Pretendimi: Toka është e sheshtë dhe kjo na është fshehur që ne të mos shkojmë në kontinentet e tjera përtej Antarktidës

Verdikti: E pavërtetë

—————————————————–

Publicisti Alfred Cako ka ndarë në rrjetet e tij sociale pretendimin se “s’na tregojnë që toka është e sheshtë […] sepse nuk duan që ne të shkojmë në kontinentet e tjera përtej Antarktidës.” Ky pretendim shoqërohet me një hartë të Tokës së Sheshtë në fjalë, ku duket një mur akulli i etiketuar “Antarktida” që ndan kontinentet e njohur nga një sërë masash tokësore që mbajnë emra kontinentesh legjendare, mitike dhe fantastike.

Pretendime të tilla të jashtëzakonshme duhet, detyrimisht, të shoqërohen me prova të jashtëzakonshme. Megjithatë, si zakonisht, konspiracionistët nuk ofrojnë asnjë provë, aq më pak të jashtëzakonshme.

Harta që shoqëron postimin është marrë nga një libër i autorit Claudio Nocelli.

“Muri i akullit”, ose ideja se Antarktida nuk është një kontinent në fund të globit, por në të vërtetë një mur që rrethon Tokën, është një koncept i konspiracionistëve të Tokës së Sheshtë, që besojnë se Toka nuk është një planet i rrumbullakët, por një rrafsh i sheshtë.

Pretendimet rreth çka shtrihet jashtë murit të akullit variojnë. Disa thonë se vazhdon pafundësisht, ndërsa një teori tjetër është se ka kontinente të fshehura përtej murit.

Në vitin 2019, Konferenca Ndërkombëtare e Tokës së Sheshtë thuhet se u përpoq të organizonte një lundrim në Antarktidë për të provuar teorinë e tyre. Lundrimi, megjithatë, nuk ndodhi.

Antarktida ndodhet në jug të planetit tonë, dhe rrethohet nga Oqeani Jugor. 

Platformat e akullit ekzistojnë në Antarktidë, dhe kërkimet tregojnë se ato luajnë një rol kyç në ruajtjen e temperaturave të oqeanit, gjë që stabilizon klimën.

Megjithatë, këto nuk janë mure që rrethojnë skajin e një Toke të sheshtë.

Sipas Qendrës Kombëtare të të Dhënave të Dëborës dhe Akullit në SHBA, platformat e akullit janë “pllaka të përhershme lundruese akulli që lidhen me tokën” me platformat më të mëdha të akullit “të mëdha sa Teksasi apo Franca” të vendosura në Antarktidë.

Platforma e Akullit Ross në Antarktidë ngrihet deri në 60 metra, ndërsa të tjerat kanë një fund të përparmë deri në 100 metra të lartë.

Gjeologia akullnajore Bethan Davies tha për USAToday se nuk do të ishte e mundur që muri i pretenduar i akullit të ekzistonte pa një masë tokësore të lidhur me të.

Antarktida “është e rrethuar nga platformat lundruese të akullit, të cilat më parë janë ngatërruar nga teoricienët e Tokës së Sheshtë me mure akulli”, tha ajo. “Platformat e akullit duhet të ngjiten në kontinent… Një mur rrethor akulli do të ishte i paqëndrueshëm dhe për shkak të mungesës së rrjedhës së akullnajës, akulli i akullnajave do të hollohej me shpejtësi dhe do të shpërbëhej.”

Sipas Shkollës Klimatike të Columbia University, “nëse Toka do të ishte e sheshtë, do ta dinit, sepse shumë gjëra do të funksiononin ndryshe.”

Studiuesit vunë në dukje se, nëse Toka do të ishte e sheshtë, gjëra si graviteti, dielli dhe fushat magnetike nuk do të silleshin siç sillen aktualisht.

James Davis, një gjeofizikant në Columbia, thotë se shërbime të tilla si GPS nuk do të ishin të mundshme në një tokë të sheshtë, sepse satelitët nuk do të ishin në gjendje të rrotulloheshin rreth planetit.

Në fakt, në vitin 2019, fizikantët u sfiduan në American Journal of Physics për të zhvilluar një “përgjigje të thjeshtë, të drejtpërdrejtë” për të hedhur poshtë ‘provat’ e një Toke të sheshtë.

Fizikanti në pension Bruce Sherwood përdori një simulim 3D të një Toke të sheshtë për të treguar se si gjërat do të dukeshin me sy të lirë nëse do të jetonim atje në vend të një Toke sferike.

Ai zbuloi se një nga mospërputhjet kryesore midis një Toke të sheshtë dhe një ‘Tokë të rrumbullakët’ do të ishte ndryshimi i madhësisë së diellit dhe yjeve të tjerë, si dhe rritja e dukshmërisë së yjësive që tani shfaqen vetëm në hemisferat jugore ose veriore.

Këto efekte nuk vërrehen sepse Toka nuk është e sheshtë: ajo është një sferoid.

The post E pabazë teoria e Antarktidës që kufizon “tokën e sheshtë” appeared first on Faktoje.al.

Pretendimi: Kjo foto tregon ushtarë amerikanë duke iu ulur në gjunjë presidentit rus Vladimir Putin gjatë pritjes së tij në Alaska

Verdikti: Mungon konteksti

——————————————-

Një imazh nga samiti mes presidentit amerikan Donald Trump dhe homologut të tij rus Vladimir Putin po shpërndahet nga media me tituj që pretendojnë se ai tregon “ushtarët amerikanë [që] iu ulën në gjunjë Putin gjatë pritjes.”

Megjithatë, siç vërrehet në foto, dhe siç shpjegohet edhe në brendinë e artikullit të mësipërm, ushtarët amerikanë janë ulur në gjunjë për të shtruar tapetin e kuq pranë shkallëve të avionit të Putin, dhe nuk po i gjunjëzohen presidentit rus, i cili nuk është i pranishëm në foto.

Një video e plotë e ngjarjes i tregon ushtarët duke shtruar tapetin e kuq duke e rrotulluar, përpara se të gjunjëzohen për ta fiksuar përfundimisht. Presidenti Putin shfaqet disa minuta më pas dhe zbret shkallët e avionit për të shtrënguar duart me presidentin Trump. 

Ceremonitë e vijës së fluturimit janë pjesë e çdo vizite shtetërore në ShBA, përveç nëse është një vizitë private. Një kryetar shteti ose qeverie që viziton zakonisht do të mbërrijë me anë të një avioni. Kur avioni i vizitorit të ketë përfunduar lëvizjen, një ekip tokësor zhvendos shkallët ajrore në pozicionin e tyre te dera e avionit dhe shtron një qilim të kuq. Në takimin e fundit Trump-Putin, përdorimi i ushtarëve për shtrimin e qilimit të kuq ishte i justifikuar nga fakti që bisedimet u zhvilluan në brendësi të Bazës së Përbashkët të Forcave Ajrore dhe Ushtrisë së SHBA-së “Elmendorf-Richardson”, e vendosur në juglindje të Alaskës, pak në veri të qytetit Anchorage.

Ekipi i Donald Trump është kritikuar për urdhërimin e ushtarëve amerikanë që të shtronin tapetin e kuq për presidentin rus Vladimir Putin.

The post Ushtarët amerikanë nuk iu gjunjëzuan Putin gjatë pritjes në Alaska appeared first on Faktoje.al.

