Rritja e përdorimit të ChatGPT dhe rivalëve të tij po rrezikon ekuilibrin ekonomik mbi të cilin u ndërtua interneti, shkruan The Economist

 

Në fillim të vitit të kaluar, Matthew Prince nisi të merrte telefonata shqetësuese nga drejtues të kompanive të mëdha mediatike. Ata i thanë se po përballeshin me një kërcënim të ri serioz në internet.

“I pyeta, ‘Mos janë koreanoveriorët?’”, kujton ai. “Dhe ata thanë, ‘Jo. Është Inteligjenca Artificiale’”.

Ata drejtues kishin vënë re shenjat e para të një tendence që tashmë është e qartë: Inteligjenca Artificiale (IA) po ndryshon mënyrën se si njerëzit lundrojnë në internet.

Ndërsa përdoruesit po u drejtohen chatbot-ëve në vend të motorëve të zakonshëm të kërkimit, ata marrin përgjigje direkte, jo lista me adresa interneti për të klikuar.

Si rezultat, publikuesit e përmbajtjeve, nga mediat informative e deri te forumet dhe enciklopeditë si Wikipedia, po përballen me rënie alarmante të trafikut.

Ndërsa IA ndryshon mënyrën se si përdoruesit kërkojnë informacion, ajo po përmbys marrëveshjen ekonomike që qëndron në zemër të internetit. Trafiku njerëzor, prej kohësh, gjeneronte të ardhura nëpërmjet reklamave online; tani, ai trafik po shteron.

Prodhuesit e përmbajtjeve po përpiqen me urgjencë të gjejnë mënyra për t’i detyruar kompanitë e IA, që të paguajnë për informacionin që përdorin.

Nëse nuk ia dalin, interneti mund të shndërrohet në diçka krejt tjetër.

Që nga dalja e ChatGPT në fund të vitit 2022, njerëzit kanë përqafuar një mënyrë të re për të kërkuar informacion online. OpenAI, kompania që e zhvilloi chatbot-in, thotë se rreth 800 milionë njerëz e përdorin atë.

ChatGPT është aplikacioni më i shkarkuar në AppStore të iPhone. Apple deklaroi se në prill, për herë të parë, kërkimet tradicionale në Safari ranë, pasi përdoruesit po i drejtoheshin IA-së. OpenAI pritet të prezantojë së shpejti edhe një motor kërkimi të vetin.

Ndërsa OpenAI dhe kompani të tjera po rriten me shpejtësi, Google, që ka rreth 90% të tregut të kërkimit në SHBA, ka shtuar veçori IA në motorin e vet të kërkimit, për të ruajtur pozitat.

Vitin e kaluar nisi të paraqesë “përmbledhje të gjeneruara nga IA” para disa rezultateve kërkimi, të cilat tani janë bërë të zakonshme.

Në maj nisi “modalitetin IA”, një version të motorit të kërkimit që funksionon si chatbot.

Kompania tani premton se, me IA, “Google kërkon për ty”.

 

 

Përdoruesit nuk vizitojnë më faqet nga ku përftohet informacioni

Por ndërsa Google “kërkon për ty”, përdoruesit nuk vizitojnë më faqet nga ku përftohet informacioni. Similarweb, një kompani që mat trafikun e më shumë se 100 milionë faqeve, vlerëson se trafiku global nga njerëzit në motorët e kërkimit ka rënë me rreth 15% nga qershori i vitit të kaluar.

Disa kategori, si portalet e argëtimit kanë ecuri janë më mirë. Por shumë të tjera janë goditur fort, pikërisht ato që dikur u përgjigjeshin pyetjeve të zakonshme të kërkimit.

Faqet shkencore e arsimore kanë humbur 10% të trafikut, faqet enciklopedike 15%, faqet për shëndetësinë, 31%.

Për kompanitë që mbështeten te reklamat apo abonimet, humbja e vizitorëve do të thotë humbje të ardhurash. “Kemi pasur një marrëdhënie shumë të mirë me Google për një kohë të gjatë…

Por ata e prishën marrëveshjen” thotë Neil Vogel, drejtues i Dotdash Meredith, që zotëron revista si “People” dhe “Food & Wine”. Tre vite më parë, mbi 60% e trafikut të tyre vinte nga Google.

Tani kjo shifër ka rënë në 30 e ca për qind. “Ata po vjedhin përmbajtjen tonë për të konkurruar me ne”, thotë ai. Google këmbëngul se përdorimi që i bën përmbajtjeve të të tjerëve është i drejtë.

Por që nga prezantimi i përmbledhjeve me IA, përqindja e kërkimeve të lidhura me lajmet që nuk çojnë në asnjë klikim të mëtejshëm është rritur nga 56% në 69%, sipas Similarweb.

“Natyra e internetit ka ndryshuar plotësisht”, – thotë Prashanth Chandrasekar, drejtues i Stack Overflow, një forum për programues. “IA po e mbyt trafikun për shumicën e faqeve të përmbajtjes”, – shton ai.

Me më pak vizitorë, Stack Overflow po sheh më pak pyetje të postuara. Wikipedia, që gjithashtu ekziston falë përkushtimit të kontribuuesve të saj, paralajmëron se përmbledhjet e IA-së pa referencë “bllokojnë rrugën e aksesit dhe kontributit” për në faqe.

Për të ruajtur trafikun dhe të ardhurat, shumë media të mëdha kanë nisur marrëveshje licencimi me kompanitë e IA, të mbështetura edhe nga kërcënime ligjore, një strategji që Robert Thomson, drejtues i News Corp, e përshkruan si “sharm dhe padi”.

Kompania e tij, që zotëron “Wall Street Journal” dhe “New York Post”, ka arritur një marrëveshje me OpenAI.

Dy prej degëve të saj po padisin Perplexity, një tjetër motor IA. “New York Times” ka një marrëveshje me Amazon, por po padit gjithashtu OpenAI.

Ka edhe shumë padi dhe marrëveshje të tjera në zhvillim.

(Grupi “The Economist” ende nuk ka licencuar përmbajtjet e veta për trajnimin e modeleve IA, por ka rënë dakord që Google të përdorë disa artikuj për një shërbim IA.)

Por kjo qasje ka kufizime. Deri më tani, gjykatat duket se janë në anën e kompanive IA: muajin e kaluar, dy çështje për të drejtat e autorit në Kaliforni u fituan nga Meta dhe Anthropic, të cilat argumentuan se përdorimi i përmbajtjeve për trajnimin e modeleve është “përdorim i drejtë”.

Donald Trump gjithashtu mbështet tezën se Silicon Valley duhet të ketë dorë të lirë për të zhvilluar teknologjitë e së ardhmes, përpara Kinës.

Ai shkarkoi drejtoreshën e Zyrës së të Drejtave të Autorit në SHBA pasi ajo tha se përdorimi i përmbajtjeve të mbrojtura nga IA nuk është gjithmonë i ligjshëm.

Kompanitë IA janë më të gatshme të paguajnë për qasje të vazhdueshme sesa për të dhëna trajnimi. Por marrëveshjet e arritura deri tani janë të dobëta.

Reddit, një forum online, ka licencuar përmbajtjet e veta te Google për 60 milionë dollarë në vit.

Por vlera e tij e tregut ra me më shumë se gjysmën pasi njoftoi rritje më të ngadaltë të përdoruesve, për shkak të rënies së trafikut nga kërkimet. (Rritja është përmirësuar që atëherë.)

 

 

Të ngecur në rrjet

Problemi më i madh është se shumica dërrmuese e faqeve në internet, me qindra miliona, janë shumë të vogla për të joshur apo paditur gjigantët teknologjikë.

Përmbajtjet e tyre mund të jenë esenciale në mënyrë kolektive për kompanitë IA, por secila faqe është lehtësisht e zëvendësueshme.

Edhe nëse do të bashkoheshin për të negociuar në grup, ligjet antimonopol e ndalojnë. Ato mund të bllokojnë përdorimin e të dhënave ndaj robotëve të IA, dhe disa e kanë bërë.

Por kjo do të thotë të mos kenë më asnjë dukshmëri në kërkim.

Ofertuesit e shërbimeve softuer mund të ndihmojnë. Të gjithë klientët e rinj të Cloudflare tani pyeten nëse duan të lejojnë robotët e IA të përdorin faqet e tyre dhe për çfarë qëllimi.

Shkalla e Cloudflare i jep një mundësi më të mirë se të tjerët për të mundësuar një reagim kolektiv nga faqe që duan t’u vënë çmim kërkimeve nga IA.

Po testohet një sistem “paguaj për çdo përdorim” që do t’u lejonte faqeve të tarifojnë hyrjen e robotëve. “Duhet të vendosim rregullat e lojës”, – thotë Prince.

Sipas tij, rezultati më i mirë do të ishte “një botë ku njerëzit marrin përmbajtje falas dhe robotët paguajnë shumë për të”.

Një alternativë e ofron Tollbit, që e prezanton veten si “mur pagesash për robotë”. Ai u lejon faqeve të tarifojnë qasje të ndryshme për robotët IA: për shembull, një revistë mund të kërkojë më shumë për artikuj të rinj se për të vjetrit.

Në tremujorin e parë të këtij viti, Tollbit përpunoi 15 milionë mikro-transaksione për 2,000 publikues, përfshirë “Associated Press” dhe “Newsweek”.

Drejtori ekzekutiv, Toshit Panigrahi, vëren se ndryshe nga motorët e kërkimit që nxisin përmbajtje të përsëritura, tarifimi për akses nxit origjinalitet.

Një nga normat më të larta për përdorim të dhënash e ka një gazetë lokale.

Një model tjetër propozohet nga ProRata, një startup i drejtuar nga Bill Gross, pionier i reklamave “pay-per-click” në vitet ’90.

Ai propozon që paratë nga reklamat përkrah përgjigjeve të IA të rishpërndahen te faqet në proporcion me kontributin e tyre në përmbajtje.

ProRata ka motorin e vet të kërkimit, Gist.ai, që ndan të ardhurat me mbi 500 partnerë, përfshirë “Financial Times” dhe “The Atlantic”.

Edhe pse aktualisht është më shumë një shembull sesa konkurrent serioz i Google, qëllimi i Gross është të tregojë një model biznesi të drejtë që mund të kopjohet nga të tjerët.

Prodhuesit e përmbajtjes po rishikojnë gjithashtu modelet e tyre të biznesit.

“E ardhmja e internetit nuk varet vetëm nga trafiku,” thotë Chandrasekar, që ka zhvilluar produktin me abonim të Stack Overflow për biznese.

Mediat po planifikojnë një të ardhme “pa Google”, duke përdorur buletine dhe aplikacione për të arritur audiencën, dhe duke e fshehur përmbajtjen pas mure pagesash apo në evente live.

Dotdash Meredith thotë se ka rritur trafikun total, pavarësisht rënies nga Google. Audio dhe video, për arsye teknike dhe ligjore, janë më të vështira për t’u përmbledhur nga IA sesa teksti.

Faqja ku motorët IA dërgojnë më shumë trafik është YouTube, sipas Similarweb.

 

A është interneti në rënie

Jo të gjithë mendojnë se interneti është në rënie, përkundrazi, është në një “periudhë rritjeje të vrullshme”, argumenton Robby Stein nga Google.

Ndërsa IA e bën më të lehtë krijimin e përmbajtjes, numri i faqeve po rritet: robotët e Google raportojnë një zgjerim të internetit me 45% në dy vitet e fundit.

Kërkimi me IA u jep njerëzve mënyra të reja për të pyetur, për shembull, duke fotografuar bibliotekën personale dhe duke kërkuar rekomandime për ç’të lexojnë më pas, çka mund të rrisë trafikun.

