Analizë e Financial Times
Pas rreth një dekade në pushtet, udhëheqësit autoritarë me shumë vite në pushtet zakonisht përballen me një udhëkryq: ose rrisin shtypjen, forcojnë rrethin e tyre klientelist dhe shtrydhin çdo mbetje të medias së pavarur, ose i përgjigjen thirrjeve të opozitës për reforma.
Kjo është parë shumë herë në botë në dekadat pas Luftës së Ftohtë. Autokratët pothuajse gjithmonë zgjedhin rrugën e parë dhe bëhen edhe më të ashpër. Tani, me protestat anti-qeveritare në rrugët e Beogradit, Aleksandar Vuçiç është përballë kësaj zgjedhjeje.
PĂ«r tetĂ« vite si president i SerbisĂ«, dhe mĂ« parĂ« si kryeministĂ«r, ai ka sunduar me njĂ« dorĂ« gjithnjĂ« e mĂ« ndĂ«rhyrĂ«se, por ende udhĂ«heq njĂ« âdemokraci tĂ« mirĂ«menaxhuarâ mĂ« shumĂ« sesa njĂ« autokraci tĂ« plotĂ«.
Vuçiç ka bërë një lojë finoke balancimi edhe në arenën ndërkombëtare.
Ka mbajtur marrëdhënie korrekte me Moskën, pa e acaruar aty ku nuk mban Bashkimin Evropian dhe SHBA-të dhe ka mbyllur sytë ndaj shitjes së armëve serbe për Ukrainën. Nga ana tjetër, ka joshur Pekinin për miliarda dollarë investime në industri dhe infrastrukturë.
MegjithĂ«se Serbia Ă«shtĂ« ende vetĂ«m kandidate pĂ«r anĂ«tarĂ«sim nĂ« BE, Vuçiç ka lidhje tĂ« ngushta me liderĂ«t e bllokut si presidenti francez Emmanuel Macron dhe presidentja e Komisionit Evropian Ursula von der Leyen, jo vetĂ«m pĂ«rmes kartĂ«s sĂ« litiumit, burimeve tĂ« pashfrytĂ«zuara qĂ« kompanitĂ« evropiane shpresojnĂ« tâi pĂ«rdorin pĂ«r tĂ« pĂ«rshpejtuar pavarĂ«sinĂ« energjetike tĂ« EuropĂ«s. Ai gjithashtu ka ndĂ«rtuar marrĂ«dhĂ«nie me bashkĂ«punĂ«torĂ« tĂ« ngushtĂ« tĂ« Donald Trump gjatĂ« mandatit tĂ« parĂ« presidencial tĂ« kĂ«tij tĂ« fundit.
Ky ekuilibrim i Vuçiçit mund të merret si shembull nga shtetet me orientim të shumëfishtë.
Por brenda vendit, rrugëtimit të tij po i vjen fundi, pasi pakënaqësitë ndaj sundimit të tij të pakontrolluar dhe të paqartë janë shndërruar në protesta. Shkëndija u ndez nga shembja e çatisë së një stacioni treni në Novi Sad në nëntor, ku humbën jetën 16 persona. Opozita fajësoi për këtë katastrofë korrupsionin shtetëror, keqqeverisjen dhe mungesën e kontrollit, të gjitha të konsideruara shenja dalluese të regjimit të Vuçiçit.
Që nga nëntori, demonstruesit kanë dalë në rrugë masivisht dhe kohët e fundit po kërkojnë zgjedhje të parakohshme.
Java e kaluar shĂ«noi protestat mĂ« tĂ« dhunshme deri tani, me pĂ«rplasje me policinĂ« nĂ« disa qytete. GjatĂ« viteve, Vuçiç, qĂ« dikur shihej si nacionalist i ashpĂ«r, ka pĂ«rdorur ndjenjat kombĂ«tare tĂ« serbĂ«ve nĂ« Bosnje e KosovĂ« pĂ«r tĂ« forcuar pushtetin e tij. Por tani kjo taktikĂ« po humbet efektinâŠ
NĂ« teori, Vuçiç mund tĂ« hiqte kufizimet ndaj mediave jo-shtetĂ«rore, tĂ« hapte terrenin politik pĂ«r opozitĂ«n dhe tĂ« niste hetime tĂ« pavarura pĂ«r skandale si shembja e stacionit nĂ« Novi Sad. TĂ« gjitha kĂ«to do tĂ« ndihmonin gjithashtu pĂ«rpjekjet e bllokuara tĂ« SerbisĂ« pĂ«r tâu anĂ«tarĂ«suar nĂ« BE. Por reformat nuk janĂ« rruga e autokratit: Vuçiç po sillet sipas modelit tĂ« zakonshĂ«m dhe po shtyp edhe mĂ« fort.
BE dhe Britania e Madhe e kanë toleruar për shumë kohë.
Politika ndĂ«rkombĂ«tare ka diktuar njĂ« dĂ«shirĂ« pĂ«r tĂ« mos lejuar qĂ« Serbia tĂ« rrĂ«shqasĂ« drejt orbitĂ«s sĂ« RusisĂ«. Por kjo qasje âpa ndĂ«rhyrjeâ nuk Ă«shtĂ« mĂ« e qĂ«ndrueshme.
Vuçiç duhet të nxitet për të qenë më i përgjegjshëm dhe për të mbajtur zgjedhje realisht të ndershme; kjo është e domosdoshme edhe për çdo shpresë për anëtarësim në BE. Alternativa është që Serbia të rrëshqasë në rrugën ku ka përfunduar fatkeqësisht Gjeorgjia: duke u shndërruar në një demokraci të rreme, mbi të cilën BE nuk ka ndikim dhe ku mund të reagojë vetëm me deklarata proteste.
Ndërkohë, SHBA-të duket se e kanë lënë bosh fushën ballkanike për momentin. Por Britania dhe BE-ja jo! Ato duhet të veprojnë dhe të përdorin levat e tyre ekonomike.
Nëse nuk e bëjnë, dhe Serbia shkon më tej në rrugën autoritare, fajtori nuk do të jetë vetëm Vuçiç, por edhe mbështetësit perëndimorë që mbyllën sytë.
The post AnalizĂ«/ Fundi i Vuçiç? âAutokrati i moderuarâ i Ballkanit pĂ«rballĂ« revoltĂ«s qytetare first appeared on JavaNews.al.
Login