Pretendimi: Kjo video tregon vajzën e deputetit Niko Peleshi

Verdikti: E pavërtetë

——————————————————–

Një video që po qarkullon në rrjetet sociale shqipfolëse pretendohet se tregon vajzën e deputetit socialist shqiptar Niko Peleshi. 

Video shoqërohet edhe me një intervistë të Peleshit ku ai flet për situatën e zjarreve dhe argumenton mungesën e avionëve apo helikopterëve zjarrfikës në dispozicion të vendit tonë, një debat i nxehtë i javëve të fundit.

Megjithatë, me anë të motorit të kërkimit pamor Google Lens, Faktoje gjeti videon origjinale, të botuar më 4 gusht 2025 në Instagram nga modelja e përmbatjeve për të rritur Skylar Mae.

Aleksia Peleshi, vajza e Niko Peleshit, gjithashtu, e ka mohuar se video tregon atë. 

The post E rreme video e vajzës së deputetit Niko Peleshi appeared first on Faktoje.al.

Pretendimi: Një kompani treni japoneze ka kërkuar falje dhe ka rimbursuar pasagjerët për një vonesë 35-sekondëshe të trenit

Verdikti: Gjysmë e vërtetë

—————————————————————

Një numër mediash shqipfolëse raportuan në gusht 2025 se në Japoni, një kompani trenash kishte kërkuar falje dhe kishte rimbursuar biletat e pasagjerëve pasi treni ishte vonuar 35 sekonda.

Sipas artikujve, “një drejtues treni Shinkansen kërkoi falje publike nga pasagjerët pasi treni i tij mbërriti 35 sekonda me vonesë në stacionin e destinacionit. Si pjesë e kulturës japoneze të përgjegjësisë dhe respektit ndaj udhëtarëve, kompania vendosi të rimbursojë plotësisht të gjithë pasagjerët, pavarësisht se vonesa ishte më pak se një minutë.”

Megjithatë, ato nuk citojnë ndonjë burim apo referencë për këtë lajm.

Në Japoni, ka raste të dokumentuara të kompanive të trenave që kërkojnë falje edhe për nisje të parakohshme 20-30 sekonda. Një shembull është Tsukuba Express, e cila në 2017 kërkoi falje zyrtare sepse një tren u nis 20 sekonda më herët.

Megjithatë, rimbursimet nuk përmenden kurrë. Për më tepër, sipas rregullave zyrtare të JR (Hekurudhat e Japonisë) në lidhje me Shinkansen, një rimbursim i plotë është i disponueshëm vetëm në rast të një vonese prej të paktën dy orësh. Ky rimbursim varet gjithashtu nga lloji i biletës. Vetëm biletat e blera me tarifën ekspres, jo me tarifën standarde, janë të rimbursueshme.

Shënim: Data 20 gusht 2025 Gazeta Sinjali e ka korrigjuar lajmin, pas verfikimit të të Faktoje. Lajmit të raportuar i është ndryshuar vlerësimi fillestar në Facebook.

The post Treni japonez nuk rimbursoi pasagjerët për vonesën 35-sekondëshe appeared first on Faktoje.al.

Pretendimi: Pasqyrimi i gjatë i diellit mbi sipërfaqen e detit provon se Toka nuk është sferë, por e sheshtë

Verdikti: E pavërtetë

——————————————————-

Një imazh që po qarkullon në hapësirat konspiracioniste pretendon se pasqyrimi i diellit mbi sipërfaqen e detit provon se Toka është e sheshtë. 

Shkëlqimi i diellit është një dritë e ndritshme dhe vezulluese që formohet kur rrezet e diellit reflektohen nga valët e ujit. Një valëzim nga një sipërfaqe e lëmuar lokalisht, siç është uji me valë, do ta reflektojë diellin në kënde të ndryshme në çdo pikë të sipërfaqes së valëve. Si rezultat, një shikues në pozicionin e duhur do të shohë shumë imazhe të vogla të diellit, të formuara nga pjesë të valëve të orientuara saktë për të reflektuar dritën e diellit tek shikuesi.

Si formohet shkëlqimi i diellit

Imazhi përdor formën e gjatë të reflektimit të diellit në një sipërfaqe uji për të ‘vërtetuar’ se Toka është e sheshtë. Në realitet, forma e reflektimit është rezultat i sipërfaqes së valëzuar të ujit. Kjo mund të ndodhë lehtësisht në një sipërfaqe të lakuar dhe nuk vërteton një formë specifike të Tokës.

Konspiracionistët e Tokës së Sheshtë krijojnë një ‘simulim’ për të treguar se një sipërfaqe e lakuar nuk formon formën e reflektimit të ngjashme me atë që vëzhgojmë gjatë perëndimit të diellit dhe dalin në përfundimin e gabuar se Toka nuk është një sferë.

Gabimi i tyre është vendosja e vëzhguesit shumë larg sipërfaqes, duke e bërë lakimin shumë të madh për të përfaqësuar Tokën sferike dhe duke përdorur një sipërfaqe të niveluar dhe të lëmuar. Simulimi i tyre do të ishte më i përshtatshëm për të përshkruar se si drita e diellit, reflektimi i Diellit në sipërfaqen e lëmuar të oqeanit, duket nga hapësira. Për shembull, fotografitë e Tokës të marra nga sateliti Himawari-8 duken të ngjashme me karakteristikën e reflektimit në simulimin e tyre.

Reflektimi i ujit të valëzuar mund të simulohet lehtësisht duke përdorur një fletë alumini të rrudhosur. Duke e vendosur atë mbi një sipërfaqe të lakuar, mund ta shohim atë duke prodhuar të njëjtin rezultat.

The post Pasqyrimi i diellit mbi det nuk provon tokën e sheshtë appeared first on Faktoje.al.

Pretendimi: Shqipërisë pritet t’i ndodhë një e keqe për të cilën Serbia dhe presidenti i saj Vuçiç janë shumë të lumtur

Verdikti: Mungon konteksti

———————————————-

Në rrjetet shqipfolëse po qarkullon një titull alarmues, por i paqartë në detaje: “Vuçiç fërkon duart! Ish Ministri jep lajmin e keq! Ja e keqja që pritet ti ndodhë Shqipërisë! Pse Serbia është kaq e lumtur”

Në brendinë e artikullit që mban këtë titull, megjithatë, nuk gjejmë ndonjë lajm që meriton këtë alarm.

Teksti i referohet një interviste të ish-ministrit të Jashtëm shqiptar, Edmond Panariti, të botuar që në qershor të këtij viti.

Panariti citohet të ketë thënë se shqiptarët duhet të bëjë shumë kujdes teksa ndodhin konflikte madhore, pasi historitë e së shkuarës rrezikojnë të përsëriten. “Duhet të bëjmë shumë kujdes, sepse në rast se çështjet shqiptare kalojnë në nivelet e mëdha, në tavat e mëdha të bisedimeve, nuk kemi dalë ndonjëherë fitimtarë”, tha Panariti.

Si rrjedhojë e këtij fenomeni, tha ai, Serbia dhe presidenti serb Vuçiç kanë refuzuar dialogun me Kosovën, me qëllim zgjidhjen në nivele më të larta, ku çështjet kombëtare shqiptare, sipas Panaritit, janë në disavantazh.

Askund në artikull nuk raportohet ndonjë “e keqe e madhe” që pritet t’i ndodhë Shqipërisë.

