u pĂ«rgjysmuan nĂ« 2 pĂ«r qind gjatĂ« 12 muajve tĂ« fundit, dhe zgjerimin fiskal tĂ« ardhshĂ«m tĂ« GjermanisĂ«. Por ai gjithashtu paralajmĂ«roi se rimĂ«kĂ«mbja ka tĂ« ngjarĂ« tĂ« jetĂ« “shumĂ« modeste”.

Pas marrëveshjes tregtare SHBA-BE të rënë dakord në fund të korrikut, tregtarët kanë ulur pritshmëritë për ulje të mëtejshme të normave nga BQE këtë vit. Ata tani po vlerësojnë një probabilitet më pak se 50 përqind për një ulje tjetër prej një çerek pike deri në dhjetor.

Presidentja e BQE-sĂ«, Christine Lagarde, paralajmĂ«roi tĂ« mĂ«rkurĂ«n se nxitja nĂ« fillim tĂ« vitit nga kompanitĂ« qĂ« ndaluan eksportet pĂ«r t’iu paraprirĂ« tarifave tĂ« SHBA-sĂ« “tani po pĂ«rmbyset”. “NgadalĂ«simi i pritur i rritjes sĂ« EurozonĂ«s ishte tashmĂ« i dukshĂ«m nĂ« tremujorin e dytĂ« tĂ« kĂ«tij viti”, tha ajo.

Eksportet e mallrave të Gjermanisë ranë me 0.6% në tremujorin e dytë. Investimet në mallra kapitale ranë me 1.9%, pjesërisht të nxitura nga një rënie e ndjeshme e blerjeve të automjeteve të korporatave. Ndërtimi ra me 2.1%. Rënia u kompensua pjesërisht nga një rritje prej 0.8% e konsumit qeveritar dhe një rritje prej 0.1% e konsumit privat. / FT

The post Ekonomia e GjermanisĂ« bie pĂ«rsĂ«ri nĂ« ‘territor negativ’, rĂ«nia mĂ« e madhe nĂ« njĂ« vit appeared first on Revista Monitor.

Ankandi për 101 mijë tonë naftë, shpallet fituesi, vlera e kontratës rreth 30 mln euro

✇Revista Monitor
By: Armela Toska
22 August 2025 at 10:00

Bashkimi i operatorĂ«ve “EUROPETROL DURRËS ALBANIA” sha dhe “BITEX REFINERY” sha janĂ« fitues tĂ« ankandit tĂ« fundit tĂ« qeverisĂ« pĂ«r shitjen e rreth 101 mijĂ« tonĂ«ve naftĂ«. Ankandi i njoftuar nga Albpetrol nĂ« fillim tĂ« gushtit Ă«shtĂ« mbyllur me njĂ« ofertĂ« rreth 31 milionĂ« euro bĂ«rĂ« nga kompania fituese.

Në njoftimin e fituesit shpallur nga Albpetrol nuk jepet vlera totale e ofertës por bëhet me dije se kompanitë duhet të paguajnë sigurimin e kontratës në vlerën 311 milionë lekë që përbën 10 për qind të saj. Në rast të finalizimit të kësaj kontrata kompanitë do të duhet të tërheqin sasinë e karburantit brenda 12 muajsh.

“Rrjedhimisht, jeni tĂ« lutur tĂ« paraqisni pranĂ« shoqĂ«risĂ« “Albpetrol” sha, me adresĂ«: Rr. Fier – Patos km 7, sigurimin e kontratĂ«s nĂ« vlerĂ«n 311,234,827 (treqind e njĂ«mbĂ«dhjetĂ« milion e dyqind e tridhjetĂ« e katĂ«r mijĂ« e tetĂ«qind e njĂ«zet e shtatĂ«) lekĂ«, nĂ« masĂ«n 10% tĂ« vlerĂ«s sĂ« pĂ«rllogaritur tĂ« kontratĂ«s, siç parashikohet nĂ« dokumentet e ankandit, dhe tĂ« nĂ«nshkruani kontratĂ«n brenda 15 (pesĂ«mbĂ«dhjetĂ«) ditĂ«ve nga dita e marrjes sĂ« kĂ«tij njoftimi.

NĂ« rast se nuk pajtoheni me kĂ«tĂ« kĂ«rkesĂ«, ose tĂ«rhiqeni nga nĂ«nshkrimi i kontratĂ«s, do tĂ« konfiskohet sigurimi i ofertĂ«s suaj dhe ankandi do tĂ« anulohet, siç parashikohet nĂ« pikĂ«n 16/b, tĂ« Urdhrit nr. 83, datĂ« 10.02.2012, “PĂ«r rregullat dhe procedurat e shitjes sĂ« produkteve hidrokarbure”, i ndryshuar” thuhet nĂ« njoftimin e Albpetrol.

