Shkencëtarët kanë zbuluar lidhje të forta midis enodmetriozës dhe një game të gjerë gjendjesh shëndetësore, duke përfshirë kancerin dhe migrenën,.
Endometrioza është një gjendje e dhimbshme dhe shpesh e anashkaluar që prek rreth një në dhjetë gra në nivel global. Pavarësisht përhapjes së saj, diagnoza mund të zgjasë me vite dhe mundësitë e trajtimit mbeten të kufizuara.
Tani, një studim i ri zbulon qindra lidhje midis endometriozës dhe sëmundjeve të tjera, duke shtuar në një numër gjithnjë e në rritje provash që tregojnë se nuk është vetëm një çrregullim riprodhues, por një çrregullim që prek të gjithë trupin.
âNdikimet varionin nga ajo qĂ« tashmĂ« dihet sic janĂ« infertiliteti, sĂ«mundjet autoimune dhe reflukset deri tek ajo qĂ« nuk dihej, si disa lloje kanceri, astma dhe sĂ«mundje tĂ« lidhura me sytĂ«â, tha nĂ« njĂ« deklaratĂ« Umair Khan, njĂ« nga autorĂ«t e studimit.
Për studimin, Khan dhe kolegët e tij analizuan më shumë se 43,000 të dhëna pacientësh.
Ata shqyrtuan historikun mjekësor të pacientëve për të gjetur lidhje midis endometriozës dhe problemeve të tjera shëndetësore.
Disa pacientë kishin migrenë, duke mbështetur studimet e mëparshme që sugjeronin se ilaçet për migrenën mund të ndihmojnë në trajtimin e endometriozës.
Në total, ata gjetën më shumë se 600 korrelacione.
âKy Ă«shtĂ« lloji i tĂ« dhĂ«nave qĂ« na duhen pĂ«r tĂ« lĂ«vizurâ, tha nĂ« njĂ« deklaratĂ« Dr. Linda Giudice, njĂ« nga autoret e studimit.
âMĂ« nĂ« fund po i afrohemi njĂ« diagnoze mĂ« tĂ« shpejtĂ« dhe, pĂ«rfundimisht, shpresojmĂ«, njĂ« trajtimi tĂ« pĂ«rshtatur pĂ«r miliona gra qĂ« vuajnĂ« nga endometriozaâ, shtoi Giudice.
Vendi ynë do të jetë në ndikimin e kushteve atmosferike të paqëndrueshme.
Moti parashikohet fillimisht me kthjellime dhe gradualisht shtim vranësirash mesatare deri të dendura (në male), të cilat do të pasohen me reshje lokale shiu me intensitet të ulët në pjesën më të madhe të territorit.
Temperaturat maksimale në zonat malore, do të zbresin në 25 gradë, ndërsa në vendet e ulëta dhe në bregdet, temperaturat do të jenë 35 gradë celsius.
Në intervale të shkurtra kohore në mënyrë të izoluar, kryesisht në veri nuk do të mungojnë shtrëngata me shkarkesa elektrike e breshër.
Nga Lagos nĂ« Cape Town, nga Santiago nĂ« Seul, njerĂ«zit duan tĂ« jenĂ« âCoolâ. Kjo Ă«shtĂ« njĂ« fjalĂ« qĂ« e dĂ«gjojmĂ« kudo, nĂ« muzikĂ«, nĂ« modĂ«, nĂ« mediat sociale dhe kryesisht pĂ«rdoret pĂ«r tĂ« pĂ«rshkruar lloje tĂ« caktuar njerĂ«zish.
Por çfarĂ« e bĂ«n saktĂ«sisht dikĂ« âcoolâ? A ka tĂ« bĂ«jĂ« vetĂ«m me tĂ« qenit popullor apo nĂ« modĂ«? Apo ka diçka mĂ« tĂ« thellĂ«?
NĂ« njĂ« studim tĂ« kohĂ«ve tĂ« fundit, profesorĂ« tĂ« marketingut, vendosĂ«n tâi pĂ«rgjigjen njĂ« pyetjeje tĂ« thjeshtĂ«, por çuditĂ«risht tĂ« paeksploruar. Cilat janĂ« tiparet dhe vlerat e personalitetit qĂ« e bĂ«jnĂ« dikĂ« tĂ« duket âcoolâ- dhe a ndryshojnĂ« ato nĂ« kultura tĂ« ndryshme?
EkspertĂ«t u kĂ«rkuan gati 6,000 njerĂ«zve nga 12 vende tĂ« mendonin pĂ«r dikĂ« qĂ« e njihnin personalisht, i cili ishte âcoolâ, âjo coolâ, âi mirĂ«â ose âjo i mirĂ«â. Pastaj u kĂ«rkuan tĂ« pĂ«rshkruanin tiparet dhe vlerat e atij personi duke pĂ«rdorur masa psikologjike tĂ« validuara.
U përdorën këto të dhëna për të shqyrtuar se si ndryshon të qenit i mirë nga pëlqyeshmëria ose morali i përgjithshëm.
KĂ«to gjetje ndihmojnĂ« nĂ« zgjidhjen e njĂ« debati tĂ« gjatĂ« rreth asaj qĂ« do tĂ« thotĂ« tĂ« jesh âcoolâ sot.
NjĂ« histori e shkurtĂ«r e âcoolâ
Shkrimet e hershme mbi këtë term e përshkruanin atë si përmbajtje emocionale: të qenit i qetë, i përmbajtur dhe i pashqetësuar.
Disa nga studiuesit e gjurmojnĂ« te skllavĂ«ria dhe segregacioni, ku pĂ«rmbajtja emocionale ishte njĂ« strategji mbijetese midis afrikanĂ«ve tĂ« skllavĂ«ruar dhe pasardhĂ«sve tĂ« tyre, duke simbolizuar autonominĂ« dhe dinjitetin pĂ«rballĂ« shtypjes. TĂ« tjerĂ« propozojnĂ« se pĂ«rmbajtja coolâ ekzistonte shumĂ« kohĂ« para skllavĂ«risĂ«.
Sidoqoftë, muzikantët e xhazit në vitet 1940 ndihmuan për herë të parë në popullarizimin e këtij termi, ku përshkruhej relaksi, përmbajtja emocionale dhe eleganca, një imazh që më vonë u përqafua nga të rinjtë dhe kundërkultura të ndryshme.
Kompanitë si Nike, Apple dhe MTV e komercializuan, duke e shndërruar një qëndrim kundërkulturor në një estetikë globale më miqësore.
Kjo Ă«shtĂ« ajo qĂ« e bĂ«n dikĂ« âcoolâ
Gjetjet sugjerojnĂ« se kuptimi i fjalĂ«s âcoolâ ka ndryshuar. ĂshtĂ« njĂ« mĂ«nyrĂ« pĂ«r tĂ« identifikuar dhe etiketuar njerĂ«zit me njĂ« profil specifik psikologjik.
NjerĂ«zit âcoolâ janĂ« tĂ« hapur dhe socialĂ« (ekstrovertĂ«), ata kĂ«rkojnĂ« kĂ«naqĂ«si (hedonistĂ«), marrin rreziqe dhe provojnĂ« gjĂ«ra tĂ« reja (aventureskĂ«), janĂ« kuriozĂ« dhe tĂ« hapur ndaj pĂ«rvojave tĂ« reja (tĂ« hapur), kanĂ« ndikim (tĂ« fuqishĂ«m) dhe ndoshta mbi tĂ« gjitha, ata i bĂ«jnĂ« gjĂ«rat sipas mĂ«nyrĂ«s sĂ« tyre (autonomĂ«).
Ky zbulim mbeti jashtĂ«zakonisht i qĂ«ndrueshĂ«m nĂ« tĂ« gjitha vendet. PavarĂ«sisht nĂ«se ishin nĂ« SHBA, KorenĂ« e Jugut, SpanjĂ« apo AfrikĂ«n e Jugut, njerĂ«zit kanĂ« tendencĂ« tĂ« mendojnĂ« se individĂ«t âcoolâ kanĂ« tĂ« njĂ«jtin âprofil.
Gjithashtu u zbulua se edhe pse âcoolâ mbivendoset me tĂ« qenit i mirĂ« ose i favorshĂ«m, tĂ« qenit âcoolâ dhe tĂ« qenit i mirĂ« nuk janĂ« tĂ« njĂ«jta gjĂ«. TĂ« qenit i sjellshĂ«m, i qetĂ«, tradicional, i sigurt dhe i ndĂ«rgjegjshĂ«m ishin mĂ« tĂ« lidhur me tĂ« qenit i mirĂ« sesa me tĂ« qenit âcoolâ. Disa tipare âcoolâ nuk ishin domosdoshmĂ«risht tĂ« mira, si hedonizmi.
Po në lidhje me Afrikën e Jugut dhe Nigerinë?
NjĂ« nga aspektet mĂ« interesante tĂ« studimit ishte tĂ« shihje se sa konsistente ishte kuptimi i tĂ« qenit âcoolâ nĂ« tĂ« gjitha kulturat, madje edhe nĂ« vendet me tradita dhe vlera shumĂ« tĂ« ndryshme.