Trajtimi i temës së luftës në Kosovë preferohet nga mediat shqiptare për shkak të interesit të gjerë dhe patriotizmit që ngjall tek lexuesit. Fatkeqësisht gjatë viteve të fundit, kryesisht mediat online kanë përdorur këtë interes për “mbledhje klikimesh”, duke u kthyer në burim keqinformimi dhe shqetësimi emocional tek lexuesit.

Opinione të ndryshme mbi skenaret duhen pasqyruar si të tilla nga mediat dhe jo si fakte të kryera me tituj bombastik që në kërkim të klikimeve rrezikojnë përhapjen e informacioneve të pavërteta dhe krijimin e panikut.

The post Shqipërisë nuk pritet t’i ndodhë një e keqe që lumturon Vuçiç appeared first on Faktoje.al.

Pretendimi: Kjo video tregon kryeministrin britanik duke u nxjerrë jashtë nga pronari i një lokali së fundmi.

Verdikti: Mungon konteksti

——————————————————————

Një artikull i portalit lajmetroc.al pretendon se kryeministri britanik është nxjerrë jashtë nga pronari i një lokali, i cili “ka deklaruar shkurt se veproi ‘për arsye personale’”. Artikulli i botuar në 13 gusht 2025 shoqërohet me një video të ngjarjes.

Me anë të motorit të kërkimit pamor Google Lens, Faktoje gjeti se video e mësipërme nuk është regjistruar së fundmi, por është në rrjet nga prilli 2021, përpara se Starmer të zgjidhej kryeministër i Mbretërisë së Bashkuar, pozicion që e ka mbajtur nga korriku i vitit 2024.

Sipas BBC, Starmer, në atë kohë udhëheqësi i opozitës, u dëbua nga lokali The Raven në Bath nga bashkëpronari i tij, i cili “ishte i pakënaqur me reagimin e laburistëve ndaj karantinës së vendosur nga qeveria” gjatë pandemisë. Ai tha se ekonomia ishte sakrifikuar “sepse të moshuarit po vdesin.”

Starmer po vizitonte qytetin e Bath si pjesë e fushatës për zgjedhjet e majit 2021. Vizita e tij në barin The Raven ishte planifikuar me një nga bashkëpronarët, i cili i kërkoi falje laburistëve. Llogaria e lokalit në Twitter postoi se nuk kishte “qëllim të devijonte vizitën e Keir Starmer në Bath” dhe se pikëpamjet e personit në video janë “të tijat.”

Prandaj, pretendimi se kryeministri aktual britanik u nxor jashtë një pub është i pasaktë. Video është e vjetër dhe tregon një incident të vitit 2021 që përfshin Keir Starmer, i cili nuk ishte kryeministër në atë kohë.

The post Kryeministri britanik nuk u nxorr jashtë nga lokali appeared first on Faktoje.al.

Pretendimi: Refuzimi i astronautit Neil Armstrong të betohet mbi Bibël se ka ecur në Hënë është provë se udhëtimi ishte i rreme.

Verdikti: Mungon konteksti

———————————————————–

Një video që ka marrë mbi 1700 pëlqime në Instagram duket se tregon astronautin Neil Armstrong, një nga astronautët që zbarkoi për herë të parë në Hënë në vitin 1969, duke refuzuar të betohet mbi Bibël se ka ecur në Hënë. “Përse Neil Armstrong e shmangu këtë pyetje?” shkruhet në mbishkrimin e videos, duke pretenduar kështu se ky refuzim provon se ulja e Armstrong në Hënë ishte e pavërtetë.

Video, e xhiruar në 2010, tregon astronautin Neil Armstrong që përballet me një burrë të quajtur Bart Sibrel, i cili pretendon se është nga “ABC Digital.” Sibrel i afrohet Armstrong dhe i kërkon të vërë dorën mbi Bibël dhe të betohet se ka ecur në Hënë. Armstrong thotë në video: “Zoti Sibrel, duke ju njohur, kjo ndoshta është një Bibël e rreme.” Në klip, Sibrel vazhdon të këmbëngulë dhe madje i ofron 5 mijë dollarë. Armstrong më pas thotë: “Zoti Sibrel e ka bërë veten budalla para botës… Z. Sibrel, ju nuk meritoni përgjigje.”

Sibrel, një konspiracionist dhe producent filmash, është i njohur për pretendimin se ulja në Hënë ishte e rreme dhe për ndjekjen e astronautëve të misioneve Apollo me një Bibël për t’u betuar se ata ecën në Hënë.

Sibrel u godit me grusht në fytyrë nga astronauti Buzz Aldrin, njeriu i dytë në Hënë, pasi u përball me astronautin në vitin 2002. Autoritetet nuk e akuzuan Aldrin, duke thënë se ai u provokua nga Sibrel, raportoi LA Times në atë kohë.

Nuk ka prova që ulja në Hënë ishte e falsifikuar ose që astronautët nuk ecën në Hënë. 

Megjithatë, ekzistojnë prova të panumërta shkencore që tregojnë se uljet Apollo në Hënë nuk ishin të inskenuara, të ofruara nga NASA dhe palë të tjera. NASA ofron fotografi, orë të tëra pamjesh video, transkripte dhe regjistrime audio të misioneve të ndryshme Apollo, që përfshinin mijëra personel. Astronautët sollën mostra të shkëmbinjve dhe dheut hënor gjatë misioneve të tyre, të cilat janë ende duke u studiuar. Orbita e Zbulimit Hënor të NASA kapi vendet e uljes së Apollo 11 dhe misioneve të tjera në vitin 2009.

Bazalt (majtas) dhe breccia (djathtas) të marrë nga sipërfaqja e Hënës gjatë misionit Apollo 11

Anije kozmike hënore orbitale të vendeve të tjera kapën vendet e uljes, përfshirë Selene japoneze, e cila fotografoi një aureolë të lënë në sipërfaqen e hënës nga misioni Apollo 15 në vitin 1971. Përveç kësaj, astronautët Buzz Aldrin dhe Armstrong lanë një reflektor lazer hënor në sipërfaqe, për të ndihmuar në matjen e saktë të distancës hënore nga toka, e cila është ende në përdorim sot.

The post Refuzimi i astronautit për betim nuk provon udhëtimet e rreme në Hënë appeared first on Faktoje.al.

Pretendimi: Kjo video tregon Gardën Kombëtare amerikane në Washington DC në Gusht 2025

Verdikti: Mungon konteksti

————————————————————-

Një video që po qarkullon në rrjete sociale, përfshi ato shqipfolëse, pretendohet se tregon Gardën Kombëtare amerikane të mobilizuar në Washington DC në gusht 2025.

Trupat e Gardës Kombëtare të ShBA kanë nisur të shfaqen në rrugët e Washington DC së fundmi, një ditë pasi presidenti Donald Trump vendosi trupat në qytet dhe mori kontrollin e forcës policore, duke argumentuar se krimi i dhunshëm ishte jashtë kontrollit.

Megjithatë, të dhënat nga policia e Washington tregojnë rënie të ndjeshme të krimeve të dhunshme midis viteve 2023 dhe 2024, megjithëse kjo vinte pas një rritjeje pas pandemisë.

Zyrtarët thonë se pritet të vendosen 800 trupa të Gardës Kombëtare, si dhe 500 agjentë federalë të zbatimit të ligjit.

Megjithatë, video që po qarkullon në rrjete sociale nuk tregon këtë mobilizim.

Me anë të motorit të kërkimit pamor Google Lens, Faktoje gjeti se video është postuar në TikTok që më 14 qershor 2025.