 

Ankandi

Procesi i shitjes ndoqi formulĂ«n e miratuar, ku çmimi minimal pĂ«r njĂ«si Ă«shtĂ« 77.45% i çmimit ndĂ«rkombĂ«tar Brent + K, ndĂ«rsa nĂ« pikat e lĂ«vrimit çmimi llogaritet 77.45% e çmimit Brent – 4.04 USD/bbl + K, duke mbuluar kostot e transportit dhe magazinimit. Diferenca “K” mbetet ofertĂ« e lirĂ« nga pjesĂ«marrĂ«sit dhe do tĂ« pĂ«rcaktojĂ« fituesin e ankandit.

Nafta që do të dalë në treg ndodhet në disa pika magazinimi të Albpetrol, përfshirë Usojë, Visokë, Gorisht, Zharrëz, Kuçovë dhe Amonicë, ndërsa afati i evadimit është 12 muaj nga nisja e procedurës.

PĂ«r herĂ« tĂ« fundit, Albpetrol zhvilloi njĂ« ankand tĂ« ngjashĂ«m vitin e kaluar, kur arriti tĂ« siguronte njĂ« ofertĂ« tĂ« suksesshme pĂ«r shitjen e 159 mijĂ« tonĂ«ve naftĂ« brut me vlerĂ« rreth 70 milionĂ« euro. NĂ« atĂ« ankand, oferta fituese u dha nga bashkimi i operatorĂ«ve “Europetrol DurrĂ«s Albania” dhe “R.B.H. BelinĂ«â€ sha

Albpetrol prodhoi në vitin 2024 mbi 70 mijë tonë naftë, me një rritje modeste prej 1.8% në raport me vitin paraardhës./ N.Maho

The post Ankandi për 101 mijë tonë naftë, shpallet fituesi, vlera e kontratës rreth 30 mln euro appeared first on Revista Monitor.

2022-2024, Shqipëria me popullsinë me të nën-ushqyer në Europë

✇Revista Monitor
By: Armela Toska
21 August 2025 at 23:03

Programi i Kombeve tĂ« Bashkuara pĂ«r Ushqimin, FAO, nĂ« hartĂ«n  globale mbi prevalencĂ«n e nĂ«n-ushqyerjes pĂ«r periudhĂ«n 2022–2024 tregon se ShqipĂ«ria ka nivelin mĂ« tĂ« lartĂ« tĂ« nĂ«n-ushqyerjes nĂ« EuropĂ« duke u klasifikuar vetĂ«m me UkrainĂ«n njĂ« vend tashmĂ« prej  vitesh nĂ« luftĂ«.

Sipas tĂ« dhĂ«nave mĂ« tĂ« fundit tĂ« FAO-s pĂ«r periudhĂ«n 2022–2024, ShqipĂ«ria shfaqet si i vetmi vend nĂ« EuropĂ« ku nĂ«n-ushqyerja Ă«shtĂ« ende problem. Teksa pjesa dĂ«rrmuese e vendeve europiane kanĂ« prevalencĂ« pothuajse zero tĂ« popullsisĂ« qĂ« nuk arrin tĂ« sigurojĂ« ushqim tĂ« mjaftueshĂ«m, ShqipĂ«ria paraqitet me njĂ« ngjyrĂ« mĂ« tĂ« errĂ«t, ndryshe nga fqinjĂ«t dhe nga standardi i europian.

Sipas vlerësimeve të FAO-s, prevalenca e nën-ushqyerjes në Shqipëri llogaritet rreth 5.4% e popullsisë, ndërsa në vendet e Bashkimit Europian ky tregues është nën 2%, shpesh edhe i papërfillshëm. Për krahasim, në vendet e rajonit si Maqedonia e Veriut, Mali i Zi apo Greqia, fenomeni është i padukshëm në statistikat e FAO-s, duke treguar se aksesi në ushqim është më i qëndrueshëm.

TĂ« dhĂ«nat e FAO tregojnĂ« se nĂ«n-ushqyerja nĂ« ShqipĂ«ri erdhi nĂ« rritje. NĂ« fillim tĂ« periudhĂ«s (2014–2016), prevalenca e nĂ«n-ushqyerjes ka qenĂ« 4.5%, duke mbetur relativisht e qĂ«ndrueshme pĂ«r disa vite radhazi, me luhatje tĂ« vogla nĂ« intervalin 4.3–4.5%. Kjo tregon se pĂ«r njĂ« periudhĂ« tĂ« gjatĂ«, situata ka qenĂ« pothuajse njĂ«soj, pa rritje apo ulje tĂ« dukshme.

MegjithatĂ«, pas vitit 2019–2020 vihet re njĂ« tendencĂ« rritĂ«se. Nga niveli 4.3%, prevalenca e nĂ«n-ushqyerjes arrin nĂ« 5.4% pĂ«r vitet 2020–2021, duke u rritur mĂ« tej nĂ« 5.8% nĂ« 2021–2022 dhe duke shĂ«nuar njĂ« kulm tĂ« ri nĂ« 6.2% nĂ« periudhĂ«n 2021–2023.