NĂ« AfrikĂ«n e Jugut, pjesĂ«marrĂ«sit i shihnin njerĂ«zit âcoolâ si ekstrovertĂ«, hedonistĂ«, tĂ« fuqishĂ«m, aventureskĂ«, tĂ« hapur dhe autonomĂ«, njĂ«soj si pjesĂ«marrĂ«sit nga Europa nĂ« Azi. MegjithatĂ«, nĂ« AfrikĂ«n e Jugut, tĂ« qenit i ftohtĂ« Ă«shtĂ« veçanĂ«risht i ndryshĂ«m nga tĂ« qenit i mirĂ«
Fakti qĂ« kaq shumĂ« kultura bien dakord pĂ«r atĂ« qĂ« e bĂ«n dikĂ« âcoolâ sugjeron se âcoolâ mund tĂ« shĂ«rbejĂ« pĂ«r njĂ« funksion tĂ« pĂ«rbashkĂ«t shoqĂ«ror. Tiparet qĂ« i bĂ«jnĂ« njerĂ«zit âcoolâ mund tâi bĂ«jnĂ« ata mĂ« tĂ« prirur tĂ« provojnĂ« gjĂ«ra tĂ« reja, tĂ« krijojnĂ« stile dhe moda tĂ« reja dhe tĂ« ndikojnĂ« tĂ« tjerĂ«t. KĂ«ta individĂ« shpesh shtyjnĂ« kufijtĂ« dhe prezantojnĂ« ide tĂ« reja, nĂ« modĂ«, art, politikĂ« ose teknologji. Ata frymĂ«zojnĂ« tĂ« tjerĂ«t dhe ndihmojnĂ« nĂ« formĂ«simin e asaj qĂ« shihet si moderne, e dĂ«shirueshme.
E lĂ«nĂ« pas dore prej kohĂ«sh nga shkenca, âfĂ«mijĂ«ria e mesmeâ midis moshĂ«s 6 dhe 12 vjeç Ă«shtĂ« njĂ« periudhĂ« transformuese qĂ« i pĂ«rgatit fĂ«mijĂ«t pĂ«r tâu rritur. ĂfarĂ« po ndodh nĂ« kokat e tyre gjatĂ« kĂ«saj kohe tĂ« trazuar dhe si ta pĂ«rballoni atĂ«.
NĂ« Gjermani ka njĂ« fjalĂ« pĂ«r kĂ«tĂ« periudhĂ«: WackelzahnpubertĂ€t, qĂ« fjalĂ« pĂ«r fjalĂ« pĂ«rkthehet nĂ« âpubertet me dhĂ«mbĂ«t qĂ« bienâ dhe pĂ«rshkruan se si fĂ«mijĂ«t 6-vjeçarĂ« fillojnĂ« tĂ« shfaqin humorin e keq karakteristik tĂ« adoleshencĂ«s.
Ndryshe nga periudhat e tjera, kjo periudhĂ« nuk nxitet nga ndryshimet hormonale. PĂ«rkundrazi, ajo pĂ«rkon me fillimin e âfĂ«mijĂ«risĂ« sĂ« mesmeâ, njĂ« periudhĂ« ndryshimesh tĂ« thella psikologjike nĂ« tĂ« cilĂ«n truri hedh themelet pĂ«r mendime dhe ndjenja mĂ« tĂ« pjekura.
âĂshtĂ« njĂ« fazĂ« vĂ«rtet kyçe nĂ« tĂ« cilĂ«n njĂ« fĂ«mijĂ« po ndĂ«rton identitetin e tij dhe po pĂ«rpiqet tĂ« kuptojĂ« se kush Ă«shtĂ« nĂ« lidhje me njerĂ«zit e tjerĂ«â, thotĂ« Evelyn Antony, studente doktorature nĂ« psikologji.
âDhe bota e tyre emocionale po zgjerohet gjithashtu.â
NdĂ«rsa foshnjĂ«ria dhe adoleshenca tani kuptohen mirĂ«, fĂ«mijĂ«ria e mesme, e cila pĂ«rfshin moshat 6 deri nĂ« 12 vjeç, Ă«shtĂ« lĂ«nĂ« pas dore shumĂ« nĂ« kĂ«rkimin shkencor. Disa psikologĂ« shkojnĂ« aq larg sa e pĂ«rshkruajnĂ« atĂ« si âvitet tona tĂ« harruaraâ. âShumĂ« nga kĂ«rkimet pĂ«rqendrohen nĂ« vitet e hershme, kur foshnjat flasin dhe ecin, dhe pastaj nĂ« adoleshencĂ« kur keni pak mĂ« shumĂ« rebelimâ, thotĂ« Antony.
âPor dihet mĂ« pak pĂ«r fĂ«mijĂ«rinĂ« e mesme.â
Kjo tani po ndryshon, me kĂ«rkime tĂ« reja qĂ« identifikojnĂ« karakteristikat kryesore tĂ« metamorfozĂ«s mendore tĂ« fĂ«mijĂ«ve. Transformimi pĂ«rfshin njĂ« kapacitet mĂ« tĂ« madh pĂ«r tĂ« reflektuar mbi ndjenjat e tyre dhe pĂ«r tâi modifikuar ato kur Ă«shtĂ« e nevojshme, sĂ« bashku me njĂ« âteori tĂ« avancuar tĂ« mendjesâ qĂ« u lejon atyre tĂ« mendojnĂ« mĂ« sofistikuar rreth sjelljeve tĂ« tĂ« tjerĂ«ve dhe tĂ« reagojnĂ« nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« pĂ«rshtatshme. Ata gjithashtu fillojnĂ« tĂ« zotĂ«rojnĂ« bazat e hetimit racional dhe deduksionit logjik, nĂ« mĂ«nyrĂ« qĂ« tĂ« mund tĂ« marrin mĂ« shumĂ« pĂ«rgjegjĂ«si pĂ«r veprimet e tyre.
Siç ilustron koncepti i pubertetit me dhëmbë që bien, fillimi i fëmijërisë së mesme mund të shoqërohet me disa dhimbje rritjeje, por një kuptim më i thellë i ndryshimeve neurologjike dhe psikologjike të përfshira po ofron njohuri të reja mbi mënyrat më të mira për të mbështetur një fëmijë gjatë gjithë udhëtimit.
Le tĂ« fillojmĂ« me rregullimin emocional. NĂ« fillim tĂ« fĂ«mijĂ«risĂ« sĂ« mesme, shumica e fĂ«mijĂ«ve do tĂ« kenĂ« bĂ«rĂ« tashmĂ« disa pĂ«rparime tĂ« mĂ«dha nĂ« aftĂ«sinĂ« e tyre pĂ«r tĂ« kontrolluar ndjenjat e tyre. Si tĂ« porsalindur, ata ishin plotĂ«sisht tĂ« varur nga tĂ« rriturit pĂ«rreth tyre pĂ«r tĂ« qetĂ«suar ankthin e tyre, i cili mĂ« shpesh shkaktohet nga stresorĂ« fizikĂ« si uria, lodhja ose dhimbjet e barkut. GjatĂ« disa viteve tĂ« ardhshme, ata zhvillojnĂ« njĂ« repertor mĂ« tĂ« madh emocional qĂ« pĂ«rfshin gĂ«zimin, si dhe zemĂ«rimin dhe frikĂ«n, por ata nuk dinĂ« si tâi rregullojnĂ« ato, duke çuar nĂ« ato shpĂ«rthime.
Gjuha nĂ« zhvillim e njĂ« fĂ«mije mund tĂ« ofrojĂ« njĂ«farĂ« lehtĂ«simi nga ato vorbulla. Kjo pjesĂ«risht sepse i lejon fĂ«mijĂ«s tĂ« shprehĂ« nevojat e tij mĂ« saktĂ«, nĂ« mĂ«nyrĂ« qĂ« tĂ« tjerĂ«t tĂ« mund tĂ« pĂ«rgjigjen nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« pĂ«rshtatshme para se tĂ« grumbullohet frustrimi. Nuk ka nevojĂ« tĂ« bĂ«rtasĂ«sh kur dĂ«shiron mĂ« shumĂ« ushqim nĂ«se thjesht mund tĂ« thuash âKam uriâ dhe njĂ« i rritur i kujdesshĂ«m pĂ«rgjigjet. MegjithatĂ«, fjalĂ«t qĂ« shprehin emocione mund tĂ« sjellin njĂ« pĂ«rfitim edhe mĂ« tĂ« menjĂ«hershĂ«m. EmĂ«rtimi i njĂ« emocioni duket se ndryshon pĂ«rgjigjen e tij nervore, duke angazhuar pjesĂ« tĂ« korteksit paraballor, qĂ« Ă«shtĂ« njĂ« zonĂ« e pĂ«rfshirĂ« nĂ« mendimin mĂ« abstrakt, ndĂ«rsa qetĂ«son amigdalĂ«n, rajonin e pĂ«rfshirĂ« nĂ« ndjesinĂ« e emocionit tĂ« papĂ«rpunuar.
Megjithatë, ndërsa një fëmijë mbush pesë ose gjashtë vjeç, ai përballet me sfida të reja që e vënë në provë kuptimin e tij emocional, thonë Antony dhe studiues të tjerë. Në vend që të mbështeten te të rriturit për të udhëhequr çdo veprim të tij, pritet që ata të kenë pavarësi më të madhe, duke krijuar pasiguri dhe paqartësi që mund të ngjallin frustrim.
Ata duhet tĂ« krijojnĂ« miqĂ«si vetĂ«, tĂ« shkojnĂ« mirĂ« me njerĂ«z qĂ« nuk i pĂ«lqejnĂ« dhe tâu binden rregullave tĂ« tĂ« rriturve. Siç thekson Antony, ata gjithashtu po zhvillojnĂ« njĂ« ndjenjĂ« mĂ« tĂ« fortĂ« tĂ« vetvetes, me nevojĂ«n pĂ«r tĂ« pĂ«rcaktuar se kush janĂ« kundĂ«r tĂ« tjerĂ«ve.