Sipas përshkrimit që shoqëron videon, ajo tregon pamje nga Washington DC gjatë provave të një parade ushtarake që u mbajt më 14 qershor 2025 me rastin e 250 vjetorit të pavarësisë së ShBA.

The post Këto pamje jo nga dalja e Gardës Kombëtare në Washington appeared first on Faktoje.al.

Pretendimi: Baba Vanga parashikoi se alienët do të vizitojnë Tokën në 2025

Verdikti: E paprovuar

————————————————-

Zbulimi i një komete ndëryjore në fund të korrikut 2025 ka ringjallur teori aliene dhe një artikull i portalit të quajtur, ironikisht, realiteti.net ka kombinuar këto teori me ‘parashikuesen’ bullgare Baba Vanga, e cila pretendohet se ka parashikuar vizitorë alienë në Tokë për vitin 2025.

Baba Vanga, një grua e verbër dhe gjysëm analfabete nga Bullgaria, vdiq në 1996 pa i shkruar parashikimet e saj. Kjo ia lehtëson punën atyre që duan t’i atribuojnë asaj lloj-lloj parashikimesh. Duke qenë se nuk ka prova me shkrim për parashikimet e saj, zonja Vanga mund të detyrohet të thotë çfarë të dojë çdokush.

Gazeta bullgare 24 Chasa botoi në 2010 një artikull që përgënjeshtron një sërë parashikimesh që i atribuohen gabimisht Baba Vangës. Të afërm dhe miq të saj thanë për gazetën se Vanga njihej si parashikuese në komunitetin e saj për këshillat që ajo i jepte atyre që e vizitonin, por ajo nuk kishte parashikuar ndonjëherë katastrofa dhe luftra botërore. 

Sipas miqve të saj, ajo fliste rrallë për politikën dhe nuk mendonte për fundin e botës. “Ajo ishte optimiste, i shihte gjërat e këqija, por gjithmonë jepte këshilla se si të jetoje më mirë.”

Sipas rrethit të afërt të Baba Vangës, parashikimet e saj sensacionaliste si ato për luftra apo fatkeqësi natyrore janë shpikur ose ekzagjeruar pas vdekjes së saj. “Tani është e lehtë, Vanga nuk është më, kështuqë nuk mbrohet dot. Ata i venë lloj-lloj budallëqesh në gojë,” tha mikja e saj Boyka Kostadinova.

Sipas një raportimi nga Colitco, akademikja dhe ekspertja e Baba Vangas, Viktoria Vitanova-Kerber tha: “Ajo nuk ishte dikush që mbante ditarë ose regjistronte profecitë e saj. … Nuk ka pothuajse asnjë të dhënë të shkruar për atë që ajo tha në të vërtetë, duke e bërë të pamundur verifikimin e këtyre pretendimeve.”

Ndërkaq, artikulli pretendon se “disa shkencëtarë, përfshirë profesorin e Harvardit Avi Loeb, kanë pohuar se 3I/ATLAS mund të jetë një anije kozmike aliene për shkak të karakteristikave të tij të pazakonta.”

Siç Faktoje ka shpjeguar më parë, komuniteti shkencor pajtohet që 3I/ATLAS është një kometë ndëryjore, i treti objekt ndëryjor që viziton sistemin tonë diellor. Avi Loeb ka shpjeguar se teoria aliene ishte një lloj eksperimenti mendor dhe jo një teori e mirëfilltë.

The post Asnjë dyshim për parashikimin e zbritjes së alienëve në 2025 appeared first on Faktoje.al.

Pretendimi: Një anije aliene po vjen me shpejtësi drejt Tokës dhe do të mbërrijë pas 116 ditësh

Verdikti: E paprovuar

————————————————————–

Një artikull i portalit shqiperia-ime jep alarmin se “një anije aliene po vjen me shpejtësi drejt tokës [dhe] 116 ditë përcaktojnë fatin e globit.”

Në brendinë e tekstit bëhet fjalë për “një objekt misterioz hapësinor, i quajtur 3I/ATLAS.”

Që në fjalinë e dytë të artikullit zbulohet se “profesori i Harvardit, Avi Loeb, spekulon se është një sondë aliene.” Pra, kemi të bëjmë me një spekulim, jo një fakt, siç lë të kuptohet titulli alarmues i shkrimit.

Sipas Administratës Kombëtare amerikane të Aeronautikës dhe Hapësirës (NASA), 3I/ATLAS u zbulua për herë të parë më 1 korrik 2025. Forma e rrugës së tij, që dallon nga orbita rreth Diellit, i lejoi astronomët të arrinin në përfundimin se është një objekt ndëryjor, i treti i njohur i asaj klase.

Ndërsa disa nga karakteristikat e tij ende nuk janë përcaktuar, komuniteti shkencor pajtohet që 3I/ATLAS është një kometë. Sipas NASA, “ai ka një bërthamë dhe një komë të akullt (një re e ndritshme gazi dhe pluhuri që rrethon një kometë ndërsa i afrohet Diellit). Kjo është arsyeja pse astronomët e kategorizojnë atë si një kometë.”

Agjencia hapësinore sqaron gjithashtu se 3I/ATLAS nuk përbën rrezik për Tokën. “Edhe pse trajektorja e objektit e sjell atë në sistemin e brendshëm diellor, ai nuk do t’i afrohet Tokës. Ndërsa kometa 3I/ATLAS udhëton nëpër sistemin diellor, ajo nuk do t’i afrohet planetit tonë më shumë se 1.6 au (rreth 150 milionë milje, ose 240 milionë kilometra,” shkruhet në faqen zyrtare të NASA.

Avi Loeb, një profesor i astrofizikës teorike në Universitetin e Harvardit dhe kolegët e tij publikuan një punim më 16 korrik duke analizuar objektin 3I/ATLAS brenda kontekstit të Paradoksit të Fermit dhe Hipotezës së Pyllit të Errët, të cilat kërkojnë t’i përgjigjen pyetjes: “Nëse universi është kaq i madh, ku janë të gjithë?”

Loeb ka tërhequr dhe më parë vëmendje me komentet e tij mbi objektet ndëryjore dhe mundësinë e jetës jashtëtokësore. Në vitin 2017, pas zbulimit të objektit të parë ndëryjor të regjistruar që hyri në sistemin diellor, Loeb tha The Guardian: “Me shumë mundësi është me origjinë natyrore, por për shkak se është kaq i veçantë, do të donim të kontrollonim nëse ka ndonjë shenjë të origjinës artificiale, siç janë sinjnalet e radios.” Në një libër të vitit 2021, ai propozoi që ‘Oumuamua, objekti i parë ndëryjor që kaloi nëpër sistemin tonë diellor, ishte një artefakt teknologjik jashtëtokësor. Shumë shkencëtarë e konsideruan këtë të pamundur. Hulumtimi i Loeb deri më tani është pritur me skepticizëm të konsiderueshëm nga shkencëtarë të tjerë, të cilët vënë në dyshim vlefshmërinë e punës së tij.

Kontaktuar nga kolegët e Lead Stories, Avi Loeb shpjegoi se teoria aliene ishte një lloj eksperimenti mendor, duke thënë: “E paraqita këtë mundësi për të inkurajuar vëzhguesit që janë të bindur se 3I/ATLAS është një kometë që të mbledhin sa më shumë të dhëna të jetë e mundur në një përpjekje për të më provuar gabim… Edhe nëse 49 nga 50 objektet ndëryjore të ardhshme që do të zbulohen nga Observatori Rubin do të rezultojnë të jenë kometa ose asteroide, i vetmi objekt i jashtëzakonshëm me origjinë teknologjike mund të ndryshojë të ardhmen e njerëzimit.”

