Nga Skifter Këlliçi
Pasi kishte gllabĂ«ruar si lubi plot kuadro tĂ« lartĂ« nĂ« fushĂ«n e kulturĂ«s, ekonomisĂ«, ushtrisĂ«, njĂ« pjesĂ« e mirĂ« e tĂ« cilĂ«ve shokĂ« lufte, dhe mĂ« 1981 edhe Mehmet Shehun, atĂ« qĂ« ishte â i palodhur dhe njĂ« nga udhĂ«heqĂ«sit mĂ« produktivĂ« nĂ« luftĂ«n pĂ«r socializmin âŠnga tĂ« paktĂ«t udhĂ«heqĂ«s qĂ« e kishte shok tĂ« ngushtĂ« librin, qoftĂ« pĂ«r probleme teorike, qoftĂ« edhe pĂ«r zhvillimin e shkencĂ«s e tĂ« kulturĂ«s nĂ« botĂ«â,-siç e pĂ«rcakton atĂ« Ramiz Alia nĂ« librin e tij,(faqe 294), Enver Hoxha e pa tĂ« udhĂ«s tĂ« qĂ«ronte nga rruga edhe njĂ« âgjemb tĂ« mprehtĂ«â, qĂ« mund tâi shponte kĂ«mbĂ«n duke shkelur nĂ« rrugĂ«n e tij qĂ« prej kohĂ«sh e kishte mbushur me rrĂ«ke gjaku. Ky ishte Kadri Hazbiu, tĂ« cilit disa ditĂ« pas eliminimit tĂ« M.Shehut, nĂ« bisedĂ« me katĂ«r-pesĂ« anĂ«tarĂ« tĂ« ByrosĂ« Politike i kishte thĂ«nĂ«:
â-Mendoj tâi propozoj ByrosĂ« Politike qĂ« kryeministĂ«r i ardhshĂ«m tĂ« jesh ti, Kadri!â Kadriu, i cili nuk e priste njĂ« gjĂ« tĂ« tillĂ«, pasi tha se kjo ishte pĂ«rgjegjĂ«si e madhe pĂ«r tĂ«, propozoi qĂ« nĂ« kĂ«tĂ« rast do tĂ« ishte mirĂ« tĂ« bĂ«hej kryeministĂ«r A. Ăarçani, i cili ka pĂ«rvojĂ« nĂ« drejtimin e qeverisĂ«. âDhe kĂ«shtu mbetiâ.(faqe 298). MĂ« poshtĂ« Ramiz Alia shkruan se ai nuk besonte se Enver Hoxha me kĂ«tĂ« propozim donte tĂ« provokonte Kadriun, por kishte parasysh krahinĂ«n e VlorĂ«s, âsepse dy kuadro kryesorĂ« tĂ« asaj zone, M.Shehu dhe H.Kapo, tashmĂ« nuk jetoninâ.(po aty).
Dhe pikĂ«risht Kadri Hazbiut i erdhi radha tâi pritej koka. Enver Hoxha, qĂ« tashmĂ« ishte shndĂ«rruar nĂ« paranojak tĂ« skajshĂ«m, mesa duket, gjykoi kĂ«shtu: âKadriu ka qenĂ« zĂ«vendĂ«sministĂ«r dhe Mehmeti, zv. kryeministĂ«r dhe ministĂ«r i BrendshĂ«m qĂ« mĂ« 1949, dhe kur ky u bĂ« kryeministĂ«r, Kadriu e zĂ«vendĂ«soi nĂ« kĂ«tĂ« ministri. Pra, sâdo mend qĂ« edhe Kadriu âka ngrĂ«nĂ« nĂ« njĂ« çanak me tĂ«â, pra tĂ« dy janĂ« njĂ«â. Dhe kĂ«sisoj, qĂ« tĂ« tregonte nĂ« popull pĂ«rmasat e jashtĂ«zakonshme tĂ« kĂ«tij tĂ« ashtuquajturi komplot kundĂ«r PartisĂ«, popullit qĂ« kishin pĂ«rgatitur armiqtĂ« e mĂ«sipĂ«rm, e pa tĂ« udhĂ«s qĂ« krahas atyre tĂ« rendiste edhe kĂ«tĂ« besnik pĂ«r kokĂ« tĂ« tijâŠ
Siç e kam vĂ«nĂ« nĂ« dukje pak mĂ« sipĂ«r, po tĂ« kishte dashur, Kadri Hazbiu sĂ« bashku me Mehmet Shehun, ia kishin ngritur kĂ«mbĂ«t pĂ«rpjetĂ« diktatorit, jo mĂ« dekada mĂ« parĂ«, kur tĂ« dy drejtonin organet e Sigurimit kundĂ«r diversantĂ«ve shqiptarĂ« tĂ« dĂ«rguar nga anglo-amerikanĂ«t qĂ« binin pre e tyre, sipas informative qĂ« u jepte Kim Filbi, nĂ« tĂ« vĂ«rtetĂ« poliagjent, por edhe nĂ« vitet â80-tĂ«, sikur tĂ« kishin dashur, e kishin mbytur as mĂ« shumĂ« dhe as mĂ« pak, por me duar nĂ« fyt Enver HoxhĂ«n, qĂ« ishte katandisur kufomĂ«.