Ky tranzicion mund ta shtrijë rregullimin emocional të një fëmije deri në kufijtë e tij, gjatë të cilit fëmija mund të bëhet i trishtuar dhe i ngjitur, ose të kalojë në shpërthime të papritura zemërimi.
Për fat të mirë, truri i fëmijëve kap shpejt ritmin me kërkesat e reja. Ky proces zakonisht përfshin zhvillimin e një fjalori më të gjerë për të përshkruar dhe kuptuar atë që ata ndiejnë, duke përfshirë konceptin e emocioneve të përziera. (Deri në moshën nëntë vjeç, shumica e fëmijëve mund ta dallojnë se fundi i hidhur dhe i ëmbël i Sirenës së Vogël të Disney-t është njëkohësisht i lumtur dhe i trishtuar.)
Ata gjithashtu mĂ«sojnĂ« strategji tĂ« reja pĂ«r tĂ« ndryshuar mĂ«nyrĂ«n se si ndihen vetĂ«, pa u mbĂ«shtetur te njĂ« prind ose mĂ«sues pĂ«r tâi qetĂ«suar. GjatĂ« fĂ«mijĂ«risĂ« sĂ« mesme, njerĂ«zit bĂ«hen mĂ« tĂ« aftĂ« nĂ« pĂ«rdorimin e ârivlerĂ«simit kognitivâ, pĂ«r shembull, qĂ« pĂ«rfshin ndryshimin e interpretimit tĂ« njĂ« ngjarjeje pĂ«r tĂ« ndryshuar ndikimin e saj emocional.
NĂ«se ata po pĂ«rballen me njĂ« detyrĂ« nĂ« shkollĂ«, pĂ«r shembull, njĂ« fĂ«mijĂ« mund tĂ« fillojĂ« duke menduar âNuk mund ta bĂ«j kĂ«tĂ«â ose âJam i pa diturâ, ose ata mund ta njohin zhgĂ«njimin e tyre si njĂ« nxitje pĂ«r tĂ« miratuar njĂ« strategji tĂ« re, e cila ka tĂ« ngjarĂ« tĂ« qetĂ«sojĂ« zemĂ«rimin e tyre dhe tĂ« rrisĂ« kĂ«mbĂ«nguljen e tyre.
Pjesa mĂ« e madhe e rrugĂ«s sĂ« tyre drejt pjekurisĂ« vjen nga vĂ«zhgimi i tĂ« rriturve pĂ«rreth tyre. âFĂ«mijĂ«t do tĂ« mĂ«sojnĂ« se si prindĂ«rit e tyre pĂ«rballen me konfliktin dhe çështje tĂ« ndryshme qĂ« dalin nĂ« jetĂ«n e tyreâ, thotĂ« Antony.
Bota sociale e fëmijës po ndryshon gjithashtu.
âFĂ«mijĂ«ria e mesme Ă«shtĂ« njĂ« periudhĂ« ku fillojnĂ« tĂ« zhvillohen âmiqĂ«sitĂ« reciprokeââ, shpjegon Simone Dobbelaar, studiuese post-doktorale nĂ« psikologjinĂ« zhvillimore dhe arsimore.
Me fjalë të tjera, ata fillojnë të kuptojnë dhënien dhe marrjen në marrëdhënie, të cilat bëhen një fokus më i madh në jetën e tyre.
âFĂ«mijĂ«t fillojnĂ« tĂ« kalojnĂ« mĂ« shumĂ« kohĂ« me bashkĂ«moshatarĂ«t e tyre brenda dhe jashtĂ« kontekstit shkollor.â
Gjatë fëmijërisë së mesme, individët ndërtojnë mbi këto aftësi sociale dhe njohuri mendore për të mbajtur gjurmët e mendimeve dhe ndjenjave të shumë njerëzve.
Imagjinoni, për shembull, një histori për një fëmijë, Nick, i cili dëshiron të jetë në një ekip futbolli, por nuk mendon se do të kalojë fazën. Trajneri është i vetëdijshëm për pasigurinë e Nick, por e dëshiron atë në ekip. Pasi të ketë bërë zgjedhjen e tij, a e di trajneri që Nick nuk është ende i vetëdijshëm për vendimin e tij për ta përfshirë atë në ekip? (Përgjigja e saktë është po.)
PĂ«r tâiu pĂ«rgjigjur kĂ«tij lloj pyetjeje, njĂ« fĂ«mijĂ« duhet tĂ« marrĂ« nĂ« konsideratĂ« atĂ« qĂ« trajneri di rreth asaj qĂ« Nick di rreth mendimit tĂ« trajnerit. Me fjalĂ« tĂ« tjera, ata po marrin nĂ« konsideratĂ« teorinĂ« e mendjes sĂ« njĂ« personi rreth teorisĂ« sĂ« mendjes sĂ« njĂ« personi tjetĂ«r, e cila njihet si njĂ« proces ârekursivâ.
Fillimi i dyshimit në vetvete
PavarĂ«sisht shumĂ« pĂ«rfitimeve, arsyetimi i sofistikuar shoqĂ«ror mund tĂ« ketĂ« njĂ« anĂ« negative: vetĂ«dije dhe dyshim mĂ« tĂ« madh nĂ« vetvete. NjĂ« studim i kohĂ«ve tĂ« fundit nga Ăouter Ăolf, i cili tani jep leksione nĂ« Universitetin e Utrechtit, zbuloi se boshllĂ«ku i pĂ«lqimit shfaqet pĂ«r herĂ« tĂ« parĂ« nĂ« moshĂ«n pesĂ« vjeç dhe rritet vazhdimisht gjatĂ« fĂ«mijĂ«risĂ« sĂ« mesme. Sa mĂ« tĂ« sintonizuar bĂ«hemi me jetĂ«n mendore tĂ« tĂ« tjerĂ«ve, duket se aq mĂ« shumĂ« fillojmĂ« tĂ« shqetĂ«sohemi se pikĂ«pamja e tyre pĂ«r ne nuk Ă«shtĂ« aq miqĂ«sore dhe pozitive sa do tĂ« donim tĂ« ishte.
Fuqia e një bisede
TĂ« rriturit nĂ« jetĂ«n e njĂ« fĂ«mije mund ta lehtĂ«sojnĂ« zhvillimin e kĂ«tyre aftĂ«sive pĂ«rmes bisedave tĂ« rregullta. Antony, pĂ«r shembull, i referohet hulumtimeve qĂ« demonstrojnĂ« fuqinĂ« e âtrajnimit tĂ« emocioneveâ. Kjo pĂ«rfshin dĂ«gjimin e fĂ«mijĂ«s pa gjykim, vlerĂ«simin e asaj qĂ« ai/ajo ndjen dhe mĂ« pas sugjerimin e mĂ«nyrave qĂ« ai/ajo tĂ« ecĂ« pĂ«rpara mĂ« pozitivisht.
âNuk ka tĂ« bĂ«jĂ« me pĂ«rpjekjen e tĂ« rriturit pĂ«r tâi rregulluar gjithçka, por me udhĂ«zimin e tij/saj pĂ«rmes kĂ«tij procesi tĂ« menaxhimit tĂ« emocioneve tĂ« tij/sajâ, thotĂ« ajo. NjĂ« i rritur mund tĂ« inkurajojĂ« rivlerĂ«simin kognitiv, pĂ«r shembull, duke i treguar fĂ«mijĂ«s se si njĂ« ngjarje fillimisht shqetĂ«suese mund tĂ« interpretohet nĂ« mĂ«nyra tĂ« ndryshme. FĂ«mija mund ta zbatojĂ« kĂ«tĂ« kur tĂ« mĂ«rzitet herĂ«n tjetĂ«r, duke e armatosur atĂ« kundĂ«r streseve tĂ« ardhshme.
NjĂ« prind ose kujdestar mund tĂ« flasĂ« edhe pĂ«r dilemat sociale, qoftĂ« nĂ« jetĂ«n reale apo nĂ« trillim. Mund tâi pyesni, pse reagoi ky person nĂ« atĂ« mĂ«nyrĂ«? Pse e tha? Kjo i ndihmon ata tĂ« mendojnĂ« mĂ« me kujdes pĂ«r gjendjet mendore tĂ« njerĂ«zve tĂ« tjerĂ«, gjĂ« qĂ« duhet tĂ« inkurajojĂ« njĂ« teori mĂ« tĂ« avancuar tĂ« mendjes.
Ndonjëherë, të dyja qasjet do të përkojnë natyrshëm. Nëse një fëmijë është i tronditur sepse shoku i tij më i mirë ka qenë i pasjellshëm, mund ta inkurajoni të vërë në pikëpyetje arsyet e mundshme për sjelljen e keqe. Ndoshta shoku ishte i lodhur ose kishte kaluar një ditë të keqe ose ndoshta nuk kishte asgjë personale.
Si çdo aftësi që ia vlen të mësohet, këto aftësi kanë nevojë për praktikë të vazhdueshme. Megjithatë, gjatë shumë momenteve të tilla, fëmija do të jetë i pajisur mirë për të kuptuar mendjen e vet dhe të të tjerëve, duke e udhëhequr atë përtej fëmijërisë së mesme në aventurat e adoleshencës dhe më tej.