Ai gjithashtu theksoi se një draft i njërit prej punimeve të tij që ende nuk i është nënshtruar një procesi rishikimi nga kolegët, “A është Objekti Ndëryjor 3I/ATLAS Teknologji Aliene?”, thotë:

“Ne theksojmë fuqimisht se kjo punë është kryesisht një ushtrim mësimor, që përmban vëzhgime interesante dhe rastësi të pazakonta që meritojnë të raportohen në literaturën shkencore. Skenari më i mundshëm është që 3I/ATLAS të jetë një objekt ndëryjor krejtësisht natyror, me shumë mundësi një kometë, dhe autorët presin të dhëna astronomike që konfirmojnë këtë origjinë më të mundshme.”

Pavarësisht këtyre spekulimeve, vetë autorët pranojnë se mungojnë provat e origjinës jashtëtokësore. Kjo mbështetet edhe nga shumica e komunitetit shkencor.

Hipoteza se 3I/ATLAS mund të arrinte në Tokë deri në nëntor nuk bazohej në rrugën e projektuar aktuale të objektit. Në vend të kësaj, autorët e punimit vlerësuan kohën e mbërritjes bazuar në manovrat që një anije teorike aliene mund të bënte duke përdorur gravitetin e Diellit ose Jupiterit për të lëshuar një anije të tillë në drejtim të Tokës.

Studime të tjera akademike mbi objektin në fjalë sugjerojnë gjithashtu se ai është një “kometë ndëryjore” dhe jo një “objekt alien.”

Në të njëjtën kohë, Loeb, i cili ka bërë dhe më parë pretendime të ngjashme të refuzuara nga komuniteti shkencor, tha:

“Komitetet e shkencëtarëve kryesorë që vendosin se si të ndajnë fondet federale shpesh i rezistojnë investimeve në kërkimin e inteligjencës jashtëtokësore duke argumentuar se është shumë e rrezikshme dhe mund të rezultojë në shpërdorimin e parave të taksapaguesve. Por nëse këta rishikues do të ishin mjaft të përulur për t’i pyetur taksapaguesit se për çfarë dëshirojnë të shpenzojnë paratë e tyre të taksave, ata do ta gjenin kërkimin e inteligjencës jashtëtokësore në krye të listës së prioriteteve. Kujdestaria dhe tallja nuk janë peizazhi që dëshiroja kur fillova karrierën time shkencore 45 vjet më parë…”

Chris Lintott, profesor i astrofizikës në Universitetin Oxford, e quajti teorinë e Loeb-it për përfshirjen e alienëve “absolutisht absurde,” duke vazhduar: “Është një kometë dhe asnjë rrezik. Është mjaft emocionuese që ne mund të studiojmë një objekt që u formua para se të lindte Dielli dhe nuk ka nevojë të shpikim histori idiote për të tërhequr vëmendjen.”

Jane Luu, profesore e astrofizikës në Universitetin e Oslos, theksoi se nuk është vetëm ajo ose disa njerëz të tjerë, por shumë shkencëtarë që aktualisht po studiojnë 3I/ATLAS. Ajo tha se nuk ka prova që mbështesin spekulimet rreth natyrës së 3I/ATLAS. “Vëzhgimet tona kanë treguar se është një kometë. Nuk i afrohet Tokës: Nuk është në një trajektore përplasjeje,” tha ajo.

David Jewitt, profesor i astronomisë në UCLA, i tha Lead Stories: “Kam parë shumë kometa dhe e tëra çfarë mund të them është se 3I më duket si një kometë.”

Jason Wright, profesor i astronomisë dhe astrofizikës në Universitetin Shtetëror Penn, kreu një analizë të detajuar të gabimeve të Loeb. Në artikullin e tij, ai vuri në dukje të meta të shumta metodologjike dhe i hodhi poshtë hipotezat e teknologjisë aliene si “kërkuese vëmendjeje.”

Ekspertët dhe astronomët e intervistuar nga Space.com i hedhin poshtë kategorikisht pretendimet e Loeb-it si “gjepura.” Ata theksojnë se vëzhgimet tregojnë qartë se 3I/ATLAS është një kometë ndëryjore natyrore, tipike për sa i përket aktivitetit dhe përbërjes. Ata besojnë se pretendimet e Loeb nuk kanë bazë shkencore ose vëzhguese.

The post Titujt alarmues mbi kometën që i afrohet sistemit diellor appeared first on Faktoje.al.

Pretendimi: Presidenti amerikan Donald Trump do të pranojë një takim me Vladimir Putin vetëm nëse presidenti rus pranon të flasë me Volodymyr Zelensky.

Verdikti: E pavërtetë

——————————————————-

Njoftimi se Donald Trump dhe Vladimir Putin kanë rënë dakord të takohen për të diskutuar luftën në Ukrainë u parapri në mediat shqipfolëse nga lajmi se Trump kishte deklaruar se nuk do të kishte takim me Putin nëse ai nuk pranon të ulet me udhëheqësin ukrainas Zelensky.

Megjithatë, kjo deklaratë nuk është e Trump, por e një zyrtari të Shtëpisë së Bardhë.

Madje, më 7 gusht, sekretarja e shtypit e Shtëpisë së Bardhë, Karoline Leavitt, tha se Trump ishte “i hapur” për t’u takuar me Putin, megjithëse preferenca ishte ende për një takim trepalësh.

“Siç tha Presidenti Trump dje, rusët shprehën dëshirën e tyre për t’u takuar me Presidentin Trump dhe Presidenti është i hapur për këtë takim”, tha Leavitt në një deklaratë për ABC News. “Presidenti Trump do të donte të takohej si me Presidentin Putin ashtu edhe me Presidentin Zelensky sepse dëshiron që kjo luftë brutale të përfundojë. Shtëpia e Bardhë po punon mbi detajet e këtyre takimeve të mundshme dhe detajet do të ofrohen në kohën e duhur.” 

Po atë ditë, vetë Trump tha se Putin nuk ka nevojë të takohet me Zelenskyn si kusht që ai dhe Putini të takohen. “Jo, ai [Putin] nuk duhet ta bëjë këtë,” u tha Trump gazetarëve në Zyrën Ovale.
Zelensky udhëtoi për në Berlin për bisedime me kancelarin gjerman Friedrich Merz, udhëheqës evropianë dhe zyrtarë të lartë të Shteteve të Bashkuara përpara takimit të planifikuar midis Trump dhe Putin.

Shënim: Data 18 gusht 2025 website sinjali.com e ka korrigjuar lajmin, pas verfikimit të të Faktoje. Lajmit të raportuar i është ndryshuar vlerësimi fillestar në Facebook.

The post Trump nuk kushtëzoi me Zelenskyn takimin me Putin appeared first on Faktoje.al.

Pretendimi: Nuk është dielli që shkakton kancerin e lëkurës, por kremi i diellit

Verdikti: E pavërtetë

—————————————

Në rrjetet sociale shqipfolëse po qarkullon pretendimi se “dielli nuk shkakton kancer, ndryshe nga kremi i diellit.” 

Për të mbështetur tezën e tij, postimi i mësipërm pretendon më tej se “normat e kancerit të lëkurës janë rritur rreth 200% që nga prezantimi i kremit kundër diellit me oksibenzone.”