Me pyetjet për IA, më shumë faqe se kurrë po “lexohen”, edhe nëse jo nga sytë njerëzorë.

Një motor përgjigjesh mund të skanojë qindra faqe për një përgjigje të vetme, duke përdorur më shumë burime se një kërkim tradicional.

Sa për idenë se Google po shpërndan më pak trafik njerëzor se më parë, Stein thotë se kompania nuk ka vënë re ndonjë rënie drastike në klikime, edhe pse refuzon ta publikojë këtë numër.

Ka edhe arsye të tjera pse njerëzit mund të vizitojnë më pak faqe: ndoshta janë duke përdorur rrjetet sociale.

Ose po dëgjojnë podcast-e.

“Vdekja” e internetit është paralajmëruar edhe më parë, nga rrjetet sociale, pastaj nga aplikacionet, por nuk ka ndodhur.

Megjithatë, IA mund të jetë kërcënimi më i madh deri më sot.

Nëse interneti do të mbijetojë në një formë të afërt me atë aktuale, faqet duhet të gjejnë mënyra të reja për të marrë pagesa.

“Njerëzit padyshim parapëlqejnë kërkimin me IA”, – thotë Gross. “Dhe për ta bërë internetin të mbijetojë, dhe me të, edhe demokracinë dhe krijuesit, kërkimi me IA duhet të ndajë të ardhurat me krijuesit”.

The post IA po e vret internetin. A ka shpresë për ta shpëtuar? appeared first on Revista Monitor.

E ardhmja mund të jetë një botë ku IA krijon reklamat, i targeton dhe i lexon vetë. Ndërkohë, ekspertët e reklamave në Kanë duhet ta shijojnë festën, sa ende vazhdon, shkruan The Economist

 

Industria e reklamave di ta shesë veten më mirë se çdo gjë tjetër.

Kjo aftësi u shfaq qartë në ceremoninë vjetore të ndarjes së çmimeve në Cannes Lions International Festival of Creativity, një nga ngjarjet më prestigjioze në botë për reklamën, marketingun dhe krijimtarinë tregtare, që nisi më 16 qershor.

“Reklama jo vetëm që zgjeron kufijtë krijues, por tregon ndikimin e prekshëm që mund të ketë krijimtaria mbi biznesin dhe shoqërinë”, deklaroi një zyrtar i lartë i festivalit.

Çmimet u ndanë me solemnitet për fushata që promovonin birrën, çokollatën dhe madje edhe Fondacionin e Herpesit në Zelandën e Re.

Por një industri, që vlerëson krijimtarinë njerëzore, po përballet me një tronditje të madhe nga Inteligjenca Artificiale (IA).

Mark Zuckerberg, drejtuesi i Meta, ka premtuar se së shpejti markat do të mund të “na tregojnë çfarë objektivi duan të arrijnë, sa duan të paguajnë për çdo rezultat, dhe pastaj ne bëjmë gjithçka tjetër”.

Ndërkohë, Sam Altman nga OpenAI, beson se “95% e asaj që sot ekspertët e marketingut e kërkojnë nga agjencitë, strategët dhe profesionistët krijues, do të realizohet lehtësisht, pothuajse menjëherë dhe me kosto minimale nga IA”.

Teknologjia e ka përmbysur industrinë e reklamave edhe më parë këtë shekull, kur buxhetet kaluan nga televizioni, gazetat dhe media tradicionale drejt gjigantëve dixhitalë si Google dhe Meta.

Por tani që IA po hyn në pjesën krijuese të industrisë, dikur e konsideruar e paprekshme nga automatizimi, po nis një revolucion i ri. Kush do të dalë në krye dhe a do të arrijnë ekspertët në Kanë të ruajnë stilin e jetës luksoze që i ka karakterizuar deri tani?

Festat në jahte dhe pritjet buzë pishinave lënë të kuptohet se tregu i reklamave është në gjendje të mirë.

Sipas WPP Media, një blerës i madh reklamash, shpenzimet globale për reklama po rriten me ritëm të qëndrueshëm dhe pritet të kenë rreth 6% rritje në vit për tre vitet e ardhshme.

 

 

Megjithatë, kjo rritje është e përqendruar dhe po bëhet gjithnjë e më shumë e tillë.

Katër shitësit më të mëdhenj të reklamave – Google, Meta, ByteDance dhe Amazon – përbënin më shumë se gjysmën e tregut global vitin e kaluar, nga pak më shumë se një e treta në 2019. Tetë nga dhjetë shitësit më të mëdhenj të reklamave janë kompani teknologjike.

Në Kanë, kompanitë teknologjike shfaqën forcën e tyre me struktura luksoze përgjatë bregdetit, duke e kthyer Croisette në një paradë të dominimit dixhital.

 

IA po forcon edhe më tej kontrollin

Algoritmet e mësimit automatik përmirësojnë ndjeshëm saktësinë e targetimit të reklamave: sistemi Advantage+ i Metës pretendon se rrit kthimin nga shpenzimet për reklama me 22%, ndërsa Performance Max i Google rrit shitjet me mbi 10%.

Google ka nisur testimet me reklama të pozicionuara në mënyrë dinamike brenda kërkimeve të realizuara përmes IA, të cilat pohon se janë edhe më efektive.

Kërkesat që përdoruesit i bëjnë Inteligjencës Artificiale janë dy deri në tre herë më të gjata sesa kërkimet tradicionale, çka i mundëson kompanisë jo vetëm të kuptojë çfarë po kërkojnë njerëzit, por edhe pse. “IA është teknologjia me ndikimin më të madh në rezultatet e biznesit në njëzetë vitet e fundit, thotë Sean Downey, drejtues i lartë i Google.

Kompani të tjera po përdorin IA për të matur më saktë efektin e reklamave. Alembic, një startup, përdor algoritmet e gjurmimit të kontakteve të zhvilluara gjatë pandemisë së COVID-19, për të ndjekur nëse konsumatorët që kanë parë një reklamë blejnë më vonë produktin.

Duke analizuar miliarda rreshta të dhënash, nga transmetimet televizive te vizitat në faqe web, kompania zbuloi se sponsorizimi nga Delta Airlines i ceremonive të medaljeve në Lojërat Olimpike të vitit të kaluar, dha kthimin më të lartë të investimit krahasuar me çdo fushatë tjetër të kompanisë.

Pasi kanë dominuar pjesën e targetimit dhe matjes, kompanitë teknologjike besojnë tani se mund të krijojnë edhe vetë reklamat, një fushë që deri më tani u përkiste agjencive të specializuara.

Në Kanë, TikTok prezantoi mjete të fuqizuara nga IA, që gjenerojnë reklama video nga teksti apo foto.

Meta prezantoi funksione të reja, si personalizimi automatik i përmbajtjes për audienca të ndryshme në dhjetë gjuhë.

Në fillim të qershorit, Kalshi, kompania amerikane që lejon baste të ligjshme mbi ngjarje ekonomike dhe politike, transmetoi një reklamë televizive me efekte speciale të realizuar përmes IA së Google.

Reklama u krijua për 48 orë, me vetëm 2,000 dollarë buxhet, nga një regjisor që tha me krenari se “isha me pizhame gjatë gjithë xhirimeve”.

Drejtuesit e agjencive këmbëngulin se nuk do të zëvendësohen nga inxhinierë me pizhame. Modelet e IA, të ndërtuara për të dhënë përgjigjen më të pritshme dhe të mundshme, nuk janë të përshtatshme për krijimin e fushatave që tërheqin vërtet vëmendjen.

Në një botë ku çdo kompani mund të krijojë reklama të mira, agjencitë thonë se do të jetë më e rëndësishme se kurrë të realizohen përmbajtje që bien në sy.

Mjetet DIY (nga anglishtja, Do It Yourself) të Meta dhe TikTok duket se synojnë më shumë bizneset e vogla, sesa markat e mëdha që përdorin agjenci.

Disa agjenci kanë kaluar nga pagesa me orë në tarifa fikse, për të mbrojtur të ardhurat, ndërsa IA po redukton orët e nevojshme për të krijuar një fushatë marketingu.

Klientët mund të paguajnë më pak për krijimin e reklamave, por shumë prej tyre po riinvestojnë kursimet te agjencitë: një drejtuese marketingu e një marke globale thotë se thjesht po blen më shumë hapësirë reklamash me paratë e kursyera.

Investitorët nuk janë aq të bindur. Katër nga pesë grupet e mëdha të agjencive kanë parë rënie të vlerës së aksioneve që nga fillimi i vitit të kaluar. WPP është në kërkim të një drejtuesi të ri.

Omnicom dhe Interpublic planifikojnë të bashkohen deri në fund të vitit për të ulur kostot. Publicis ka shmangur rënien kryesisht duke bindur tregun se ka investuar mjaftueshëm në IA për t’u mbrojtur.

 

Nga robotët, për robotët

IA mund ta ndryshojë industrinë e reklamës edhe në mënyra më të çuditshme. Me kalimin e kërkimeve nga motorët klasikë te chatbot-et e fuqizuar nga IA, reklamuesit duhet të kuptojnë si t’i bëjnë markat e tyre të rekomandohen nga sisteme si ChatGPT apo Gemini i Google.

Disa po krijojnë tashmë përmbajtje promocionale jo për njerëzit, por për modelet e mëdha gjuhësore (LLM), që përpunojnë informacion në internet.

Evertune, një tjetër startup, analizon mënyrën se si chatbot-ët i perceptojnë markat, duke u bërë dhjetëra mijë pyetje për kategori të ndryshme produktesh.

Kur pyeten për të rekomanduar një markë çarçafësh, për shembull, modelet bien dakord për tre markat kryesore, por pastaj ndahen ndjeshëm në preferenca. (Chatbot-ët e Meta preferojnë markën Mellanni; Casper pëlqehet nga shumica e modeleve, përveç Gemini).

Këto dallime shpjegohen me të dhënat me të cilat modelet janë trajnuar: Google dhe ChatGPT përdorin përmbajtje të licencuar nga Reddit, ndërsa modeli i Meta bazohet më shumë në materialin nga platformat e veta sociale.

Për të ndikuar LLM-të, duhen ndikuar burimet e tyre, që do të thotë të ndërtohet një bazë të fortë ndjekësish online.

Për grupet e mëdha të agjencive, kjo do të thotë se metodat klasike të marrëdhënieve me publikun (PR) vazhdojnë të jenë jetike. “Marrëdhëniet me publikun janë ndër mjetet më të fuqishme që mund të përdorni”, thotë Brian Stempeck, drejtues i Evertune.

Por ka edhe teknika të tjera. LLM-të kanë vështirësi të lexojnë grafikët, ndaj ato duhet të përkthehen në tekst.

Gjithashtu, IA “gëlltit” me kënaqësi përshkrime të hollësishme produktesh, që për njerëzit do të ishin të mërzitshme: një njeri ndoshta nuk do të lexonte kurrë listën e gjatë të përbërësve të një produkti, por një model gjuhësor po, duke bërë të mundur që ta rekomandojë produktin.

Ndërsa “agjentët” e fuqizuar nga IA përdoren gjithnjë e më shumë për të kryer detyra në emër të njerëzve, reklamuesit do të duhet të kuptojnë si t’i ndikojnë këta “ndihmës” dixhitalë.

Google së fundmi prezantoi një agjent blerjesh, që mund të njoftojë përdoruesin kur çmimi i një produkti bie nën një nivel të caktuar. Së shpejti, këta agjentë mund të marrin vendime më të ndërlikuara blerjeje.

Shitësit e reklamave online po diskutojnë tashmë, sa duhet të tarifojnë kur reklamat shihen nga një agjent, në vend të njeriut.

E ardhmja mund të jetë një botë ku IA krijon reklamat, i targeton dhe i lexon vetë. Ndërkohë, ekspertët e reklamave në Kanë duhet ta shijojnë festën, sa ende vazhdon.