Nga Gazeta Si- âIsha unĂ«, dhe e di qĂ« ajo qĂ« bĂ«ra ishte monstruoze.â Kjo Ă«shtĂ« ajo qĂ« Lorena Venier, njĂ« grua 61-vjeçare nga Gemona (Udine), tha kur u mor nĂ« pyetje. Ajo konfirmoi se vrau dhe copĂ«toi djalin e saj 35-vjeçar, Alessandro. Vrasja ndodhi njĂ« javĂ« mĂ« parĂ«, natĂ«n e sĂ« premtes, 25 korrik. Trupi i pajetĂ« i tĂ« riut u gjet i copĂ«tuar me sĂ«patĂ« nĂ« njĂ« kazan tĂ« vjetĂ«r nĂ« bodrumin e shtĂ«pisĂ« ku banonte me nĂ«nĂ«n, partneren dhe vajzĂ«n e vogĂ«l, tĂ« lindur para disa muajsh. KufomĂ«s i ishte hedhur sipĂ«r gĂ«lqere pĂ«r tĂ« fshehur erĂ«n.
âAsnjĂ« argument specifik nuk u raportua si shkaktarâ, sqaroi Giovanni De Nardo, avokati mbrojtĂ«s i gruas.
âGjatĂ« marrjes nĂ« pyetje, ajo shpjegoi nĂ« detaje sekuencĂ«n e ngjarjeve, duke pĂ«rjashtuar plotĂ«sisht pĂ«rfshirjen e palĂ«ve tĂ« treta pĂ«rveç njerĂ«zve qĂ« jetonin nĂ« shtĂ«pi me tĂ«â, shpjegoi ai.
âKlientja ime bĂ«ri njĂ« rrĂ«fim tĂ« plotĂ« para zĂ«vendĂ«sprokurorit qĂ« e mori nĂ« pyetjeâ, konfirmoi avokati.
âSiç mund ta imagjinoni, ajo ishte dukshĂ«m e tronditur nga mizoria e veprimit tĂ« saj dhe shkelja e çdo ligji natyrorâ.
Gruaja veproi së bashku me partneren e djalit të tij dhe të dyja tani po mbahen në burgun Coroneo në Trieste.
Nëna, një infermiere e respektuar nga Gemona, zotëronte shtëpinë.
ĂfarĂ« dihet pĂ«r rrethanat
Ishin dy gratë që telefonuan në stacionin e policisë në orën 10:37 të mëngjesit më 31 korrik. Alessandro Venier, ishte pa një punë fikse.
Partnerja e tij Marylin Castro Monsalvo, është shtetase kolumbiane 30-vjeçare dhe bashkë kishin një vajzë 6-muajshe.
Alessandro ishte rritur nga nëna e tij në shtëpinë e tyre në Gemona. Babai i tij, egjiptian, i kishte braktisur menjëherë, prandaj ai mori mbiemrin e nënës së tij. Ajo, një kryeinfermiere në spitalin Gemona, ishte e vetmja në shtëpi me një punë të qëndrueshme.
Pas një kursi infermierie, partnerja mbeti shtatzënë dhe mbeti pa punë.
Grindje të vazhdueshme
Sipas raporteve të publikuara, dy gratë kanë thënë se disa netë më parë ato dhe viktima kishin pasur një grindje të dhunshme. Kjo nuk ishte rastësi: thuhet se ishte një tjetër përplasje në një klimë përplasjesh në rritje. Para se të uleshin për darkë, grindja filloi sepse Alessandro Venier, i cili duhet të ishte kujdesur të paktën për darkën, në fakt nuk kishte përgatitur asgjë.
Ishte një situatë e tensionuar, sepse të gjithë mbaheshin vetëm nga rroga e Lorenës, e cila, pavarësisht se ishte një kryeinfermiere në spitalin lokal, nuk fitonte një pagë shumë të lartë.
Viktima, duke u ndjerë i kritikuar nga dy gratë dhe pavarësisht premtimeve të tij për bashkëpunim, dyshohet se i sulmoi të dyja.
Vazhdimi më i mundshëm është se nëna dhe partnerja, pas sulmit, i kanë dhënë drogë, pa e ditur dozën e tepërt që mund të kishte shkaktuar vdekjen e tij. Por nuk mund të përjashtohet mundësia që veprimi, në atë pikë krimi do të kishte qenë i paramenduar, kishte për qëllim të sigurohej që viktima të mos ishte në gjendje të reagonte, veçanërisht duke pasur parasysh se ai ishte një burrë me trup të madh.
Trupi i Alessandro Venier u pre në tre pjesë dhe u vendos në një kosh, i cili më pas u mbulua me një shtresë gëlqereje. Dje, një automjet special zjarrfikës u desh të dërgohej në vendngjarje për të hequr koshin.
Deri më tani, nuk janë gjetur gjurmë të dukshme gjaku në shtëpi dhe kjo mund të vijë pasi kanë kaluar disa ditë nga krimi dhe dy autoret e kanë pastruar gjakun.
Komuniteti në shok, nëna një infermiere e njohur
Komuniteti lokal i qytetit të vogël Friulian është në shok nga natyra brutale e krimit. Fqinjët nuk mund ta besojnë se nëna e viktimës mund të jetë e përfshirë në krim: ajo është një infermiere e njohur, e cila gjithmonë është kujdesur për të tjerët.
Fqinjët po bëjnë thirrje për kujdes dhe para se të japin gjykimin, ata duan të kuptojnë se si ishin dy gratë të përfshira në procesin pas vdekjes, duke përfshirë fshehjen dhe shkatërrimin e trupit.
Artikuj të ndryshëm na kujtojnë vazhdimisht se duhet të flemë më shumë pasi të flesh pak është keq për trurin, zemrën dhe shëndetin në përgjithësi.
Po çfarĂ« ndodh me tĂ« fjeturit âshumĂ«â? Raportet e fundit se tĂ« flesh mĂ« shumĂ« se nĂ«ntĂ« orĂ« mund tĂ« jetĂ« mĂ« keq pĂ«r shĂ«ndetin sesa tĂ« flesh shumĂ« pak i ka bĂ«rĂ« njerĂ«zit tĂ« dyshojnĂ« nĂ« atĂ« qĂ« dinĂ«.
Sa gjumë na duhet? Dhe çfarë mund të na tregojë vërtet gjumi i gjatë për shëndetin tonë?
Gjumi është thelbësor për shëndetin tonë
Së bashku me ushqyerjen dhe aktivitetin fizik, gjumi është një shtyllë thelbësore e shëndetit.
Gjatë gjumit, ndodhin procese fiziologjike që i lejojnë trupat tanë të funksionojnë në mënyrë efektive kur jemi zgjuar. Këto përfshijnë procese të përfshira në rikuperimin e muskujve, konsolidimin e kujtesës dhe rregullimin emocional.
Ekspertët kanë rekomanduar që të rriturit të flenë shtatë deri në nëntë orë gjumë çdo natë por disa njerëz flenë pak nga natyra dhe mund të funksionojnë mirë me më pak se shtatë orë.
Megjithatë, për shumicën prej nesh, të fjeturit më pak se shtatë orë do të ketë efekte negative. Këto mund të jenë afatshkurtra; për shembull, ditën pas një gjumi të keq nate mund të keni më pak energji, humor më të keq, të ndiheni më të stresuar dhe ta keni më të vështirë të përqendroheni në punë.
NĂ« planin afatgjatĂ«, mosmarrja e gjumit tĂ« mjaftueshĂ«m dhe cilĂ«sor Ă«shtĂ« njĂ« faktor kryesor rreziku pĂ«r problemet shĂ«ndetĂ«sore. ĂshtĂ« i lidhur me njĂ« rrezik mĂ« tĂ« lartĂ« tĂ« zhvillimit tĂ« sĂ«mundjeve kardiovaskulare, siç janĂ« sulmet nĂ« zemĂ«r dhe goditja nĂ« tru, çrregullimeve metabolike, duke pĂ«rfshirĂ« diabetin e tipit 2, shĂ«ndetin e dobĂ«t mendor, siç janĂ« depresioni dhe ankthi, kancerin dhe vdekjen.
ĂshtĂ« e qartĂ« se mosmarrja e gjumit tĂ« mjaftueshĂ«m Ă«shtĂ« e dĂ«mshme pĂ«r ne. Por çfarĂ« ndodh me gjumin e tepĂ«rt?
A mund të jetë i dëmshëm gjumi i tepërt?
Në një studim të kohëve të fundit, studiuesit shqyrtuan rezultatet e 79 studimeve të tjera që ndoqën njerëzit për të paktën një vit dhe matën se si kohëzgjatja e gjumit ndikon në rrezikun e shëndetit të dobët ose vdekjes për të parë nëse kishte një trend të përgjithshëm.
Ata zbuluan se njerĂ«zit qĂ« flinin pĂ«r periudha tĂ« shkurtra, mĂ« pak se shtatĂ« orĂ« nĂ« natĂ«, kishin njĂ« rrezik 14% mĂ« tĂ« lartĂ« pĂ«r tĂ« vdekur gjatĂ« periudhĂ«s sĂ« studimit, krahasuar me ata qĂ« flinin midis shtatĂ« dhe tetĂ« orĂ«ve. Kjo nuk Ă«shtĂ« pĂ«r tâu habitur duke pasur parasysh rreziqet e pĂ«rcaktuara shĂ«ndetĂ«sore tĂ« gjumit tĂ« dobĂ«t.
Megjithatë, studiuesit zbuluan gjithashtu se ata që flinin shumë, të cilën e përcaktuan si më shumë se nëntë orë në natë, kishin një rrezik më të madh për të vdekur: 34% më të lartë se njerëzit që flinin shtatë deri në tetë orë.