âHetimi pĂ«r ngjarjet qĂ« lidheshin me âtablonĂ« sinoptikeâ, âshkruan Ramiz Alia,- çoi edhe tek K.Hazbiu. Edhe ky u quajt fajtor dhe bashkĂ«punĂ«tor i M.Shehut, u cilĂ«sua agjent i vjetĂ«r i jugosllavĂ«veâŠ. â. (faqe 303-304).
Ramiz Alia i bie shkurt kĂ«tij kapitulli qĂ« i kushton Kadri Hazbiut, sepse edhe atij vjen me siguri pĂ«r tĂ« qeshur qĂ« ta akuzojĂ« âarmikââ, atĂ«, qĂ«, siç thonĂ« tĂ« afĂ«rmit, kur kĂ«ndonte nĂ« raste festash kĂ«ngĂ« pĂ«r partinĂ« dhe Enver HoxhĂ«n, qante nga dashuria që ndiente pĂ«r tĂ«.
Dhe, pasi pĂ«rshkruan se krahas Kadri Hazbiut, qĂ« mĂ« 1982 ishte ministĂ«r i Mbrojtjes, u dĂ«nua edhe Feçor Shehu, ministri i BrendshĂ«m i asaj periudhe, ministri i ShĂ«ndetĂ«sisĂ«, Llambi Ziçishti dhe tĂ« tjerĂ«, vazhdon: âMe kĂ«tĂ« ngjarje, u mbyll edhe âlufta e klasaveâ nĂ« parti. QĂ« nga ajo kohĂ« dhe deri nĂ« vitin 1990,kur ndodhi pĂ«rmbysja e monizmit, i cili u zĂ«vendĂ«sua me pluralizmin demokratik, nuk ka pasur mĂ« asnjĂ« anĂ«tar partie dhe udhĂ«heqĂ«s tĂ« saj qĂ« tĂ« jetĂ« dĂ«nuar si armik i PartisĂ«.â(Po aty).
Kështu Ramiz Alia dëshmon se në tëra krimet monstruoze që ishin kryer deri atëherë, një pjesë e të të cilave është përmendur nga ai vetë në libër, kishte dorë, së pari vetë Enver Hoxha, pastaj Mehmet Shehu, Kadri Hazbiu e pas tyre lukunia e Sigurimit të Shtetit, të cilin ai e ka kritikuar aq shumë në libër, dhe aspak ai vetë që erdhi në pushtet pas vdekjes së tij.
Nuk po zgjatem nĂ« kapitullin âVdekja e Enver HoxhĂ«sâ, tĂ« cilin si nĂ« kapitullin âEnver Hoxhaâ e ngre nĂ« âpiedestalin e perĂ«ndiveâ, nĂ« njĂ« kohĂ« kur, siç ka shkruar vetĂ«, tĂ«rthorazi dhe hapur e ka kritikuar ashpĂ«r, siç ka kritikuar shtrembĂ«rimet e tmerrshme tĂ« komunizmit shqiptar, tĂ« krijuar prej tij. PĂ«r kĂ«tĂ« mjafton tĂ« pĂ«rmendim se kĂ«tĂ« kapitull Ramiz Alia nĂ«nvizon pĂ«rsĂ«ri se vitet â80-tĂ« âShteti shqiptar hyri nĂ« kĂ«tĂ« dekadĂ« me duar tĂ« lidhura. QĂ« nga viti 1976 ai trashĂ«gonte njĂ« kushtetutĂ« e cila mbyllte çdo shteg pĂ«r tĂ« marrĂ« kredi nga bota dhe pĂ«r tĂ« thithur investime tĂ« kapitalit tĂ« huaj. PĂ«rditĂ« e mĂ« shumĂ« bĂ«hej qartĂ« se nuk mund tĂ« ecej pĂ«rpara vetĂ«m me âforcat tonaâ. Ishte e domosdoshme qĂ« tĂ« gjendeshin rrugĂ«t e daljes nga kjo situateâ..(faqe 313).