The post Inteligjenca Artificiale po përmbys industrinë e reklamave appeared first on Revista Monitor.

Pse është koha e përsosur për të qenë një kompani e madhe? Ndryshimet e sjella nga Inteligjenca Artificiale dhe Trump favorizojnë gjigantët e korporatave, tani për tani, shkruan The Economist

 

Pavarësisht vështirësive, ekonomia e shkallës ka sjellë gjithmonë përfitime të mëdha për bizneset.

Kostot fikse vendosen kundrejt më shumë të ardhurave, duke rritur fitimet dhe duke mbështetur investimet.

Pesha në treg sjell fuqi më të madhe negociuese me furnitorët dhe financuesit.

Nga fillimi i viteve 2000, përparësitë e ekonomisë së shkallës u bënë edhe më të theksuara. Asetet e paprekshme, duke përfshirë softuerin dhe pronësinë intelektuale, u dhanë përparësi kompanive që kishin mundësi financiare të investonin në to.

Globalizimi u dha kompanive të mëdha më shumë hapësirë për t’u rritur, si dhe qasje në grupe më të mëdha dhe më të lira të punës.

Në Amerikë, u zgjerua hendeku i fitimit midis kompanive të mëdha dhe të vogla (shih grafikun 1). Ekonomistët nisën të flasin për firmat “super yje” që garojnë përpara konkurrencës.

 

 

Përparësitë e reja

Tani madhësia po jep përparësi në mënyra të reja. Inteligjenca Artificiale po përforcon mbizotërimin e firmave të mëdha ndaj atyre të vogla.

Po ashtu, edhe presidenca e Donald Trump, e cila ka rritur rëndësinë e qëndrueshmërisë dhe ndikimit politik. Megjithatë, këto ndryshime sjellin edhe rreziqe për gjigantët e korporatave të Amerikës.

Kompani të ndryshme, nga Apple te Walmart, po zbulojnë se madhësia e tyre mund t’i bëjë një shënjestër të zemërimit të Donald Trump.

Fillojmë me Inteligjencën Artificiale. Ju mund të mendoni se këta leviatanë do të ishin tepër të lidhur pas burokracisë për të përdorur teknologjinë e re.

Në fakt, ekonomia e shkallës u lejon të investojnë shumë më tepër se rivalët më të vegjël.

Sipas një sondazhi të mbajtur në dhjetor nga firma Bain, kompanitë amerikane me më shumë se 5 miliardë dollarë në të ardhura kishin një buxhet mesatar vjetor prej 27 milionë dollarësh për projektet e Inteligjencës Artificiale, pesë herë më shumë se niveli i shkurtit të mëparshëm.

Ato me të ardhura midis 500 dhe 5 miliardë dollarë, kishin lënë mënjanë 9 milionë dollarë, duke u rritur me dy të tretat gjatë së njëjtës kohë (shih grafikun 2).

Banka JPMorgan Chase, më e madhja në Amerikë, thotë se i ka shpërndarë mjetet e Inteligjencës Artificiale për shumicën e 320,000 punonjësve. UnitedHealth, siguruesi më i madh shëndetësor, thotë se ka 1000 aplikacione të ndryshme për teknologjinë.

Sanjin Bicanic nga kompania Bain vë në dukje se funksionimi i mirë i Inteligjencës Artificiale po rezulton më i shtrenjtë se për llojet e tjera të teknologjisë dixhitale, pasi kërkon që kompanitë të organizojnë të dhënat dhe të ndërhyjnë në modele.

Firmat e mëdha kanë përparësinë shtesë të grupeve më të mëdha të të dhënave që mund të përdoren për të përmirësuar sistemet e Inteligjencës Artificiale që ndërtojnë.

Nuk është vetëm teknologjia, por edhe politika, ajo që po favorizon kompanitë më të mëdha.

Megjithëse shumë nga tarifat e zotit Trump tani përballen me pasiguri ligjore, ato që mbeten, do të dëmtojnë shitjet dhe fitimet e bizneseve. Megjithatë, kompanitë e mëdha janë më elastike ndaj goditjeve të tilla.

Midis firmave amerikane të listuara në bursë, ato në kuintilin më të lartë për nga të ardhurat, kanë marzhe operative më të majme dhe një raport më të shëndetshëm të borxhit ndaj fitimeve operative (para zhvlerësimit dhe amortizimit) se sa mesatarja, dhe mbajnë gjithashtu shumë më tepër para të thata.

Kjo do të thotë se ato kanë më pak gjasa të hyjnë në telashe financiare gjatë një rënieje. Gjithashtu kanë mundësi të rimëkëmben më shpejt, siç ndodhi pas pandemisë Covid-19.

Ne vëzhguam fitimet e kompanive amerikane të listuara në bursë, në nëntë sektorë jofinanciarë, para dhe pas pandemisë.

Shtatë nga nëntë firmat më të mëdha ishin mesatarisht më fitimprurëse gjatë viteve 2023 dhe 2024 se gjatë viteve 2018 dhe 2019. Pjesa që fitonte më pak, u bë edhe më pak fitimprurëse në të njëjtin numër sektorësh.

 

 

Madhësia e kompanive i sjell edhe elasticitet zinxhirit të furnizimit, që është po aq i rëndësishëm gjatë një lufte tregtare sa ishte gjatë Covid-19.

“Gjatë pandemisë, unë u telefonoja vazhdimisht bizneseve të vogla dhe të mesme duke u thënë se nuk mund të përballonin kapacitetin e transportit.

Kompanitë e mëdha nuk e kishin këtë problem”, thotë Philip Damas, nga firma e transportit Drewry. Një përparësi e tillë shpërblehet kur kompanitë nxitojnë të importojnë produkte në Amerikë përpara afateve tarifore.

Këtu ndihmon edhe fakti se kompanitë e mëdha zakonisht kanë më shumë furnizues në më shumë shtete.

Një studim nga Forumi Ekonomik Botëror dhe firma Kearney, zbuloi se kompanitë që rritën pjesën e tregut pas pandemisë kishin më shumë gjasa të kishin furnizues rezervë në një sërë shtetesh, për një sërë produktesh.

Së fundmi, ndërsa shkallëzimi po bëhet një aset gjithnjë e më i vlefshëm, merr rëndësi edhe kapitali politik.

Ne shqyrtuam të dhënat nga organizata jofitimprurëse OpenSecrets, në lidhje me aktivitetet lobuese të firmave amerikane në indeksin S&P 500.

Kompania mesatare sipas të ardhurave, nuk shpenzoi asgjë për lobim në vitin 2024, duke u mbështetur vetëm në grupe si Dhoma e Tregtisë e SHBA-së, për të mbrojtur interesat e saj.

Firmat me fitime të larta shpenzuan mesatarisht 3.3 milionë dollarë për lobim, pesë herë më shumë (shih grafikun 3). Ato gjithashtu punësuan më shumë lobistë në krahasim me numrin e punonjësve.

Trump-it i pëlqen të flasë drejtpërdrejt me drejtuesit e shumë kompanive më të mëdha të Amerikës.

Në prill, shefat e Home Depot, Target dhe Walmart, tre gjigantë të shitjes me pakicë, u takuan me presidentin për të biseduar për shqetësimet mbi tarifat.

Shitësit më të vegjël nuk kanë marrë një vëmendje të tillë. Trump duket veçanërisht i hapur ndaj firmave që premtojnë të investojnë shuma të mëdha në Amerikë.

“Shumë kompani duan të vijnë në Shtëpinë e Bardhë… Ato ofrojnë 10 miliardë dollarë ose më shumë”, tha ai në një fjalim në shkurt.

Një qasje e tillë e drejtpërdrejtë ndaj presidentit, është edhe më e rëndësishme se zakonisht, vëren Jorge Guajardo nga firma këshillimore DGA.

E gjithë kjo ndihmon për të shpjeguar pse, që nga koha e përurimit të Trump si president, indeksi Russell 2000 i kompanive më të vogla të listuara në Amerikë është ulur me 11%, krahasuar me një rënie prej vetëm 3% në indeksin S&P 100 të kompanive më të mëdha amerikane.

Megjithatë, ndryshimi i peizazhit të biznesit, paraqet gjithashtu rreziqe për gjigantët e korporatave.

 

Hezitimi

Ashtu si me të gjitha teknologjitë e reja, kompanitë e mëdha ngurrojnë në përdorimin e Inteligjencës Artificiale sepse nuk duan të ekspozohen ndaj rreziqeve.

Është edhe rreziku se tarifat e Trump do të përmbysin globalizmin, duke kufizuar qasjen e kompanive në tregjet e huaja. Ky skenar do të godiste më shumë kompanitë e mëdha se ato të voglat.

Firmat me të ardhurat më të larta i nxjerrin 23% të shitjeve jashtë vendit, krahasuar me vetëm 7% për ato me të ardhura më të ulëta.

Vëmendja nga politikanët mund të mos jetë gjithmonë e mirëpritur. Walmart së fundmi zemëroi Trump kur la të kuptohej se do t’i duhej të rriste çmimet në përgjigje të tarifave më të larta.

Në prill, kompania Apple përfitoi një përjashtim të pjesshëm nga tarifat për celularët smartphone të prodhuara në Kinë.

Dy javë më vonë, kompania tha se do të zhvendoste në Indi prodhimin e celularëve iPhone të lidhur me Amerikën. Trump nuk ishte i kënaqur.

Më 23 maj, ai kërcënoi se do të vendoste një tarifë prej “të paktën 25%” për celularët iPhone të shitur në Amerikë, por të prodhuara gjetiu.

Edhe nëse gjykatat i hedhin poshtë tarifat e Trump, ai ka shumë mjete të tjera në dispozicion për t’ua vështirësuar jetën kompanive. Kompanitë gjigante të Amerikës kanë gëzuar prej kohësh përparësi të mëdha.

Ato duhet të përgatiten edhe për disa probleme.

The post Ekonomitë e reja të shkallës appeared first on Revista Monitor.

Krijimtaria dhe mendimi kritik mund të ndikohen. Por ka mënyra për të zbutur pasojat, shkruan The Economist

 

Siç mund ta dijë kushdo që ka dhënë një provim të paktën një herë, të shkruash një ese për më pak se 20 minuta kërkon vërtet shumë përqendrim.

Të kesh qasje të pakufizuar në Inteligjencën Artificiale (IA) do ta lehtësonte ndjeshëm këtë ngarkesë mendore.

Por, siç sugjeron një studim i fundit nga studiues të Institutit të Teknologjisë së Masaçusetsit (MIT), kjo ndihmë mund të ketë një kosto.

Gjatë disa seancave me shkrime esesh, studentët që punonin me (dhe pa) ndihmën e ChatGPT u lidhën me elektro-encefalograma (EEG) për të matur aktivitetin e trurit gjatë punës.

Në të gjitha rastet, përdoruesit e IA shfaqën ndjeshëm më pak aktivitet në të zonat e trurit të lidhura me funksionet krijuese dhe përqendrimin.

Studentët që shkruan me ndihmën e chatbot-it gjithashtu e patën më të vështirë të citojnë saktësisht ndonjë pjesë nga eseja që sapo kishin shkruar.

Këto gjetje janë pjesë e një grupi gjithnjë e në rritje studimesh, që shqyrtojnë efektet potencialisht të dëmshme të përdorimit të IA për krijimtarinë dhe procesin e të nxënit.

Kërkimet ngrenë pyetje të rëndësishme, nëse përfitimet mbresëlënëse afatshkurtra që sjell IA gjeneruese mund të vijnë me një kosto të fshehur afatgjatë.