Kjo mbështet një hulumtim të ngjashëm nga viti 2018, i cili kombinoi rezultatet nga 74 studime të mëparshme që ndoqën gjumin dhe shëndetin e pjesëmarrësve përgjatë kohës, duke filluar nga një deri në 30 vjet. Ai zbuloi se gjumi më shumë se nëntë orë shoqërohej me një rrezik më të lartë prej 14% për të vdekur gjatë periudhës së studimit.
Hulumtimet kanë treguar gjithashtu se gjumi shumë i gjatë (që do të thotë më shumë sesa kërkohet për moshën) është i lidhur me probleme shëndetësore si depresioni, dhimbja kronike, shtimi në peshë dhe çrregullimet metabolike.
Kjo mund të tingëllojë alarmante. Por është e rëndësishme të mbani mend se këto studime kanë gjetur vetëm një lidhje midis gjumit shumë të gjatë dhe shëndetit të dobët dhe kjo nuk do të thotë që gjumi shumë i gjatë është shkaku i problemeve shëndetësore ose vdekjes.
Cila është lidhja?
Faktorë të shumtë mund të ndikojnë në marrëdhënien midis gjumit të tepërt dhe shëndetit të dobët.
ĂshtĂ« e zakonshme qĂ« njerĂ«zit me probleme kronike shĂ«ndetĂ«sore tĂ« flenĂ« vazhdimisht pĂ«r periudha tĂ« gjata. Trupat e tyre mund tĂ« kenĂ« nevojĂ« pĂ«r pushim shtesĂ« pĂ«r tĂ« mbĂ«shtetur rikuperimin, ose ata mund tĂ« kalojnĂ« mĂ« shumĂ« kohĂ« nĂ« shtrat pĂ«r shkak tĂ« simptomave ose efekteve anĂ«sore tĂ« ilaçeve.
Njerëzit me probleme kronike shëndetësore gjithashtu mund të mos marrin gjumë me cilësi të lartë dhe mund të qëndrojnë në shtrat për më gjatë për të provuar të flenë pak më shumë.
Thënë thjesht, gjumi mund të jetë një simptomë e shëndetit të dobët, jo shkaku.
Nga Gazeta Si- Gjykata Europiane e Drejtësisë (GJED) ka vendosur kundër qeverisë italiane që po e shtyn gjithnjë e më shumë shfrytëzimin e plotë të qendrave të ndërtuara në Shqipëri.
Për shumë muaj tashmë, këto qendra janë menduar të strehojnë 25-30 emigrantë në zonën e caktuar CPR, ndërsa afërsisht 400 vendet që, sipas planit fillestar të Giorgia Melonit, duhej të strehonin azilkërkuesit e shpëtuar në det mbeten bosh.
Gjyqtarët nga gjykata të ndryshme italiane, përfshirë ata nga Gjykata e Kasacionit, të cilave Ministria e Brendshme iu drejtua pas anulimeve të përsëritura të ndalimeve të migrantëve të sjellë në Shqipëri (por edhe në dy qendrat e tjera italiane të azilit), i kanë ngritur dy pyetje GJED-së: e para kishte të bënte me vetë përkufizimin e një vendi të sigurt, edhe kur ka kategori njerëzish ose zona në rrezik. Kjo pyetje, duke pasur parasysh se i takon secilës qeveri të krijojë një listë të vendeve të sigurta, në mënyrë efektive kushtëzon përfshirjen në listën e shteteve individuale që nuk i plotësojnë këto kërkesa.
Pyetja e dytë ka të bëjë me përfshirjen në listën e vendeve ku një ose më shumë kategori personash janë gjetur se kanë shkelur të drejtat e patjetërsueshme të përcaktuara në Konventën Europiane për Mbrojtjen e të Drejtave të Njeriut dhe Lirive Themelore.
âNjĂ« Shtet anĂ«tar nuk mund tĂ« pĂ«rfshijĂ« nĂ« listĂ«n e vendeve tĂ« sigurta tĂ« origjinĂ«s njĂ« vend qĂ« nuk ofron mbrojtje tĂ« mjaftueshme pĂ«r tĂ« gjithĂ« popullsinĂ« e tij.â Kjo Ă«shtĂ« ajo qĂ« Gjykata e DrejtĂ«sisĂ« e Bashkimit Evropian (GJED) pĂ«rcaktoi nĂ« vendimin e saj mbi marrĂ«veshjen dhe pĂ«rkufizimin e njĂ« vendi tĂ« sigurt tĂ« origjinĂ«s.
Gjykata specifikon se ky kusht Ă«shtĂ« i vlefshĂ«m deri nĂ« hyrjen nĂ« fuqi tĂ« rregullores sĂ« re tĂ« BE-sĂ«, âe cila lejon pĂ«rcaktime me pĂ«rjashtime pĂ«r disa kategori personash qartĂ«sisht tĂ« identifikueshmeâ, qĂ« pritet mĂ« 12 qershor 2026.
Gjykata e BE-së, gjyqtarët duhet të jenë në gjendje të vlerësojnë zgjedhjen e vendeve të sigurta
Gjykata gjithashtu pĂ«rcakton se njĂ« vend i BE-sĂ« âmund tĂ« pĂ«rcaktojĂ« vende tĂ« sigurta tĂ« origjinĂ«s me akt legjislativ, me kusht qĂ« njĂ« pĂ«rcaktim i tillĂ« tâi nĂ«nshtrohet shqyrtimit efektiv gjyqĂ«sorâ.
Përkufizimi i një vendi të sigurt
ĂĂ«shtja kryesore ka tĂ« bĂ«jĂ« me pĂ«rkufizimin dhe zbatimin e konceptit tĂ« âvendit tĂ« tretĂ« tĂ« sigurtâ nĂ« kontekstin e procedurave tĂ« pĂ«rshpejtuara pĂ«r shqyrtimin e kĂ«rkesave pĂ«r azil.
Vendet e BE-së mund të shqyrtojnë më shpejt kërkesat për mbrojtje ndërkombëtare, përfshirë në kufi, nëse ato vijnë nga qytetarë të vendeve të konsideruara mjaftueshëm të sigurta. Gjyqtarët e Luksemburgut vërejnë se, duke filluar nga tetori 2024, në Itali, lista e të ashtuquajturave vende të sigurta të origjinës përcaktohet me akt legjislativ.
Bangladeshi është midis tyre, shpjegon Gjykata e BE-së, duke rindërtuar faktet që çuan në dy apelime të paraqitura nga emigrantët në Gjykatën e Romës. Gjyqtari italian kishte ngritur shqetësime në lidhje me ligjin e ri italian, i cili nuk arrin të identifikojë burimet e përdorura për të vlerësuar sigurinë e vendit, duke argumentuar se kjo kufizon si të drejtën e aplikantëve për të kundërshtuar vendimin ashtu edhe të drejtën e gjyqtarëve për të verifikuar legjitimitetin e tij, pasi nuk është e mundur të vlerësohet besueshmëria dhe aktualiteti i informacionit mbi të cilin bazohet supozimi i sigurisë.
Nga Gazeta Si- Gërmimet arkeologjike në kalanë e Argjirosë në Gjirokastër kanë nxjerrë në pah zbulimet e para.
Zbulimet e para përfshijnë gjurmë të një kulle të periudhës së antikitetit të vonë, ndërsa punimet gjithashtu kanë nxjerrë në dritë skeletin e një kali dhe të një luftëtari pranë tij.
Në fazën përmbyllëse të kërkimeve është zbuluar skeleti i një mashkulli, i vendosur brenda një strukture murale të periudhës së antikitetit të vonë, ndërkohë që në afërsi të saj është zbuluar edhe skeleti i një kali.
Sipas specialistĂ«ve, kjo strukturĂ« mendohet tâi pĂ«rkasĂ« njĂ« ndĂ«rtimi fortifikues mĂ« tĂ« hershĂ«m, ndoshta tĂ« shekullit VI tĂ« erĂ«s sonĂ«, i cili mĂ« vonĂ« Ă«shtĂ« dĂ«mtuar dhe Ă«shtĂ« pĂ«rdorur si bazĂ« pĂ«r ndĂ«rtimet e periudhĂ«s mesjetare.
Ndërkohë, janë zbuluar edhe objekte arkeologjike të periudhës së Bronzit të Mesëm dhe të Vonë, që dëshmojnë për fazat më të hershme të ndërtimit dhe funksionit të kalasë së Gjirokastrës.
Policia e Lezhës ka vënë në pranga një 20-vjeçar nga Tirana, i cili akuzohet për ngacmim seksual ndaj një vajze të mitur në plazhin e Shëngjinit.
Sipas njoftimit zyrtar, K. N., 20 vjeç, banues në Tiranë, u arrestua pas kallëzimit të një shtetaseje 16-vjeçare, e cila deklaroi se ishte ngacmuar seksualisht prej tij një ditë më parë, teksa ndodhej në zonën bregdetare.
Sot vendi ynë do të ndikohet nga kushte atmosferike të qëndrueshme, duke sjellë një mot kryesisht të kthjellët në pjesën më të madhe të territorit. Termometri do rritet gjatë ditës, duke shkuar deri në 35 gradë Celsius.
Sipas parashikimeve meteorologjike, moti do tĂ« karakterizohet nga kthjellime dhe vranĂ«sira tĂ« pakta kalimtare.Â
Era do të fryjë e lehtë, me drejtim kryesor nga kuadrati i veriut, me një shpejtësi mesatare prej 6 m/s. Në zonat bregdetare dhe lugina, herë pas here, era do të intensifikohet deri në 10 m/s.