KĂ«shtu qĂ« perifrazimet nĂ« kapitullin kushtuar pĂ«rsĂ«ri kĂ«tij tirani, se ââŠvdekja e Enver HoxhĂ«s sigurisht shkaktoi tronditje tĂ« thellĂ« psikologjike nĂ« popull, duke pasur parasysh se E.Hoxha gĂ«zonte njĂ« respekt e dashuri tĂ« veçantĂ« dhe se masat e gjera tĂ« popullit tek sai kishin besim tĂ« patundurâŠthoshnin se ai ishte âi pavdekshĂ«mâ ,etj. e etj., qĂ« mbushin faqet 314, 315,..deri318 tĂ« veprĂ«s âJeta imeâ, â tingĂ«llojnĂ« kaq tĂ« shtira dhe tĂ« neveritshme dhe bien kryekĂ«put nĂ« kundĂ«rshtim me paragrafĂ«t e pak mĂ«sipĂ«rm, tĂ« cilĂ«ve u duhen shtuar edhe pĂ«rcaktimet tjetĂ«r e Ramiz AlisĂ« pak mĂ« lart se: âShteti e ndiente se po i konsumoheshin energjitĂ« ,por edhe njerĂ«zit nuk jetonin si mĂ« parĂ« ,bile filloi âshtrĂ«ngimi i rripitâ. (Po aty). Dhe burimi i kĂ«tyre nuk ishte askush tjetĂ«r, veç Enver HoxhĂ«s.
Kur shqiptarĂ«t kishin arritur nĂ« kĂ«tĂ« âderexheâ qĂ« e pĂ«rcakton vetĂ« Ramiz Alia, ata nuk mund ushqenin as dashuri, as respekt pikĂ«risht pĂ«r shkaktarin e kĂ«saj gjendjeje kaq tĂ« mjerueshme, pĂ«r atĂ« qĂ« vdiq atĂ« ditĂ« tĂ« 15 prillit tĂ« vitit 1985, dita kur i gjithĂ« populli shpĂ«toi nga ky tiran gjakĂ«sor, dita kur njerĂ«zit putheshin e pĂ«rqafoheshin nĂ«pĂ«r shtĂ«pi me njeri-tjetrin, paçka se kur dilnin nĂ«pĂ«r rrugĂ«, ose atĂ« ditĂ« kur u bĂ« varrimi i tij, ata bĂ«nin sikur lotonin.
Po tĂ« mos ishte kĂ«shtu, mĂ« 20 shkurt tĂ« vitit 1991, po nĂ« atĂ« shesh, ku u shemb dhe u bĂ« copĂ« e thĂ«rrime pĂ«rmendorja e tij, si nĂ« çdo kĂ«nd tĂ« ShqipĂ«risĂ«, me rastin e 10 âtĂ«, a 20-vjetorit tĂ« kĂ«saj ngjarjeje, nuk do tĂ« organizoheshin festime, por do tĂ« ndizeshin qirinj nĂ« varrin e diktatorit, ku tashĂ«m nĂ« ditĂ«lindjen tij mund tĂ« shkojnĂ« njĂ« tufĂ« nostalgjikĂ«sh tĂ« regjur.
Madje, nĂ« kĂ«tĂ« kapitull gjejmĂ« shprehje tĂ« cilat tregojnĂ« tĂ« meta tĂ« diktatorit kur Ramiz Alia shkruan: âVetĂ«m me data e shifrat nuk ishte mirĂ«, i ngatĂ«rronte duket se pĂ«r to nuk e lodhte mendjenâ.(faqe 315).