Studimi i MIT e plotëson panoramën e dy kërkimeve të tjera të profilit të lartë mbi marrëdhënien mes përdorimit të IA dhe të menduarit kritik.

I pari, nga studiues në Microsoft Research, përfshiu 319 punonjës që punonin me njohuri (knowledge workers, individë që kryejnë punë që kërkon analizë, mendim kritik, vendimmarrje, kreativitet apo përpunim informacioni) dhe që përdornin IA gjeneruese të paktën një herë në javë.

Të anketuarit përshkruan mbi 900 detyra që kishin kryer me ndihmën e IA, që nga përmbledhja e dokumenteve të gjata e deri te krijimi i fushatave të marketingut.

Sipas vlerësimeve të tyre vetjake, vetëm 555 nga këto detyra kërkonin mendim kritik, si për shembull rishikimi i rezultateve të IA para se t’i dërgohej klientit, ose riformulimi i një kërkese pas një rezultati jo të kënaqshëm herën e parë.

Pjesa tjetër e detyrave konsiderohej thelbësisht e papërfillshme.

Në përgjithësi, shumica e punonjësve raportuan se kishin nevojë për më pak ose shumë më pak përpjekje mendore për të përfunduar detyrat kur përdornin mjete si ChatGPT, Google Gemini apo Copilot i Microsoft, krahasuar me realizimin e tyre pa ndihmën e IA.

Një studim tjetër, nga profesori Michael Gerlich në SBS Swiss Business School, përfshiu 666 individë në Britani të cilët u pyetën se sa shpesh përdornin IA dhe sa besim kishin tek ajo, përpara se t’u paraqiteshin pyetje të bazuara në një test për të menduarin kritik.

Pjesëmarrësit që përdornin më shumë IA, rezultuan me nota më të ulëta në të gjitha drejtimet.

Gerlich tregon se pas publikimit të studimit, u kontaktua nga qindra mësues të shkollave të mesme dhe universiteteve, që po përballen me një përdorim në rritje të IA nga studentët. Sipas tij, ata “e ndien se ky studim përshkruante saktësisht atë që ata po përjetojnë aktualisht”.

 

Një pyetje e hapur

A do t’i bëjë IA njerëzit me kapacitet mendor më të dobët në planin afatgjatë, mbetet ende një pyetje e hapur.

Studiuesit në të tre studimet theksojnë se nevojiten kërkime të mëtejshme për të përcaktuar një lidhje shkak-pasojë mes përdorimit të lartë të IA dhe dobësimit të funksioneve mendore.

Në rastin e studimit të Gerlich, për shembull, mund të ndodhë që njerëzit me aftësi më të mëdha mendimi kritik të kenë më pak prirje për t’u mbështetur tek IA.

Ndërsa studimi i MIT kishte një kampion shumë të vogël (vetëm 54 pjesëmarrës) dhe u përqendrua në një detyrë të vetme.

Për më tepër, mjetet e IA gjeneruese synojnë në mënyrë të qartë të lehtësojnë ngarkesën mendore të përdoruesve, njësoj si shumë teknologji të tjera më parë.

Që në shekullin V p.e.s., Sokrati ankohej se shkrimi nuk është “një eliksir për të kujtuar, por vetëm për të mbajtur mend”. Makinat llogaritëse  i ndihmojnë arkëtarët me llogaritjet.

Aplikacionet e orientimit rrugor kanë hequr nevojën për të lexuar harta. Dhe megjithatë, pak vetë do të thoshin se këto mjete na kanë bërë më të paaftë.

Nuk ka shumë dëshmi që sugjerojnë se lejimi i makinave për të përmbushur funksionet mendore të përdoruesve, ndryshon kapacitetin natyror të trurit për të menduar, thotë Evan Risko, profesor psikologjie në Universitetin e Waterloos, i cili së bashku me kolegun Sam Gilbert, krijuan termin “cognitive offloading”, ose shkarkimi i detyrave mendore te ndihmës të jashtëm.

Ajo që është shqetësuese, sipas Risko, është se IA gjeneruese lejon njerëzit të “shkarkojnë një grup shumë më kompleks procesesh”.

Shkarkimi i një detyre aritmetike, me zbatime të kufizuara, nuk është i njëjtë me shkarkimin e një procesi si shkrimi ose zgjidhja e një problemi. Dhe kur truri mëson ta bëjë këtë, është e vështirë ta harrojë.

Prirja për të kërkuar rrugën më të lehtë për zgjidhjen e një problemi, e njohur si “kursim mendor” (cognitive miserliness), mund të krijojë atë që Gerlich e quan një cikël përforcues.

Individët që varen nga IA do ta kenë gjithnjë e më të vështirë të mendojnë në mënyrë kritike, dhe truri i tyre do të bëhet më “koprac”, duke çuar në më shumë shkarkime detyrash.

Një pjesëmarrës në studimin e tij, përdorues i shpeshtë i IA, tha: “Varem kaq shumë nga IA, saqë nuk besoj se do të dija si të zgjidhja disa probleme pa të.”

Shumë kompani presin rritje të produktivitetit nga përdorimi në shkallë të gjerë i IA. Por mund të ketë pasoja të padëshiruara.

“Rënia afatgjatë e mendimit kritik ka gjasë të sjellë rënie të konkurrueshmërisë”, – thotë Barbara Larson, profesore menaxhimi në Universitetin Northeastern.

Përdorimi i gjatë i IA mund të bëjë që punonjësit të jenë më pak krijues.

Në një studim të Universitetit të Torontos, 460 pjesëmarrës u udhëzuan të sugjeronin përdorime krijuese për objekte të përditshme, si një gomë makine apo një palë pantallona.

Ata që kishin parë më parë ide të gjeneruara nga IA, ofruan përgjigje më pak krijuese dhe më pak të larmishme se ata që punuan pa ndihmë.

Për shembull, për pantallonat, chatbot-i propozoi mbushjen e tyre me kashtë për të krijuar gjysmën e një dordoleci, në thelb duke i përdorur sërish si pantallona.

Ndërsa një pjesëmarrës pa ndihmë nga IA sugjeroi vendosjen e arrave në xhepa për ta bërë një ushqyes të veçantë për zogjtë.

Ka mënyra për ta mbajtur trurin në formë. Larson sugjeron që mënyra më e mençur për të përfituar nga IA është ta trajtosh atë si “një ndihmës entuziast por paksa naiv”.

Gerlich rekomandon që, në vend që t’i kërkohet chatbot-it të gjenerojë menjëherë rezultatin përfundimtar, përdoruesi ta udhëheqë atë hap pas hapi në rrugën drejt zgjidhjes.

Në vend që të pyesni “Ku të shkoj për pushime me diell?”, mund të filloni me pyetjen “Ku bie më pak shi?” dhe ta zhvilloni prej aty.

Ekipi i Microsoft gjithashtu ka testuar ndihmës IA që ndërhyjnë herë pas here me “provokime” për të nxitur mendim më të thellë.

Në një frymë të ngjashme, studiues nga Universiteti Emory dhe Stanford kanë propozuar, që chatbot-ët të riprogramohen për të vepruar si “asistentë mendimi” që bëjnë pyetje të thella, në vend që të japin thjesht përgjigje. Ndoshta Sokrati do ta miratonte me kënaqësi këtë.

 

Përputhja me programin

Megjithatë, këto strategji mund të mos jenë shumë të dobishme në praktikë, madje edhe nëse modelet e IA do të ndryshoheshin për të qenë më të ngathëta apo më të ngadalta.

Ato mund të sjellin edhe pasoja të padëshiruara. Një studim nga Universiteti i Krishterë i Abilenës në Teksas zbuloi se ndihmësit e IA, që ndërprisnin vazhdimisht përdoruesit me provokime, e përkeqësuan performancën e programuesve të dobët në një detyrë të thjeshtë kodimi.

Masa të tjera të mundshme për të mbajtur trurin aktiv janë më të drejtpërdrejta, edhe pse më imponuese.

Përdoruesit tepër të zellshëm të IA mund të detyrohen të japin vetë një përgjigje ndaj një pyetjeje ose të presin disa minuta përpara se të kenë qasje tek IA.

Ky “detyrim mendor” (cognitive forcing) mund të përmirësojë performancën e përdoruesve, sipas Zana Buçinca, një studiuese te Microsoft që merret me këto teknika, por do të jetë më pak popullore.

“Njerëzve nuk u pëlqen t’i shtysh të angazhohen”,- thotë ajo. Kërkesa për mënyra për ta anashkaluar këtë do të ishte e lartë.

Në një sondazh përfaqësues në 16 vende të kryer nga konsulenca Oliver Wyman, 47% e të anketuarve thanë se do të përdornin IA gjeneruese edhe nëse punëdhënësi do ta ndalonte.

Teknologjia është aq e re, sa që për shumë detyra, truri i njeriut është ende mjeti më i mprehtë për t’u përdorur.

Por me kalimin e kohës, përdoruesit e IA dhe rregullatorët e saj do të duhet të vlerësojnë nëse përfitimet e gjera ia vlejnë përballë kostove mendore.

Nëse do të dalë ndonjë provë e fortë se IA e bën njerëzit më pak të mprehtë, a do t’u interesojë atyre vallë?

The post A do të na bëjë Inteligjenca Artificiale më budallenj? appeared first on Revista Monitor.

Këtë verë, drejtuesit e korporatave po përgatiten për pushime… nga puna, shkruan The Economist

 

Mesi i korrikut është koha kur gjithçka zbulohet. Në plazh, kjo nënkupton veshje gjithnjë e më të lehta.

Në zyrat e bordit, kjo merr formën e një rituali të “zhveshjes” së korporatave të quajtur “sezoni i fitimeve verore”.

Rezultatet për tremujorin e dytë të vitit do të dalin në javët e ardhshme.

Muaji prill pritej të ishte një periudhë vërtet e keqe: presidenti Donald Trump sapo kishte nisur luftën e tij tregtare, duke tronditur bursat dhe duke rritur interesat e obligacioneve.

Fitimet ishin në rrezik nga kostot e larta dhe ngadalësimi i rritjes ekonomike.

Në fakt, drejtuesit nuk kanë pasur shumë arsye për t’u ndier të turpëruar. Trump u tërhoq përballë presionit të tregjeve dhe pezulloi pjesën më të madhe të tarifave për 90 ditë.

“Vigjiluesit” e obligacioneve – investitorë që ndëshkojnë qeverinë duke rritur kostot e huamarrjes kur politikat fiskale duken të papërgjegjshme, u qetësuan. Indeksi S&P 500 i kompanive më të mëdha amerikane jo vetëm që i rikuperoi humbjet, por edhe i tejkaloi ato.

Parashikimet për rritjen e fitimeve në tremujorin e dytë për kompanitë e indeksit ranë nga 9% në fund të marsit në 5% në korrik, sipas të dhënave të FactSet.

Sidoqoftë, shumë drejtues do të kenë mundësinë të krenohen me fitime rekord gjatë kësaj vere.

E megjithatë, mund të mos ndihen mirë kur t’u bëhet pyetja klasike: “Çfarë pritet më pas?”

Presioni mbi fitimet po rritet. Edhe pse Trump ka zgjatur pezullimin e tarifave deri më 1 gusht, ai u ka bërë thirrje partnerëve tregtarë të përgatiten për tarifa të tjera.

Më 8 korrik, çmimi i kontratave të së ardhmes të bakrit në SHBA u rrit me 13%, pasi presidenti kërcënoi me një tarifë 50% për këtë metal.

Vetëm pak ditë më parë, ai kishte nënshkruar një ligj për buxhetin që pritet të rrisë borxhin publik me rreth 4.5 trilionë dollarë, një zhvillim që mund të rrisë kostot e huamarrjes për të gjithë, ndoshta shumë shpejt nëse tregjet e obligacioneve reagojnë.