Megjithatë, ky pretendim është i rremë. Një formë e hershme e kremit kundër diellit u zhvillua në fund të viteve 1890, ndërsa kremi i parë modern kundër diellit u zhvillua nga kimisti zviceran Franz Greiter në fund të viteve 1940. Ndërkaq, përshkrimi më i hershëm i melanomës mund të gjendet në shkrimet e Hipokratit, i cili jetoi midis viteve 460 dhe 375 p.e.s. Më tej, mjeku francez René Laennec mbajti leksione mbi melanomën në vitet 1800.

Së bashku me dritën e dukshme, dielli lëshon forma të tjera të energjisë, duke përfshirë rrezatimin ultravjollcë (UV). Edhe pse atmosfera thith një pjesë të këtij rrezatimi, shumica e rrezeve UVA dhe disa rreze UVB ende arrijnë sipërfaqen e Tokës.

Në vitin 2009, Agjencia Ndërkombëtare për Kërkime mbi Kancerin (IARC) e Organizatës Botërore të Shëndetësisë (OBSH) klasifikoi rrezatimin UV si diellor ashtu edhe atë artificial si agjentë të provuar që shkaktojnë kancer tek njerëzit (kancerogjenë të Grupit 1).

Studime të shumta epidemiologjike tregojnë një lidhje shkak-pasojë mes ekspozimit ndaj rrezatimit UV dhe të gjitha llojeve kryesore të kancerit të lëkurës. Australia, e cila ka disa nga nivelet më të larta të rrezatimit UV në botë, ka gjithashtu shkallën më të lartë të kancerit të lëkurës. Sipas agjencisë qeveritare australiane Cancer Australia, ekspozimi i tepërt në diell është përgjegjës për rreth 95% të melanomës dhe 99% të kancerit të lëkurës jo-melanoma në disa rajone.

Si rrezatimi UVA ashtu edhe ai UVB kontribuojnë në rritjen e rrezikut të kancerit të lëkurës, por në mënyra të ndryshme. Rrezet UVA depërtojnë thellë në lëkurë, duke shkaktuar plakje të parakohshme të lëkurës. Rrezatimi UVB zakonisht arrin vetëm shtresat e jashtme të lëkurës dhe është fajtori kryesor për djegien nga dielli dhe kancerin e lëkurës, siç tregohet në figurën më poshtë.

Rrezet UVB dëmtojnë strukturën e ADN-së në qelizat e lëkurës, gjë që vazhdon për orë të tëra pas përfundimit të ekspozimit. Qelizat e lëkurës kanë mekanizma efektivë për të riparuar këtë dëmtim. Megjithatë, ekspozimi i zgjatur ose i përsëritur ndaj rrezatimit UV shkakton grumbullimin e qelizave të dëmtuara. Kur këto qeliza ndahen dhe bëjnë kopje të ADN-së së tyre, ndryshimet strukturore të shkaktuara nga rrezatimi UVB rezultojnë në mutacione që mund të bëjnë që qelizat e dëmtuara të zhvillohen në një tumor.

Nuk ka prova që sugjerojnë se përbërësit e kremit mbrojtës nga dielli rrisin rrezikun e zhvillimit të kancerit të lëkurës. Anasjelltas, ka prova të forta që përdorimi i rregullt i kremit mbrojtës nga dielli zvogëlon plakjen e parakohshme të lëkurës dhe ul rrezikun e zhvillimit të kancerit të lëkurës.

Shoqata Amerikane e Dermatologjisë rekomandon përdorimin e një kremi mbrojtës nga dielli rezistent ndaj ujit, me spektër të gjerë (mbron nga rrezet UVA dhe UVB) me një faktor mbrojtjeje nga dielli (SPF) 30 ose më të lartë kur jeni jashtë. Përveç kësaj, ajo rekomandon masa të tjera mbrojtëse, duke përfshirë kërkimin e hijes dhe veshjen e rrobave mbrojtëse nga dielli dhe syzeve të diellit.

The post Kremi i diellit na mbron nga rrezet pavarësisht rritjes së rasteve me melanomë appeared first on Faktoje.al.

Pretendimi: Kjo video tregon zbulime të çuditshme në Antarktidë

Verdikti: E pavërtetë, Gjeneruar me AI

—————————————————–

Një video që duket se tregon një ekip eksplorues duke zbuluar një sërë strukturash dhe artefaktesh të çuditshme në shpella akulli po qarkullon në rrjetet konspiracioniste me pretendimin se ajo tregon zbulime në Antarktidë, “kontinenti që na është ndaluar sepse fsheh të vërteta që nuk duhej t’i dinim.”

Me anë të motorrit të kërkimit pamor Google Lens, Faktoje gjeti videon origjinale, të postuar në TikTok nga llogaria @the_undiscoveredd 

Nëse i hedhim një sy llogarisë që ka postuar videon, vëmë re se ajo poston ekskluzivisht video të ngjashme që tregojnë zbulime të pazakonta në vende të errëta.

Disa video janë etiketuar nga postuesi si të gjeneruara me programe të inteligjencës artificiale.

Njësoj, edhe video që po qarkullon në rrjete sociale me gjasa është gjeneruar me të njëjtat programe nga llogaria the_undiscoveredd.

The post I gjeneruar zbulimi i artefakteve në brendësi të akullit në Antarktidë appeared first on Faktoje.al.

Pretendimi: Vaj i farës se zezë dhe vajguri kurojnë shumë sëmundje si kanceri, reumatizmi, diabeti dhe sëmundjet e veshkave

Verdikti: E paprovuar

——————————————————

Një video e postuar në rrjete sociale, nga një faqe që shet vajëra bimorë, tregon një burrë, i cili pretendohet se është mjek, që deklaron se vajguri dhe vaji i farës së zezë shëron një mori sëmundjesh, përfshirë dhe kancerin.

Teksti që shoqëron postimin pretendon se ky kombinim kuron një mori sëmundjesh duke filluar nga reumatizma tek diabeti tek kanceri në të gjitha format e tij. Reklama hedh një rrjet të gjerë për të kapur sa më shumë klientë.

Nuk shpjegohet se si vajguri apo vaji i farës së zezë luftojnë qelizat kanceroze, tumoret apo metastazat. Reklama kërkon që lexuesi ta besojë pa ofruar asnjë shpjegim të mekanizmit, vetisë, apo mënyrës me anë të të cilës kjo substancë shëron këto sëmundje. Reklama nuk citon asnjë literaturë shkencore apo studim.

Siç Faktoje ka shpjeguar dhe më parë, nuk ka prova të besueshme se vajguri shërben si kurë për kancerin, dhe nuk ka patur teste klinike të mjaftueshme mbi këtë përdorim. 

Prof. Dr. Zihni Sulaj, i kontaktuar nga Faktoje, pohoi se “nuk ka prova të bazuara në evidencë klinike që vajguri mund të përdoret në praktikën klinike moderne, aq më tepër si terapi për lloje të ndryshme të kancerit.”

Burri në video është Erxhan Muharremi. Siç kanë sqaruar dhe kolegët e Kallxo, Erxhan Muharremi thotë që është mjek alternativ, por nuk ka ndonjë kredencial në shëndetësi apo shkencë. Ai pretendon se ka shëruar mijëra pacientë me metodën e vajgurit, por refuzon të përmendë emra.