Doemos, atij i duheshin shifra tĂ« rrumbullakosura sepse: âQĂ« nga kooperativat bujqĂ«sore, te komitetet ekzekutive dhe ato tĂ« PartisĂ« nĂ« rrethe,-siç shkruan Ramiz Alia,- nĂ« mĂ« tĂ« shumtĂ«n e rasteve raportohej jo ajo qĂ« ishte realizuar, por ajo qĂ« sipas planit duhej arritur. NĂ« veçanti E.HoxhĂ«s i thuheshin gjĂ«rat edhe mĂ« tĂ« rrumbullakosura. Bile nĂ« kĂ«tĂ« mĂ«nyrĂ« mjaft herĂ« i raportonin Enverit edhe kryeministri edhe sekretarĂ«t e KQ, si Hysni Kapo e H.Toska, tĂ« cilĂ«t merreshin me ekonominĂ«â.(faqe 321).
Pra, del qartĂ« se edhe miqtĂ« e tij e âdehninâ dhe pĂ«r mĂ« tepĂ«r e gĂ«njenin atĂ« pĂ«r kĂ«to ⊠âsuksese tĂ« jashtĂ«zakonshmeâ nĂ« fushĂ«n e ekonomisĂ«, sepse e dinin qĂ« ai âpĂ«r shifrat ..nuk e lodhte shumĂ« mendjenâŠâ, ai, âpersonaliteti i madh historikâ, qĂ« âpĂ«r pesĂ« dekada ka qenĂ« udhĂ«heqĂ«si kryesor i ShqipĂ«risĂ« dhe i dashur nga njerĂ«zit, duke filluar nga ish-partizanĂ«t, te punĂ«torĂ«t e fshatarĂ«t dhe deri tek njerĂ«zit e dijes dhe kulturĂ«sâ. Dhe, si pasojĂ«, shtetit shqiptar doemos âi konsumoheshin energjitĂ« ,por edhe njerĂ«zit nuk jetonin si mĂ« pareâ. Duke vazhduar tĂ« mbajĂ« qĂ«ndrim kundĂ«rtor ndaj Enver HoxhĂ«s, Ramiz Aia shkruan:
âDuhet pasur parasysh se E.Hoxha u rrit bashkĂ« me sistemin qĂ« u vendos pas Ălirimit. Dhe kĂ«tĂ« sistem nuk e krijoi ai, sipas dĂ«shirĂ«s, megjithĂ«se ka vĂ«nĂ« edhe vulĂ«n e personalitetit tĂ« tij, (nĂ«nkuptoni si diktator, S.K.). Gjysma e EvropĂ«s gjatĂ« pesĂ«dhjetĂ« vjetĂ«ve Ă«shtĂ« qeverisur nga liderĂ« tĂ« kĂ«tij llojiâ.(faqe 316). Kurrsesi! Dhe kjo pĂ«r arsyen e thjeshtĂ« se asnjĂ« nga kĂ«ta liderĂ« nuk e izoloi dhe katandisi vendin e vet nĂ« atĂ« gjendje qĂ« e pohon çiltĂ«risht edhe vetĂ« Ramiz Alia, kur thekson se ânuk po u vinte fundi radhĂ«ve pĂ«r tĂ« siguruar qumĂ«shtin, vezĂ«t, pĂ«r tĂ« mos folur pastaj pĂ«r mungesat qĂ« kishte nĂ« treg pĂ«r mallra industrialeâ, se ââShteti e ndiente se po i konsumoheshin energjitĂ«âŠFilloi shtrĂ«ngimi i rripitâ.