Sa i përket detit, pritet një valëzim i ulët, me forcë 1 deri në 2 ballë, duke e bërë të favorshme lundrimin dhe aktivitetet detare.
Nga Gazeta Si- Autori i vrasjes së 52-vjeçares Kozeta Teço në Pogradec, është lënë në burg nga Gjykata e Korçës.
31-vjeçari, Ilirjan Selmani dyshohet se i mori jetën 52-vjeçares dhe më pas i dogji banesën në mënyrë që të fshinte provat.
Gjatë marrjes në pyetje në polici, Ilirjan Selmani pranoi disa episode, por jo që ta ketë kryer ai krimin.
Ai tha se 52-vjecarja e dhunonte kur pinte dhe deri më tani e kishte duruar sepse e donte.
Por, policia dhe prokuroria e Korçës ka grumbulluar prova të mjaftueshme, të cilat dokumentojnë të gjithë dinamikën nga momenti i kryerjes së krimit, deri në largimin e autorit nga banesa e 52 vjeçares.
Nga hetimet rezulton që autori i krimit, mbrëmjen e së dielës e kishte kaluar në shtëpinë e Teços, me të cilën kishte një lidhje prej 3 vitesh. Dyshohet se mes çiftit të ketë pasur një grindje të çastit, e cila ka degraduar në dhunë fizike të Selmanit ndaj 52-vjeçares dhe në fund përfundoi me vrasjen e partneres dhe djegien e banesës.
Pasi Gjykata e Korçës vendosi masën arrest me burg për autorin, avokati i tij, Denis Mekolli në një prononcim për mediat tha se Ilirjan Selmani asnjëherë nuk e ka pranuar se e ka kryer krimin.
âI mbrojturi nga unĂ« nĂ« asnjĂ« moment nuk e ka pranuar autorĂ«sinĂ« e kryerjes sĂ« veprĂ«s penale, as nĂ« polici, as para gjykatĂ«s dhe as gjatĂ« gjithĂ« procedurĂ«s tĂ« pyetjeve tĂ« bĂ«rĂ« ndaj tijâ, tha avokati, duke shtuar se autori ka mbajtur njĂ« qĂ«ndrim, duke thĂ«nĂ« se Ă«shtĂ« njĂ« djalĂ« shumĂ« i mirĂ« dhe kurrsesi nuk mund tĂ« kryej njĂ« krim kaq tĂ« rĂ«ndĂ«.
Avokati thotë se autori nuk ka pranuar as se bashkëjetonte me viktimën.
Ai ka pranuar që ka pasur një njohje, por jo bashkëjetesë.
Sot, Këshilli i Ministrave miratoi shpalljen e qytetit të Konispolit si Ansambël Arkitektonik Urban me vlera të veçanta historike dhe kulturore, një vendim që i hap rrugën mbrojtjes, restaurimit dhe promovimit të kësaj qendre me trashëgimi të rrallë.
Me banesa tradicionale që datojnë në shek. XIX-XX, gjurmë të pazarit të vjetër, arkitekturë karakteristike me gurë të punuar, rrugica me kalldrëm, e deri te lagjet me emra fisesh dhe vendbanimet antike në Qafën e Ktismave, Konispoli përfaqëson një identitet të rrallë urban dhe kulturor në jug të Shqipërisë.
Gjatë historisë, Konispoli ka qenë vatër rezistence dhe kulture kombëtare, ndërsa sot ky status i ri përbën një hap drejt zhvillimit të qëndrueshëm përmes turizmit kulturor dhe mbrojtjes së trashëgimisë sonë.
Një ngjarje e rëndë është shënuar në fshatin Sopës, Divjakë, ku një 68-vjeçar gjatë punës për saldimin e portës në pronësi të një personi tjetër, ka rënë nga lartësia e portës.
68-vjeçari T.K., nuk ka mundur tâi mbijetojĂ« plagĂ«ve tĂ« marra dhe pĂ«r pasojĂ« ka ndĂ«rruar jetĂ« nĂ« spital.
Shkenca sugjeron se jemi të programuar për altruizëm, por a duhet vërtet të mendojmë për të tjerët gjatë gjithë kohës?
Sa herĂ« qĂ« bĂ«jmĂ« njĂ« fluturim, njĂ« rresht del nga udhĂ«zimet e sigurisĂ« para fluturimit. Diku midis âmirĂ« se vini nĂ« bordâ dhe âpĂ«rdoreni kĂ«tĂ« bilbil pĂ«r tĂ« tĂ«rhequr vĂ«mendjenâ, na kujtohet tĂ« âvendosni maskĂ«n tuaj tĂ« oksigjenit pĂ«rpara se tĂ« ndihmoni tĂ« tjerĂ«tâ.
Ky Ă«shtĂ«, nĂ« thelb, njĂ« udhĂ«zim zyrtar pĂ«r tĂ« qenĂ« âegoistĂ«â. Dhe Ă«shtĂ« njĂ« kĂ«shillĂ« e mençur nĂ«se ka njĂ« emergjencĂ«. NĂ«se ka njĂ« problem, nuk do tĂ« jeni nĂ« gjendje tĂ« ndihmoni tĂ« tjerĂ«t nĂ«se humbni energjinĂ« nga mungesa e oksigjenit.
Por nga ana tjetër, në një botë që shpesh duket se shpërblen narcizmin, mund të ketë rrezik që e njëjta frazë të flasë për një filozofi disi shqetësuese të jetës. Ideja se gjithmonë duhet ta vendosni veten në vend të parë, dhe se egoizmi mbizotëron altruizmin.
Individualizmi u pĂ«rcaktua nga psikologu social Geert Hofstede si âshkalla nĂ« tĂ« cilĂ«n njerĂ«zit ndihen tĂ« pavarur, nĂ« krahasim me tĂ« qenit tĂ« ndĂ«rvarur si anĂ«tarĂ« tĂ« tĂ«rĂ«sive mĂ« tĂ« mĂ«dhaâ. Dhe nĂ« shumĂ« pjesĂ« tĂ« botĂ«s, veçanĂ«risht nĂ« PerĂ«ndim, individualizmi nuk Ă«shtĂ« vetĂ«m endemik, por gjithnjĂ« e mĂ« shumĂ« nĂ« trend. Pyetja Ă«shtĂ« nĂ«se kjo Ă«shtĂ« njĂ« gjĂ« e mirĂ« apo jo.
âElemente tĂ« psikologjisĂ«, ekonomisĂ« dhe biologjisĂ«, jo mĂ« pak idetĂ« e gjeneve egoiste dhe neo-Darvinizmit, e kanĂ« normalizuar supozimin se konkurrenca do tĂ« thotĂ« qĂ« njerĂ«zit janĂ« nĂ« thelb mizorĂ«, tĂ« pamĂ«shirshĂ«m ose egoistĂ«â, thotĂ« Steve Taylor, lektor i psikologjisĂ« nĂ« Universitetin Leeds Beckett. Por, ndĂ«rsa ne tĂ« gjithĂ« mund tĂ« jemi egoistĂ«, puna e parĂ« e trurit tonĂ«, nĂ« fund tĂ« fundit, Ă«shtĂ« ndoshta tĂ« na mbajĂ« gjallĂ«.
Beckett shton se hulumtimet e reja pikturojnë një pamje më optimiste, duke sfiduar idenë disi të zymtë se ne i japim përparësi vetëm vetes.
Merrni âefektin e spektatoritâ, i cili u shfaq pĂ«r herĂ« tĂ« parĂ« nĂ« vitet 1960. Kjo Ă«shtĂ« ideja e cituar gjerĂ«sisht se njerĂ«zit zakonisht shmangin ndĂ«rhyrjen nĂ« njĂ« krizĂ« kur tĂ« tjerĂ«t janĂ« afĂ«r. Teoria pasoi zemĂ«rimin pĂ«r vrasjen nĂ« Nju Jork nĂ« vitin 1964 tĂ« Kitty Genovese, njĂ« bariste 28-vjeçare e cila thuhet se u pĂ«rdhunua dhe u vra para gati 40 dĂ«shmitarĂ«ve, asnjĂ«ri prej tĂ« cilĂ«ve nuk ndihmoi.
Por detaji i fundit i historisĂ« pas âefektit tĂ« spektatoritâ duket tĂ« jetĂ« njĂ« apokrif. NdĂ«rsa, tragjikisht, Genovese u sulmua seksualisht dhe u vra, hetimet sugjerojnĂ« se raportet pĂ«r 38 kalimtarĂ« pasivĂ« ishin tĂ« pasakta. NjĂ« punim i vitit 2007, pĂ«r shembull, deklaroi se nuk kishte prova qĂ« ndonjĂ« person dĂ«shmoi vrasjen e Genovese dhe thjesht nuk bĂ«ri asgjĂ«. Historia, supozuan studiuesit, ishte njĂ« âshĂ«mbĂ«lltyrĂ« moderne, tregimi i sĂ« cilĂ«s ka shĂ«rbyer pĂ«r tĂ« kufizuar fushĂ«veprimin e hetimit pĂ«r ndihmĂ«n emergjenteâ.
Hulumtimet sugjerojnë se njerëzit në të vërtetë janë më shumë se të gatshëm të japin përparësi sigurisë së të tjerëve mbi të tyren në shumë situata. Një punim i botuar në vitin 2020, për shembull, hetoi regjistrimet e kamerave të sigurisë të sulmeve të dhunshme në Mbretërinë e Bashkuar, Holandë dhe Afrikën e Jugut. Ai zbuloi se një ose më shumë njerëz ishin përpjekur të ndihmonin në nëntë nga 10 sulme, me grupe më të mëdha që e bënin një ndërhyrje.