Kompanitë kanë pak kontroll mbi koston e importeve apo të borxhit. Por kanë një fushë ku mund të veprojnë: kostoja e fuqisë punëtore.

Për të qetësuar investitorët, shumë prej tyre kanë sinjalizuar së fundmi se po e mbajnë këtë kosto nën kontroll.

Më 2 korrik, Microsoft njoftoi se do të shkarkojë 9,000 punonjës, rreth 4% e totalit, përveç 6,000 të pushuarve në maj. Po në maj, Walmart paralajmëroi 1,500 largime.

Në qershor, BlackRock, Citigroup, Disney dhe Procter & Gamble zbatuan “thjeshtime”, “riorganizime strategjike” dhe terma të tjerë për pushime nga puna.

Deri më tani, kompanitë amerikane kanë njoftuar për 439,000 vendime për largime nga puna, sipas firmës Challenger, Gray & Christmas. Në të njëjtën periudhë të një viti më parë, numri ishte më pak se 400,000.

Më 2 korrik, një raport i rëndësishëm nga kompania ADP tregoi se bizneset amerikane kishin humbur 33,000 punëtorë në qershor.

Të dhënat zyrtare të publikuara një ditë më pas dhanë një pamje më pozitive, por kryesisht falë rritjes së punësimeve në sektorin publik dhe atë të kujdesit shëndetësor.

Punonjësit e korporatave duhet të përgatiten për valë të tjera shkurtimesh.

Nëse inovacioni është superfuqia më e madhe e biznesit amerikan, atëherë aftësia për të mbajtur një fuqi punëtore sa më të vogël është padyshim e dyta, veçanërisht në krahasim me versionet më “të buta” të kapitalizmit që gjenden në Europë apo Japoni.

Në pamje të parë, korporatat amerikane nuk duken më të prira për shkarkime se ato europiane.

Tre të katërtat e kompanive të indeksit S&P 500 kanë zvogëluar fuqinë punëtore në të paktën një vit gjatë dekadës së fundit, një përqindje identike me kompanitë e indeksit europian STOXX 600.

Në nivel indeksi, punësimi ka rënë në nëntë nga 24 vitet e fundit në Europë dhe shtatë herë në SHBA.

Një në katër kompani të mëdha europiane kanë më pak punonjës sot se dhjetë vite më parë, krahasuar me një në pesë në SHBA.

Dallimi i madh, sigurisht, është se bizneset amerikane kanë bërë shkurtimet gati në të njëjtën masë me ato europiane, por ndërkohë kanë rritur të ardhurat në mënyrë shumë më të fuqishme.

Midis viteve 2014 dhe 2024, të ardhurat totale të kompanive në S&P 500 u rritën me mbi 20% (me përjashtim të inflacionit).

Ndërsa për STOXX 600 ato ranë me të njëjtën përqindje. Në më shumë se gjysmën e kompanive amerikane të indeksit, shitjet u rritën më shpejt se punësimi.

Në 27 prej tyre, qarkullimi u rrit edhe pse numri i punonjësve ra. Në Europë ndodhi e kundërta: në dy të tretat e kompanive të mëdha të listuara, punësimi u rrit më shpejt se të ardhurat.

Prirja për të shkurtuar staf sa herë që paraqitet mundësia është veçanërisht e theksuar në sektorin më ambicioz të Amerikës: teknologjia.

Që nga viti 2016, shitjet e përbashkëta të kompanive teknologjike të S&P 500 kanë rënë vetëm një herë në vit, ndërsa fuqia punëtore e tyre u zvogëlua katër herë.

Meta kishte 12,000 punonjës më pak në fund të vitit të kaluar krahasuar me kulmin prej 86,000 në vitin 2022.

Mesatarisht, çdo punonjës gjeneroi 2.2 milionë dollarë të ardhura në vitin 2024, nga 1.4 milionë tre vite më parë.

Në janar, Mark Zuckerberg, drejtuesi i Meta-s u zotua se do të vlerësonte punonjësit dhe do të hiqte 5% që kishte pasur rendiment më të dobët, teksa e transformon kompaninë e tij të rrjeteve sociale në një gjigant të Inteligjencës Artificiale (IA).

 

Kompjuteri thotë: “Je i pushuar”

Përparimet në IA, veçanërisht në agjentët gjysmautonomë të IA, pritet t’u japin drejtuesve një “sëpatë” edhe më të mprehtë. Drejtuesit po presin me padurim.

Në prill, Tobi Lütke njoftoi stafin e Shopify, një prodhues softuerësh për e-commerce, se përpara se të kërkonin më shumë staf apo para, duhej të tregonin pse nuk mund ta përfundonin punën duke përdorur IA.

Muajin e kaluar, Andy Jassy u tha punonjësve të Amazon-it se IA do të ulë ndjeshëm numrin e të punësuarve në nivel korporate gjatë viteve në vijim.

Kur recesioni i radhës të godasë biznesin amerikan, këto deklarata do të shtohen. Kompanitë përdorin recesionet si justifikim për të futur zbatimin e teknologjive që të kursejnë krah pune.

Edhe nëse IA nuk rezulton aq efektive në këtë drejtim, ajo shërben si mbulesë e përsosur për CEO-t që kërkojnë të reduktojnë stafin. Çdo përpjekje për të shmangur ekspozimin “e turpshëm” të një bilanci pa fitime.

The post Udhëzuesi i verës për të mbrojtur fitimet appeared first on Revista Monitor.

Edi Rama ka vazhduar ditën e sotme me premtimet e radhës rreth Inteligjcës Artificiale, gjatë një takimime përfaqësues të teknologjisë, biznesit dhe start-up. Pa e caktuar kohën se kur do e krijojë, Rama u premtoi përfaqësuesve se ministrin e Shtetit për Inteligjencën Artificiale do e zgjedhin vetë përfaqësuesit që ishin të pranishëm në takim. Sipas […]

The post Rama: Do krijojmë Ministri për Inteligjncën Artificiale! Kryeministri me IA do punojë, ne bëjmë muhabet appeared first on BoldNews.al.

TIRANË, 18 korrik/ATSH-Maela Marini/ Kryeministri Edi Rama solli në vëmendje sot projektin e qeverisë për kryerjen e prokurimeve publike me inteligjencë artificiale, që sipas tij, do t’i japë fund ndërhyrjeve njerëzore në këtë proces.

Në një takim në Berat me përfaqësues të teknologjisë, inovacionit dhe start up-eve, Rama vlerësoi se teknologjia e re është bekim për vende si Shqipëria.

“Duke shfrytëzuar teknologjinë ne kemi bërë një kapërcim që nuk do ta kishim bërë dot në shërbimet publike. Por faktet tregojnë se ka akoma shumë për të bërë. Në aspektin e qeverisjes një nga produktet ku unë jam investuar personalisht janë prokurimet publike me inteligjencë artificiale”, tha Rama.

Kryeministri u shpreh se “prokurimet publike dhe konkurueshmëria në prokurime ka qenë dhe mbetet një problem, pavarësisht se kemi bërë shumë progres”.

“Ne kemi kapacitetin përmes teknologjisë që Shqipërinë ta kthejmë në vendin që e zhduk fare interferencën e njerëzve në prokurime. Jemi duke punuar për modelin e inteligjencës artificiale për prokurimet pa njerëz. Prokurimet i bën inteligjenca artificiale ku njerëzit kanë një rol vetëm në fund, sepse përgjegjësinë finale të firmës së kontratës nuk e merr dot kompjuteri por do e marrë njeriu”, theksoi Rama.

Nga ana tjetër, kryeministri theksoi se të gjithë punën nga termat e referencës që janë problem kryesor në hartimin e prokurimeve dhe që aty fillon loja deri tek vlerësimi i ofertave mund ta bëjë fare mirë inteligjenca artificiale.

“Ne jemi duke punuar për këtë produkt i cili nëse do të funksionojë dhe do të jetë I suksesshëm mund të jetë fare mirë ndër ato produkte që Shqipëria mund ta ofrojë për vendet e tjera”, shtoi Rama.

/j.p/

The post Rama: Prokurimet publike, me inteligjencë artificiale appeared first on Agjencia Telegrafike Shqiptare.

Në një video të shpërndarë gjerësisht në Facebook, gazetari i njohur Blendi Fevziu shfaqet në studion e tij televizive të emisionit “Opinion” në TV Klan duke raportuar mbi një sulm fizik ndaj doktor Skënder Bratajt, që pretendohet se është kryer nga “mafia farmaceutike”, pasi ky i fundit kishte shpërndarë një video ku fliste për efektet […]

The post Manipulimi në epokën digjitale: Shpërndarja e videove të rreme me IA në rrjet appeared first on Reporter.al.

Një çift që kishte provuar të bëhej me fëmijë për plot 18 vite, më në fund është në pritje të fëmijës së tyre të parë, falë inteligjencës artificiale. Ata kishin kaluar nëpër dhjetëra procedura të IVF-së (fertilizim in vitro) në qendra të fertilitetit në mbarë botën, por gjithçka dështonte për shkak të një diagnoze të rrallë: azoospermia, një gjendje ku në spermën e mashkullit nuk gjendet asnjë spermë e matshme. Edhe pas orësh të tëra kërkimesh nën mikroskop, asnjë spermë nuk dilte në pah.

Duke e ditur se mundësitë po shteronin, çifti – që ka preferuar të mbetet anonim – iu drejtua Qendrës së Fertilitetit në Universitetin Columbia, për të provuar një metodë të re të quajtur STAR – një sistem i bazuar në inteligjencë artificiale që ndihmon në identifikimin dhe shpëtimin e spermës së fshehur në rastet më të pamundura.

Pas analizimit të mostrës së spermës nga bashkëshorti, AI zbuloi tre spermatozoidë të gjallë – mjaftueshëm për të fertilizuar vezët e gruas përmes IVF-së. Rezultati? Shtatzënia e parë e suksesshme e arritur ndonjëherë me këtë teknologji.

“M’u deshën dy ditë për ta besuar që isha vërtet shtatzënë,” tha gruaja në një deklaratë për BBC. “Çdo mëngjes zgjohem dhe më duket sikur është një ëndërr.”

Si funksionon STAR: Kur teknologjia tejkalon kufijtë e mikroskopit

Sistemi STAR (Sperm Tracking and Recovery) është një teknologji që përdor kamera të shpejtë dhe imazhe me rezolucion të lartë për të skanuar miliona imazhe të spermës në më pak se një orë. AI e trajnuar për të njohur pamjen, lëvizjet dhe karakteristikat e spermës arrin të identifikojë qeliza të padukshme për syrin e njeriut.

“Teknikët tanë kërkuan për dy ditë dhe nuk gjetën asgjë. STAR gjeti 44 spermë në një orë,” tha Dr. Zev Williams, drejtues i ekipit që zhvilloi metodën. “Atëherë kuptuam që kishim diçka që do të ndryshonte lojën.”

Sistemi nuk përdor rreze lazer apo ngjyrosje të dëmshme – ndaj spermatozoidët e gjetur mund të përdoren menjëherë për fertilizim.

Një shpresë e re për miliona çifte

Rreth 40% e rasteve të infertilitetit lidhen me partnerin mashkull, dhe rreth 10% e meshkujve infertilë diagnostikohen me azoospermi. Deri tani, opsionet ishin të kufizuara dhe shpesh përfshinin ndërhyrje kirurgjikale të dhimbshme dhe të rrezikshme në testikuj.Kjo teknologji e re mund të jetë një alternativë revolucionare, duke shmangur kirurgjinë dhe duke ofruar një rrugë të re për çifte që më parë kishin vetëm dy zgjedhje: dhurim sperme ose jetesë pa fëmijë.