NĂ« kapitujt e fundit tĂ« librit Ramiz Alia hedh nĂ« libĂ«r kujtime mĂ« tĂ« freskĂ«ta qĂ« lidhen me periudhĂ«n kur me fjalĂ« tĂ« tjera ishte i pari i vendit. Por harron tĂ« vĂ«rĂ« nĂ« dukje qĂ«ndrimin e tij stalinist ndaj qeverisĂ« italiane, nĂ« dhjetor tĂ« vitit 1985, pra disa muaj pas vdekjes sĂ« Enver HoxhĂ«s. AtĂ«herĂ« ajo mori vendim qĂ« tĂ« mos u kthejĂ« autoriteteve shqiptare pjesĂ«tarĂ« tĂ« familjes Popa, tĂ« pĂ«rndjekur nga regjimi komunist, tĂ« cilĂ«t u futĂ«n nĂ« ambasadĂ«n italianĂ« dhe kĂ«rkuan strehim politik. Kjo solli si pasojĂ« qĂ« pĂ«r disa muaj marrĂ«dhĂ«niet midis dy vendeve tona tĂ« arrinin njĂ« pikĂ« tĂ« ngrirĂ«, aq mĂ« tepĂ«r qĂ« kjo ambasadĂ« u rrethua ditĂ« natĂ« nga punonjĂ«s tĂ« Sigurimit tĂ« Shtetit. MĂ« sĂ« fundi nga presioni i jashtĂ«m, Ramiz Alia u detyrua tĂ« dorĂ«zohej. Si pasojĂ« pjesĂ«tarĂ«t e kĂ«saj familjeje u vendosĂ«n nĂ« Itali. Ne, intelektualĂ« shqiptarĂ«, populli, tĂ« gjithĂ« kemi pritur qĂ« Ramiz Alia âtĂ« gjente rrugĂ«t e daljes nga kjo situateâ pra nga gjendja shumĂ« e vĂ«shtirĂ« ekonomike nĂ« tĂ« cilĂ«n e kishte katandisur vendin Enver Hoxha. TĂ« bĂ«nte minimumin e asaj qĂ« bĂ«ri Hrushovi nĂ« Kongresin e 20-tĂ« tĂ« PK tĂ« Bashkimit Sovjetik, ku ai dĂ«noi kultin vetjak tĂ« Stalinit, krimet e tij tĂ« pĂ«rbindshme, (qĂ« i zbatoi me besnikĂ«ri edhe Enver Hoxha), dhe dha orientime tĂ« reja nĂ« politikĂ«n e brendshme, pĂ«r pĂ«rmirĂ«simin e gjendjes ekonomike tĂ« vendit, si dhe nĂ« politikĂ«n e jashtme pĂ«r uljen e tensionit ndĂ«rkombĂ«tar, bashkekzistencĂ«n paqĂ«sore me vende tĂ« tjera me sisteme tĂ« ndryshme politike, pra hapjen e vendit tĂ« tij nga izolimi i gjatĂ« dhe i egĂ«r stalinist. Priteshin qĂ« tĂ« paktĂ«n disa nga kĂ«to probleme jetike pĂ«r ShqipĂ«rinĂ« tĂ« shtroheshin nĂ« Kongresin e 10-tĂ« tĂ« PartisĂ« qĂ« u mbajt nĂ« nĂ«ntor tĂ« viti 1986,pritej kĂ«shtu qĂ« Ramiz Alia tĂ« bĂ«hej njĂ« âHrushov i vogĂ«lâ. Por fatkeqĂ«sisht nuk ndodhi kĂ«shtu. âKongresi,-shkruan Ramiz Alia,- nĂ« libĂ«r,-hapi rrugĂ«n edhe pĂ«r çështjen e marrĂ«dhĂ«nieve me botĂ«n, por duhet thĂ«nĂ« se nuk zgjidhi çështjen e lidhjeve ekonomike financiare me jashtĂ«, lidhje qĂ« pengoheshin nga neni 28 i kushtetutĂ«s sĂ« atĂ«hershme, i cili ndalonte shprehimisht âmarrjen e kredive dhe krijimin e shoqĂ«rive tĂ« pĂ«rbashkĂ«ta me vendet imerialisto-revizionisteâ..(faqe 331). E megjithatĂ«, siç vĂ« nĂ« dukje mĂ« pas ai âpĂ«rpjekja pĂ«r tĂ« rishikuar KushtetutĂ«n, sidomos çështjen qĂ« quhej parimore, pra çështjen e mĂ«sipĂ«rme, nuk u bĂ«, sepse âpĂ«rbĂ«nte sakrilegj nĂ« sytĂ« e botĂ«sâ.(po aty).
Absurditet! Sakrilegj ndaj njĂ« tĂ« vdekuri qĂ« kishte kryer kĂ«tĂ« krim ndaj shqiptarĂ«ve dhe tani nĂ« varr vazhdonte tĂ« urdhĂ«ronte?! Pra, le tĂ« vazhdonte âpopulli tĂ« hante bar, por parimet tĂ« mos i shkelteâ, siç kishte deklaruar qĂ« mĂ« 1961, kur u prishĂ«n marrĂ«dhĂ«niet me Bashkimin Sovjetik, por pa e pyetur kĂ«tĂ« popull tĂ« mjerĂ« ne emĂ«r tĂ« tĂ« cilit fliste, sepse duhej tâi qĂ«ndronte besnik mĂ«simeve tĂ« shtrenjta dhe tĂ« vyera tĂ« Enver HoxhĂ«s edhe pas vdekjes sĂ« tij.(!?).