Mund tĂ« argumentohet se edhe tĂ« ashtuquajturit âheronj qĂ« ecin pĂ«rparaâ janĂ« nĂ« njĂ« farĂ« niveli tĂ« motivuar nga vetĂ«kĂ«naqĂ«sia, ndoshta pĂ«r tĂ« fituar miratimin e grupit. Por njĂ« studim i vitit 2014 rreth marrĂ«sve tĂ« Medaljes sĂ« Heroit Carnegie, e dhĂ«nĂ« njerĂ«zve qĂ« kanĂ« rrezikuar jetĂ«n e tyre pĂ«r tĂ« tjerĂ«t, zbuloi se altruistĂ« tĂ« tillĂ« ekstremĂ«, kryesisht i pĂ«rshkruanin veprimet e tyre si intuitive dhe jo tĂ« menduara, duke sugjeruar se altruizmi i tyre ishte njĂ« pĂ«rgjigje refleksive ose âautomatikeâ. ĂshtĂ« diçka qĂ« jemi kur nuk kemi kohĂ« pĂ«r tĂ« menduar.
âEkziston njĂ« nivel sipĂ«rfaqĂ«sor nĂ« tĂ« cilin mund tĂ« veprojmĂ« nĂ« mĂ«nyrĂ« egoiste, dhe shpesh e bĂ«jmĂ«â, thotĂ« Taylor, libri i tĂ« cilit, DisConnected, eksploron se si sjellje tĂ« caktuara njerĂ«zore mund tĂ« shkaktojnĂ« probleme sociale.
âPor kjo Ă«shtĂ« nĂ« nivelin e egos sonĂ«, ose identitetit tĂ« ndĂ«rtuar shoqĂ«risht.â NjerĂ«zit gjithashtu kanĂ« aftĂ«sinĂ« tĂ« jenĂ« altruistĂ« impulsivisht, shton ai.
NĂ« maj 2017, pĂ«r shembull, njĂ« bombardues vetĂ«vrasĂ«s sulmoi njĂ« koncert tĂ« Ariana Grande nĂ« Mançester. Gjithsej 22 persona u vranĂ« dhe mĂ« shumĂ« se njĂ« mijĂ« u plagosĂ«n. PavarĂ«sisht rrezikut tĂ« vazhdueshĂ«m pĂ«r tĂ« mbijetuarit, megjithatĂ«, Raporti Kerslake, njĂ« shqyrtim i pavarur, nxori nĂ« pah âqindra, nĂ«se jo mijĂ«ra, akte trimĂ«rie dhe vetĂ«mohimi individualâ. Raste tĂ« ngjashme tĂ« altruizmit heroik janĂ« dokumentuar gjatĂ« sulmeve tĂ« 11 shtatorit dhe sulmeve terroriste nĂ« Paris nĂ« vitin 2015.
EkzistojnĂ« arsye evolucionare pĂ«r altruizmin njerĂ«zor, thotĂ« Taylor. PĂ«r pjesĂ«n mĂ« tĂ« madhe tĂ« historisĂ« sonĂ«, ne kemi jetuar nĂ« fise si gjuetarĂ«-mbledhĂ«s â grupe shumĂ« bashkĂ«punuese.
âNuk ka asnjĂ« arsye pse qeniet e hershme njerĂ«zore duhet tĂ« jenĂ« konkurruese ose individualisteâ, thotĂ« Taylor. âKjo nuk do tĂ« kishte ndihmuar fare mbijetesĂ«n tonĂ«. NĂ« fakt, do tĂ« kishte rrezikuar mbijetesĂ«n tonĂ«.â
Disa studime antropologjike sugjerojnë se grupet që ende jetojnë në një mënyrë të ngjashme me paraardhësit tanë të hershëm mbeten altruist në mënyrën se si ndajnë burimet.
âHulumtimet tek fĂ«mijĂ«t sugjerojnĂ« gjithashtu se ne âlindim altruistĂ«â, thotĂ« Ching-Yu Huang, drejtor i AleancĂ«s sĂ« PsikologjisĂ« Ligjore tĂ« Kembrixhit.
Disa studime kanĂ« zbuluar se edhe foshnjat 14 deri nĂ« 18 muajshe do tĂ« bĂ«jnĂ« çmos pĂ«r tĂ« ndihmuar tĂ« tjerĂ«t dhe pĂ«r tĂ« bashkĂ«punuar nĂ« mĂ«nyrĂ« qĂ« tĂ« arrijnĂ« njĂ« qĂ«llim tĂ« pĂ«rbashkĂ«t â konkretisht duke u dorĂ«zuar objekte qĂ« tĂ« tjerĂ«t nuk mund tâi arrinin. Dhe fĂ«mijĂ«t e vegjĂ«l do ta bĂ«jnĂ« kĂ«tĂ« edhe nĂ«se nuk ka shpĂ«rblim nĂ« ofertĂ«. NjĂ« rishikim i vitit 2013 i studimeve tĂ« ngjashme, pĂ«r shembull, sugjeroi qĂ« sjellja prosociale e fĂ«mijĂ«ve tĂ« vegjĂ«l Ă«shtĂ« âe motivuar nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« brendshme nga shqetĂ«simi pĂ«r mirĂ«qenien e tĂ« tjerĂ«veâ.
Të qenit i sjellshëm na bën gjithashtu të ndihemi mirë. Vullnetarizmi, për shembull, është lidhur me përmirësimin e shëndetit mendor, vetëvlerësimit dhe vetëefikasitetit, dhe uljen e ndjenjave të vetmisë. Dhe ka edhe përfitime fizike. Vullnetarët e rregullt që u vlerësuan si pjesë e një studimi të botuar në vitin 2013 kishin 40% më pak gjasa të zhvillonin presion të lartë të gjakut sesa ata që nuk vullnetarizonin shpesh. Altruizmi i këtij lloji është shoqëruar madje me një rrezik të reduktuar të vdekshmërisë, megjithëse ende nuk është e qartë pse.
âEkziston njĂ« lidhje kaq e fortĂ« midis mirĂ«qenies dhe altruizmit sa do tĂ« ishte budallallĂ«k tĂ« mos jetonim nĂ« mĂ«nyrĂ« altruisteâ, argumenton Taylor.
Vetë struktura e trurit tonë mund të ndihmojë në përcaktimin e predispozicionit tonë ndaj altruizmit. Abigail Marsh, neuroshkencëtare, dhe ekipi i saj kanë përdorur skanime të trurit për të kërkuar ndryshime midis njerëzve që kishin dhuruar një veshkë një të huaji dhe atyre që nuk e kishin bërë.
Altruistët që dhuronin organe kishin amigdalë të djathtë (rajone të trurit të lidhura me emocionet) më të mëdha sesa grupi i kontrollit jo-dhurues. Donatorët gjithashtu treguan aktivitet të shtuar në këtë rajon kur shikonin fotografi me shprehje të frikshme të fytyrës, ndoshta duke i bërë ata më të perceptueshëm dhe më të përgjegjshëm ndaj ndjenjave të të tjerëve.
Shumica prej nesh janĂ« tĂ« aftĂ« pĂ«r vetĂ«mohim tĂ« jashtĂ«zakonshĂ«m dhe altruizmi duket tĂ« jetĂ« diçka qĂ« na bĂ«n mirĂ«. Madje ka ndihmuar speciet tona tĂ« bĂ«hen unike tĂ« suksesshme. Por vendimet dhe sjelljet tona ndikohen gjithashtu nga njĂ« gamĂ« e gjerĂ« faktorĂ«sh, nga kultura te âmediokriteti ynĂ« moralâ. Me fjalĂ« tĂ« tjera, tĂ« ndihmosh tĂ« tjerĂ«t Ă«shtĂ« shumĂ« mirĂ« â por pranoni se Ă«shtĂ« nĂ« rregull tĂ« kujdeseni edhe pĂ«r veten tuaj.
Nga Gazeta Si- âModeli shqiptar Ă«shtĂ« njĂ« sistem qeverisjeje i bazuar nĂ« mungesĂ« transparence dhe zbrazje tĂ« hapĂ«sirave demokratike. Parlamenti Ă«shtĂ« margjinalizuar, roli i shoqĂ«risĂ« civile Ă«shtĂ« zvogĂ«luar dhe informacioni Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« i paarritshĂ«m edhe pĂ«r institucionet e autorizuara pĂ«r tĂ« ushtruar kontroll.â Ky Ă«shtĂ« thelbi i raportit prej 52 faqesh tĂ« paraqitur dje nĂ« DhomĂ«n e DeputetĂ«ve nga Komiteti i Azilit dhe Emigracionit (TAI) nĂ«n titullin âPlagĂ«t Kufitareâ, nĂ« Itali.
Ai përmban numrin total të personave të transferuar në Qendrën e Pritjes në Gjadër në fazën e dytë të projektit: 132.
KĂ«ta janĂ« emigrantĂ« âtĂ« parregulltâ tĂ« deportuar nga Italia pasi qeveria ndryshoi pĂ«rdorimin e synuar tĂ« ambienteve fillimisht tĂ« destinuara pĂ«r azilkĂ«rkuesit qĂ« nuk kishin hyrĂ« kurrĂ« nĂ« Itali.