“Është si të kërkosh një gjilpërë të humbur në mijëra kashtë, por ta gjesh në një orë – dhe pa dëmtuar asgjë,” tha Dr. Williams.

Aktualisht, kjo metodë është e disponueshme vetëm në Columbia University Fertility Center, dhe kostoja për identifikim, izolim dhe ngrirje të spermës shkon rreth $3,000.

Por qëllimi i ekipit është të botojë kërkimin dhe ta shpërndajë teknologjinë në qendra të tjera fertiliteti në mbarë botën.

The post Mrekullia e teknologjisë: Çifti bëhet me fëmijë pas 18 vitesh falë inteligjencës artificiale appeared first on iconstyle.al.

Mirë se vini në luginën e zhgënjimit të Inteligjencës Artificiale. Gjigantët e teknologjisë po shpenzojnë sasi të mëdha parash, por shumë kompani të tjera po zhgënjehen gjithnjë e më tepër me këtë teknologji, shkruan The Economist

 

Kur drejtuesi i një firme të madhe teknologjike me seli në San Francisko takohet për një pije me drejtuesit e kompanive më të rëndësishme në listën Fortune 500, ai dëgjon pak a shumë të njëjtat ankesa.

“Jam i shqetësuar dhe i zhgënjyer. Nuk e di pse po zgjat kaq shumë. Kam shpenzuar një mal me para për këtë. Dhe nuk po ndodh”.

Për shumë kompani, ngazëllimi për Inteligjencën Artificiale gjeneruese është zëvendësuar tashmë nga shqetësimi për vështirësinë e përdorimit të kësaj teknologjie në mënyrë efikase.

Sipas ofruesit të të dhënave S&P Global, pjesa e kompanive që kanë braktisur shumicën e projekteve provë me Inteligjencë Artificiale gjeneruese është rritur nga 17% vitin e kaluar, në 42% sot.

Drejtuesi i kompanisë suedeze të shërbimit të pagesave, Klarna, kohët e fundit pranoi se Inteligjenca Artificiale kishte shkuar shumë larg, duke shkurtuar vendet e punës të shërbimit ndaj klientit, dhe tani ai po punëson sërish njerëz për rolet.

Konsumatorët, nga ana tjetër, vazhdojnë të përqafojnë me kënaqësi Inteligjencën Artificiale gjeneruese.

Sam Altman, shefi i kompanisë OpenAI, kohët e fundit tha se roboti i tij ChatGPT, po përdorej nga rreth 800 milionë njerëz në javë, dy herë më shumë se në shkurt.

Disa tashmë e përdorin rregullisht këtë teknologji në punë. Sidoqoftë, Inteligjenca Artificiale gjeneruese do të mund të arrijë potencialin e plotë vetëm atëherë kur një pjesë e mirë e kompanive ta përfshijnë rregullisht në produktet dhe operacionet e tyre.

Përparimi ka qenë i ngadaltë dhe shumë drejtues po rrëshqasin në “luginën e zhgënjimit”, thotë John Lovelock nga kompania Gartner, duke paralajmëruar për “valën e famshme” të rënies që vjen pas euforisë së krijuar nga një teknologji e re.

Ky është një problem për kompanitë gjigante si Alphabet, Amazon, Microsoft dhe Meta, të cilat ende po investojnë shuma të mëdha parash në ndërtimin e infrastrukturës që lehtëson përdorimin e Inteligjencës Artificiale.

Sipas Pierre Ferragu nga kompania New Street Research, shpenzimet e tyre kapitale të përgjithshme do të rriten nga 12% e të ardhurave një dekadë më parë, në 28% këtë vit. A do të jenë në gjendje këto kompani të arrijnë kthime fitimi të shëndetshme për të justifikuar shpenzimet e mëdha?

Ka disa arsye pse firmat e kanë të vështirë të përdorin Inteligjencën Artificiale gjeneruese. Grupet e tyre të të dhënave shpesh ngatërrohen dhe bllokohen në sistemet e çrregullta të IT-së.

Shumë firma nuk arrijnë të punësojnë talentin teknik të nevojshëm. Dhe megjithëse mund ta shohin si premtuese këtë teknologji të re, shefat e dinë se duhet të mbrojnë markat e tyre, që do të thotë të minimizojnë rrezikun që një robot të bëjë një gabim të dëmshëm ose të shkaktojë shkelje të privatësisë ose të të dhënave.

Ndërkohë, kompanitë gjigante të teknologjisë, vazhdojnë të besojnë në potencialin e Inteligjencës Artificiale gjeneruese. Kjo u bë e dukshme së fundmi, gjatë konferencave vjetore të Microsoft dhe Google Alphabet.

Gjatë konferencave, dy drejtuesit përkatës të këtyre kompanive, Satya Nadella dhe Sundar Pichai, folën me gjallëri për një “ndryshim platforme” dhe krijimin e një “rrjeti agjentor” të përbërë nga agjentë gjysmë autonomë të Inteligjencës Artificiale, që ndërveprojnë me njëri-tjetrin në të mirë të padronëve njerëz.

Dy shefat e teknologjisë thanë se me kalimin e kohës, modelet e Inteligjencës Artificiale po bëhen më të mira, më të shpejta, më të lira dhe më të disponueshme.

Gjatë konferencës së Microsoft, Elon Musk njoftoi publikun se laboratori i tij i Inteligjencës Artificiale, i quajtur xAI, do të mundësonte modelet Grok në shërbimin cloud Azure të gjigantit të teknologjisë (menjëherë pasi rivali i tij, zoti Altman, shprehu të njëjtën ide për lidhjen e kompanisë së Inteligjencës Artificiale OpenAI me Microsoft).

Si zoti Nadella dhe Altman, folën për masa të reja që mund të ndërmerren për të rritur përdorimin e Inteligjencës Artificiale gjeneruese.

Vëmendja nuk u përqendrua në shifrat që tregojnë suksesin e një biznesi, si shitjet ose fitimi. Tani për tani, të ardhurat e pakta nga cloud që po fitojnë nga Inteligjenca Artificiale kompani si Alphabet, Amazon dhe Microsoft, vijnë kryesisht nga laboratorët dhe firmat startup, disa prej të cilave financohen nga këto kompani gjigante.

 

Përfitimet

Sidoqoftë, siç thotë dhe zoti Lovelock nga kompania Gartner, shumica e përfitimeve nga përdorimi i kësaj teknologjie vijnë nga zbatimi i saj në produktet dhe operacionet e kompanive.

Në konferencën e tij, Google njoftoi se do të krijonte një “modalitet të Inteligjencës Artificiale” më të përshtatshëm për motorin e tij të kërkimit, të mundësuar nga modelet Gemini. Ai thotë se rezultatet e nxjerra nga Inteligjenca Artificiale, tani shfaqen së bashku me rezultatet e kërkimit dhe përdoren nga më shumë se 1.5 miliardë njerëz çdo muaj.

Google e ka përfshirë Inteligjencën Artificiale gjeneruese në biznesin e reklamave, për t’i ndihmuar kompanitë të krijojnë përmbajtje dhe të menaxhojnë fushatat e tyre.

Kompania Meta, e cila nuk shet shërbime kompjuterike cloud, gjithashtu e ka përfshirë teknologjinë e Inteligjencës Artificiale në biznesin e reklamave, duke përdorur modelet Llama me burim të hapur. Kompania Microsoft e ka përfshirë Inteligjencën Artificiale në platformën e kodimit, Github.

Kompania Amazon e ka përfshirë këtë teknologji në biznesin e tregtisë elektronike për të përmirësuar shërbimet dhe logjistikën.

Inteligjenca Artificiale gjithashtu mund t’i lejojë gjigantët e teknologjisë që të shkurtojnë vendet e punës në programim. Këtë muaj, kompania Microsoft pushoi nga puna 6000 punëtorë, shumë prej të cilëve ishin inxhinierë softuerësh.

Nëse këto përpjekje dalin me sukses, ato mund të nxisin kompanitë e tjera që të vazhdojnë të bëjnë prova me teknologjinë e Inteligjencës Artificiale, derisa ta bëjnë atë të funksionojë.

Në fund të fundit, cikli i teknologjisë ka edhe “valën e vrullit”. Dhe kur ajo të mbërrijë, kompanitë që kanë investuar më pak në Inteligjencën Artificiale mund të pendohen.

Kjo ndihet tashmë te kompania Apple, që ka qenë më e ngadaltë se gjigantët e tjerë të teknologjisë për të përqafuar Inteligjencën Artificiale gjeneruese.

Ajo e braktisi versionin e ri të ndihmësit zanor Siri, që do të përforcohej me teknologji artificiale. Roboti i ri është shumë i ngarkuar me gabime, prandaj hedhja në treg është shtyrë.

Zotit Lovelock shpreson se “vala e vrullshme” e ciklit të Inteligjencës Artificiale do të zgjasë deri në fund të vitit të ardhshëm. Ndërkohë, kompanitë gjigante të teknologjisë kanë punë për të bërë.

Kevin Scott, drejtuesi i teknologjisë i kompanisë Microsoft, tha së fundmi se, në mënyrë që agjentët e Inteligjencës Artificiale të përmbushin potencialin, duhet bërë punë serioze në kujtesë, që ata të jenë në gjendje të mbajnë mend ndërveprimet e kaluara.

Edhe interneti në përgjithësi ka nevojë për protokolle të reja për t’i ndihmuar agjentët e Inteligjencës Artificiale që të kenë qasje në rrjedha të ndryshme të dhënash.

Kompania Microsoft tani është regjistruar në një sistem me burim të hapur të quajtur Model Context Protocol. Ai u paraqit në nëntor nga Anthropic, një laborator i Inteligjencës Artificiale, në bashkëpunim me Amazon, Google dhe OpenAI.

Shumë kompani thonë se ajo çka u nevojitet më tepër nuk janë modele më të zgjuara të Inteligjencës Artificiale, por më shumë mënyra për ta bërë teknologjinë të dobishme.

Zoti Scott e quan këtë “tejkalim i aftësive”. Ai dhe bashkëthemeluesi i laboratorit Anthropic, Dario Amodei, përfituan nga konferenca e Microsoft për t’i nxitur përdoruesit të ruajnë besimin. “Mos e hiqni vëmendjen”, tha zoti Amodei. “Mos i shkëpusni sytë”.

 

The post Një luftë e vështirë appeared first on Revista Monitor.

Pak kohë më parë, një ish kolegu im gazetar më kërkoi një koment në lidhje me një analizë të publikuar në një portal lajmesh. Për këtë rast kishte dyshime se autorja e shkrimit nuk ishte një person real dhe se përmbajtja ishte gjeneruar me ndihmën e inteligjencës artificiale. Artikulli kishte të bënte me zhvillimet e […]

The post Inteligjenca artificiale në median shqiptare: Çfarë mësimesh mund të nxjerrim nga modelet ndërkombëtare appeared first on Reporter.al.

Një seri shkrimesh me tituj sensacionalë dhe alarmistë u publikuan të hënën në më shumë se një duzinë faqesh online në shqip, përfshirë Agjencinë Telegrafike Shqiptare (ATSH), duke pretenduar se Pakistani do të përdorte bomba atomike ndaj Izraelit, nëse ky i fundit do të sulmonte Iranin me to. Shkrimet në shqip iu referuan kryesisht tabloidit […]

The post Konflikti midis Izraelit dhe Iranit përmbyt median shqiptare me lajme të rreme appeared first on Reporter.al.

Mashtruesit amatorë po përdorin metoda të përparuara hakerimi, shkruan The Economist

 

Gjithçka është e mundur në Harrods, thotë faqja online e dyqanit më popullor në Britani. Për fat të keq, më 1 maj, mes këtyre mundësive ishte edhe një tentativë për sulm kibernetik që e detyroi kompaninë të kufizonte qasjen në internet në faqet e saj.