NĂ« periudhĂ«n mĂ« tĂ« fundit, 2022–2024, niveli i nĂ«n-ushqyerjes ra nĂ« 5.4%, duke shĂ«nuar njĂ« pĂ«rmirĂ«sim tĂ« lehtĂ«, por mbetet dukshĂ«m mĂ« i lartĂ« sesa mesatarja e viteve tĂ« mĂ«parshme.

FAO raporton se Shqipëria jo vetëm që nuk ka barë progres po rrezikon të thellojë kontrastin me fqinjët në treguesin e nën-ushqyerjes.

Teksa vendet e tjera europiane e kanĂ« çuar fenomenin e nĂ«n-ushqyerjes drejt zhdukjes, ShqipĂ«ria ka mbetur  njĂ« “pikĂ« e errĂ«t” nĂ« njĂ« kontinent qĂ« konsiderohet shembull i sigurisĂ« ushqimore./ B.Hoxha

 

 

 

The post 2022-2024, Shqipëria me popullsinë me të nën-ushqyer në Europë appeared first on Revista Monitor.

Shqiptarët shpenzuan mesatarisht 108 euro për frymë për sigurime në 2024

✇Revista Monitor
By: Armela Toska
21 August 2025 at 23:01

Primi i sigurimit për frymë u rrit për të katërtin vit radhazi vitin e kaluar. Sipas të dhënave nga Autoriteti i Mbikëqyrjes Financiare (AMF), ky tregues, i shprehur ndryshe edhe si densiteti i sigurimeve në vend, arriti në 10634 lekë (rreth 108 euro), në rritje me 11.6% krahasuar me një vit më parë.

Rritja e primit të sigurimit për frymë u ngadalësua ndjeshëm nga niveli prej gati 25% i vitit 2023. Megjithatë, rritja e fortë e vitit 2023 i detyrohej kryesisht rishikimit të dhënave demografike, pas Censit të popullsisë, që tregoi një rënie të ndjeshme të numrit të përgjithshëm të popullsisë.

Ulja e numrit të përgjithshëm të popullsisë sidoqoftë duket se ka vazhduar të ndikojë edhe vitin e kaluar, po të kemi parasysh se primet e shkruara bruto u rritën vetëm me 7%, më pak krahasuar me nivelin e primit mesatar për frymë.

Megjithëse densiteti i sigurimeve në Shqipëri është në nivelet më të larta të regjistruara ndonjëherë, vlerësohet se ai ngelet ende ndër më të ulëtit të Europë.

Treguesi i densitetit të sigurimeve vazhdon të ketë diferenca të mëdha mes Tiranës dhe qarqeve të tjera të vendit. Statistikat e AMF-së tregojnë se Tirana është i vetmi qark me prime mesatare për frymë sipër mesatares kombëtare, në vlerën e afërsisht 20 011 lekëve për vitin e kaluar ose 88% më shumë krahasuar me mesataren kombëtare. Për Tiranën, primet e shkruara bruto për frymë u rritën me 6% krahasuar me një vit më parë.

Tirana është gjithashtu i vetmi qark me një strukturë relativisht të ekuilibruar të primeve, ku sigurimet e detyrueshme motorike përbëjnë rreth 51% të primeve të shkruara bruto. Kjo mund të shpjegohet me përqendrimin e produkteve vullnetare, si ato të biznesit apo të atyre të sigurimit të pronës në kryeqytet.

Në pjesën tjetër të vendit, sigurimet e detyrueshme motorike përbëjnë nga 84% (në Durrës) deri në pothuajse 97% (në Kukës dhe Berat) të primeve të shkruara bruto. Shifrat tregojnë qartë se, jashtë kryeqytetit, tregu i sigurimeve në Shqipëri është pothuajse i gjithi një treg i sigurimeve të detyrueshme të makinave.

Pas Tiranës, qarku dytë për nga vlera e primeve të shkruara bruto është Durrësi, me afërsisht 7885 lekë për frymë.

E treta renditet Vlora, me prime sigurimi në vlerën e 7819 lekëve për frymë, Gjirokastra, me afërsisht 7697 lekë për frymë dhe Korça, me 7506 lekë për frymë.

Në fund të renditjes, me diferencë të thellë nga qarqet e tjera të vendit, paraqitet Berati, me afërsisht 3384 lekë për frymë. Kjo shumë është sa 32% e mesatares kombëtare dhe më pak se 17% e nivelit maksimal, që shënohet në Tiranë.

Burimi: AMF

Sipas të dhënave nga Autoriteti i Mbikëqyrjes Financiare (AMF), vitin e kaluar primet e shkruara bruto arritën një vlerë totale prej 24.5 miliardë lekësh ose rreth 249 milionë eurosh./ E.Shehu

The post Shqiptarët shpenzuan mesatarisht 108 euro për frymë për sigurime në 2024 appeared first on Revista Monitor.

❌
❌