âKjo Ă«shtĂ« njĂ« zgjedhje âjologjikeâ, argumenton nĂ«nkryetari i Arci-t, Filippo Miraglia, âduke pasur parasysh se kĂ«ta janĂ« individĂ« tashmĂ« tĂ« ndaluar dhe duke pasur parasysh se riatdhesimet kanĂ« tendencĂ« tĂ« ndodhin brenda njĂ«zet ditĂ«ve tĂ« para tĂ« ndalimitâ.
Numri u nxor nga vizita të ndryshme monitorimi të kryera nga Ministria Italiane e Punëve të Jashtme (TAI) dhe grupi i deputetëve dhe eurodeputetëve të opozitës pas çështjes.
âMinistria e Brendshme nuk ofron tĂ« dhĂ«na tĂ« plota, edhe kur kĂ«rkohen nga pĂ«rfaqĂ«suesit institucionalĂ«. GjatĂ« inspektimit tĂ« fundit, deputetja e PartisĂ« Demokratike Rachele Scarpa zbuloi madje se mĂ« 16 korrik, kishte pasur njĂ« transferim tĂ« 13 emigrantĂ«ve, pĂ«r tĂ« cilĂ«t nuk ishte zbuluar asnjĂ« informacionâ, shkruan media italiane, Il Manifesto.
âKjo Ă«shtĂ« njĂ« çështje serioze qĂ« konfirmon se si mungesa e transparencĂ«s ndaj qytetarĂ«ve italianĂ« shkon krah pĂ«r krah me shkeljet e tĂ« drejtave themelore dhe uljen e garancive pĂ«r qytetarĂ«t e huajâ, deklaroi Scarpa.
Lajmërimi i lëshuar në prill nga Ministria e Brendshme për të parandaluar hyrjen e bashkëpunëtorëve rastësorë të deputetëve ndjek gjithashtu këtë qasje.
âĂshtĂ« njĂ« njoftim anti-TAI; ata e lĂ«shuan atĂ« pĂ«r tĂ« na penguar tĂ« hynim nĂ« GjadĂ«râ, thanĂ« ata gjatĂ« konferencĂ«s pĂ«r shtyp.
Raporti nga rrjeti kryesor i organizatave të imigracionit rendit të gjitha abuzimet e kryera në të gjithë Adriatikun nën juridiksionin italian: transferimet kryhen pa asnjë urdhër gjyqësor, pa justifikim dhe me përdorimin e mjeteve shtrënguese; qasja në kujdes është e kufizuar dhe diskriminuese; nuk ka shqyrtim të përshtatshmërisë për ndalim pas hyrjes në Gjadër, i cili, për shkak të vendndodhjes së tij, paraqet sfida të ndryshme nga CPR-të e tjera; E drejta për mbrojtje është shumë e kufizuar, nëse jo e kompromentuar.
Duke cituar vendimet e fundit tĂ« GjykatĂ«s Kushtetuese dhe GjykatĂ«s Supreme tĂ« Kasacionit, TAI thekson sfidat e shumta ligjore me tĂ« cilat pĂ«rballen parimet kushtetuese, ndĂ«rkombĂ«tare dhe europiane tĂ« qendrave tĂ« krijuara nga qeveria Meloni dhe bĂ«n thirrje pĂ«r âpezullimin e transferimeve dhe anulimin e marrĂ«veshjesâ.
âPse qeveria Ă«shtĂ« kaq kĂ«mbĂ«ngulĂ«se pavarĂ«sisht numrave kaq tĂ« vegjĂ«l?â pyet Riccardo Magi. PĂ«rgjigja e sekretarit dhe deputetit tĂ« +Europa Ă«shtĂ« se âobjektivi i protokollit me TiranĂ«n Ă«shtĂ« tĂ« pohojĂ« se kĂ«ta njerĂ«z mund tĂ« trajtohen siç dĂ«shirojnĂ«. Pika mĂ« e rĂ«ndĂ«sishme Ă«shtĂ« kĂ«rcĂ«nimi pĂ«r demokracinĂ«, sundimin e ligjit dhe ligjshmĂ«rinĂ«. Le tĂ« jemi tĂ« kujdesshĂ«m: ato qendra u ndĂ«rtuan pĂ«r tĂ« zgjaturâ.
NdĂ«rkohĂ«, dje Organizata NdĂ«rkombĂ«tare pĂ«r Migracionin pĂ«rditĂ«soi numrin e vdekjeve dhe tĂ« zhdukurve pĂ«rgjatĂ« rrugĂ«s emigratore tĂ« Mesdheut qendror: totali i kĂ«tij viti Ă«shtĂ« 659. NdĂ«rkohĂ«, e ashtuquajtura âRoja Bregdetare Libianeâ ka kapur 13,243 persona nĂ« det dhe i ka kthyer ata nĂ« qendrat e paraburgimit. Nga kĂ«ta, 11,508 janĂ« burra, 1,180 gra dhe 410 tĂ« mitur (gjinia e 145 emigrantĂ«ve Ă«shtĂ« e panjohur). Deri dje, nĂ« Itali kishte 36,545 zbarkime, krahasuar me 32,723 nĂ« tĂ« njĂ«jtĂ«n periudhĂ« nĂ« vitin 2024.
Policia e Lezhës ka shpallur në kërkim një 37-vjeçar nga Rrësheni, i cili akuzohet se në profilin që administron në rrjetin social Facebook, publikonte statuse denigruese ndaj ish-bashkëshortes.
Ka qenë vetë ish gruaja e cila ka denoncuar ngjarjen.
âF. B., 37 vjeç, banues nĂ« RrĂ«shen, u shpall nĂ« kĂ«rkim pasi ka kallĂ«zuar ish-bashkĂ«shortja e tij, se nĂ« njĂ« llogari nĂ« Facebook, ka publikuar statuse me tekste fyese ndaj sajâ, njoftoi policia vendore.
Ka rënë në pranga drejtuesi i Benz-it që u përplas me furgonin dje në Borsh, ku humbën jetën çifti i bashkëshortëve, Kastriot dhe Donika Mehmeti.
Policia thotĂ« se nga veprimet hetimore ka rezultuar se 29-vjeçari Myfit Qejvanaj, duke drejtuar automjetin tip âBenzâ, ka humbur kontrollin mbi drejtimin e mjetit dhe Ă«shtĂ« pĂ«rplasur me njĂ« mjet tĂ« llojit furgon, qĂ« drejtohej nga Kastriot Mehmeti 66 vjeç, i cili sĂ« bashku me Donika Mehmeti, ka humbur jetĂ«n nĂ« vendngjarje.
Përplasja ka qenë e fortë, ndërsa pas aksidentit, automjeti është spostuar në drejtim të trotuarit. Bashkëshortët, edhe pse kanë qenë me rrip sigurimi, nuk kanë mundur të jetojnë për shkak të goditjes së fortë.
Sipas dëshmitarëve në vendngjarje, Benzi ka qenë me shpejtësi tepër të madhe dhe e ka goditur furgonin drejt për drejt.
Të plagosurit janë transportuar me urgjencë drejt spitalit të Sarandës, ndërkohë që drejtuesi Qejvanaj, është në gjendje të rëndë me frakturë në kokë dhe është transportuar me helikopter drejt Traumës në Tiranë.
Italia po përballet me një përhapje në rritje të virusit të Nilit Perëndimor, me nëntë viktima të konfirmuara deri më tani, pesë prej të cilave vetëm në rajonin e Kampanias. Viktima e fundit është një 76-vjeçar nga Salerno, banor i një azili pleqsh në Grazzanise. Një tjetër viktimë, një 73-vjeçar nga Maddaloni, ndërroi jetë mëngjesin e sotëm në spitalin e Casertës.
Dy raste të reja infeksioni janë regjistruar edhe në Lombardi, përkatësisht një grua 38-vjeçare në Milano dhe një 66-vjeçare në Pavia, kjo e fundit e shtruar në spital. Rajoni ka aktivizuar një sistem të integruar mbikëqyrjeje me autoritetet lokale dhe institucionet shëndetësore.
Përballë situatës, presidenti i Rajonit të Lazios, Francesco Rocca, ka nënshkruar një urdhëresë urgjente për dezinfektimin sistematik dhe kontrollin e vektorëve (mushkonjave), duke vendosur në dispozicion një milion euro për komunat.
Ekspertët theksojnë se mushkonjat janë vektorët kryesorë të virusit dhe rreziku është më i madh për të moshuarit dhe personat me probleme shëndetësore. Veterinerët paralajmërojnë gjithashtu për transmetimin e mundshëm të virusit nga mushkonjat femra te vezët dhe larvat e tyre, duke shtuar nevojën për rehabilitimin e tokës dhe kontrollin e zogjve të egër, si rezervuarë natyralë të virusit.
Ndërkohë, Fiaso (Federata Italiane e Autoriteteve të Kujdesit Shëndetësor dhe Spitalore) ka aktivizuar rrjetin e spitaleve roje për monitorimin e hershëm dhe të koordinuar të rasteve. Presidenti i saj, Giovanni Migliore, thekson rëndësinë e përgjigjes së shpejtë dhe përdorimit të infrastrukturës ekzistuese, si gjatë pandemisë COVID-19.
Ditën e enjte vendi ynë do të jetë në ndikimin e kushteve atmosferike të paqëndrueshme.
Moti parashikohet me kthjellime kryesisht në veriperëndim e jugperëndim, ndërsa gradualisht shtim vranësirash mesatare deri të dendura, më të theksuara në relievet e larta kodrinore-malore të vendit.
Reshjet e shiut parashikohen me intensitet të ulët në pjesën më të madhe të territorit, ndërsa hera-herës nuk do të mungojnë shtrëngata afatshkurtra.
Login