Kjo përpjekje ndodhi vetëm disa ditë pasi hakerët shkatërruan sistemet kompjuterike në Marks & Spencer (M&S), një supermarket dhe shitës me pakicë i veshjeve, që tha se dëmet do t’i kushtojnë rreth 300 milionë paund (405 milionë dollarë).

Këto shkelje, të cilat goditën edhe zinxhirin e supermarketeve Co-op, ishin më shumë se thjesht sulme kibernetike të kushtueshme.

Ata janë shembuj shqetësues se si krimi po zgjerohet përtej hakerëve të thjeshtë në rrugë, apo edhe punës së grupeve të vogla të hakerëve të zgjuar, duke marrë formën e një ekonomie globale, ku çdokush me kriptovaluta mund të blejë mjetet për të paralizuar një korporatë shumëkombëshe.

Një nga të dyshuarit kryesorë në sulmet në Britani është grupi i hakerimit Scattered Spider, sipas Agjencisë Kombëtare të Krimit të Britanisë, e cila heton krimin e rëndë dhe të organizuar. Spider nuk është një mafia tradicionale dhe hierarkike.

Ky grup është një rrjet elastik hakerash të rinj, që ndoshta mund të mos takohen kurrë ballë për ballë, ama arrijnë të koordinojnë mes tyre sulme shkatërruese nëpër kontinente.

Mendohet se ata kanë përdorur DragonForce, një platformë që u jep kriminelëve softuerin e nevojshëm për të kryer sulme kibernetike. Ata kodojnë të dhënat e viktimës ose bllokojnë qasjen e saj në sistemet kompjuterike, derisa të paguhet një shpërblim.

Ashtu siç Uber ndryshoi industrinë e taksive dhe Airbnb ndryshoi biznesin e hoteleve, edhe bota kriminale po ndryshon, duke kaluar nëpër një evolucion dixhital.

Kriminelë që dikur i kryenin vetë krimet, tani po mundësojnë shërbime në një treg të gjerë nëntokësor.

Ky model i ri shërbimi “po evoluon me një ritëm që nuk e kemi parë kurrë më parë”, thotë John Wojcik nga Zyra e Kombeve të Bashkuara për Drogën dhe Krimin (UNODC).

 

Kosto

Kostoja e saktë e krimit kibernetik nuk mund të dihet, pasi shumica ndodh në hije dhe viktimat e sulmeve kibernetike mund të ngurrojnë të denoncojnë krimet.

Ndonjëherë kjo ndodh nga frika se një veprim i tillë do të dëmtonte reputacionin në sy të klientëve ose se mund të çojë në gjobitjen e firmave sipas ligjeve për mbrojtjen e të dhënave.

Sidoqoftë, është e qartë se ky krim po ndodh në një shkallë mjaft tronditëse, duke shkaktuar çdo vit dëme ekonomike që shkojnë në disa miliarda, apo ndoshta edhe triliona dollarë. Shifrat mbështeten në raportet e krimeve të raportuara nga agjencitë e zbatimit të ligjit.

FBI-ja ka thënë se ka marrë raporte për humbje të drejtpërdrejta prej 16.6 miliardë dollarësh në vitin 2024, një rritje prej 33%, krahasuar me vitin 2023.

Po të shtojmë këtu humbjet e paraportuara dhe kostot më të gjera ekonomike, shifrat janë më të larta. Britania ka vlerësuar se humbjet vjetore shkojnë në më shumë se 27 miliardë paund (sipas të dhënave të vjetra).

Komisioni Europian llogarit se kostot botërore të krimit kibernetik, ishin 5,5 trilionë euro (6,5 trilionë dollarë) në vitin 2021.

Megjithëse vlerësimet për kostot e dëmeve ndryshojnë, pothuajse të gjitha studimet tregojnë qartë se krimi kibernetik po lulëzon.

Një arsye është shfaqja e platformës DragonForce dhe shërbimeve të tjera të ngjashme të hakerimit “plug-and-play”, të cilat u japin edhe kriminelëve më të pakualifikuar mundësinë për të kryer sulme kibernetike.

Kjo ul shumë pengesat për hakerët fillestarë, të cilët nuk kanë më nevojë ta hartojnë vetë malware-in. Për më tepër, po merr formë edhe një ekosistem më i gjerë i shërbimeve kriminale.

Kjo u lejon hakerëve të blejnë, në vend që të vjedhin, të dhënat vetjake që u nevojiten për të identifikuar viktimat e mundshme ose për të bërë të pagjurmueshme pagesat e shpërblesës.

Shumë prej këtyre shërbimeve arrihen nëpërmjet forumeve në internet ose aplikacioneve të mesazheve, si Telegram, dhe shpesh paguhen me kriptomonedha.

Hakerët që krijojnë ransomware po përdorin një sërë modelesh biznesi nga shitja e kodit bazë, i cili ndonjëherë kushton deri në 2,000 dollarë.

Sipas modelit të shërbimit, një klient (ose filial) ka qasje në një portal interneti që i lejon të personalizojë sistemin ransomware. Disa grupe hakerësh mundësojnë gjithashtu një portal komunikimi, nëpërmjet të cilit klientët mund të bisedojnë në mënyrë anonime me viktimat e tyre.

Në këmbim të këtyre shërbimeve, grupet e hakerëve marrin një pjesë të fitimeve. Forcat e tregut dhe konkurrenca i kanë ulur këto fitime në rreth 10-20%, nga rreth 30-40% disa vite më parë.

 

Ruajtja e sekreteve

Ky model i ri nuk po pengohet siç duhet nga zyrtarët e zbatimit të ligjit. Kur krimi kibernetik vepron përmes sistemeve të panumërta të shërbimit, mbyllja e një nyjeje të vetme, pothuajse nuk e dëmton fare sistemin.

Në vitin 2023, grupi i hakerimit Scattered Spider sulmoi kompanitë Caesars Entertainment dhe MGM Resorts International, dy operatorë amerikanë të kazinove, megjithatë FBI-ja e kishte të vështirë ta çmontonte rrjetin.

Edhe modelet kriminale të biznesit po evoluojnë. Platforma e hakerimit DragonForce përdor një metodë të zhvatjes së dyfishtë. Shërbimi vjedh një kopje të të dhënave të viktimës dhe gjithashtu e kodon atë në sistemin kompjuterik të viktimës.

Kështu, grupi i hakerimit mund të kërkojë dy shpërblime të veçanta: një për të zhbërë të dhënat, dhe një tjetër për të fshirë kopjen e vjedhur.

Firmat që nuk pranojnë të paguajnë, përballen me kërcënimin se të dhënat e tyre do të merren nga kriminelët e tjerë kibernetikë.

Kompani të mëdha si M&S, Co-op dhe Harrods, përmbajnë një sasi të madhe të të dhënave të klientëve, prandaj shënjestrohen më shpesh nga hakerët.

Pas sulmeve të grupit Scattered Spider ndaj shitësve britanikë, kompania Google paralajmëroi më 21 maj se grupi po e kthen vëmendjen te kompanitë amerikane.

Llojet e të dhënave vetjake që mbajnë shitësit e mëdhenj, si emrat, adresat e email-it, të dhënat e kartave të kreditit, zakonet e blerjeve, madje edhe historitë e internetit që zbulojnë interesat vetjake, janë shtylla kurrizore e shitjes me pakicë.

Këto të dhëna janë ndër elementet më të vlefshme të krimit kibernetik, sepse me to, kriminelët mund të krijojnë sulme më bindëse (email-e që imitojnë kompanitë e vërteta për të mashtruar njerëzit, me qëllim që të zbulojnë fjalëkalimet e tyre ose të dhënat financiare).

Tregjet nëntokësore, të organizuara në aplikacionet e mesazheve ose në rrjetin e errët, tani shërbejnë si qendra tregtare ku shitësit shesin të dhënat e vjedhura të kartave të kreditit, të dhënat bankare dhe të dhëna të tjera vetjake.

Përveç hakerimit të shitësve të mëdhenj, kriminelët kibernetikë specializohen në vjedhjen dhe shitjen e të dhënave që kanë të bëjnë me bankat, firmat e investimeve dhe kompanitë e tjera financiare.

Kriminelët po e përdorin gjithnjë e më shumë sistemin malware për vjedhjen e të dhënave, shpesh duke përdorur email-e të rreme ose reklama mashtruese, që infektojnë kompjuterët dhe celularët smartphone me virus.

Ky sistem malware grumbullon historinë e klikimeve në internet, fjalëkalimet e ruajtura (përfshirë nga internet banking), regjistrat e bisedave, detajet e portofolit të kriptomonedhave dhe përmbajtje të tjera vetjake.

Midis këtyre vjedhësve të fjalëkalimeve, janë sisteme si RedLine Infostealer, i cili është përdorur për të depërtuar në korporata të mëdha, dhe META Infostealer (të mos ngatërrohet me kompaninë që drejton Facebook).

Ato shpërndahen nëpërmjet një modeli malware, ku kriminelët kibernetikë blejnë një licencë të përhershme për 900 dollarë ose abonohen për ta përdorur atë me një kosto prej 150 dollarësh në muaj.

Inteligjenca Artificiale vetëm sa po i shton benzinë zjarrit, Ajo ka bërë të evoluojnë dy lloje të zakonshme të krimit kibernetik: prodhimi i malware dhe kryerja e sulmeve phishing (me email-e të rreme imituese).

Në të kaluarën, grupet kriminale kibernetike kishin nevojë për ekspertë me aftësi të larta kodimi për të hartuar malware-in ose për ta përshtatur atë me synimet e tyre, detyra që tashmë kryhen lehtësisht nga Inteligjenca Artificiale gjeneruese.

“Diçka që më parë mund të realizohej për javë të tëra, tashmë është në dispozicion për çdo kriminel brenda pak minutash”, thotë Jeff Sims nga firma e sigurisë Infoblox.

Inteligjenca Artificiale gjithashtu i lejon kriminelët të prodhojnë email-e bindëse imituese, të shkruara mirë. Këto kanë më shumë gjasa të kenë sukses në mashtrimin e viktimave, veçanërisht kur ndërthuren me të dhëna të vjedhura.

Sindikatat e krimit, për shembull grupet kineze që veprojnë jashtë Azisë Juglindore, po përdorin Inteligjencën Artificiale për të përkthyer tekstet për mashtrime romantike, oferta të rreme pune ose investime mashtruese, duke shënjestruar viktima në mbarë botën.

 

Pagimi i shpërblimit

Agjencitë e zbatimit të ligjit janë përpjekur t’i pengojnë këto krime. Në fund të majit, një operacion nga agjencitë europiane dhe të Amerikës së Veriut, shpërbëu një rrjet të gjerë dhe lëshoi urdhër-arreste për 20 veta.

Megjithatë, rritja e vazhdueshme e këtij lloj krimi, tregon se zbatimi i ligjit po dështon, duke çuar në propozime për ligje më të rrepta.

Britania ka në plan të bëjë të jashtëligjshme pagesat e shpërblimeve nga organet e sektorit publik dhe operatorët e infrastrukturës jetike, duke shpresuar se kjo do t’i bëjë ato më pak tërheqëse si shënjestra.

Edhe ata që nuk preken nga ky ndalim, duhet t’i raportojnë sulmet kibernetike tek autoritetet. Sidoqoftë ekspertët ligjorë shqetësohen se kjo nuk do t’i ndalojë sulmet kibernetike (pasi hakerat sërish mund të marrin të dhëna të klientëve dhe t’i shesin) dhe nuk mund të mbrojë kompanitë, të cilat mund të shemben nëse nuk rimarrin kontrollin e të dhënave të tyre.