Si rrjedhim, po pĂ«rsĂ«ris ato fraza qĂ« kam pĂ«rdorur nĂ« fillim tĂ« kĂ«tij shkrimi, tĂ« cituara nga libri i Ramiz AlisĂ« âJeta imeâ:
âNĂ« vitin 1990 ne hymĂ« me mungesa tĂ« mĂ«dha qĂ« ndiheshin nĂ« tĂ« gjitha fushat. IndustrisĂ« i mungonte lĂ«nda e parĂ«, gjĂ« qĂ« detyroi qeverinĂ« tĂ« ndalojĂ« punĂ«n nĂ« disa fabrikaâŠValuta qĂ« dispononte Banka KombĂ«tare, kishte mbaruar, ndĂ«rsa pĂ«r tĂ« kĂ«rkuar kredi, as qĂ« mund tĂ« flitej, askush nuk i jepte ShqipĂ«risĂ«âŠâ(faqe 332).
Ramiz Alia harron tĂ« shtojĂ« se nĂ« kĂ«tĂ« gjendje kur âthika kishte arritur tĂ« ashtâ, siç thotĂ« populli, me qindra e mijĂ«ra tĂ« rinj morĂ«n rrugĂ«n e arratisĂ« pĂ«r njĂ« jete tĂ« lumtur nĂ« PerĂ«ndim, dhe shumĂ« prej tyre u vranĂ« pas shpine nga rojat kufitare, me urdhĂ«r tĂ« atij vetĂ«. Madje kufoma tĂ« kĂ«tyre âarmiqveâ u ekspozuan dhe u shĂ«titĂ«n mbi karroceri makinash, siç ndodhi nĂ« SarandĂ« nĂ« verĂ« tĂ« vitit 1990.
E tĂ«ra kjo pas gjendjes katastrofike tĂ« vendit tĂ« udhĂ«hequr nga njĂ« diktator paranojak si Enver Hoxha, synimi kryesor i tĂ« cilit ka qenĂ« tĂ« jetĂ« i parĂ« nĂ« ShqipĂ«rinĂ« ,qĂ« e shtypi e varfĂ«roi dhe e izoloi nga bota, kryesisht pĂ«r tĂ« ruajtur pushtetin e tij faraonik. SidoqoftĂ«, nga sa u pa, libri âJeta imeâ, (kujtime) i Ramiz AlisĂ«, Ă«shtĂ« njĂ« rrĂ«fimi i hapur, bile vende-vende realist, i çiltĂ«r, kritik i ashpĂ«r, ndonĂ«se me vonesĂ« ndaj Enver HoxhĂ«s, mĂ«suesit tĂ« tij, rrĂ«fim i njĂ« njeriu qĂ« e nisi jetĂ«n politike si nxĂ«nĂ«s gjimnazi, si partizan, i frymĂ«zuar nga lufta pĂ«r çlirimin e atdheut nga pushtuesit nazifashistĂ« dhe pĂ«r tâi shĂ«rbyer atij pas Ălirimit, nĂ« fillim si udhĂ«heqĂ«s i rinisĂ«, si pushtetar, pastaj si ideolog i partisĂ«, deri sa, gjithnjĂ« i mbĂ«shtetur nga Enver Hoxha dhe duke pasur besimin e tij pĂ«r aftĂ«sitĂ« e dhe besnikĂ«rinĂ« ndaj idealeve komuniste, arriti pas vdekjes sĂ« tij tĂ« merrte nĂ« dorĂ« nĂ« dorĂ« fatet e ShqipĂ«risĂ«, ku ideali pĂ«r tĂ« ndĂ«rtuar njĂ« shoqĂ«ri socialiste mbeti vetĂ«m Ă«ndĂ«rr, aq sa ai tâi kĂ«rkojĂ« falje popullit pĂ«r: â-SĂ« pari, pĂ«r arsye tĂ« ndryshme, por edhe pĂ«r gabime tona, nuk arritĂ«m tĂ« çonim mĂ« pĂ«rpara zhvillimin e vendit, pra qĂ« nĂ« ShqipĂ«ri tĂ« realizoheshin transformime dhe mĂ« tĂ« mĂ«dha ekonomike sociale e kulturore, nĂ« mĂ«nyrĂ« qĂ« jeta e njerĂ«zve nĂ« vendin tonĂ« tĂ« ishte edhe mĂ« e mirĂ«.