Ndërkohë, sipas Qendrës amerikane për Kontrollin e Sëmundjeve (CDC) pirja e vajgurit mund të shkaktojë të vjella, diarre, enjtje të stomakut, kollitje, përgjumje, shqetësim, nervozizëm dhe humbje ndjenjash. Për më tepër ata që pinë vajguri mund të hasin vështirësi ose dhimbje në frymëmarrje. Kollë, pneumoni, dhe vështirësi apo shimbje në frymëmarrje pas pirjes së vajgurit janë tregues që vajguri ka hyrë në mushkëri. Për më tepër, pirja e sasive të mëdha të vajgurit mund të shkaktojë koma, konvulsione, madje edhe vdekjen. Nëse vajguri prek lëkurën për periudha të shkurtra, mund ta shkaktojë skuqje, kruarje, apo plagë; nganjëherë mund të shfaqen flluska ose rrjepje lëkure. Ka patur disa raste të evidentuara të fëmijëve që janë helmuar nga pirja aksidentale e vajgurit.

Disa mjekë onkologë në Shqipëri kanë pohuar për “Faktoje” se, fatkeqësisht, kanë evidentuar raste të personave të sëmurë me kancer që kanë pirë vajguri duke menduar se do t’i ndihmonte me sëmundjen e tyre. Mjekët specialistë kanë ngritur alarmin herë pas here mbi rrezikun e kurave që vijnë nga interneti, duke përmendur edhe atë të “vajgurit çudibërës.”

The post Asnjë provë për shërimin e kancerit nga konsumi i vajgurit appeared first on Faktoje.al.

Pretendimi: Ky imazh tregon ushqim me shishe të hedhura në det nga egjiptianët për palesitnezët në Gaza

Verdikti: E pavërtetë, Gjeneruar me AI

——————————————————–

Një imazh që po qarkullon në rrjete sociale, përfshi ato shqipfolëse, pretendon se tregon ushqim me shishe të hedhura në det nga egjiptianët për palestinezët në Gaza.

Sipas Zyrës së Kombeve të Bashkuara për Koordinimin e Çështjeve Humanitare, një në tre persona në Gaza “nuk ka ngrënë për ditë të tëra.” 

Disa raportime legjitime treguan inisiativën e disa egjiptianëve për të transportuar drithëra dhe ushqime të tjera të nëpërmjet shisheve plastike që mund të pluskojnë në det, me shpresën që do të arrijnë Gazën nëpërmjet rrymave detare. Ideja u propozua nga një inxhinier egjiptian me bazë në Japoni, i cili sugjeroi që shpërndarja e ushqimit nëpërmjet detit Mesdhe ishte metoda më praktike, duke pasur parasysh bllokadën e vazhdueshme në Gaza.

Në një postim në Facebook, ai shpjegoi se një bidon plastik 25 litra i mbyllur mirë mund të mbajë afërsisht gjashtë deri në tetë kilogramë ushqim, duke lënë një boshllëk ajri prej rreth tetë litrash për të siguruar pluskimin mbi ujë. Për të qënë të suksesshme këto dërgesa duhet të lëshohen të paktën katër kilometra larg bregdetit, në një kënd 60 gradë në verilindje, për të anashkaluar rrymat e kundërta.

Megjithatë, imazhet në postimin e mësipërm nuk janë autentike. Ato janë gjeneruar me programe kompjuterike të inteligjencës artificiale (AI).

Në imazhin e njerëzve që mbanin shishe, një gisht i madh duket sikur përkulet në mënyrë të panatyrshme. Programet gjeneruese AI shpesh kanë vështirësi në krijimin e duarve dhe gishtërinjve realistë. Shishet në det janë gjithashtu të shtrembëruara, ndërsa tiparet e burrave në sfond janë shumë të paqarta dhe të vështira për t’u dalluar. Gjithashtu, disa nga shishet pluskojnë mbi sipërfaqen e ujit, duke sfiduar ligjet e fizikës.

Imazhi i shishes që noton në det, gjithashtu, duket jorealist. Nëse do të ishte e mbushur me ushqim, shishja nuk do të pluskonte aq shumë mbi sipërfaqe. Si pasojë e peshës së ushqimit, ajo duhet të ishte pjesërisht e zhytur në ujë.

Si përfundim, megjithëse ka raportime të besueshme se disa egjipitianë po hedhin shishe të mbushura me ushqim në det me shpresë se do të arrijnë popullin e Gazës, këto imazhe nuk janë të vërteta, por të gjeneruara me programe kompjuterike.

Për të parandaluar që përmbajtje të tilla të keqinterpretohen, është e rëndësishme që çdo video, foto ose material tjetër i gjeneruar ose i manipuluar me inteligjencë artificiale të shënohet si i tillë. Kjo do të ndihmojë në informimin e audiencës dhe në mbrojtjen e tyre nga dezinformimi. Facebook i detyron përdoruesit të etiketojnë imazhet dhe videot e gjeneruara me AI si të tilla.

The post Të gjeneruara pamjet e ushqimit të dërguara nga deti në Gaza appeared first on Faktoje.al.

Pretendimi: Kjo video tregon pamje nga tërmeti 8.8 ballë që goditi gadishullin e Kamchatka në Rusi në korrik 2025

Verdikti: Gjysmë e vërtetë

———————————————————

Në rrjete sociale po qarkullon një video që pretendohet se tregon tërmetin 8.8 ballë që goditi bregun Kamchatka të Rusisë më 29 korrik 2025.

Video 1-minutëshe përbëhet nga klipe të ndryshme, disa prej të cilave në fakt nuk tregojnë tërmetin e korrikut 2025 në Rusi.

Klipi i parë, siç Faktoje ka shpjeguar më parë, tregon një tërmet që goditi gadishullin Noto në Japoni më 1 janar 2024 me magnitudë 7.6 ballë.

Klipi i dytë tregon vërtet pamje nga tërmeti 8.8 ballësh në Rusi këtë korrik.

Klipi i tretë, megjithatë, qarkullon në rrjet të paktën që nga viti 2024, dhe me gjasa tregon tërmetin që goditi gadishullin Noto në Japoni më 1 janar 2024 me magnitudë 7.6 ballë.

Një tjetër klip, që tregon tundjet e një tërmeti të xhiruara nga brenda një treni, gjithashtu është në rrjet që në 2024, përpara tërmetit të korrikut 2025. Nga përshkrimet që e shoqërojnë, me gjasa ai tregon po të njëjtin tërmet 7.6 ballë që ra në Japoni në 1 janar 2024.

Klipi pasardhës, gjithashtu qarkullon në rrjet që përpara korrikut, specifikisht që në Mars të këtij viti. Ai tregon pamje nga Tailanda, ku u ndjenë lëkundjet e një tërmeti 7.7 ballë që goditi Myanmarin qendror më 28 mars 2025. 

Nga po i njejti tërmet i marsit 2025 është edhe klipi pasardhës, i cili gjithashtu qarkullon në rrjet që përpara tërmetit në Rusi.

Klipi i fundit i videos, gjithashtu, qarkullon në rrjet që përpara korrikut 2025, dhe me gjasa tregon tundjet nga një tërmet 6.5 ballë që goditit Japoninë më 27 prill 2024.

The post Asnjë prej këtyre pamjeve nuk i përket tërmetit në Rusi appeared first on Faktoje.al.

Pretendimi: Djegiet e lehta mund të trajtohen me miell

Verdikti: E pavërtetë

—————————————————

Një artikull i portalit shiko.news pretendon se nëse digjeni gjatë gatimit mund të përdorni miell për të trajtuar djegien.