Dilema se si duhet të frenohen këta kriminelë kibernetikë nxjerr në pah faktin se një nga kërcënimet kriminale me rritjen më të shpejtë në botë, nuk vjen nga gangsterë të armatosur, por nga individë në kompjuterë që shkruajnë dhe shesin kode për botën e krimit.

 

The post Ekonomia e krimit appeared first on Revista Monitor.

Inteligjenca Artificiale (IA) mund të jetë duke zëvendësuar disa vende pune në teknologji në nivel fillestar, sugjeron një studim i ri.

Sipas studimit, ndërsa është e vështirë të thuhet në mënyrë përfundimtare nëse teknologjia po zëvendëson plotësisht rolet e punës, firmat e teknologjisë rekrutuan më pak të diplomuar nga universitetet në vitin 2024 sesa në vitin 2023, ndërsa punësimi i profesionistëve me përvojë u rrit.

Studiuesit analizuan trendet në 80 milionë kompani dhe 600 milionë punonjës në LinkedIn. Vëzhgimet e tyre vijnë pas gjetjeve të ngjashme të Forumit Ekonomik Botëror, në të cilin 40% e punëdhënësve synojnë të zvogëlojnë numrin e punonjësve për t’iu përshtatur automatizimit të IA-së.

IA mund të jetë duke marrë përsipër role, që më parë kryheshin nga njerëzit, sipas një studimi të ri nga SignalFire. Sipas Raportit të Gjendjes së Talenteve 2025 (State of Talent Report), kompanitë e mëdha të teknologjisë ulën punësimin e të diplomuarve universitarë me një shifër marramendëse 25% krahasuar me vitin e kaluar. Ndërkohë, startup-et ulën punësimin e të diplomuarve me 11%.

Në të njëjtën kohë, punësimi i profesionistëve me përvojë u rrit. Kompanitë e mëdha të teknologjisë rritën punësimin e punonjësve me dy deri në pesë vjet përvojë me 27%, ndërsa startup-et e rritën atë me 14%.

 

IA preferon punësimet e pakualifikuara

Raporti i SignalFire është pjesë e një numri gjithnjë e në rritje provash, që kompanitë po i drejtohen IA-së në kurriz të punësimeve të reja.

Në prill, Forumi Ekonomik Botëror publikoi një anketë, që zbuloi se 40% e punëdhënësve synojnë të shkurtojnë stafin për të krijuar hapësirë ​​për automatizim.

Në të njëjtën kohë, u raportua në New York Times vitin e kaluar se drejtuesit në Goldman Sachs dhe Morgan Stanley po shqyrtonin shkurtimin e punësimeve të reja në favor të IA-së.

Diku tjetër, gjigandi i teknologjisë Microsoft njoftoi se rreth 6,000 punonjës u pushuan nga puna në një raund të madh pushimesh në maj, me programuesit ndër më të prekurit.

Edhe pse nuk deklaroi në mënyrë të qartë se arsyeja ishte inteligjenca artificiale, shkurtimet e vendeve të punës pasuan komentet e CEO-s Satya Nadella, në të cilat ai konfirmoi se rreth 30% e koduesve të kompanisë ishin shkruar nga inteligjenca artificiale.

Dhe jo shumë kohë para kësaj, Duolingo konfirmoi se do të ndalonte së përdoruri kontraktorë, si pjesë e një ndryshimi drejt të qenit një kompani që i jep prioritet inteligjencës artificiale.

 

Studime të tjera sugjerojnë se inteligjenca artificiale nuk është zgjidhje e shkëlqyer

Ndërsa nuk ka dyshim se, gjithnjë e më shumë, firmat po i drejtohen inteligjencës artificiale për të zgjidhur problemet e tyre të biznesit, ka ende shpresë. Gjithashtu, po grumbullohen prova se ajo nuk është ende zgjidhja e shkëlqyer, që shumë kishin shpresuar.

Në prill, studiuesit në Carnegie Mellon punësuan një kompani fiktive tërësisht me agjentë të Inteligjencës Artificiale – të cilët ishin në gjendje të kryenin vetëm 24% të detyrave që u ishin caktuar.

Në të gjithë sektorin e biznesit, kompanitë mezi presin të integrojnë inteligjencën artificiale në operacionet e përditshme – ndonjëherë në kurriz të planifikimit të duhur të strategjive të tyre.

Me 58% të bizneseve, që përdorin Inteligjencën Artificiale të motivuara nga “presioni nga konkurrentët”, është e qartë se po shohim shumë vendimmarrje të nxituara.

Bizneset dhe punonjësit kudo mund të përfitojnë nga një përpjekje e vogël, përpara se të ndërmarrin hapa të tillë. / Tech.co

The post Automatizimi, IA po zë vendin e të diplomuarve të rinj në teknologji appeared first on Revista Monitor.

Pagat më të larta në Kosovë janë në sektorin e teknologjisë së informacionit. Por, shumë detyra në këtë sektor tashmë mund të kryhen nga Inteligjenca Artificiale (IA). Organizata Ndërkombëtare e Punës paralajmëron se asnjë profesion nuk është plotësisht i sigurt, por ekspertët e fushës e shohin atë më shumë si ndihmë sesa rrezik. Që më […]

The post “Zëvendësohemi nëse s’e përdorim”, si po e ndryshon tregun e punës Inteligjenca Artificiale? appeared first on BoldNews.al.

Një ditë përpara se shqiptarët t’u drejtoheshin kutive të votimit, Komisioneri Shtetëror i Zgjedhjeve, Ilirjan Celibashi nxorri një urdhër të prerë për partitë politike: ‘ndaloni fushatën’. “Komisioneri Shtetëror i Zgjedhjeve urdhëron respektimin e plotë të heshtjes zgjedhore, e cila ndalon çdo lloj fushate apo thirrjeje elektorale, përfshirë edhe atë në rrjetet sociale,” shkroi KQZ në […]

The post Kandidatët për deputetë shkelën heshtjen zgjedhore me reklama politike në Facebook appeared first on Reporter.al.

Më 19 mars, një faqe me emrin “Team Edi Rama” u shfaq në Facebook, Instagram dhe TikTok. Faqja, e cila e përshkruan veten si “një komunitet i dedikuar për mbështetësit dhe simpatizantët e Kryeministrit Edi Rama”, publikon rregullisht përmbajtje propagandistike në mbështetje të Partisë Socialiste dhe shpesh denigruese ndaj opozitës së drejtuar nga Sali Berisha. […]

The post Fushata në Facebook: Faqe anonime, bot-e nga Vietnami dhe Inteligjencë Artificiale appeared first on Reporter.al.

Një test i shpejtë që shfrytëzon fuqinë e AI është vendosur për të transformuar diagnozën e një gjendjeje të mushkërive që prek 3 milionë njerëz në Britaninë e Madhe.

Dy të tretat e atyre me sëmundje pulmonare obstruktive kronike (COPD) as nuk e dinë se e kanë marrë atë, por është shkaku i dytë më i zakonshëm i shtrimeve urgjente në spital, shkruan skynews.

Dr. Simon Rudland, një mjek i përgjithshëm në Suffolk, është i emocionuar për potencialin për të ofruar diagnozë të shpejtë dhe të arritshme.

Dhe në vend të testeve që mund të zgjasin gjysmë ore ose më shumë, pajisja e quajtur N-Tidal Diagnose do t’i mundësojë një pacienti të zbulojë në vetëm pesë minuta nëse simptomat e tyre si gulçimi dhe kolla e vazhdueshme shkaktohen nga COPD.

“Kjo ndryshon plotësisht të gjithë rrugën”, tha Dr Rudland.

“Me atë diagnozë mund të filloj trajtimin. Nuk duhet të pres. Ata nuk marrin barnat e gabuara. Është revolucionare.”

COPD nuk është e shërueshme, por është e trajtueshme, por sa më shpejt të fillojë trajtimi, aq më mirë është për pacientin.

Ndryshe, pajisja është miratuar për përdorim në të gjithë BE-në dhe pritet të fillojë të përdoret në operacionet e mjekëve brenda disa javësh.

Shpresa është se do të transformojë diagnozën dhe do të ulë kostot.

Nëse një kompani ia del t’u mbijetojë tronditjeve të shkaktuara nga përdorimi i Inteligjencës Artificiale, kjo e fundit do ta ndihmojë të lulëzojë në një afat të gjatë.

Ky është përfundimi i një studimi të prezantuar me rastin e një konference të Bankës Qendrore Europiane.

Autorët, që përdorën të dhënat e Zyrës së Punës të Shteteve të Bashkuara dhe sondazhet e kryera në periudhën mes 2017 dhe 2021, zbuluan se të parët që përdorën IA në sektorin e prodhimit pësuan rënie të produktivitetit për shkak të zëvendësimit të njerëzve me robotë.

Rezultatet janë në kontrast me narrativën mbizotëruese sipas së cilës IA e bën punën më produktive dhe “rrit” numrin e vendeve të punës në shumë raste, në vend që t’i automatizojë.

“Në afat të shkurtër, shohim shumë dhimbje” – tha në konferencë, Kristina McElheran, një nga autoret e studimit.

Ajo shpjegoi se rënia e produktivitetit është një efekt anësor që ndërhyn te praktikat e konsoliduara të prodhuesve, si ruajtja e inventarit të ulët.

Megjithatë, me kalimin e kohës, këto kompani nisën të regjistrojnë rezultate më të mira në të gjitha aspektet (rritja e shitjeve, produktiviteti dhe punësimi), me kushtin që t’ia dalin t’i kapërcejnë këto tronditje.

“T’i mbijetosh kësaj duket se është pjesë e problemit” – tha McElheran, kërkuese në Universitetin e Torontos.

Sipas saj, ky fenomen nuk do të vërehet në përgjithësi te kompanitë më të vjetra, që janë edhe më të mëdha dhe “përpiqen për ta arritur këtë rezultat”.

McElheran dhe kolegët e saj analizuan një kampion prej 30 mijë kompanish, ku përdorimi i Inteligjencës Artificiale është rritur nga 7.5% në 9.1% gjatë periudhës së studimit.

Më herët, presidentja e BQE, Christine Lagarde, deklaroi se 23 deri në 29% e punëtorëve në Europë rrezikohen nga IA, por kjo jo domosdoshmërisht do të paralajmërojë “një apokalips të punës”, sepse ka të ngjarë të krijohen vende të reja pune ndërkohë që ato të vjetra do të shkatërrohen.

/ Reuters

The post Studimi: Nëse IA nuk e vret një kompani, do ta bëjë më të fortë appeared first on Revista Monitor.

OpenAI ka shënuar një sukses të jashtëzakonshëm me veglën e re të gjenerimit të imazheve, e cila ka sjellë një rritje masive të përdoruesve brenda një kohe rekord.

Vetëm brenda një ore nga lansimi, platforma ka regjistruar mbi një milion përdorues të rinj, duke e vënë në vështirësi sistemin e krijimit të llogarive të reja.

CEO i OpenAI, Sam Altman, e ka quajtur kërkesën për këtë shërbim si “biblike”, duke reflektuar mbi popullaritetin e jashtëzakonshëm të chatbot-it ChatGPT dhe veçorisë së tij të re për krijimin e imazheve.

Fillimisht, OpenAI synonte ta ofronte këtë shërbim për të gjithë përdoruesit, pavarësisht nga niveli i abonimit, por interesi i lartë ka sjellë vonesa në aksesimin e versionit falas.

Tani, kompania ka raportuar vështirësi me regjistrimin e llogarive të reja, pasi serverët e saj po përballen me një fluks të paprecedentë përdoruesish.

Kjo tregon për interesin e jashtëzakonshëm që ka ky inovacion, duke e kthyer ChatGPT në një nga veglat më të përdorura të inteligjencës artificiale në botë.