-SĂ« dyti ,pĂ«r vuajtjet qĂ« padrejtĂ«sisht u janĂ« shkaktuar disa njerĂ«zve tĂ« veçantĂ«, (nĂ« tĂ« vĂ«rtetĂ« mijĂ«ra e mijĂ«ra e njerĂ«zve dhe e tĂ« afĂ«rmeve tĂ« tyre, S.K.), si pasojĂ« e zhvillimit tĂ« ashpĂ«r tĂ« luftĂ«s sĂ« klasave, apo shkeljes sĂ« ligjeve nga ana e organeve represive dhe organizmave të tjerĂ« tĂ« partisĂ« âshtetâ. (faqe 9).
Dhe tĂ« tĂ«ra kĂ«to, tĂ« nĂ«nvizuara nga figura e katĂ«rt e komunizmit shqiptar, tĂ« paktĂ«n pas vitit 1961, (Enver Hoxha, Mehmet Shehu, Hysni Kapo), pĂ«rftojnĂ« fakte ngjarje, pohime qĂ« duhen vlerĂ«suar nĂ« studimin e historisĂ« sĂ« periudhĂ«s komuniste nĂ« ShqipĂ«ri. ĂuditĂ«risht, nĂ« faqet e fundit tĂ« librit âJeta imeâ,(kujtime),Ramiz Alia vĂ«rteton edhe njĂ« herĂ« qĂ« Ă«shtĂ« kundĂ«rtor me veten dhe madje kthehet nĂ« origjinĂ«n e tij, sepse shkruan: âNga pikĂ«pamja e bindjeve tĂ« mia, kam deklaruar dhe ripohoj se i kam takuar dhe i pĂ«rkas sĂ« majtĂ«s ,idealeve tĂ« socializmit marksist. Bindjet e mia janĂ« formuar tĂ« tilla qĂ« nĂ« kohĂ«n e LuftĂ«s NCL. dhe gjatĂ« dekadave qĂ« pasuan atĂ«â.(faqe 506).
ĂshtĂ« pĂ«r tĂ« ardhur keq, sepse, siç e pohon vetĂ« po nĂ« kĂ«tĂ« libĂ«r, marksizĂ«m-leninizmi, ashtu si u zbatua nĂ« Bashkimin Sovjetik, nĂ« botĂ« dhe veçanĂ«risht nĂ« ShqipĂ«rinĂ« e udhĂ«hequr mbrapsht nga Enver Hoxha dhe tĂ« trashĂ«guar prej tij, pra me diktaturĂ«n e proletariatit, tĂ« mbĂ«shtetur nĂ« armĂ«n e saj tĂ« fuqishme, Sigurimin e Shtetit, tĂ« cilin, sic e pamĂ«, e dĂ«non ai vetĂ« aq shumĂ« nĂ« libĂ«r, UDB-nĂ« jugosllave, Sekuritatean rumune, Stasin gjermano-lindorâŠpĂ«r tĂ« arritur pastaj te ânĂ«naâ e tyreCEKA dhe mĂ« pas KGB-ja sovjetike, tĂ« shoqĂ«ruara me mjete tĂ« tilla tĂ« tilla si-luftĂ«n kundĂ«r pronĂ«s private, shpronĂ«simet, shtetĂ«zimet, kooperativizmin e bujqĂ«sisĂ« dhe tĂ« mbĂ«shtetura nĂ« luftĂ«n e klasave e thellimin e vazhdueshĂ«m tĂ« saj, pĂ«rndjekjet, burgimet, internimet, biografitĂ« e atyre me cene politike, qĂ« morĂ«n mĂ« qafĂ« sa e sa familje, tĂ« rinj tĂ« reja, tĂ« cilĂ«t mbetĂ«n pa shkollĂ«, pa tĂ« ardhmeâŠ, pra, ky sistem Ă«shtĂ« varrosur dhe nuk ngjallet mĂ« kurrĂ«, ose, qĂ« tĂ« shprehemi ironikisht me njĂ« sentencĂ« latine: âSit sibi terra levisâ,qĂ« nĂ« shqip do tĂ« thotĂ«: âQoftĂ« i lehtĂ« dheu mbi varrin e tijâŠââŠ/Gazeta PanoramaÂ