Artikulli tregon historinë e një përdoruesje interneti, e cila ishte djegur me vaj të nxehtë dhe kishte vendosur miell në djegie. “Kur kaluan dhjetë minuta, ajo lau dorën e saj dhe pa rezultatet që ishin të mrekullueshme, nuk kishte asnjë shenjë djegieje ose flluskash në dorën e saj,” shkruhet në artikull.

Megjithatë, ekspertët mjekësorë nuk bien dakord me këtë këshillë.

Dr. Justin Gillenwater, Drejtor Mjekësor në Qendrën e Djegieve në Qarkun e Los Angeles + Qendrën Mjekësore USC tha për Reuters se “mielli absolutisht nuk duhet të aplikohet në asnjë plagë djegieje në asnjë kohë. Mielli NUK do të ndihmojë në lehtësimin e djegies dhe mund të çojë në një rrezik në rritje të infeksionit”. Ai shtoi se “mielli mund të jetë i dhimbshëm dhe i vështirë për t’u pastruar nga vendi i djegies dhe mund ta bëjë të vështirë diagnostikimin e madhësisë dhe thellësisë së djegies.”

Dr. Sam Mandell, specialist i kujdesit për djegiet në Qendrën Mjekësore Harborview në Seattle dhe profesor i asociuar i kirurgjisë në Shkollën e Mjekësisë të Universitetit të Washingtonit tha gjithashtu se mielli mund të jetë i dhimbshëm për të pastruar plagët dhe se nuk ka prova që mbështesin miellin si një trajtim për djegiet. Ai shtoi se “kur shpërndahet si pluhur i imët, mielli është i ndezshëm dhe duhet të mbahet larg burimeve të ndezjes.”

Jeffrey W. Shupp, MD, FACS, drejtor i Qendrës së Djegieve në Qendrën Spitalore MedStar në Washington tha se përdorimi i miellit nuk rekomandohet pasi mund ta bëjë më të vështirë shërimin e plagës. “Ai errëson shtratin e plagës [duke e bërë] të vështirë vlerësimin e dëmtimit. Gjithashtu mund të përshpejtojë përhapjen e baktereve duke rritur shanset për infeksion të plagës,” tha ai.

Henry Schiller, MD, një kirurg i specializuar në djegie nga qendra mjekësore akademike jofitimprurëse, Klinika Mayo tha se mielli do ta bënte punën e profesionistëve mjekësorë që merren me djegien më të vështirë dhe për këtë arsye nuk duhet të vihet mbi djegie. Ai i tha Reuters se “mielli do të duhej të pastrohej nga një djegie pasi do të ndërhynte në aftësinë për të aplikuar zëvendësues të përkohshëm të lëkurës, të cilët mund të jenë të nevojshëm për të ndihmuar në shërimin e plagëve sipërfaqësore.”

Organizata Botërore e Shëndetësisë dhe Klinika Mayo këshillojnë që djegiet duhet të trajtohen me ujë të rrjedhshëm të ftohtë për të ulur temperaturën e djegies dhe se unazat dhe sendet e tjera të ngjitura pas trupit duhet të hiqen menjëherë para ënjtjes. 

The post Kujdes nga këshilla në rrjet për trajtimin e djegies me miell appeared first on Faktoje.al.

Pretendimi: Ky imazh tregon një zjarr që ka përfshirë magazinat e firmës kineze Temu

Verdikti: E pavërtetë

————————————————-

Një imazh që po qarkullon në rrjetet sociale shqipfolëse pretendohet se tregon magazinat e firmës kineze Temu të përfshira nga një zjarr.

Mbishkrimi në postimin e mësipërm tall çmimet e lira të Temu duke deklaruar se dëmet përllogariten të jenë në vlerën e vetwm 43 dollarëve.

Me anë të motorit të kërkimit pamor Goolge Lens, Faktoje gjeti se ky pretendim qarkullon në rrjet që në 2024. 

Megjithatë, imazhi është i rremë. 

Jo vetëm që shkronjat në logo shfaqen në mënyrë të çuditshme, por emri i markës është shkruar gabim si “Tehu” në anën e magazinës. Më tej, logo zyrtare e kompanisë është e pasaktë.

Ç’është më treguese, në versionin e vitit 2024, këndi i poshtëm djathtas i imazhit tregon logon e Grok, programit gjenerues të inteligjencës artificiale të krijuar nga kompania e xAI. 

Një kërkim në rrjet me fjalë kyçe nuk gjeti asnjë raport për një zjarr të kohëve të fundit në një depo të Temu.
Si përfundim, pyetur në janar 2025 mbi imazhin viral, një zëdhënës i Temu tha për Factchequeado se “pretendimi për një zjarr në një depo të Temu është plotësisht i rremë.”“Asnjë incident i tillë nuk ka ndodhur në asnjë nga objektet tona,” shtoi ai.

The post Ky zjarr në magazinat e kompanisë Temu është i manipuluar appeared first on Faktoje.al.

Pretendimi: Finlanda e njeh zyrtarisht Palestinën si shtet sovran dhe të pavarur

Verdikti: E pavërtetë

——————————————————

Në fillim të gushtit 2025, në rrjetet sociale shqipfolëse nisi të qarkullojë lajmi se Finlanda kishte njohur zyrtarisht Palestinën si shtet sovran.

Megjithatë, këto lajme janë të nxituara.

Finlanda ende nuk e njeh shtetin e Palestinës.

Në korrik 2025, Finlanda nënshkroi një deklaratë të përbashkët të ministrave të jashtëm që u bënte thirrje shteteve të njihnin ose të shqyrtonin njohjen e Palestinës si shtet. Iniciativa, e udhëhequr nga Franca, erdhi përpara një samiti të OKB-së në shtator 2025 dhe përfshinte 15 nënshkrues nga Europa, Amerika e Veriut dhe Paqësori.

Pavarësisht nënshkrimit, Finlanda nuk e ka njohur zyrtarisht Palestinën. Ministrja e Jashtme finlandeze Elina Valtonen përsëriti se një hap i tillë do të ndërmerrej vetëm si pjesë e një kuadri më të gjerë që favorizon paqen dhe sigurinë e ndërsjellë.

“Ne besojmë se njohja e Palestinës është një hap drejt modelit me dy shtete. Mbështetja e zgjidhjes me dy shtete do të thotë që Finlanda do ta njohë Palestinën në një moment të caktuar,” shkroi Valtonen në platformën X. “Njohja do të ndodhë në një kohë kur konsiderohet se promovon më së miri stabilitetin, paqen dhe sigurinë në rajon dhe si pjesë e një kuadri më të gjerë që përparon sigurinë e të dyja palëve. Ky kuadër u shqyrtua në New York dhe puna vazhdon.”

Në gusht 2025, presidenti finlandez Alexander Stubb deklaroi se është i gatshëm të miratojë njohjen e Palestinës nëse qeveria e paraqet një propozim të tillë. Kryeministri i Finlandës, Petteri Orpo, përsëriti mbështetjen e Helsinkit për një zgjidhje me dy shtete, pa specifikuar nëse qeveria ishte e gatshme të njihte një shtet palestinez.

Deri në kohën e botimit të këtij artikulli, Finlanda ende nuk e njeh Palestinën si shtet.

The post Finlanda ende nuk e ka njohur Palestinën si shtet sovran appeared first on Faktoje.al.